Salmo kottelati, Alakır Akarsuyu’ndan, Güney Anadolu, Türkiye'de Akdeniz'e dökülen, yeni

bir alabalık türü (Teleostei, Salmonidae)

Davut Turan¹, Esra Doğan¹, Cüneyt Kaya¹, Mahir Kanyılmaz²

l Recep Tayyip Erdogan Üniversitesi, Balıkçılık ve Su Bilimleri Fakültesi, 53100 Rize, Türkiye 2 Akdeniz Su Ürünleri Araştırma Üretme ve Eğitim Enstitüsü, 07000, Antalya, Türkiye

Sorumlu yazar: Davut Turan (dvtturan@yahoo.com)

Özet Salmo kottelati sp. n., Türkiye’deki Alakır Akarsuyu’ndan (Akdeniz havzası) tanımlanmıştır. Diğer Anadolu Salmo türlerinden aşağıda belirtilen karakteristiklerin kombinasyonu ile ayırt edilmektedir (türe özgü olmayan): hayattayken/canlıyken genel gövde rengi yeşilimsiden gümüşiye doğru; 7–9 parmak boyu (par imi) uzunluğunda yanal çizgiler; her iki cinsiyette de yan taraflarında eksik olan 4 koyu şerit; 160 mm SL’den küçük olanlarda, yüzgecin sadece üst kısmında bulunan göze benzeyen benek şeklinde birkaç siyah nokta, ancak daha büyük olan hem erkek hem de dişilerde çok sayıda siyah benek bulunmaktadır ve yüzgecin arkasında ve ortasında ve de üst tarafında yer almaktadırlar; birkaç taneden çok sayıdaya kadar sayısı değişebilen kırmızı benekler, orta tarafta ve yüzgecin alt ve üst taraflarının yarısına dağılmış şekilde; kafa uzunluğu (uzunluğu erkeklerde 29–33% SL, dişilerde 26–32); ağız genişliği (ağız açıklığının uzunluğu erkeklerde 13–19% SL, dişilerde 12–15); çene uzunluğu (uzunluğu erkeklerde 10– 13% SL, dişilerde 8–12); 105–113 yanal çizgi skalaları; 24–29 yanal çizgi ve sırt yüzgeci başlangıç noktası arasındaki skala sıraları, 17–19 yanal çizgi ve anüs yüzgeci başlangıç noktası arasındaki skala sıraları; 13–15 yanal çizgi ve adipoz (yağ) yüzgeci arasındaki skala.

Anahtar Kelimeler Anadolu, balık dağılımı, taksonomi (türüne göre sınıflandırma), Salmo (Alabalık), yeni türler

Akademik editör: N. Bogutskaya | 26 Haziran 2014 tarihinde Alındı| 13 Kasım 2014 tarihinde Kabul Edildi | 10 Aralık 2014 tarihinde Yayınlandı

http://zoobank.org/AABC88CB-9091-4E07-99C8-7771964434B4

Alıntı: Turan D, Doğan E, Kaya C, Kanyılmaz M (2014) Salmo kottelati, Alakır Akarsuyu’ndan, Güney Anadolu, Türkiye'de Akdeniz'e dökülen, yeni bir alabalık türü

(Teleostei, Salmonidae). ZooKeys 462: 135–151. doi: 10.3897/zookeys.462.8177

ARAŞTIRMA MAKALESİ

%Telif Davut Turan ve diğerleri. Bu makale, Creative Commons Attribution License (CC BY 4.0) (4.0 TARAFINDAN KK) koşulları altında dağıtılan ve itibar edilen özgün yazar ve kaynağının belirtilmesi kaydıyla herhangi bir ortamda sınırsız kullanılmasına, dağıtılmasına ve çoğaltılmasına izin verilen, erişime açık bir makaledir.

Giriş

Salmo trutta (Deniz alası) Linnaeus, 1758 uzun süre, yaygın olarak Avrupa ve Ortadoğu boyunca dağılıp Atlas Menzili’nin (Fas, Cezayir) güney ve güney-doğusuna ve Afganistan'daki Amu-Darya Nehri’nin yukarı kısmına ulaşan bir polimorfik (çok biçimli) tür olarak kabul edilmiştir (Kottelat 1997). Uzun yıllardan beri, daha S. Trutta nın bir dizi alt türünün ya da sonrasında S. trutta olarak atanan farklı türlerin tanımı yapılmıştır. kabul Çoğu yazar S. trutta yı üç büyük ekotip (deniz göçmeni, gölde yaşayan ve nehircil veya ırmakta yaşayan) oluşturan oldukça değişken bir tür olarak nitelendirmiştir.

Avrupa ve Asya'da dağıtılan S. trutta nın alt türlerinin bazı çeşitleri Kottelat (1997) tarafından tür düzeyinde yeniden hayata döndürüldü. Daha sonra, bazı Kuzey Afrika türlerinin tür durumu Delling ve Doadrio (2005) tarafından ve Balkan olanlar Delling (2003, 2011) tarafından tartışıldı. Kottelat ve Freyhof (2007) tereddütle Avrupa sularında 29 tür ayırt etti ve pek çok popülasyonun ve nominal türlerin durumunun hala açıklığa kavuşmadığını belirtti.

Tortonese (1955) Anadolu'daki alabalıkları inceledi ve S. Trutta’nın dört alt türünü bildirdi: S. Turta labrax Pallas, 1814 Çoruh Nehri’nden (Karadeniz havzası), Kuru Nehri’ndeki Çıldır Gölü (Hazar Denizi havzası), ve Uludağ dağlarından (Marmara Denizi havzası); Kuru Nehri’nden (Hazar Denizi havzası) S. trutta caspius Kesler, 1877; Çoruh Nehri’nden (Karadeniz havzası) S. trutta macrostigma (büyük benekli alabalık) (Dumeril, 1858) ve Çatak Çayı (Dicle sistemi) ve Abant Gölü’nden (kuzeybatı Anadolu'da kapalı bir göl), S. trutta abanticus Tortonese’i, 1955 yeni bir alt tür olarak tanımladı. Daha sonra. S. trutta macrostigma nın dağılım alanı olarak, Çoruh Nehri’nin, Ege Denizi havzası yanısıra Marmara Denizi havzası, İzleme bölgesi, Akdeniz havzası, ve de Dicle-Fırat Nehirleri’ni de kapsadığı şeklinde kabul edildi (Geldiay ve Kähsbauer 1967; Kelle 1978; Kuru 1975, 2004; Balık 1984; Bardakçı ve diğ. 1994; Küçük 1997). Salmo trutta labrax ın yaygın olarak Karadeniz’in güneydoğu kıyısındaki akarsularda ve nehirlerde, ve S. trutta caspius un Kuru Nehri’nde (Aras 1974; Kuru 1975, 2004; Kutrup1994, Geldiay ve Balık 2007, Tabak ve diğ. 2002; Turan, 2003) olduğu bildirildi. Buna ek olarak, S. platycephalus Behnke, 1968 üst Seyhan Nehri’nde şeklinde tanımlandı (Behnke 1968; Kuru 2004; Schöffmann 2004).

Turan ve diğ. (2010) Anadolu'da Karadeniz kıyısına suyunu boşaltan tüm nehirleri ve akarsuları araştırdı, ve Salmo popülasyonunun morfolojik olarak üç farklı grubunu ayır etti. Bu gruplar önceki yazarlar tarafından S. trutta labrax (Karadeniz kıyılarının güney-doğu drenajları), S. trutta macrostigma (Çoruh Nehri drenajı), ve S. trutta abanticus (Bolu İli’nde Abant Gölü çıkış noktası) olarak belirlenmişti. Turan ve dğ. (2010) Anadolu'da Karadeniz kıyısından edinilen örnekleri Kırım’daki Ulu-Uzen Nehri’ndeki (coğrafi olarak S. labrax ın örnek yeri bölgelerinden birine yakın olan Kırım’da Kacha Nehri üst uzantısındaki Biyuk-ozen Nehri) gerçek bir Salmo labrax örneği ile ve Rusya'daki Krasnodar Krai;’da bulunan Khosta Nehri'nden (kuzeydoğu Karadeniz kıyısı) bir örnek ile karşılaştırdı. Karşılaştırma, Anadolu'nun Karadeniz kıyılarındaki Salmo popülasyonlarının Kırım yarımadasındaki S. labrax ve Rusya’daki Kafkas kıyısındakinden farklı olduğunu ortaya çıkardı. Salmo trutta abanticus tür düzeyinde değerlendirildi;

%137

diğer iki popülasyonun morfolojik olarak farklı olduğu, teşhis edilebilir olduğu ileri sürüldü ve yeni tür olarak tanımlandı: S. coruhensis Turan, Kottelat & Engin, 2010 ve S. rizeensis Turan, Kottelat & Engin, 2010. Ayrıca çeşitli akarsularda her iki türün de sempatri olarak mevcut olmasına rağmen, sintopi olarak oldukça ender bulunduğunu belirtmişlerdir. Turan ve diğerleri (2010) tarafından, Türkiye'nin kuzey Karadeniz havzasındaki alabalıkların, ilgili nehir drenajlarındaki göçebe alabalıklardan ziyade genetik olarak birbirlerine daha yakın olan belirgin türü, yani farklı nehir drenajlarının yukarı kısımlarına yerleşmiş olan alabalıkları temsil edebileceği şeklinde bir görüş ileri sürülmüştür. Tortonese (1955) Çoruh drenajında hem S. trutta labrax hem de S. trutta macrostigma bulunduğunu bildirildi. Turan ve diğ. (2010) bunların görünüşe göre sırasıyla S. coruhensis ve S. rizeensis olduğu sonucuna varmışlardır. Bu iki türün aynı zamanda güney-doğu Karadeniz kıyısına suyunu boşaltan diğer akarsu ve derelerde de kaydedilmiştir (bkz Turan ve diğ. 2010: 336) (Şekil 1). Salmo labrax Karadeniz kıyılarının kuzey drenajlarına dağılmaktadır (hiç kuşkusuz kuzeybatıdan Kafkasya’dan Rusya’daki Tuna Nehri’ne) ancak, S. labrax ve S. coruhensis yayılma alanı arasındaki kesin sınır halen bilinmemektedir ve Gürcistan'daki nehirlerde bulunan alabalıklar hala taksonomik bir çalışma gerektirmektedir. S. coruhensis e gelince, bu alabalık Kızılırmak Nehri’nin kuzeyindeki Çoruh Nehri'nden güney-doğu Karadeniz kıyısındaki drenaja dağılmaktadır.

S. macrostigma dağılımı Cezayir ile sınırlıdır (Kottelat 1997; Delling ve Doadrio 2005). S. macrostigma olarak anılan diğer peri-Akdeniz popülasyonları birkaç türe aittir (örneğin, İtalya’daki S. cettii ve doğu Adriyatik drenajlarındaki S. farioides) (1997 Kottelat). Türkiye'de, S. rizeensis in yanı sıra, önceleri S. trutta macrostigma olarak yanlış tanımlanan bazı popülasyonlar da S. tigridis Turan, Kottelat & Bektaş, 2011 (Dicle-Fırat drenajı, Basra Körfezi havzası), S. labecula Turan, Kottelat & Engin, 2012 (aşağı Seyhan Nehri’ndeki Ecemiş Çayı, doğu Akdeniz havzası), Kartoz ve Zindan Çayları (Köprü Çayı’nın akarsu kolları, bir Akdeniz kıyı drenajı) S. opimus Turan, Kottelat & Engin, 2012 (Ceyhan Nehri’nin alt uzantılarındaki Tekir, Fırnız ve Göçüksu Çayları) ve Alara Akarsuyu (bir Akdeniz kıyı drenajı), S. chilo Turan, Kottelat & Engin, 2012 (yukarı Ceyhan Nehri’ndeki Akdere Çayı), S. okumusi Turan, Kottelat & Engin, 2014 (batı Fırat drenajı), ve S. euphrataeus Turan, Kottelat & Engin, 2014 (kuzeydoğu Fırat drenajı) olarak tanımlanmıştır.

Güney Marmara Denizi kıyısında ve İzleme Bölgesi’nde bulunan Salmo popülasyonunun taksonomik durumu önümüzdeki diğer yazılarda tartışılacaktır.

Mevcut yazı Alakır’da, suyunu Akdeniz'e boşaltan küçük bir çayda yaşayan yerleşik alabalığın kimliğine dair verilerimizin bildirmektedir. İsimsiz bir tür olduğu sonucuna vardık. Burada, yeni bir tür Salmo kottelati olarak tanımlanmaktadır.

Materyal ve Yöntemler

Balık, darbeli DC elektro balıkçılık ekipmanları ile yakalanmıştır. Malzeme aşağıda belirtilen yerlere yerleştirilmiştir:

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %138FFR, Su Ürünleri Fakültesi Zooloji Müzesi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize ve CMK, Maurice Kottelat koleksiyonu, Cornol. Ölçümlerin ve sayıların her biri, doğal olarak avlanmış, düz pozisyonda, iyi korunmuş numuneler üzerinden elde edilmiştir.

% Davut Turan ve diğ. / ZooKeys 462: 135–151 (2014)138

Düz şekilde sabitlenmemiş veya hasarlı olan örnekler hariç tutulmuştur. Çoğu örnek, yavru ve olgun örneklerin her iki cinsiyetini de içermektedir. Çoğu Salmo popülasyonu küçüktür, coğrafi olarak kısıtlanmaktadır ve aşırı avlanma ve habitat tahribi nedeniyle büyük tehdit altındadır ve geniş gruplar halinde toplanmaları veya muhafaza edilmeleri uygun değildir. İlave edilmiş olan muhafaza edilmeyen alabalıkların olduğu alanda renk modelleri ve şekil çeşitliliği gözlenmiştir.

Ölçümler dijital kumpaslar (kalınlık ölçer) (0.1 mm doğruluk) ile alınmıştır. Sayımlar ve ölçümler için aşağıda yer alanlar hariç, Hubbs ve Lagler’ı (1947) izleyiniz. Kafa derinliği 1: gözün başından sonuna kadar; baş derinliği 2: oksiputtaki (kafanın arka derinliğinde) kafa derinliği; gövde derinliği 1: başlangıç noktasından sırt yüzgeci; gövde genişliği 2; anüs yüzgeci başlangıç noktasından gövde genişliği; adipoz-anüs yüzgeci yüksekliği: yüzgeç tabanının ortasından ölçülen; adipoz (yağ) yüzgeci tabanı uzunluğu: başlangıç noktasından eklenti yerine kadar ölçülen; kuyruk uzunluğu: anüs yüzgeci eklenti yerinden kuyruk yüzgeci tabanının ortasına kadar ölçülen; adipoz yüzgeci ve kuyruk yüzgeci arasındaki mesafe: adipoz yüzgeci eklenti yerinden kuyruk yüzgeci tabanının ortasına kadar ölçülen; maksilla (çene) uzunluğu: görünen tarafın üst kenarının ön ucundan arka ucuna kadar; ağız açıklıklığının uzunluğu: maksilla ve supramaksillanın birleşik maksimum derinliği; ağız açıklığı genişliği: ağız açıklığının köşeleri arasında ölçülen; ağız açıklığı uzunluğu: burun ucundan ağız açıklığı köşesine kadarki mesafe. Yanal-çizgi skalaları hipural kompleksinin arka ucuna kadar sayılmıştır. Adipoz yüzgeci ve yanal çizgi arasındaki skala sıraları adipoz yüzgeci eklem yerine kadar sayılmıştır. Tek bir pterygiophore da eklemlerle birleşen son iki dallı sırt ve anüs yüzgeç kılçıkları 1½ olarak sayılmıştır. Omurga sayısı radyografilerden elde edilmiştir ve karın ve kuyruk omurgaları olaraktan ayrı ayrı sayılmıştır. Karın omurgası ilk omurgadan itibaren sayılmıştır. İlk kuyruk omurgası hemal dikeni ile tam gelişendir. Kuyruk omurga sayısı hipural kompleksini içermektedir. Cinsiyet eşeylik organlarının incelenmesi ile tespit edilmiştir. Renk modellerinin tanımlamasında, gövde üzerindeki, genellikle solungaç açıklığının arkasında, sırt yüzgecinin altında, anüs yüzgecinin üzerinde ve kuyruk sapında konumlanmış olan geniş siyahımsı dikey izleri ifade etmek için şeritler kelimesini kullanmaktayız. Bazı türlerde, bu şeritler, sadece iyi korunmuş numunelerde ya da sadece gerilim altında olanlarda bilinmektedir, ve diğer türlerde de doğal ortamında rahatsız edilmemiş (bozulmamış) olanlarda görünmektedir. Bir benek, beyaz ya da çok soluk bir halka ile çevrili olduğu zaman göz şeklinde benek olarak adlandırılır.

S. coruhensis, S. aizeensis, S. abanticus, S. taspius, S. tigridis, S. platycephalus, S. labecula, S. opimus, S. chilo, S okumusi, ve S. euphrataeus için morfometrik ve meristik veri Turan ve diğ. tarafından (2010, 2011, 2012, 2014).

Sonuçlar

Salmo kottelati sp. n. http://zoobank.org/A1CED992-9A64-4369-B88C-918DFB12BBDC Şekil 1

%139Holotip. FFR 03180, 205 mm SL, erkek; Türkiye: Antalya İli: Altınyaka köyü; Alakır Çayı (40°35.32'K, 40°51.50'D); D. Turan, E. Doğan ve C. Kaya. 21 Eylül 2014.

% Davut Turan ve diğ. / ZooKeys 462: 135–151 (2014)139

%

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %140Şekil I. Salmo kottelati; Türkiye: Antalya İli: Alakır çayı a FFR 03180, holotip, 205 mm SL, erkek b FFR 03181, paratype, 207 mm SL, male c FFR 03181, paratype, 208 mm SL, female d FFR 03181, paratip, 175 mm SL, dişi e FFR 03181, paratip, 98 mm SL, Yavru.

% Davut Turan ve diğ. / ZooKeys 462: 135–151 (2014)141

Paratipler. FFR 03181, 21, 98–210 mm SL; holotipteki ile aynı veri. FFR 03182, 16, 98–176 mm SL; CMK 22405, 4, 97–143 mm SL; Türkiye: Antalya İli: Altınyaka köyü; Alakır Çayı (40°35.32'K, 40°51.50'D); M. Kanyılmaz, 15 Eylül 2008.

Tanı. Salmo kottelati aşağıda belirtilen karakterlerin kombinasyonu ile Türkiye'de, tanımlanan tüm Salmo türlerinden ayrıdır: erkeklerde 7-9 parr uzunluğundaki yan çizgi en az 176 mm SL ye kadar ve dişilerde en az 208 mm SL ye kadar belirgindir; erkeklerde ve dişilerde yüzgeçte dört koyu şeridin olmaması; yaklaşık 160 mm SL den daha büyük olan erkeklerde ve yaklaşık 160-190 mm SL arasında olan dişilerde gövde üzerindeki siyah benekler çok sayıda, göz şeklinde, arka, orta ve üst kısma dağılmış şekildedir (bazen yüzgecin alt kısmına); yaklaşık 160 mm SL den daha küçük olan erkeklerde ve dişilerde, birkaç siyah benek, sadece yüzgecin üst kısmında bulunmaktadır; birkaç taneden çok sayıdaya kadar sayısı değişebilen göz şeklindeki kırmızı benekler arka kısımda ve üst ve alt yüzgecin yarısında bulunmaktadır; hem siyah hem de kırmızı beneklerin sayısı genellikle erkeklerde boyut ve yaşla beraber artarken hem siyah hem de kırmızı beneklerin sayısı dişilerde boyut ve yaşla beraber azalmaktadır; kafa uzunluğu (erkeklerde 29–33% SL, dişilerde 26–32); ağız genişliği (ağız açıklığının uzunluğu erkeklerde 13–19% SL, dişilerde 12–15) belli belirsiz subterminal; çene uzunluğu (erkeklerde 10– 13% SL, dişilerde 8–12) uzun yaklaşık yaklaşık 120 mm SL den daha uzun erkeklerde ve yaklaşık 170 mm SL daha uzun dişilerde gözün ötesine ulaşmaktadır; 105–113 yanal çizgi skalaları (arka hipural kenara kadar); yanal çizgi ve sırt yüzgeci başlangıç noktası arasında 24–29 skala sıraları, yanal çizgi ve anüs yüzgeci başlangıç noktası arasında 17–19 skala sıraları; yanal çizgi ve adipoz yüzgeci arasında 13–15 skala sıraları. solungaç ilk solungaç kemerin dış tarafında 18-20 solungaç dikeni.

Tanım. Genel görünüş Şekil 1 de gösterilmektedir, morfometrik ve meristik veriler Tablo 1 ve 2 de verilmektedir. Her iki cinsiyette de kafanın arkasındaki gövdenin sırt profili belirgin şekilde bombeli, karın profili sırt profiline nazaran daha az kemerli. Gövde kısmen derin. Kafa zun, erkeklerde sırt yüzgeci başlangıç noktasında 1.2-1.4 kat vücut derinliği, dişilerde 1.0-1.2, yaklaşık 190 mm SL den daha uzun erkeklerde sırttan karına doğru belli belirsiz basık, yaklaşık 180 mm SL daha küçük erkeklerde ve dişilerde basık değil. Kafa şekli cinsiyete bağlı olarak iki şekilli (dimorfik): erkeklerde üst profil gözler arasındaki alanda hafif bombeli ve burun deliklerinin arka hizasında burun üzerinde hafif bombeli, dişilerde gözler arasındaki alanda düz ve burun üzerinde belirgin şekilde bombeli. Ağız genişliği, 190 mm SL den daha büyük erkeklerde terminal veya hafif subterminal, yaklaşık 180 mm SL den küçük olan erkeklerde ve dişilerde subterminal, yavrularda bariz şekilde subterminal. Yaklaşık 190 mm SL den daha büyük erkeklerde üst çene alt çene ile eşit veya alt çeneden biraz daha uzun, yaklaşık 180 mm SL den daha küçük erkeklerde, dişilerde ve yavrularda daha uzun. Alt çene ucu, yaklaşık 190 mm SL den daha büyük erkeklerde hafifçe yukarı kıvrıktır ancak aksine, dişilerde hiçbir boyutta kıvrık değildir. Çene uzunluğu, yaklaşık 120 mm SL den daha büyük erkeklerde ve yaklaşık 170 mm SL den daha uzun dişilerde gözün ötesine ulaşmaktadır, üst kenar bombesi erkeklerde geriye doğru, dişilerde düz veya hafif bombeli. Burun erkeklerde sivri ve hafif kadınlarda hafif sivri.

105-113 skalalı yanal çizgi; yanal çizgi ve sırt yüzgeci başlangıç noktası arasında 24-29 skala sıraları; yanal çizgi ve anüs yüzgeci başlangıç noktası arasında 17-19 skala sıraları; yanal çizgi ve adipoz yüzgeci eklem yeri arasında 13-15 skala sıraları (Tablo 2). 3-4 basit ve 9½-10½ dallı kılçıklardan oluşan sırt yüzgeci, dış kenarı düz ya da hafif bombeli.

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %142Adipoz yüzgeci yaklaşık 170 mm SL den daha küçük olan ve üst kenarı düz veya öne doğru hafif bombeli olan erkeklerde, küçüktür ve arkaya doğru bombeli veya büyük, neredeyse kuyruk yüzgeci

% Davut Turan ve diğ. / ZooKeys 462: 135–151 (2014)143

Tablo I. Salmo kottelati'nin morfolojik karakterleri. Parantez içindeki sayı: ortalama

Salmo kottelati

Havza Akdeniz

Drenaj Alakır Çayı

İl Antalya

Türlerin Cinsi ve Sayısı Erkek, n=20 Dişi, n=20 holotip

YAYILMA ALANI SD YAYILMA ALANI SD Erkek

Standart uzunluk (mm) 122–210 98–208 205

Standart uzunluğunun yüzde olarak belirtilmesi

Kafa uzunluğu 29.2–32.7 (30.9) 0.90 26.2–31.5 (28.7) 1.46 31.8

Ön Sırt uzunluğu 48.9–52.4 (50.1) 1.13 46.7–50.7 (49.4) 1.34 52.3

Ön Karın uzunluğu 53.9–60.3 (55.7) 1.43 50.1–56.7 (54.7) 1.31 57.6

Ön Anüs uzunluğu 72.8–83.1 (75.5) 2.07 73.2–82.8 (76.0) 1.93 75.6

Sırt yüzgecinin başlangıç noktasından gövde derinliği

21.6–26.7 (24.4) 1.32 23.0–27.0 (25.4) 1.13 24.0

Anüs yüzgecinin başlangıç noktasından gövde derinliği

15.8–20.6 (18.0) 1.16 17.6–20.5 (18.8) 0.82 18.9

Pedünkül (Kuyruk Sapı) derinliği 10.1–13.3 (11.3) 0.80 10.5–12.9 (11.5) 0.76 12.0

Pedünkül (Kuyruk Sapı) uzunluğu 15.3–19.3 (16.7) 0.99 14.8–18.4 (17.0) 0.93 16.2

Adipoz (yağ yüzgeci) ve kuyruk yüzgeci arasındaki mesafe

14.1–17.0 (15.0) 0.78 13.8–16.2 (14.9) 0.64 14.2

Anüs yüzgecinin başlangıç noktasından gövde genişliği

5.7–11.8 (8.7) 1.86 6.9–11.6 (9.2) 1.83 10.3

Sırt yüzgeci tabanının uzunluğu 13.4–19.6 (14.7) 1.44 11.4–15.3 (14.0) 0.99 15.2

Sırt yüzgecinin derinliği 15.0–22.4 (19.1) 2.06 17.3–22.4 (19.6) 1.56 19.6

Göğüs yüzgecinin uzunluğu 19.8–24.5 (22.2) 1.35 19.8–25.2 (22.5) 1.55 20.2

Adipoz (yağ yüzgeci) tabanının uzunluğu

2.7–4.6 (3.8) 0.73 2.3–4.4 (3.6) 0.50 3.4

Adipoz (yağ yüzgecinin) derinliği 7.4–10.5 (8.7) 0.73 5.6–9.4 (8.0) 0.82 9.1

Karın yüzgecinin uzunluğu 15.2–19.4 (16.9) 1.12 15.9–18.9 (17.2) 0.94 16.2

Anüs yüzgecinin derinliği 17.3–20.6 (19.1) 0.89 17.7–21.3 (19.1) 1.03 19.1

Anüs yüzgeci tabanının uzunluğu 7.7–11.7 (10.0) 0.86 8.9–14.1 (10.5) 1.36 9.8

Üst kuyruk yüzgeci lobunun uzunluğu 17.7–22.4 (19.8) 1.28 16.8–22.0 (19.3) 1.50 18.1

Orta kuyruk yüzgeci kılçığının uzunluğu

13.3–16.9 (15.2) 0.89 13.6–17.6 (14.6) 0.87 14.6

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %144

tabanına ulaşan ve yaklaşık 190-200 mm SL den daha büyük olan erkeklerde, üst kenar belirgin şekilde bombelidir. Dişilerde, küçükten ortaya doğru olan adipoz yüzgeci, üst kenarı hem öne doğru hem de arkaya doğru belirgin şekilde bombelidir. Göğüs yüzgeci uzunluğu, 1 basit, 10-13 dallı kılçıktan oluşur, dış kenarı hafif bombelidir. Karın yüzgeci1 basit ve 7-9 dallı kılçıktan oluşur, dış kenarı hafif bombelidir.

Alt kuyruk yüzgeci lobunun uzunluğu 17.1–22.2 (19.8) 1.56 17.5–21.9 (20.1) 1.30 18.5

Burun uzunluğu 6.7–9.9 (8.1) 0.83 6.3–8.9 (7.6) 0.77 9.9

Burun delikleri arasındaki mesafe 4.5–6.3 (5.0) 0.49 4.4–6.1 (4.7) 0.65 5.9

Göz çapı 6.5–9.1 (7.6) 0.81 5.9–8.2 (7.1) 0.73 6.5

Gözler arasındaki boşluk genişliği 6.5–9.6 (8.0) 0.93 6.3–9.0 (7.5) 0.74 6.8

Gözden kafaya kadar olan derinlik 13.7–16.8 (14.8) 0.73 11.9–14.9 (13.6) 0.90 16.8

Ensede kafa derinliği 18.4–20.3 (19.2) 0.54 16.3–19.7 (18.4) 0.92 18.6

Çene uzunluğu 10.1–13.3 (11.8) 0.87 8.2–11.7 (9.8) 0.91 12.6

Çenenin maksimum yüksekliği 3.0–3.9 (3.4) 0.30 2.6–4.0 (3.3) 0.46 3.4

Ağız açıklığının genişliği 10.6–12.9 (11.6) 0.69 9.3–12.6 (10.4) 0.89 12.6

Ağız açıklığının uzunluğu 13.2–18.9 (15.6) 1.35 11.8–14.5 (13.1) 0.76 18.9

%139Tablo 2. Güney Anadolu'nun Akdeniz drenajına dağılan beş Salmo türünde meristik (sayılarak elde edilen) değerlere rastlama sıklığı Number of lateral-line scales to hypural magrin

n 105

106

107 108 10

9110

111 112 113 11

4115

116

117

118

119

120

ortalama

S. kottelati 36 2 4 2 3 4 10 1 8 2 109.4

S. platycephalus 20 1 2 5 7 2 1 2 112.9

S. optimus 27 2 4 8 4 3 2 2 1 1 114.5

S. labecula 17 2 4 2 3 5 1 111.6

S. chilo 19 2 3 2 2 5 3 2 111.1

Enine skala sıraları

Yanal çizginin üzerinde Yanal çizginin altında

n 23 24 25 26 27 28 29 ortalama 15 16 17 18 19 ortal

ama

S. kottelati 36 6 10 8 7 3 2 25.9 9 7 20 18.3

S. platycephalus 20 6 6 8 24.1 14 6 17.3

S. optimus 27 6 12 9 25 10 13 14 17.3

S. labecula 17 11 2 5 23.5 10 7 16.4

S. chilo 19 2 9 8 25.3 4 6 9 16.3

Adipoz yüzgeci eklem yeri ve yanal-çizgi arasındaki skala sıraları

n 13 14 15 ortalama

S. kottelati 36 8 19 9 14

S. platycephalus 20 4 8 8 14.2

S. optimus 27 10 13 4 13.8

S. labecula 17 8 9 14.5

S. chilo 19 5 14 13.7

Solungaç dikenleri

18 19 20 21 22 23 24 25 ortalama

S. kottelati 5 20 11 19.2

S. platycephalus 7 9 4 23.9

S. optimus 4 8 12 3 19.5

S. labecula 2 10 5 22.2

S. chilo 5 14 19.7

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %143

3 basit ve 6½-8 ½ dallı kılçıkları ile anüs yüzgeci, dış kenarı düz veya hafif öne doğru bombeli, arkaya doğru bombelidir. Küçükten büyük boyuta türlerde kuyruk yüzgeci uzun ve kenarı veya tepesi çentiklidir, lobları hafifçe sivridir. İlk solungaç kemerinin dış tarafındaki solungaç dikenleri 6-7 + 12-13 = 18-20 dir. Toplam omur 55 (2), 56 (12), 57 (5), ve 58 (1) dir; 14 modu ile ön sırt omuru 13-15 tir; 34 modu ile karın omurunun sayısı 33-35 tir, ve 22 modu ile kuyruk omurları 21-23 tür. Karın bölgesinin kuyruk bölgesinden daha uzudur, nadiren bölgeleri eşittir, ve karın ve kuyruğu arasındaki sayı farkı 11-14 tür; en yaygın omur formülü 34+ 22 dir.

Cinseyete bağlı olarak dimorfizm (ikibiçimlilik). S. kottelati nin erkeklerinin dişilerine kıyasla daha uzun kafası ve çenesi ve daha büyük ağız açıklığı vardır.

Renklenme. Ömürlerindeki genel gövde renkleri yeşilimsiden gümüşiye şeklindedir. Muhafaza edilen örneklerde gövdeleri yüzgecin arkasında ve üst kısmında koyu kahverengi, yüzgecin aşağı kısmında kahverengimsiden sarımsıya ve karın kısmı sarımtıraktır (Şekil 1). Gözün arkasında (yanak ve preoperkül üzerine) büyük siyah bir benek (göz bebeğinden daha büyük ancak gözden daha küçük) ve bir ila beş tane küçük siyah benekler (göz bebeğinden daha küçük), ve operkül (solungaç kapağı) üzerinde 4-15 küçük siyah benekler bulunmaktadır. Başın üst kısmında, göz bebeğinden daha küçük, 21 siyah benek vardır. Yaklaşık 160 mm SL. den büyük olan erkeklerde gövdenin üstünde çok sayıda, göz şeklinde, orta büyüklükten büyüğe (göz bebeğine eşit veya daha küçük), yüzgecin arka (bazen ön sırt alnında da bulunmaktadır) orta ve üst (bazen yüzgecin alt kısmında) kısmına dağılmış siyah benekler vardır. Kırmızı benekler birkaçtan çok sayıdaya, göz şeklinde yüzgecin alt ve üst kısımlarının yarısına dağılmış şekildedir. Yaklaşık 160 mm SL den daha küçük olan her iki cinsiyette ve yaklaşık 190 mm SL in üstünde olan dişilerde birkaç siyah benek yüzgecin sadece üst kısmında mevcuttur. Hem siyah hem de kırmızı beneklerin sayısı erkeklerde, tek bir erkek dışında (Şekil 1B), boyuta ve yaşa göre artmaktadır ancak aksine dişilerde hem siyah hem de kırmızı beneklerin sayısı boyuta ve yaşa göre azalmaktadır. Sırt yüzgeci grimsi, alt kısmın arkasına doğru üç veya dört sıra kırmızı benekli, orta, alt ve üst kısımlarda 6-7 sıra siyah beneklidir, ve benekler koyu şekilde belirgindir. Kuyruk yüzgeci koyu gridir, dış kenarı siyahımsıdır. Göğüs, pelvis ve anüs yüzgeci sarımtıraktır. Yaklaşık 170 mm SL daha büyük olan örneklerde anüs yüzgecinin ön kenarı beyazdır. Adipoz (yağ)yüzgeci grimsidir. Erkeklerde en az 176 mm SL kadar olanlarında ve dişilerin en 208 mm SL kadar olup, geniş ve büyük olanlarında (Şekil 1) yedi ila dokuz par imi hafif yuvarlak şekilde belirgindir.

Dağılım ve habitat. Salmo kottelati türünün sadece, güney Anadolu'da Akdeniz’in bir drenajı konumundaki Antalya il merkezinin yaklaşık 96 km güneybatısında olan Alakır Çayı’nda olduğu bilinmektedir (Şekil 2). Bu tür, soğuk ve temiz suda ve alt tabanı iri kumlu ve çakıllı olan yumuşak akarsu debisinde yaşamaktadır.

Etimoloji. Tür, Avrupa ve Asya'nın balık faunası bilgisine katkıda bulunmuş olan Maurice Kottelat onuruna adlandırılmaktadır.

Tartışma ve Karşılaştırma

%144Salmo kottelati Türkiye’de bulunun diğer tüm Alabalık türlerinden ve S. labrax tan (Kuzey Karadeniz havzasından) yüzgecindeki birkaç par imi (7–9 yerine 10–13) ile hemen ayırt edilmektedir.

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %145

%

Şekil 2. Salmo türlerinin Anadolu’daki dağılımı: S. coruhensis (1) S. rizeensis (2) S. abanticus (3) S. caspius (4) S. tigridis (5) S. euphrataeus (6) S. okumusi (7) S. chilo (8) S. opimus (9) S. platycephalus (10) S. labecula (11) S. kottelati (12) S. cf. coruhensis (13) S. cf. rizeensis (14).

Ayrıca, erkeklerde ve dişilerde yüzgeçlerinde dört koyu şeridin bulunmaması ile de S. platycephalus, S. opimus, S. chilo, ve S. labecula dan ayrılmaktadır (olanlar ile kıyaslandığında).

Yukarıdaki farklılıklarının yanı sıra, S. kottelati, tüm boyuttaki bireylerinin yüzgeçlerindeki kırmızı beneklerin varlığı ve (yaklaşık 70 mm SL daha büyük örneklerde bulunmadığında, vb.) ve tüm boyuttaki bireylerdeki siyah beneklerin varlığı (yaklaşık 170 mm SL daha büyük örneklerde bulunmadığında vb.) ile S. Platycephalus’tan ayırt edilir. Yeni türlerde, ilk solungaç yayının dış kısmında daha az solungaç dikeni (23-25’ye karşın 18-20 gibi), erkeklerde daha uzun bir kafa (%27-29SL yerine 29-33), daha derin kafa (göz derinliği erkeklerde %12-13 SL, dişilerde 11-12 yerine erkeklerde 14-17, dişilerde 12-15) ve daha uzun bir maksilla (erkeklerde % 8-10SL dişilerde 7-8 yerine erkeklerde 10-13, dişilerde 8-12) bulunmaktadır.

Yukarıda sıralanan farklılıklarının yanı sıra, S. kottelati az yan çizgili pullara sahip olması (112-120 yerine 105-113) ve erkek ve dişilerde gövde üzerinde bulunan yaklaşık 160 mm SL daha büyük siyah ve kırmızı beneklerin sayısı ve yeri ile S. opimus’tan ayrılır. S. kottelatilerdeki siyah benekler erkeklerde sayısız ve yaklaşık 160 mm SL daha büyük ve dişilerde yaklaşık 160-190 mm SL arasında olup orta çizgi ve yüzgecin üst yarısı ve alt yarısı üzerinde mevcut olup hem kırmızı hem de siyah beneklerin sayısı erkeklerde artan boyut ve yaşla birlikte artar. S. opimuslarda, siyah benekler az sayıda (50'den az) olup, yüzgecin üst ve arka kısmında bulunur ve bunların sayısı erkeklerde artan boyutu ve yaşla birlikte artmaz. S. kottelati ve S. opimus erkekleri arasındaki başka farklar da vardır: S. kottelati erkeklerinde daha derin kafa (göz derinliği %12-13 SL yerine 14-17), daha uzun bir maksilla (%9-10 SL yerine 13-19) ve daha büyük ağız açıklığı (açılma uzunluğu, (%11–14 SL, ortalama 13 yerine 13–19, ortalama 16).

Yukarıda belirtilen farklılıklara ek olarak, S. kottelati aşağıdaki özellikleri ile S. Chilo’dan ayrılır: Başın hafifçe bombeli sırt profili (fazlasıyla bombeli olmak yerine), sivri bir burun (küt olmak yerine), hafifçe subterminal ağız (bariz subterminal olmak yerine), etsiz maksilla ve alt dudak

%146

(etli olmak yerine), (önemli oranda cinsel dimorfik maksilla uzunluğu (cinsel dimorfik olmayanlara karşın erkeklerde uzunluğu dişilerinkinden daha uzun) belirgindir; gövde yuvarlaklığı üzerindeki siyah beneklerdir (düzensiz şekilli olanlara karşın). Yeni türler de yanal çizgi ve anal yüzgeç başlangıcı arasında daha fazla sayıda pul sırası olmasıyla (15-17 yerine 17-19) S. chilo’dan ayrılır. S. chilo erkekleriyle karşılaştırıldığında, S. kottelati erkeğinin, daha derin bir kafası (göz derinliği %12-13 SL yerine 14-17) ve daha uzun bir maksillası (uzunluk %9-10 SL ortalama 9 yerine 10-13 ortalama 12) bulunur.

Yukarıda belirtilen farklılıklar yanında, S. kottelati, yüzgecinde kırmızı benekler bulunması (yaklaşık 70 mm SL daha büyük örneklerde bulunmadığında vb.) ve gövdesi üzerinde yuvarlak (düzensiz şekilliler yerine siyah beneklerin bulunmasıyla S. Labecula’dan ayrılır). Salmo kottelati’de yanal çizgi ve anal yüzgeç başlangıcı arasında daha fazla pul sırası (16-17 yerine 17-19) ve daha az sayıda solungaç dikeni (21–23 yerine 18–20) bulunmaktadır. Ayrıca, daha büyük predorsal mesafesi (erkeklerde %45–48 SL, ortalama 46, dişilerde 44–47, ortalama 45 yerine erkeklerde %49–52 SL, ortalama 50, dişilerde 47–51 ortalama 49) ile S. Labecula’dan ayrılır. Ayrıca, S. Kottelati, erkeklerde daha uzun bir kafaya (%27-29 SL ortalama 28 yerine 29-33, ortalama 31) ve erkeklerde daha derin kafaya (göz derinliği %11-14 SL, ortalama 13 yerine 14-17 ortalama 15) sahiptir.

Salmo kottelati örneklerde gövde üzerinde bulunan yaklaşık 160 mm SL’den daha büyük siyah beneklerin sayısı ve yeri ile de S. Tigridis’ten ayrılır. S. kottelatilerdeki siyah benekler erkeklerde sayısız ve yaklaşık 160 mm SL’den daha büyük ve dişilerde yaklaşık 160-190 mm SL arasında olup orta çizgi ve yüzgecin üst yarısı ve alt yarısı üzerinde mevcuttur ve hem kırmızı hem de siyah beneklerin sayısı erkeklerde artan boyut ve yaşla birlikte artar. S. tigridislerde, siyah benekler az sayıda (50'den az) olup, yüzgecin üst ve arka kısmında bulunur ve bunların sayısı erkeklerde artan boyutu ve yaşla birlikte artmaz. Yeni türlerde yanal çizgi ve sırt yüzgeci başlangıcı arasında daha az sayıda pul sırası (32–35 yerine 24–29), yanal çizgi ve anal yüzgeç başlangıcı arasında daha az sayıda pul sırası (22–26 yerine 17–19), ve adipoz yüzgeci sokulması ve yanal çizgi arasında daha az sayıda pul sırası (19-20 yerine 13-15) olmasıyla S. tigridis’den ayrılır. Yukarıda sıralanan farklılıklarının yanı sıra, S. kottelati erkekleri daha uzun (%25–28, ortalama 27 yerine 29–33 SL, ortalama 31) ve daha derin kafaya (ensede derinlik %17–18, ortalama 17 yerine 18–20 SL, ortalama 19) ve daha uzun bir maksillaya (%8–9 SL, ortalama 9 yerine 10–13, ortalama 12) ve daha geniş ağız açıklığına (%9–10 SL, ortalama 10 yerine 11–13, ortalama 12) sahip olmalarıyla S. tigridis erkeklerinden ayrılır.

S. kottelati (yaklaşık 210 mm SL’den daha büyük örneklerin varlığında (bulunmadığındakinin aksine) gövde üzerinde kırmızı benekler bulunmasıyla, yüzgecindeeki siyah beneklerin şekliyle (çokgen yerine yuvarlak), siyah beneklerin etrafındaki halka şekliyle ve siyah beneklerin büyüklüğüyle (gözbebeğinden önemli oranda büyük olmak yerine gözbebeğine hemen hemen eşit olmasıyla) S. abanticus’dan ayrılır. S. Abanticus’dan daha az yan çizgisi (113–121 yerine 105–113) bulunur. Yukarıda belirtilen farklılıkların yanında, daha uzun bir kafaya (erkeklerde %26–29 SL, ortalama 27, dişilerde 24–26, ortalama 26 yerine erkeklerde 29–33, ortalama 31, dişilerde 26–32, ortalama 29) sahip olmasıyla S. Abanticus’dan ayrılır. S. kottelati erkekleri daha uzun predorsal mesafeye (% 47–48SL yerine 49–52), daha uzun bir maksillaya (%9-10 SL, ortalama 10 yerine 10–13, ortalama 12) ve daha büyük göz çapına (%6-7 SL, ortalama 6 yerine 7-9, ortalama 8), ve ensede daha derin bir kafaya

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %147(%17-19 SL, ortalama 17 yerine 18-20, ortalama 19) sahip olmalarıyla S. Abanticus erkeklerinden ayrılırlar.

%148

Salmo kottelati anal yüzgeç başlangıcı ve yanal çizgi arasında daha az sayıda pul sırası olmasıyla ((19–23 yerine17–19), ve adipoz yüzgeci sokulması ve yanal çizgi arasında daha az sayıda pul sırası olmasıyla (15–17 yerine 13–15), erkeklerinin daha uzun (%26–28 SL, ortalama 27.3 yerine 29–33, ortalama 30.9) ve daha derin kafaya (göz derinliği %12–14SL, ortalama 13 yerine 14–17, ortalama 15) sahip olmasıyla S. coruhensis’den ayrılır.

Salmo kottelati’de, genel gövde rengi hayattayken canlıyken yeşilden gümüş rengi arasıdır (kahverengimsi yerine). S. Kottelati erkeklerinin kafaları (ensede %17-18SL yerine 18-20) S. Caspius’unkilerden daha derindir. Salmo kottelati, erkeklerinin ve dişilerinin yüzgeçlerinde dört koyu bant bulunmamasıyla (küçük örneklerinde çok hafif veya belirsiz iz şeklinde ancak yaklaşık 230 mm SL’den daha büyük örneklerde belirgin olmak yerine) S. Okumusi’den ayırt edilir; Par işaretleri dikey dikdörtgen (dikey ince uzun olmak yerine) şeklindedir; Dairesel siyah benekler (düzensiz şekilli olmak yerine), sırt yüzgeci üzerinde büyük siyah benekler (gözbebeğinin yarısından biraz daha küçük olmak yerine gözbebeğinden biraz daha küçük) şeklindedir.

Salmo kottelati gövde üzerinde bulunan siyah benekler sayıları ve yerleri ile S. rizeensis’den ayrılır.S. kottelatilerdeki siyah benekler erkeklerde sayısız (60 ve daha fazla) ve yaklaşık 160 mm SL’den daha büyük ve dişilerde yaklaşık 160-190 mm SL arasında olup, orta çizgi ve yüzgecin üst yarısı ve alt yarısı üzerinde bulunur, hem kırmızı hem de siyah beneklerin sayısı erkeklerde artan boyut ve yaşla birlikte artar. S. rizeensis’de siyah benekler daha az sayıda (40'dan az) olup, yüzgecin arka ve üst kısmında bulunur ve bunların sayısı erkeklerde artan boyutu ve yaşla birlikte artmaz. Yeni türler de, genel gövde rengi (canlıyken kahverengimsi yerine yeşilden gümüş rengi arası ), erkeklerde neredeyse kuyruk yüzgecinin tabanına ulaşan(tüm boyutlarda ulaşmamakla birlikte) 200 mm SL’den daha büyük adipoz yüzgeci ve daha az yanal-çizgili pulları ile S. rizeensis’den ayrılır.

Salmo kottelati S. Okumusi’den daha uzun kafaya (erkeklerde %26–27 SL, dişilerde 25–26 yerine erkeklerde 29–33, dişilerde 26–32) sahiptir. S. kottelati erkekleri daha uzun kafaya, daha uzun maksillaya (%9-10 SL yerine 10-13) ve daha derin kafaya (ensede %16–17SL yerine 18–20) sahip olmasıyla S. okumusi erkeklerinden ayrılır.

Salmo kottelati genel gövde rengi ve gövde üzerindeki siyah beneklerin sayısı ve yeriyle de S. Euphrataeus’den ayrılır: S. Kottelati’de, siyah benekler sıklıkla erkeklerde çoktur ve sayısı boyut arttıkça artmakta olup (daha az ve artmayan sayıda olmak yerine) orta çizgi ve yüzgecin üst yarısı ve alt yarısı üzerinde (yüzgecin üst kısmında çoğunlukla anterior alanda sınırlı sayıda olmak yerine) bulunmaktadır. Yeni türler de, daha az yan-çizgili pulu (112–120 yerine 105–113), sırt yüzgeç başlangıcı ve yanal çizgi arasında daha az pul sırası (28–31, ortalama 29 yerine 24–29, ortalama 26), ve anal yüzgeç başlangıcı ve yanal çizgi arasında daha az pul sırasına (19–23 yerine 17–19) sahip olmalarıyla S. euphrataeus’dan ayrılır.

Salmo kottelati başın arkasındaki büyük (gözbebeğine eşit ya da daha küçük olmak yerine gözbebeğinden büyük ancak gözden küçük) bir siyah benek ile gövde üzerinde gözbebeğinden daha küçük (yanal çizgi boyunca ya da bazen bunun altına dağılmış birkaç düzensiz benek sırası yerine orta çizgi ve yüzgecin üst yarısı ve alt yarısı üzerine dağılmış

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %149birkaç ila sayısız kırmızı benek) yerleşik S. labrax’tan ayrılır. Salmo kottelati’de daha az yan-

%150çizgili pul (112–121 yerine 105–113), sırt yüzgeç başlangıcı ve yanal çizgi arasında daha az pul sırası (28–32 yerine 24–29), ve anal yüzgeç başlangıcı ve yanal çizgi arasında daha az pul sırası (19–23 yerine 17–19), adipoz yüzgeci sokulması ve yanal çizgi arasında daha az sayıda pul sırası (15-16 yerine 13-15) ve daha fazla sayıda solungaç dikeni (16–18 yerine 18–20) bulunur. S. kottelati erkekleri daha uzun kafa (%25–28 SL yerine 29 –33), daha büyük predorsal uzunluk (% 46–47SL yerine 49–52), daha derin kafa (göz derinliği % 11–13SL yerine 14–17), daha uzun maksilla (% 9–10 SL yerine 10–13), daha geniş ağız açıklığı (% 8–10 SL yerine 11–13), daha uzun ağız açıklığına (%12–14 SL, ortalama 13 yerine 13–19 ortalama 16) sahip olmalarıyla S. labrax erkeklerinden ayrılır.

Salmo kottelati ayrıca daha az yan-çizgili pulu (112–121 yerine 105–113), yanal çizgi ve anal yüzgeç başlangıcı arasında daha az pul sırası adipoz yüzgeci sokulması ve yanal çizgi arasında daha az sayıda pul sırası (15-17 yerine 13-15), daha büyük adipoz yüzgeci (derinliği %4–7 SL yerine 7–11) ve daha derin kuyruk pedinkülüne (derinliği %8–10SL yerine 10–13) sahip olarak Gönen Deresindeki (Güney Marmara Denizi) S. cf. Coruhensis’den ayırt edilebilir. S. kottelati’nin erkekleri daha uzun kafa (%24–28SL yerine 29–33), daha büyük predorsal mesafe (%45–47SL yerine 49–52), daha uzun ağız açıklığına (%11–14 SL, ortalama 12 yerine 13–19 ortalama 16) , daha dar ağız açıklığına (genişlik %8–10SL yerine 11–13), daha uzun maksillaya (% 8-10 SL yerine 10-13), ve daha derin kafaya (göz derinliği (% 11–14 SL yerine 14–17) ile S. cf. coruhensis’in erkeklerinden ayrılır.

Salmo kottelati daha az yan-çizgili pulu (114–121 yerine 105–113), sırt yüzgeci başlangıcı ve yanal çizgi arasında daha az sayıda pul sırası olmasıyla (32–35 yerine 24–29), yanal çizgi ve anal yüzgeç başlangıcı arasında daha az sayıda pul sırası olmasıyla (20–23 yerine 17–19), adipoz yüzgeci sokulması ve yanal çizgi arasında daha az sayıda pul sırası olmasıyla (16–17 yerine 13-15), daha büyük adipoz yüzgeci (derinliği %5–7 SL yerine 7–11) ve daha derin kuyruk pedinkülüne (derinliği %9–10SL yerine 10–13) sahip olarak Rezova Deresindeki (Trakya Bölgesi) S. cf. Rizeensis’den ayrılır. S. kottelati erkekleri daha uzun (%26–29 SL yerine 29–33) ve daha derin (göz derinliği % 12–14SL yerine 14–17) kafaya sahip olmasıyla S. cf. rizeensis erkeklerinden ayrılır.

Karşılaştırma malzemesi

Salmo platycephalus: 34, 75–550 mm SL; Türkiye: Kayseri İli .: Pınarbaşı ilçesinde Pınarbaşı Deresi, Seyhan Nehri drenajı.

Salmo chilo: 33, 65–235 mm SL; Türkiye: Sivas İli .: Gürün ilçesinde Akdere Deresi, Ceyhan Nehri drenajı.

Salmo labecula: 19, 85–400 mm SL, erkek; Türkiye: Niğde İli .: Çamardı ilçesinde Ecemiş Deresi, Seyhan Nehri drenajı. 10, 140-241 mm SL; Türkiye: Isparta İli .: Kartoz Köprüçay.

Salmo opimus: 13, 118–180 mm SL; Türkiye: Antalya İli .: Gündoğmuş’ta bulunan Alara Deresi. 25, 115, 147-186 mm SL; mm SL; Türkiye: Kahramanmaraş İli .: Kömürköy’de bulunan Göçüksu Deresi, Ceyhan Nehri drenajı. 4, 175-210 mm SL;

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %151

%152Türkiye: Kahramanmaraş İli .: Tekir’de bulunan Tekir Deresi, Ceyhan Nehri drenajı. 9, 90-300 mm SL; Türkiye: Nehir drenajı.

Salmo tigridis: 13, 136–227 mm SL; Türkiye: Van İli .: Çatak Çayı, Dicle Nehri drenajı. 7, 15-18 mm SL, Türkiye: Van İli .: Müküs Deresi, Dicle Nehri drenajı.

Salmo rizeensis: 16, 88–237 mm SL; Türkiye: Erzurum İli .: Ovit Dağı'nda bulunan Ovit (2) [Kan] Deresi, Çoruh Nehri drenajı. 7, 88–237 mm SL; Türkiye: Artvin İli .: Tekkale Köyünde bulunan Dörtkilise Deresi, Çoruh Nehri drenajı. 12, 75-167 mm SL; Türkiye: Artvin İli .: Cankurtaran dağında bulunan Çifteköprü Deresi, Çoruh Nehri drenajı. 11, 113-221 mm SL; Türkiye: Erzurum İli .: Yağlı köyünde bulunan Yağlı Deresi, Çoruh Nehri drenajı. 16, 145-224 mm SL; Türkiye: Giresun İli .: Akbulak köyünde bulunan Akbulak Deresi, Yeşilırmak Nehri drenajı.. 10, 122-221 mm SL; Türkiye: Kütahya İli .: Domaniç’te bulunan Sefaköy Deresi, Sakarya Nehri drenajı.10, 111– 119 mm SL; Türkiye: Kütahya İli .: Domaniç’te bulunan Çatalalıç Deresi, Sakarya Nehri drenajı. 13, 111-220 mm SL; Türkiye: Rize İli .: Gürcüdüzu yaylasında bulunan Çağlayan Deresi. 18, 95-226 mm SL; Türkiye: Rize İli .: Şehitlik köyünde bulunan Şehitlik Deresi. 12, 90-118 mm SL; Türkiye: Rize İli .: Kaptanpaşa köyünde bulunan Çayeli Deresi.10, 90-238 mm SL; Türkiye: Rize İli .: Ovit dağında bulunan Ovit Deresi, İyidere drenajı. 14, 120-200 mm SL; Türkiye: Rize İli .: Elevit Yaylası'nda bulunan Fırtına Deresi.10, 114-245 mm SL; Türkiye: Trabzon İli .: Coşandere köyünde bulunan Değirmen Deresi. 12, 112-230 mm SL; Türkiye: Trabzon İli .: Demirkapı köyünde bulunan Solaklı Deresi.

Salmo coruhensis: 13, 90–380 mm SL; Türkiye: Erzurum İli .: Uzundere ilçesi; Pehlivanlı köyünde bulunan Pehlivanlı Deresi [Tortum’un kolu], Çoruh Nehri drenajı. 13, 115-330 mm SL; Türkiye: Artvin İli .: Tekkale köyünde bulunan Dörtkilise Deresi, Çoruh Nehri drenajı. 5, 130-229 mm SL; Türkiye: Artvin İli .: Sarıgöl köyünde bulunan Barhal Deresi, Çoruh Nehri drenajı. 16, 190-465 mm' SL; Türkiye: Bayburt İli .: Ölçer köyünde bulunan Ölçer Deresi, Çoruh Nehri drenajı. 17, 80-550 mm SL Türkiye: Erzurum İli.: Kırık köyünde bulunan Çayırbaşı (Kırık) Deresi, Çoruh Nehri drenajı. 6, 160–290 mm SL; Türkiye: Erzurum İli.: Madenköprübaşı İlçesi; Büyükköy köyünde bulunan Büyük Dere, Çoruh Nehri drenajı 17, 70–210 mm SL; Türkiye: Gümüşhane İli.: Yağmurdere köyünde bulunan Harşut Deresi. 6, 95–117 mm SL; Türkiye: Rize İli.: Sarayköy köyünde bulunan Sarayköy Deresi 6, 100-250 mm SL; Türkiye: Rize İli .: İyidere ilçesinde bulunan İyidere Deresi. 7, 150-450 mm SL; Türkiye: Rize İli.: Çamlıhemşinde bulunan Fırtına Deresi. 5, 10-280 mm SL; Türkiye: Rize İli .: Limanköy köyünde bulunan Limanköy Deresi 25, 90-520 mm SL; Türkiye: Rize İli.: Çat köyünde bulunan Fırtına Deresi. 11, 95-228 mm SL; Türkiye: Rize İli.: Kendirli köyünde, İyidere drenajı yolu üzerindeki Kalkandere ilçesinde bulunan Kendirli Deresi. 13, 120-450 mm SL; Türkiye: Rize İli .: Güneyce’de bulunan İyidere Çayı (İkizder). 6, 130-420 mm SL; Türkiye:. Rize İli, Veliköy köyünde bulunan Veliköy Deresi. 9, 160-450 mm SL; Türkiye: Sivas İli .: Gemin Köyü, Sivas yolu üzerinde bulunan Yeşilırmak Nehri drenajı.

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %153

Salmo abanticus: 20, 113–300 mm SL; Türkiye: Bolu İli.: Abant Gölü ağzı. Salmo caspius: 10, 126–222 mm. SL; Türkiye: Ardahan İli .: Ardahan’daki Çataldere

Deresi ,Kura Nehri drenajı. 30, 110–250 mm. SL; Türkiye: Ardahan İli .: Ardıçdere köyünde bulunan Tora Deresi, Kura Nehri drenajı. 8, 135–240 mm SL; Türkiye: Ardahan İli .: Aşıkzülal köyünde bulunan Aşıkzülal Deresi, Kura Nehri drenajı.

Salmo labrax: 6, 107–147 mm SL; Ukrayna: Ula-Uzen Nehri. 6, 102–160 mm SL; Rusya: Krasnodar İli.: Khosta Nehri.

Salmo okumusi: 11, 75– 213 mm SL; Türkiye: Malatya İli .: Sürgü Deresi, Fırat Nehri drenajı. 33, 68-28 mm SL; Türkiye: Sivas İli .: Gökpınar Deresi (Tohma Çayı’nın kolu], Fırat Nehri drenajı.

Salmo euphrataeus: 36, 80–226 mm SL; Türkiye: Erzurum İli: Kuzgun Deresi (Karasu Deresi’nin kolu), Fırat Nehri drenaj. 18, 88-230 mm SL; Türkiye: Erzurum İli: Şenyurt Deresi (Karasu Deresi’nin kolu), Fırat Nehri drenajı. 10, 160-250 mm SL; Türkiye: Erzurum İli .: Ağırcık Köyü'nde bulunan Ağırcık Deresi (Karasu Deresi’nin kolu), Fırat Nehri drenajı. 12, 95-300 mm SL; Türkiye: Erzurum İli : Sırlı Köyü'nde bulunan Sırlı Deresi (Karasu Deresi’nin kolu), Fırat Nehri drenajı.

Salmo cf. coruhensis: 28, 95–228 mm SL; Türkiye: Çanakkale İli: Çelebi Deresi, Gönen Çayı drenajı. 12, 108-160 mm SL; Türkiye: Çanakkale İli: Kilise Deresi; Gönen Nehri'nin drenajı.

Salmo cf. rizeensis: 50, 90–220 mm SL; Türkiye: Kırklareli İli: Rezovo Çayı.

Teşekkürler

Yazının daha önceki versiyonlarıyla ilgili yorumları için Maurice Kottelat’a, yorumculara ve Nina G. Bogutskaya’ya ve ayrıca laboratuvar çalışmalarındaki yardımları için Sema Turan’a teşekkür borçluyuz. Bu çalışma Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (Proje No. TOVAG-106 O 259) tarafından desteklenmiştir.

Referans

Aras S (1974) Çoruh ve Aras Havzası Balıkları Üzerinde Biyo-Ekolojik Araştırmalar [Bio-elological studies of the Salmo living in Çoruh and Aras rivers]. PhD Thesis, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Erzurum, 82 pp. [in Turkish]

Balık S (1984) Recherches sur les populations de truites de la région thracienne, E. Ü. Faculty of Science Journal, Series B, 7(1): 129–138.

Bardakçı F, Tanyolac J, Akpinar MA, Erdem U (1994) Morphological comparison of trout (Salmo trutta L., 1766) populations caught from streams in Sivas. Turkish Journal of Zoology 18: 1–6.

Behnke RJ (1968) A new subgenus and species of trout Salmo (Platysalmo) platycephalus, from

%154south-central Turkey with comments on the classification of the subfamily Salmoninae. Mitteilungen aus dem Hamburgischen Zoologischen Museum und Institut 66: 1–15.

Salmo kottelati, Alakır Çayı’ndan yeni bir alabalık türü... %155

Delling B (2003) Species diversity and phylogeny of Salmo with emphasis on southern trouts (Teleostei, Salmonidae). Stockholm University, Stockholm.

Delling B, Doadrio I (2005) Systematics of the trouts endemic to Moroccan lakes, with description of a new species (Teleostei: Salmonidae). Ichthyological Exploration of Freshwaters 16: 49–64.

Delling B (2011) Diversity of western and southern Balkan trouts, with the description of a new species from the Louros River, Greece (Teleostei: Salmonidae). Ichthyological Exploration of Freshwaters 21: 331–344.

Duméril A (1858) Note sur une truite d’Algérie (Salar macrostigma, A. Dum.). Revue et Magazin de Zoologie 10: 396–399.

Geldiay R, Kähsbauer P (1967) Beitrag zur Kenntnis der Türkischen Fischfauna. Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien 70: 159–168. Geldiay R, Balık S (2007) Türkiye Tatlısu Balıkları [Freshwater fishes of Turkey]. Ege Üniversitesi

Su Ürünleri Fakültesi Yayınları, No: 46, Ders Kitabı Dizini, No: 16, Izmir, 519 pp. [in Turkish]

Hubbs CL, Lagler KF (1947) Fishes of the Great Lakes region. Cranbrook Institute of Science, Bulletin 26: 1–186.

Kelle A (1978) Dicle Nehri ve Kollarında Yaşayan Balıklar Üzerine Taksonomik ve Ekolojik Araştırmalar [Taxonomic and-ecological studies of the fishes living in Tigris River]. PhD

Thesis, Diyarbakır Üniv. Tıp Fak. Biy. Kürsüsü, Diyarbakır, 109 pp. [in Turkish] Kessler K (1877) Trudy Aralo-Kaspiiskio Ekspeditii [Fishes of the Aralo-Ponto-Capian region]. 4: 1–360.

Kottelat M (1997) European freshwater fishes. An heuristic checklist of the freshwater fishes of Europe (exlusive of former USSR), with an introduction for non-systematists and comments on nomenclature and conservation. Biologia (Bratislava) 52 (Suppl. 5): 1–271.

Kottelat M, Freyhof J (2007) Handbook of European freshwater fishes. Kottelat, Cornol & Freyhof, Berlin, 660 pp.

Kuru M (1975) Dicle-Fırat, Kura-Aras, Van Gölü Karadeniz Havzası Tatlısularında Yaşayan Balıkların (Pisces) Sistematik ve Zoocoğrafik Yönden İncelenmesi [Systematic and zoogeographic investigation of the freshwater fishes living in Tigris-Euphrates, Kura-Arax rivers, and Lake Van Basins]. Doçentlik Tezi, Atatürk Üniv., Fen Fak., Erzurum, 180 pp.

Kuru M (2004) Recent systematic status of inland fishes of Turkey. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 24 (3): 1–21. Kutrup B (1994) Trabzon yöresindeki tatlısu balıklarının taksonomik ve ekolojik yönden incelenmesi [Taxonomic and ecological study of freshwater fish in Trabzon region]. PhD Thesis, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 64 pp. [in Turkish] Küçük F (1997) Antalya Körfezine Dökülen Akarsuların Balık Faunası ve Bazı Ekolojik Parametreleri Üzerine Bir Araştırma [A study of the fish fauna and some ecological parameters distributed in Antalya region]. PhD Thesis, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri Mühendisliği Anabilim Dalı, Isparta, 121 pp. [in Turkish]

Linnaeus C (1758) Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata. Holmiae, 824 pp.

%156

Pallas PS (1814) Zoographia rosso-asiatica, sistens omnium animalium in extenso Imperio Rossico et adjacentibus maribus observatorum recensionem, domicilia, mores et descriptiones anatomen atque icones plurimorum. Vol. 3. Animalia monocardia seu frigidi sanguinis imperii rosso-asiatici recensente P. S. Pallas. Supplendis quirusdam ranarum descriptionibus et iconibus imprimis piscium camtschaticorum auxit et locupletavit Guil. Theophil. Tilesius. Academia Scientiarum, Petropolis, 428 pp.

Schöffmann J (2004) Status und Ergebnisse jüngster Feldbeobachtungen von Salmo platycephalus Behnke 1968, einer ungewöhnlichen Forellenform aus dem südlichen Zentralanatolien. Österreichs Fischerei 57: 156–161.

Tabak İ, Aksungur M, Yılmaz C, Aklan A, Zengin B, Misir S (2002) Karadeniz Alabalığı (Salmo trutta labrax Pallas, 1811)’nın Biyoekolojik Özelliklerinin Tespiti ve Kültüre Alınabilirliğinin Araştırılması Projesi, Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Trabzon, 175 pp. [in Turkish]

Tortonese E (1955) The trouts of Asiatic Turkey. Publications of the Hydrobiological Research Institure, University of Istanbul, Seri B 2(1): 1–25.

Turan D (2003) Rize ve Artvin yöresindeki tatlısu balıklarının sistematik ve ekolojik yönden araştırılması [Taxonomic and ecological study of freshwater fish in Rize and Artvin regions]. PhD Thesis, Ege Universitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 179 pp. [in Turkish]

Turan D, Kottelat M, Engin S (2010) Two new species of trouts, resident and migratory, sympatric in streams of northern Anatolia (Salmoniformes: Salmonidae). Ichthyological Exploration of Freshwaters 20(4): 289–384.

Turan D, Kottelat M, Bektaş Y (2011) Salmo tigridis, a new species of trout from Tigris River, Turkey (Teleostei: Salmonidae). Zootaxa 2: 993: 23–33.

Turan D, Kottelat M, Engin S (2012) The trouts of the Mediterranean drainages of southern Anatolia, Turkey, with description of three new species (Teleostei: Salmonidae). Ichthyological Exploration of Freshwaters 23: 219–236.

Turan D, Kottelat M, Engin S (2014) Two new species of trouts from the Euphrates drainage, Turkey (Teleostei: Salmonidae). Ichthyological Exploration of Freshwaters 24: 275–287.