saero da saeklesio gamoyenebiti xelovnebis nimusebis gamofena · salome(murcxvalaze),monazoni...
TRANSCRIPT
ssaaeerroo ddaa ssaaeekklleessiioossaaeerroo ddaa ssaaeekklleessiioo
ggaammooyyeenneebbiiTTii xxeelloovvnneebbiissggaammooyyeenneebbiiTTii xxeelloovvnneebbiiss
nniimmuuSSeebbiiss ggaammooffeennaanniimmuuSSeebbiiss ggaammooffeennaa
Tbilisis yovladwminda samebis lavra;
yovladwminda RvTismSoblis xarebis
saxelobis taZari
3-66 seqtemberi, 2006 weli
kkaattaallooggzzee mmuuSSaaoobbddnneenn::
zzuurraabb ccxxoovvrreebbaaZZee
ddaavviiTT kkaakkaabbaaZZee
TTaammaarr aassaaTTiiaannii
eeTTeerr uurroottaaZZee
eelliissoo aarraabbuullii
qqeeTTeevvaann WWaabbuukkiiaannii
tteeqqnniikkuurrii uuzzrruunnvveellyyooffaa::
kkaaxxaabbeerr mmaaiissuurraaZZeeffoottoommaassaallaa::LL
lleevvaann llaakkeerrbbaaiiaa
kkaattaallooggii ggaammooddiiss yyoovvllaaddwwmmiinnddaa ssaammeebbiiss llaavvrriiss
ffiinnaannssuurrii mmxxaarrddaaWWeerriiTT
ssaaqqaarrTTvveellooss ssaappaattrriiaarrqqoo
sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is
locva-kurTxeviT, Tbilisis yovladwminda samebis lavris
yovladwminda RvTismSoblis xarebis saxelobis taZarSi 3 se-
qtembridan 6 seqtembris CaTvliT mimdinareobda saero da
saeklesio gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebis gamofena. gamofe-
naze warmodgenili iyo Tanamedrove qarTuli minanqris, naqar-
gobis, Teqisa da xelovnebis sxva dargebis nimuSebi.
gamofenis gaxsnis dRes Tavis sakvirao qadagebaSi kaToli-
kos-patriarqma brZana: `wminda iakob mocciqquli ambobs: rwme-
na saqqmis gareSe mkvdariao. minda SegaxsenoT, rom rwmenasTan
erTad unda viSromoT da Cveni SromiT vWamoT puri. ai, dRes
Cvens taZarSi SesaniSnavi gamofenaa... es namuSevrebi ar aris
mxolod saxilvelad gamofenili. visacc Seswavlis survili
eqqneba, maTTvis Seiqqmneba patara jgufebi da maswavleblebs
daevalebaT, Segaswavlon is saqqme, romelsacc airCevT. vfiqqrob,
es gamofena Zalian mogewonebaT.~
rogorc ukve aRvniSneT, gamofenaze warmodgenili iyo Taname-
drove saeklesio tixruli minanqris ramdenime nimuSi. tixruli
minanqari Sua saukuneebSi bizantiasa da saqarTveloSi iyo
gavrcelebuli. mecnierebaSi dResac ar aris zustad dadge-
nili, am saocari xelovnebis akvani bizantia iyo Tu saqarTvelo.
tixruli minanqris pirveli qarTuli nimuSi VIII saukuniT
TariRdeba, magram gansakuTrebul ganviTarebas es dargi X-
XII saukuneebSi aRwevs.
saqarTvlos dasustebisa da mravalricxovani Semosevebis
Sedegad, tixruli minanqari gvian Sua saukuneebSi daviwyebas
eZleva.
3
`aseT lamazs versad naxav!~
dargma swrafi renesansi saqarTvelos damoukideblobis
aRdgenis Semdeg, XX saukunis 90-ian wlebSi, ganicada.
tixrul minanqars yuradReba saqarTvelos eklesiamac mi-
aqcia. sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis, uwminde-
sisa da unetaresis ilia II-is locva-kurTxeviT, javaxeTSi,
fokis wminda ninos saxelobis dedaTa monasterSi iwyeba mi-
nanqris daviwyebuli tradiciis aRdgena. monastris tixruli
minanqrisa da oqromWedlobis saxelosnoSi, romelsac mxat-
vari daviT kakabaZe (umcrosi) xelmZRvanelobs, tradiciebisa
da saeklesio kanonikis gaTvaliswinebiT iqmneba SesaniSnavi
nimuSebi. masalad gamoiyeneba umaRlesi, sufTa sinjis oqro,
vercxli da minanqari. muSaoba mimdinareobs tradiciuli,
rTuli teqnikiT, e.w. bizantiur-qarTuli xelobiT.
rac Seexeba xelsaqmes, mas saqarTveloSi uZvelesi tradi-
cia aqvs. rogorc akademikosi iv. javaxiSvili miiCnevs, qsova-
mqargveloba Cvens qveyanaSi jer kidev brinjaos xanaSi iyo
ganviTarebuli. xalxuri xelsaqme tradiciul qarTul ojaxebs
wesad mosdevdaT. igi Taobidan Taobas gadaecemoda. rTva-
CeCva, qsova, qargva ojaxSi yvela qals unda scodnoda.
patarZals Tavisi naqsovi, xurjin-jejimebi da windebi qmris
ojaxisTvis saCuqrad mihqonda.
cnobilia, rom wminda mefe Tamari mowyalebas mxolod
sakuTari xeliT naqsov-naqargidan gascemda da ara samefo
xazinidan.
bunebrivi matylis Zafisagan saqarTveloSi uZvelesi droidanve
iqsoveboda: Salis qsovilebi, xaliCebi, fardagebi, yajar-je-
jimebi; qsovdnen aseve abreSumisa da bambis Zafisagan. garda
amisa, gavrcelebuli iyo selis Zafisagan damzadebuli qso-
vilebic (sainteresoa qsenofontes cnoba imis Sesaxeb, rom
xalibebi iyenebdnen selisagan dawnul javSans). iqsoveboda
ydaze, yaisnaRiT, CxirebiTa da aseve sxva wesebiT. naqsovi da
4
Sekerili samosi ki bolos iqargeboda. aseve iqargeboda: sama-
jurebi, leCaqebi, mandilebi, qudebi, Tavsakravebi, yabalaxebi,
fafanakebi, perangebi, TaTebi, windebi, paWiWebi, sawviveebi, qise-
bi, saTambaqoebi, CanTebi, baliSebi, muTaqis pirebi da a. S. rac
Seexeba saeklesio naqargobas, mzaddeboda: kretsabmelebi, gar-
damoxsnebi, dafarnebi, olarebi, sabuxarebi, omoforebi, samRvdelo
da samRvdelmTavro Sesamoslebi da sxva.
qargvis ostatebi udidesi mowiwebiTa da locviT akeTebdnen
TavianT saqmes.
qarTuli naqargoba gamoirCeva ferTa harmoniuli SexamebiT,
daxvewili gemovnebiT, dekoratiuli stiliT, mdidari fantaziiT,
uzado SesrulebiT, teqnikuri xerxebis mravalferovnebiT.
daxvewil qarTul xelovnebaze ucxoelebic xSirad werdnen.
istoriis mamad wodebuli herodote (qristes Sobamde 485-
422 ww.) gvauwyebs, rom imdroindeli kavkasiis mTielebi br-
wyinvaled qsovdnen, qargavdnen da iqve dasZens, rom es naqar-
goba ar xundeboda.
mwerali olRa foSi wers: `qarTvelma qalebma nemsi aiy-
vanes saxelmoxveWili mxatvris funjisa da moqandakis saWre-
Tlis simaRleze.~
XIII saukunis venecieli mogzauri marko polo saqarTvelos
dedaqalaqis aRwerisas aRniSnavs: `TbilisSi bevria abreSumi.
aq amzadeben abreSumisa da oqros qsovilebs. aseT lamazs
versad naxav!~
iseve rogorc minanqari, saeklesio naqargobac Znelbedobis,
gansakuTrebiT ki, komunizmis Jams, TandaTan daviwyebas mieca.
misi aRdgenac saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis
amJamindeli saWeTmpyroblis saxels ukavSirdeba. 1983 wels
sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is loc-
va-kurTxeviT, qarTvel qalTa pirvelma jgufma, qalbatoni ana
RambaSiZis xelmZRvanelobiT, am umniSvnelovanesi saqmis Seswav-
5
la daiwyo. 1985 wels saqarTvelos sapatriarqoSi xalxuri
rewvis ganyofileba Seiqmna. 1994 wlidan ki sasuliero akademi-
is qristianuli xelovnebis kaTedrasTan saeklesio naqargo-
bis saxelosnoc gaixsna.
garda xelsaqmisa, saqarTveloSi uxsovari droidan arse-
bobda Teqis, anu moTelili matylis tradicia. Teqis yvelaze
gavrcelebuli nimuSebia _ nabadi da qeCa. Teqas TuSeTSi,
kaxeTSi, xevsa da javaxeTSi amzadebdnen. amisTvis gamoiyene-
boda adgilobrivi cxvrisa da merinosis matyli, aseve sxva
masala.
zogadi mimoxilvis Semdeg gTavazobT gamofenaze warmod-
genil ormocdaeqvs nimuSs. samwuxarod, teqnikuri mizezebis
gamo, gamofenaze warmodgenili yvela namuSevari katalogSi
ver moxvda.
gamofenaSi monawileobdnen Semdegi avtorebi: monazoni
Tebronia (seferTelaZe), monazoni nino (msxviliZe), monazoni
salome (murcxvalaZe), monazoni antonina (ruxaZe), daviT kakabaZe
da qarTuli tixruli minanqris saxelosno `fokanis~ TanamSro-
mlebi; eTer urotaZe, eliso arabuli, lia aniaSvili, lia
lursmanaSvili, irma ioramaSvili, naTela nacvliSvili, naili
mamacaSvili, JuJuna baliaSvili, TinaTin yavlaSvili, Tamar
gulxadaraSvili, TinaTin gulxadaraSvili, lela kirTaZe,
manana gogava, elene yayitaSvili, maka bestavaSvili, guliko
aloeva, Sorena cicqiSvili, Sorena qurdaZe, qeTevan Wabukiani,
nato lagvilava, elisabed CaCaniZe, xaTuna goloSvili, maia
geTiaSvili, elene koxreiZe, Tekla fircxalava, leila
martiaSvili, Tamar rusaZe, qeTevan kveselava, fiqria ToTibaZe,
cira gelovani, lela falavandiSvili, sofio TvalabeiSvili,
lia lomsaZe, manana Rreuli, leila laSxia, TinaTin miqelaZe,
xaTuna aniaSvili, teqnikuri universitetis msubuqi mrewvelo-
bis kaTedris TanamSromlebi da studentebi.
6
Tanamedrove qarTuli
tixruli minanqari
da oqromWedloba
...mecnierebaSi dResac ar
aris zustad dadgenili,
tixruli minanqris akvani
bizantia iyo Tu saqarTvelo...
saeklesio da
saero naqargoba
...qarTvelma qalebma nemsi
aiyvanes saxelmoxveWili mx-
atvris funjisa da moqandakis
saWreTlis simaRleze...
32
32. Zveli xevsuruli
winsafari
31. bavSvis Zveli xevsuruli
perangi
33. mamakacis Zveli
xevsuruli Semosacmeli
dekoratiuli
Teqa
. . .saqarTveloSi uxsovari
droidan arsebobda Teqis, anu
moTelili matylis tradicia...
1. trapezis saxareba. Tbilisis yovladwminda samebis lavris
kuTvnileba. damzadebulia tixruli minanqris saxelosno `fokanSi~. zoma:
40smX30smX10sm. masala: mooqrovili vercxli, oqros tixruli minanqris
xatebi, Zvirfasi Tvlebi. Sesrulebis dro - 2004 weli.
2. samRvdelmTavro sawiaRe (panagia) yovladwminda samebis xatiT. sruliad
saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is kuTvnileba. damzadebulia
tixruli minanqris saxelosno `fokanSi~. zoma: 11smX6,5sm. masala: tixruli
minanqari, oqro, lali, margaliti. Sesrulebis dro - 2002 weli.
3. samRvdelmTavro sawiaRe (panagia) iveriis yovladwminda RvTismSoblis
xatiT. sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is kuTvnileba.
damzadebulia tixruli minanqris saxelosno `fokanSi~ daviT kakabaZis
xelmZRvanelobiT. zoma: 13smX75sm. masala: tixruli minanqari, oqro, lali,
margaliti. Sesrulebis dro - 2002 weli.
4. samRvdelmTavro jvari. sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis
ilia II-is kuTvnileba. damzadebulia tixruli minanqris saxelosno
`fokanSi~. zoma: 12smX7sm. masala: tixruli minanqari, oqro, lali, margaliti.
5. wminda andria pirvelwodebulis xati. Tbilisis yovladwminda
samebis lavris kuTvnileba. damzadebulia tixruli minanqris saxelosno
`fokanSi~. zoma: 25smX20sm. masala: tixruli minanqari, vercxli, oqro,
filograni, Zvirfasi Tvlebi. Sesrulebis dro _ 2005 weli.
6. samRvdelmTavro sawiaRe (panagia) yovladwminda RvTismSoblis
xarebis xatiT. sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is
kuTvnileba. damzadebulia tixruli minanqris saxelosno `fokanSi~ daviT
kakabaZis xelmZRvanelobiT. zoma: 12smX7sm. masala: tixruli minanqari,
oqro, brilianti, zurmuxti. Sesrulebis dro _ 2006 weli.
7. samRvdelmTavro sawiaRe (panagia) macxovris xelTuqmneli xatiT.
sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is kuTvnileba.
damzadebulia tixruli minanqris saxelosno `fokanSi~. zoma: 12smX7sm. masala:
tixruli minanqari, oqro, zurmuxti, brilianti. Sesrulebis dro _ 2005 weli.
8. wminda ilia Tezbitelis xati. sruliad saqarTvelos kaTolikos-
patriarqis ilia II-is kuTvnileba. damzadebulia tixruli minanqris
saxelosno `fokanSi~. zoma: 10smX5sm. masala: tixruli minanqari, vercxli,
oqro. Sesrulebis dro _ 2005 weli.
41
iilluussttrraacciieebbiiss ssiiaa#
9. gulsakidi yovladwminda RvTismSoblisa da macxovris xatiT.
sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqis ilia II-is kuTvnileba.
damzadebulia tixruli minanqris saxelosno `fokanSi~. zoma: 5smX4sm.
masala: tixruli minanqari, oqro, brilianti. Sesrulebis dro _ 2006 weli.
10. iveriis yovladwminda RvTismSoblis xati. kerZo koleqciidan.
damzadebulia tixruli minanqris saxelosno `fokanSi~. zoma: 20smX10sm.
masala: tixruli minanqari, mooqrovili vercxli,oqro,margaliti. Sesrulebis
dro _ 2004 weli.
11. wminda giorgis xati. aTonis iverTa monastris sakuTreba. damza-
debulia tixruli minanqris saxelosno `fokanSi~. zoma: 25smX15sm. masala:
tixruli minanqari, mooqrovili vercxli,oqro da qarTuli naxevradZvirfasi
Tvlebi. Sesrulebis dro _ 2004 weli.
12. cameti asureli mamis xati. kerZo koleqciidan. damzadebulia
tixruli minanqris saxelosno `fokanSi~. zoma: 15smX8sm. masala: tixruli
minanqari, mooqrovili vercxli, oqro, margaliti da serdoliki. Sesrulebis
dro _ 2006 weli.
13. sionis sapatriarqo taZris kretsabmeli. Tamar da badri ClaiZeebma
gardacvlili Svilis _ giogris sulis saoxad Seswires taZars. moiqarga
2001-2003 ww. Tbilisis sasuliero akademiis qargvis saxelosnoSi eTer
urotaZis xelmZRvanelobiT. zoma: 150smX91sm. masala: abreSumis qsovili,
mcenareuli saRebavebiT SeRebili abreSumis Zafebi, oqromkedisa da
vercxlmkedis Zafebi. teqnika: namagri siTvi.
14. gardamoxsna. gardamoxsna Sekerilia sruliad saqarTvelos
kaTolikos-patriarqis ilia II-is SekveTiT Tbilisis fersicvalebis de-
daTa monasterSi; gankuTvnilia Tbilisis yovladwminda samebis sapatriarqo
taZrisaTvis. moqargvaSi monawileobda mrevli, romelTa saxelebi
Cayolebulia gardamoxsnis naqargobasa da sarCuls Soris. zoma: 2mX3m.
15. gardamoxsna. Tbilisis yovladwminda samebis lavra, yovladwminda
RvTismSoblis xarebis saxelobis taZari. gardamoxsna Seikera bedianis
dedaTa monasterSi cxum-afxazeTis mitropolit danielis SekveTiT. avtorebi
arian bedianis dedaTa monastris dedebi: monazoni salome (murcxvalaZe),
monazoni antonina (ruxaZe). zomebi: 160smX120sm. masala: abreSumi, oqromkedi,
abreSumis Zafebi, teqnika: namagri siTvi, sada siTvi. Tanamedrove naqargoba.
16. gardamoxsna. avtori: nato lagvilava. zoma 120smX90sm. masala:
abreSumi, oqromkedi, vercxlmkedi, abreSumis Zafebi. teqnika: namagri siTvi,
sada siTvi. Tanamedrove naqargoba.
17. didi da mcire dafarnebi. Tbilisis yovladwminda samebis sapat-
riarqo taZari. avtorebi: eTer urotaZe, elisabed CaCaniZe, Soreba cicqiSvili,
42
elene koxreiZe. zomebi: didi dafarna _ 130smX91sm, mcire dafarnebi, ori
cali: 75smX75 sm. masala: abreSumi, oqromkedi, zezi, mcenareul saRebavebSi
SeRebili abreSumis Zafebi. teqnika: namagri siTvi. Sesrulebis dro _
2003-2005 wlebi.
18. didi da mcire dafarnebi. avtorebi: manana gogava, elene yayitaSvili.
zoma: didi dafarna _ 78smX58sm, mcire dafarnebi, ori cali: 47smX47sm.
masala: abreSumi da bunebrivi saRebavebiT SeRebili Slili abreSumis
Zafebi. moqargvis dro _ 2004-2005 wlebi.
19. didi dafarna. avtori: lela kirTaZe. zoma: 60smX65sm. masala:
abreSumi, zezi, Zowi, teqnika: namagri siTvi. Sesrulebis dro _ 1994 weli.
20. sruliad saqarTvelos kaTolikos-ppatriarqis ilia II-iis Sesamoseli.
avtori: feriscvalebis dedaTa monasteri, monazoni nino (msxviliZe).
olaris zoma: 155smX33sm. sabuxarebi _ 33smX33sm. mcire omoforis detalebi,
saerTod zoma _ 230smX22sm. enqeri, zoma: 33X33. masala: abreSumi, oqromkedi,
abreSumis Zafebi. teqnika: sada siTvi da namagri siTvi.
21. sruliad saqarTvelos kaTolikos-ppatriarqis ilia II-iis sakosi
da didi omofori. avtori: zugdidis eklesiis mrevli. masala: abreSumi,
mcenareuli saRebavebiTSeRebili abreSumis Zafebi. teqnika: sada siTvi.
Tanamedrove naqargoba.
22. Tbilisis yovladwminda samebis lavris bairaRi wminda giorgis
xatiT. avtori: Tbilisis fersicvalebis dedaTa monastris monazoni
nino (msxviliZe). zoma _ 100smX80sm. masala: abreSumis qsovili, oqromkedi,
vercxlmkedi, feradi abreSumis Zafebi. teqnika: namagri siTvi, sada siTvi.
23. Tavsakravebi. avtorebi: Tamar rusaZe, qeTevan kveselava, teqnikuri
universitetis msubuqi mrewvelobis kaTedra. zoma: 7smX64sm; 5smX61sm. masala:
abreSumi, oqromkedi, mZivebi. teqnika: namagri siTvi. Tanamedrove naqargoba.
24. a) qisa. avtori: lela kirTaZe. zoma: 10smX15sm. masala: abreSumi,
oqromkedi, abreSumis Zafebi, margaliti. teqnika: namagri siTvi. Sesrulebis
dro _ 1998 weli. b) qisa. avtori: maka bestavaSvili, sololakis amaRlebis
taZarTan arsebuli saxelosno. zoma: 10smX20sm. masala: abreSumi, oqromkedi,
vercxlmkedi, abreSumis Zafebi, mZivebi. teqnika: namagri siTvi, sada siTvi.
Tanamedrove naqargoba.
25. baliSispiri. avtori: lia aniaSvili. zoma: 50smX50sm. masala:
tiloze (kanvaze) naqargi irisis ZafebiT.
26. safule. avtori: lia aniaSvili. masala: tilo, abreSumis Zafebi.
qarTuli ornamentebi.
27. patara CanTa. avtori: naili mamacaSvili. masala: kanva, irisis
Zafebi. qarTuli ornamentebi.
43
28. CanTa. avtori: eliso arabuli. masala: kanva, abreSumis Zafebi,
mZivebi. qarTuli ornamentebi.
29-330. Zveli xevsuruli qaTibebi. masala: satina, abreSumi. Sesrulebis
dro _ daaxloebiT XX s-is ormocdaaTiani wlebi.
31. bavSvis Zveli xevsuruli perangi. avtori: naTia qistauri. masala
satina. Sesrulebis dro _ daaxloebiT XX s-is ormociani wlebi.
32. Zveli xevsuruli winsafari. avtori ucnobia.
33. mamakacis Zveli xevsuruli Semosacmeli. Sesrulebis dro _ daax-
loebiT XX s-is ocdaaTiani wlebi.
34. sufra da kalaTa. avtori: cira gelovani. zomebi: sufra _
1m50smX1m70sm. kalaTa: diametri _ 25sm. simaRle _ 10sm. masala: kapronis
Zafi. teqnika: gipiuri yaisnaRiT. Sesrulebis dro: 2000-2002 wlebi.
35. taxtis gadasafarebeli. avtori: cira gelovani. zoma: 2m39smX2m40sm.
masala _ kapronis Zafebi. teqnika: gipiuri yaisnaRiT. Sesrulebis dro
_ 2000 weli.
36-337. yelsabami `farSevangi~, yelsabami da samajurebi. avtori: cira
gelovani. zomebi: yelsabami _ 40sm, samajuri _ 22sm. masala: mZivebi da
induri qvebi. teqnika: mZivebiT qsova. Sesrulebis dro _ 2006 weli.
38-339. mZivis patara saxateebi. avtori: fiqria ToTibaZe.
a) saxate vardiT. zoma: 10smX8,5sm. masala: viskozis Zafebi, mZivebi,
abreSumis Zafebi. teqnika: mZivebi da gobelenuri qsova. Sesrulebis dro
_ 2005 weli.
b) saxate jvriT. zoma: 9,5smX7,5sm. masala: mZivebi. viskozis Zafebi,
irisis Zafebi, Zua. teqnika: mZivebiT qsova da gobelenuri qsova. Sesrulebis
dro _ 2006 weli.
40. mamakacis iClugi (wina da ukana mxare). avtori: qeTevan Wabukiani.
masala: matyli.
41. ormxrivi nabadi. avtori: qeTevan Wabukiani. zoma: 150smX90sm. masala:
matyli.
42. mamakacis iClugi (ukana mxare). avtori: qeTevan Wabukiani. masala:
matyli.
43. ormxrivi nabadi `irmis naxtomi~. avtori: qeTevan Wabukiani. zoma:
150smX90sm. masala: matyli.
44. pano `labirinTi~. avtori: qeTevan Wabukiani. zoma: 180smX90sm. masala:
matyli.
45. pano `orTa-eerTi~. avtori: qeTevan Wabukiani. zoma: 180smX90sm. masala:
matyli.
46. pano `ori saocreba~. avtori: sofio TvalabeiSvili. masala: matyli.
44