sağlam və gözəl

SAĞLAMLIQ VƏ GÖZƏLLİK JURNALI Sayı: 13. 2012

həyat-lə

ŞəfaXroniki yaraların müalicəsi-

Mütərəqqi üsullar

KörpəUşaqlarda dəmir

əskikliyi

EşitməOTOSKLEROZ

BƏSTİ SEVDİYEVAMÜSAHİBƏ

Analıq hissi hər şeyə qalib gəlib

Vitaminlər Minerallar

və

ÜZDƏ ESTETİK30 yaşda da olar, 60 yaşda da...

-lə

sağlam və gözəl

içindəkilər

Tibbi marketlərimizlə bağlı ən yeni xəbərlər.6 Avis-lə Xəbərlər

Müalicə vasitəsi olaraq Talya təbii bitkiyağlarının sağlamlığa faydaları və istifadəqaydaları haqqında.

10 Talya təbii bitki yağlarının faydaları

Uşaqlarda dəmir əskikliyinin meydanagətirdiyi fəsadlar və aradan qaldırılmasınadair.

26 Uşaqlarda dəmir əskikliyi

“Avis-lə işgüzar” rubrikasının qonağı FəridəLəman ilə maraqlı müsahibə.

14 Mənim üçün xoşbəxtlik həm fiziki,həm də mənəvi cəhətdən sağlamlıqdır

T.E.D. Rafiq Rzayevin Otoskleroz haqqındaməqaləsi.

18 Otoskleroz

Vitaminlər, minerallar və onların insansağlamlığı üzərindəki təsiri.

8 Vitaminlər və Minerallar

35

28

7

Qadınlarda hormonal problemlər.Ginekoloq- Həkim Rəşad Soltan suallarımızıcavablandırır.

28 Qadınlarda hormonal problemlər

Plastik Rekonstruktiv və Estetik cərrahMirəzim Həsənoğlu xroniki yaraların müa-licəsi üçün tətbiq olunan yeni müalicəüsulları haqqında məlumat verir.

32 Xroniki yaraların müalicəsi-Mütərəqqi üsullar

Paraolimpiya çempionu Oleq Panyutinləmüsahibə.

35 Çalışıram ki, bayrağımızı yüksək-lərə qaldıram

Bəsti Sevdiyeva suallarımızı cavablandırır38 Analıq hissi hər şeyə qalib gəlib

Estetik cərrah Taha Mehmetoğlu üzdə es-tetik cərrahiyyə haqqında məlumat verir.

42 Üzdə estetik 30 yaşda da olar,60 yaşda da...

Gənc qalmaq hamının istəyidir. Bəs bumümkündürmü?

44 Gənc və sağlam qalmaq

14 32

38

18

Terapiya

Kardiologiya

Ümumi Cərrahiyyə

Angiologiya

Ginekologiya

Nevrologiya

Ortopediya

Radiologiya

Endokrinologiya

Pediatriya

Revmatologiya

Qulaq-Burun-Boğaz

Pulmonologiya

Urologiya

Oftalmotologiya

Fizioterapiya

Laboratoriya

Dermatologiya

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

<

Ünvan : Bakı şəhəri Atatürk pr. No: 3078Tel/Faks: (+99 412) 436 14 96-97E-poçt : info@hbklinik.azWeb : www.hbklinik.az

Soyuq havalar arxada qaldı. Qış fəsllində bədəni-mizin tükətdiyi vitaminləri artıq yerinə qoymağınvaxtı çatıb. Vitamin və minerallallar haqqında yazıtam yerinə düşüb.

Jurnalımızın bu sayında həmçinin, daimirubrikalarımızdan olan hamiləlik, körpələr haqqında,estetik, eşitmə haqqında da maraqlı məlumatlar var.

Paraolimpiyaçı Oleq Panyutin, şairə Fəridə Ləman,əməkdar artist Bəsti Sevdiyeva ilə olan müsahibələrdə sizin üçün maraqlı olacaq.

Xroniki yaralardan əziyyət çəkən oxucularımızı dabu sayıda unutmadıq. Plastik rekonstruktiv və estetikcərrah Mirəzim Həsənoğlu ilə müsahibəmiz yaramüalicəsində mütərəqqi üsullar haqqındadır.

Oxuyun, AVİS-lə qalın

Təsisçi:Maymed MMC

Baş redaktor: Xəyyam Cavadov

Redaksiya Heyəti:Murad MəlikovFaiq NovruzovVasif ƏlibəyovAslan Aslanlı

Aygün QuliyevaYasin Çetiner

Nərgiz CəbrayılovaSəbuhi MəmmədovGülyanə Cəfərova

Günel RzayevaGülnar Həsənova

Çap periodu: 2 AyTiraj: 10 000

Ünvan: Bakı ş. Yasamal rayonu,Haqverdiyev küç. 11

Tel: (+99412) 437 59 50Fax: (+99412) 497 06 39

www.avismed.azinfo@avismed.az

Reklam Yerləşdirmək üçün: (+994 50) 383 67 62(+994 55) 835 76 60reklam@avismed.az

Abunəçilər üçün(+994 12) 564 22 58(+994 12) 564 22 59

web: www.avismed.aze-mail: info@avismed.az

Hazırlama, dizayn və çap: Ayreklam-İstanbul

Müxbir:Susana Şammədova

Koordinator: Aybəniz Kamalqızı

Jurnal, Azərbaycan Respublikası ƏdliyyəNazirliyi tərəfindən qeydiyyata alınmışdır.

Qeydiyyat nömrəsi: 4642 Çap olunan reklam materiallarına görə

redaksiya məsuliyyət daşımır

sağlam və gözəl

Redaktordan

Hörmətli Avis Dostları,

-lə

a is-lə Xəbərlər

6 www.avismed.az

Azərbaycanın ilk və tək tibbi mar-ketlər şəbəkəsi olan Avis həmişəolduğu kimi 2011-ci ildə də öz əmək-daşlarının peşəkarlıq səviyyəsininartırılmasına böyük diqqət ayırır.Türkiyəli və yerli mütəxəssislərtərəfindən satış təmsilçiliyi, kollektivruh, mükəmməl müştəri xidməti və

peşəkar idarəçilik kimi mühümmövzularda təlimlər keçirilmişdir.

Bu təlimlərin davamı tam peşəkar-lıq nümunəsi deyə biləcəyimiz, şirkət-dəki bütün kollektivin fikrini nəzərəalaraq verilən qərarlarla öz meyvəsiniortaya qoymuşdur.

2012-ci ildə xidmət səviyyəsinindaha da yüksəldilməsi məqsədilə butəlimlərə diqqət daha da artırılacaqdır.

Hər il olduğu kimi 2011-ci ilin də yekununda ilinyekunu və növbəti ilin hədəf və planlarının müəyyənolunması mövzusunda Avis Tibbi MarketlərŞəbəkəsində Ümumşirkət toplantısı keçirilmişdir.2011-ci ildə öz yüksək səviyyəli xidməti ilə xalqımızıninamını doğruldan AVİS, 2012-ci ildə “Sağlam həyatkeyfiyyətini yüksəltmək” şüarı altında ölkəmizə xid-məti əsas hədəf kimi qarşısına məqsəd qoymuşdur.

Öz fəallığıyla, müştəri məmnuniyyətinədiqqətiylə önə çıxan işçilərinin uğurlarınınqiymətləndirilməsinə diqqət edən Avis Tibbi Mar-ketlər Şəbəkəsi , bu dəfə də öz ənənəsinə sadiqqaldı. Belə ki, il sonunda şirkət daxilində keçirilən

kampaniyada gös-tərdikləri aktivlik vəuğurlu nəticələrəgörə əczaçı GünelRzayeva və satıştəmsilçisi Selcanİmanlı şirkət tərəfin-dən mükafatland-ırıldılar.

Əməkdaşlarımızın uğuru bizim sevincimizdir

Əməkdaşlarımızın uğuru bizim sevincimizdir

Qulağınıza laqeyd qalmayın!!! Qulağınıza laqeyd qalmayın!!!

BAŞSAĞLIĞI

Dəyərli iş yoldaşımız

Kima Qasımovanın

vaxtsız vəfatı səbəbi ilə bütün ailəsinə vəmərhumənin yaxınlarına, dostlarına dərin

hüznlə başsağlığı verir, sevənlərinə səbr diləyirik.

ALLAH (c.c) rəhmət eləsin.(AVİS TİBBİ MARKETLƏR ŞƏBƏKƏSİ)

Daim sağlamlığınızın keşiyində dayanan Avis TibbiMarketlər Şəbəkəsi xidmətinizə verdiyi Eşitmə Mərkəziilə indi də eşitmə sağlamlığınızın qeydinə qalmaqdadır.Bir çox insanımızın eşitmə problemlərini diqqətə al-madığı və fərqli səbəblərlə laqeyd qaldığı üçün prob-lemin ağırlaşması nəticəsində öz eşitmə qabiliyyətininzəifləməsinə və hə�a tamamilə itirilməsinə səbəb ol-muşdur.

Eşitmə probleminin vaxtında müəyyən olunmasıilə problemin ağırlaşmasının qarşısını almaqmümkündür.

“Avis Tibbi Marketlər Şəbəkəsi”Azərbaycan xalqını

Novruz bayramı münasibəti ilətəbrik edir, süfrələrə ruzi-bərəkət,

evlərə səadət arzulayır.

Daimi inkişaf yolunda

Hədəfimiz insanlarımızın sağlamlığıdır

Əziz xanimlar! firmasının həssas nahiyələr üçün nəzərdə tutulan Kalıb Sır Ağda (Mum) çeşidi artıqyeni qablaşdırmada istehsal edilir. Mumun kiçik qranul şəklində olması ondan istənilən miqdarda əritməyəimkan verir. Həmçinin yeni qablaşdırmaya mumu əritmək üçün 1 ədəd isidici qab da hədiyyə olaraq əlavəedilib.Bundan əlavə Siz, xüsusi Roll-On İsidici Aparatla ayaqlar və qollarda olan tüklərdən rahat şəkildə azad ola bilərsiz.

Granül Mum (Sir El Ağdası) 250 mlXüsusiyyətləri:

İçindəkilər

İstifadəsi daha rahatBezsiz istifadə olunurTərkibində şəkər yoxdurXüsusilə həssas bölgələr ( üz, qoltuq altı, bikini) üçün istifadə edilir.Ən qısa tükləri kökündən çıxarır.Davamlı istifadə edildikdə, tüklər seyrək və gec çıxır.

Granül Mum (Sir El Ağdası) 250 mlXüsusi isidici: qulplu qab3 ədəd təmizləmə salfeti1 ədəd spatula

Mum İsidici Set (Sir Ağda Isıtıcı Set) Xüsusiyyətləri:

İçindəkilər

Praktik və gigiyenik təmizlik üçün istədiyiniz hər bir şey dəst şəklində.İsidici Aparat sayəsində mumun isitməsi və istifadəsi çox asandır.Xüsusi isitmə rezidansı ilə mumu ən uyğun istilikdə isidir.Aparatda mumun isinmə müddəti ilin fəslinə görə dəyişə bilər:

yayda 20 – 25 dəq. qışda 30 – 35dəq.

Mumun istifadəsi zamanı isidici Aparat mumu hər an isti saxlayırErqonomik, ələ uyğun şəkliylə istifadəsi praktikdir

1 ədəd İsidici Aparat ( Roll – On Ağda)2 ədəd 100 ml Mum – Kartric ( Roll – On Sir Ağda)3 ədəd Təmizləmə salfeti2 m Mum bezi ( Ağda Bez)Təlimat kitabçası

Tel: (+99 412) 598 82 95, (+99 450) 778 80 70 web: www.vivet.com.tr

Artıq Roll-On İsidici Aparatını satış nöqtələrindən olduqca münasibqiymətə əldə edə bilərsiniz.

DİQQƏT

a is-lə Meyvə-tərəvəz

8 www.avismed.az

Vitaminlər və minerallarA

A vitamini ən çoxgözün görmə qabi-liyyətinə təsir göstərir.A vitamini, normalboy atma üçün

zəruridir. Çoxmiqdarda A vi-tamini qəbul et-mək zərərlidir.

Cvitamini

B1vitaminiMaddələr mübadi-

ləsinin bir sıra proses-lərinə təsir edir.Orqanizmdə sinir sis-teminin normallığıüçün zəruridir. B1 vitamini taxılların,buğda, yer fıstığı, quruüzüm, portağal, lobyavə heyvan ciyərinintərkibində daha çoxdur.

B12 vitamini bağır-saqların mikroflo-rasını sintez edir.

Bu vitamin xüsusilə sinir vəhəzm sisteminin fəaliyyə-tini yaxşılaşdırır. Orqanizmdə çatışmazlığı

qanazlığına səbəbolur. Ciyər, böy-rək, pendir, be-yin, ət və yu-

murta sarısında da-ha çox olur.

Sinir sistemininnormal fə-aliyyəti və sa-kitləşdirici kimimühüm rolu var. Qidanıorqanizmin istifadəsinəhazırlayır. B6 vita-mininin az ol-ması, dep-ressiya, ağız-da quruluq,dəridə qaşıntılarınbaşlamasına səbəb olur. Banan, toyuq, balıq əti,yumurta sarısı, yulaf əzməsi və içalatın tərk-ibində çox olur.

Qidaların enerjiyə çev-rilməsinə, iştahanın art-masına, həzmin asanlaş-

masına kömək edir. Vitamin az olduqdaqarın ağrısı və ağız yarası, həddindən

artıq az olduqda isə pallegraxəsəliyi baş verir. Toyuq, balıq,yerfıstığı və pomidorun tər-kibində bol miqdarda B3 vi-tamini olur.

B2Qidaların enerjiyəçevrilməsinə köməkedir. B2 vitamini

orqanizmdə çatışmadıqda dəri-də quruma və çatlama, görmə

problemləri, işığa qarşı həs-saslıq və iştahasızlıq yaranır.

Heyvan ciyəri, yağsız süd,qatıq, toyuq və ıspanağın

tərkibində bol miqdarda B2 vita-mini olur.

B3

İmmunitetin və iştahanınartırılmasına, yara və ilti-habların tez sağalmasına,diş ətinin sağlamlığınamüsbət təsir edir.Mənbəyi: Sitrus meyvələr,yaşıl bibər, çiyələk, pomi-dor, itburnu, kələm, turp,alma, moruq, dalaq,qaraciyər, böyrək, beyin.

vitamini

vitamini

B6vitamini

B12vitamini

vitaminiA vitamini, ən çoxqaraciyər, yer kökü,pomidor, qırmızıbibər, yonca vəqozda olur.

9www.avismed.az

KalsiumSağlam, güclü sümüklər və dişlər,normal ürək funksiyaları, əzələ-lərin və sinir sisteminin yaxşıişləməsi üçün faydalıdır.Mənbəyi: Badamın, süd məh-sullarının, yumurta sarısının, lobya və sardalyabalığının tərkibində çox miqdarda Kalsium var.

XromXolestrin, yağlar və zülalların sin-tezi üçün həyati əhəmiyyət kəsbedir. İnsulinin düzgün istifadəedilməsi yolu ilə qanda şəkərinmiqdarını stabilləşdirir

DəmirHemoqlobin istehsalı və qırmızıqan hüceyrələrinin oksigenləzənginləşdirilməsi üçün zəru-ridir. Dəmir sağlam immun sistemi və enerji is-tehsalı üçün vacibdir. Orqanizmdə dəmirçatışmamazlığının əlamətləri bunlardır: zəif dır-naqlar, saçların tökülməsi, tez yorulmaq, solğun-luq, başgicəllənməsi və anemiya (qanazlığı). Cvitamininin qəbulu dəmirin mənimsənilməsini30% artırır.

Fol turşusuSağlam saç və dəri üçünvacibdir.Mənbəyi: lifli yaşıl tərəvəz-lər, kələm, portağal, taxıl

MaqneziumKalsium və kaliumun sürətlihəzmi üçün zəruridir.Maqneziumun çatışmamazlığıəsəb və əzələ impulslarınınötürülməsinə maneə yaradır ki, bu da öznövbəsində qıcıqlanma, əsəbilik vəziyyəti,depresiya, başgicəllənməsi, əzələlərin süst-lüyü, qıcolmalar, ürək xəstəlikləri və yüksəktəzyiqlə nəticələnir. Ona görə də bəzənmaqneziumu stresə qarşı element də ad-landırırlar.

YodArtıq piyi əritməyə köməkedir, zehnin inkişafındaəhəmiyyətli rol oynayır. Yod qalxanvarivəzinin sağlamlığı üçün vacibdir və bazedovxəstəliyinin qarşısını alır. Yod çatışmamazlığızehni qabiliyyəti zəiflədir və döş xərçənginəgətirib çıxara bilir.

EvitaminiE vitamini hormonların, xüsusəncinsiyyət hormonu sintezini güc-ləndirərək nəsilartırma qabiliyyə-

tini artırır. Bu vitamin ənçox dana ətində, kərə

yağında və yumurtasarısında olur.

Cr

Ca

Mg

I

Fe

Təbii bitki yağları haqqında ötən sayımızda yazmışdıq. Bu dəfə də keyfiyyətli məhsulları ilədünyada məşhur olan Talya şirkətinin bitki yağları barədə oxucularımızı məlumatlandıracağıq.

Keyfiyyətli və qiyməti münasib olan bu yağların tərkibi, insan orqanizmi üçün faydalarlazəngindir. Bu yağların faydaları ilə ayrı-ayrılıqda tanış olmaq istəyirsinizsə, aşağıdakı yazını

diqqətlə oxuyun və təbii üsullardan faydalanın.

Təbii bitki yağlarınınfaydaları

Talya Saçlara Qulluq Yağının tərkibi:Acı badam yağı, Buğda yağı, Qoz yağı, ŞamAğacı yağı, Dəfnə yağı, Fındıq yağı, Kokosyağı, Gənəgərçək yağı, Gicitkən Toxumuyağı, Jojoba yağı, Bənövşə yağı,Çobanyastığı yağı, Küncüt yağı, Şirinbadam yağı, Ylang-Ylang yağı, Zeytun yağı.Tərkibindəki Bənövşə yağı: saçların tökülməsinə qarşıdırvə quru saçların nəmlənməsinə faydalıdır.Küncüt yağı: saçların qırılmasının qarşısınıalmaqda faydalıdır.Şirin badam yağı: saçları bəsləyərək, saçtökülməsinin qarşısını alır.Zeytun yağı: saç diblərini gücləndirir, cildicanlandırır.Buğda yağı: həssas və zədələnmiş (boya vəgünəşdən zərər görmüş) saçlara faydalıdır.Qoz yağı: saç diblərini və saçları bəsləyir.Şam ağacı yağı: Saçları qüvvətləndirir, saçtökulməsinin qarşısını alır, kəpəyin aradanqalxmasına təsir edir.Dəfnə yağı: Saç diblərinə müalicəvi təsirgöstərir, saçların uzanmasına təsir edir.Kokos yağı və gicitkən toxumu yağı: Saçtökülməsində faydalıdır.Gənəgərçək yağı: Saçlara qüvvət və par-laqlıq verir.Jojoba yağı: Saçların uzanmasına və güc-lənməsinə, həmçinin kəpəyə qarşı fay-dalıdır.İstifadəsi:Həədə 2-3 dəfə uyğun miqdarda yağ bar-maq ucları ilə saç diblərinə sürülür. 1 saat-dan sonra saçlar yuyulur.

Состав: Масло горького миндаля, пшеничноемасло, ореховое масло, масло сосны,масло лаврового листа, масло фундука.Кокосовое масло, касторовое масло,масло крапивы, масло жожобы, маслофиалки, масло ромашки, кунджутовоемасло, масло сладкого миндаля, маслоиланг-иланг, оливковое масло.Масло фиалки: хорошо подходит длясухих волос, а также предотвращает ихвыпадение.Кунжутное масло: предотвращаетломкость волос.Масло сладкого миндаля: прекрасновосстанавливает и питает волосы,предотвращая их ломкость.Оливковое масло: укрепляет корниволос, и придает им жизне ра-достность.Пшеничное масло: восстанавливаетповрежденные и окрашенные волосы.Ореховое масло: укрепляет корниволос.Масло сосны и масло Жожобы:укрепляет волосы, предотвращает ихвыпадение, а также появление перхоти.Масло лаврового листа: оказываетлекарственное действие, способствуетросту волос.Кокосовое масло и масло крапивы:предотвращает выпадение волос.Касторовое масло: укрепляет волосы,а также придает им блеск.Применение: 2-3 раза в неделю, кончиками пальцев,втирать в корни волос. Через часпромыть голову.

Saçlara qulluq yağı / Масло по уходу за волосами

Qan dövranını sürətləndirir. Tərkibində dərininəmləndirən və qidalandıran yağlar var. Davamlıolaraq istifadə olunduqda selulit müalicəsində fay-dalıdır.Tərkibindəki yağlar: Avakado yağı, Rozmarinyağı, Bergamut yağı, Greypfrut yağı, Kəklikotuyağı, Limon yağı, Lavanta yağı, Bənövşə yağı, Por-tağal yağı, Küncüt yağı, Şirin Badam yağı. İstifadəsi:İdmandan və ya duşdan sonra selulitli bölgəyədairəvi masaj edilərək istifadə olunur.

С целью предупреждения возникновения целюлита – ночногокошмара многих женщин, специалисты, в первую очередь,дают рекомендации по питанию пациентов. Косметологи,наряду с такими рекомендациями по снижению до минимумапроявлений целюлита как: употребление в большихколичествах феслехена, капусты, лимона и клубники, отказ отупотребления соли и соленостей, отмечают эффективностьрастительных масел в борьбе с целюлитом. Фирма Talya производит специальное масло для борьбы сцелюлитом. В состав, которого входят:Масло Авокадо, масло Розмарина, масло Бергамота, маслоГрейпфрута, масло Тимьяна, Лимонное масло, масло Лаванды,масло Фиалки, Апельсиновое масло, Кунжутное масло, а такжемасло сладкого Миндаля.Применение: Наружно наносится на кожу массирующими движениямипосле занятием спортом или же после душа в областьобразования целлюлита .

Selulit yağıЦеллюлитное масло

Davamlı olaraq istifadəolunduqda revmatizmaağrılarında, burxulma vəəzələlərdə çəkilmə kimiproblemlərdə və stressləbağlı xəstəliklərdə fayda-lıdır. Masaj yağı qarışıqbir yağdır.Tərkibindəki yağlar: Alabalıq yağı, Rozmarinyağı, Çörəkotu yağı, Gic-

itikən toxumu yağı, Karabaş yağı, Qaraistiot yağı, Kəklikotu yağı, Lavanta yağı,Nanə yağı, Pelesenk yağıİstifadəsi:Ağrı olan nahiyəyə masaj edilərək isti-fadə olunur.

Медицинское массажное маслоприменяется при ревматическихболях, при растяжениях связок, принапряжении мышц связанные состресса-растройствами.В состав масло входят: маслоФорели, масло Розмарина, маслоЧерного Тмина, масло Крапивы,масло Лавандулы, масло ЧерногоПерца, масло Лаванды, масло Мяты,масло Бальзамина.Применение: Наружно наносится накожу массирующими движе-ниями.

Medikal (revmatizma) massaj yağıМедицинское Массажное масло

Çörəkotu yağı Çörəkotu yağı ölümdən başka hər dərdəçarədir. İmmuniteti gücləndirir, mikrob vəvirusları öldürür. Xərçəng xəstəliyi, revma-tizma, qaraciyər və ürək-damar xəstəliklərinəqarşı faydalıdır. Əzələ ağrılarını sakitləşdirir.Qanda şəkərin miqdarını aşağı salır. Al-lergiya, nəfəs darlığı, astma, öskürək, boğazağrısı və sinuzit (burun tutulması) zamanı is-tifadə edilir. Sidik qovucudur. Hemoqlobinitənzimləyir. İshala qarşıdır. Xolesterolu

azaldır. Qanı duruldur. Saçlara qulluq edir vətökülməsinin qarşısını alır. Göbələk və bir çoxdigər xəstəliklərə qarşı faydalıdır.İstifadəsi: Daxilən: Hər gün 1 çay qaşığı içilir. Salatlara2-3 qaşıq əlavə etmək olar. Çörəklə də yeyiləbilər.Xaricən: Eqzema və quru dərilərə masaj edilir,sinuzitdə gündə 2 dəfə 1-2 damcı burunadamladılır. Babasil zamanı xaricən sürülür.

YENİLİK İndi sizin və ailənizin sağlamlığı üçün əvəzolunmaz olan Çörəkotu yağı daha böyük və sərfəli qablaşdırmada.

Artıq Çörəkotu yağı şəhərimizin supermarketlərində!

Tel:

web: aromatik bitki yağları

Apteklərdən

soruşun(+99 412) 598 82 95(+99 450) 778 80 70 www.talyabitkisel.com

Tərkibində yüksək miqdarda Omega 9, Omega6, E vitamini və Steroller olan bu möcüzəvi yağdəri hüceyrələrinin yenilənməsini təmin edir,yaşlanmanı gecikdirir (anti-aging). Cild bəs-ləyici və müalicəvi xüsusiyyəti vardır. Dərinitəravətləndirməklə yanaşı, saçların nəm-ləndirilməsində və saçlara qulluqda yüksəktəsirə malikdir. Arqan yağının dəriyə faydaları:Arqan yağı dərini ən qısa zamanda nəmləndirirvə dəri hüceyrələrini yeniləyir. Ərəb qadınlarıəsirlərcə bu möcüzəvi yağı qırışlara, dodaq vədəri çatlaqlarına qarşı masaj yolu ilə istifadəedirdilər. Ancaq, arqan yağının ən önəmli xü-susiyyəti yaşlanmanın qarşısını almasıdır.Arqan yağı dərinin gənc qalmasına vəqırışların estetik əməliyyatsız aradan qaldırıl-masına kömək edir. Tərkibində 70.2 mq E vi-tamini var. Bu miqdar palma yağında 25.6 mg, zeytunyağında isə 7.1 mq dəyərindədir. Gözəllik mütəxəssislərinində bildirdiyi kimi Arqan yağı ilə rəqabət edəbiləcək hər hansıbir məhsul yoxdur. Yatmadan öncə bir neçə damla Arqan yağıilə dərini masaj etmək dərinin təravətlənməsi, yumşalması vədəridəki rəng problemlərinin aradan qalxmasına kömək edir. Yaşlanmanın qarşısını alma təsiri (Anti-Aging):Arqan Yağı cildi yumşaldır, nəmləndirir və dərinin quru-masının qarşısını alır. Gündüz və gecə istifadə edildikdə üzdərisinə təsiri artır. Yuxu boyunca cildin yenilənməsini təminedir və cildin yaşlanmasına qarşı təsir göstərir. Nəmləndiricitəsiri çox güclüdür, cildi günəş, hava, soyuqdan qoruyur, çat-laq və yaşlanmanın qarşısını alır.Qara nöqtələrin, üzdəki sızanaqların və boyun cizgilərininaradan qaldırılması: Arqan yağı üzə həədə 2-3 dəfə olmaqla yumşaq bir masaj iləcildə yedirilərək istifadə olunur. Maksimum təsir üçün gecəyatmadan əvvəl istifadə edilməlidir. Sızanaqlara qarşı yat-madan əvvəl pambıqla üzə sürülə bilər. Arqan yağı yalnıztəmiz bir dəridə istifadə edilməlidir.Arqan yağının saçlara olan faydaları:Zaman keçdikcə saçlar quruyur və elastikliyini itirir və dahaaz sebum yağı (saç dibinin ifraz etdiyi yağ) ifraz edir. Sebumyağı saçların təbii parlaqlığını və saç hüceyrələrini yenidənbərpa edir. Sebum yağının azalması saçın incəlməsinə və key-fiyyətini itirməsinə səbəb olur. Ərəb ölkələrindəki saç ustaları Arqan yağını saç diblərinəmasaj edərək istifadə edirlər. Arqan yağı ilə saç diblərini masajetmənin saç tökülməsinin qarşısını aldığı bilinir. Saçlar çirklihavanın və kimyəvi şampunların mənfi təsirinə məruz qalır.Bu da saçların parlaqlığını itirməsinə və qırılmasına səbəbolur.Arqan Yağının tərkibindəki E vitamini güclü bir antioksi-dantdır və zaman keçdikcə zərərli maddələrin saçlara ziyanvurmasının qarşısını alır. Eyni zamanda saç dərisində qandövranının sürətləndirilməsində faydalıdır.

Масло аргана - отжимают из семян (ядрышек),которые находятся в косточках плодов деревааргании, методом холодного прессования. Аргановоедерево, или, как его еще называют – железное дерево,произрастает только на территории Марокко, ааргановое масло считается одним из самых редких идорогих растительных масел в мире.Аргановое масло отличается высоким содержаниемвитамина E и витамина F (ненасыщенные жирныекислоты). Косметические свойства арганового масла, и егодействия на кожу лица:Масло аргании связывает свободные радикалы иэтим отодвигает старение кожи. Оно активноиспользуется при изготовлении различных кремов,поскольку восстанавливает гидролипидный слойкожи, улучшает состояние клеток дермы.Основные действия масла аргании – это питание и

увлажнение кожи, что позволяет с успехом использовать его для ухода засухим типом кожи лица. При регулярном применении, масло арганапредотвращает иссушении кожи, в том числе предохраняя отобветривания, устраняет шелушение и ощущение стянутости, хорошоувлажняет, и насыщает кожу необходимыми питательными веществами. Помимо ухода за сухой и увядающей кожей лица оно эффективноприменяется для лечения юношеских прыщей, да и в целом дляулучшения состояния проблемной кожи. Это объясняется тем, чтоданное масло обладает весьма сильным противовоспалительнымсвойством, а ведь, как известно, прыщи – это прямое следствиевоспалительных процессов в кожном покрове. Также масло арганыпрекрасно подходит для ухода за тонкой и чувствительной кожей век.Помимо всего прочего масло арганы обладает успокаивающим,восстанавливающим и ранозаживляющим действием, и широкоиспользуется в наружном лечении ожогов, ссадин, и других различныхповреждений кожи. Также оно помогает предотвратить появлениерубцов и шрамов, которые могли бы образоваться после ожогов,порезов, ран, и т.д.Масло арганы для волос Как будто специально создано природой для ухода за волосами. Маскадля волос на основе масла арганы делает волосы мягкими, эластичными,придает им натуральный блеск и шелковистость. Целебные свойстваплода дерева Аргания, растущего в Марокко, прекрасно справляются споврежденными волосами после химии или покраски.Применение:Масло аргана можно наносить на кожу и в чистом виде, например,заменяя им крем, или, если такое применение вам не подходит,смешивать с используемым кремом для лица.При наличии проблемной кожи аргановое масло рекомендуетсясмешивать в равных пропорциях с маслом черного тмина, и втирать этусмесь (точечно, только в проблемные участки кожи) ежедневно, утром ивечером. При различных повреждениях кожного покрова (ранки,ссадины, ожоги) так же необходимо втирать небольшое количествомасла аргана в поврежденные участки, до полного заживления кожи.

Arqan yağı - Qadınların gözəllik sirriАргановое масло

Sizcə işgüzar qadın necəolmalıdır?

İşgüzar xanım olmaq üçüncəmiyyətdə mühit yaranma-lıdır. İş həyatında o qədərbaryerlər var ki onu aşabilsənişgüzar xanım ola bilərsən.İşgüzar xanım olmaq üçüninsanda güc, iradə olmalıdır.Ola bilər ki o güc səndə var,amma sən çox yerdə mane-ələrlə qarşılaşırsan. İnsan bəzənbelə manelərdən bezib işhəyatından uzaqlaşmağa çalı-şır.

İşgüzar xanım olmağınhansı müsbət və mənfi

xüsusiyyətləri var?Qurduğun işdə demokrati-

ya gözlənilsə bu çox yaxşıdır.İşgüzar xanım olaraq insanlaraxeyirxahlıq edə bilirəmsə,ətrafımdakı insanlara faydalıbir şeylər verəbilirəmsə, cəmiy-yətə yararlı işlər görəbilirəmsəbütün bunlar işgüzar xanımolmanın müsbət tərəfləridir.

Ailə sizin üçün nə demək-dir?

Mənə elə gəlirki hər birxanım üçün ailə hər şeydeməkdir. Elə həyatın özüdeməkdir. Çünki insan bütünsakitliyini, rahatlığını, xoşbəxt-

a is-lə İşgüzar

14 www.avismed.az

“Mənim üçün xoşbəxtlik həm fiziki həm də

mənəvi cəhətdən sağlamlıqdır.”

Jurnalımızın hər sayındabir-birindən maraqlı qo-naqlarla oxucularınqarşısına çıxan “Avis-ləİşgüzar” rubrikamızınqonağı AzərbaycanYazıçılar və JurnalistlərBirliyinin üzvü, Filologiyaelmləri üzrə fəlsəfə dok-toru, 40-a yaxın kitabınmüəllifi, tədqiqatçı alimFəridə Ləmandır.

Fəridə Ləman:

liyini- bir sözlə hər şeyini ailəsindətapır, əgər ailə sağlam bir ailədirsə.Ancaq ailəsindən də çox əziyyətçəkən xanımlarımız var. Bununlaməşğul olan “Qadın problemlərikomitəsi”var. Xoşbəxt ailə hər birxanım üçün lazımdır.

İnsan, həyatının hansı anla-rında özünü xoşbəxt saya bilər?

İlk növbədə sağlam olanda.Əgər insan sağlamdırsa özünücəmiyyət üçün gərəkli sayır.Ətrafındakı insanların sağlaməqidə tərzi, fiziki sağlamlığı varsainsan sağlamdır. Sağlam bədəndəsağlam ruh olar. İnsan həm fiziki,həm də mənəvi cəhətdən sağ-lamdırsa özünü xoşbəxt hiss edər.Yəni mənim üçün xoşbəxt insanhəm fiziki, həm də mənəvi cə-hətdən sağlam insandır.

Qarşınıza qoyduğunuz məq-sədlərə nail olmusunuzmu?

Mən bəzən oturub düşünürəm,bir qadın kimi müəyyən nailiy-yətlər əldə etmiş və cəmiyyətəfaydalı işlər görəbilmişəm. Alimkimi alim, tədqiqatçı kimitədqiqatçı, tənqidçi kimi tənqidçi,şairə kimi şairə; bundan başqa birqadın üçün nə lazımdır?

Elə şeylər varki Allahdanasılıdır. Cəmiyyətimizdə paxıl,nadan və cahil insanlar da var.Baxır ki sən öz gücünlə qabağagetmisən, nadanlar çalışır ki səningörən gözünün qabağına pərdəçəksin. Yenə də mən Allahıma şü-kür edirəm. Mən Allahın kömək-liyi ilə müəyyən şeylərə nailolmuşam.

Mən tez-tez müharibə bölgə-lərində olmuşam. Heç nədənçəkinməmişəm. Hər şeyin talehinişi olduğunu fikirləşmişəm.

Fəridə Ləman ilhamını nədənalır?

İlhamı nədən alabilərəm? Təbii

ki ilhamı Allah verir. Allah oduyğunu sənin içinə doldurmasasən heç bir şey yaza bilməzsən.Son vaxtlar demək olar ki şeiryazmıram. Çünki son vaxtlarcəmiyyətdə mütaliəyə qarşı çoxzəiflik yaranıb. Televiziyada birverilişdə bu məsələ haqqında bəhsedilmişdir. Bu böyüklükdə ölkədəkitab mağazaları bağlanaraq başqaməqsədlərlə istifadə edilir. Cəmi10 dənə kitab mağazası var. 9milyon əhalisi olan ölkəmiz üçünbu çox kiçik bir rəqəmdir. Beləolan halda oxucu kütləsi istərFəridə Ləmanın, istərsə də birbaşqasının əsərlərini necə oxuya-caq? Deməli Fəridə Ləman özilhamını oxucu kütləsindən alır.

Asudə vaxtlarınızda nə iləməşğul olursunuz?

Asudə vaxtlarımda Allaha zikretməyi, Peyğəmbərimiz və Əhli-Beytinə səlavat göndərməyi çoxsevirəm. Bağban olmaq mənim ənböyük arzum olub. Xudmani birbağçamız var. Asudə vaxtlarımdabağçamızda işləməyi, ağaclarıntumurcuqlarına baxmağı, torpaqlaməşğul olmağı, qohumlara başçəkməyi, xəstələrə baş çəkməyisevirəm.

Əldə etdiyiniz hansı nailiy-yətin sizin üçün xüsusi əhəmiy-yəti var?

Kiməsə köməketmişəmsə ona sevin-mişəm. Mən həyatdaqazandığım müvəf-fəqiyyətlərimə nailiy-yət demirəm.

Həyatda ən çoxnəyə əhəmiyyət ve-rirsiniz?

Əlbətdə, birincinövbədə insanlığa,sadəliyə və səmi-miyyətə əhəmiyyət

verirəm.

Siz çox böyük yükü çiyninizəalmısınız. Azərbaycan qadınınınproblemi ilə məşğul olursunuz.Siz həm şair, həm redakdor, həmdə Qadınlar Cəmiyyətininsədrisiniz. Bütün bunlar siziyormurki?

Ürəyimin istəyi ilə bu işləməşğul oluram. Arzum olub kimüstəqil jurnalım olsun. OAzərbaycanın ilk yaradıcı şairəxanımı Məhsətinin adını daşısın.Mən buna nail oldum və bu jurnal9 ildir ki işıq üzü görür. Məhsətişairlər məclisi var. Gənc şairlərinşeirlərinin ortaya çıxmasına,təqdimat mərasimlərinin həyatakeçirilməsinə xidmət edir. Yəniqadınlar üçün bunu etməkdənqürur duyuram və bunuetməkdən yorulmuram. Mənimxeyirxahlıq missiyam insanlaramənəvi dayaq olmaqdan ibarətdir.

İşgüzar xanım və ev xanımı.Bu iki məfhum bir-birindənfərqlənirmi?

İşdən sonra evdə özümü ancaqev xanımı kimi hiss edirəm.İşgüzarlıq sənin cəmiyyətdəgörünən bir tərəfindir. İstəyirsənAkademiyanın müxbir üzvü ol,istəyirsən Baş Nazir ol fərqiyoxdur. Evə gəldiyin anda evqadını, ana olursan.

15www.avismed.az

Həyatda arzusunda oldu-ğunuz bir məqsədiniz varmı?

Mən Qazax mahalının Kəmərlikəndindənəm. Bizim kənddə birməscid var idi. Sovetlər dövründəhəmin məscidi uçurtmuşdular.Mənim ən böyük arzum odur kiAllah mənə imkan versin, həminməscidi bərpa etdirə bilim. QoyAllah mənim arzularımı eşitsin.Ətrafımdakı xeyirxah insanlar damənə yardımçı olsunlar.

Özünüzə, yoxsa işinizə çoxvaxt ayrırsınız?

Heç özümə vaxt ayırmadım.Bəlkə də mən ona görə tez-tezxəstələnirəm. Dəfələrlə əməliyyatkeçirmişəm. Bütün bunlar mənimözümə vaxt ayırmamağımdan irəligəlib.

Müvəffəqiyyətli bir iş xanımıolmağınızda ailənizin yoxsadostlarınızın dəstəyi çox olub-dur?

Mənim bir dəstəyim Allaholubdur. Bir də özüm-özümə qarşıçox məsuliyyətliyəm. Həyatdakınailiyyətlərimə görə həmişəAllahıma şükürlər edirəm. Ailəm-dən və dostlarımdan heç vaxtdəstək istəməmişəm.

Azərbaycan qadınının nəyəehtiyacı var?

Azərbaycan qadınının hərzaman qayğıya ehtiyacı var.Azərbaycan qadını həm cəmiy-yətdən həm də ailədən bu qayğınıistəyir.

Həyatda qarşılaşdığınız ma-raqlı hadisə olubmu?

Təbii ki hər bir insanınhəyatında qarşılaşdığı maraqlıhadisələr olur. Mənim dəhəyatımda unuda bilmədiyimmaraqlı hadisələr var. Mən bunagörə Salatın xanıma (SalatınƏhmədova) minnətdaram.

Noyabr ayının 25 –də Salatın

xanım zəng edərək –Həccziyarətinə gedəcəyimizi söylədi.Bu mənim üçün çox önəmli vəyaddaqalan idi. Mən noyabrayının 26-da ad günümü omüqəddəs torpaqlarda qeydetdim. Bunların hamısı Allahınişidir.

Müvəffəqiyyət qazanmağı-nızın sirri nədir?

Zəhmət, zəhmətkeşlik vəməsuliyyət.

Ən qiymətli əşyanız nədir?Mən daş-qaşı sevən adam

deyiləm. Təbiət mənzərələri təsvirolunan tabloları çox sevirəm. Mənəslində əşyaya önəm vermirəm.Mən insanlara və isanlığa dəyərverirəm.

İş həyatındakı xanımlaratövsiyyələriniz varmı?

Hər zaman Allaha və ailələrinəbağlı olsunlar.

a is-lə

16 www.avismed.az

a is-lə Eşitmə

18 www.avismed.az

OTOSKLEROZ

ir çox hallarda, insanlardaağır eşitmənin yaranma-

sına səbəb otoskleroz xəstəliyiolur. Otoskleroz - uzun illərərzində ağır eşitmə və qulaqdaküyün yaranması ilə nəticələnəbilən qulaq xəstəliklərindən biri-dir. Otoskleroz xəstəliyinə öncəbir qulaq, zaman keçdikcə (aylarvə ya illər) digər qulaq da məruzqalmış olur. Xəstəlik, daxiliqulağın sümük labirintində, etio-logiyası hələ ki, məlum olmayan,sərt sümükləşmə ocaqlarının ya-ranması nəticəsi baş verir. Zamankeçdikcə, labirintin sümük struk-turlarında, distrofiya nəticəsindənizamsız surətdə gedən sümük-

ləşmə prosesi, öncə məsaməlisümük toxuması ilə əvəz edilir,sonra isə yenə də sıxcam sümüktoxumasına çevrilmiş olur.

Məhz bu baxımdan otosklerozsözünün mənası, Yunan sözləriolan “skler”-o (sərt) və “oto”(qulaq) sözləri ilə bağlıdır.Xəstəliyin səbəbi, qulaq sümük-cüklərinin birində (üzəngininəsasında və ya ayaqaltı lövhə-sində) etiologiyası hələlik namə-lum qalan, nizamsız surətdəgedən sümükləşmə prosesidir ki,bu da xəstəliyin son mərhə-ləsində onun kirəcləşməsinəsəbəb olur. Nəticədə sümük-cüyün hərəkəti məhdudlaşır və

eşitmə üzvü (daxili qulaqda)funksiyasında qüsur yaranmışolur. Daxili qulaqda yaranabilən bir çox xəstəliklərdən fərqliolaraq, otosklerozun əksər hal-larda tam müalicəsi mümkündür.

Otoskleroz zamanı ağır eşit-mənin mexanizmini anlamaqməqsədi ilə eşitmə üzvü olanqulağın əsas xüsusiyyətlərindənbəziləri haqqında (klinik anato-miyası, fiziologiyası, xəstəliyinklinikası, diaqnostika və müali-cəsi) məlumatların qeyd edilməsizəruridir.

Qulağın anatomiya vəfiziologiyası

Beynəlxalq elmi cəmiyyətdə nüfuzu: • Şimali Amerika Kəllə Əsası cəmiyyəti’ nin (NASBS)

üzvü; • Moskva otorinolarinqoloqları cəmiyyətinin üzvü; • “Вестник оториноларингологии” jurnalının (Rusiya)

redaksiya heyətinin üzvü.

Elmi fəaliyyəti: • 100-ə qədər çap olunmuş elmi əsərlər; • Ana dilində 1 tədris vəsaiti və Rusiyada çap olunmuş 1

mühazirə-dərslik vəsaiti;• 2 müəlliflik şəhadətnaməsi və 1 patent; • Çoxsaylı Beynəlxalq elmi-praktiki konfransların və ixti-

sası üzrə keçirilən qurultayların iştirakçısı;

İxtisası üzrə xüsusi maraq kəsb edən sahələr: • Qulağın, qırtlağın və kəllə əsasının mikrocərrahiyyəsi

(timpano və stapedoplastika, kraniofasial rezeksiya); • Baş və boyun yenitörəmələrinin cərrahi və kompleks

müalicəsi; • Plastik rekonstruktiv və estetik cərrahiyyə (üzdə cavan-

laşdırma əməliyyatları, rinoplastika).

Rafiq Məmmədrza oğlu Rzayev Tibb elmləri doktoru,

Mərkəzi Dəmir Yolu xəstəxanasının“Qulaq, Burun, Boğaz xəstəlikləri –

Baş və Boyun cərrahiyyəsi” şöbəsinin müdiri.

B

19www.avismed.az

Xəstəliyin diaqnostikasıXəstəliyin diaqnozu sorğu

əsasında xəstədə qeyd edilənnişanələrin mövcudluğuna,eşitmə üzvünün müayinəsinə vəxəstəliyin gedişinə istinad edi-lərək qoyulur. İlbizin funksio-nal ehtiyatının göstəricisi olan,sümük-hava keçiriciliyi arasın-dakı intervalın təyini (saf səs au-diometriyası), xəstəliyin diaq-nostikasında mühüm əhəmiyyətkəsb edir. Bəzən, xüsusilə, baş-gicəllənmə zamanı, vestibülyarfunksiyanın müayinəsi tələb olu-na bilər.

•Paracuzis Villizi – otosklerozzamanı patoqnomatik simptomkimi qəbul edilmişdir: xəstə səsli-küylü mühitdə danışıq nitqinixeyli yaxşı qavraya bilir.

•Otoskleroz zamanı əksərhallarda xarici qulaq keçəcəyiningenişlənməsi ilə yanaşı olaraq,onun dəri örtüyünün nazik-ləşməsi, quruması, yaralanmayaqarşı meyilli olması, qulaq kirininhiposekresiyası, təbil zarının

nazikləşməsi kimi halları damüşahidə edilə bilər.

•Xəstəliyin kəskinləşdiyidövdə, xəstələr daha zəif eşidənqulaqla pıçıltı nitqini qavramaqiqtidarında olmurlar.

•Birmənalı olaraq xəstələr, C64 kamertonun səsini eşitmirlər.Əksər xəstələr C 128 kamertonunsəsini yalnız hava keçiriciliyi va-sitəsi ilə qısa bir müddət (2-3san.) ərzində eşidə bilirlər.

•Əksər xəstələr 2048 Hs-də ifaedilmiş tonu, hava keçiriciliyi va-sitəsi ilə 4-5 dəfə qısaldılmış vaxtərzində eşitdiyi halda, bəziləri butonu qəti eşitmirlər.

•Rinne sınağı 97% xəstələrdə,Federiçe (traqus - məməyəbənzərçıxıntı sınağı) və Jele sınaqları isətəqribən 80% xəstələrdə neqativolur.

•Veber sınağı zamanı səsyayımı daha çox təsbit olunmuşüzəngi istiqamətinə yönəlmişolduğu halda, hər iki üzənginineyni dərəcəli patologiyası zamanısəs yayımı funksiyası qənaətbəxş

olan koxlear aparatı istiqamətinəyönəlmiş olur.

•Xəstələrin böyük əksəriyyətiilbizin funksional ehtiyatınıngöstəricisi olan sümük-havakeçiriciliyi intervalı orta kəmiyyət(30-40 dB) daxilində, əksərxəstələrdə bu göstərici maksi-mum (40 dB - dən çox) və az birqismində minimum (20-30 dB)səviyyəsində ola bilər (saf səs au-diometriyası).

•Kalorik sınaq və elektro-nistaqmoqrafiya zamanı 21%xəstələrdə vestibülyar funksi-yanın normal, 64% - hiporeflek-siya və 15% - hiperrefleksiyatipində müşahidə edilir.

Otoskleroz ilə neyrosenzorağıreşitmənin diferensial diaq-nostikasında eşitmə üzvünün ul-trasəslə müayinəsi mühüməhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, oto-skleroz zamanı ultrasəs, normadaolduğu kimi eyni intensivlikdə,və ya bir qədər yüksək səviyyədəqavranıldığı halda, neyosenzorağıreşitmə zamanı onun qav-ranılması normadan 2-3 dəfəaşağı səviyyədə olur.

Xəstəliyin müalicəsi:Xəstəliyin əsas müalicə üsulu

cərrahi əməliyyat-stapedoplas-tikadır. Əməliyyat mikroskop vəmikrocərrahiyyə alətlərin köməyiilə aparılır.

Cərrahi əməliyyat, səs titrə-yişlərini perilimfaya ötürül-məsində iştirak edən sümük-cüklərin birində (üzəngidə)yaranmış qüsuru aradan qaldır-maq məqsədini güdür.

1990-cı ildən başlayaraqhazırkı dövrə kimi, dünya üzrəstapedoplastika əməliyyatı,əsasən titandan hazırlanmışporşenli “Üzəngi-Piston” pro-tezinin köməyi ilə icra edilir.

Şəkil 2.1. Qulağın klinik anatomiyası.

a is-lə Eşitmə

20 www.avismed.az

Titan bioloji uyğunluğa vəsümüklə yaxşı inteqrallanma xü-susiyyətinə malik bir metaldır. Bunöv protezlərin zərif, səsinötürülməsində yüksək mexanikivə digər müsbət xüsusiyyətlərəmalik olması stapedoplastikadabilavasitə onların tətbiqi qəbuledilmişdir.

Protezlənmənin texnikimahiyyəti ossikuloplastika əmə-liyyatını təmin etməkdən ibarət-dir. Protezin porşeni üzəngiəsasında açılmış mikrodəliyədaxil edildikdən sonra, onun qar-mağabənzər başlığı zindanınuzunsov çıxıntısı üzərində bər-kidilir.

Əməliyyatın icrasına göstərişvə əks göstərişlər

•Timpanal və qarışıq növ oto-sklerozlar, əməliyyatın icrasınagöstərişdir.

•Neyrosensor komponentinüstünlüyü ilə müşahidə edilənkoxlear növ otoskleroz, əməliy-yatın icrasına əks göstərişdir.

•Bəzi kəskin və ağır keçən so-matik xəstəliklər, xarici və ortaotitlər, birtərəfli karlıq, əməliy-yatın icrasına əks göstərişdir.

•Gənc yaş dövrü (20 yaşaqədər), xüsusilə xəstədə otosk-lerozun ağır növü sayılan, “gən-clik forması” ehtimalı, əməliy-yatın icrasına nisbi əks göstə-rişdir.

•Sümük-hava keçiriciliyi in-tervalının 20-30 dB və daha çox,qarışıq növ otoskleroz zamanı isəbu intervalın 15 dB (500-2000 Hsarasında) hüdudu səviyyəsindəolması, əməliyyatın icrasına gös-tərişdir.

•Vestibülyar funksiyada olabilən pozulma, əməliyyatın ic-rasına əks göstəriş olmasa da,əməliyyatdan sonrakı dövrdə,

onun mövcud ola bilməsihaqqında xəstə xəbərdar edilmə-lidir.

•Əməliyyat uğurlu olduğuzaman, digər qulaqda onun icrası50 yaşı keçmiş xəstələrdə 2 ildənsonra, 30-50 yaş hüdudlarında isə3 ildən sonra həyata keçirilə bilər.

•30 yaşdan az olan xəstələrdə,digər qulaqda əməliyyat 5 ildənsonra aparıla bilər. Qarışıq tipliağır eşitmə və qeyri aktiv oto-skleroz zamanı isə əməliyyatınicrası 1 ildən sonra da keçiriləbilər. Otoskleroz zamanı cər-rahiyyə müdaxilənin icrası baştutmadıqda cihaz vasitəsi ilə eşit-mənin protezlənməsi və ya dər-manla müalicə üsulları tətbiqedilir.

•Eşitmənin protezlənməsisurdoloji müalicə-diaqnostikmərkəzlərdə, müxtəlif növlüeşitmə cihazları vasitəsi ilə həyatakeçirilir. Onun effektivliyi adətəncihazın tətbiqindən 2 həə sonradəyərləndirilir.

•Dərmanla müalicədə məq-səd, xəstəyə flor və maqneziummaddələrini təyin etməklə,sümüyün dağılma ocaqlarındakalsium maddəsinin parçalan-masına əks təsir göstərmək vəbununla da labirint divarındapatoloji halın yaranması eh-timalının aradan qaldırılmasın-dan ibarətdir. Bu məqsədlə xəs-təyə 2 kursdan ibarət olmaqla, 10gün müddətində, 1%-li natriumflor və ya 5%-li maqnezium sulfatməhlulları ilə endoural elektro-forez (fonoelektroforez) təyinedilir.

StapedoplastikaHazırda, otoskleroz zamanı,

bir-çox hallarda eşitməni sosialadekvat səviyyəyə uyğun bərpaetmək məqsədi ilə porşenli

stapedoplastika- (eşitmə yaxşı-laşdırıcı) əməliyyatı aparılır.Əməliyyat, onun icra texnikasın-dan asılı olaraq, stapedotomiya –üzəngi əsasında (ayaqcıqaltılövhədə) mikroskopik dəliyinaçılması və ya stapedektomiya –üzəngi əsasının öz yerindən (ovalpəncərə oyuğundan) hissəli və yatam çıxarılması ilə nəticələnəbilən, iki üsulun tətbiqi ilə həyatakeçirilə bilər. Hər iki halda,əməliyyat istər ümumi ağrısız-laşdırma (narkoz), istərsə də yerliinfiltrasiyalı keyitmə üsulları iləaparıla bilər. Cərrahi əməliyyatbir qayda olaraq, xarici qulaqkeçəcəyindən (endoural) daxil ol-maqla, onun anatomik daralmasızamanı isə qulaqarxası keçid va-sitəsi ilə də icra edilə bilər.

8.1. Əməliyyatın əsas mər-hələləri

•“12-7 saat” göstəricisinə mü-vafiq olaraq fibroz halqadan 4mm öndə, sonu “annulus”sahəsində qeyb olmaqla, qulaqkeçəcəyi dərisində qövsəbənzərkəsik aparılır (şək. 8.1.11).

•Təbil zarı (meatotimpanalsəhifə), çəkicin boyuncuğundanbaşlayaraq, xarici qulaq ke-

Şəkil 8.1.11. Xarici qulaq keçəcəyi divarında kəsik xə�inin görünüşü.

21www.avismed.az

çəcəyinin dibinə kimi ayrıldıqdansonra, yuxarıya doğruqaldırılaraq orada qatlanılır.Almaz borun və ya mikroqaşığınköməyi ilə, annulus timpani’ ninarxa kənarı (təbil telini qoru-maqla), üz siniri yastığının divaroyuğu (oval pəncərənin yuxarıqismində), üzəngi əzələsininvətəri, piramida çıxıntısı vədəyirmi pəncərə görünənə kimiyonularaq ləğv edilir (şək. 8.1.12).

•Təbil teli ehtiyatla səfərbəredilərək kənara yerləşdirildikdənsonra üzəngi boyuncuğunamikroiynə vasitəsi ilə təsir göstər-məklə (vasitəsiz səfərbərlik) oto-sklerotik prosesin bir dahamövcud olması təyin edilir.Boyuncuğa yaxın məsafədəüzəngi əzələsi vətəri mikroiynəvə ya mikroqayçı vasitəsi iləkəsilir, daha sonra zindan-üzəngioynaq bağlaması yarılaraq (da-irəvi bıçaq və ya mikroiynə va-sitəsi ilə) oynaq birləşməsi ləğvedilir. Üzəngi əsasının səthi se-likli qişadan təmizləndikdənsonra üzənginin hər iki ayaqcığı,üzəngi əsası səviyyəsində kəsilirvə ayaqcıqaltı lövhə ilə zindanın

uzun çıxıntısı arasındakıməsafənin ölçüsü təyin edilir.Üzəngi ayaqcıqları, özününboyuncuğu və başcığı ilə birlikdə(tağ) yerlərindən azad olunduq-dan sonra xaric edilir (şək. 8.1.13).

•Mikroperfarator (və ya lazer)vasitəsi ilə ayaqcıqaltı lövhədə(mümkün qədər onun önyarımhissəsində) mikrodəlik açı-lır (şək. 8.1.14a). Dəlik sümükqırıntılarından təmizləndikdənsonra (mikroiynə və ya dairəvibıçaqla) piston protezi ovalpəncərə oyuğuna daxil edilir,sonra isə onun qarmağı zindanınuzunsov çıxıntısı üzərindəsıxılaraq bərkidilir (şək. 8.1.14b).Bu halda stapedotomiya icraedilmiş olur. Oval pəncərəoyuğu ilə protezin porşeniarasında yaranmış boşluq, por-şenin ətrafında, qulaq nahiyə-sindəki yaradan götürülmüş birneçə piy toxumasından ibarətolan hissəciklərinin düzülməsi iləaradan qaldırılır (şək. 8.1.14b). •Meatotimpanal səhifə öz yerinəqaytarıldıqdan sonra qulaqkeçəcəyi kəsiyi boyunca yarasəthinə sıxmaq məqsədi ilə man-jetəbənzər rezin zolaq yeridilir.Meatotimpanal səhifə üzərinə an-

tibiotik məhlulda isladılmış birneçə xırda pambıq tamponlaryeridildikdən sonra (3-4 günlüyə)xarici qulaq keçəcəyinə sıx ol-mayan tamponlar yeridilir.

Müəyyən səbəblər nəticəsindəstapedotomiya cəhdi baş tut-madıqda və ya fenestrasiya za-manı ayaqcıqaltı lövhəyarıldıqda, stapedektomiya icraedilir. Belə ki, yuxarıda qeydedildiyi kimi, zindan-üzəngi oy-nağı birləşməsi ləğv edildikdənsonra, mikroiynənin ucu ilə oto-sklerotik sümükdə, halqayabənzər bağlama boyunca, qısaməsafələrlə deşmələr icraedilir(ehtiyatla). Ayaqcıqaltılövhənin, tağ ilə birlikdə, ovalpəncərə oyuğundan çıxarılması,lövhəni öz oxu ətrafında ehtiyatlabir neçə dəfə yanlara hərəkət et-dirdikdən sonra mümkün olur.Bu mərhələdə əməliyyatı maneə-siz icra etmək üçün piramidaçıxıntısı küret və ya bor (almaz)vasitəsi ilə ləğv edilir. Bununlada, nisbətən geniş əməliyyatsahəsi yaranmış olur.

İlbiz dəhlizi açılan andanetibarən protezin qoyulması vəəməliyyatın sonrakı gedişi stape-dotomiya zamanı olduğu kimiicra edilir.

Şəkil 8.1.12. Meatotimpanal səhifəmobilisə edildikdən və annulustimpani’ nin arxa kənarı rezeksiyaedildikdən sonra təbil boşluğunungörünüşü.

Şəkil 8.1.13. Üzəngi ayaqcıqlarıboyuncuğu və başcığı ilə birlikdəyerlərindən kənar edilirlər.

Şəkil 8.1.14. Stapedotomiyaəməliyyatının icrası.

a is-lə Eşitmə

22 www.avismed.az

Xəstəliyin profilaktikasıOtoskleroz zamanı profilaktik

tədbirlər ilk növbədə xəstəliyindərinləşməsinə qarşı yönəlmişolur:

•sakit həyat tərzi (səs-küylümühitdən kənar olmaq);

•məhdud vitamin D tərkibliqida rejimi;

•mülayim iqlim (dəniz mühi-tindən və günəş şüalanmasındançəkinmək);

•hamiləliyin qarşısını almaq.Eşitmənin kəskin azalması

nəticəsində, həmsöhbətin nitqiniqavramadıqda və ya pis eşitdik-də, xəstəyə səsi ucaltmaq məqsə-di ilə eşitmə cihazı təyin edilə bi-lər.

Şəxsi tədqiqatlarınnəticəsi

1990-2011-cı illər ərzindəklinikamızda otoskleroz di-aqnozu ilə 35 xəstə (28 qadın, 7kişi) müalicə almışdır. (19-61yaş arasında). Onlardan 21nəfərdə timpanal, 9 nəfərdəqarışıq, 5 nəfərdə isə neyrosen-sor komponent üstünlük təşkiletməklə koxlear növ otosklerozaşkar edilmişdir. Ön iki halda –30 nəfərdə, stapedoplastika icraedilmişdir (18 nəfər – stapedek-tomiya; 12 nəfər – stapedo-tomiya), sonuncu halda isə (5nəfər) simptomatik müalicəaparılmışdır.

Əməliyyata məruz qalmışbütün xəstələrdə, xüsusilə, tim-panal növ otosklerozu olan-larda, yaxşı funksional nəticələrəldə edilmişdir. Belə ki,əməliyyata qədər istər pıçıltı

nitqini qulaq seyvanı səviy-yəsində eşidən əksərxəstələrdə, istərsə də onu 1-1,5m məsafədə eşidən digərxəstələrdə, evə yazılan zamanpıçıltı nitqinin eşidilməsi 4-5m,danışıq nitqi – isə > 6 mməsafədə olmuşdur.

Saf səs audiometriyasınəticəsinə əsasən xəstələrinböyük əksəriyyətində (22 nəf.)əla – (danışıq diapazonu tezli-yində sümük-hava keçiricilikintervalı, 10 dB kimi qısal-mışdır), az bir qismində isəyaxşı (və ya kafi) (interval 15-20dB qısalmışdır) nəticələr əldəedilmişdir (şək. 11.16 a).

Əməliyyatdan sonrakıdövrdə (6-12 ay sonra)xəstələrin böyük əksəriy-yətində eşitmədə yeni dəyişik-liklər olmamış, eşitməsi kafiolan bir nəfərdə isə yaxşılaşmamüşahidə edilmişdir (şək. 11.16b).

Koxlear növ otosklerozuolan xəstələrdə (5 nəf.) ilərzində geniş spektrdən ibarətolan simptomatik müalicəninaparılmasına baxmayaraq (2kurs), onlarda eşitməninyaxşılaşması müşahidə edilmə-mişdir. Müalicəyə qədər xəs-tələr pıçıltını qavramağa qadirolmamış, danışıq nitqini isə 1mməsafədən eşitmişlər. Sümükkeçiriciliyi vasitəsi ilə eşitməhüdudu “eşitmə qalıqları” şək-lində olaraq, eşitmə hüduduəyriliyi “uçurumlu və yasıldırımlı” xassəyə malik ol-muşdur. Sümük-hava keçiri-ciliyi intervalı bu hallarda 20-25dB olmuşdur. Xəstələrə cihazvasitəsi ilə eşitmənin protez-lənməsi məsləhət görülmüş-dür.

Xəstələrin əməliyyatdansonrakı dövründə, əməliyyatlabağlı, hər hansı bir fəsad qeydəalınmamışdır.

FİNAYS əsl fin buzu

SƏRİNLƏDƏRƏK İSTİLİK VERİCİ GEL

FİNAYS NATURAL KOMPONENTLƏRİN İKİQAT GÜCÜ

Ağrının əzələ və oynaqlarda səbəbindən asılı olmayaraq yerli müalicəsində təyin edilir.

FİNAYS-SƏRİNLƏDƏRƏK, İSTİLİK VERİCİ GEL, QORXUSUZ VƏ EFFEKTİVDİR:

GELİN TƏRKİBİNDƏ EFİR YAĞLARI VƏ NATURAL KOMPONENTLƏR VAR:

- iltihabı, spazmanı və ağrını aradan qaldırır;- yerli keyidici, ağrı kəsici və antiseptik effekt verir.

efkalipt yağımentol

FİNAYS GELİN İSTİFADƏSİFinays nazik qatla dərinin problemli hissəsinə sürtülür, dairəvi massaj hərəkətləri ilə hopturulur.Geli dəriyə sürtəndən sonra əvvəl xoşagələn sərin hal yaranır, sonra isə tədricən istilənir. Gərginlik, ağrı, yorğunluq və qıcolmalar əzələdə azalır.

Qızışdırıcı effekti gücləndirmək üçün ağrıyan yeri bükmək olar.Gün ərzində 2-3 dəfə istifadə etmək olar.

əzələ və oynaq ağrısını azaldır;

dartınma vəburxulma zamanıəmələ gələn şişkinliyi vəoynaq iltihabınıazaldır;

fiziki yorğunluqdansonra əzələnibərpa edir.

əzələ gərginliyininqarşısını alır;

Azərbaycan Respublikasında nümayəndəliyi: Mob: (+99455) 782 16 66 E-mail: orionaz@rambler.ruweb: www.orionpharma.ua

a is-lə Körpə

26 www.avismed.az

ir insanın bədənindəyetərli miqdarda qan ol-mamasına anemiya de-

yilir. İnsanlarda anemiyanınyaranmasının əsas səbəbi dəmirəskikliyidir. Aparılan araşdır-malara görə dəmir əskikliyinəcəmiyyətin 85 %-də rast gəlinir.Xüsusilə 6-24-cü aylar arasındakıuşaqlarda dəmir əskikliyi anemi-yanın ən yayqın səbəbi olaraq qə-bul edilməkdədir. Dəmir əskikliyianemiyasında eritrosit dediyimizqırmızı qan hüceyrələri həmforma olaraq kiçilir, həm də tər-kibi zəifləyir. Səbəbsiz yerə ağ-lamaq, yuxusuzluq, inkişaf ge-riliyi, iştahasızlıq və zehni inki-şafda geri hallarına dəmir əskik-liyi olan uşaqlarda daha çox rastgəlinir.

Dəmir əskikliyi anemiyasından qorunma

Uşağın dünyaya gəldiyi ilk 6ayda dəmir əskikliyinin ən vacibsəbəblərindən biri dəmir depo-larının kifayət qədər olmamasıdır.Hamiləlik zamanı anada olanyüngül-orta dərəcəli anemiyauşağa çox təsir etməz. Ancaqanada olan ağır anemiya uşağında dəmir səviyyəsinin ciddi şə-kildə azalmasına səbəb olur.

Yarımçıq və düşük doğulanuşaqların dəmir səviyyəsi, za-manında doğulan uşaqlardandaha azdır. Dəmir depoları teztükənəcəyindən bu uşaqlaraüçüncü aydan sonra profilaktikolaraq dəmir preparatlarına başla-maq lazımdır. Əlavə qidalara baş-landığında isə dəmir yönündənzəngin qidalar verilməlidir.

Uşağın dünyaya gəldiyi ikinci6 ayından etibarən sürətli böyüməvə aldığı qidaların tərkibindədəmirin az olması uşaqlardadəmir əskikliyinə səbəb olur. Bunagörə də dəmirlə zəngin qidalarlabəslənməyə üstünlük verilməlidir(ət, alma, yumurta sarısı, bəkməzvə.s).

1-3 yaşları arasında çox miq-darda süd içilməsi dəmir əskikliy-inə səbəb ola bilər. Bütün südnövlərində (inək, keçi, qoyun) çoxaz dəmir olduğundan gündə 500ml dən çox süd içilməməlidir.

4-18 yaşları arasında dəmirəskikliyinin ən vacib səbəb-lərindən biri düzgün qidalan-mama, mədə bağırsaq sistemixəstəlikləri və bəzi infeksiyonxəstəliklərdir. Bu yaş qrupundadəmir əskikliyini ciddi bir şəkildəaraşdırılması lazımdır.

MüalicəƏn sıx istifadə olunan müalicə

üsulu 3 mq/kq dəmirin ağızdanverilməsidir. Dəmirin sorulmasürəti anemiyanın ağırlığı iləbağlantılıdır. Bir aylıq müalicədənsonra hemoqlobin dəyərində 1gr/dl artış olubsa müalicəyə 3-4 aydaha davam edilərək dəmir depo-ları doldurulmalıdır. Anormaldəmir yüklənməsinə səbəb olma-maq üçün 5 aydan çox dəmirpreparatı istifadə olunmamalıdır.Dəmir əskikliyi anemiyasınıntəkrar yaranmaması üçün dəmirləzəngin qidalardan istifadə etməklazımdır. Dəmir sorulmasını po-zan süd, çay və kəpəkli qidalardəmir preparatları ilə birgə isti-fadə edilməməlidir. C vitamini iləzəngin portağal suyu kimi qi-dalarla birgə istifadəsi məsləhətgörülməlidir.

Tədqiqatların nəticəsinə görə qidalanmanın insansağlamlığına çox böyük təsiri var. İnsan vücudununinkişaf etməsi və sağlam olması üçün bədənin ehtiyacıolan vitamin və mineralların qəbul edilməsinə mütləqşəkildə diqqət edilməlidir. Uşaqların qidalanması yalnızdoymaq üçün yox, həm də xəstəliklərlə mübarizəaparmaq cəhətdən də çox əhəmiyyətlidir... HB GÜVƏN Klinik-in pediatr-həkimi Əli Quliyevuşaqların qidalanmasında, tərkibində dəmir olan qi-daların əhəmiyyətini sizin üçün qələmə aldı.

Əli Quliyev Pediatr

HB Güvən klinik

B

27www.avismed.az

a is-lə Hamiləlik

28 www.avismed.az

Ginekologiyada hormonalsistemin rolu nədən ibarətdir?

Ginekoloji orqanlar, həmçinin,qadın cinsiyyət hormonları in-sanın çoxalma funksiyasına xid-mət edir. Başqa sözlə desək, buhormonların fizioloji rolu qadınıncinsi funksiyasını, hamilə qal-masını və hamiləliyi davam etdir-məsini, doğuşdan sonra südverməsini təmin etməkdən iba-

rətdir. Bir sözlə, qadın cinsi hor-monları reproduktiv funksiya da-şıyır.

Bu hormonlar hansılardır,hansı orqanlardan və necə ifrazolunur, necə təsir edir?

Qeyd etdiyimiz kimi, əsasməqsəd hamiləlikdir. Qadınınhamilə qalması üçün ovulyasiyaolmalıdır. Yəni ayda bir dəfə bir

yumurtalıqda follikul partlamalıvə yumurtahüceyrə ayrılmalıdır.Follikulu yetişdirən hormon isəhipofiz vəzindən ifraz olunan fol-likul stimuləedici hormondur(FSH). Yetişmiş follikulu part-ladan isə, yenə hipofizdən ifrazolunan lüteinləşdirici hormondur(LH). Əvvəlcə FSH təsirindən fol-likul yetişir, sonra LH ifraz olunurvə follikul partlayır.

Hormonal problemlərQadınlarda

Qadınlarda hormonal problemlərlə bağlı suallarımızı HB Güvən Klinik-inginekolog həkimi Rəşad Soltan cavablandırdı.

29www.avismed.az

Bəs aybaşı necə baş verir? Aybaşı uşaqlığın selikli

qişasının ölməsi və tökülməsidir.Bu proses də yumurtalıqdan ifrazolunan estrogen və progesteronhormonlarının növbələşməsi iləmümkün olur. Belə ki, FSH-ıntəsiri altında yumurtalıqda fol-likul yetişirkən, follikulun ətrafın-dakı hüceyrələrdən estrogen qanaifraz olunur. Bu hormonun təsirialtında uşaqlığın selikli qişası –endometrium qalınlaşır.

Ovulyasiyadan sonra part-lamış follikulun yerində sarı cisimdediyimiz toxuma əmələ gəlir.Sarı cisimdən isə LH-ın təsiri al-tında progesteron ifraz olunmağabaşlayır. Progesteronun təsiri al-tında endometrium hamiləliyətam hazır olur. Əgər mayalanmaolmazsa sarı cisim ovulyasiyadantəxminən 10 gün sonra geri soru-lur və progesteron ifrazı dayanır.Hormonsuz qalan endometriumtoxuması isə ölür və qanaxma başverir ki, bu da aybaşı – menstru-asiya adlanır.

Belə çıxır ki, dediyiniz hor-monlarda dəyişiklik olanda ay-başı pozğunluğu olacaq?

Tamamilə doğrudur. Elə onagörə də qadınlar bizə ən çox ay-başı düzənsizliyi şikayəti iləmüraciət edirlər.

Bəs bu dəyişikliklərə nə sə-bəb olur?

Qeyd etdiyimiz kimi qadınhormonal sistemi bir neçə hormo-nun müntəzəm və periodik ifrazışəklində işləyir. Bu hormonlarınifrazındakı cüzi dəyişiklik aybaşıdüzənsizliyinə gətirib çıxarır. Bucüzi dəyişiklik qadın orqanizmin-dəki hər hansı proseslə əlaqədarola bilər. Sinir psixi faktorlardan,qidalanma, kökəlmə və arıqlama-yadək bir çox sosial və biolojiamillər, eyni zamanda xəstəliklər

və hə�a dərmanlar bu dəyişiklik-lərə səbəb ola bilər.

Bu səbəbləri aktuallıqsırasına görə tək-tək aydın-laşdıraq. Ən çox hansı hormonalpozğunluqlarla qadınlar sizəmüraciət edirlər? Bu zaman necədiaqnoz qoyursunuz? Müalicətaktikanız necə olur?

Aybaşı pozğunluqlarını ümu-mi bir termin olan “disfunksiya”diaqnozu ilə adlandırırıq. Onudeyim ki, disfunksiya diaqnozunuqoymaq heç də həmişə asanolmur. Menstrual funksiyanın po-zulması heç də həmişə hormonaldəyişikliklərdən olmur. Qadıncinsi orqanlarındakı anatomik də-yişikliklər və patologiyalar da çoxvaxt qarşımıza aybaşı düzənsizliyişəklində çıxır. Ona görə də aybaşıpozğunluğu ilə bizə müraciətedən qadınları mütləq ginekolojimüayinədən və ultrasəs müayinə-sindən keçirib, orqanik patolo-giyanı istisna etdikdən sonradisfunksiya diaqnozu qoyuruq.Sonrakı addımda isə, diaqnozu-muzu təsdiqləmək və hansı hor-monlarda dəyişiklik olduğunubilmək üçün qanda hormon ana-lizinə müraciət edirik. Bizəmüraciət edən xəstələrin birqrupunu 40 – 50 yaşlarında olan,yəni klimaks dövrünə yaxın olanqadınlar təşkil edir. Bu yaş döv-ründə yumurtalığın rezervi sü-rətlə tükənməyə başladığındanhormonal balans da pozulur və buda özünü ya aybaşı gecikmələri,ya da güclü qanaxmalar şəklindəgöstərir. Məsələ ondadır ki,qanaxmaya səbəb ola biləcəkmioma, xərçəng kimi patolo-giyalar da bu yaşda çox rastgəlinir və xəstələrə disfunksiya di-aqnozu qoymazdan əvvəl çoxdiqqət olunmalı, adını çəkdiyimüzvi patologiyalar gözdən qaçırıl-mamalıdır.

Axı yetişkənlik dövründəkiqızlarda da aybaşı düzənsizlik-ləri çox olur. Bu barədə nə deyəbilərsiniz?

Tamamilə haqlısınız. Aybaşıdüzənsizliyi olan xəstələrin digərbir qrupunu da gənc qızlar təşkiledir. Bu da həmin yaş dövründəkiqızlarda hələ hormonal sistemintam yetişməməsi ilə əlaqədar olur.Hər iki qrup xəstələrdə probleminmexanizmi eynidir. Ovulyasiyabaş vermədiyindən sarı cisiməmələ gəlmir, progesteron ifrazolunmur və aybaşı düzəni pozu-lur. Biz də müalicəmizdə proges-teron hormonu preparatları təyinedərək aybaşıları nizama salırıq.Klimaks dövründəki qadınlardabu müalicəni aybaşıdan kəsilənə-dək – menopauzaya girənədək da-vam etdirmək lazım gələ bilir.Gənc qızlarda isə 3-6 aylıq müali-cələr çox vaxt kifayət edir ki, ay-başı mexanizmi yoluna düşsün.Müalicədən danışarkən onu daqeyd edim ki, xalq arasında aybaşıdüzənsizliyi olan gənc qızlara“ailə qur ki, aybaşılar normal-laşsın” kimi müalicələr təyinedirlər. Bunu da bir sıratanışlarının ailə qurduqdan sonra“sağalması” ilə izah edirlər. Əs-

Rəşad SoltanGinekolog

HB Güvən klinik

a is-lə Hamiləlik

30 www.avismed.az

lində isə qızlarda aybaşı düzənsiz-liyi keçici bir haldır və çox vaxtmüəyyən yaşdan sonra müalicəsizdə düzəlir. Burada sağalmanınsəbəbi ailə qurmaq deyil, yaşkeçdikcə hormonal balansınyetkinləşməsidir. Digər tərəfdəndə ailə qurmaq sosial bir hadisə-dir. Müalicə vasitəsi deyil ki, onureseptə yazıb xəstəyə verək, o dagedib aptekdən alsın.

Həkim, gənc qızlardandanışanda bir də tüklənmə vəüzdə sızanaqlardan danışmamaqolmaz. Belə ki, bunlar bir çox qız-ların problemidir və oxucu-larımızı da çox maraqlandırır.

Günümüzdə hamı bilir ki, tük-lənmə və sızanaqların çıxmasıhormonlarla, daha dəqiq desək,

kişi cinsiyyət hormonu olan an-drogenlərlə əlaqədardır. Hərkişinin bədənində az miqdardaqadın cinsi hormonları, hərqadının bədənində də az miq-darda kişi cinsi hormonları ifrazolunur. Bu hormonlar bir az çoxolanda özünü tüklənmə və yasızanaqlarla büruzə verir. Beləhallarda bədəndə kişi cinsi hor-monunun təsirini blokada edənmaddələrdən – antiandrogen dər-manlardan istifadə edirik.

Müasir dövrdə qadınlarımızınarahat edən problemlərdən biridə yumurtalıqların polikistozusindromudur. Bu xəstəlik barədəgeniş məlumat verməyinizi xahişedərdik.

Yumurtalığın polikistozu

doğrudan da çox rast gəlinən birxəstəlikdir. Qadınların 5%-indəklassik polikistoz sindromunugörmək olar. Qadınların 20%-indədə polikistozun əsas əlamət-lərindən biri olan aybaşı düzənsiz-liyinə rast gəlinir. Xəstəlikdəndanışmazdan əvvəl bir mövzunuaydınlaşdırmaq istərdim. Yumur-talığın polikistozu yumurtalıqkistasından fərqli bir xəstəlikdir.Polikistozda kista yoxdur. Xəs-təliyin mexanizminin əsasını fol-likul yetişməsinin dayanmasıtəşkil edir. Hormonal balansınpozulması ilə əlaqədar olaraq,müəyyən ölçüyə çatdıqdan sonrafollikulun böyüməsi durur. 8 – 10mm ölçüdə olan bu follikullar yu-murtalığın səthində xırda kistalarşəklində toplanır və ultrasəsdəmirvari zənciri kimi mənzərəəmələ gətirir. Polikistoz sözü dəburdan yaranmışdır. Xəstəliyin 3diaqnostik kriteriyası var:

1.Ovulyasiyanın olmaması, 2.Kişi cinsi hormonlarının yük-

səkliyi, 3.Ultrasəsdə polikistik görün-

tü. Yumurtalığın polikistozu di-

aqnozunu qoymaq üçün bu kri-teriyalardan ən az ikisi olmalıdır.

Bəs polikistozun müalicəsinecə aparılmalıdır?

Polikistozun radikal müalicəsiyoxdur. Yəni elə bir dərman yox-dur ki, biz xəstəyə yazaq, xəstəonu 1 həə qəbul etsin və ta-mamilə sağalsın. Ona görə dəmüalicənin məqsədi xəstənin bizəmüraciət etməyə vadar edənşikayətinə görə dəyişir. Xəstə bizəaybaşı pozğunluğu ilə əlaqədarmüraciət edibsə hormonal dər-man preparatları ilə aybaşınınizama salırıq ki, bunu əldə etməkçox asandır. Müraciət səbəbi tük-lənmədirsə, antiandrogen dər-manlardan istifadə edirik. Xəstəni

31www.avismed.az

həkimə gətirən səbəb sonsuzluq-dursa, polikistoz xəstəliyində son-suzluğun səbəbi ovulyasiyanınolmamasıdır ki, bu zaman daovulyasiyanı həyata keçirən dər-manlardan istifadə edirik. Onu damütləq qeyd etməliyəm ki,xəstəliyin patogenezində mad-dələr mübadiləsinin pozulması vəpiylənmə mühüm rol oynayır.Buna görə də bu xəstələrə ciddidieta və arıqlamaq məsləhətgörülür. Bədən çəkisinin 5%-ninitirilməsi bu xəstələrin çoxundaovulyasiyanın bərpasına və ayba-şıların özbaşına, dərmansıznizama düşməsinə kömək edir.

Dietadan söhbət açılmışkən,qidalanma şəkli, bədən kütlə-sinin həddindən artıq və ya az ol-ması qadınlarda hormonal sis-temə necə təsir göstərir?

Dərialtı piy toxuması cinsiyyəthormonlarının balansında mü-hüm rol oynayır. Belə ki, piy toxu-masında estrogenlər sintez olunurvə piy toxuması həddən artıqinkişaf etdikdə, yəni piylənmə za-manı qanda estrogen artdığındanhormonal balans pozulur, aybaşıdüzənsizliyi meydana çıxır. Bunagörə də piylənmədən əziyyətçəkən xəstələrdə klimaks döv-ründə qanaxmalara çox rastgəlinir. Piy toxumasında ifraz olu-nan estrogenlərin təsiri altındauşaqlığın selikli qişası – endomet-rium qalınlaşır və gələcəkdəxərçəng əmələ gəlmə riski daşıyır.Buna görə də bütün oxucuları-mıza sağlam qidalanma, gündəlikqəbul edilən kalorini azaltmaq vəpiylənmə ilə mübarizə aparmağıməsləhət görürük.

Həkim, bir az da prolaktinhormonu haqda məlumat ver-mənizi xahiş edirəm. Bu hormo-nun fizioloji rolu nədən ibarətdirvə hansı xəstəliklərin gedişində

prolaktin hormonu rol oynayır? Prolaktin hipofiz vəzindən

ifraz olunan hormondur. Bu hor-monun vəzifəsi hamiləlik vaxtısüd vəzilərini hazırlamaq, doğuş-dan sonra da süd ifrazını təmin et-məkdən ibarətdir. Süd vermədövründə ovulyasiyanın dayan-ması və təbii olaraq qadınınhamiləlikdən qorunması da buhormonun sayəsində baş verir.Amma hamilə olmayan və ya südverməyən bir qadında bu hormo-nun yüksək olması ovulyasiyanınolmamasına və aybaşı gecikmə-lərinə gətirib çıxarır.

Bəs prolaktinin yüksək olma-sının səbəbi nədir? Bunun qar-şısını necə almaq olar?

Prolaktinin cüzi yüksəkliyiniaradan qaldırmaq üçün dərmanmüalicəsi kifayət edir. Amma hor-monun daha yüksək səviy-yələrində bunun səbəbi hipofizin

prolaktin ifraz edən xoş xassəlişişləri ola bilər. Bunlara prolaktin-oma deyilir. Şişi aşkara çıxarmaqüçün maqnit-rezonans tomoq-rafiya deyilən görüntüləmə meto-dundan istifadə etmək lazım gəlir.Əgər şiş yoxdursa, ya da ölçülərikiçikdirsə dərman müalicəsi ki-fayət edir. Əgər şiş böyükdürsə, ozaman cərrahi əməliyyat lazımgələ bilər.

Həkim, son olaraq, xanımlaranə tövsiyyə edərdiniz?

Mövzunu yekunlaşdıraraqonu demək istərdim ki, hormonalpozğunluqların çoxu müalicəoluna bilən xəstəliklərdir və bun-lara görə əhval ruhiyyəni pozmaqlazım deyil. İlk olaraq, qidalan-maya diqqət yetirmək, artıqçəkidən qurtarmaq lazımdır. Dər-manlara çox aludə olmadan,müalicəni dəqiq yerinə yetirməkməsləhətdir.

Yara nədir?Yara fiziki, kimyəvi, termal, radi-asiya, cərrahi və s. səbəblərdənmeydana gələn toxumabütövlüyünün pozulmasıdır.Yaralanmanın səbəbindən asılıolaraq toxumada anatomik,fiziolojik və ya histolojik dəyişik-lik olur. Yaranın sağalması prosesi, toxu-manın bütövlüyünü bərpa etməsi,anatomik, fiziolojik və histolojikolaraq normallaşması deməkdir.

Xroniki yara nədir?7-17 gün ərzində sağalmayanyaralar, xroniki yara adlandırılır.Bu yaraların sağalması vaxt vəsəbr tələb edən prosesdir.

Xroniki yaranın əmələ

gəlməsinin səbəbi nədir?-Şüaterapiya və ya kemoterapiyaqəbulu,-Diabet, qidalanma pozuqluğu,-Toxumaya qan yığılmasınınqarşısını almaq üçün təzyiqedilməsi və s.

Xroniki yaranın növləri han-sılardır?Xroniki yaranın növlərndənbəziləri bunlardır: - Yataq yarası, incisional yara (cər-rahi əməliyyat sonrası yara), Dia-betik xroniki yara, Venoz xora və. s

Xroniki yaraların müalicəsi üçünbaxım vasitəsi seçərkən, nəyədiqqət edirsiniz?Baxım vasitəsini seçərkən diqqətetdiyimiz xüsusiyyətlər bunlardır: - Əmici olmalıdır- Yaraya yapışmamalıdır- Dərini təhrif etməməlidir- Yaranın üzərindən tək parçahalında qalxmalıdır

- Yara tunellərini qapatmamalıdır- Yaranın üstündə sabit qalmalıdır- Çıxardıldıqda geridə hissəcik bu-raxmamalıdır.- Nəmli bir ortam yaratmalıdır.- Asanlıqla çaxardılması mümkünolmalıdır- Tətbiqi asan olmalıdır- Yumşaq olmalıdır- Yaranın temperaturunu mühafi-zə etməlidir- Mikroorqanizmaların yara ilə tə-masına imkan verməməlidir.

Yara baxım vasitələrinin növlərihansılardır?

Film şəklində sarğı materiallarıBu sarğı materialları çox vaxtpoliüretan materialdan hazırlanır.Bir tərəfi yapışqanlıdır. Yarıke-çirici zər şəklindədir. Film sarğımaterialı nəm və buxarı keçirdir,ancaq su və bakteriyaların yara iləqarşısını alır. Bu materiallar elastiki və rahatdır-

a is-lə Şəfa

32 www.avismed.az

Xroniki yaraların müalicəsi Müsahibimiz Turan Klinikasının həkimi, plas-tik rekonstruktiv və estetik cərrah MirəzimHəsənoğludur

Mirəzim HəsənoğluPlastik Rekonstruktiv və

Estetik cərrah-Yüksək yara baxım mütəxəssisi

Tel: 050 539 93 00

Mütərəqqi üsullar

Yaranın sağalması

Yaralanmadan sonra keçən zaman

1 gün 3 gün 1 həftə 6 həftə 2 ay

Fibrin laxta, trombozit toplanması

Haemostasis

Linfosit

İltihab

Epitel təbəqəsinin yaranması

Yayılma

Damarların reqressiyası

Dərinin rekonstruksiyası

33www.avismed.az

lar. nəmli yerlərə (yaranın üstü)yapışmazlar. Nəmli bir atmosfermeydana gəlməsinə köməkedirlər.

Hidrokolloidlər

Yaranın üzərində nəmli bir atmos-fer yaradan ən köhnə vasitədir.Hidrokolloidlərin əksəriyyətindəyara ilə təmas edən hissə jelehalına gəlir. Bu jele, yara yatağınıqoruyur və yaranın nəmli qal-masına kömək edir.

HidrogellərYaranı absorbəedərək jelatinə-bənzər maddəəmələ gətirir.Yaranın üzərin-də nəmli atmos-fer yaradır.Yaranın üstündə1-3 gün dəy-işdirilmədən qa-la bilər.

Antimikrobik materiallarYaradakı mikroblara təsir edənxüsusi maddələrdən istifadə ol-

unur. Yaradakı xoşagəlməz iyinətrafa yayılmasının qarşısınıalmaq üçün tərkibində aktiv kar-bon var. Xroniki yaralar çox vaxt yoluxucuxarakterdə olur. Yoluxucu yara iləinfeksiya bulaşmamış yaranı bir-birindən ayırmaq lazımdır. Çünkiyaradakı infeksiyanın qarşısını al-madan yaranın sağalması müm-kün deyil.

Absorbə edici sarğı materiallarıYaradakı çox miqdarda olannekrotik maddələri absorbə edir. Yaranın nəmli saxlayır. Bu mate-rial hər gün dəyişdirilməlidir.

Alginatlar:Alginat sarğı materialları dənizyosunundan hazırlanmışdır. Algi-nat sarğı materialı çox yüksəkdərəcədə əmicilik qabiliyyətinəmalikdir. Ona görə də xüsusiləaxıntılı yaralarda istifadə edilməsiməqsədəuyğundur. Alginatlar kütləsindən 13 dəfə çoxmayeni əmmə qabiliyyətinə sahib-dir. Yaranın üzərində 7 gün müd-dətində əl dəymədən qala bilər.Özünə çəkdiyi mayeni jele şək-lində bir maddəyə çevirir. Bu je-leyəbənzər maddə yaranın althissəsindəki həssas və yeniyaranan toxumalara yapışmaz. Yaraya bakteriyaların bulaşmariskini ən aşağı səviyyəyə endirir.

Yara dolğuları

Oyuqlu yaralarda yara içi boşluğudoldurmaq üçün istifadə olunur.Antibakterial xüsusiyyətə ma-likdir.

Absorbəedici sarğı materialıHidrofilik poliüretan mad-dəsindən hazırlanan yüksək əmi-cilik qabiliyyətinə malikmaterialdır. Buna görə də, yaranınsarğısını tez-tez dəyişdirməyəehtiyac duyulmur. Ağır vəziyyətdəki yaralarda isti-fadə üçün ideal vasitədir. Fiberli yara örtüləriYarada yüksək əmilimə səbəbolur. Yaradakı mayeni içərisində tutarvə ətrafa yayılmasının qarşısınıalır. Jele halına gəldikdən sonrada, formasını itirməz.Yumşaq və asan tətbiq olunandır.Buna görə də xəstəyə rahatçılıqyaradır. Fiberli yara örtükləri yaraya yapış-maz, ancaq yaranın üzərində ölüboşluq buraxmaz.

Bal tərkibli yara örtükləriBu örtüklər, xüsusilə tibbi is-tifadə üçün seçilmiş xüsusi baltərkiblidir. Yaranın ətrafına heç bir ziyan vurmur. Yaranı bakteriyalardan qoruyur.Yaranı təmizləyirYaradan mayenin xaric olmasınımükəmməl bir şəkildə həyatakeçirdir. Yaradakı xoşagəlməz iyinqarşısını alır və ya azaldır. Bal tərkibli yara örtüklərinin heçbir zərərli təsiri yoxdur.

35www.avismed.az

Neçə yaşından idmanla məş-ğulsunuz?

1996-cı ildən idmanın yüngülatletika növü ilə məşğulam. 2003-cü ildən etibarən paraolimpiyabölümünə keçdim.

İdman sizin üçün nə de-məkdir?

İdman mənim üçün hər şeydeməkdir. Həyat deməkdir. Mənhəyatımı idmansız təsəvvür edəbilmirəm.

Niyə məhz idmanın bu nö-vünü seçdiniz?

Mən futbol və karate iləməşğul olmuşam. Ancaq idmanınbu növünü sevdim və məşğul ol-mağa başladım.

Bu illər ərzində hansı uğurlarıqazanmısınız?

2003-cü ildə Hollandiyadakeçirilən Avropa çempionatındaölkəmizə 2 gümüş medal, 2004-cüildə paraolimpiya çempionu,2005-ci ildə Finlandiyada keçirilənAvropa çempionatında qızılmedal, 2006-cı ildə Hollandiyadakeçirilən Dünya çempionatında 2-ci yer, 2008-ci ildə zədə alaraq 2-ciyer, 2009-cu ildə Avropa çempi-onatında 1-ci yer, 2011-ci ildə üçtəkanla uzunluğa tullanmaq üzrəDünya çempionatında 2 qızılmedal alaraq paraolimpiyadayalisenziya qazanmışam.

Azərbaycan, uzunluğa tul-lanma üzrə paraolimpiyadaçılar

arasında 19-cu yeri tutub. Buqələbədə sizin də xüsusi payınızvar. Yəqin ki, belə qələbələr sizihəm fiziki, həm də psixolojicəhətdən olimpiyadaya hazır-layır?

Əlbə�ə çox kömək edir. Buqələbələr məni daha da ciddihazırlaşmağa, fəxri kürsününyüksək pilləsində olmağa,olimpiyadaya lisenziya qazan-mağıma təkan verir. Çalışıram ki,ölkəmizə qızıl medal ilə qayıdam.Bayrağımızı yüksəklərə qaldıram.İstərdim ki, Azərbaycan parao-limpiyaçıları dünya rekordunuyenidən təzələsinlər.

Dünya çempionatında sizinüçün ən yadda qalan məqam?

“Avis-lə idman” rubrikasının qo-nağı beynəlxalq yarışlarda ölkə-mizi qürurla təmsil edən yüngülatletika üzrə paraolimpiya çempi-onu Oleq Panyutindir.

“ “Çalışıram ki,bayrağımızıyüksəklərəqaldıram.

Oleq Panyutin:

36 www.avismed.az

Mən dünya çempionatında iştirak edəndəqarşıma məqsəd qoymuşdum ki, vətənə qızılmedalla qayıdım. Mən üç təkanla uzunluğatullanma üzrə qələbə çalaraq qızıl medalalayiq görüldüm. Mən bunlara inanabilmirdim. Bu mənim üçün çox maraqlı vəyaddaqalan oldu.

Fəxri kürsüyə qalxanda hansı hisslərikeçirirsiniz?

Bu suala cavab vermək mənim üçün çoxçətindir. Bunu sözlə ifadə etməkdə çətinlikçəkirəm. Bu sevinməkdirmi bilmirəm. İnsanınürəyindən hər cür hiss keçir. Bu elə bir hissdirki, onu yalnız həmin an hiss edirsən. Bu hissiyaşamayan bilə bilməz. Öz-özlüyündə sıradanbir vətəndaş olduğunu düşünürsən, ancaqölkəmizin bayrağını yüksəklərə qaldırmaqhissi, inanın bu hiss insanı qanadlandırır,qürurlandırır. Məşqlər ərəfəsində çəkdiyinəziyyətləri, bu pilləyə çatmaq üçün qazanmaqistəyini fikirləşəndə, sevinc göz yaşlarınısaxlamaq olmur.

Ən yadda qalan uğurunuz nə vaxt olub?2004-cü ildə paraolimpiya çempionu

oldum. Bu mənim üçün ən yadda qalan uğuroldu.

37www.avismed.az

Ailə həyatınız idman karyer-anıza təsir edə bilərmi?

Ailə həyatımın, idman həya-tıma mənfi təsir edə biləcəyini heçvaxt düşünmürəm. Həmişə həyatyoldaşım mənə dəstək olur. Yəniailə mənim üçün karyeramın yük-səlməsinə təkan verən bir mən-bədir.

İdman həyatında başına gələnmaraqlı hadisə olubdurmu?

Mən zədə almışdım. Məşqçimmənim çıxış etməyimi istəmirdi.Zədəni müalicə etdirdikdən sonrayarışlara qatılmağımı təkid edirdi.Mən buna etiraz edərək yarışdaiştirak etdim və Dünya çempi-onatında 2-ci yeri tutdum. Lakinbu zədə məni yarışlardan 2 iluzaqlaşdırdı. Bu mənim üçün

yadda qalan bir hadisə oldu.

Peşəkar idmançı olaraq hə-mişə formada qalmağı bacarır-sınız. Bunun üçün xüsusi pəh-riziniz varmı?

Mənim xüsusi pəhrizim yox-dur. Əslində vaxtında yeməyə vəvaxtında yatmağa fikir verməklazımdır. Tərkibinə görə elə qi-dalar olur ki, onları yeməkdənimtina edirik. Meyvə - tərəvəzdənhər gün istifadə edirik. Həm dəmeyvə-tərəvəz bizim üçün çəkinibir formada saxlamaq üçün qəbuletdiyimiz bir qida vasitəsidir. Xü-susi pəhrizi isə yarışlara 2- 3 ayqalmış saxlayıram.

2012-ci il 14-cü London yayparaolimpiya oyunlarına lisen-

ziya qazanmağa əsas nami-zədlərdən hesab edilən idmançıkimi öz şansınızı necə qiymət-ləndirirsiniz?

Mən bu şansı Allahımın mənəverdiyi hədiyyə kimi qiymət-ləndirirəm. Çalışacam ki, mənvətənə qızıl medalla qayıdım.Mənim üçün vətənim Azərbay-canın adını daim zirvələrə qaldır-maq, ona olan borcumu cüzi dəolsa yerinə yetirmək üçün bir va-sitədir.

Gənc idmançılara tövsiyyə-ləriniz varmı?

Hamı idmanı sevsin. İdmanıikinci plana atmasınlar. Xüsusilətənbəl olmasınlar. Gənclərimiz ilkolaraq əzmkar və mətin olsunlar.İstərdim ki, idmançılarımız Azər-baycanı layiqincə təmsil etməyiözlərinə borc bilsinlər. Biz bir mil-lət olaraq hər şeyin yaxşısına la-yiqik.

İstərdim ki, idmançılarımız2012-ci ildə lisenziyaların sayınıdaha da artırsınlar. Çünki nə qə-dər çox nailiyyətlər əldə etsək biro qədər də tanınarıq. İdman əngözəl siyasətdir. Azərbaycanalayiq gənclər olsunlar. Hər kəsəzədədən uzaq olmağı, uğurlarqazanmağı arzulayıram.

a is-lə Ulduz

38 www.avismed.az

“Analıq Hissi HərŞeyə Qalib Gəlib”ƏSTİ SEVDİYEVA

“Analıq Hissi HərŞeyə Qalib Gəlib”BƏSTİ SEVDİYEVA

Jurnalımızın qonağı Azərbay-can Respublikası Əməkdar

artisti, Az.Dövlət Mədəniyyətvə İncəsənət Universitetində

muğam kafedrasının müəlliməsi, gözəl ifaçı

Bəsti Sevdiyevadır.

39www.avismed.az

Sizin üçün qadın gözəlliyi nədeməkdir?

Mənim üçün qadın gözəlliyiçox önəmlidir. Ancaq bu gözəlliyiqoruyub saxlamaq lazımdır. Al-lahın verdiyi bu nemətin qiymə-tini bilmək lazımdır. Ümu-miyyətlə çirkin qadın yoxdur.Sadəcə baxımsız qadın var. Özünəvaxt ayırmayan padın desək dahadoğru olar. Ancaq nə olursa olsunqadın özünə vaxt ayırmalıdır.Çünki qadın özü gözəllik sim-voludur. Elə qadın olur ki, xarici

görkəmi o qədər gözəl olmasa dadaxili o qədər gözəldir ki, heyranolursan. Bax mənimçün ən gözəlqadın odur. Ancaq elə qadın davar ki, xarici gözəlliyi olsa da içdünyası çox bərbaddır. Bax faciəbundadır. Elə bu səbəbdən dəmən xarici gözəlliyə o qədər dəəhəmiyyət vermirəm. Ancaqümumi götürəndə hər birimiz özxarici gözəlliyimizə diqqət yetir-məliyik. Hamı kimi mən də gözəl-liyi sevirəm. Ancaq o gözəlliyiniçində qadının ağlı, kamalı olsun

gərək. Mədəniyyəti, ağlı, əxlaqı,qeyrəti yerində olan qadına necəgözəl deməmək olar.

Qadının geyimi necə olma-lıdır?

Ümumiyyətlə, qadın özünəyaraşanı geyinməlidir. Elə qadınvar ki, ən bahalı geyimlər geyinir,ancaq çox yaraşıqsız görünür. Eləqadın da var ki, ucuz parçalardanelə paltarlar tikdirib geyinir ki,baxıb bəh-bəh deyirsən. Çox gözəlgörünür. İnsana nə yaraşırsa onu

a is-lə Ulduz

40 www.avismed.az

da geyinməlidir. Mən səhnəyə xü-susi geyimlər tikdirirəm.

Kompleksiniz varmı? Uşaqlıqdan indiyədək mənim

heç vaxt komplekslərim olmayıb.Buna görə özümü çox xoşbəxtsayıram. Çəkilişlərlə bağlı hərdəfə qızım deyir ki, ana çox gözəl-sən ancaq bir az arıqla. Mən dədeyirəm ki, qızım nə deyirsən de,ancaq bunu məndən istəmə.

Hər bir qadın üçün həyatdaideal bir obraz var. Bəs sizinnecə?

Əgər desəm ki var, yalandemiş olaram. Mənim üçün elə dəfövqəladə bir insan yoxdur. Ancaqçox hörmət etdiyim insanlar var.Bizim gözəl sənətkarımız, canlıkarifeyimiz Zeynəb xanım Xan-larova mənim üçün hər zaman ən

çox hörmət etdiyim insanlardanolub. Mənim sənətdə ilk addım-larıma da o xeyir-dua verib.Mənim hər ifamda o mənimləmaraqlanıb. Mən sənətə ilk ad-dımımı atanda mənə bircə kəlmədedi: “Başını sal aşağı sənətinləməşğul ol, başqa heç nəyə fikirvermə”. İnanın o necə deyibsə in-diyə qədər də mənim qulağımdasırğa olub. Onu özümə çox yaxınsayıram. Çünki, ifaları kimi özüdə təbiidir. O da məni çox istəyir.Bu da mənim üçün çox dəyərlidir.

Ən qiymətli əşyanız nədir?Ümumiyyətlə, mənim üçün

qiymətli olan əşya yoxdur. Mənimüçün həyatdakı ən qiymətli şeyailəmdir. Əşyalara gəlincə, mənəqayınanamdan hədiyyə olan birbroşka var, o çox qiymətlidir. Onada qayınanasından qalıb. O

mənim üçün çox qiymətli və ənçox sevdiyim bir əşyadır. Yenə dədeyirəm, ən qiymətli mənim üçünailəmdir, mənə dəyər verən, hör-mət edən həyat yoldaşımdır.Qadın üçün mənə elə gəlir bun-dan qiymətli heç nə yoxdur.

Evdən çıxanda özünüzlə hərzaman yanınızda daşıdığınıznədir?

Övladlarımın şəkli və şəx-siyyət vəsiqəm. Yoldaşım hərdəndeyir ki, mənim də şəklimi götürözünlə. Mən də deyirəm ki, səngecə gündüz yanımdasan.

Qadını qadınlıqdan uzaqlaş-dıran nədir?

Xoşagəlməz həyat tərzi. Bütünqadınlar diqqət xoşlayır, xüsusəndə sevdiyi insan tərəfindən. Baxbu diqqət qadın üçün olmayanda,qadın qadınlıqdan uzaqlaşır. Bumənim şəxsi fikrimdir. Qadındiqqət görməyəndə ruhdandüşür. Biz qadınlar istəyirik ki,üstümüzdə yarpaq kimi əssinlər.Bunlar olmayanda qadın çox pisolur.

Evdən makiyajsız çıxdığınızolubmu?

Olub, elə olub ki, harasa dəvətediblər və mənim də vacib bir işimolub. Söz verdiyim üçün özümüora da yetirmişəm. Ancaq ma-kiyajsız olmağım məncə heç də pisolmayıb. Çünki, evə gələndənsonra yaxınlarım zəng edib deyib-lər ki, çox gözəl görünürdün.

Ana olandan sonra həyatı-nızda nə dəyişib?

Çox şey dəyişib. Bütün hə-yatım dəyişib. Analıq hissləri hərşeyə qalib gəlib. O hisslər o qədərgözəldir ki, onu sözlə ifadə etməkolmur. Hansı sənətdə olursan olAllahın bizə verdiyi ən yüksək ad“Ana” adıdır. Bu ad mənə verilən

41www.avismed.az

bütün fəxri adlardan üstündür.

Yeməklərinizi bəyənirlərmi? Mənim övladlarım mənim bi-

şirdiyim yeməkləri xoşlayırlar.Ümumiyyətlə, evdə lazım olanbütün işləri özüm görürəm. Və buda ailəmi məmnun edir.

Özünüzü sevilən müəlliməsayırsınızmı?

Məncə, tələbələrim məni sevir-lər. Mən hər zaman onlara qarşıyaxşı olmağa, onları yaxşı öyrət-məyə çalışıram.

İlk dinləyiciniz kim olub? İlk dinləyicilərim nənəm və

babam olub uşaq vaxtı. Çünki,həmişə onlar üçün oxuyurdum.1970-ci illərdə “Oxu Tar” müsa-biqəsi oldu. Orada mən qaliboldum. Orada məni dinləyənlərƏfrasiyab Bədəlbəyli, CahangirCahangirov, Şövkət Ələkbərova,İslam Rzayev və Qulu Əsgərovolub. Bu 5 nəfərin qarşısında mənoxumuşam və qalib olmuşam.

Özünüzü hər zaman uğurqazanan sayırsınızmı, uğur hərzaman sizinlə olubmu?

Mənim üçün uğurlu günlərdaha çox olub, sevindiyim günlərçox olub. Mən ana kimi, həyatyoldaşı kimi, müəllimə kimi çoxxoşbəxtəm.

İndiyə qədər bir çox ölkələrdəsəfərlərdə olmusunuz. Hansıölkənin tamaşaçıları sizin üçündaha maraqlı olub?

Mən əziz sənətkarımız Lütfi-yar İmanovun qrupunda 5 il dərsalmışam. Muğamdan da müəl-limim Canəli Əkbərov olub. MənLütfiyar İmanovla demək olar ki,bütün dünyanı gəzmişəm. Haragedirdi məni də özü ilə oxumağaaparırdı. Qərb ölkələrinin tama-şaçıları həmişə daha çox maraqlı

olublar. 1988-ci ildə İspaniyadaolanda tamaşaçıların münasibətireaksiyası mənim üçün çox xoşoldu. Ancaq Türkiyədə konsertdə“Rast” muğamını oxudum vətamaşaçılar məni necə gurultulualqışlarla alqışladılarsa mən hələdə bu möhtəşəm alqışları unudabilmirəm.

Asudə vaxtlarda nə ilə məşğulolursunuz?

Geyimlərimlə maraqlanıram.Yəni fikirləşirəm ki, hansı kon-sertə hansı paltarları geyinim.Övladlarımla maraqlanıram, onla-rın gördükləri işlərlə, məşğuliy-yətləri ilə maraqlanıram.

Ən böyük dəstəyiniz kimolub?

Ailəm mənim üçün ən böyük

dəstək olub. Hər zaman onlardangüc və ilham almışam.

Özünüzə çox vaxt ayırırsınızyoxsa sənətinizə?

Sənətimə daha çox vaxtayırıram. Tələbələrimə, tədbirlərədaha çox vaxtım gedir.

Reallığa çevirmək istədiyinizarzularınız varmı?

Əlbə�ə var. Reallığa çevirməkistədiyim o qədər arzularım varki.

Jurnalımızın oxucularına nəarzulayardınız?

Xoşbəxtlik, can sağlığı, hə-yatda bütün arzularına çatmağıarzulayıram.

a is-lə Estetik

42 www.avismed.az

Üzdə estetik 30 yaşda da olar,

60 yaşda da...

Üzdə estetik 30 yaşda da olar,

60 yaşda da...

Cazibənin təsiri, siqareti çox çəkmək, günəş altında çox qalmaq, həddən artıqçəki alıb-vermək üzdə yaşlanmaya və eyni zamanda üzün zəifləməsinə səbəbolur. Kənardan baxdıqda insanın üzü sallanmış görünür. Bu sallanma dəriquruluşuna, həyat tərzinə, genetik quruluşa görə də dəyişir. Üz zəifləməsininən yaxşı müalicəsi də “üz dartma” əməliyyatıdır.

43www.avismed.az

Üz dartma əməliyyatı üçünideal yaş varmı?

Günümüzdə üz dartmaəməliyyatları 50 yaş və daha yuxarıyaşdakılara deyil, üz zəifləməsihələ 30 yaşında özünü biruzəverən insanlarda da aparıla bilər.

Üz dartmada təqvimi yaşyoxsa dəri yaşı əsas götürülür?

Üz zəifləməsi zamanı alındasallanma, qaşların sallanması,yanaqların aşağıya doğru sallan-ması kimi problemlər yaranır.Doldurma, botoks və müxtəlif yol-larla aparılan qırış müalicələridərinin xarici səthindəki prob-lemlərin aradan qalxmasını təminedir. Thermage əməliyyatı dərinindartılmasında üstünlüyü təminetsə də, üz zəifləməsinin həqiqimənada müalicəsi yalnız üzdartma əməliyyatı ilə təmin edilir.Üz dartmada təqvimi yaşı deyil,dəri yaşı əsas götürülür. Dərierkən yaşlanırsa üz dartmaəməliyyatı 20-30 il əvvələ çəkiləbilər. Yəni üz zəifləməsindən qur-tulmaq üçün 50-60 yaşa qədərgözləmək lazım deyil.

Əməliyyat nə qədər çəkir?Əməliyyatdan əvvəl zəif ümu-

mi narkoz edilir. Lakin, əsas üzdartma əməliyyatının aparıldığıüz nahiyəsinə lokal narkozu tətbiqedilir. Lokal narkozda da ümuminarkozda olduğu kimi dərman-ların dozası az olur. Proses 3 saatayaxın davam edir.

Əməliyyat zamanı nələredilir?

Əməliyyatda dəri qulağın içhissəsindən, qulaq arxasındandavam edən və tüklü dəriyə qədəruzanan bir xətdə kəsilir. Sonradəri artıqları kəsilir və kəsilən dəriyerinə tikilir. Burada üzdəkigərginliyin dərəcəsinin müəyyənedilməsi əməliyyatı aparan cər-rahın təcrübə və biliyindənasılıdır. Burun və döş əməliy-

yatından fərqli olaraq, sizin üzdartma əməliyyatı etdirdiyinizitanıdıqlarınızdan başqa heç kəsbilməyəcək.

İz qalırmı?Qulaq içində və arxasındakı

izlər çox bilinmir. Saçlı dəridə olanizlər isə saçın altında qalır və birmüddətdən sonra yox olur. Əgərciddi saç tökülməsi olmazsa ümu-miyyətlə görünməz.

Əməliyyatdan sonra xəstələrnələrə diqqət etməlidirlər?

110 günə qədər ani, sərt baş vəboyun hərəkətləri etməməlidirlər.Birinci gündən etibarən ilıq su iləduş qəbul edə bilərlər. Ciddi birağrı, sızıntı olmur, şişlik ola biləramma göyərmə adi bir hal deyil,göyərmə olsa da boynun althissəsində ola bilər. Onlar da qısamüddətdə keçir.

İflic riski varmı?Üzdə aparılan bütün əməliy-

yatlarda olduğu kimi, burada daüz sinirlərini qorumağa xüsusidiqqət edirik. Çünki, diqqətedilməzsə üz iflici yarana bilər.Lakin, bu vəziyyət cərrahıntəcrübəsi və biliyi ilə ən az həddəçatdırılacaq bir riskdir. Hər birəməliyyatda bu cür risklər olabilər, bu yalnız üz dartmasına aiddeyil.

Üz dartma kişilərdə də aparılabilərmi?

Üz dartma kişilərdə də aparılabilər. Lakin, izlər qadınlara nis-bətən daha çox bilinir. Kişilərdəsaqqalla qulaq arasındakı boşluq-dan üzü dartdığınızda, saqqalınqulağa doğru yönəldiyi hissədəizlərin qarşısını alacaq tədbirlərgörmək lazımdır.

Üz dartma ilə neçə yaş cavan-laşmaq mümkündür?

Üz zəifliyindən qurtulmaqistəyən insanlar həkimlərinə, əgər

50 yaşdadırlarsa 30 yaşındakıvəziyyətlərinə qovuşmaq istədik-lərini deyirlər. Lakin, həqiqət bun-dan bir qədər fərqlidir. Əlbə�ə,prosedurdan sonra müəyyənqədər geriyə getmək mümkündür.Bu müddət 10-20 il olduğu kimi 5il də ola bilər. Ən əsas da xəstələrəyaşla bağlı söz verməməkdir.

Əməliyyatdan əvvəl xəstələrənələr qadağan edilir?

Üz dartmada diqqət edilənbaşqa bir məsələ də, prosedurdanən azı 3 həə əvvəl siqaretdənuzaq olmaqdır. Çünki, siqaret çək-mək dərinin düzgün qidalan-masına mane olur ki, bu daəməliyyatın uğurlu olmasınamənfi təsir edə bilər. Həmçinin,qanı sulandıran aspirin kimi dər-manların da əməliyyatdan 2-3həə əvvəl atılması vacib sayılır.Proseduradan əvvəl dəri qullu-ğunun yaxşı edilməsi, məsa-mələrin genişləndirilib havalan-dırılması əməliyyata müsbət təsirgöstərir. Üz zəifliyi düzəldiləndənsonra, incə qırışların izi görünərsəo hissəyə soyucu cərrahi əməliy-yat, dərin peelingler etmək lazım-dır. Bəzən bu əməliyyatlar birseansa edilə bildiyi kimi, əməliy-yatdan 6 həə sonra da edilə bilər.

Taha MehmetoğluEstetik Cərrah-HB Güvən klinik

Tel: 050 322 75 73

Daha gənc olmaq üçün;Müvafiq bədən çəkisini qorumalı, meyvə

və tərəvəz qəbulurı artırmalı, az kalorili vita-min, mineral, lif baxımından zəngin olan qi-dalardan gündə ən azı 5 dəfə qəbul edil-məlidir. Mövsümə uyğun hər növ meyvə vətərəvəz yeyilməlidir. Qabıqlı yeyilənmeyvələrin qabığını soymadan və ya soy-maq lazımdırsa mümkün qədər incə soyaraqyemək lazımdır.

Qida tərkibinə görə ən faydalı tərəvəzlərtünd yaşıl və çox yarpaqlı olanlardır.

Su qəbuluna diqqət edilməli;

Su, qidaların həzminə, hüceyrələrə daşın-masına, bədəndə yaranan toksiki mad-dələrin atılmasına, bir sözlə bədənə nəzarətfunksiyaları baxımından vacibdir. Gündə ənazı 1,5-2 litr su qəbul edilməlidir. Alkoqol vəkofein qəbulunu tamamilə azaltmaqlazımdır.

Yemək vərdişləri nizamlanmalı;

Yemək, az və tez aralıqlarla yeyilməlidir.Günə mütləq səhər yeməyi ilə başlanmalıdır.

Günorta ilə səhər yeməyi arasındakı fərq 2.5-3 saat olaraq nizamlanmalı və mümkünqədər yavaş yemək lazımdır. Hər nahardatərəvəz və salata yer verilməlidir. Kalorisi azolan qidalara üstünlük vermək məsləhətdir.Yeməklərdə duru yağdan istifadə edilməli,qəbul edilən duz və şəkərin miqdarı azaldıl-malıdır.

a is-lə Məsləhət

44 www.avismed.az

Gənc və sağlam QALMAQ

Yaşlanmanı dayandırmaq, aradan qaldırmaq mümkün deyil. Ammayaşlanmanın az da olsa qarşısını almaq bizim əlimizdədir. Yaşlanmanıntəsirlərini gecikdirmək üçün bəzi insanlar müxtəlif növ qida dəstəyi al-mağı düşünürlər. Lakin, yaşlanmağa səbəb olan qidalardan mümkünqədər uzaq olaraq, hərəkətliliyimizi artırmaqla daha gənc və sağlam hə-yata sahib olmaq olar.

Kifayət qədər zülal qəbul edilməli;

Yumurta, yağsız ət, balıq, süd və süd məhsulları,paxlakimiləri zülal ilə zəngin qidalardır. Xüsusiləbalıq ətinə üstünlük verilməli, ət xörəklərinə yağəlavə edilməməlidir. Həədə ən azı iki dəfə balıq vəpaxlakimilər, gündə orta hesabla 2 stəkan az yağlısüd və qatıq qəbul edilməlidir.

Pəhrizdə tərkibində antioksid olan qidalara yer verilməli;

Antioksid adlandırdığımız elementlərhüceyrələrə sərbəst radikalların ziyan verməsininqarşısını alır. Bədəndə sərbəst radikalların yaranmasıvə bunların təsirsiz hala gətirilməsi müəyyən vaxtalır. Lakin, irəliləyən yaş, səhv qidalanma nəticəsindəbədəndə antioksid çatışmazlığı yarana bilər vəbunun nəticəsində hüceyrələr ziyan görə bilər.Bədəndəki antioksidləri artırmağın ən yaxşı yolu an-tioksid ilə zəngin olan qidaların qəbul edilməsidir.

Ət, balıq, yumurta, kartof, buğda, soya yağı,düyü, lobya kimi Koenzim Q10 mənbələri.

Süd, tünd yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, yerkökü, ərikkimi A vitamini mənbələri.

Yaşıl bibər, kivi, sitrus bitkiləri, gül kələmi,çiyələk, pomidor, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər kimi C vi-tamini mənbələri.

Qarğıdalı yağı, günəbaxan yağı, qoz-fındıq,badam kimi yağlı toxumlar, ton balığı kimi E vita-mini mənbələri.

Fındıq, qoz, dəniz məhsulları, toyuq kimi sele-nium qaynaqlarına gündəlik qidalarımızda yer ver-məliyik. Bundan başqa qidalanmamızda soğan,sarımsaq, yaşıl-qara çay, pomidor, pomidor suyu,tomat, qarpız, üzüm, zeytun yağı, paxlakimilər kimiqidaları həddi aşmamaq şərti ilə qəbul edə bilərik.

Tərkibində lif olan qidaları artırmalı;

Ağ unun yerinə mümkün qədər kəpəkli, çovdar,buğda unu, düyü yerinə yarmadan istifadə etməkməsləhətdir.

Bədəndə zəifliyə, yaşlanmağa səbəb olan qidalar-dan uzaq olmaq lazımdır. Bunlar tərkibi bilinməyənhazır yeməklər, qatqı maddələri, qoruyucular, tər-kibində rəngləndirici maddələr olan qidalar, qay-maq, krem, mayonez kimi yağlı qidalar, sosiska,kolbasa kimi yağlı və işlənmiş ətlər, qızartma, mar-qarin, kola, limonad kimi içkilərdir.

Qidalanmağımıza bu cür diqqət etsək, müntəzəmolaraq idmanla məşğul olsaq, stresslə başa çıxmağınyollarını öyrənsək hər birimiz sağlam və rahatyaşlılıq dövrü keçirərik və yanlış həyat tərzinin yaşlabərabər gətirdiyi mənfi fəsadlardan qorunmuşolarıq.

45www.avismed.az

* Ad soyad:

* Ünvan İş ünvanı:

* Tel: E-mail

*-la işarətlənmiş məlumatlar mütləq doldurulmalıdır.

sağlam və gözəl

həyat-lə

sağlam və gözəl

həyat-lə ABUNƏ FORMUABUNƏ FORMU

Sağlamlıq və Gözəllik

maraqlı məlumatlar

Sağlamlığınız üçün hər şey Tibbi Marketlərdə

Ağız və diş baxımı

Ortopedik vasitələr

Tibbi texnika

Aromatik yağlar

Müalicəvi kosmetika

Uşaq qidaları

Saç və dəri analizi

Eşitmə cihazları

Eşitmə müayinəsi

Dərman preparatları

Bioəlavələr

Optik eynəklər

Gün eynəkləri

Optik linzalar

Kosmetik linzalar

Göz müayinəsi

Gigiyena vasitələri

Ana və körpə baxımı

tibbi marketlər şəbəkəsi

a p t e ktibbi market

Haqverdiyev küç. 11 (Olimp mağazasının yaxınlığında)Rəsul Rza küç. 23/7 (Keçmiş Tarqovı küçəsi) A.Nemətulla küç. 45 (Nərimanov metrosu)F.Ağayev küç. 14 (Elmlər Akademiyası metrosu)H.Zərdabi pr. 89 (20 Yanvar metrosu) Web: www.avismed.az

a is müştəri xidmətləri564 22 58 / 59418 14 01 / 02info@avismed.az