TEBL

Orman ve Su leri Bakanl (Meteoroloji Genel Mdrl)ndan:

RZGAR VE GNE ENERJSNE DAYALI LSANS BAVURULARI N

YAPILACAK RZGAR VE GNE LMLER

UYGULAMALARINA DAR TEBL

(TEBL NO: 2012/01)

BRNC BLM

Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar

Ama ve kapsam

MADDE 1 (1) Bu Tebli, 22/2/2012 tarihli ve 28212 sayl Resm Gazetede yaymlanan Rzgar ve Gne Enerjisine Dayal Lisans Bavurularna likin lm Standard Teblii kapsamnda yaplacak rzgar ve gne lmlerinin yaplmasna ve deerlendirilmesine ilikin usul ve esaslar belirlemek amacyla dzenlenmitir.

Dayanak

MADDE 2 (1) 8/1/1986 tarihli ve 3254 sayl Meteoroloji Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanunun 22 nci maddesi hkmlerine dayanlarak hazrlanmtr.

Tanmlar

MADDE 3 (1) Bu Teblide geen;

a) Bavuru merkezi: Meteoroloji Genel Mdrl Gzlem Sistemleri Dairesi Bakanln,

b) EPDK: Enerji Piyasas Dzenleme Kurumunu,

c) Firma: Tebliler kapsamnda rzgar veya gne lm iin bavuru yapan tzel kiiyi,

) MGM: Meteoroloji Genel Mdrln,

d) lm istasyonu: Tebliler kapsamnda kurulacak olan rzgar veya gne lm sistemini,

e) lm Standard Teblii: Rzgar ve Gne Enerjisine Dayal Lisans Bavurularna likin lm Standard Tebliini,

f) lm Uygulama Teblii: Bu Teblii,

g) UTM koordinat: Universal Transversal Mercator izdmnde alt derecelik dilim esasna gre verilen koordinat (ED 50 Datum),

ifade eder.

KNC BLM

Bavuru, lm stasyonu Kontrol ve Veri letimi

Bavuru srasnda yaplacak ilemler

MADDE 4 (1) Bavuru srasnda yaplacak ilemler unlardr:

a) Bavurular firma tarafndan EK-A bavuru formu ile bavuru merkezine yaplr.

b) Firma, bavuru formu ile birlikte MGM tarafndan belirlenen bavuru cretinin Dner Sermaye letmesi Mdrlnn banka hesabna yatrldna ilikin makbuzun asl veya kopyasn ve lm yaplacak sahaya esas lm izninin fotokopisini teslim eder.

c) Firma kuraca her istasyon iin ayr ayr bavuru yapar.

) Bavuru creti, MGM Dner Sermaye letmesi Ynetim Kurulu tarafndan 2012 yl iin 3.000.-TL (bin TL) olarak belirlenmitir. Bu cret, MGM Dner Sermaye letmesi Ynetim Kurulu tarafndan her yl yeniden belirlenerek, MGM resmi internet sitesinde duyurulur. Herhangi bir sebeple ayn lm istasyonuna birden fazla grevlendirme yaplmas durumunda, bavuru cretinin %30u hizmet bedeli olarak, firma tarafndan Dner Sermaye letmesi Mdrl hesabna yatrlr. Bavuru creti, hibir koulda geri denmez.

d) Bavuru srasnda her bir istasyona bavuru merkezi tarafndan bir istasyon numaras verilir.

e) Bavuru kabul edildikten sonra firmaya veri iletiimi iin her bir istasyona zel tanmlanacak kullanc ad, parola ve verilerin gnderilecei MGM sunucu bilgileri verilir. MGM tarafndan grevlendirilecek personelin lm istasyonunun kurulumunun kontroln yapaca tarih, bavuru tarihinden itibaren onbe ign ierisinde olacak ekilde firmaya bildirilir.

Kontrol yapacak personelin grevlendirilmesi

MADDE 5 (1) lm istasyonunun kurulum artlarna uygunluunun kontrol, MGM tarafndan grevlendirilecek meteorolojik lm sistemleri konusunda bilgi ve tecrbeye sahip en az personel tarafndan yaplr.

lm istasyonunun kontrol

MADDE 6 (1) lm istasyonunun kurulumunun kontrolnde ekteki (EK-C ve EK-D) kontrol formlarna uygun olarak aadaki ilemler yaplr.

a) MGM lm istasyonunun kurulumunun kontrol, bavuru tarihinden itibaren 15 (onbe) i gn ierisinde yaplr.

b) Kurulum raporu, lm istasyonlarnn kontrol iin grevlendirilen MGM personeli tarafndan sahada yaplacak incelemelerden sonra hazrlanr.

c) lm istasyonu, rzgar veya gne enerjisine dayal retim tesisinin kurulaca lisans bavurusu yaplan santral sahas alannda yer almaldr.

) lm istasyonunun bulunduu nokta koordinatlar, firma tarafndan salanacak GPS cihaz ile kontrol edilir. GPS lm cihaz hata miktar en fazla be metre olmaldr.

d) Kurulum raporu, lm Standard Tebliindeki eklerde (rzgar lmleri iin EK-1, gnelenme lmleri iin EK-3) belirtilen formata uygun olarak hazrlanr.

e) Firma, lme balandktan sonra arza veya hatal lmden dolay deitirilen yeni sensr veya benzeri ekipmann kalibrasyon ve uygunluk belgelerini bavuru merkezine 10 i gn iinde ibraz ederek istasyonun kontroln talep eder.

f) Grevlendirilen personelin, lm istasyonuna ulam MGM tarafndan salanr.

lm verilerinin MGMye iletilmesi

MADDE 7 (1) Yaplan lmler, lm verileri zerinde herhangi bir deiiklik ve harici bir mdahale olmakszn MGMye iletilir. llen verilerin MGMye iletilmesi aadaki yntemlerden biri kullanlarak yaplr.

a) Sabit IP adresli bir sistemden MGM tarafndan tahsis edilen sunucuya gnn belli bir saatinde, otomatik olarak gnderilir.

b) Verinin gvenli bir ekilde gnderilebilecei ve MGM tarafndan uygun bulunacak baka bir yntemle gnderilir.

(2) lm istasyonundan veri transferinin yaplamad durumlarda balant salandktan sonra veri kaydedicilerde saklanan veriler otomatik olarak MGMye iletilir.

(3) Rzgar lm istasyonunda yaplan rzgar lmleri (R) ile dier lmler (D) ayr dosyalar eklinde dzenlenir. Rzgar kaytlar tm seviyelerdeki lmleri ierir.

(4) Gne lm istasyonunda yaplan gnelenme lmleri (G) tek bir dosyada dzenlenir.

(5) Veriler gnlk olarak metin dosyalar halinde gnderilir. Gnderilen verinin dosya ad; istasyon numaras, lm tarihi (yl ay gn), lm ekli (Gnelenme: G, Rzgar: R, Dier lmler: D) bilgilerini ierir. Bu bilgiler srasyla altizgi ( _ ) karakteri kullanlarak rnekte olduu gibi oluturulur.

rnek: 17000 numaral istasyonda 4/4/2012 gn yaplan gnelenme lm kaytlarn ieren dosya ad aadaki gibi dzenlenmelidir.

(17000_ 20120404_G.txt)

(6) Gnderilecek olan metin dosya iindeki kaytlar EK-Ede istenen formatta hazrlanr.

(7) Sonu raporunda, gnlk olarak MGMye iletilen lm verileri esas alnr. Firma, lm periyodu sonunda, bavuru formunda yaplmas istenen hesaplamalar bu verileri esas alarak yapar.

(8) Rzgar datalar iin; eksik veri tamamlamada kullanlacak referans meteoroloji istasyonu, MGMnin internet sitesinde yaynlanan meteoroloji istasyonlarndan alan en iyi temsil eden, yakn bir veya birka istasyondan seilebilir. Ayrca ayn lm sahasnda ayn firma tarafndan kurulan birden fazla istasyon olmas durumunda bu istasyonlarn verileri birbirlerinin veri kayplarn tamamlamak iin de kullanlabilir.

(9) Gne datalar iin; eksik veri tamamlamada kullanlacak referans meteoroloji istasyonu, MGMnin internet sitesinde yaynlanan otomatik meteoroloji istasyonlarndan lm noktas ile ayn enlem kuana yakn bir veya birka istasyondan seilebilir. Ayrca, ayn lm sahasnda ayn firma tarafndan kurulan birden fazla istasyon olmas durumunda bu istasyonlarn verileri birbirlerinin veri kayplarn tamamlamak iin de kullanlabilir.

(10) MGMye yaplacak mracaat esnasnda en fazla % 20 eksii tamamlanan veriler ile en fazla 6 ay tamamlanan gne verileri, EK-Ede belirtilen formatta CD veya DVD ortamnda MGMye sunulur.

NC BLM

Verilerin Kontrol ve Deerlendirilmesi

Rzgar verilerinin kontrol ve deerlendirilmesi

MADDE 8 (1) Rzgar verilerinin kontrol ve deerlendirilmesi aadaki ekilde yaplr.

a) Rzgar lm sonu raporu, lm Standard Tebli EK-2de belirtilen formata uygun olarak hazrlanarak, EK-B Bavuru Formu ve EK-F Rzgar/Gne Verisi-Veri Tamamlama Bilgi Formu ile birlikte MGMye bavurulur.

b) lm sresi ierisinde, iletme ve/veya bakm veya sair nedenlerle veri kayb yzde 20den daha fazla olamaz. Veri kaybnn yzde 20ye kadar olduu durumlarda kayp veriler, mevcut veriler veya faaliyet alann temsil edebilecek en yakn meteoroloji istasyonu verilerinden faydalanlarak, istatistiksel veri tamamlama yntemleri kullanlarak elde edilir. statistiksel olarak elde edilen veriler, yanndaki bo stuna yldz atlarak iaretlenmelidir.

c) Eksik veri tamamlamada kullanlan istatistiksel yntemler (dorusal enterpolasyon, hareketli ortalama, korelasyon, basit ortalamalarnn alnmas ve ortanca deer kullanm gibi) ayrntl olarak EK-Fde belirtilir.

) Veri kayb, lm periyodunda yzde 20den daha fazla ise bu durum lm sonu raporunda belirtilir. % 20 veri kayb, lm periyodu boyunca kaydedilmesi gereken 10 dakikalk verilerin toplam kayt saysnn % 20si olarak kabul edilir.

d) lm sonu raporu, EPDKya lisans bavurusu yaplmadan en az otuz (30) gn nce MGMye teslim edilir.

e) MGMye yaplacak mracaat esnasnda en fazla % 20 eksii tamamlanan veriler, EK-Ede belirtilen formatta CD veya DVD ortamnda sunulur. MGM, lm balama ve biti tarihleri arasnda en fazla %20si tamamlanm veriyi de ieren veri setini, EK-2 Rzgar lm Sonu Raporunda onaylar.

Gne verilerinin kontrol ve deerlendirilmesi

MADDE 9 (1) Gne verilerinin kontrol ve deerlendirilmesi aadaki ekilde yaplr:

a) Gne lm sonu raporu, lm Standard Tebliinin ekinde yer alan EK-4te belirtilen formata uygun olarak hazrlanarak, EK-B Bavuru Formu ve EK-F Rzgar/Gne Verisi-Veri Tamamlama Bilgi Formu ile birlikte MGMye bavurulur.

b) lm sresi ierisinde, iletme ve/veya bakm veya sair nedenlerle veri kayb yzde 20den daha fazla olamaz. Veri kaybnn yzde 20ye kadar olduu durumlarda kayp veriler, mevcut veriler veya faaliyet alann temsil edebilecek en yakn meteoroloji istasyonu verilerinden faydalanlarak, istatistiksel veri tamamlama yntemleri kullanlarak elde edilir. statistiksel olarak elde edilen veriler, yanndaki bo stuna yldz atlarak iaretlenir.

c) Eksik veri tamamlamada kullanlan dorusal enterpolasyon, hareketli ortalama, korelasyon, basit ortalamalarnn alnmas ve ortanca deer kullanm gibi istatistiksel yntemler ayrntl olarak EK-Fde belirtilir.

) Veri kayb, lm periyodunda yzde 20den daha fazla ise bu durum lm sonu raporunda belirtilir. % 20 veri kayb, lm periyodu boyunca kaydedilmesi gereken 10 dakikalk verilerin toplam kayt saysnn % 20si olarak kabul edilir.

d) lm sonu raporu, EPDKya lisans bavurusu yaplmadan en az otuz (30) gn nce MGMye teslim edilir.

e) MGMye yaplacak mracaat esnasnda, en az 6 ay yerinde lm yapm olmak artyla en fazla % 20 eksii tamamlanm veri ve 1 (bir) yla tamamlanm veri seti EK-Ede belirtilen formatta CD veya DVD ortamnda sunulur. MGM, lm balama ve biti tarihleri arasnda en fazla %20si tamamlanm veriyi de ieren veri setini, EK-4 Gne lm Sonu Raporunda onaylar.

DRDNC BLM

eitli ve Son Hkmler

Sorumluluk

MADDE 10 (1) MGMye sunulan llen ve tamamlanan veri ve bilgilerin doruluundan ve gvenilirliinden bavuru sahibi sorumludur. MGM hukuki olarak sorumlu deildir. Yaplan deerlendirmeler, bavuru sahibinin MGMye ilettii veri ve bilgilerin doru olduu kabul edilerek yaplr.

Rzgar ve gne lm istasyonunun zellikleri

MADDE 11 (1) Rzgar lm istasyonunun kurulumunun kontrol yaplrken EK-C de, gne lm istasyonunun kurulumunun kontrol yaplrken EK-Dde belirtilen hususlar dikkate alnr.

Yrrlk

MADDE 12 (1) Bu Tebli yaym tarihinde yrrle girer.

Yrtme

MADDE 13 (1) Bu Tebli hkmlerini, Meteoroloji Genel Mdrlnn bal olduu Bakan yrtr.

EK-A

LM STASYONU KURULUM RAPORU N BAVURU FORMU stasyon No

(MGM tarafndan doldurulacaktr)

Bavuru sahibi tzel kii lm stasyonu Rzgar Gne

li lesi stasyonun yeri Mevkii

UTM Koordinat (6 derece ED 50 Datum)

Dou Kuzey XX XX XX YY YY YYY

stasyonda kullanlan cihazlar Cihaz retici firma/Marka Tipi/Modeli Seri no lm Ykseklii (m) .. ..

.. ..

EKLER:

1) stasyonda kullanlan cihazlara ilikin belgeler (katalog ,bror , kalibrasyon sertifikas vb.) 2) Sahaya esas lm izninin aslnn veya noter onayl suretinin fotokopisi 3) Bavuru cretinin yatrldna ilikin makbuzun asl veya fotokopisi 4) Bavuru belgesi ve eklerini elektronik ortamda ieren CD veya DVD

BAVURU SAHB

mza

Tarih

Kae

EK-B

LM STASYONU LM SONU RAPORU BAVURU FORMU stasyon No Bavuru sahibi tzel kii lm stasyonu Rzgar Gne

li lesi stasyonun yeri Mevkii

UTM Koordinat (6 derece ED 50 Datum)

Dou Kuzey XX XX XX YY YY YYY

EKLER:

1) EK-F Rzgar/Gne verisi-veri tamamlama bilgi formu 2) MGMye iletilen lm verileri dnda tamamlanan veri setini ieren CD veya DVD

BAVURU SAHB

mza

Tarih

Kae

EK-C

RZGAR LM STASYONU KONTROL LEMLER Rzgar lm direinde llecek meteorolojik deikenler ve alglaycnn ad aada verilmitir:

Deiken ad len Cihaz Rzgar Hz Rzgar Hz ler, Anemometre Rzgar Yn Rzgar Yn ler Hava Scakl Hava Scaklk ler, Termometre Bal Nem Bal Nem ler Hava Basnc Basn ler, Barometre

Rzgar lm Direi ve Alglayc Kurulum Kontrol:

A. Rzgar lm Direi: 1) Rzgar lm direi boyu en az 60 m. olmaldr. Direk, boru veya kafes yap eklinde

olabilir. Tm direk, balant kollar, ek malzemeleri ile gergi mekanizmalar paslanmaz malzemeden imal edilmi olmaldr.

2) Direk ve kollarn dikey ve yatay konumlar ile dengesini kaybetmemesi iin direin farkl yksekliklerden yeterli sayda gergi telleri ile zemine sabitlenir. Gergi telleri

paslanmaz elik halat olmal ve kn oluabilecek buz ykne ve gergiye dayanmaldr. Zemin zelliine gre, gergi telleri zemine beton ankraj, kimyasal elik dbel gibi yntemlerle sabitlenir.

3) Rzgar lm istasyonunda can ve mal emniyetine ynelik, gerekli gvenlik

tedbirlerinin alnmas amacyla koruma iti ve uyar tabelalar konulur.

4) Rzgar direinin hava tatlarna tehlike oluturmasn nlemek iin, direin tepesine gece ve gndz sensrl, krmz k yayan LED aydnlatmal en az 1 adet uygun bir ikaz lambas kurulmaldr.

5) Rzgar hz ve yn lm en az iki seviyede; birincisi 30 m. ykseklikte, ikincisi

direin en st noktasnda yaplr. En stte bulunan anemometrenin direk ekseni zerinde monte edilebilir. Firma en st seviyedeki rzgar hz lerde arza meydana

gelmesi ihtimaline karn, ikinci bir hz leri uygun ekilde konulandrabilir. 6) Firma isterse, daha yksek bir direk kurarak, ara seviyelerde de lm yapabilir.

7) Direk boru ise rzgar lerin konulduu ykseklikteki kesit ap D Direk kafes yapl ise rzgar lerin konulduu ykseklikteki kesit uzunluu D1 Rzgar lerin balant kolunun ap veya kesit uzunluu D2 ise diree balanan kollarn lleri ekildeki gibi olabilir. (ekil-1 ve ekil-2)

ekil-1: Boru Tipi Direk ekil-2 : Kafes Tipi Direk

Yatay Kol uzunluu > 2.5 m. ( 8.5xD ) Yatay Kol uzunluu > 2 m. ( 5xD1 5.7xD1 ) Dey Kol uzunluu = (15xD2) Dey Kol uzunluu = (15xD2) Yatay kollarn mmkn olduunca hakim rzgar ynne dik konulandrlabilir.

8) Anemometrelerden birisi direin en st noktasna ve direin ekseninde kurulabilir. 9) Anemometrenin trblans etkisinde kalmamas iin rzgar yn ler, anemometreden

1.5 ile 2.5 m. aaya kurulabilir. 10) En st seviyedeki rzgar hz lerde arza meydana gelmesi ihtimaline karn, ikinci

bir hz ler kurulacaksa, en st noktadaki hz lerden 1.5 m. aaya kurulabilir. (ekil-3)

ekil-3 : Direin En st Noktasndaki Rzgar lerler

11) Anemometrelerden ikincisinin 30 m. ykseklie kurulmas zorunludur.

12) Rzgar Yn ler, hz lerin trblans etkisinde kalmamas iin 1.5 ile 2.5 m. yukar

veya aa kurulabilir. 13) Yatay balant kollarnn diree balants salam olmal ve yatay durmal, titreim ve

sallanma yapmamaldr. Dey kollarn yatay eksene dik olacak ekilde (diree paralel) kurulur.

ekil-4 : 30 m. Ykseklikte Rzgar lerler

ekil-5 Rzgar lm stasyonu ematik Gsterimi (rnektir)

B. Topraklama ve Yldrmdan Koruma: 1) lm istasyonunun yldrmdan ve ani voltaj dalgalanmalarndan korunmas iin

etkin bir yldrmdan korunma ve topraklama sistemi kurulur. nerilen yldrmdan

korunma ve topraklama sistemi aada tanmlanmtr: a) Direin en st seviyesindeki anemometreden en az 50 cm. yukar kacak ve anemometreyi 60 ayla koruyabilecek uzunlukta (2 2.5 m) som bakr yldrm

yakalama ubuu konulabilir. b) Bu yakalama ucu, diree mekanik olarak sabitlenmi ini iletkeni ile yere aklacak en az iki adet topraklama ubuuna balanmas ve topraklama direnci en fazla 10 olacak ekilde topraklama yaplabilir. c) Tm topraklamalar ayn noktaya balanlarak e potansiyel salanabilir ) Topraklama ini iletkeni boum veya sarkk grnt yaratmayacak ekilde diree mekanik olarak 2 m. aralkla sabitlenir.

C. Rzgar Hz ve Yn lerler: 1) Rzgar hz lm amacyla kepeli tip, rzgar enerji projeleri iin yaygn olarak

kullanlan kendisini kantlam anemometreler kullanlabilir. (lm hata oran yksek sensrler ile yaplan lmlerden elde edilecek rzgar verilerinden yaplacak

g hesaplarnda byk yanlmalar ortaya kar. Aadaki grafikte 0.4 m/s dorulukla alan bir anemometre ile llen ortalama 6 m/s rzgar hzndan retilebilecek enerjide %20 hata yaplabilecei grlmektedir.)

2) Rzgar yn lerler manyetik kuzey esas alnarak kurulmaldr. Bu kurulumun, veri

toplama nitesinde (dataloger) herhangi bir dzeltme deerine ihtiya duymadan yaplabilir. Kurulumdan sonra pusula ile kuzey ayar kontrol edilmeli ve drt yn

testi yaplmaldr.

3) lm kontrolne esas olan 30 metrede ve direin en st seviyesindeki lmler kepeli tip rzgar lerlerle yaplr, kombine rzgar ler (hz ve yn bir arada),

ultrasonik rzgar ler, propeller rzgar hz ler (pervane tip) kullanlmaz. Ancak,

farkl seviyelerdeki ilave lmler iin, bavuru sahibi bu saylan tipte rzgar lerlerden kullanabilir.

. Dier Sensrler: 1) Hava scaklk ve nem ler direin en az 3 m. yksekliine, gne radyasyonundan dorudan etkilenmeyecek ve hava sirklasyonunu salayacak siper ierisine konularak diree kurulumu yaplr. 2) Hava basnc ler veri toplama kutusu ierisine konulabilir.

3) Firma farkl seviyelerde scaklk, nem veya basn lmleri de yapabilir.

4) Bavuru sahibi; basn, scaklk, nem ve rzgar hz sensrne ait gncel (ngrlen lm periyodunu kapsayan) kalibrasyon sertifikasn kurulum kontrolnde MGM

personeline verir.

D. Veri Toplama nitesi (DataLogger): 1) Veri toplama nitesi (datalogger), koruma niteleri, iletiim cihazlar ile enerji

besleme niteleri IP66 koruma snfna sahip bir kutu ierisine konulur. Kutu evresel

etkilerden etkilenmeyecek ekilde uygun ykseklie kurulur. 2) Veri toplama nitesi (datalogger), sensrlerden gelen elektriksel sinyalleri

meteorolojik parametrelere eviren bir programn alt elektriksel lm ve kayt cihazdr. Bavuru sahibi tm sensrler iin elektriksel sinyallerin meteorolojik parametrelere evrilme katsay, dzeltme vb. deerleri veri toplama nitesi programnda gsterir.

ekil-6 : Toplam Sensr Belirsizlii (Hata miktar) ile Rzgar Enerjisi Deiimi (%)

3) Veri toplama nitesi, sensrlerden llen ve hesaplanan verileri en az 1 (bir) yl

saklama zelliine, iletiim elemanlar ve bakm amal balantlar iin iletiim portlar ile sensrlerden ve yldrmdan gelebilecek darbeler iin koruyucu devrelere

sahip olabilir.

E. Kablolama: 1) Tm sensr ve enerji kablolar, cihaz emniyeti, grsel iyiletirme, direk zerinde yk

ve titreim oluturmamas iin dzgn bir ekilde 1 m. aralkla diree ve kollara klipsle balanr.

2) Veri toplama nitesinde sensr, enerji ve iletiim sistemi balantlar dayankl ve anlalr ekilde etiketlenir.

F. Tm sensrlere ait kalibrasyon sertifikalar ve brorleri ile sahada ekilen panoramik kurulum fotoraflar rapora eklenir.

G. Rzgar lm sisteminde, herhangi bir sebeple oluabilecek hasar, bozulma veya veri kayb gibi durumlar bavuru sahibinin sorumluluundadr.

. Rzgar lm istasyonunda, nc ahslarn can veya mallarnn zarar grmemesi iin alnmas gereken tm tedbirler bavuru sahibinin sorumluluundadr. Bu tr bir olayn meydana gelmesi durumunda, nc ahslarn zararlaryla ilgili MGMnin herhangi bir sorumluluu yoktur ve tm sorumluluk bavuru sahibine aittir.

H. Ayn saha ierisinde farkl veya ayn firmaya ait birden fazla rzgar lm istasyonu

kurulmas halinde, bir istasyonun dier istasyonlardan uzakl, kurulan direk boyunun en az 3 kat olabilir.

I. Rzgar lm stasyonunda Kullanlacak Sensrlerin Asgari zellikleri:

Sensr Ad stenilen zellikleri lave zellikler

Rzgar Hz

ler

lm aral : 0 - 75 m/sn Eik deeri : 0.5 m/sn znrlk : 0.1 m/sn Doruluk : 0.5 m/sn (5 m/sn ye kadar), 10 % ( 5 m/snnin zerinde) Mesafe sabiti : 2 - 5 m

Rzgar Yn ler

lm aral : 0. . . .360 znrlk : 1 Doruluk : 5

Hava Scakl

ler

lm aral : - 40 C. . .+60 C znrlk : 0.1 C Doruluk : 0.3 C

Sensr uygun ekilde havalandrlan zel siperi iine kurulacaktr. Scaklk sensrnde kullanlan siper gnelenmeden en az etkilenen bir maddeden yaplm olmaldr.

Hava Nemi ler

lm aral : %0. . . . . %100 znrlk : %1 Doruluk : % 3

Sensr uygun ekilde havalandrlan zel siperi iine kurulacaktr. Nem sensrnde kullanlan siper gnelenmeden en az etkilenen bir maddeden yaplm olmaldr.

Basn ler

lm aral : 7501050 hPa znrlk : 0.1 hPa Doruluk : 0.3 hPa (tam lm aralnda) Kararllk : 0.5 hPa / yl

NOT: Bavuru sahibi; basn, scaklk, nem ve rzgar hz sensrlerine ait gncel (ngrlen lm periyodunu kapsayan) kalibrasyon sertifikalarn kurulum kontrolnde verir.

EK-D

GNE LM STASYONU KONTROL LEMLER Gne lm stasyonunda aadaki meteorolojik deikenler ve alglaycnn ad aada verilmitir.

Deiken ad len Cihaz Gne Radyasyonu Gne Radyasyon ler, Piranometre Gnelenme Sresi Gnelenme Sresi ler, Sunshine Duration sensor Rzgar Hz Rzgar Hz ler, Anemometre

Rzgar Yn Rzgar Yn ler

Hava Scakl Hava Scaklk ler, Termometre Bal Nem Bal Nem ler, Nisbi Nem ler

Gne lm Direi ve Alglayc Kurulum Kontrol:

A. Gnelenme lm istasyonu evresindeki manialarn yksekliinin en az 10 kat uzaklkta

veya gn doumu ve batm srasnda yatayla en az 5 lik a ile gne nlarn alabilecek ekilde kurulabilir.

ekil-1 : Gnelenme lm stasyonu Saha Seimi

B. Gnelenme sensrleri, rzgar direi zerine 2 m ile 5 m arasnda bir ykseklikte ve yatay sensr kolu veya kollar zerine kurulur.

C. Gne Radyasyonu ler (piranometre): 1)Gne Radyasyonu ler (piranometre) yatay dzlemde olmal ve cihazn zerindeki su terazisi ile kontrol edilmelidir.

2) Cihaz kuzey-gney istikametinde gneye konulandrlr.

3) Nem alc kimyasal kontrol yaplmaldr.

4) Gne Radyasyonu ler (Piranometre) ISO 9060 ve WMO Guide-8de tanml First Class -Good Quality veya daha iyi zelliklere sahip bir sensr olarak seilmeli ve gncel

(ngrlen lm periyodunu kapsayan) kalibrasyon sertifikasna sahip olmaldr.

5) Veri toplama nitesinde alan programda piranometrenin hassasiyet (sensitivity) katsaysnn kontrol yaplmaldr.

. Gnelenme Sresi ler (Sunshine Duration Sensor): 1) Gnelenme Sresi ler enlem derecesine gre, yatayla 5 dorulukla a yapacak ve kuzeye bakacak ekilde kurulmaldr. 2) Nem alc kimyasal zelliini yitirmemi olmaldr. 3) Gnelenme Sresi ler, gncel (ngrlen lm periyodunu kapsayan) kalibrasyon sertifikasna sahip olmaldr.

D. Dier Sensrler: 1) Hava scakl ve nem ler uygun havalandrma zelliine sahip, gne radyasyonundan dorudan etkilenmeyecek ve hava sirklasyonunu salayacak siper ierisinde olmal ve direk zerine kurulmaldr.

2) Rzgar lm direi ykseklii 10 m. olabilir 3) 10 m yksekliinde direk kullanlacaksa direk zerine gece gndz sensrl, krmz k yayan, LED aydnlatmal ikaz lambas kurulabilir.

4) Rzgar hz ve yn lerler direin en st noktasna 10 m. ykseklie, en az 1 m. lik sensr kolu zerine kurulabilir.

5) Rzgar yn lerin kuzey ayar pusula ile kontrol edilmelidir.

6) Rzgar hz, hava scaklk ve nem ler, gncel (ngrlen lm periyodunu kapsayan)

kalibrasyon sertifikasna sahip olmaldr.

E. Kablolama: 1) Tm sensr ve enerji kablolar, cihaz emniyeti, grsel iyiletirme, direk zerinde yk ve titreim oluturmamas iin dzgn bir ekilde 1 m. aralkla diree ve kollara klipsle balanmaldr. 2) Veri toplama nitesinde sensr, enerji ve iletiim sistemi balantlar dayankl ve anlalr ekilde etiketlenmelidir.

F. Topraklama ve Yldrmdan Koruma: 1) lm istasyonunun yldrmdan ve ani voltaj dalgalanmalarndan korunmas iin etkin bir

yldrmdan korunma ve topraklama sistemi kurulabilir. nerilen yldrmdan korunma ve

topraklama sistemi aada tanmlanmtr.

2) 10 m. yksekliinde direk kullanlmas durumunda direin en st seviyesindeki rzgar sensrlerinden en az 50 cm. yukar kacak ve sensrleri 60 ayla koruyabilecek uzunlukta

(1 1.5 m) som bakr yldrm yakalama ubuu kullanlabilir. 3) Bu yakalama ucu, diree mekanik olarak sabitlenmi ini iletkeni ile yere aklacak en az iki adet topraklama ubuuna balanmas ve topraklama direnci en fazla 10 olacak ekilde topraklama yaplabilir.

4) Tm topraklamalar ayn noktaya balanlarak e potansiyel salanabilir. 5) Topraklama ini iletkeni boum veya sarkk grnt yaratmayacak ekilde diree mekanik olarak 2 m. aralkla sabitlenebilir.

ekil-2 Gne lm stasyonu ematik Gsterimi (rnektir)

G. Veri Toplama nitesi (DataLogger):

1) Veri toplama nitesi (datalogger), koruma niteleri, iletiim cihazlar ile enerji besleme niteleri IP66 koruma snfna sahip bir kutu ierisine konulur. Kutu evresel etkilerden

etkilenmeyecek ekilde uygun ykseklie kurulmaldr.

2)Veri toplama nitesi (datalogger), sensrlerden gelen elektriksel sinyalleri meteorolojik

parametrelere eviren bir programn alt elektriksel lm ve kayt cihazdr. Bavuru sahibi tm sensrler iin elektriksel sinyallerin meteorolojik parametrelere evrilme katsay,

dzeltme vb. deerleri veri toplama nitesi programnda gsterecektir. 3) Veri toplama nitesi, sensrlerden llen ve hesaplanan verileri en az 1 (bir) yl saklama

zelliine, iletiim elemanlar ve bakm amal balantlar iin iletiim portlar ile sensrlerden ve yldrmdan gelebilecek darbeler iin koruyucu devrelere sahip olmaldr.

. Tm sensrlere ait kalibrasyon sertifikalar ve brorleri ile sahada ekilen kurulum fotoraflar rapora eklenir. Gne lm istasyonunda can ve mal emniyetine ynelik, gerekli gvenlik tedbirlerinin alnmas amacyla koruma iti ve uyar tabelalar konulmaldr.

H. Gne lm sisteminde, herhangi bir sebeple oluabilecek hasar, bozulma veya veri kayb gibi durumlar bavuru sahibinin sorumluluundadr.

I. Gne lm istasyonunda, nc ahslarn can veya mallarnn zarar grmemesi iin alnmas gereken tm tedbirler bavuru sahibinin sorumluluundadr. Bu tr bir olayn meydana gelmesi durumunda, nc ahslarn zararlaryla ilgili MGMnin herhangi bir sorumluluu yoktur ve tm sorumluluk bavuru sahibine aittir.

. Ayn saha ierisinde farkl veya ayn firmaya ait birden fazla gne lm istasyonu kurulmas halinde, bir istasyonun dier istasyonlardan uzakl, kurulan direk boyunun en az 5 kat olabilir.

J. Gne lm stasyonunda Bulunacak Alglayclarn Asgari zellikleri

Gne lm stasyonunda Bulunacak Alglayclarn Asgari zellikleri

Sensr Ad stenilen zellikleri lave zellikler Kresel (Global)

Gne Radyasyonu

ler

(Pyranometer)

lm aral : 01500 W/m znrlk : 5 W/m

Doruluk : %5 (gnlk toplamda) Kararllk : 1.5 % /yl (tm lm aralnda)

Pyranometre, en az WMO tarafndan

First Class Good Quality olarak

tanmlanan tip olacaktr.

Gnelenme Sresi ler

(Sunshine Duration Sensor)

lm aral : Dakikalk gneli veya gnesiz znrlk : 1 dakika

Doruluk : 0.1 saat ( saatlik toplamda)

Gnelenme sresi; direkt (dorudan) gne radyasyon miktarnn gn iinde 120 W/m ve daha fazla olduu dakikalarn toplamn ifade eder.

Rzgar Hz ler

lm aral : 0 - 65 m/sn Eik deeri : 0.5 m/sn znrlk : 0.1 m/sn Doruluk : 0.5 m/sn (5 m/sn ye kadar), 10 % ( 5 m/snnin zerinde) Mesafe sabiti : 2 - 5 m

Rzgar Yn ler

lm aral : 0. . . .360 znrlk : 1 Doruluk : 5

Hava Scakl ler

lm aral : - 40 C. . .+60 C znrlk : 0.1 C

Doruluk : 0.3 C

Sensr uygun ekilde havalandrlan zel siperi iine kurulacaktr. Scaklk sensrnde kullanlan siper gnelenmeden en az etkilenen bir maddeden yaplm olmaldr.

Hava Nemi ler

lm aral : %0. . . . . %100 znrlk : %1

Doruluk : % 3

Sensr uygun ekilde havalandrlan zel siperi iine kurulacaktr. Nem sensrnde kullanlan siper gnelenmeden en az etkilenen bir maddeden yaplm olmaldr.

NOT:1)Scaklk, nem ve rzgar hz sensrleri gncel (ngrlen lm periyodunu kapsayan) kalibrasyon sertifikal olmaldr. 2) Gne Radyasyonu ler (Piranometre) ISO 9060 ve WMO Guide-8de tanml First Class -Good Quality veya daha iyi zelliklere sahip bir sensr olarak seilecek ve gncel (ngrlen lm periyodunu kapsayan) kalibrasyon sertifikasna sahip olmaldr.

EK-E

LM VERLERNN KAYIT FORMATI Veriler dakikalk veya on dakikalk olarak UTC saate gre kaydedilip gnderilir. Verilerin kayt format aada belirtilen ekilde olmaldr. Kaytlarda ayra olarak pipe ( | ), virgl ( , ) veya noktal virgl ( ; ) kullanlr.

llen deerler limit dnda (rzgar lm iin EK-C, gne lm iin EK-D) olduunda -9999 olarak kaydedilir. Sensr devre d brakldnda ise, -8888 olarak kaydedilir. a) Rzgar lmleri lm ekli R olan dosya veri format aadaki biimde olmaldr.

Satr iinde Kayt sras Parametre Ad Aklama

1.stun stno stasyon Numaras ( MGM'nin verdii numara) 2.stun Yl lmn Yapld Yl 3.stun Ay lmn Yapld Ay 4.stun Gn lmn Yapld Gn 5.stun Saat lmn Yapld Saat 6.stun Dakika lmn Yapld Dakika 7.stun Ykseklik lm yapan Rzgar yn ve hz sensrlerinin yerden ykseklii (m.) 8.stun Rzgortyon Dakikalk veya on Dakikalk Ortalama Rzgarn Yn ( o ) 9.stun Rzgorthiz Dakikalk veya on Dakikalk Ortalama Rzgarn Hz ( m/sn. ) 10.stun Rzgmaxyon Dakikalk veya on Dakikalk Maksimum Rzgarn Yn ( o ) 11.stun Rzgmaxhiz Dakikalk veya on Dakikalk Maksimum Rzgarn hz ( m/sn. )

lm ekli D olan dier lmler (scaklk, nispi nem, hava basnc ) dosya veri format

aadaki biimde olmaldr.

Satr iinde Kayt sras

Parametre Ad Aklama

1.stun stno stasyon Numaras ( MGM'nin verdii numara) 2.stun Yl lmn Yapld Yl 3.stun Ay lmn Yapld Ay 4.stun Gn lmn Yapld Gn 5.stun Saat lmn Yapld Saat 6.stun Dakika lmn Yapld Dakika 7.stun Ykseklik lm yapan sensrlerin yerden ykseklii (m.) 8.stun Sicaklik Dakikalk veya on dakikalk Anlk Hava Scakl ( o C ) 9.stun Nnem Dakikalk veya on dakikalk Anlk Nispi Nem ( % ) 10.stun Basinc Dakikalk veya on dakikalk Anlk Hava Basnc ( hPa. )

b) lm ekli G olan Gne lmleri dosya veri format aadaki biimde olmaldr.

Satr iinde Kayt sras

Parametre Ad Aklama

1.stun stno stasyon Numaras ( MGM'nin verdii numara) 2.stun Yl lmn Yapld Yl 3.stun Ay lmn Yapld Ay 4.stun Gn lmn Yapld Gn 5.stun saat lmn Yapld Saat 6.stun dakika lmn Yapld Dakika 7.stun ykseklik lm yapan gne sensrnn yerden ykseklii (m.) 8.stun GlobGunRad Dakikalk veya on dakikalk ortalama Global Gne Radyasyonu ( watt / m2 )9.stun Gunessuresi Dakikalk veya on dakikalk gnelenme sresi ( dakika ) 10.stun Scaklk Dakikalk veya on dakikalk Anlk Hava Scakl ( o C ) 11.stun NNem Dakikalk veya on dakikalk Anlk Nispi Nem ( % ) 12.stun rzgortyon Dakikalk veya on dakikalk Ortalama Rzgarn Yn ( o ) 13.stun rzgorthiz Dakikalk veya on dakikalk Ortalama Rzgarn Hz ( m/sn. ) 14.stun rzgmaxyon Dakikalk veya on dakikalk Esen Maksimum Rzgarn Yn ( o ) 15.stun rzgmaxhiz Dakikalk veya on dakikalk Maksimum Rzgarn hz ( m/sn. )

EK-F

RZGAR / GNE VERS VER TAMAMLAMA BLG FORMU

lm stasyonu No Bavuru Sahibi Tzel Kii lm stasyonu Rzgar Gne lm Balama Tarihi lm Biti Tarihi lm periyodu boyunca veri kayb var m ? Evet Hayr Kayp veri yzdesi % .

lm periyodu boyunca oluan veri kayplarnn tarihleri (sadaki rnek formata uygun olarak ekli dosya olarak sunulacaktr) 1

Balama Tarih-Saat-Dak.

Biti Tarih-Saat-Dak.

Toplam Veri Kayp Sresi (dak.)

Eksik Veri Tamamlama almasnda Verisi Kullanlan MGM stasyonu Veri Tamamlama Yntemi 2

1. lm periyodu boyunca oluan veri kayplar tablosu (CD veya DVD ortamnda tamamlanan

veriler ile birlikte verilecektir). 2. Firma kullanlan istatistiksel eksik veri tamamlama yntemi ile yapt ilemleri detayl olarak

aklayan dkman verilecektir.

BAVURU SAHB

mza

Tarih

Kae

EK-G

RZGAR ve GNE LM STASYONU KURULUM RAPORU HAZIRLANMASINDA DKKAT EDLECEK HUSUSLAR

A) Bavuru Formu: 1) stasyon Numaras yazlm (MGM tarafndan bavuru srasnda verilecek), 2) lm istasyonu iaretlenmi ( Rzgar veya Gne), 3) stasyon yer bilgileri yazlm, 4) UTM Koordinatlar yazlm, 5) stasyonda bulunan cihaz ve sensrler ile ilgili bilgiler tabloya ilenmi, 6) stasyonda kullanlan cihazlara ilikin belgeler (Katalog, bror, kalibrasyon belgesi

vb.) eklenmi, 7) Sahaya esas lm izninin aslnn veya noter onayl suretinin fotokopisi eklenmi, 8) Bavuru cretinin yatrldna ilikin makbuzun asl veya fotokopisi, 9) Bavuru sahibi tarafndan imzalanm ve kaelenmi olmaldr.

B) Rzgar ve Gne lm stasyonu Kurulum Raporu Rzgar ve Gne lm stasyonu Kurulum Raporu Tablosu titizlikle doldurulmaldr.

1) stasyonun yeri ile ilgili bilgiler yerinde tapu, imar belgeleri veya planlar zerinden kontrol edilerek yazlmal, izin belgesi ile kontrol edilmelidir.

2) stasyon koordinat bilgileri bavuru sahibi tarafndan salanacak GPS cihaz ile llmeli ve bavuru formu ile karlatrlmaldr.

3) Tm sensrler tabloda belirtilmeli, listede belirtilenden fazla sayda sensr kurulmu ise tabloya satr ilavesi yaplmaldr.

4) Sensrlerin seri numaras ve kurulduu ykseklikler belirtilmelidir.

C) Kurulum Raporu ekleri: 1) stasyonda kullanlan cihazlara ilikin belgeler: retici firma / Tipi / seri Numaras /

Gncel (ngrlen lm periyodunu kapsayan) Kalibrasyon sertifikalar

2) Cihazlara ait bror, katalog veya kullanm kitapklar, 3) Sahaya esas lm izninin asl veya saha sahibi gerek veya tzel kii tarafndan

onayl sureti,

4) stasyonun kurulum sonras fotoraflar: Uzak grnts / Yakn detay grntleri / sensr yerleimi / Direk kurulumu / Gergi teli sabitlemeleri / evresel manialar vb.

5) stasyon kurulumuna ilikin fatura: lm istasyonu bavuru sahibi firma tarafndan satn alnm ise faturann asl veya onayl fotokopisi, lm istasyonu mavir firmalardan veya reticilerden kiralanmsa en az lm sresini kapsayan kira szlemesinin asl veya onayl fotokopisi (Kiralk lm istasyonunun lm Standard Teblii ve lm Uygulama Tebliinde istenen zellikleri salamas arttr). Bavuru sahibi lm istasyonu imalats ise imalat belgesi ve alglayc ve dier cihazlarla ilgili faturann asl veya onayl fotokopisi,

6) lgililerce onaylanm lm istasyonu kurulum raporu 7) Elektronik ortamda kurulum raporu: lm istasyonu kurulum raporu hazrlanrken

istenen tm bilgi ve belgeler CD ortamna aktarlmaldr.

8) lm istasyonunda MGM tarafndan grevlendirilen personel ve bavuru sahibi tarafndan imzalanmas gerekir.

9) Bu raporun imzalanmasndan sonra lm ilemlerine balanm saylr.