safetymanual v7 aug 60 - chula · 2019-09-24 ·...

คมอความปลอดภย

ฉบบปรบปรงครงท 7 (สงหาคม 2560)

ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย คมอความปลอดภย

- i -

สารบญ หนา

นโยบายดานความปลอดภยของภาควชาเคม ............................................................................................................................. 1 1. ขอปฏบตเพอความปลอดภยทวไป ......................................................................................................................................... 2 2. ขอมลทวไป ............................................................................................................................................................................ 3

2.1 การเขาออกอาคาร .................................................................................................................................................. 3 2.2 แหลงขอมลความปลอดภยเกยวกบสารเคม ............................................................................................................ 3 2.3 หมายเลขโทรศพททควรทราบ ................................................................................................................................ 3

3. ขอปฏบตเมอเกดอบตเหตเพลงไหม ....................................................................................................................................... 4 3.1 ประเภทของเพลง .................................................................................................................................................... 4 3.2 ประเภทของถงดบเพลง ........................................................................................................................................... 4 3.3 เมอพบไฟไหม ......................................................................................................................................................... 6 3.4 วธการดบเพลง ........................................................................................................................................................ 6 3.5 การใชถงดบเพลง (Fire Extinguishers) ................................................................................................................. 7 3.6 เมอไดยนสญญาณเตอนไฟ ...................................................................................................................................... 7 3.7 วธการหนไฟ ............................................................................................................................................................ 7 3.8 ขอปฏบตเพอปองกนอบตเหตจากไฟ ...................................................................................................................... 8

4. ขอปฏบตเมอเกดอบตเหตจากสารเคมหกรวไหล ................................................................................................................ 10 4.1 ขอปฏบตทวไปเมอเกดอบตเหตสารเคมหกรวไหล ............................................................................................... 10 4.2 กรณสารหกเปนของเหลว .................................................................................................................................... 10 4.3 กรณสารหกเปนของแขง ...................................................................................................................................... 11 4.4 กรณสารรวเปนแกส ............................................................................................................................................. 11 4.5 ขอปฏบตทวไปเพอปองกนอบตเหตจากสารเคมหกรวไหล ................................................................................... 12

5. ขอปฏบตเมอเกดอบตเหตตอตวบคคล ................................................................................................................................ 14 5.1 ขอปฏบตทวไปเพอหลกเลยงอบตเหตตอตวบคคล ............................................................................................... 14 5.2 ขอปฏบตเมอถกแกวบาด ..................................................................................................................................... 14 5.3 ขอปฏบตเมอถกของรอนหรอไฟลวก .................................................................................................................. 14 5.4 ขอปฏบตเมอสารเคมหกรดผวหนง ...................................................................................................................... 14 5.5 ขอปฏบตเมอสารเคมกระเดนเขาตา ..................................................................................................................... 15 5.6 ขอปฏบตเมอสดแกสทเปนพษ ............................................................................................................................. 15 5.7 ขอปฏบตเมอกลนกนสารเคม ............................................................................................................................... 16

6. การรายงานอบตเหตและเหตฉกเฉน ................................................................................................................................... 17 6.1 ลาดบขนตอนการรายงานอบตเหตและเหตฉกเฉน ............................................................................................... 17 6.2 แบบรายงานอบตเหต ........................................................................................................................................... 17 6.3 รายชอผรบผดชอบในกรณเกดเหตฉกเฉน ............................................................................................................ 17

7. การใชอปกรณและเครองมออยางปลอดภย ........................................................................................................................ 18 7.1 การใชงานถงแกส ................................................................................................................................................. 18 7.2 การใช solvent still ............................................................................................................................................ 19 7.3 การตงรฟลกซ ...................................................................................................................................................... 19


- ii -

7.4 ปฏกรยาทพงใหความระมดระวงเปนพเศษ .......................................................................................................... 20 7.5 ระดบความเสยงของการทดลองและแนวทางการประเมนความเสยง .................................................................. 21 7.6 การใชตดดควน อปกรณปองกนสวนบคคล และอปกรณเพอความปลอดภยอนๆ ................................................ 22

8. แนวทางการจดการของเสยจากหองปฏบตการเคม ............................................................................................................ 24 8.1 การนากลบมาใชใหม ............................................................................................................................................ 24 8.2 แนวทางการจดการของเสยดวยตนเอง................................................................................................................. 24 8.3 แนวปฏบตเพอสงของเสยจากหองปฏบตการไปยงสถานทเกบของเสยสวนกลางสาหรบรอการบาบด ................. 27

9. การจดเกบสารเคม .............................................................................................................................................................. 32 9.1 ขอมลและสญลกษณแสดงอนตราย ...................................................................................................................... 32 9.2 ขอปฏบตในการเกบรกษาสารเคม ........................................................................................................................ 36

10. การประเมนความปลอดภยของหองปฏบตการ ................................................................................................................ 39 10.1 การสารวจสถานภาพความปลอดภยของหองปฏบตการโดยใช ESPReL checklist ............................................ 39 10.2 การตรวจตดตามหองปฏบตการ ........................................................................................................................... 40

ภาคผนวก ภาคผนวก 1: แบบฟอรมการรายงานอบตเหต ........................................................................................................................ 41 ภาคผนวก 2: แบบฟอรมประเมนความเสยง ........................................................................................................................... 43 ภาคผนวก 3: แบบฟอรมตดขางภาชนะบรรจของเสย ............................................................................................................. 44 ภาคผนวก 4: แบบฟอรมนาสงของเสยของโครงการ WasteTrack ......................................................................................... 45 ภาคผนวก 5: แบบตรวจตดตามหองปฏบตการของภาควชาเคม (มนาคม 2558) ................................................................... 47 ภาคผนวก 6: แบบตรวจตดตามผปฏบตงานในหองปฏบตการภาควชาเคม (มนาคม 2558) .................................................. 48 ภาคผนวก 7: รายชอคณะกรรมการจดการความปลอดภยของภาควชาเคม ........................................................................... 49 ภาคผนวก 8: รายชอผดแลตกมหามกฏประจาชนตางๆ ของภาควชาเคมและ หมายเลขตดตอในกรณฉกเฉน ....................... 50 ภาคผนวก 9: คณะกรรมการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน ประจาสวนงานคณะ

วทยาศาสตร ...................................................................................................................................................... 51 ภาคผนวก 10 บนทกการแกไขเนอหาในคมอความปลอดภย ฉบบปรบปรงครงท 7 (สงหาคม 2560) .................................... 53


- 1 -

นโยบายดานความปลอดภยของภาควชาเคม

นสตและบคลากรของภาควชาเคมจะตองมความรและตระหนกถงความสาคญของความปลอดภยดานสารเคม และทาใหหองปฏบตการอยในสภาพทปลอดภยตลอดเวลา

แผนยทธศาสตร เปาประสงค ตวชวด 1. จดทาแนวปฏบตทวไปเกยวกบความปลอดภยดานสารเคม ซงรวมถงการ

จดเกบ การใชงาน การกาจดของเสย การบรหารความเสยง และการตอบโตเหตฉกเฉน เปนคมอใสในเวบไซตของภาควชา (http://www.chemistry.sc.chula.ac.th/safety/safetymanual.pdf) และกาหนดใหทกหองปฏบตการตองมคมอนไวเปนแหลงอางอง โดยคมอจะมการปรบปรงแกไขทกๆ 2–3 ป

ภาควชามแนวปฏบตเกยวกบความปลอดภยดานสารเคมทชดเจนและเปนรปธรรม

คมอความปลอดภยทมขอมลครบถวนและทนสมย และเขาถงไดสะดวก

2. จดใหมการอบรมดานความปลอดภยดานสารเคมและการดบเพลง และจดสอบวดความรสาหรบนสตและบคลากรททาวจยเปนประจาทกปเมอเรมตนภาคการศกษา ผทผานการสอบวดความรจงจะไดรบอนญาตใหทาปฏบตการ โดยมการสอบวดความรใหมทกปเพอเปนการกระตนเตอน

นสตและบคลากรของภาควชามความรและตระหนกถงความสาคญของความปลอดภยดานสารเคม

นสตและบคลากรของภาควชาทไดอานคมอความปลอดภย ผานการอบรม และสอบวดความรประจาป

3. จดใหมการตรวจตดตามหองปฏบตการวจยและการเรยนการสอน โดยใหนสตมสวนรวมในการตรวจตดตาม และมการแจงผลการประเมนกลบไปทผรบผดชอบทกภาคการศกษา

หองปฏบตการของภาควชาอยในสภาพทปลอดภยตลอดเวลา

หองปฏบตการทผานการประเมน รายงานผลการประเมน และรายงานอบตเหต

ผรบผดชอบ คณะกรรมการจดการความปลอดภยของภาควชาเคม (ดรายชอในภาคผนวก 7 หนา 49)


- 2 -

1. ขอปฏบตเพอความปลอดภยทวไป

1) สวมแวนตานรภย (safety glasses) และเสอคลมปฏบตการขณะทางานภายในหองปฏบตการ 2) สวมรองเทาทเหมาะสมขณะทาปฏบตการโดยสามารถปกปองเทาไดทงหมด หามสวมรองเทาแตะและรองเทาสนสงเกน 2 นว 3) รวบผมใหเรยบรอย หามใสหมวกหรอผาพนคอ 4) หามสบบหรภายในอาคาร 5) ไมอนญาตใหเกบอาหาร รบประทานอาหาร ดมนา รวมทงกจกรรมอนๆ ทเสยงตอการรบสารเคมเขาสรางกายในหอง

ปฏบตการ 6) หามผทไมเกยวของเขามาภายในหองปฏบตการโดยไมไดรบอนญาตจากอาจารยผดแล และแมไดรบอนญาตแลวกตอง

ปฏบตตามระเบยบของหองปฏบตการ และมผทไดรบมอบหมายดแลอยตลอดเวลา 7) ไมใหนสตระดบปรญญาตร รวมทง visiting student เขาหองปฏบตการนอกเวลาทกาหนดไว ยกเวนไดรบอนญาตจาก

อาจารยผรบผดชอบและมนสตระดบปรญญาโท-เอกหรออาจารยทปรกษาดแล 8) ไมอนญาตใหผปฏบตงานในทกระดบทาการทดลองภายในหองปฏบตการโดยลาพง 9) ในขณะทางานภายในหองปฏบตการ อยาปดลอกประตทางเขา-ออกทงหมด 10) ตรวจสอบการปดนา ไฟ และวาลวแกสทกครงหลงการใชงาน และตรวจสอบอกครงกอนออกจากหองปฏบตการเพอให

แนใจวานา ไฟ และวาลวแกสถกปดสนท 11) การตงการทดลองทงไวโดยไมมการเฝาระวงตองมคาแนะนาระบไววาทาอะไร ตดชอและหมายเลขโทรศพทของผฎทดลอง

และบอกอยางชดเจนวาใหทาอยางไรเมอเกดเหตฉกเฉน ถาเปนการทดลองทตงขามคนและมความเสยงสงตองไดรบอนญาตจากอาจารยผรบผดชอบกอน

12) ผปฏบตงานในหองปฏบตการจะตองทราบขอมลเรองความปลอดภย การปองกนอนตรายจากสารเคม อนตรายทอาจเกดจากการปฏบตงาน การปฐมพยาบาลเบองตน ขอมลการจดการสารอนตรายเมอเกดอบตเหตจากเพลงไหม และจากการหกรวไหล รวมถงการจดการของเสยทเกดขน โดยผททาวจยทกระดบชนตองผานการอบรมและสอบวดความรเรองความปลอดภยกอนเรมทาวจยและอยภายใตความดแลของอาจารยทปรกษา สวนนสตททาปฏบตการในชวโมงปฏบตการตองผานการสอบวดความรดานความปลอดภยแบบออนไลนตามขอกาหนดของจฬาลงกรณมหาวทยาลย และตองทาปฏบตการอยภายใตความรบผดชอบของอาจารยผควบคมปฏบตการ

13) กอนทางานกบสารอนตรายหรอสารมพษ ควรมการศกษาขอมลจาก MSDS หรอแหลงอางองอน และเตรยมแผนการปองกนไวลวงหนา และหากมขอสงสยใดๆ ใหถามอาจารยผดแลหรอกรรมการความปลอดภย

14) หามทาการทดลองใดๆ ทยงไมไดประเมนความเสยงอยางถถวน 15) ใหมการรายงานอบตเหตทเกดขนทกครงเปนลายลกษณอกษรแกผดแลหองปฏบตการและประธานคณะกรรมการความ

ปลอดภย เพอเปนขอมลในการปองการอบตเหตทอาจจะเกดขนอก 16) การทงสารเคมตองปฏบตตามขอกาหนดในคมอความปลอดภย 17) ตรวจสภาพของอปกรณไฟฟาทกชนดอยางสมาเสมอ อปกรณไฟฟาทกชนดทไมไดใชงานตองปดสวตซและดงปลกไฟออก

การใชตลบตอสายไฟ ใหใชชนดรางทมฟวสสาหรบตดไฟเมอเกน 10 Amp และหามใชอปกรณไฟฟาเกนกาลงของปลกไฟหรอตลบตอสายไฟฟา

18) รกษาหองปฏบตการใหอยในสภาพทปลอดภยตอการทางานอยตลอดเวลา คณะกรรมการความปลอดภยจะดาเนนการตรวจสอบเปนระยะ โดยอาจไมจาเปนตองแจงใหทราบลวงหนา

19) ถอดถงมอ เสอคลมปฏบตการ และลางมอใหสะอาดกอนออกจากหองปฏบตการ 20) ในกรณตองการความชวยเหลอเมอเกดเหตฉกเฉน ตดตอผดแลหองปฏบตการ หวหนาชน/หวหนาตก กรรมการความ

ปลอดภย หรอ รปภ. อาคารมหามกฏ (โทร. 0-2218-7500) ตามลาดบขนตอนทระบในคมอความปลอดภย


- 3 -

2. ขอมลทวไป

2.1 การเขาออกอาคาร ชวงเวลาการเปด – ปด อาคารมหามกฏ (ตก MHMK)

วนจนทร-เสาร 06.00 – 21.00 น. วนอาทตยและวนหยดราชการ ปด หากตองการปฏบตงานนอกเวลาดงกลาวจะตองเขยนคารองในแบบฟอรมคารองลวงหนาโดยใหอาจารยทปรกษาและหวหนาภาควชาลงนามรบรอง (ขอแบบฟอรมไดทหองสารบรรณเคม)

2.2 แหลงขอมลความปลอดภยเกยวกบสารเคม ขอมลความปลอดภยหรอ Material Safety Data Sheets (MSDS) สามารถสบคนไดจาก 1) ขอมลจากบรษทผจาหนายสารเคม

http://www.sigmaaldrich.com http://www.merck.co.th

2) Web site ตาง ๆ เชน http://www.msds.com http://msds.pcd.go.th http://www.chemtrack.org

2.3 หมายเลขโทรศพททควรทราบ

หมายเลขโทรศพท

หวหนาภาควชาเคม: รศ.ดร.วฒชย พาราสข 02-218-7599 ประธานคณะกรรมการความปลอดภย: ศ. ดร.ธรยทธ วไลวลย 02-218-7627, 083-986-8772 เลขานการคณะกรรมการความปลอดภย: อ. ดร.จญจดา อนเรองศร 02-218-7621 หวหนาตก (เคม): ผศ. ดร.บษยรตน ธรรมพฒนกจ 02-218-7642 หวหนาตก (คณะฯ): นายธงชย ชาวพรหม 02-218-5240, 081-772-2611 รปภ. อาคารมหามกฏ (MHMK) 02-218-7500 หนวยรกษาความปลอดภย คณะวทยาศาสตร 02-218-5022 ศนยรกษาความปลอดภยและจดการจราจร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 02-218-0000 สถานอนามย จฬาฯ/รถพยาบาล 02-218-0568 สน. ปทมวน 02-214-1050

ชอสถานท : อาคารมหามกฏ (MHMK) คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ถนนพญาไท

หมายเหต: การแจงเหตฉกเฉนใหเปนไปตามลาดบขนตอนในหวขอ 6 การรายงานอบตเหตและเหตฉกเฉน


- 4 -

3. ขอปฏบตเมอเกดอบตเหตเพลงไหม

3.1 ประเภทของเพลง

เพลงประเภท A หมายถงเพลงทเกดจากเชอเพลงธรรมดา เชน ไม ผา กระดาษ พลาสตก ยาง วธดบเพลงทเหมาะสม: ใชนา

เพลงประเภท B เพลงทเกดจากแกส ของเหลวตดไฟ ไขและนามนตางๆ วธดบเพลงทเหมาะสม: ใชโฟม ผงเคมแหง

เพลงประเภท C เพลงทเกดกบอปกรณไฟฟา หรอวตถทมกระแสไฟฟา วธดบเพลงทเหมาะสม: ใช CO2, Halon

เพลงประเภท D เพลงทเกดกบโลหะทตดไฟได วธดบเพลงทเหมาะสม: จากดอากาศหรอใชสารเคมดบเพลงพเศษขนกบชนดของโลหะ

3.2 ประเภทของถงดบเพลง 3.2.1 ถงดบเพลงประเภทผงเคม (Dry Chemical Powder)

ถงดบเพลงประเภทผงเคมแหง แบงเปน 2 ชนดคอ ชนด ABC และ BC 1) ชนดผงเคมแหง ABC เปนถงดบเพลงอเนกประสงคสามารถดบเพลงทงสามประเภทคอ A, B และ C ได

กลาวคอ เพลงทเกดจากเชอเพลงธรรมดา เชน ไม ผา กระดาษ พลาสตก เพลงทเกดจากแกส ของเหลวตดไฟ ไขและนามนตางๆ และเพลงทเกดกบอปกรณไฟฟา (แตอปกรณอาจเสยหาย) ซงในภาควชาเคม ถงดบเพลงชนดนจะเปนถงสแดง ดงรปท 1

รปท 1 เครองดบเพลงประเภทผงเคมแหงทมตดตงในภาควชาเคม

2) ชนดผงเคมแหง BC เปนเครองดบเพลงทสามารถดบเพลงไดเฉพาะเพลงประเภท B และ C เทานน ไมสามารถดบเพลงประเภท A ได


- 5 -

3.2.2 ถงดบเพลงประเภทนา (Water) ถงดบเพลงประเภทนาเปนถงดบเพลงทสามารถดบเพลงไดเฉพาะเพลงประเภท A หรอเชอเพลงทวไปเทานน ไม

สามารถดบเพลงประเภทอนๆ ได ในภาควชาเคมไมมถงดบเพลงประเภทน แตจะมอยในรปของสายสงนาแบบยางมวน (fire hose reel) ในตดบเพลงภายในตก (รปท 2)

รปท 2 ตดบเพลงทมสายสงนาแบบยางมวน

3.2.3 ถงดบเพลงประเภทโฟม (Foam) ถงดบเพลงประเภทโฟม เปนถงดบเพลงทบรรจดวยนาผสมกบสารเคม AFFF (Aqueous Film Forming

Foam) ทมความดนสง ใชสาหรบเพลงประเภท A และ B ไมเหมาะกบเพลงประเภท C เพราะมสวนประกอบของนาทเปนสอทางไฟฟา

3.2.4 ถงดบเพลงประเภทสารเหลวระเหย (Halon)

ถงดบเพลงประเภทสารเหลวระเหย ดงรปท 3 (Halon หรอสารอนทคลายคลงกน) เปนถงดบเพลงทเหมาะสาหรบการดบเพลงทงสามประเภท คอ A, B และ C เวลาฉดจะไมมสารตกคางเหมาะกบอปกรณทมราคาสงหรอเสยหายงาย เชน อปกรณอเลกทรอนกส

รปท 3 เครองดบเพลงประเภทสารเหลวระเหยทมตดตงในภาควชาเคม


- 6 -

3.2.5 ถงดบเพลงประเภทแกสคารบอนไดออกไซด (Carbon Dioxide) ถงดบเพลงประเภทแกสคารบอนไดออกไซดเปนถงดบเพลงทบรรจดวยแกสคารบอนไดออกไซดความดนสง

เหมาะสาหรบการดบเพลงประเภท B และ C แตไมเหมาะทจะใชในขณะไฟฟาลดวงจรอย และไมเหมาะกบประเภท A ขอสงเกตของถงชนดนจะมปลายพลาสตกทรงกระบอกสดา เพอปองกนความเยนจากกาซคารบอนไดออกไซด (รปท 4)

รปท 4 เครองดบเพลงประเภทแกสคารบอนไดออกไซดทมตดตงในภาควชาเคม

3.3 เมอพบไฟไหม 1) ตงสตและประเมนความเสยงอยางรวดเรว 2) หากสามารถดบไฟดวยตวเองไดอยางปลอดภย ใหทาทนท (ดหวขอ 3.4 – 3.5) 3) ใชเครองดบเพลงประจาหองปฏบตการ โดยเลอกใหเหมาะสมกบชนดของเพลง 4) หากไมสามารถดบไฟไดดวยตนเอง ใหแจงอาจารยหรอผรบผดชอบหองปฏบตการ และรบสงสญญาณเตอนไฟไหม

(รปท 5) จากจดทอยใกลมอทสด โดยการดงคนบงคบลง (ตาแหนงของสญญาณเตอนไฟไหมดไดในแผนผงประจาแตละชน) แลวปฏบตตามวธการหนไฟ (หวขอ 3.7)

รปท 5 อปกรณสงสญญาณเตอนไฟไหมของอาคารมหามกฏ

3.4 วธการดบเพลง 1) ระบตนตอของไฟ 2) ปดสวตซไฟฟาหลกหรอคตเอาต ปดวาลวถงแกสหรอทอแกส เคลอนยายเชอเพลงออกหางจากบรเวณไฟไหม 3) ดบไฟโดยใชอปกรณดบเพลงทเหมาะสมกบชนดของไฟ 4) หากไฟลกไหมบนรางกายใหนอนราบแลวกลงไปมาบนพนหอง และชวยกนเอาผาเปยกหรอผาหนาๆ คลม อยาวง! 5) หากไมแนใจวาจะดบไฟดวยตนเองไดอยางปลอดภย อยาทา !


- 7 -

3.5 การใชถงดบเพลง (Fire Extinguishers) 1) ดตาแหนงการตดตงอปกรณดบเพลงตามแผนผงของแตละชน ผทาปฏบตการควรทราบชนดและตาแหนงของ

อปกรณดบเพลงทอยใกลทเกดเหตมากทสด 2) หนหนาเขาหากองไฟและยนหางจากไฟประมาณ 2-4 เมตร และทาตามขนตอนในรปท 6

ดงสายฉดออกจากทเกบ

ดงสลกทหวถงเพอปลดลอกวาลว

กดกานฉดลงใหสดเพอทาการฉด พรอมจบปลายสายใหแนน

เขาใกล 2-4 เมตร ดานเหนอลม พรอมฉดไปทฐานของไฟ โดยสาย

หวฉดไปมาซาย-ขวา รปท 6 การใชถงดบเพลง

3.6 เมอไดยนสญญาณเตอนไฟ ปฏบตตามกระบวนการหนไฟในหวขอ 3.7 ทนท ไมตองรอตรวจสอบวาจรงหรอซอม

รปท 7 ปายบอกทางหนไฟของอาคารมหามกฏ

3.7 วธการหนไฟ 1) เมอไดยนสญญาณเตอนไฟไหม ตองรบปดสวตซไฟฟาหลกหรอคตเอาต ปดวาลวถงแกสหรอทอแกส (ถาม) 2) เดนออกจากอาคารตามเสนทางทมปายบอกทางหนไฟ (รปท 7) อยางรวดเรว อยาหวงเกบสมบตสวนตว อยาใช

บนไดลงตรงกลางของอาคาร และหามใชลฟตโดยสารเดดขาด 3) ขณะหนไฟตองกมตวตาไวและใชผาชบนาปดจมกเพอปองกนการสาลกควนไฟ 4) เดนลงไปยงดานลางของอาคารใหเรวทสดและไปรวมกนทบรเวณจดรวมพล 5) หามกลบเขาไปในอาคารจนกวาจะไดรบอนญาตจากผรบผดชอบอาคาร 6) ผอยในเหตการณอยรอแจงเหตการณแกผรบผดชอบทจดรวมพล

จดรวมพลของภาควชาเคม คอ จดรวมพลหมายเลข 7/1 บรเวณลานจอดรถตกอญมณ

(ดานหลงอาคารมหามกฏ)


- 8 -

รปท 8 จดรวมพล 7/1 บรเวณลานจอดรถตกอญมณ

3.8 ขอปฏบตเพอปองกนอบตเหตจากไฟ

ไมขดไฟ ประกายไฟ ปลกไฟ

รปท 9 แหลงกาเนดไฟประเภทตางๆ

1) ไมวางวสดตดไฟงายใกลแหลงกาเนดไฟ (รปท 9) 2) ไมวางของเกะกะบรเวณทางเดน โดยเฉพาะอยางยงทางหนไฟ ในกรณของระเบยง หากจาเปนใหวางเพยงดานใน

และไมเกนครงหนงของทางเดน โดยตเสนแถบแดงใหชดเจน 3) หมนฝกซอมกระบวนการหนไฟเปนประจา 4) ควรมผไดรบการฝกอบรมการผจญเพลงเบองตนอยางนอย 1 คนในแตละหองปฏบตการ (ภาควชาจดอบรมการผจญ

เพลงใหเปนรายป) 5) ไมเกบสารเคม ตวทาละลาย และแกสไวไฟในปรมาณมากเกนความจาเปน 6) จดหาเครองดบเพลงทเหมาะสมไวประจาหองปฏบตการ โดยตดตงในตาแหนงทเหมาะสม และสามารถเขาถงไดงาย 7) ผทาปฏบตการทกคนพงทราบตาแหนงทตงและชนดของเครองดบเพลงในบรเวณใกลเคยง 8) หมนตรวจสอบเครองดบเพลงใหอยในสภาพพรอมใชงานเสมอ 9) การตงปฏกรยาทใชความรอนทงไวโดยไมมการเฝาดแลจะตองประเมนความเสยงกอน และตองตดรายละเอยดของ

ปฏกรยาพรอมแนวทางปฏบตเมอเกดเหตฉกเฉนไวใหชดเจน 10) ใชนามนซลโคนสาหรบ oil bath หรอใช sand bath หามใชนามนพชหรอ mineral oil


- 9 -

11) หมนตรวจสภาพของอปกรณไฟฟาอยางสมาเสมอ อยาใชอปกรณไฟฟาทชารดหรอไมอยในสภาพทปลอดภย โดยเฉพาะอยางยงปลกไฟ และอปกรณทมมอเตอรหมน

12) กอนออกจากหองปฏบตการตองตรวจสอบวาไดปดสวตซอปกรณไฟฟาทกชนดทไมไดใชงาน และดงปลกไฟออก 13) ถาจาเปนตองใชอปกรณพวงตอสายไฟ ใหใชชนดราง ไมใชชนดตลบ และอปกรณเหลานตองมฟวสสาหรบตดไฟเมอ

เกน 10 Amp 14) อยาใชอปกรณไฟฟาเกนกาลงทปลกไฟหรอตลบตอสายไฟฟาจะรบได (ไมเกน 1000 watt / 1 เตาเสยบ) 15) หากอปกรณไฟฟาชารดเสยหายใหตดตอหนวยซอมบารงคณะวทยาศาสตร (โทร 02-218-7529) หรอบรษทผจาหนาย

อปกรณ หามทาการดดแปลงหรอซอมแซมอปกรณไฟฟาดวยตนเอง 16) วางอปกรณทแผรงสความรอนได เชน ตอบ ในบรเวณทมการถายเทอากาศไดด และมขาตง สงจากพน อยางนอย 3

เซนตเมตร 17) หามนาวสดทตดไฟไดงาย เชน ผา พลาสตก ไวในตอบ โดยไมดแลและควบคมอยางใกลชด 18) หามใชอปกรณทกอใหเกดเปลวไฟในอาคารกอนไดรบอนญาต จากผจดการอาคาร 19) ไมควรตง hot plate ใกลสารไวไฟ และระวงไมใหสายไฟพาดบนแผนรอนของ hot plate ขณะใชงาน 20) เมอตองการใหความรอนแกสารไวไฟและหรอสารทมจดเดอดตากวา 100 oC ใหทาโดยใชอางนารอน หรออางนามน

อยาใหความรอนโดยตรงจาก hotplate 21) การทดลองทตองใชตวทาละลายไวไฟปรมาณมากหรอสารทไวตอนาหรออากาศ รวมทงปฏกรยาทคายความรอน

ปรมาณมากหรอรนแรง ตองทาแผนประเมนความเสยง (Risk Assessment) รวมทงตองปรกษาและทบทวนขอปฏบตกบอาจารยผรบผดชอบกอนลงมอปฏบตการ

22) จงใหความระมดระวงเปนพเศษในการทงสารไวไฟ หากไมแนใจวาสารมสมบตอยางไร หามเทลงนาหรอเทนาใสเปนอนขาด ใหปรกษาผรบผดชอบประจาหองปฏบตการทกครง

23) หามทงขยะทเปนผงโลหะหรอสารทตดไฟได (pyrophoric) เมอสมผสอากาศหรอความชนลงในถงขยะโดยเดดขาด 24) หามทงสารไวไฟลงทอนา โดยเฉพาะอยางยงเมอมสารนนไมละลายนาและ/หรอมปรมาณมาก


- 10 -

4. ขอปฏบตเมอเกดอบตเหตจากสารเคมหกรวไหล

4.1 ขอปฏบตทวไปเมอเกดอบตเหตสารเคมหกรวไหล 1) ใหกนผทไมเกยวของออกจากบรเวณทมสารเคมรวไหล 2) แจงผรบผดชอบหองปฏบตการใหทราบทนท 3) หากสารหกรดรางกายหรอมผไดรบบาดเจบใหปฏบตตามหวขอ 5 ขอปฏบตเมอเกดอบตเหตตอตวบคคล 4) บงชชนดของสารทหกรวไหลและหาขอมลเพมเตม โดยศกษาขอควรปฏบตและอนตรายจาก MSDS 5) ศกษาถงอนตรายทอาจพงมจากกระบวนการหกรวไหลหรอการทาความสะอาด และวางแผนรบมอในกรณเกดเหต

ฉกเฉน 6) ทาความสะอาดบรเวณทสารเคมหกโดยดวน ถาสารเปนอนตรายมากหรอเกนกาลงความสามารถใหรบอพยพผคน

จากบรเวณนนโดยเรวทสดและแจงอาจารยหรอผรบผดชอบทนท 7) ผทาความสะอาดตองใชอปกรณปองกนทเหมาะสม ขนอยกบระดบความเปนอนตรายของสาร อยางนอยทสดควร

จะมถงมอยางหนาๆ และเครองปองกนระบบทางเดนหายใจ สาหรบสารทใหไอพษจะตองสวมหนากากปดตา-จมกและปาก

8) ถามการใชนาลาง ควรระวงการรวไหลลงสทอนาทง แตอยางไรกตามขนกบชนดของสารเคมทหกดวย หากเปนกรดหรอเบสทผานการสะเทนหรอทาใหเจอจางแลว กสามารถปลอยใหไหลลงสทอนาทงได

9) หากจดการกบอบตเหตทเกดขนเรยบรอยแลว ตองสงแบบรายงานอบตเหตตอประธานคณะกรรมการความปลอดภย ตามหวขอ 6 การรายงานอบตเหตและเหตฉกเฉน

10) ควรมชดวสดดดซบสาหรบอบตเหตจากสารเคมหกรวไหล (spill kit) ประจาหองปฏบตการ ซงควรประกอบดวยตวดดซบเฉอย สารสาหรบสะเทนกรดและเบส ถงมอยางหนา ทตก และถงเปลาสาหรบบรรจของเสยทเกดขนจากการจดการสารเคมทหกรวไหล

4.2 กรณสารหกเปนของเหลว 1) ใชตวดดซบเฉอยทเหมาะสม เชน chemical-adsorbent spill pillows, vermiculite หรอทรายแมว (cat litter)

ชนดไมใสสารดบกลน เมอดดซบแลวตองปฏบตกบตวดดซบเหลานเสมอนวาเปนของเสยอนตราย โดยกวาดหรอโกยลงภาชนะสาหรบเกบของเสยอนตรายทเหมาะสม อยาใชนาลางของเหลวจนกวาจะแนใจวาผลทจะตามมาคออะไร

2) ถาเปนกรดใหสะเทนดวยโซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต (NaHCO3) หรอโซเดยมคารบอเนต (Na2CO3) ถาเปนเบสแกใหสะเทนดวยกรดซตรก (citric acid) ใชกระดาษ pH ตรวจสอบใหแนใจวาสารละลายมความเปนกลางกอนกาจดทง

3) หากตวทาละลายอนทรยไวไฟหกเปนบรเวณกวาง ใหปดแหลงกาเนดไฟหรอตอบบรเวณใกลเคยง เพอปองกนการลกตดไฟ

4) ในกรณของปรอทหก ตองจดการทนทเนองจากไอปรอทมความเปนพษสง โดยสามารถทาไดหลายวธ เชน การใชผงอะมลกม (amalgamation powder) เพอใหเกดเปนโลหะอะมลกม การกลบดวยผงกามะถนหรอใชเครองมอดดสญญากาศ (mercury vacuum cleaner) ดดเกบรวบรวมไว หามใชเครองดดฝนทใชตามบานเรอนดดปรอทโดยเดดขาดเนองจากจะทาใหไอปรอทกระจายฟงไปทว หลงจากนนเกบขยะทมปรอทเจอปนอยแยกจากขยะทวไป หมายเหต: เนองจากอบตเหตของปรอทหกมกเกดจากเทอรโมมเตอรชนดปรอทแตก ดงนน ควรเลอกใชเทอรโมมเตอรชนดแอลกอฮอลในการทางาน และเลอกใชเทอรโมมเตอรชนดปรอทในกรณทจาเปนเทานน


- 11 -

4.3 กรณสารหกเปนของแขง 1) สารทเปนอนตรายมาก เชน วองไวตอการเกดปฏกรยารนแรงหรอระเบดได ใหปฏบตตามคาแนะนาใน MSDS อยาง

เครงครด 2) หากสารไมเปนสารอนตรายมาก เชน เกลอของโลหะทไมเปนพษ ใหเกบกวาดรวบรวมตามปกต

4.4 กรณสารรวเปนแกส 1) ปด main regulator ทถงแกสกอน แจงอาจารยหรอผรบผดชอบทนท 2) ถาเปนแกสพษใหสงสญญาณเตอนภยและอพยพคนออกจากบรเวณโดยดวน 3) หากไมสามารถควบคมไอแกสได ใหเคลอนยายถงแกสไปนอกบรเวณอาคารทมอากาศถายเทไดด แลวปลอยแกสออก

สบรรยากาศ ถาเปนแกสพษตองกาจดตามวธการในตารางท 1 4) แจงบรษทผรบผดชอบถงแกสโดยดวน 5) หากการรวเกดใกลวาลวหรอ regulator ใหใชเทคนค contain and divert vapour (รปท 10) และอาจเผาทงหรอ

ใชสารเคมดดซบทเหมาะสม หากแกสละลายนาไดใหผานลงนาหรอฉดดวยนา (ระวงอนตรายทตามมาจากปฏกรยาของแกสกบนา)

6) การทาลายแกสพษบางชนดเมอเกดการรวไหลในปรมาณเลกนอย ใชแนวทางปฏบตตามตารางท 1

ตารางท 1 เทคนคการทาลายแกสพษบางชนดเมอเกดการรวไหลในปรมาณเลกนอย ชนดของแกสทรวไหล วธทาลาย

Ammonia, anhydrous ละลายในนา ในอตราสวนนา 100 ลตรตอแอมโมเนย 1 ลตร Arsine ปลอยแกสทรวไหลผานสารละลายโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนตหรอตวออกซไดสทแรง

อนๆ Boron trichloride ปลอยแกสทรวไหลผานสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด 15% Carbon monoxide จดไฟเผาทาลายแกสทรวไหล Chlorine ปลอยแกสทรวไหลผานสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด 15% หรอสารละลายเบสแกอนๆ Fluorine ปลอยแกสทรวไหลผานสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดความเขมขน 5 – 15% Fluorocarbons พยายามกกเกบไวเพอนากลบมาใชใหม Hydrogen ปลอยออกสบรรยากาศ Hydrogen fluoride ปลอยแกสทรวไหลผานสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอกไซดความเขมขน 5 – 15% Hydrogen sulfide ปลอยแกสทรวไหลผานสารละลายฟอกขาว (โซเดยมไฮโปคลอไรต)ความเขมขน 10 –

20% Methyl bromide ดดซบแกสทรวไหลดวยตวทาละลายอนทรยเชนเอทานอลหรอโทลอน Nitric oxide ปลอยแกสทรวไหลผานสารละลายโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต หรอโซดาไลม (ของผสม

ระหวางโซเดยมไฮดรอกไซดและปนขาว) Nitrous oxide ปลอยออกสบรรยากาศ Phosgene ทาใหเปนกลางดวยปนขาว (แคลเซยมออกไซดหรอไฮดรอกไซด) หรอหนปนทบละเอยด

(แคลเซยมคารบอเนต) Sulfur dioxide ปลอยแกสทรวไหลผานสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดเขมขน

(Source : J.E.Bowen, Emergency Management of Hazardous Materials Incidents, National Fire Protection Association, 1995)


- 12 -

รปท 10 การใช "contain and divert technique" เพอกาจดแกสทรวไหล

4.5 ขอปฏบตทวไปเพอปองกนอบตเหตจากสารเคมหกรวไหล 1) ตรวจสอบภาชนะบรรจสารเคมเสมอ เมอเสอมสภาพใหเปลยนภาชนะแลวทาลายภาชนะทงตามความเหมาะสม 2) ควรตรวจสอบสภาพถงแกสทกๆ 6 เดอนโดยผเชยวชาญ และมหมายเลขโทรศพทของบรษทผจาหนายถงหรอผ

ตรวจสอบตดไวใกลถงแกสหรอโทรศพทเผอยามเกดเหตฉกเฉน 3) การเคลอนยายขวดสารเคมเปนระยะทางใกลๆ (ในบรเวณหองปฏบตการ) ใหใชมอขางหนงจบทคอขวดและมมออก

ขางหนงรองทกนขวด หรอใชภาชนะรองรบทเหมาะสมบรรจขวดสารเคม ดงรปท 11 อยาจบขวดสารเคมทคอขวดหรอหวทหเพราะขวดอาจจะหลนลงมาได

รปท 11 การเคลอนยายสารเคมระยะทางใกลๆ

4) ในการขนยายสารเคมในระยะทางไกล (ออกนอกบรเวณหองปฏบตการหรอจากสโตรเคม) จะตองมอปกรณปองกนสวนบคคลและภาชนะทเหมาะสม (เชน ถงสแตนเลสหรอถงพลาสตกทสามารถเบกไดจากสโตร) มาใสขวดสารเคมเพอปองกนการหกรวไหลระหวางการขนยายทกครง หามใชตะกราเนองจากหากเกนการแตกของขวดสารจะเกดการรวไหลได หากมโอกาสทขวดจะกระทบกระแทกกนตองใชวสดกนกระแทกทเหมาะสมดวย

5) ภาชนะทเปนสเตนเลสควรใชกบสารเคมทไมกดกรอน เชน ตวทาละลายอนทรย ในขณะทภาชนะทเปนพลาสตกใหใชกบสารเคมทกดกรอนเชน กรด

6) หากมสารเคมเปนจานวนมากตองใชรถเขนชวยในการขนยายรวมกบตะกราทแขงแรง อยาวางขวดสารเคมบนรถเขนโดยตรง และควรมการเตรยมพรอมสาหรบกรณเกดเหตหกรวไหล


- 13 -

7) การถายเทสารเคมในปรมาณมากๆ ใหทาในตดดควน วางแผนลวงหนาและเตรยมพรอมตลอดเวลาวาถาเกดการหกรวไหลขนจะทาอยางไร หลกเลยงการถายเทสารไวไฟใกลแหลงกาเนดไฟ

8) ไมถายเทสารจากขวดบรรจสภาชนะปากแคบโดยตรง ใหเทผานกรวย บกเกอรหรอภาชนะอนทเหมาะสม 9) ม MSDS ของสารเคมตางๆ ทเกยวของ และเตรยมอปกรณปองกนสวนบคคลพรอมทงอปกรณทาความสะอาดอยใน

หองปฏบตการเสมอเพอจะสามารถหยบใชไดทนทวงทเมอเกดเหตฉกเฉน


- 14 -

5. ขอปฏบตเมอเกดอบตเหตตอตวบคคล

5.1 ขอปฏบตทวไปเพอหลกเลยงอบตเหตตอตวบคคล 1) ผรบผดชอบหองปฏบตการพงจดหาอปกรณปองกนสวนบคคลและอปกรณปฐมพยาบาลใหเพยงพอและเหมาะสมกบ

จานวนผทเกยวของและระดบความเปนอนตรายของงานททา 2) สวมอปกรณปองกนสวนบคคลทเหมาะสมกบระดบอนตรายของงานทจะทาเสมอ ไดแก แวนตานรภยหรอ goggles

เสอคลมปฏบตการ รองเทาทปดมดชด หากผมยาวควรรวบผมใหเรยบรอย และถงมอทเหมาะสมกบความเปนอนตรายของสาร (ตรวจสอบ MSDS) โดยทวไปหากเปนการทางานในหองปฏบตการเคมควรใชถงมอชนดไนไตรล (nitrile gloves) ททนตอการซมผานของตวทาละลายไดดกวาถงมอยาง (rubber/latex gloves) ทใชทางการแพทย

3) การปฏบตงานทเกยวของกบแกสหรอสารระเหยทเปนพษหรอมกลนเหมนตองทาในตดดควน และสวมหนากากปองกนแกสหรอสารระเหย

4) ไมสวมเสอคลมปฏบตการและถงมอไปยงพนทซงไมเกยวของกบการทางาน เชน ลฟตโดยสาร 5) หามเกบ รบประทานอาหารหรอเครองดมในหองปฏบตการ และหามใชอปกรณเครองแกวในหองปฏบตการสาหรบ

ใสอาหารและเครองดม 6) อยาทงสงของเกะกะบรเวณอางนา ถงเวลาจาเปนจะตองใชจะไดมทวาง 7) ตรวจสอบการทางานของ safety shower และ eye wash อยางสมาเสมอ อยาวางของเกะกะในบรเวณดงกลาว 8) ไมอนญาตใหทางานตามลาพง นาเดกหรอสตวเลยงเขามาในหองปฏบตการ 9) ลางมอทกครงกอนออกจากหองปฏบตการ

5.2 ขอปฏบตเมอถกแกวบาด 1) พยายามเขยเศษแกวทมองเหนชดเจนออกจากบรเวณแผล 2) หามเลอดโดยใชนาแขงประคบ กดทเสนเลอดหรอรดทบรเวณเสนเลอดทนาไปสบาดแผล ระวง! อยารดนานเกนไป 3) ทาความสะอาดแผลและใสยา ปดปากแผลใหมดชด 4) หากแผลใหญหรอเลอดไมหยดใหนาสงหนวยอนามยหรอแผนกฉกเฉนของโรงพยาบาลจฬาฯ โดยเรว

5.3 ขอปฏบตเมอถกของรอนหรอไฟลวก 1) แชนาเยนจดหรอปดแผลดวยผาชบนาจนหายอาการปวดแสบปวดรอน 2) ทายาขผงสาหรบไฟไหม และนารอนลวก 3) หากเกดบาดแผลไฟลวกขนาดใหญใหนาสงสถานอนามย จฬาฯ หรอแผนกฉกเฉนโรงพยาบาลจฬาฯ โดยเรว

5.4 ขอปฏบตเมอสารเคมหกรดผวหนง 1) ถอดเสอผาบรเวณทเปอนสารเคมออกโดยเรว 2) เชดหรอซบสารเคมทหกรดออกใหมากทสดโดยเรว 3) กรณสารละลายนาแตไมทาปฏกรยากบนา ลางบรเวณทสารหกรดดวยนาไหลปรมาณมากๆ เปนเวลาอยางนอย 10

นาท หรอจนแนใจวาชาระลางสารออกหมดแลว หากสารไมละลายนาใหลางดวยสบ ใชอางนา หรอ Safety shower ทอยใกลทสด

4) หากทราบวาสารทหกรดคออะไร ใหดาเนนการตอไปตามขอกาหนดเฉพาะของแตละสารตาม SDS หรอตามแนวทางขางลาง ในกรณทรนแรงควรพบแพทยทนท


- 15 -

กรณทราบชนดสารทหกรดผวหนง 1) ในกรณกรด ลางนาเปลาปรมาณมากๆ

ขอควรระวง: ในกรณกรดซลฟวรกเขมขนหกรด ตองทาการเชดหรอซบออกดวยผาใหไดมากทสดกอนการลางดวยนาเปลาปรมาณมากๆ

2) ในกรณเบส ลางนาเปลาปรมาณมากๆ 3) สาหรบฟนอล ลางนาเปลาปรมาณมากๆ แลวคอยใชกลเซอรนอมตวดวยโบรมนทา ถาฟนอลหกรดปรมาณมาก อาจ

มอาการไตวาย (อนตรายถงชวต) ใหรบสงโรงพยาบาลทนท 4) สาหรบกรดไฮโดรฟลออรก ทาใหเกดแผลทเจบปวดมาก กรดเจอจางจะเหนผลชากวา ควรหลกเลยงการใชถาเปนไป

ได หองปฏบตการทใชกรดชนดนควรเตรยมตดตอสถานพยาบาลไวลวงหนาในกรณเกดเหตฉกเฉน การปฐมพยาบาลเบองตนใหลางดวยนามากๆ และนวดดวย calcium gluconate gel 2 % และตองพบแพทยในทกกรณทเกดการหกรดรางกายไมวาจะเพยงเลกนอยกตาม

5.5 ขอปฏบตเมอสารเคมกระเดนเขาตา 1) ลางตาทนทโดยใชอางลางตาฉกเฉน (eye wash) หรอดวยนาไหลปรมาณมาก ขณะลางตาตองพลกเปลอกตา และ

กลอกตาไปมาเปนเวลาอยางนอย 10 นาทหรอจนแนใจวาชาระสารออกหมดแลว ในกรณสารเคมกระเดนเขาตา หามสะเทนดวยสารละลายกรดหรอเบสโดยเดดขาด

2) นาสงโรงพยาบาลโดยเรว

5.6 ขอปฏบตเมอสดแกสทเปนพษ 1) นาผประสบอบตเหตออกจากบรเวณอนตรายทนท ผชวยเหลอตองสวมใสอปกรณปองกนตนเอง ไดแกเครองชวย

หายใจ เปนตน แกสพษบางชนดเชน CO, HCN, NO, COCl2 และ SO2 ซมเขาผวหนงไดจงตองสวมชดปองกนทเหมาะสมดวย

2) ปลดเสอผาใหหลวม ใหออกซเจนถาทาได 3) ถาหมดสต ควรใหนอนควาและตะแคงหนาไปดานใดดานหนง เพอปองกนโคนลนกดขวางทางเดนหายใจและสงเกต

วาหยดหายใจหรอไม 4) ถาหยดหายใจ ใหผายปอด ไมควรใชวธ mouth-to-mouth โดยเฉพาะอยางยงเมอสดแกส HCN เนองจากผ

ชวยเหลอมโอกาสไดรบพษสง 5) นาสงโรงพยาบาลทใกลทสดโดยดวน

กรณเฉพาะ กรณสดแกส HCN ใหสดอากาศบรสทธ แลวใหดม amyl nitrite ทกๆ 5 นาท ผายปอดถาผประสบอบตเหตหยดหายใจ

หามใชวธ mouth-to-mouth ฉดยากระตนหวใจถาจาเปน แลวนาสงโรงพยาบาลโดยดวน

อบตเหตจากการสดแกสทเปนพษสามารถปองกนไดโดยการใชตดดควน แกสพษสวนมาก (ยกเวน CO) จะมกลนเปนสญญาณเตอนภย แตผปฏบตตองทราบและอยาฝนทางานตอ เพราะโดยมากจมกจะเสยสมผสการรบกลนไปเมอสดแกสเขาไปถงระดบหนง ถารสกตววาอาการไมดใหรบบอกใหผรวมงานทราบและชใหเหนวา

อาจเกดการรวไหลของแกส แลวออกมาสดอากาศบรสทธทนท


- 16 -

5.7 ขอปฏบตเมอกลนกนสารเคม 1) ควรทาตามคาแนะนา SDS อยางเครงครด 2) การกลนกนสารทกรปแบบตองนาสงแพทยทนท

ในทกกรณทเกดอบตเหตกบผ ปฏบตงาน ตองสงแบบรายงานอบต เหตตอประธานคณะกรรมการความปลอดภย ตามหวขอ 6 การรายงานอบต เหตและเหตฉกเฉน


- 17 -

6. การรายงานอบตเหตและเหตฉกเฉน

6.1 ลาดบขนตอนการรายงานอบตเหตและเหตฉกเฉน 6.1.1 กรณไฟไหม

ใหปฏบตตามหวขอ 3 ขอปฏบตเมอเกดอบตเหตเพลงไหม (หนา 6) 6.1.2 กรณเกดเหตฉกเฉนทไมเกยวกบสารเคมหรอปฏบตการทางเคม โปรดแจง รปภ. ของอาคารมหามกฏ (02-218-7500) /คณะวทยาศาสตร (02-218-5022) 6.1.3 กรณเกดเหตฉกเฉนเกยวกบสารเคม โปรดตดตอบคคลตามลาดบตอไปน

1) อาจารยประจาหองปฏบตการหรอผรบผดชอบประจาหองปฏบตการ ตามรายชอและหมายเลขตดตอหนาหอง 2) ถาเหตเกดนอกหองปฏบตการ หรอเปนเหตฉกเฉนทอาจสงผลกระทบตอหองปฏบตการอน ใหแจงหวหนา

ชน/หวหนาตก (ดรายชอในภาคผนวก 8) 3) ถาตดตอผรบผดชอบในขอ 1-2 ไมได หรอเกนความสามารถของผรบผดชอบในขอ 1-2 ใหผรบผดชอบในขอ

1-2 หรอผประสบเหตตดตอประธานคณะกรรมการความปลอดภย เลขานการคณะกรรมการความปลอดภย หรอกรรมการความปลอดภย (ดรายชอในภาคผนวก 7)

4) ในกรณเหตการณลกลามหรอรนแรงมากใหแจงผรบผดชอบตามขอ 1-3 พรอมทงดาเนนการอพยพทนท 5) ผอยในเหตการณตองชแจงรายละเอยด สถานท สารเคมทเกยวของ และอนตรายอนๆ ทอาจเปนผลสบเนอง

ใหแกผรบผดชอบตามขอ 1-3 ณ สถานทเกดเหต ในกรณทเหตการณไมลกลาม หรอ สถานทอนตามแตจะตกลงกบผรบผดชอบในกรณทตองมการอพยพ

ผรบผดชอบในขอ 1-2 มหนาทประเมนสถานการณและตดสนใจวาจะดาเนนการอยางไร ถาสามารถระงบเหตไดใหดาเนนการและแจงกรรมการความปลอดภยเปนลายลกษณอกษรโดยใชแบบรายงานอบตเหต ถาเกนความสามารถของผรบผดชอบใหตดตอกรรมการความปลอดภยเพอทาหนาทตดสนใจในลาดบถดไป ถาเกนความสามารถของกรรมการความปลอดภยใหตดตอหนวยรกษาความปลอดภยของจฬาลงกรณมหาวทยาลยหรอหนวยงานภายนอกทเกยวของ หมายเหต ผประสบเหตไมควรแจงหนวยงานภายนอกดวยตนเอง

6.2 แบบรายงานอบตเหต ในการเกดอบตเหตทรายแรงกวาทจะพบในหองปฏบตการตามสภาพการทางานปกต ตองรายงานการเกดอบตเหตทกครง โดยใชแบบรายงานอบตเหตตามภาคผนวก ซงขอไดจากผรบผดชอบหองปฏบตการหรอดาวนโหลดจากเวบไซตของคณะกรรมการความปลอดภย http://www.chemistry.sc.chula.ac.th/safety/safety.shtml ภายใตเมน Safety Forms > ฟอรมรายงานอบตเหต เมอกรอกแบบฟอรมแลวใหนาสงประธานคณะกรรมการความปลอดภย 1 ชด และสาเนาเกบไวในหองปฏบตการ 1 ชด คณะกรรมการความปลอดภยจะอพโหลดฟอรมทกรอกแลวในรปแบบ PDF ขนเวบความปลอดภย http://www.chemistry.sc.chula.ac.th/safety/safety.shtml ภายใตเมน Safety Forms > แจงอบตเหตออนไลน-ดสถต เพอเปนแนวทางในการปองกนมใหเกดอบตเหตในลกษณะดงกลาวตอไปในอนาคต อนง ตงแตเดอนกรกฎาคม 2558 เปนตนไปจะใชแบบฟอรมรายงานอบตเหตใหมตามรปแบบทกาหนดโดยกรรมการความปลอดภยของคณะวทยาศาสตร (ภาคผนวก 1)

6.3 รายชอผรบผดชอบในกรณเกดเหตฉกเฉน หนาหองปฏบตการทกหองในภาควชาตองมรายชอและหมายเลขโทรศพทตดตอของผรบผดชอบในกรณเกดเหตฉกเฉน

อยางนอย 2 คนตดไวใหเหนไดชดเจน ขอมลผรบผดชอบตองเปนขอมลทเปนปจจบน (up-to-date) สามารถตดตอไดจรง โดยควรตดตอรายชอแรกกอนเพอใหบคคลนนตดตอประสานงานในลาดบขนตอนตอไป

user

Typewriter

หมายเหต: หวขอนยกเลกการใชงาน การรายงานอบตเหตใหแจงผานระบบกลางของมหาวทยาลยซงดแลโดยศนยความปลอดภย อาชวอนามย และสงแวดลอม (SHECU) ท: https://www.shecu.chula.ac.th/home/content.asp?Cnt=67 โดยทวไปผดแลหองปฏบตการหรอผทไดรบมอบหมายจะเปนผกรอกขอมลเขาระบบในกรณทเกดอบตเหต แตนสตสามารถรายงานสภาพแวดลอมทไมปลอดภยหรอกรณทเกอบเกดอบตเหตไดดวยตนเอง


- 18 -

7. การใชอปกรณและเครองมออยางปลอดภย

7.1 การใชงานถงแกส 7.1.1 อนตรายจากแกสบรรจถง

อาจแบงออกไดเปน 1) ความดน แกสบรรจถงสวนใหญถกเกบไวภายใตความดนสง หากวาลวควบคมเสยหาย (เชน ในกรณทถงแกส

ลม) หรอการปลอยแกสจากถงลงไปในระบบปด ไมมทางระบายแกส จะทาใหเกดอนตรายเนองจากแรงดนของแกสได

2) ตวถงแกส ถงแกสเปนวสดทมนาหนกมาก เมอลมจะทาใหผทอยในบรเวณใกลเคยงไดรบบาดเจบและทาใหอปกรณเสยหาย จงตองใหความระมดระวงในการเกบและขนยายถงแกสเปนพเศษ

3) แกสทบรรจ ตวแกสทบรรจในถงมอนตรายแตกตางกน บางชนดไวไฟ (เชนไฮโดรเจน บวเทน) บางชนดเปนพษ (เชน คลอรน คารบอนมอนอกไซด) บางชนดแมไมเปนพษโดยตรงแตกทาใหขาดอากาศหายใจ (เชนไนโตรเจน อารกอน คารบอนไดออกไซด)

7.1.2 ขอปฏบตทวไปในการใชถงแกส 1) ในการใชงานปกตควรผกถงแกสใหตดอยกบทในลกษณะทตงตรง และใชเขมขดผาหรอโซ ยดรอบถง ตดกบ

ผนงใหมนคง 2) ตดฉลากชอแกสใหเหนชดเจน เกบถงแกสในทแหง อากาศถายเทไดด หางจากแหลงความรอนหรอ

แหลงกาเนดไฟ 3) ถาเปนไปไดควรตดตงถงแกสภายนอกและตอทอเขามาขางในหองปฏบตการ 4) ในการเคลอนยายถงแกส ควรใชรถเขนหรอการหมนกนถงในแนวตง และตองปดฝาครอบวาลวกอน

เคลอนยาย 5) ใชอปกรณควบคมความดนทเหมาะสมกบชนดของแกส และตอเขากบถงแกสโดยขนเกลยวใหพอด หามใช

แรงฝนการขนเกลยวหรอสารหลอลนใดๆ 6) กอนเปดวาลวควบคมความดนของแกสเขาสระบบทางาน ตองตรวจสอบใหแนใจวาไดจดใหมทางออกของ

แกสไวแลว 7) ถงแกสทยงมแกสและไมมวาลวควบคมความดนตออย ควรปดฝาครอบถงและขนสกรเพอความปลอดภย 8) เกบถงแกสทกาลงใชงานหรอมแกสบรรจเตมและถงแกสเปลาออกจากกน พรอมทงตดปายใหชดเจนวาเปน

ถงทยงมแกสหรอเปนถงเปลา 9) กรณมถงแกสเปนจานวนมาก ควรเกบไวในคอกทมนคง หากไมมคอก ตองใหมนใจวาโซรดนนมนคงพอใน

การรองรบนาหนกถงทงหมด เชน ใชโซทมความหนามากขนหรอตดโซรดสองตาแหนง 7.1.3 ขอปฏบตเมอเกดเหตฉกเฉน

1) แจงผรบผดชอบหองปฏบตการ/อาคาร 2) กนบคคลทไมเกยวของออกจากบรเวณใหเรวทสด 3) พยายามปด main valve ถาทาได 4) ตรวจสอบชนดของแกส (identify the gas) ขอมลมกอยทขางถง หรอท pressure regulator แกสบางชนด

อาจมกลนเฉพาะเชนแอมโมเนย หรอมปฏกรยาเฉพาะอนๆ ทตรวจสอบได 5) ในกรณของ non-toxic, non-flammable gas ระวงอาการขาดอากาศหายใจ (asphyxiation) เนองจากท

บรเวณทเกดการรวจะมอากาศเจอจางกวาปกต เครองชวยหายใจเปนสงจาเปนอยางยง 6) แกสทไวไฟตองระวงแหลงกาเนดประกายไฟเปนพเศษ


- 19 -

7) ถาเปนแกสพษหรอกดกรอนจะตองใช "contain and divert technique" (รปท 5) ดกแกสทรวออกมาแลวสงผานไปยง scrubber ทเหมาะสม

8) แจงบรษทผจาหนายถงแกส (ควรมเบอรโทรศพทตดตอในบรเวณทหาไดสะดวกเมอเกดเหตฉกเฉน)

7.2 การใช solvent still 1) เลอกใช drying agent ใหเหมาะสมกบตวทาละลายทจะใช

Hexanes, CH2Cl2 ใช CaH2 Toluene, Ether, THF ใช Na

2) ในการใชโซเดยมตองทาลายเศษโซเดยมทเหลอใหหมดทนท (ดวย 2-โพรพานอล) อยาตงทงไว เพราะอาจเกดอนตรายได

3) สาหรบตวทาละลายอนใหศกษาจากคมอ เชน D. D. Perrin and W. L. F. Amarego, Purification of Laboratory Chemicals, 3rd Ed., Pergamon Press, Oxford, 1988

4) หามใช LiAlH4 สาหรบ dry solvent เนองจากไมคมกบความเสยงตออนตราย 5) หามใช Na สาหรบ dry chlorinated solvent เนองจากอาจเกดอนตรายจากการระเบดได 6) การกลน dry solvent ตองทาภายใตบรรยากาศไนโตรเจน กอนเปดแกสใหตรวจสอบวา solvent still นนอยใน

ระบบเปด 7) ขวดกลนทม solvent และ drying agent บรรจอยเปนอนตรายมาก ตองตดปายบอกชนดของตวทาละลาย ชนด

ของ drying agent และวนทใชงานครงสดทายใหชดเจน และผเตรยมควรจะมหนาททาลายทงเมอไมใชแลว 8) ในการใช solvent still ตองแนใจวามระบบ overflow ในกรณทเกบ solvent ไวจนเตม และปรมาตรของ still

ควรนอยกวาปรมาตรของเหลวในขวดกลนอยพอสมควรเพอปองกนไมใหเกดการกลนจนแหงซงจะเปนอนตรายมาก 9) อยาตง solvent still ทงไวโดยไมมคนเฝาด 10) การทาลายโลหะโซเดยม (ใน THF still) คบเอาชนโลหะโซเดยมทเหลออยในขวดหยอนใสบกเกอรขนาดใหญทม 2-propanol บรรจอยอยางนอย 1/3

ของบกเกอร โดยพยายามคบออกมาใหไดมากทสด เท 2-propanol ลงไปในขวดเพอทาลายโซเดยมสวนทเหลอเลกนอย (อยาเทลงไปโดยไมไดหยบโซเดยมออก

บางกอนเนองจากอาจเกดปฏกรยารนแรงทควบคมไมได) รอจนโลหะโซเดยมละลายหมด (อาจใชเวลาหลายชวโมง) แลวจงเทสารละลายทง ถาชาเกนไปอาจเตมเอทา

นอลเลกนอยเพอชวยใหละลายเรวขนได สารทเหลอหลงจากโซเดยมละลายหมดแลวใหจดการทาลายตามขนตอนปกต (ดหวขอ 8)

11) การทาลาย CaH2 ปฏบตเชนเดยวกบโลหะโซเดยม แตใชเมทานอลแทน (25 mL/g CaH2) ถาชาเกนไปอาจเตมนาไดเลกนอย

7.3 การตงรฟลกซ 1) ตรวจสอบอณหภมของการรฟลกซทถกตองเสมอ 2) ตองใชฮตตงแมนเทลทมขนาดพอดกบขวดกนกลมทใชรฟลกซ 3) ตองใชอางนามนซลโคนสาหรบการรฟลกซทอณหภมตากวา 200 oC หากสงกวานนใหใชอางทรายสาหรบการรรฟ

ลกซ หามใชนามนพชหรอ mineral oil ในทกกรณ


- 20 -

4) ในการรฟลกซตองแนใจวานาจะไหลผานคอนเดนเซอรตลอดเวลา หากเปดนาจากกอก ผทดลองจะตองอยเฝา หรอมระบบตดความรอนอตโนมตเมอนาหยดไหล หรอมฉะนนใหใชปมนาเปนตวทาใหนาไหลเวยน การทนาหยดไหลขณะรฟลกซจะทาใหตวทาละลายระเหยไปหมด ซงอาจทาความเสยหายตอปฏกรยาและยงอาจเกดอนตรายอกดวย

5) การตอสายนาเขากบคอนเดนเซอรโดยทผทดลองไมไดอยเฝาดตลอดเวลาจะตองใหความระมดระวงเปนพเศษ โดยตองมลวดหรอวสดทเหมาะสมผกใหแนนหนาเพอใหแนใจวาสายยางจะไมหลดระหวางการทดลอง และตองตดรายละเอยดของปฏกรยาพรอมแนวทางปฏบตเมอเกดเหตฉกเฉนไวใหชดเจน

6) หลกเลยงการตงปฏกรยาทมการรฟลกซขามคน ใหปดความรอนไวแลวคอยมารฟลกซในวนตอไป

7.4 ปฏกรยาทพงใหความระมดระวงเปนพเศษ 1) ปฏกรยาสเกลใหญ 2) ปฏกรยาทใชสารทไวตอนาหรออากาศ

alkali metals (Li, Na, K) โลหะทเปนผงละเอยด (Pd, Ni, Al, Zn) LiAlH4, NaH และโลหะไฮไดรดอนๆ RLi RMgX LDA และสารประกอบออรแกโนเมทลลกอนๆ แอซดเฮไลด เชน PCl3, POCl3, SOCl2, acetyl chloride

3) ปฏกรยาทเกยวของกบสารออกซไดสอยางแรงหรอสารระเบดได azides เปอรออกไซดอนทรย คลอเรตและเปอรคลอเรต ไฮโดรเจนเปอรออกไซดทความเขมขน > 35 % กรดไนตรกเขมขน diazomethane

4) ปฏกรยาทใชสารทเปนพษรายแรง arsenic compounds mercury compounds lead compounds cadmium compounds cyanides

5) สารกอมะเรงหรอสารททาใหเกด irreversible effect อนๆ nickel compounds formaldehyde benzidine และ naphthylamine acrylamide acrylonitrile epichlorohydrin และ epoxides benzene HMPTA 1,2-dibromoethane


- 21 -

dimethyl sulfate alkyl halides, sulfate, sulfonates โดยเฉพาะอยางยง alkyl iodides และ reactive halides N-nitroso compounds hydrazine และอนพนธ

6) ปฏกรยาททาภายใตความดนสงหรอตากวาปกต 7) ปฏกรยาทเกยวของกบสารกมมนตรงส 8) ปฏกรยาทมการใชแกสไฮโดรเจน 9) ปฏกรยาของสารทเขากนไมได เชนกรด-เบส (เขมขนหรอปรมาณมาก) สารออกซไดส-สารรดวซ 10) ปฏกรยาทมการใหความรอนเปนเวลานานเชนขามคน หรอในชวงทไมมคนดแล

7.5 ระดบความเสยงของการทดลองและแนวทางการประเมนความเสยง กอนกระทาปฏบตการใดๆ ทเขาขาย "ปฏกรยาทพงใหความระมดระวงเปนพเศษ" ตามทระบในขอ 7.4 ใหจดทาการ

ประเมนความเสยง (Risk Assessment) เปนลายลกษณอกษรโดยผทาการทดลองและผรบผดชอบหองปฏบตการลงลายมอชอไวเปนหลกฐานรวมกน สามารถดตวอยางแบบประเมนความเสยง (Risk Assessment Form) ไดในภาคผนวก 2 เมอกรอกแบบประเมนความเสยงแลว ใหผรบผดชอบหองปฏบตการเกบแบบประเมนความเสยงนไว 1 ใบ และผทาการทดลองเกบไวอก 1 ใบ เยบตดไวกบสมดโนตเพอแสดงตอผรบผดชอบในกรณเกดเหตฉกเฉน สาหรบการทดลองตามปฏกรยา 1-10 ในหวขอ 7.4 ใหตดแบบประเมนความเสยงไวบรเวณททาปฏกรยาเพมเตมอก 1 แผน สาหรบกรณเกดเหต ผพบเหตจะไดตอบโตเหตฉกเฉนไดอยางเหมาะสม

7.5.1 การทดลองทมความเสยงระดบ A

ปฏกรยาทมความเสยงระดบ A ไดแก 1) ปฏกรยา 1–10 ในหวขอ 7.4 ทใชสารไวตอนาหรออากาศ 2) ปฏกรยาไฮโดรจเนชน ปรมาณตงแต 10 mmol ขนไป 3) ปฏกรยาทใชสารกอมะเรงหรอ irreversible effect อนๆ หรอเปนพษรายแรง 4) ปฏกรยาทเกยวของกบสารกมมนตรงส 5) ปฏกรยาใดๆ กตามททาภายใตความดนสงกวา 5 บรรยากาศ หรอปฏกรยาททาภายใตความดนตากวา 1

mmHg (ยกเวนการทาสารใหแหงและกลนแบบลดความดน)

ปฏกรยาทมความเสยงระดบ A น ตองใหอาจารยทปรกษาเปนผลงนามรบรองและอาจารยทปรกษาหรอผไดรบมอบหมายตองอยควบคมขณะทดลอง

7.5.2 การทดลองทมความเสยงระดบ B

ปฏกรยาทมความเสยงระดบ B ไดแก ปฏกรยาทจดอยในขอบเขตของปฏกรยา 1–10 ในหวขอ 7.4 แตนอกเหนอจากการทดลองทระบวามความเสยงระดบ A

ปฏกรยาทมความเสยงระดบ B น ใหอาจารยทปรกษาหรอผทอาจารยทปรกษามอบหมายเปนผลงนามรบรองและมผทอาจารยทปรกษามอบหมายควบคมการทดลอง


- 22 -

7.6 การใชตดดควน อปกรณปองกนสวนบคคล และอปกรณเพอความปลอดภยอนๆ 7.6.1 ตดดควน (fume hood)

ตดดควนเปนเครองมอทจะชวยปองกนผปฏบตงานจากไอระเหยของสารเคม การใชตดดควนใหมประสทธผล ใหยดแนวปฏบตดงตอไปน

1) เมอทางานกบสารเคมอนตรายควรใชงานตดดควนในทกกรณทเปนไปได 2) ไมวางของเกะกะภายในตดดควน รวมทงไมใชตควนเปนทเกบสารเคม 3) ประตตดดควนจะตองอยในระดบตาๆ เพอใหมแรงดด 4) มการตรวจสอบแรงดดและซอมบารงตดดควนอยางสมาเสมอ 5) ไมชะโงกหนาเขาไปในตควน

7.6.2 อปกรณปองกนสวนบคคล (personal protective equipment, PPE) อปกรณปองกนสวนบคคลเปนปราการดานสดทายทจะปองกนไมใหสารเคมเขาสรางกายผปฏบตงาน 1) อปกรณปองกนตา แวนตานรภย (safety glasses) ใชสาหรบปองกนหรอลดอนตรายจากสารกระเดนเขาตา เปนอปกรณ

พนฐานทตองบงคบใชในหองปฏบตการทมการใชสารเคมทกประเภท แวนตานรภยจะตองมขอบกนดานขาง ดงนนจงไมสามารถใชแวนสายตาแทนได

safety goggles ใหการปกปองไดดกวาแวนตานรภย แตมขอเสยคอมกสะสมไอนาทาใหเปนฝาไดงาย การจะเลอกใช safety glasses หรอ goggles ขนกบความเสยงของงานททา เชน การเตรยมสารละลายกรดเปนปรมาณมากมความเสยงทจะกระเดนเขาตาสง การใช goggles นาจะเหมาะสมกวาแวนตานรภย

ในกรณทมความเสยงมาก (เชน อาจเกดการระเบด) จาเปนตองใชอปกรณปองกนอนเพมเตม เชน face shield รวมกบแวนตานรภยหรอ safety goggles

2) เสอคลมปฏบตการ นอกจากจะชวยปองกนเสอผาเลอะเทอะแลว เสอคลมปฏบตการยงชวยลดอนตรายจากไฟไหมและสาร

หกใสรางกาย โดยสามารถถอดทงไดทนทเมอเกดเหตฉกเฉนขน ดงนนจงเปนอปกรณพนฐานอกอยางหนงทตองบงคบใชในหองปฏบตการทมการใชสารเคมทกประเภท

3) ถงมอ การใชหรอไมใชถงมอยอมขนกบปรมาณและความเปนอนตรายของสารเคมทตองสมผส ควรศกษา

ขอมลใน MSDS หรอขอคาแนะนาจากอาจารยผควบคมเสมอ ถงมอมหลายชนด ควรเลอกใชใหเหมาะสมกบความเปนอนตรายของสารทจะใช เชน ถงมอยางหรอลา

เทกซไมควรใชกบสารกดกรอนหรอตวทาละลายอนทรย เปนตน ถงมอไนไตรลใชกนสารเคมทวๆ ไป ยกเวนตวทาละลายบางชนด เชน ไดคลอโรมเทน ควรศกษาขอมลใน MSDS หรอขอคาแนะนาจากอาจารยผควบคม

พงระลกวาถงมออาจจะมสารเคมปนเปอนอย ดงนน จงไมควรสวมถงมอออกนอกหองปฏบตการ และไมใชถงมอสมผสสงตางๆ ทไมตองการใหปนเปอน เชน ลกบดประต กอกนา คยบอรด หรอโทรศพท เปนตน

การถอดถงมอตองมเทคนคการถอดทจะไมทาใหมอสมผสกบภายนอกของถงมอ ไมนาถงมอแบบใชแลวทง (disposable) กลบมาใชซา ถงมอทใชแลวควรทงเปนขยะปนเปอนสารเคม (combustible waste)


- 23 -

7.6.3 อปกรณเพอความปลอดภยอนๆ ทสาคญคออางลางตา (eye wash) และฝกบวฉกเฉน (safety shower) ควรตดตงอยในบรเวณทเขาถงไดงาย และไม

มสงกดขวาง และควรจะอยในสภาพพรอมใชงานตลอดเวลา โดยจะตองมการตรวจสอบการไหลของนาอยางสมาเสมอ อยางนอยเปนรายสปดาห


- 24 -

8. แนวทางการจดการของเสยจากหองปฏบตการเคม

ของเสยจากหองปฏบตการเคม ไดแก สงเหลอใชในหองปฏบตการเคม สารเคมทไมทราบชอ สารเคมทหมดอายหรอเสอมสภาพ สารเคมทหกรวไหลและเกบกลบคนมา ตวทาละลายอนทรย กลาวโดยสรปคอทกสงทไมสามารถนาไปใชประโยชนไดอกตอไปในหองปฏบตการเคมและจาเปนตองกาจดทงโดยวธใดวธหนงจดวาเปนของเสยอนตรายทงสน

ในทนจะใชสญลกษณตอไปนแสดงระดบการควบคมของเสยจากหองปฏบตการเคม

=> ทงไดเลย => ตองมการบาบดกอนทง => นาสงเพอกาจด

8.1 การนากลบมาใชใหม วธกาจดของเสยทมประสทธภาพทสดคอการปองกนมใหเกดของเสยทไมจาเปนเสยตงแตแรก วธการนากลบมาใชซา

(reuse) หรอผานกระบวนการเพอนากลบมาใชใหม (recycle) จงนาจะเปนสงแรกทจะตองพจารณากอนการทง โดยอาศยแนวทางตอไปน

1) ตวทาละลายเพยงชนดเดยวทไมมสงเจอปนทระเหยงายอยมากนก เชน ตวทาละลายจาก เครอง rotary evaporator หรอ อะซโตนทใชลางภาชนะสามารถเกบรวบรวมเพอนาไปกลนลาดบสวนเพอนากลบมาใชใหมได แมจะเปนการยงยากและสนเปลองพลงงานแตถามเปนปรมาณมากกคมคา

2) สารเคมทคดวาเสอมสภาพควรจะลองทดสอบใชดกอน เชน เกลอของโลหะตางๆทละลายนาไดดมกดดความชนจนเยมเหลว แตกไมไดทาใหสมบตทางเคมของมนเปลยนแปลงไป ซงยงอาจใชไดกบการทดลองประเภทอนทไมตองการความเขมขนทแนนอน เชน ในปฏบตการคณภาพวเคราะห

3) สารเคมทเกาเกบบางอยางทดเหมอนจะเสอมสภาพแลวสามารถทาใหบรสทธไดโดยวธการทเหมาะสมซงอาจหาไดจากเอกสารอางอง เชน D. D. Perrin and W. L. F. Amarego, Purification of Laboratory Chemicals, 3rd Ed., Pergamon Press, Oxford, 1988

4) สารเคมทไมทราบชอหรอฉลากลอกหลดหรอลบเลอนไปแตยงมคณภาพดอย ควรนาไปทดสอบเชงคณภาพวเคราะห (qualitative analysis) อยางงายๆ เพอพสจนวาเปนสารใด ขอใหแตละหองปฏบตการใชความพยายามใหเตมทกอนทจะตดสนใจวามนเปนของเสย เนองจากเมอจดใหมนเปนของเสยทไมทราบชอแลวคาใชจายในการกาจดจะสงมาก

5) ขวดและภาชนะบรรจสารเคมอนๆ ททราบแนนอนวาไมมอนตรายเปนพเศษ ตองลางใหสะอาด ถาเปนตวทาละลายอนทรยทระเหยงาย (จดเดอดตากวา 100 oC) การเปดฝาทงไวในตดดควนจนกระทงตวทาละลายระเหยออกไปหมดกนาจะเพยงพอแลว จากนนจงนาไปใชเปนภาชนะบรรจของเสยอนตรายหรอนากลบไปใชใหม ถาจะนาไปจาหนายหรอใชงานนอกภาควชาฯ ควรตดปายแจงวาภาชนะดงกลาวไดผานการลางเรยบรอยแลว

6) การนาสารเคมกลบมาใช ดงกลาวจะชวยประหยดไดสองตอ กลาวคอ ไมตองเสยเงนเพอซอของใหม และไมตองเสยเงนเพอกาจดของเสยนน

8.2 แนวทางการจดการของเสยดวยตนเอง ของเสยบางอยางจากหองปฏบตการเคมไมถอวาเปนของเสยอนตราย หรอเมอผานการบาบดเพอลดระดบอนตรายลงแลว สามารถนาไปกาจดหรอทงไดเชนเดยวกบขยะตามบานเรอนทวไปกลาวคอ


- 25 -

8.2.1 การทงของเสยลงถงขยะ สงตอไปนสามารถทงลงถงขยะได

1) กระดาษกรองทใชแลวทปราศจากตวทาละลายอนทรยและ/หรอสารเคมทเปนพษ สารกดกรอน ตวออกซไดซ หรอสารไวไฟ

2) สารดดความชน (drying agent) เชน Na2SO4, MgSO4 ทปราศจากตวทาละลายอนทรยและ/หรอสารเคมทเปนพษ สารกดกรอน ตวออกซไดซ หรอสารไวไฟ

3) เกลอทไมเปนอนตราย ไดแกเกลอตางๆ ทไมใชเกลอของโลหะหนก (เชน แคดเมยมและปรอท) และไมใชเกลอทมแอนไอออนทเปนอนตราย (เชน ไนเตรต เปอรคลอเรต และไซยาไนด) เปนตน

ควรพจารณากอนทงสงตอไปน 1) ของเหลวทรวมเปนเนอเดยวกบนา รวมทงสารเคมทอาจดดความชนจากอากาศจนเยมเหลว ถาพจารณา

แลววาไมเปนอนตราย (โปรดปรกษา MSDS) ใหทงลงทอนาทง พรอมทงเปดนาใหไหลตามมากๆ ถาเปนอนตรายตองแยกเกบตามประเภทเพอนาสงไปกาจดตอไป

2) เศษแกวจากหองปฏบตการเคมทสะอาด ใหแยกสวนทสามารถนาไปซอมไดออก เชน สวนทเปน ground glass joint หรอเครองแกวทมรอยราวเพยงเลกนอย สวนทเหลอใหทงในกลองกระดาษตามทภาควชากาหนด แลวจงรวบรวมไปกาจดตอไป อยาทงรวมกบขยะปกต

3) เศษแกวทปนเปอนสารเคมใหแยกทงเปน non-combustible solid waste 4) เศษโลหะทคม เชน เขมฉดยา ใบมด ควรใสกลองกระดาษหรอภาชนะพลาสตกทมฝาปดมดชด แลวนาสง

เพอกาจด อยาทงรวมกบขยะปกต สงตอไปนตองเกบรวบรวมและนาสงเพอกาจด หามทงลงถงขยะธรรมดา

1) ซลกาเจลหรออะลมนาทไดจากการทาคอลมนโครมาโตกราฟหรอทเหลอจากการบรรจคอลมนใหผงในตดดควนเพอปลอยใหไอตวทาละลายอนทรยระเหยออกไปกอน

2) เศษแกวจากหองปฏบตการเคมทปนเปอน เชนหลอดหยดทไมไดลางสะอาด เศษแกวทปนเปอนสารเคม รวมทงขวดสารเคมทบรรจสารทเปนอนตรายและยงไมไดลางสะอาด

3) ขยะทกชนดทเปนของแขงและปนเปอนดวยตวทาละลายอนทรยและ/หรอสารเคมทเปนพษ สารกดกรอน ตวออกซไดซ หรอสารไวไฟ

4) ขยะของแขงทปนเปอนดวยโลหะหนก

8.2.2 การทงของเสยลงทอนาทง สงตอไปนสามารถเททงลงทอนาทงไดเลย และใหเปดนาตามลงไปมากๆ หลงการทง

1) ตวทาละลายอนทรยทเปนพษนอยและผสมเปนเนอเดยวกบนา เชน กลเซอรอล หรอเอทานอล ทมปรมาณนอยกวา 50 mL และไมมสารอนทเปนพษละลายอย

2) สารอนทรยหรออนนทรยทเปนพษนอยและผสมเปนเนอเดยวกบนา และมปรมาณไมมากนก เชน สารทใชในการทาคณภาพวเคราะหแบบเซมไมโคร

3) สารละลายกรดหรอเบสทเจอจาง (<10 %) และมปรมาตรไมเกน 1 L ถาเปนสารละลายเขมขนปรมาณเลกนอยควรทาใหเจอจางกอนทง ถามปรมาณมากตองทาใหเปนกลางกอน

4) สารละลายทประกอบดวยไอออนของโลหะทไมเปนพษมากนก เชน Fe, Al, Mn, Zn และ/หรอไอออนของโลหะอลคาไลนหรออลคาไลนเอรธ ยกเวน Be2+ และ Ba2+


- 26 -

สงตอไปนตองผานการบาบดทเหมาะสมกอนทจะทงหรอนาสงเพอกาจด โดยอาจเกบรวบรวมไวกอนจนไดปรมาณมากพอจงคอยดาเนนการ เชนเมอจบภาคการศกษาแลว กรด-เบส

สารทจดอยในกลมน สารละลายกรดและเบสทวไปทละลายนาไดดและไมมไอออนของโลหะหนกเจอปนอย การจดการ ทาใหเปนกลางดวยโซเดยมไบคารบอเนต (กรด) หรอกรดอะซตก (เบส) กอนเทลงทอ

นาทงพรอมทงเปดนาไหลตามปรมาณมาก วธทประหยดและไดผลดคอการใชของเสยทเปนกรดและทเปนเบสมาสะเทนกนเอง (ระวงการเกดความรอนหรอปฏกรยารนแรงเมอทาในปรมาณมาก)

ไซยาไนด สารทจดอยในกลมน เกลอไซยาไนดของโลหะอลคาไลและอลคาไลนเอรธ รวมทงสารประกอบไซยาไนด

เชงซอนเชน K3Fe(CN)6 และไซยาไนดอนทรย (organic cyanide) ทสามารถสลายตวให HCN เชน cyanohydrin, trimethylsilyl cyanide (TMSCN) แตไมรวมสารประกอบประเภทไนไตรล (R-CN หรอ Ar-CN)

การจดการ ควรทาลายดวยการออกซไดส เชน ใหทาปฏกรยากบสารละลายไฮโปคลอไรตในภาวะทเปนเบส เปนตน แลวทดสอบวาไมมไซยาไนดไอออนเหลออยโดยใช Prussian Blue Test กอนเทลงทอนาทง

สารททาปฏกรยากบนาหรออากาศ สารทจดอยในกลมน 1. Acid halide, anhydrous inorganic halide เชน PCl5, SOCl2, POCl3, AlCl3, BF3

2. Metal hydride (CaH2, LiAlH4, NaH) 3. Alkali metals (Li, Na, K) 4. Organometallic reagent เชน BuLi, Grignard reagent

การจดการ ทาใหสลายตวกอนโดยใหทาปฏกรยากบนา (ระวงแกส HX/H2 ทาในตดดควน!) หรอ แอลกอฮอล และทาใหเปนกลางกอนเททงถาจาเปน สาหรบลเทยมอะลมเนยมไฮไดรด (LiAlH4) ควรกาจดโดยการใหทาปฏกรยากบเอทลอะซเตต เพราะระหวางการเกดปฏกรยาจะไมเกดแกส H2 ทาใหลดความเสยงจากการตดไฟ

ซลไฟดหรอไทออล สารทจดอยในกลมน 1. Organic sulfide 2. Thiols (mercaptans) การจดการ ควรทาลายดวยการออกซไดส เชน ใหทาปฏกรยากบสารละลายไฮโปคลอไรตในภาวะ

ทเปนเบสเชนเดยวกบไซยาไนด ตวออกซไดส สารทจดอยในกลมน 1. organic peroxide 2. inorganic/hydrogen peroxide 3. chromate/dichromates 4. permanganates การจดการ ควรทาลายดวยการรดวส ใหศกษาหาวธเฉพาะสาหรบตวออกซไดสแตละชนดจาก

เอกสารอางอง


- 27 -

สงตอไปนใหเกบรวบรวมเพอนาสงไปกาจด หามทงลงทอนาทงเดดขาด 1) นามน และผลตภณฑปโตรเลยมอนๆ 2) ตวทาละลายอนทรยทไมรวมเปนเนอเดยวกบนา 3) ตวทาละลายอนทรยทมคลอรนเปนองคประกอบ 4) ตวทาละลายอนทรยทละลายนาไดแตมความเปนพษสง (TLV < 100 ppm) เชน เมทานอล, ไดออกเซน,

อะซโตไนไตรล 5) ฟนอลและอนพนธเชนครซอล, รซอรสซนอล 6) สารละลายทมโลหะหนกเปนสวนประกอบ โดยเฉพาะอยางยงพวกทมความเปนพษสงไดแก Cr, Cu, Ba, Pb,

Ni, As, Cd, Hg ไมวาจะอยในสถานะออกซเดชนใดกตาม

8.3 แนวปฏบตเพอสงของเสยจากหองปฏบตการไปยงสถานทเกบของเสยสวนกลางสาหรบรอการบาบด 8.3.1 แนวทางการจดการของเสย กรณททราบองคประกอบแลว

1) ถาทราบองคประกอบใหปฏบตตามเกณฑการแยกประเภทในหวขอ 8.3.2 2) สาหรบสารเคมทเสอมสภาพหรอหมดอาย และไมสามารถนาไปใชไดอกจรงๆ ใหทาลายดวยวธ ทเหมาะสม

แลวทงตามประเภทของเสยทเปนของเหลวตามเกณฑทกาหนดในหวขอ 8.3.2 สารประกอบของโลหะหนกควรทงตามประเภทของเสยทเปนของแขงถาเปนไปได ในกรณนการทงทงขวดแมจะเปลองเนอทแตกจะปลอดภยกวา

กรณทไมทราบองคประกอบ 1) สาหรบสารเคมทยงอยในสภาพดแตฉลากหลดลอกหรอลบเลอน ใหพยายามวเคราะหและพสจนหา

องคประกอบทางเคมของมนโดยการทาคณภาพวเคราะห หรอใชเทคนคทางสเปกโทรสโกปทเหมาะสม 2) สาหรบสารเคมทเปนของเสยอาจพยายามจดแยกประเภทโดยการตรวจสอบสมบตดงตอไปน (ดแผนภาพ

ประกอบในรปท 12) การตรวจสอบเพอแบงประเภทของเสย

ในการตรวจสอบใหแบงตวอยางมาเพยงเลกนอยสาหรบการทดสอบ และตองใชอปกรณปองกนตนเองทเหมาะสมไดแก ถงมอ เสอคลม แวนตานรภย ฉากกน และ/หรอ face shield และทกรองอากาศ โดยใหปฏบตกบสารเคมนนเสมอนวาเปนสารอนตรายรายแรง พงระลกเสมอวาอนตรายอาจเกดขนไดแมเพยงการเปดขวดเทานน โดยทาการทดสอบตามลาดบ ดงน

1) ลกษณะทางกายภาพ 2) การทาปฏกรยากบนา : คอยๆ เตมสารตวอยางปรมาณเลกนอยลงในนา สงเกตการเปลยนแปลงเชน ความรอน

การเกดแกส หรอเปลวไฟ 3) การละลายนา : ถาไมเกดปฏกรยาในขอ 2 ใหสงเกตการละลายของสารตวอยางในนา ถาไมละลายใหสงเกตดวยวา

สารตวอยางหนกหรอเบากวานา เชน ตวทาละลายอนทรยทมเฮโลเจนเปนองคประกอบสวนใหญจะหนกกวานา 4) pH : ถาสารทาปฏกรยาหรอละลายไดบางในนาใหทดสอบ pH ของสารละลายทได 5) ความไวไฟ : ใสสารตวอยาง 5-6 หยดบนฝาครซเบลแลวทดสอบการตดไฟดวยความระมดระวง สงเกตลกษณะ

เปลวไฟ 6) ตวออกซไดส : เตมสารตวอยางปรมาณเลกนอยในสารละลายโซเดยมไอโอไดด 10% ททาใหเปนกรดดวย 1 M

HCl หรอทดสอบดวยกระดาษแปง-ไอโอไดดททาใหเปนกรดดวย 1 M HCl


- 28 -

7) ซลไฟดอนนทรย : ถาสารตวอยางละลายนาไดและม pH>10 ใหทดสอบซลไฟดโดยเตมกรด HCl เขมขน 2-3 หยดและทดสอบแกสทเกดขนดวยกระดาษกรองชบเลด(II)อะซเตต (ทาในตดดควน!)

8) ไซยาไนดอนนทรย : ถาสารละลายนาไดและม pH > 10 ทดสอบหาไซยาไนดโดย Prussian Blue Test 9) เฮโลเจน : ใชลวดทองแดงทสะอาดเผาใหรอนแดงจนไดเปลวไฟไมมส แลวจมลงในสารตวอยาง เผาใหรอนอกครง

ถามเฮโลเจนจะไดเปลวไฟสเขยว ธาตอนๆ เชน N, S, P กอาจใหเปลวไฟสเขยวดวย หมายเหต:

- เมอแยกประเภทไดแลวจงแยกเกบตามเกณฑการแยกประเภทในหวขอ 8.3.2 หรอทงโดยอาจผานการบาบดกอนหรอไมขนกบความเหมาะสม

- ถาแยกประเภทไมไดจรงๆ จงจดประเภทเปนของเสยไมทราบชอ พงระลกไวเสมอวาของเสยไมทราบชอมคาใชจายในการกาจดสงกวาของเสยทแยกประเภทไดหลายเทา (หมายเหต: ระบบจดการของเสยสวนกลาง WasteTrack ไมรบของเสยประเภทน)

นบจากเรมโครงการเกบของเสยโดยแยกประเภทแลว ไมควรมของเสยทไมระบประเภทเกดขนอกในภาควชาเคม

หองปฏบตการใดททาใหเกดของเสยประเภทนจะตองรบผดชอบในการวเคราะหและตรวจหาองคประกอบของของเสยไมทราบชอนนกอนนาสงเพอกาจด

รปท 12 แนวทางการตรวจสอบเพอแบงประเภทของเสย (แหลงอางอง : Prudent Practices in the Laboratory : Handling and Disposal of Chemicals, National Academy Press, 1995.)


- 29 -

8.3.2 การแยกประเภทของเสยอนตราย ใหแยกประเภทตามขอกาหนดของระบบจดการของเสยสวนกลางของจฬาลงกรณมหาวทยาลย (WaseTrack:

http://chemsafe.chula.ac.th) ซงกาหนดใหแยกประเภทของเสยเปน 14 ประเภท ดงน ประเภทท 1 ของเสยพเศษ (I: Special Waste)

ของเสยทมปฏกรยาตอนาหรออากาศ ของเสยทอาจมการระเบด สารอนทรย ของเสยทไมทราบทมา ของเสยทเปนชวพษ และของเสยทเปนสารกอมะเรง เชน เอทธเดยมโบรไมด

ประเภทท 2 ของเสยทมไซยาไนด (II: Cyanide Waste) ของเสยทมไซยาไนดหรอสารประกอบเชงซอนไซยาไนดเปนสวนประกอบ หากผสมกบของเสยทมปรอท ใหจดเปนประเภท 1 ของเสยพเศษ

ประเภทท 3 ของเสยทมสารออกซแดนซ (III: Oxidizing Waste) ของเสยทสารออกซไดสซงอาจเกดปฏกรยารนแรงกบสารอนและทาใหระเบดได หากผสมกบของเสยทมโครเมต ใหจดเปนประเภท 5 ของเสยทมสารโครเมต

ประเภทท 4 ของเสยทมปรอท (IV: Mercury Waste) ของเสยทมปรอทเปนองคประกอบ หากผสมกบของเสยทมไซยาไนด ใหจดเปนประเภท 1 ของเสยพเศษ

ประเภทท 5 ของเสยทมสารโครเมต (V: Chromate Waste) ของเสยทมโครเมยม(VI) เปนองคประกอบ ของเสยทไดจากการวเคราะห COD หากมการใชสารปรอทรวมดวยใหจดเปนประเภท 4 ของเสยทมปรอท

ประเภทท 6 ของเสยทมโลหะหนก (VI: Heavy Metal Waste) ของเสยทมไอออนของโลหะหนกอนทไมใชปรอทและโครเมยม(VI) เปนสวนผสม

ประเภทท 7 ของเสยทเปนกรด (VII: Acid Waste) ของเสยทมคาของ pH ตากวา 7 และมกรดแรปนอยในสารมากกวา 5%

ประเภทท 8 ของเสยอลคาไลน (VIII: Alkaline Waste) ของเสยทมคา pH สงกวา 8 และมดางปนอยในสารละลายมากกวา 5%

ประเภทท9 ผลตภณฑปโตรเลยม (IX: Petroleum Products) ของเสยอนทรยประเภทนามนปโตรเลยม และผลตภณฑทไดจากนามน

ประเภทท10 Oxygenated (X: Oxygenated) ของเสยอนทรยทประกอบดวยสารเคมทมออกซเจนอยในโครงสราง

ประเภทท11 NPS Containing (XI: NPS Containing) ของเสยทประกอบดวยสารอนทรยทมสวนประกอบของ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส ซลเฟอร หากผสมกบของเสยประเภท 12 Halogenated ใหจดเปนประเภท 1 ของเสยพเศษ

ประเภทท12 Halogenated (XII: Halogenated) ของเสยทมสารประกอบอนทรยของธาตฮาโลเจน หากผสมกบของเสยประเภท 11 NPS Containing ใหจดเปนประเภท 1 ของเสยพเศษ

ประเภทท 13(a): ของแขงทเผาไหมได (XIII (a): Combustible Solid) และ 13(b) : ของแขงทไมสามารถเผาไหมได (XIII (b): Incombustible Solid)

ประเภทท14 ของเสยทมนาเปนตวทาละลายอน ๆ (XIV: Miscellaneous Aqueous Waste) ของเสยทมสารอนทรยทไมมพษนอยกวา 5% หากเปนสารมพษใหจดเปนประเภท 1 ของเสยพเศษ


- 30 -

แนวทางการแยกประเภทของเสย ใหพจารณาตามแผนผงในรปท 13

รปท 13 แนวทางการแยกประเภทของเสยอนตรายตามขอกาหนดของ WasteTrack

หมายเหต: 1. พยายามหลกเลยงการผสม Waste ตางหมวดหมเขาดวยกน (อาศยแผนผงในรปท 13 เปนแนวทาง) เชน นา-ตวทา

ละลายอนทรย ตวทาละลายทมคลอรน-ไมมคลอรนเปนองคประกอบ ปรอท-โลหะหนกอน ของเสยทมไซยาไนด-ของเสยทไมมไซยาไนด เปนตน

2. ของเสยทเปนของผสมจะตองจดหมวดหมตามองคประกอบทเปนอนตรายมากกวา เชน ของเสยทมไซยาไนด-ของเสยทไมมไซยาไนด จะตองจดเปนของเสยทมไซยาไนด (ซงมคาใชจายในการกาจดแพงกวา) พยายามหลกเลยงการทาใหเกดของเสยทมนาและตวทาละลายอนทรยผสมกนในอตราสวนระหวาง 5–95% ซงจะตองแยกเปนของเสยพเศษ

3. สาหรบตวทาละลายทไดจาก HPLC ชนด reverse phase ใหพจารณาจากองคประกอบ ถามนาเปนหลกใหสงเปน miscellaneous aqueous waste (XIV) ถาม organic เปนหลกใหสงเปน organic waste ตามชนดของตวทาละลายทใช เชน เมทานอล – Oxygenated (X), Acetonitrile – NPS (XI)

4. การผสมของเสยตางประเภทเขาดวยกนอาจทาใหเกดอนตรายอนตามมาทคาดไมถง เชน การผสมของเสยทประกอบดวยกรดไนตรกกบของเสยทเปนสารอนทรยในขวดขนาด 2.5 ลตร อาจทาใหเกดปฏกรยารนแรงถงขนระเบด และปลดปลอยแกสพษออกมาในปรมาณมากพอทจะทาใหผอยในเหตการณบาดเจบหรอเสยชวตได


- 31 -

8.3.3 ภาชนะสาหรบเกบแยกของเสยอนตรายในภาควชาเคม 1) ใหเลอกภาชนะทเหมาะสมกบชนดของของเสย (เชน ไมควรใชภาชนะโลหะกบสารกดกรอน ภาชนะพลาสตก

กบสารออกซไดซ) 2) ภาชนะมาตรฐานทอนญาตใหใช คอ แกลลอนพลาสตก 20 L (GL20), ขวดแกว 1.0 L (GB1), 2.5 L

(GB2.5), 4.0 L (GB4), ปบโลหะ 18 L (MC18) หรอถงพลาสตกหนา (BG1-BG5) หมายเหต กรณถงพลาสตกใหระบนาหนกของสารเปนกโลกรม เศษของกโลกรมใหปดเปนกโลกรมตอไป และแตละถงไมควรหนกเกน 5 กโลกรม)

3) ขนาดบรรจจะถอตามขนาดภาชนะ ดงนน ไมควรทง waste ทยงไมเตมภาชนะ แตในขณะเดยวกนกอยาบรรจจนลนภาชนะ และอยาปดฝาภาชนะใหแนนเกนไประหวางเกบรกษา เนองจากไอของตวทาละลายอาจขยายตวจนทาใหภาชนะบรรจของเสยระเบดได

4) บนภาชนะบรรจของเสยใหตดแบบฟอรมรายงานองคประกอบและปรมาณของของเสยทขางภาชนะ (ภาคผนวก 3) และเกบไวในหองปฏบตการจนกวาจะมการนดหมายจากสวนกลางของมหาวทยาลย (โครงการ WasteTrack) เพอนาสงของเสย

8.3.4 การนาสงของเสยกบโครงการ WasteTrack โครงการ WasteTrack จะเกบของเสยประมาณ 1–2 เดอนตอครง โดยสงใบรายการชวงประมาณวนท 20 ของ

เดอน และนดหมายเกบประมาณวนท 25 ของเดอน แบบฟอรมตางๆ รวมทงวธการกรอกขอมลดในภาคผนวกทายคมอหรอเวบไซตของคณะกรรมการความปลอดภย http://www.chemistry.sc.chula.ac.th/safety/safety.shtml ภายใตเมน Safety Forms > ฟอรมขอมลของเสย

ขนตอนการนาสงของเสยกบโครงการ WasteTrack มดงน 1) ผนาสงของเสยกรอกแบบฟอรมนาสงของเสยของโครงการ WasteTrack (ภาคผนวก 4) และยนตอผ

ประสานงานโครงการ WasteTrack ประจาภาควชาเคม (ศ.ดร.ธรยทธ วไลวลย หรอผทไดรบมอบหมาย) 2) โครงการ WasteTrack ออกเลขอางอง (WasteTrackID) ใหหลงจากไดขอมลเรยบรอยแลว ใหเขยนเลข

อางองนในแบบฟอรมทจะตดขางขวด และรอนาสงตามวนนดหมาย 3) เมอถงวนนดหมายใหนาภาชนะของเสยไปรอ ณ สถานทนด ซงจะแจงใหทราบเปนครงๆ ไป

หมายเหต ทางโครงการจะไมรบเกบขวด waste ทไมมแบบฟอรมของภาควชาและ WasteTrackID

ในการเคลอนยายภาชนะบรรจของเสยอนตราย ตองแนใจวาปดฝาภาชนะสนท ถาเปนถงของเหลวตองมภาชนะรองรบเพอกนการหกรวไหล ใหใชรถเขนและใชลฟตสาหรบขนของเทานน หามใชลฟตโดยสาร กรณเกดการหกรวไหลใหปฏบตตามหวขอ 4 และแจงผรบผดชอบทนท


- 32 -

9. การจดเกบสารเคม

9.1 ขอมลและสญลกษณแสดงอนตราย การเกบรกษาจะตองคานงถงความเปนระเบยบเรยบรอย หยบหางาย และความปลอดภยเปนหลก จะตองทราบขอมลเกยวกบสมบตเฉพาะของสารแตละชนด จงจะสามารถเลอกสถานทและวธการเกบไดอยางเหมาะสม ขอมลเหลานสามารถหาไดจาก ฉลากสาร MSDS แหลงขอมลอางองอนๆ เชน เวบไซตทเชอถอได ถาไมสามารถหาไดจงใชสามญสานกของนกเคมเขาชวยตดสนใจ หรอปรกษาอาจารยผรบผดชอบ

9.1.1 ระบบ NFPA

รปท 14 สญลกษณแสดงประเภทของสารเคมและวตถอนตรายตามขอกาหนดของ NFPA

9.1.2 ระบบ UN ในระบบ UN แบงวตถอนตรายออกเปน 9 คลาส ซงมสญลกษณแสดงอนตรายจะอยในกรอบสเหลยมจตรสทวางเอา

ดานมมลง ทสามารถเขาใจไดงาย และมตวเลขกากบเพอบอกกลมความเปนอนตราย และอาจมตวเลขทสองตามหลง "." เพอแบงเปนกลมยอยตามระดบความเปนอนตราย ดงรปท 15

9.1.3 ระบบ EEC ตามขอกาหนดของ EEC ท 67/548/EEC สญลกษณแสดงอนตรายจะอยในกรอบสเหลยมจตรสสสม และมตว

สญลกษณเปนสดา ดงรปท 16

คลาส E สารระเบดได (explosive) สญลกษณรปแสดงการระเบด คลาส F/F+ สารไวไฟ/ไวไฟสงมาก (flammable/highly flammable) สญลกษณรปเปลวไฟ คลาส O สารออกซไดส (oxidizing agent) สญลกษณรปเปลวไฟบนวงกลม คลาส T/T+ สารทเปนพษ/เปนพษมาก (toxic/highly toxic) สญลกษณรปกระโหลกไขว คลาส Xn สารทเปนอนตราย (harmful) สญลกษณรปกากบาท


- 33 -

คลาส Xi สารระคายเคอง (irritant) สญลกษณรปกากบาท คลาส C สารกดกรอน (corrosive) สญลกษณเปนรปของเหลวหกจากหลอดทดลองถกมอและโลหะ คลาส N สารทเปนอนตรายตอสงแวดลอม สญลกษณเปนรปตนไมและปลาตาย

ประเภทท 1 สารระเบดได (Explosives)

ประเภทท 2 แกส (Gases) ประเภทท 3 ของเหลวไวไฟ (Flammable Liquids)

ประเภทท 4 ของแขงไวไฟ (Flammable Solids) ประเภทท 5 สารใหออกซเจนและสารอนทรยเปอรออกไซด (Oxidising Agents and Organic Peroxides)

ประเภทท 6 สารพษอนตราย (Toxic/Poisonous and Infectious Substances)

ประเภทท 7 สารกมมนตรงส (Radioactive)

ประเภทท 8 สารกดกรอน (Corrosives) ประเภทท 9 สารอนตราย (Miscellaneous Dangerous Goods)

รปท 15 สญลกษณแสดงประเภทของสารเคมและวตถอนตรายตามมาตรฐาน UN


- 34 -

ประเภท สญลกษณ ประเภท สญลกษณ

ระเบดได (explosive)

ไวไฟมาก (flammable)

ใหออกซเจน (oxidizing)

เปนพษ (toxic)

อนตราย (harmful)

ระคายเคอง (irritant)

กดกรอน (corrosive)

เปนอนตรายตอสงแวดลอม (dangerous for the

environment)

รปท 16 สญลกษณแสดงประเภทของสารเคมและวตถอนตรายตามระบบ EEC

9.1.4 ระบบ GHS

ระบบ GHS (Globally Harmonized System of Classification and Labeling of Chemicals) เปนระบบใหมในการจาแนกประเภทและการตดฉลากสารเคมทมงหมายจะใหเปนระบบเดยวกนทวโลก โดยมตของสหประชาชาตเพอใหแทนระบบ UN เดม โดยผผลต จาหนาย และนาเขาสารเคม มแนวโนมทจะหนมาใชระบบนเพมขนเรอยๆ ดงนน จงมความจาเปนทจะตองทราบถงการจดจาแนกและสญลกษณตางๆ ทใชในระบบน (รปท 17) ลกษณะการแบงกลมจะคลายกบระบบ UN เดม (หวขอ 9.1.2) แตยกเลกการใชตวเลขระบคลาส/ระดบความเปนอนตราย และเปลยนเปนรปภาพกบขอความทสอความหมายมากขน สารบางกลมมการแบงยอยบอกระดบความเปนอนตราย เชน ความเปนพษเฉยบพลน แบงออกเปน 5 ระดบ ตงแตระดบ 1 (อนตรายมาก, LD50 < 5 mg/kg) ถง 5 (อนตรายนอย, 2000 < LD50 < 5000 mg/kg) โดยระดบ 1–3 จะใชสญลกษณรปกระโหลกไขว ระดบ 4 เปนรปเครองหมายตกใจ ระดบ 5 ไมใชสญลกษณเตอน ในแตละกรณอาจมขอความกากบเพอระบระดบความเปนอนตราย (1,2 : อนตราย เสยชวตถากลนกน/สดดมเขาไป; 3: อนตราย เปนพษถากลนกน/สดดมเขาไป; 4: คาเตอน เปนอนตรายถากลนกน/สดดมเขาไป; 5: คาเตอน อาจเปนอนตรายถากลนกน/สดดมเขาไป)


- 35 -

รปท 17 สญลกษณแสดงประเภทของสารเคมและวตถอนตรายตามระบบ GHS (ทมา แผนพบประชาสมพนธเรอง GHS โครงการบรหารความเสยงในการจดการวสดอนตรายโดย SMEs ในพนทบางป และกลม Responsible Care ดแลดวยความรบผดชอบ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย)


- 36 -

9.2 ขอปฏบตในการเกบรกษาสารเคม 1) หองปฏบตการตองมบญชรายชอและปรมาณสารเคมทกชนดทมอยในความครอบครอง ในรป hard copy หรอ

ฐานขอมลอเลกทรอนกสทมการปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ และภายในป 2008 ทกหองปฏบตการของภาควชาเคมทมการจดซอและ/หรอจดเกบสารเคมจะตองลงทะเบยนกบระบบบรหารจดการขอมลสารเคมของจฬาลงกรณมหาวทยาลย (ChemTrack: http://chemtrack.chula.ac.th) และตองมการปรบปรงขอมลสารเคมทอยในความครอบครองอยางสมาเสมอ

2) สารเคมทจดเกบตองมฉลากชดเจน ขอมลทจาเปนในฉลากมกจดเตรยมโดยบรษทผผลตประกอบดวย ชอและสตรเคม และ CAS no. คาเตอนอนตรายและลกษณะของอนตราย (Risk phrases) ซงบอกถงประเภทความเปนอนตราย เชน สารกด

กรอน สารไวไฟ เปนตน เครองหมายเตอนอนตราย สงทควรระวงหรอหลกเลยง คาแนะนาในการปฏบตเมอเกดเหตฉกเฉน คาแนะนาในการเกบรกษา วนทซอหรอวนทรบเขามาในหองปฏบต หรอวนหมดอาย

3) ควรจดแฟมหรอคอมพวเตอรเซรฟเวอรทรวบรวม MSDS ของสารเคมอนตรายทกกชนดในหองปฏบตการ เพอใชอางองไดอยางรวดเรวในกรณฉกเฉน และตรวจสอบปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ

4) ภาชนะบรรจภณฑและฉลากสารเคม เกบสารเคมในบรรจภณฑทมวสดเหมาะสมกบประเภทของสารเคม ภาชนะทบรรจสารเคมทกชนดตองมการตดฉลากทเหมาะสม ตรวจสอบความบกพรองของภาชนะบรรจสารเคมและฉลากอยางสมาเสมอ

5) แยกเกบสารเคมตามความลกษณะทางกายภาพ ความเปนอนตราย และความเขากนไมได เชน ตามเกณฑของคมอเกบรกษาสารเคมและวตถอนตราย (2550) โดยกรมโรงงานอตสาหกรรม แบงเปน

1. วตถระเบด (Explosive substances) 2. แกสอด แกสเหลว หรอแกสละลายภายใตความดน (Compressed, liquefied and dissolved gases) 3. ของเหลวไวไฟ (Flammable liquids) 4. ของแขงไวไฟ (Flammable solids) สารทมความเสยงตอการลกไหมไดเอง (Spontaneously

combustible substances) และสารใหแกสไวไฟเมอสมผสนา (Substances that emits flammable gases in contact with water)

5. สารออกซไดส (Oxidizing substances) และเปอรออกไซดอนทรย (Organic Peroxides) 6. สารพษ (Toxic Substances) และสารตดเชอ (Infectious substances) 7. วสดกมมนตรงส (Radioactive substances) 8. สารกดกรอน (Corrosive substances) 9. (ไมใช) 10. ของเหลวตดไฟ (Combustible liquid) 11. ของแขงตดไฟ (Combustible solid) 12. ของเหลวไมตดไฟ (Non-combustible liquid) 13. ของแขงไมตดไฟ (Non-combustible solid)


- 37 -

ในทางปฏบต การแยกเกบสารไวไฟ, สารกดกรอน, สารออกซไดซ, สารไวตอนาและอากาศ และสารทตองการการเกบรกษาพเศษ (เชนในตเยน) ออกจากกนกเพยงพอแลว โดยอาจมการแบงยอยลงไปอกตามสถานะของสาร

6) ไมวางสารเคมบรเวณทางเดน และสารเคมทกชนดควรจดเกบอยางปลอดภยตามตาแหนงทแนนอน 7) มปายบอกบรเวณทเกบสารเคมทเปนอนตราย 8) หามใชตเยนทเกบสารเคมเปนทเกบอาหารเดดขาด 9) การจดเกบสารไวไฟ เกบสารไวไฟใหหางจากแหลงความรอน แหลงกาเนดไฟ เปลวไฟ ประกายไฟ และแสงอาทตย เกบสารไวไฟแยกจากสารกลมอน เกบสารไวไฟในหองปฏบตการในภาชนะทมความจไมเกน 20 ลตร เกบสารไวไฟทมปรมาณรวมกนมากกวา 50 ลตร ในตเฉพาะทใชสาหรบเกบสารไวไฟ ถาสารไวไฟทตองเกบในทเยนตองเกบในตเยนทปลอดภยสาหรบสารไวไฟ

10) การจดเกบสารกดกรอน เกบขวดสารกดกรอน (ทงกรดและเบส) ไวในระดบตา เกบขวดกรดในตเกบกรดโดยเฉพาะ และมภาชนะรองรบ ไมเกบสารเคมกดกรอนในตดดควน ใตตดดควน หรอใตซงค

11) การจดเกบสารออกซไดซ (oxidizers) เกบสารออกซไดซหางจากสารไวไฟ สารอนทรยและสารทไหมไฟได เกบสารทมสมบตออกซไดซสง (เชน กรดโครมก)ไวในภาชนะแกวหรอภาชนะทมสมบตเฉอย ไมใชจกคอรก หรอจกยางกบขวดทใชเกบสารออกซไดซ

12) การจดเกบสารทไวตอปฏกรยา ตเกบสารทไวตอปฏกรยา มปายคาเตอนทชดเจน (เชน “สารไวตอปฏกรยา –หามใชนา”) เกบสารทกอใหเกดเปอรออกไซดหางจากความรอน แสง และแหลงกาเนดประกายไฟ ภาชนะบรรจสารทกอใหเกดเปอรออกไซดตองมฝาปดทแนนหนา และไมใชจกแกว มการตรวจสอบสารทไวตอปฏกรยาเชน สภาพการเกบ และ การเกดเปอรออกไซด อยางสมาเสมอ

13) การจดเกบแกส เกบถงแกสโดยมอปกรณยดทแขงแรง ถงแกสทกถงตองมฝาครอบหวถงหรอม guard ปองกนหวถง มพนทเกบถงแกสเปลากบถงแกสทมแกส แยกจากกนและตดปายระบไวอยางชดเจน เกบถงแกสออกซเจนหางจากถงแกสเชอเพลง แกสไวไฟและวสดไหมไฟได หรอมฉาก/ผนงกนทไมตดไฟ

14) แกสอดความดนควรเกบนอกหองปฏบตการ และตอทอเขามา ถงแกสจะตองวางอยในลกษณะทมนคง เชน มโซยดไวกบผนงทแขงแรงพอทจะปองกนไมใหลมได

15) สารทสลายตวไดเมอโดนแสงหรอความรอน หรอเกดปฏกรยาตอไปทเปนอนตรายควรเกบในตเยนหรอตามทกาหนดโดยบรษทผผลต

16) ตวทาละลายทมจดเดอดตาควรเกบไวในทมการถายเทอากาศทด ไมควรใหโดนแสงแดดโดยตรง 17) ไมเกบสารเคมในหองปฏบตการมากเกนความจาเปน 18) ใช หง/โตะปฏบตการเปนทวางเฉพาะสารเคมทอยระหวางใชงานเทานน 19) ไมใชตดดควนเปนทเกบสารเคม


- 38 -

20) ไมควรเกบสารเคมใตตดดควนหรอใตซงค ในกรณทจาเปนอาจพจารณาเกบสารทไมใชสารกดกรอนหรอสารทาปฏกรยากบนาไดถามมาตรการรองรบทเหมาะสม (เชนมกลองใสอกชนหนง)

21) เกบสารเคมทตองควบคมเปนพเศษไวในตทมกญแจลอค 22) สารทมวธการเกบรกษาเฉพาะตองพจารณาเปนพเศษ ไดแก กรดไฮโดรฟลออรก : ภาชนะทไมใชแกวหรอโลหะ ฟอสฟอรสขาว : เกบในนา โซเดยมและโลหะอลคาไลอนๆ : เกบในนามน กรดพครก : เกบในนา อเทอร : ขวดสชา เปอรออกไซด, organometallics : เกบในตเยน

23) จดหาอปกรณทเหมาะสมในการจดเกบสารเคมและรองรบเหตฉกเฉน เชนเครองดบเพลง เครองปองกนสวนบคคล วสดดดซบสารเคม ในปรมาณทเหมาะสมกบชนดและความเปนอนตรายของสารเคมทเกบ

24) ดตวอยางแบบสารวจ “การเกบสารเคมกบความปลอดภย” ในคมอสารเคมกบความปลอดภย โดย พชย โตววชญ ศภวรรณ ตนตยานนท และประไพพศ แจมสกใส ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และ ESPReL: คมอการประเมนความปลอดภยหองปฏบตการ ฉบบแกไขเพมเตม ครงท 1 (2557) และคาอธบายประกอบการกรอก ESPReL Checklist (ดาวนโหลดไดจาก http://esprel.labsafety.nrct.go.th)


- 39 -

10. การประเมนความปลอดภยของหองปฏบตการ

10.1 การสารวจสถานภาพความปลอดภยของหองปฏบตการโดยใช ESPReL checklist โครงการยกระดบมาตรฐานความปลอดภยหองปฏบตการวจยในประเทศไทย (Enhancement of Safety Practice of

Research Laboratory in Thailand, ESPReL) ซงไดรบการสนบสนนจากสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ไดสรางเครองมอทจะชวยในการสารวจสถานภาพความปลอดภยของหองปฏบตการทเรยกวา ESPReL checklist ซงครอบคลมองคประกอบทเกยวของกบความปลอดภยของหองปฏบตการทมการใชสารเคมรวม 7 ดาน ซงเชอมโยงกนอยางเปนระบบ ไดแก

1) การบรหารระบบจดการความปลอดภย 2) ระบบการจดการสารเคม 3) ระบบการจดการของเสย 4) ลกษณะทางกายภาพของหองปฏบตการ อปกรณและเครองมอ 5) ระบบการปองกนและแกไขภยอนตราย 6) การใหความรพนฐานเกยวกบความปลอดภยในหองปฏบตการ 7) การจดการขอมลและเอกสาร

รปท 18 องคประกอบของหองปฏบตการปลอดภยตามขอกาหนดของ ESPReL

เพอสรางวฒนธรรมการปฏบตงานอยางปลอดภยในองคกร และเพอใหผปฏบตงานและผบรหารเหนชองวางหรอจดออนทจะสามารถพฒนาปรบปรงไดในเรองของความปลอดภย และ เพอเปนการรองรบมาตรฐานความปลอดภยของหองปฏบตการทจะพงมในอนาคต กรรมการดแลความปลอดภยของคณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดมนโยบายใหหองปฏบตการของคณะฯ ทกหองไดมการประเมนตนเองตามระบบของ ESPReL เปนประจาอยางนอยปละ 1 ครง โดยรอบ


- 40 -

การประเมนจะอยทเดอนมถนายนของทกป (จะมหนงสอแจงเตอนจากคณะกรรมการความปลอดภย) ทกหองปฏบตการจะตองลงทะเบยนท http://esprel.labsafety.nrct.go.th และเขาไปประเมนตนเองตาม checklist ทอยในระบบซงจะครอบคลมทง 7 องคประกอบ โดยในการจดทา checklist ใหเกดประโยชนสงสด หวหนาหองปฏบตการและสมาชกในหองปฏบตการทกระดบควรประชมทาความเขาใจและลงความเหนรวมกนในการตอบคาถามแตละขอ และมตองใหคาอธบายประกอบในทกขอทตอบวาม/ใช เมอกรอกเสรจแลว ระบบจะสามารถประมวลผลเปนกราฟแสดงคะแนนทไดจากการสารวจในแตละหวขอ เพอดวาหองปฏบตการของตนเองมสถานภาพอยางไรในแตละองคประกอบ (7 องคประกอบ) และสามารถเปรยบเทยบกบหองปฏบตการอนไดในชวงเวลาทกาหนด ผเกยวของสามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดท http://esprel.labsafety.nrct.go.th

10.2 การตรวจตดตามหองปฏบตการ เพอใหบรรลวตถประสงคตามนโยบายความปลอดภยของภาควชาเคม หนงในพนธกจหลกของคณะกรรมการความ

ปลอดภย ภาควชาเคม คอการจดใหมการตรวจตดตามหองปฏบตการรวมทงผททาปฏบตการในหองนนๆ เปนรายภาคการศกษา โดยเวลาและเกณฑการตรวจจะแจงไวลวงหนาทกครง ผดแลหองปฏบตการจะตองดแลหองปฏบตการและผทาปฏบตการ ใหเปนไปตามเกณฑ (ดตวอยางเกณฑการตรวจตดตามลาสดในภาคผนวก 5 และ 6) ซงอาจมการปรบปรงไดตามความเหมาะสม โดยจะมการแจงผลการตรวจตดตามเปนลายลกษณอกษรทกภาคการศกษา หองปฏบตการทไมผานเกณฑจะมบทลงโทษ เชนการปรบเงนตามอตราทกาหนดโดยคณะกรรมการความปลอดภยภายใตความเหนชอบของคณะกรรมการประจาภาควชาเคม

เอกสารนจดทาโดยคณะกรรมการความปลอดภย ภาควชาเคม 1 มถนายน 2547

ปรบปรงครงท 1 วนท 8 สงหาคม 2548 ปรบปรงครงท 2 วนท 21 กมภาพนธ 2550 ปรบปรงครงท 3 วนท 20 พฤษภาคม 2551 ปรบปรงครงท 4 วนท 16 พฤษภาคม 2553 ปรบปรงครงท 5 วนท 29 พฤษภาคม 2556 ปรบปรงครงท 6 วนท 8 กรกฎาคม 2558 ปรบปรงครงท 6 วนท 9 สงหาคม 2560


- 41 -

ภาคผนวก 1: แบบฟอรมการรายงานอบตเหต

สามารถดาวนโหลดแบบฟอรมนไดท http://www.chemistry.sc.chula.ac.th/safety/safety.shtml

user

Typewriter

หมายเหต: ฟอรมนยกเลกการใชแลว การรายงานอบตเหตใหแจงผานระบบกลางของมหาวทยาลยซงดแลโดยศนยความปลอดภย อาชวอนามย และสงแวดลอม (SHECU) ท: https://www.shecu.chula.ac.th/home/content.asp?Cnt=67 โดยทวไปผดแลหองปฏบตการหรอผทไดรบมอบหมายจะเปนผกรอกขอมลเขาระบบในกรณทเกดอบตเหต แตนสตสามารถรายงานสภาพแวดลอมทไมปลอดภยหรอกรณทเกอบเกดอบตเหตไดดวยตนเอง


- 42 -

ภาคผนวก 1: แบบฟอรมการรายงานอบตเหต (ดานหลง)


user

Typewriter

หมายเหต: ฟอรมนยกเลกการใชแลว การรายงานอบตเหตใหแจงผานระบบกลางของมหาวทยาลยซงดแลโดยศนยความปลอดภย อาชวอนามย และสงแวดลอม (SHECU) ท: https://www.shecu.chula.ac.th/home/content.asp?Cnt=67 โดยทวไปผดแลหองปฏบตการหรอผทไดรบมอบหมายจะเปนผกรอกขอมลเขาระบบในกรณทเกดอบตเหต แตนสตสามารถรายงานสภาพแวดลอมทไมปลอดภยหรอกรณทเกอบเกดอบตเหตไดดวยตนเอง


- 43 -

ภาคผนวก 2: แบบฟอรมประเมนความเสยง หองปฏบตการ ชน อาคารมหามกฏ วน-เวลาททาการทดลอง ผทดลอง . ชนดของการทดลอง ประเภท (1-10) ระดบความเสยง ( ) A ( ) B (ดคาจากดความในคมอความปลอดภย หวขอ 7.4) รายละเอยดของการทดลองโดยสงเขป

สารเคมทใช (ระบชอ ปรมาณ และความเปนอนตราย) การประเมนความเสยงและแผนตอบโตเหตฉกเฉน ลงชอ ลงชอ ( ) ( ) ผทาการทดลอง อาจารยทปรกษา



- 44 -

ภาคผนวก 3: แบบฟอรมตดขางภาชนะบรรจของเสย



- 45 -

ภาคผนวก 4: แบบฟอรมนาสงของเสยของโครงการ WasteTrack



- 46 -

ภาคผนวก 4: แบบฟอรมนาสงของเสยของโครงการ WasteTrack (ดานหลง)



- 47 -

ภาคผนวก 5: แบบตรวจตดตามหองปฏบตการของภาควชาเคม (มนาคม 2558)



- 48 -

ภาคผนวก 6: แบบตรวจตดตามผปฏบตงานในหองปฏบตการภาควชาเคม (มนาคม 2558)



- 49 -

ภาคผนวก 7: รายชอคณะกรรมการจดการความปลอดภยของภาควชาเคม (คณะกรรมการชดปจจบนแตงตงตามคาสงภาควชาเคม ท 27/2555

มวาระตงแต 1 ตลาคม 2559 – 30 กนยายน 2563) หวหนาภาควชาเคม (รศ.ดร.วฒชย พาราสข ) ทปรกษา ศ. ดร.ธรยทธ วไลวลย ประธานคณะกรรมการ อ. ดร.จญจดา อนเรองศร กรรมการและเลขานการ นางสาวภาวณา จนทรแยม กรรมการและผชวยเลขานการ รศ. ดร.สมฤทธ วชรสนธ กรรมการ ผศ. ดร.โสมวด ไชยอนนตสจรต กรรมการ ผศ. ดร.เสาวรกษ เฟองสวสด กรรมการ ผศ. ดร.บษยรตน ธรรมพฒนกจ กรรมการ รศ. ดร.สมฤทธ วชรสนธ กรรมการ ผศ. ดร.ภาณวฒน ผดงรส กรรมการ ผศ. ดร.ธนษฐ ปราณนรารตน กรรมการ อ.ดร. พรอมพงศ เพยรพนจธรรม กรรมการ นางสาววนดา นลโสม กรรมการนางสาวฐรฉตร ตรทศ กรรมการ คณะกรรมการฯ มหนาทรบผดชอบการจดการสารเคมและของเสยอนตรายใหเปนไปตามกลยทธของมหาวทยาลย ในลกษณะการดาเนนการแบบบรณาการ และประสานงานในระดบภาควชา คณะ มหาวทยาลย เพอใหสามารถปฏบตงานและตอบสนองกรณเกดสถานการณฉกเฉน ภาระงานกรรมการจดการความปลอดภยของภาควชาเคม

1. วางนโยบายดานความปลอดภยเกยวกบสารเคมและการจดการของเสยของภาควชา 2. จดทาและปรบปรงคมอความปลอดภยในหองปฏบตการสาหรบใชงานในภาควชา 3. ตรวจตดตามหองปฏบตการในภาควชาใหมสภาพทปลอดภยและเหมาะสมกบการทางานเปนประจาทกภาคการศกษา 4. จดอบรมเรองความปลอดภยเกยวกบการใชสารเคมและการจดการของเสยใหแกนสตทกตนปการศกษา 5. จดสอบวดความรเรองความปลอดภยในหองปฏบตการแกนกวจยและนสตททาวจยในภาควชา 6. รบผดชอบรายวชา 2302704 Chem Safe Res Lab ซงเปนวชาบงคบของหลกสตรบณฑตศกษาของ ภาควชา (ม

ประธานกรรมการฯ เปนผมอานาจตดสนใจกรณมปญหา) ในระหวางทยงไมมผรบผดชอบ รายวชานแนนอน 7. งานอนๆ ดานความปลอดภยทผบงคบบญชามอบหมาย


- 50 -

ภาคผนวก 8: รายชอผดแลตกมหามกฏประจาชนตางๆ ของภาควชาเคมและ หมายเลขตดตอในกรณฉกเฉน

ชน ชอ หองทางาน หมายเลขโทรศพท

หวหนาตก ผศ. ดร.บษยรตน ธรรมพฒนกจ 1536 081-557-5370 7 นางสาววนดา นลโสม 707/2 095-538-9900 8 นางสาวภาวณา จนทรแยม 807/2 086-015-4578 9 อ. ดร.ภสสรพล งามอโฆษ 905/4 081-692-4049 10 อ. ดร.สกลสข อนอรโณทย 1009 089-111-4158 11 รศ. ดร.พรเทพ สมพรพสทธ 1115 089-500-5795 12 ผศ. ดร.อภชาต อมยม 1203 085-358-6675 13 อ. ดร.วภาค อนตรศกดา 1326/3 094-343-1088 14 รศ. ดร.สมฤทธ วชรสนธ 1405/6 084-375-8009 15 ศ. ดร.ธวชชย ตนฑลาน 1541 085-152-7701

ประธานคณะกรรมการ ความปลอดภย

ศ. ดร.ธรยทธ วไลวลย 1340 02-218-7627 083-986-8772

เลขานการคณะกรรมการ ความปลอดภย

อ. ดร.จญจดา อนเรองศร 1326/5 02-218-7621


- 51 -

ภาคผนวก 9: คณะกรรมการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน ประจาสวนงานคณะวทยาศาสตร


- 52 -

ภาคผนวก 9: คณะกรรมการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน ประจาสวนงานคณะวทยาศาสตร


- 53 -

ภาคผนวก 10 บนทกการแกไขเนอหาในคมอความปลอดภย ฉบบปรบปรงครงท 7 (สงหาคม 2560)

หนา หวขอ การแกไขในฉบบปรบปรงครงท 7 3 2.3 แกไขหมายเลขโทรศพททควรทราบ ใหสอดคลองกบรายชอกรรมการจดการความปลอดภยของ

ภาควชาเคม 4 3.2 แกไขคา จาก เครองดบเพลง เปน ถงดบเพลง 14 5.4

ขอ 1) - 2) ปรบแกไขขอความเรองขอปฎบตเมอสารเคมหกรดผวหนง โดยลบขอความดงน

1) ในกรณกรด ลางนาเปลาปรมาณมากๆ แลวคอยชะลางตอดวยสารละลายโซเดยมไบคารบอเนตเจอจาง ขอควรระวง: ในกรณกรดซลฟวรกเขมขนหกรด ตองทาการเชดหรอซบออกดวยผาใหไดมากทสดกอนการลางดวยนาเปลาปรมาณมากๆ

2) ในกรณเบส ลางนาเปลาปรมาณมากๆ แลวคอยชะลางตอดวยสารละลายกรดแอซตกเจอจาง

16 5.7 ปรบแกไขขอความเรองขอปฎบตเมอกลนกนสารเคม โดยลบขอความดงน 1) ควรทาตามคาแนะนา SDS อยางเครงครด 2) กรณยกเวน เมอกลนสารกดกรอนหรอระคายเคองหรอถาระบใน MSDS วาหามทาใหเกด

การอาเจยนกอยาทาเพราะจะทาใหเกดความเสยหายเพมขน ซงในกรณนตองใหกนนมหรอถานกมมนตเพอเคลอบกระเพาะและทาใหพษเจอจางลง

3) กรณกลนกนไซยาไนดตองทาใหอาเจยนแลวใหดม amyl nitrite ทกๆ 2-3 นาท และดมกาแฟหรอชาแกๆ เพอกระตน

4) การกลนกนสารทกรปแบบตองนาสงแพทยทนท 29 8.3.2 ปรบแกไขชอเวบไซตจาก http://chemtrack.chula.ac.th/wastetrack เปน

http://chemsafe.chula.ac.th แกไขประเภทของเสยอนตราย และยกตวอยางกรณของเสยผสมใหสอดคลองกบขอมลปจจบนของ WasteTrack ตามรายละเอยดใน http://chemsafe.chula.ac.th/images/FilesPDF/WasteTrack-2016.pdf (สงหาคม 2560)

30 8.3.2 ปรบแผนผงแนวทางการแยกของเสย ใหสอดคลองกบขอมลจาก WasteTrack ตามรายละเอยดใน http://chemsafe.chula.ac.th/images/FilesPDF/WasteTrack-2016.pdf (สงหาคม 2560)

49 ภาคผนวก 7 แกไขรายชอคณะกรรมการจดการความปลอดภยของภาควชาเคม 50 ภาคผนวก 8 แกไขรายชอผดแลตกมหามกฏประจาชนตางๆ ของภาควชาเคมและหมายเลขตดตอในกรณฉกเฉน 51 ภาคผนวก 9 แกไขรายชอคณะกรรมการดานความปลอดภยของหองปฏบตการระดบคณะ

เปน คณะกรรมการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน ประจาสวนงานคณะวทยาศาสตร

safetymanual v7 aug 60 - chula · 2019-09-24 ·...

Documents