sabet yayinlari ÇÖzÜmler · osmanlı devletinde ilk dış borç sultan abdülmecid döneminde...

239

Notlar

İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasının EsaslarıDers – 26

Dikkat

Dış politikamızın temeli Atatürk’ün

“Yurtta Sulh (barış) cihan (dünya)

Sulh” sözü üzerine kurulmuştur.

İsabetli Bilgi

Dış Politika;Bir devletin, diğer devletlerle ve

uluslararası kurumlarla olan diplo-

matik, ekonomik, siyasi ve hukuki

ilişkileri kapsayan siyasete denir.

Dikkat

Mustafa Kemal ileri görüşlü bir

liderdi. Bu özelliğini dış politika-

da da göstermiştir. Örneğin İkinci

Dünya Savaşı’nın çıkacağını ön-

ceden tahmin etmiş buna karşı

Balkan Antantı ve Sadabat Pak-tı gibi antlaşmalar imzalamıştır.

Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşı’na

katılmaması gerektiğini söylemesi

de onun ileri görüşlü bir lider oldu-

ğuna örnektir.

ATATÜRK’ÜN DIŞ POLİTİKA ANLAYIŞI 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Barış Antlaşması ile Türkiye siyasi bir za-

fer kazanarak, tam bağımsızlığına kavuşmuştur. Bu antlaşma İtilaf Devletleri ile Tür-

kiye arasında eşit şartlara göre yapılmıştır. Bu başarı Türkiye’nin uluslararası alanda

eşit haklara sahip, tam ve bağımsız bir devlet olarak tanınmasını sağlamıştır.

Lozan Barış Antlaşması’ndan sonra stratejik önemi artan Türkiye, sağlam temellere

dayalı bir dış politika anlayışı oluşturmaya çalışmıştır. Bu anlayışta Atatürk’ün söz ve

düşünceleri Türk dış politikasını yönlendirmiştir.

Atatürk’ün dış politika anlayışında; Her şeyden önce ülke sınırlarını korumak,

Yeni toprak kazanma düşüncesinde olmamak,

Komşularımızla olan barışı korumaya çalışmak,

Uluslar arasında yapılan toplantı ve ziyaretler ile dünya devletleri ile iyi ilişkiler kur-

mak

düşünceleri etkili olmuştur.

Atatürk Döneminde Dış Politikada Yaşanan Gelişmeler Yabancı okullar meselesi Irak (Musul) Meselesi

Nüfus Mübalesei Milletler Cemiyetine Giriş

Balkan Antantı Montrö Boğazlar Sözleşmesi

Sadabat Paktı Hatay Meselesi

Dış Borçlar

Atatürk döneminde izlenen Türk dış politikasının temelleri şu ilkelerden oluşmuştur:Bağımsızdır: Ülkemizin bağımsızlığını her şeyin üstünde tutarken, diğer devlet-

lerin dış politika anlayışlarından ve yönetim sistemlerinden etki-

lenmez.

Mütekabiliyet: Karşılıklı eşitlik prensibini esas alır.

Barışçıdır: Bu dönem dış politikasının bir başka özelliği de barışı esas alma-

sıdır. Türkiye, Atatürk’ün “Yurtta sulh, cihanda sulh” anlayışı çer-

çevesinde, devletlerarası sorunların çözümünde eşitliğe dayanan

dostluklar ve ittifaklar kurmayı amaçlar.

Akılcıdır: Akıl ve bilimi temel alarak dünyadaki gelişmelere uyum sağlamaya

çalışmaktır.

Gerçekçidir: Atatürk’ün dış politikası gerçekçidir. Dış siyasette Türkiye, dünya-

daki siyasi ve ekonomik gelişmeleri göz önünde bulundurarak ger-

çekleştirmeyi amaçladığı hedeflere yönelmek, gerçekleşmeyecek

hayaller peşinde koşmamaktır.

Millî Güce Dayalıdır: Türkiye, ülke menfaatlerini ve kendi halkının çıkarlarını dikkate

alan, bilim ve teknolojiyi rehber edinen millî bir dış politika takip

eder, milli menfeatları esas alır.

Hukuka Bağlıdır: Devletler arasındaki her türlü mesele ve problemlerin hukuki yollar-

dan, diplomasi yoluyla ve eşitlik ilkesi ile çözümlenmesi Türkiye’nin

hukuka bağlı bir dış politika benimsediğinin göstergesidir.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

240

Notlar


M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasının EsaslarıDers – 26

ULUSLARARASI İLİŞKİLER BAĞLAMINDA ATATÜRK DÖNEMİNDEİZLENEN DIŞ POLİTİKANIN YANSIMALARI

Dış politikamızda temel prensip “Yurtta Sulh cihanda sulh” anlayışıdır.

Türkiye, her bakımdan kendini bir Avrupa devleti olarak görmektedir.

Türkiye coğrafi konumu ve kültürel yapısı sebebiyle Doğu ile Batı arasında bir köprü

durumundadır.

Türkiye, batıya yönelik bir dış politika izleyerek bölgesel ve evrensel değişikliklere

uyum sağlamaya çalışmaktadır.

Türkiye, coğrafi, siyasi, ekonomik ve kültürel anlamda çok boyutlu jeopolitik konumu

sebebiyle çok yönlü bir dış politika izleyerek güçlü bir ülke olma amacındadır.

Lozan Barış Antlaşmasının Türk Dış Politikasına Etkileri

Atatürk dönemi dış politika konuları genellikle Lozan’da çözülemeyen konulardır.

Lozan Barış Antlaşması’nda alınan kararlar doğrultusunda Türk dış politikası belir-

lenmiştir.

Lozan Barış Antlaşması’na bağlı olarak Türk dış politikasında, tam bağımsızlık, eşit-

lik, milli birlik beraberlik, barışçılık, dışa bağımlı olmama, mili güce dayanma, akılcılık,

gerçekçilik, hukuka bağlılık ilkeleri benimsenmiştir. Lozan Barış Antlaşması Türk dış

politikasında dönüm noktası olmuştur.

Türkiye, Lozan’da Misak-ı Milli’yi tam anlamıyla gerçekleştirememesine rağmen ulus-

lararası ilişkilerde barışçı faaliyetlere katılarak kendi güvenliğini sağlamaya çalışmış-

tır. Bu amaçla bölgesel ittifaklar kurmuştur.

Türkiye, Lozan Barış Antlaşması’nda dünya devletlerine siyasi varlığını kabul ettirdi.

Dünya devletleri tarafından tanındı. Diğer bağımsız devletlerle eşit bir statü kazandı.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

Bil – Bul – Uygula

241İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasının Esasları

Bağımsız Barışçı Milli güce dayalı Gerçekçi Hukuka bağlı

Aşağıda verilen bilgilerin yukarıdakilerden hangisi ile ilgili olduğunu cümlelerin sonundaki kutucuğa yazınız.

Dış siyaset, iç kuruluş ve iç siyasete dayandırılmak zorundadır; yani iç kuruluşun kaldıramayacağı genişlikte olmamalıdır. Yok-sa hayali dış siyasetler peşinde dolaşanlar, dayanak noktalarını kendiliğinden kaybederler.

...............................................

Yurtta barış, dünyada barış ...............................................

Devlet için bağımsızlık kelimesinin karşılığı hayattır. Bağımsızlığı olmayan bir devlet gerçek manada bir devlet değildir.

...............................................

Dış siyasetimizde başka bir devletin hakkını çiğnemek yoktur. ...............................................

Milletimizin güçlü, mutlu ve kararlı olarak yaşayabilmesi için, devletin her yönüyle milli bir politika izlemesi ve bu politikanın bünyemize tamamen uygun ve dayalı olması lazımdır.

...............................................

Gerçekçi

Barışçı

Bağımsız

Hukuka bağlı

Millî güce dayalı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

242 İsabet Ders Defteri ile Öğren - Çöz - Kazan!

M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasının EsaslarıTest – 26

1. “Lozan barışı geneli bakımından bizi hoşnut ediyor.

Biz bu anlaşmaya tümüyle uyacağız... Çözümlenmemiş

meseleler için dostça çözüm biçimleri bulunacağını

ümit ediyoruz... Yakın bir gelecekte şimdiye kadar çö-

zümlenmeyen meselelerin kesin olarak çözüm yoluna

yaklaştığını görmek istiyoruz.”

Mustafa Kemal ATATÜRK

Atatürk’ün bu sözü, dış politika ilkelerinden hangisi-ne vurgu yapıldığının göstergesidir?

A) Gerçekçi olmasına

B Barışçı olmasına

C) Bağımsız olmasına

D) Millî güce dayalı olmasına

2. Lozan Barış Antlaşması’nda yabancı okulların Türk hu-

kuk kurallarına göre çalışabilecekleri kararı alınmıştı.

Türk hükûmeti daha sonra bu okulları millî menfaatleri-

ne göre yeniden düzenledi. Buna göre Türkçe, Tarih ve

Coğrafya dersleri Türk öğretmenler tarafından Türkçe

okutulacak ve okullar Türk müfettişlerce denetlenecekti.

Bu girişimin aşağıdakilerden hangisiyle daha çok il-gili olduğu söylenebilir?

A) Barışçı B Milli

C) Mütekabileyetçi D) Eşitlikçi

3. Aşağıda Türk dış politikasının unsurları ve açıklamaları

eşleştirilmiştir.

Politika Açıklama

I Barışçıdır aHayalperest değildir.Gerçekleştirilebilecekhedeflerdir.

II Akılcıdır. bSorunları barışçı birşekilde çözmeyi hedefler.

III Hukuka bağlıdır cAkıl ve bilime görehareket edilir.

IV Gerçekçidir. dSorunları hukukçevresinde çözümler.

Verilen politika ve açıklama eşleştirmesi aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I II III IV

A) a b c d

B b c d a

C) a b d c

D) d a b c

4. Diğer devletlerle ilişkilerini, dostça bir şekilde yürü-

tür, asla saldırgan bir tavır izlemez.

Dünya devletleri ile ilişkileri yürütürken kendi ka-

muoyunun isteklerini dikkate alır.

Komşularıyla ve diğer dünya devletleriyle imzaladı-

ğı antlaşmalara bağlı kalır.

Yukarıda Atatürk dönemi dış politikasının esaslarından

bazıları verilmiştir.

Açıklamalar eşleştirildiğinde aşağıdakilerden hangi-si dışarıda kalır?

A Gerçekçi B) Barışçı

C) Milli güce dayalı D) Hukuka bağlılık

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER


M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasının EsaslarıTest – 26

5. Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasından sonra

stratejik önemi artan Türkiye sağlam temele dayalı bir

dış politika izlemeye başlamıştır. Bu politika her şeyden

önce millî bağımsızlığa dayalıdır. Türkiye yeni toprak ka-

zanma amacında olmamış, komşularıyla barışın korun-

ması için çalışmış, uluslararası siyasette etkin olmaya

özen göstermiştir.

Buna göre, Türkiye’nin dış politikası ile ilgili;

1. Dış politikada millî bağımsızlık önemlidir.

2. Lozan’la birlikte yeni topraklar kazanmıştır.

3. Uluslararası hukuka bağlı kalmıştır.

yargılarından hangisinin hangilerinin doğru olduğu söylenebilir?

A) Yalnız 1 B) Yalnız 2

C) 1 ve 2 D 1 ve 3

6. Atatürk’ün benimsemiş olduğu dış politika esasları arasında;

1. Hukuka ve kurallara bağlı olması,

2. Yurtta ve dünyada barıştan yana olması,

3. Sınırları genişletme amacında olması,

4. Milli güce dayalı olması

bilgilerinden hangileri kesinlikle yer almaz?

A) Yalnız 1 B Yalnız 3

C) 1 ve 2 D) 3 ve 4

7.

Milletimizin, güçlü, mutlu vekararlı olarak yaşayabilmesi

için, devletin her yönüylemilli bir politika izlemesi vebu politikanın bünyemizetamamen uygun ve dayalı

olması lazımdır

Bu sözleri ile Atatürk, Türkiye’nin dış siyasette izle-miş olduğu ilkelerden hangisine öncelikle vurgu yap-mıştır?

A) Gerçekçi olmasına

B) Barışçı bir politika anlayışına

C Milli güce dayalı olmasına

D) Hukuka bağlı olmasına

8. Nüfus

MübadelesiSorunu

BoğazlarSorunu

?

Musul Sorunu

Yabancı OkullarSorunu

Verilen şemada “?” ile gösterilen yere aşağıdaki baş-lıklardan hangisinin yazılması daha uygun olur?

A) Atatürk Dönemi’nde Çözümlenemeyen Sorunlar

B) Türkiye’nin Taviz Verdiği Sorunlar

C) Kurtuluş Savaşı’ndan Kalma Sorunlar

D Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasındaki Sorunlar

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

245

Notlar


M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasında Yaşanan OlaylarDers – 27

Dikkat

Fransa ve İngiltere en çok yabancı

okula sahip olduklarından bu du-

ruma itiraz etmiştir. Ancak sorun

taviz verilmeden çözülmüştür.

Günümüzde Yabancı okullar, Mil-

li Eğitim Bakanlığına bağlı olarak

kanunlara uygun olarak eğitim

öğretim faaliyetlerine devam et-

mektedir.

Dikkat

Ülkemizde yabancı okulların kendi

müfredatlarını istedikleri gibi uy-

gulamaları tam bağımsızlığımızı ve

egemenliğimizi zedeleyici bir duru-

ma neden olmaktaydı.

YABANCI OKULLAR TÜRKİYE’YE BAĞLANIYOR Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıldan itibaren azınlıklara ve yabacılara okul açma hakkı

tanınmıştı. Bu okullar bağımsız olarak hareket ediyorlar ve kendi eğitim müfredatları-

nı uyguluyorlardı.

Lozan Barış Antlaşması’nda yabancı okulların Türk hukuk kurallarına uymaları şartı

ile çalışabilecekleri kararı alınmıştı.

1. 1924 yılında çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile yabancı okullar tüm öğretim kurum-

ları ile birlikte Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlandı.

2. 1925 - 1926 Eğitim - Öğretim yılında Türk hükûmeti, bu okullarda millî menfaatlere uy-

gun olarak Türkçe, Tarih ve Coğrafya derslerinin Türk öğretmenler tarafından Türkçe

olarak, okutulması kararını aldı.

3. Bu okullar Türk müfettişler tarafından denetlenecek ve okuttukları ders kitaplarında

Türkiye aleyhine yazılar bulunmayacaktı.

Sonuç olarak: Alınan bu kararlar İngiltere ve Fransa’nın tepkisine neden oldu. Türk Dev-

leti bu kanunun bir iç mesele olduğunu belirterek kanunlara uymayan okulların kapa-

tılacağını duyurdu. Böylece yabancı okullar sorunu Türkiye’nin istediği şekilde çözüme

kavuşturulmuş oldu.

DIŞ BORÇLAR MESELESİ Osmanlı Devletinde ilk dış borç Sultan Abdülmecid döneminde 1854 Kırım Savaşı’nda

Fransa’dan alınmıştır.

1881’de Osmanlı Devleti’nin borçlarının ödenmesi için Düyun-ı Umumiye Genel İdaresi

(Genel Borçlar İdaresi) kuruldu. Bu kurumun varlığı Osmanlı Devleti’nin ekonomik

bağımsızlığını dolayısıyla tam bağımsızlığını zedeleyici bir durumdu.

Düyun-ı Umumiye İdaresi Osmanlı mali kaynaklarının önemli bir bölümünü doğrudan

denetleyecek ve sağladığı gelirleri Avrupa ülkelerine aktaracak ve merkezi hükümetin

bağımsız kararlar almasını da önleyecektir. Ancak Osmanlı Devleti’nin borçları yinede

bitmedi, borçlar yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin de sorunu haline geldi.

Osmanlı’dan kalan borçlar sadece Osmanlı Devletini değil Osmanlı’dan o dönemde

ayrılan irili ufaklı birçok devletin de sorunu olmalıydı. Sorunun çözülmesine en çok

Fransa itiraz etti. Çünkü Osmanlı Devleti’nin en fazla borcu Fransa’ya idi.

Lozan Barış Antlaşmasında borçlarla ilgili karar

Lozan Barış Antlaşması’nda, Osmanlı Devleti’nin borçları Osmanlı’dan doğan devlet-

ler arasında paylaştırılmıştır.

Borçların paylaşılması konusunda çıkacak anlaşmazlıkların çözümü için Milletler

Cemiyeti’nin atayacağı bir hakemin çözüm üreteceği ve kararının kesin olacağı belir-

tilmiştir.

Türkiye, Osmanlı Devleti Borçları’nın payına düşen miktarının tamamını ödeyerek son

taksitin yatırıldığı 5 Mayıs 1954’te bitirmiştir.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

246

Notlar



Dikkat

Musul ve Kerkük, Halkının ço-

ğunluğu Türk olduğu için Wilson

İlkelerine ve Misakı Milli’ye göre

Türkiye’ye ait olmalıydı.

İsabetli Bilgi

Musul meselesinin Milletler

Cemiyeti’ne götürülmesi Türkiye’nin

dış politikada barışçı bir politika iz-

lediğini gösterir. Ancak taraflı bir

karar verilerek Musul, Misak-ı Milli-

ye aykırı olarak elimizden çıkmıştır.

Dikkat

Şeyh Sait İsyanı:İngilizler’in Musul Meselesi’ni kendi

çıkarlarına uygun olarak çözmek

amacıyla çıkardıkları bir isyandır.

Ülke içeresindeki olumsuzlukların

dış politikayı olumsuz etkilediğine

iyi bir örnektir.

MUSUL SORUNU (5 HAZİRAN 1926) Dünya’nın en önemli petrol rezervlerinden birisi de Osmanlı Devleti’nin bir eyaleti

olan Musul topraklarında bulunuyordu. Avrupalı devletlerin bu enerji kaynağına olan

ihtiyaçları, Osmanlı topraklarına olan ilgiyi artırmıştır.

Birinci Dünya Savaşı sonunda imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan hemen

sonra Musul, 3 Kasım 1918 tarihinde devletlerarası hukuk kurallarına aykırı olarak

İngiltere tarafından işgal edilmiştir.

Lozan’da alınan Musul kararı;

Türk Kurtuluş Savaşı’nın başarı ile sonuçlanmasından sonra toplanan Lozan

Konferansı’nda Türk heyeti, Musul’da yaşayan nüfusun çoğunluğunu Türklerin oluş-

turduğunu, ayrıca siyasi ve tarihî açıdan da bölgenin Türkiye’ye bırakılması gerektiğini

söyledi. İngiltere ise Musul’u Türkiye’ye bırakmamak konusundaki ısrarını sonuna ka-

dar sürdürdü.

Türkiye ile İngiltere Musul konusunda Lozan Konferansı’nda anlaşamayınca, bu so-

runun konferanstan sonra 9 aylık bir sürede yapılacak ikili görüşmelerle çözümlen-

mesi kararı alındı. Eğer bu ikili görüşmelerden de sonuç çıkmazsa mesele Milletler

Cemiyeti’nin vereceği karara göre çözümlenecekti.

Sonuç olarak;

1924 yılında Musul Meselesi, İngiltere’nin kurucu üyesi olduğu Milletler Cemiyeti’ne

götürüldü. Türkiye ise üyesi olmadığı bu cemiyetten kendi lehine bir karar çıkma-

yacağını düşünüyordu. Ancak buna rağmen Türkiye, sorunun Milletler Cemiyeti’nde

görüşülmesini kabul etti.

Milletler Cemiyeti tarafından oluşturulan bir komisyon meseleyi incelemeye başladı

ve ardından İngiltere’nin etkisiyle bölgenin Irak’a bağlanması kararını aldı. Bu kara-

rı kabul etmek istemeyen Türkiye, askeri bir harekâta girişmeye karar verdi. Ancak

ülkede yaşanan Şeyh Sait İsyanı ve dışarıda meydana gelen olaylar Türkiye’yi zor

durumda bıraktı. Sonuçta Türkiye, İngiltere ve Irak hükûmetleri arasında 5 Haziran

1926 tarihinde Ankara Antlaşması imzalanarak mesele çözüme kavuşturuldu.

Ankara Antlaşması’na göre;

Musul, İngiltere’nin mandası altındaki Irak’a bırakıldı.

Musul petrollerinden Irak’ın payına düşen kısmının gelirinin % 10’u, 25 yıl süreyle

Türkiye’ye verilecekti.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

247

Notlar



Dikkat

Mübadele: Devletler arasında nü-

fusun karşılıklı olarak yer değiştir-

mesidir.

Dikkat

Yunanistan: Bizans hayalinden

vazgeçmediği için İstanbul’da daha

fazla Rum bulundurmak amacıyla

ısrarcı davranmıştır. Türkiye ise

Batı Trakya Türklerinin haklarını

korumak istemiştir.

YUNANİSTAN İLE NÜFUS MÜBADELESİ (DEĞİŞİMİ) (10 HAZİRAN 1930)

Lozan Barış Antlaşması’na göre İstanbul’daki Rumlar ile Batı Trakya’daki Türkler ha-

riç diğer yerlerde yaşayan Rumlar ve Türkler karşılıklı olarak yer değiştireceklerdi.

Nüfus mübadelesi (değişim) için Türk ve Yunan temsilcilerinden oluşan bir komisyon,

1923 yılında çalışmalarına başladı. Ancak Yunanistan İstanbul’a ne zaman yerleşti-

ğine bakılmaksızın, bütün Rumların mübadele dışında kalmasını talep ediyordu. Türk

hükûmeti ise 30 Ekim 1918 tarihine kadar İstanbul’a sürekli olarak yerleşenlerin etabli

(yerleşmiş) kabul edileceğini belirtiyordu. Yunanistan 30 Ekim 1918 tarihinden sonra

geçici de olsa İstanbul’a gelip, burada kalanları da mübadeleden ayrı tutmayı he-

defliyordu. Böylece İstanbul’da önemli bir Rum nüfusun kalması sağlanmış olacaktı.

Böylece Yunanistan Türkiye’nin iç işlerine müdahele edebilecekti.

Sonuç olarak:

İki devlet arasında yaşanan bu anlaşmazlık, Uluslararası Adalet Divanı’na götürüldü

ise de buradan da herhangi bir sonuç çıkmadı. Bunun üzerine Türk – Yunan ilişkileri

gerginleşti. Yunanistan Batı Trakya’daki Türklerin mallarına el koyunca, Türkiye de

İstanbul’daki Rumların mallarına el koydu.

İlişkiler zaman zaman sertleşmesine rağmen Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’in dost-

luk girişimleri ve İtalya’nın Akdeniz’deki yayılmacı politikaları Türk – Yunan ilişkilerini

düzeltti. 10 Haziran 1930 tarihinde Yunanistan ile yapılan antlaşmayla sorun çözü-

me kavuşturuldu. Bu antlaşma ile doğum yerleri ve tarihleri ne olursa olsun İstanbul

Rumları ve Batı Trakya Türkleri etabli (yerleşik) kabul edildiler.

Nüfus mübadelesi ile iki ülkenin İstanbul ve Batı Trakya hariç diğer topraklarında

yaşayan Rum ve Türk nüfusu yer değiştirdi. Yunanistan’dan yaklaşık bir milyon Türk

Türkiye’ye; Türkiye’den yaklaşık 1,5 milyon Rum da Yunanistan’a göç etti.

Nüfus mübadelesinin Yunanistan’ın istediği şekilde çözümlenmesi üzerine Türkiye ile

Yunanistan arasında yakınlaşma ve barış dönemi başlamıştır.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

248

Notlar



Dikkat

Lozan Barış Antlaşmasındaki bo-

ğazlar maddesi Türkiye’nin ege-

menliğini zedeleyici bir şekilde

çözülmüştür. Montrö Boğazlar

sözleşmesi ise Türkiye’nin boğaz-

larda tam hakimini sağlamıştır.

MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ (20 TEMMUZ 1936)

Boğazların Akdeniz ile Karadeniz’i birbirine bağlayan doğal su yolu olarak tarihî ve si-

yasi önemi büyüktür. Lozan Barış Antlaşması’nda Türkiye, Boğazlar üzerinde tam bir

egemenlik sağlayamamıştır. Antlaşma’nın Boğazlar ile ilgili hükümlerine göre; Boğaz-

lar ve çevresi askerden arındırılmış, Boğazların kontrolü de başkanlığını Türkiye’nin

yaptığı uluslararası bir komisyona bırakılmıştı.

Boğazlar 1930’lu yıllardan itibaren, gerginleşen dünya siyaseti içerisinde savunmasız

bir durumdaydı. Boğazların güvenliğini sağlayacak olan Milletler Cemiyeti de devletle-

rarası ilişkilerde giderek etkinliğini yitirmeye başlamıştı. Yine İtalya’nın Habeşistan’a

saldırması ve Japonya’nın Milletler Cemiyeti’nden ayrılması, Boğazların denetiminin

Türkiye’ye bırakılmasını zorunlu hâle getiriyordu.

Yaşanan bütün bu olaylar üzerine Türkiye, Boğazların statüsünün yeniden düzenlen-

mesi amacıyla girişimlerde bulunmaya başladı. Bu girişimler 22 Haziran 1936 tarihin-

de İsviçre’nin Montrö (Montreux) şehrinde bir konferansın toplanmasını sağladı. 20

Temmuz 1936 yılında Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandı.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile; Boğazlar Komisyonu kaldırıldı. Komisyonun yetki ve görevleri tamamen Türkiye’ye bı-

rakıldı.

Boğazlardaki askersiz bölge kaldırılarak, Türkiye’ye bu bölgeyi silahlandırma izni ve-

rildi.

Ticaret gemilerine her iki yönde Boğazlardan geçiş serbestliği tanınırken, savaş ge-

milerine ise kısıtlamalar getirildi.

Bu sözleşme ile; Türkiye siyasi bir zafer kazanmış, Türkiye’nin egemenlik haklarını sınırlandıran hü-

kümler kaldırılmıştır.

Türkiye Boğazların güvenliğini sağlamış ve bölge siyasetindeki etkinliğini arttırmıştır.

Antlaşmalar: Boğazlar ile ilgili maddeleri

Yapılan Antlaşmalarda Boğazlar İle İlgili Maddeler

Mondros: İtilaf Devletleri kontrolünde olacak gerekirse işgal edilecek

Sevr: Kontrolü tamamen İtilaf Devletlerine verilecek

Lozan:Boğazların kontrolü başkanı Türk olan Ulusrarası bir Komisyon’a bıra-kılacak

Montrö Boğazların kontrolü tamamen Türkiye’ye bırakılacak, Komisyon kaldı-rılacak.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

249

Notlar



İsabetli Bilgi

II. Dünya Savaşı’ndan sonra Mil-

letler Cemiyeti yerini Birleşmiş Mil-

letlere bırakmıştır. Günümüzdeki

Birleşmiş Milletler dünya barışına

katkı sağlamak amacıyla faaliyetle-

rine devam etmektedir.

Dikkat

Türkiye’nin Milletler Cemiyetine

Götürdüğü Konular

Nüfus mübadelesi

Hatay meselesi

Musul Meselesi

Boğazlar meselesi

İsabetli Bilgi

Balkan Antantına katılan devletleri

şifreleyecek olursak;

TeYYaRe,

Sadabat Paktına Katılan Devletleri

Şifreleyecek Olursak;

İran ATI olarak söyleyebiliriz.

TÜRKİYE MİLLETLER CEMİYETİ’NDE (18 TEMMUZ 1932) Milletler Cemiyeti, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra ABD başkanı Wilson’un dün-

ya barışını sağlamak ve korumak amacıyla belirlediği ilkelere göre Paris Barış

Konferansı’nda kurulmuş olan bir cemiyettir. 1924’ten itibaren Milletler Cemiyeti’nin

İngiltere’nin etkisi altında kalması ve Musul Sorunu’nda taraflı davranması, Türkiye’nin

cemiyete olan güvenini sarstı.

1930’lu yıllardan itibaren Almanya’nın silahlanmayı hızlandırması, milletler arası ilişki-

lerin önemini daha da artırdı.

Türkiye’nin komşuları ile dostluk ilişkileri içinde olması ve barıştan yana bir tutum

sergilemesi ve ayrıca savaşı hukuken yasaklayan Briand – Kellog Paktı’nı imzalaması,

Milletler Cemiyeti’nin ilgisini çekti. İspanya’nın teklifi Yunanistan’ın desteği ile Milletler

Cemiyeti Türkiye’yi üyeliğe davet etti. Türkiye Milletler Cemiyeti’nin davetini dünya ba-

rışına katkı sağlamak amacıyla kabul etti. (18 Temmuz 1932)

Balkan Antantı (9 ŞUBAT 1934)Sebebi; Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya ve İtalya’da ortaya çıkan yeni yönetimler,

Balkan ve Orta Doğu ülkelerini tehdit ediyordu. Almanya ve İtalya’nın yayılmacı bir

siyaset izlemeleri ve dünya barışını tehdit eden silahlanma yarışları, devletlerin bazı

tedbirler almalarına neden oldu.

Bu gelişmelerin etkisiyle Türkiye’nin öncülüğünde Yunanistan, Yugoslavya ve Roman-

ya bir araya geldiler. 9 Şubat 1934 tarihinde imzalanan Balkan Antantı ile bu dört

ülke çıkabilecek bir savaş durumunda birbirlerine saldırmayacaklarına ve toprak

bütünlüklerine saygı göstereceklerine dair kararlar aldılar. Bu antanta Arnavutluk,

İtalya’nın baskısından, Bulgaristan ise Yunanistan ile olan sınır anlaşmazlıklarından

dolayı katılmadı.

Sonuç olarak;1. Türkiye bu antant ile batı sınırlarını güvence altına almıştır.

2. 1937 yılında Yugoslavya’nın ayrılması ve ardından 2. Dünya Savaşı’nın çıkması üzeri-

ne antant dağılmıştır.

Sadabat Paktı (8 TEMMUZ 1937)Sebebi; İtalya’nın Habeşistan’a saldırması ve Orta Doğu toprakları üzerindeki emelleri bölge

devletlerinin birbirleri ile işbirliğine gitmelerine zemin hazırlamıştır.

Sadabat Paktı, 8 Temmuz 1937 tarihinde Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında

Tahran’da imzalandı. Pakta göre ülkeler; karşılıklı olarak sınırlara saygılı olmaya, Mil-

letler Cemiyeti’nin alacağı kararlara uymaya, aralarındaki dostluk ve işbirliğini ge-

liştirmeye dair söz verdiler. Bu pakt ile Orta Doğu’da bir barış ortamı oluşturulmuş,

Türkiye doğu sınırlarını güvenlik altına almıştır.

Suriye, Hatay Meselesi’nden dolayı bu pakta katılmamıştır.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

250

Notlar



Dikkat

Hatay Misak-ı Milli’den verilmiş

ikinci tavizdir. Ancak Hatay’ın tek-

rar anavatana katılması ile bu ta-

viz tekrar kazanıma dönüşmüştür.

İsabetli Bilgi

Bağımsız Hatay Cumhuriyetinin

ilk ve son cumhurbaşkanı Tayfur

Sökmen’dir.

HATAY TÜRKİYE’YE KATILIYOR (23 HAZİRAN 1939)

İtilaf Devletleri ile Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imza

Tayfur Sökmen

lanmasından sonra Türk yurdu işgal edilmeye başlandı.

Fransız askerleri de Aralık 1918 tarihinde Hatay’a girmeye

başladılar.

Sakarya Meydan Muharebesi’nin Türk ordusu tarafından

kazanılmasından sonra Fransa ile 20 Ekim 1921 tarihin-

de Ankara Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Hatay,

Fransa’nın mandası altındaki Suriye’ye bırakıldı. Antlaş-

maya göre Fransa, Hatay’da özel bir yönetim oluşturacak,

Hatay Türk kültürüne bağlı kalacak ve okullarda eğitim –

öğretim faaliyetleri Türkçe olacaktı. Kurtuluş Savaşı’ndan

sonra imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nda da Ankara

Antlaşması’nın hükümleri aynen kabul edildi.

8 Eylül 1936 tarihinde yapılan bir antlaşma ile Fransa, Suriye üzerindeki manda ida-

resini sona erdirmiş ve Suriye’nin bağımsızlığını tanımıştır. Bu gelişmenin ardından

Türkiye, Hatay’ın bağımsızlığını sağlamak için harekete geçti.

Türkiye ile Fransa, 29 Mayıs 1937 tarihinde Cenevre’de antlaşma imzaladılar. Ardın-

dan 15 Temmuz 1938 tarihinde Hatay’da milletvekilliği için seçimler yapıldı. 1 Ağustos

1938 tarihinde seçimlerin sonucu kesinleşti. Hatay Millet Meclisi 2 Eylül 1938 tarihinde

ilk toplantısını yaptı. Meclis 6 Eylül’de Bağımsız Hatay Cumhuriyeti’ni kurdu.

Hatay Millet Meclisi, 23 Haziran 1939 tarihinde Türkiye’ye katılma kararı aldı ve son-

rasında oylama ile bu durum kabul edildi.

Türk Askeri Hatay’a giderken

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER



M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasında Yaşanan Olaylar

Fransa Tayfur Sökmen Nüfus Mübadelesi Balkan Antantı

Hatay Rumlar Ankara Antlaşması Montrö (Montreux)

Musul Fransa - İngiltere Milletler Cemiyeti Sadabat Paktı

Yukarıda verilen kelimeleri aşağıdaki bilgiler ile eşleştirerek, bilgilerin yanında bulunan boşluğa yazınız.

1.Lozan Barış Antlaşması’na göre Musul sorununun Türkiye ile İngiltere ara-sında çözülememesi halinde arabuluculuk yapacak olan uluslararası kuruluş

............................................................

2.Musul sorununun çözümlenmesine yönelik olarak 5 Haziran 1926 tarihinde İngiltere ile Türkiye arasında imzalanan antlaşma

............................................................

3.Lozan Barış Antlaşması’na göre Anadolu’dan Yunanistan’a göç etmesi ge-reken azınlık

............................................................

4. Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan karşılıklı nüfus değişimi antlaşması............................................................

5. Yabancı Okullar Sorununda Türkiye’ye en çok itiraz eden devletler............................................................

6.Türkiye’nin girişimleri ile toplanan Boğazlar Konferansı’nın yapıldığı İsviçre şehri

............................................................

7.Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Hatay ve Suriye topraklarını işgal eden İtilaf Devleti

............................................................

8.Ankara Antlaşması ile İngiltere’nin mandası altındaki Irak’a bırakılan Misa-kımilli toprağı

............................................................

9.Atatürk’ün vefatından sonra 23 Haziran 1939 tarihinde Türkiye’ye katılma kararı alan Türk şehri

............................................................

10.Almanya ve İtalya’nın dünya barışını tehdit eden siyasetlerine karşı Türkiye’nin öncülüğünde Yuninastan, Yugoslavya ve Romanya tarafından oluşturulan ittifak ............................................................

11.6 Eylül 1938 tarihinde kurulan Bağımsız Hatay Cumhuriyeti’nin ilk ve son Cumhurbaşkanı

............................................................

12. Türkiye’nin İran, Irak ve Afganistan ile imzalandığı dostluk antlaması............................................................

Milletler Cemiyeti

Ankara Antlaşması

Rumlar

Nüfus Mübadelesi

Fransa

Fransa

Montrö

Musul

Hatay

Balkan Antantı

Tayfur Sökmen

Sadabat Paktı

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER



M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasında Yaşanan Olaylar

Aşağıda Atatürk dönemi Türk dış politikası ile ilgili bazı olaylar ve sonuçları verilmiştir. Verilen bu olayları ve sonuçları eşleştiriniz.

1. Türkiye - Irak sınırı çizilmiştir.

2. Boğazlar komisyonu kaldırılarak Boğazlar Türkiye’ye bağlanmıştır.

3. Atatürk’ün dış politikadaki son büyük başarısıdır.

4. Türkiye Batı sınırını güvence altına almıştır.

5. Türkiyeni’nin bütünlüğüne aykırı eğitim-öğretim faaliyetleri önlenmiştir.

6. Boğazlar sorunu Misakımilli’ye uygun bir biçimde çözülmüştür.

7. Türkiye doğu ve güney sınırlarının güvenliğini sağlamaya çalışmıştır.

8. Türkiye’nin boğazlardaki güvenliği artmıştır.

9. Türkiye bu durumu bir iç mesele sayarak kanunlara uymayan okulları kapatmıştır.

10. Musul, İngiltere’nin mandası altındaki Irak’a bırakılmıştır.

11. Güney sınırlarımızı ilgilendiren bu sorun Misakımilli esaslarına göre çözülmüştür.

12. Yunanistan ile olan sınır anlaşmazlığı yüzünden Bulgaristan bu antlaşmaya katılmamıştır.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi ................................................ Ankara Antlaşması (1926) ................................................

Sadabat Paktı ................................................ Balkan Antantı ................................................

Yabancı Okulların DevletDenemetine Alınması

................................................ Hatay’ın Anavatana Katılması ................................................

2 - 6 - 8 1 - 10

4 - 12

3 - 115 - 9

7

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER


M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasında Yaşanan OlaylarTest – 27 / I

1. Türk Hükûmeti, Lozan Barış Antlaşması’ndan sonra aşağıdaki konulardan hangisinde “iç işlerine müdaha-

le” gerekçesiyle yabancı devletlerin görüşme istekle-rini reddetmiştir?

A) Nüfus mübadelesi

B) Hatay meselesi

C) Dış borçların ödenmesi

D Yabancı okulların durumu

2. Atatürk “Türkiye’de bizim okullarımızın sahip olmadık-

ları ayrıcalığa, yabancı okulların sahip olması beklene-

mez.” ifadesini kullanılmıştır.

Atatürk, bu tutumuyla aşağıdakilerden hangisine önem verdiğini göstermektedir?

A) Yönetimin tamamen halkın elinde olacağına

B) Avrupa’yla uyum sağlamaya çalışılmasına

C) Ülkenin sınır güvenliğinin kaldırılmasına

D İç işlerine hiçbir ülkenin müdahale edemeyeceğine

3. 1923 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nda

nüfus mübadelesi konusunda Yunanistan ile anlaşma

sağlanmıştır. Fakat daha sonraki süreçte iki devlet ara-

sında 1930 yılına kadar nüfus mübadelesi konusunda

anlaşmaya varılamamıştır.

Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisi-dir?

A) Yunanistan ile yaşanan Kurtuluş Savaşı

B Yunanistan’ın İstanbul’da daha fazla Rum bırakmak

istemesi

C) Millî Mücadele sürecinde Yunanlıların Batı

Anadolu’yu yıkması

D) Yunanistan’ın Ege Bölgesi’nden daha fazla toprak

alma isteği

4. Atatürk’ün dış politika anlayışında;

Her şeyden önce ülke sınırlarını korumak

Yeni toprak kazanma düşüncesinde olmamak

Komşularımızla olan barışı korumak

Dünya devletleri ile iyi ilişkiler içinde olmak

düşünceleri etkili olmuştur.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Atatürk’ün bu dış politika anlayışı doğrultusunda gerçekleştiril-memiştir?

A) Yunanistan ile nüfus mübadelesinin yapılması

B Musul’un İngiltere’ye bırakılması

C) Boğazlar sorununun çözüme kavuşturulması

D) Balkan Antantı ve Sadabat Paktı’nın imzalanması

5. Musul’a askerî harekatın görüşüldüğü dönemde İngiliz-

lerin teşvik ettiği ve desteklediği Şeyh Sait İsyanı, Türk

tarafını meşgul etmiş ve Musul topraklarına yapılacak

olan askerî harekâtı engellemiştir.

Bu bilgiye göre;

1. Türkiye’nin dış politikasında değişiklik olduğu,

2. Türkiye’nin iç karışıklık yaşadığı,

3. İngiltere’nin tavrının Musul Sorunu’nu etkilediği

çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?

A) Yalnız 1 B) 1 ve 3

C) 2 ve 3 D 1, 2 ve 3

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER


M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasında Yaşanan OlaylarTest – 27 / I

6. 19. yüzyılın sonralarında stratejik bir enerji kaynağı

olan petrol giderek önem kazandı. En önemli petrol

rezervlerinden biri de Osmanlı Devleti’nin toprağı olan

Musul eyaletinde idi. Batılı devletlerin bu enerji kay-

naklarına duyduğu ihtiyaç Osmanlı topraklarına olan

ilgilerini arttırdı. Bu nedenle Musul, Mondros Ateşkes

Antlaşması’ndan sonra İngiltere tarafından ilk işgal

edilen yer oldu.

Yukarıda verilen bilgiye göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Musul, petrol rezervleri bakımından zengindir.

B) Batılı devletlerin sanayisi için enerjiye ihtiyaç vardır.

C) İngiltere, Musul’u ekonomik nedenlerle işgal etmiştir.

D Osmanlı Devleti, Musul’u İngiltere’ye karşı savun-

mamıştır.

7. Musul Sorunu’nun görüşülmeye başladığı sırada Gü-

neydoğu Anadolu Bölgesi’nde Şeyh Sait İsyanı çıkmış-

tır. Bunun sonucunda Musul Sorunu Türkiye’nin istediği

şekilde çözüme kavuşturulamamıştır.

Bu bilgilerden hareketle aşağıdaki yargılardan hangi-sine ulaşılabilir?

A) Musul, Misakımillî sınırları içinde değildir.

B) Tarafsızlık anlayışı zedelenmiştir.

C İç politikadaki olumsuz gelişmeler dış politikayı et-

kilemiştir.

D) Musul’un Lozan’da çözümlenememesinin sebebi

Şeyh Sait İsyanı’dır.

8. Lozan Antlaşması’nda Türkiye’deki Rumlarla, Yunanis-

tan’daki Türklerin karşılıklı olarak yer değiştirmeleri ka-

rarlaştırılmıştı. Yapılan görüşmelerde nüfus değişikliği-

nin ayrıntıları görüşüldü. Ancak Yunanistan İstanbul’da

daha çok Rum bulundurmak istediği için devamlı sorun

çıkarıyordu. 1930 yılında Mustafa Kemal’in dostluk giri-

şimleri sonucu mübadele meselesi çözüme kavuşturul-

du.

Bu bilgilere bakılarak aşağıdakilerden hangisine ula-şılamaz?

A) Mustafa Kemal’in girişimlerinin etkili olduğuna

B Türkiye’nin, Yunanistan’ın iç işlerine karıştığına

C) Yunanistan’ın İstanbul’da daha fazla Rum bırakmak

istediğine

D) Mübadelenin taraflar arasında gerginliğe neden ol-

duğuna

9. Atatürk’ün dış politikada takip ettiği siyaset, öncelikle

Türkiye’nin güvenliğini ve çıkarlarını korumayı öngörür.

Buna göre, Türkiye’nin aşağıdaki politikalarından hangisini bu doğrultuda gerçekleştirdiği söylenemez?

A Musul’un İngiltere’ye bırakılması

B) Sadabat Paktı’nın imzalanması

C) Balkan Antantı’nın imzalanması

D) Milletler Cemiyeti’ne üye olunması

10. Dış politikayla ilgili aşağıdaki gelişmelerden hangisi, Lozan Barış Antlaşması’ndan kalan sorunları çözüm-lemekten daha ziyade, dünya barışına katkıda bulun-maya yöneliktir?

A) Montrö Sözleşmesi’nin imzalanması

B) Musul’un Irak yönetimine bırakılması

C Milletler Cemiyeti’ne üye olunması

D) Nüfus mübadelesi sorununun çözümlenmesi

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER


M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasında Yaşanan OlaylarTest – 27 / II

1. 1. Irak sınırının belirlenmesi

2. Milletler Cemiyeti’ne üye olunması

3. Hatay Sorunu’nun çözüme kavuşturulması

gelişmelerinden hangileri Atatürk’ün hayatta olduğu dönemde çözüme kavuşturulamamıştır?

A) Yalnız 1 B) Yalnız 2

C Yalnız 3 D) 2 ve 3

2. 1. Mondros Ateşkes Antlaşması

2. Mudanya Ateşkes Antlaşması

3. Lozan Barış Antlaşması

4. Montrö Boğazlar Sözleşmesi

Yukarıdaki antlaşmalardan hangisi ile boğazların kontrolü tamamen Türkiye’ye bırakılmıştır?

A 4 B) 3 C) 2 D) 1

3. Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin;

1. Boğazların her iki yakasındaki askersiz bölge kal-

dırılarak denetim tamamen Türkiye’ye bırakılacak,

2. Ticaret gemilerinin geçişi serbest olacak,

3. Yabancı savaş gemilerinin Boğazlardan geçişi

Türkiye’nin savaştaki durumuna göre belirlenecek

maddelerinden hangileri Türkiye’nin Boğazlardaki egemenliğini güçlendirici niteliktedir?

A) 1 ve 2 B 1 ve 3

C) 2 ve 3 D) 1, 2 ve 3

4. Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile;

1. Boğazlar Komisyonu kaldırıldı.

2. Boğazlardan geçiş Türkiye ile Karadeniz’e kıyısı

olan devletlerin güvenliğini tehdit etmeyecek şekil-

de düzenlendi.

3. Ticaret gemileri için tam bir geçiş serbestliği, sa-

vaş gemileri için kısıtlamalar getirildi.

4. Türkiye Boğazların her iki yakasında asker bulun-

durabilecekti.

Buna göre, Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile ilgili aşa-ğıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Boğazların güvenliği sağlanmıştır.

B) Her türlü ticaret gemisi serbestçe geçebilir.

C) Savaş gemilerinin geçişi belli şartlara bağlıdır.

D Boğazlardan geçiş sadece Türkiye’yi etkilemekte-

dir.

5. Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne göre;

Boğazlardan geçmek isteyen savaş gemilerinin

Türkiye’den izin almaları esası kabul edildi.

Türkiye savaşa girerse boğazları istediği gibi açıp

kapatabilecekti.

Boğazlar Komisyonu kaldırılarak tüm yetkileri Türk

Devletine bırakıldı.

Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisine ulaşıla-maz?

A) Boğazlardaki Türk hâkimiyeti sağlanmıştır.

B) Misakımillî’ye uygun antlaşma yapılmıştır.

C Türkiye’nin egemenlik hakları zedelenmiştir.

D) Türkiye’nin uluslararası önemi artmıştır.

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER


M. Kemal Dönemi Türk Dış Politikasında Yaşanan OlaylarTest – 27

6. Lozan Barış Antlaşması’nda, Boğazların yönetiminin

Türkiye’nin başkanlığını yapacağı uluslararası bir ko-

misyona verilmesi ve Boğazların her iki yakasında as-

ker bulundurmaması Türkiye’nin Boğazlar üzerindeki

egemenlik haklarını sınırlandırıyordu. Bu durumun dü-

zeltilmesini isteyen Türkiye, Milletler Cemiyeti’ne baş-

vurdu. 1936 yılında Montrö Boğazlar Sözleşmesi im-

zalanarak Boğazlar sorunu Türkiye’nin istediği şekilde

çözüme kavuşturuldu.

Bu bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Türkiye’nin Akdeniz’deki güvenliği artmıştır.

B) Türkiye Boğazlar üzerinde tam egemenlik sağla-

mıştır.

C) Boğazlar sorunu Misakımillî’ye uygun bir şekilde

çözülmüştür.

D Boğazlar üzerinde Milletler Cemiyeti’nin etkisi art-

mıştır.

7. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin dış siyasetteki yapıcı

tavrı;

Milletler Cemiyeti’ne girmesine

Balkan Antantı’nın imzalanmasına

Sadabat Paktı’nın imzalanmasına ortam hazırla-

mıştır.

Bu bilgilere dayanarak aşağıdaki yargılardan hangi-sine ulaşılamaz?

A) Yurtta barış, dünyada barış ilkesine uygun hareket

edilmiştir.

B) Balkanlarda batı sınırımızı güvenceye alacak yön-

temlere başvurulmuştur.

C) Doğu sınırımızı güvenceye alacak girişimlerde bu-

lunulmuştur.

D Türkiye Cumhuriyeti Devleti, askerî yaptırım gücünü

kullanmıştır.

8. Türkiye’nin;

Doğu ve güney sınırlarının güvenliğinin sağlanması

Komşuları ile ilişkilerinin gelişmesi

gibi durumlar aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesinin sonucunda gerçekleşmiştir?

A) Balkan Antantı’nın imzalanması

B Sadakat Paktı’nın imzalanması

C) Nüfus Mübadelesi’nin yapılması

D) Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne katılması

9. Cumhuriyet döneminde dış politikadaki gelişmelerden bazıları şunlardır.

1932’de Milletler Cemiyeti’ne üye olundu.

1934’de Balkan Antantı imzalandı.

1937’de Sadabat Paktı imzalandı.

Bu bilgiler doğrultusunda;

1. Türkiye ekonomik sorunlarını çözmeye başlamıştır.

2. Dış siyasetteki sorunların çözümüne yönelik antlaş-

malar imzalanmıştır.

3. Uluslararası barışa katkıda bulunacak güçte ittifak-

lar yapılmıştır.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) 1 ve 2 B) Yalnız 2

C Yalnız 3 D) 1 ve 3

İSABET Y

AYINLA

RI

ÇÖZÜMLER

sabet yayinlari ÇÖzÜmler · osmanlı devletinde ilk dış borç sultan abdülmecid döneminde...

Documents