YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN

EĞİTİMİ VE SERTİFİKASYONU

Yrd.Doç.Dr.Meral MADENOĞLU KIVANÇ

İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

10.Dünya Yoğun Bakım Hemşireliği Kongresi &

6.Ulusal Yoğun Bakım Hemşireliği Kongresi

12-15 Kasım 2014 Antalya

Yoğun bakım üniteleri (YBÜ), gelişmiş teknolojinin kullanıldığı üniteler olduğu için çalışanların bilgi ve becerilerini sürekli yenilemesi gerektiği alanlardır

Ekibin içinde YBH’nin özel bir rolü olduğu belirtilmektedir

Madrid Deklerasyonu Raporu (1993)

Yoğun Bakım Hemşiresi Eğitiminin Temel Amacı

Bilimsel ve kanıta dayalı kaliteli bir hemşirelik bakımı sağlamak

Karmaşık sorunlar karşısında eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek

Günümüzde değişen olaylar:

Globalleşme

Hemşirelerin yaşam boyu öğrenmesi

İnsan hakları, hasta hakları

Güvenli hizmet sunumu

Sağlık kuruluşlarının akreditasyonu (ISO, JCI)

Hemşirelik yasası (2007)

Özel Dal Hemşiresi (ÖDH)

“Temel hemşirelik eğitiminden sonra belirli bir uzmanlık gerektiren bir alanda çalışmak üzere formal teorik ve pratik eğitim almış hemşiredir”

AB Hemşirelik Daimi Komitesi Raporu (2000)

Dünya ve AvrupaKritik Bakım Hemşireleri Federasyonu

Her hastanın uzman bir yoğun bakım hemşiresinden (YBH) bakım alma hakkı olduğunu

Bakımının mutlaka YBH’liği eğitimi almış uzman hemşireler tarafından sağlanması gerektiğini

Yoğun bakımda eğitimin mezuniyet sonrası programlarla sürdürülmesini öneriyor

ÖDH Eğitimi

EfCCNa Eğitim Komisyonun yukarıda sözü geçen raporların ışığında ortak önerileri;

Mezuniyet sonrası kuramsal ve klinik uygulamayı içeren program olmalı

Programa kabul edilme ve başarı için minimum kriterler belirlenmeli

Katılımcılara program sonunda bir belge (sertifika) verilmeli ve belli aralıklarla yenilenmeli

Eğitim için konusunda deneyimli lisans/doktora derecesine sahip kadrolu hemşireler olmalı

Eğitimler kontrol edilmeli

Konu ile ilgili dernekler programların organizasyonu ve uygulamasında mutlaka yer almalı

Program süresi en az 1 yıl süreli olmalı, program içeriğinin 720 saat ve en az yarısı uygulamalı eğitimi kapsamalı

European Network of Nurses Organizations (ENNO)-2000

Yoğun Bakımda Çalışabilmek İçin Temel Nitelikler

Lisans mezunu olma

Bir yıl benzer bölümde (acil ünite vb) çalışma

Mezuniyet sonrası yoğun bakım

hemşireliği sertifikasına sahip olmalı

Dünyada Sertifika Eğitimi

ABD, Kanada, Avustralya ve Avrupa

Yaşam boyu öğrenmeye destek

Yasal alt yapı mevcut

Program standartlarını "Hemşirelik Kurulu" oluşturuyor, izliyor ve onaylıyor

Sınav ücretli ( yüz yüze / on-line)

Sertifikanın Yararları

Bilgi ve becerilerinin güncel olmasını Mesleki profesyonelliği ve özgüveni Klinik liderlik ya da danışmanlığın gelişmesiniİş memnuniyeti ve iş olanaklarının artmasınıHasta bakım kalitesinin yükselmesiniDisiplinler arası iletişimini ve etkileşimi sağlar

Sertifika Programın;SüresiEğitime kabul şartlarıİçeriği; teorik, uygulama, saatBaşarı kriterleriGeçerlilik süresiYenileme programları (Resertifikasyonu) olmalı

Türkiye’de YBH Eğitimi

Non-formal eğitimler şeklinde başlayan çalışmalar zamanla formal eğitimlere döndü

Non-formal eğitimler; mezuniyet sonrası yoğun bakımda çalışmaya başlayan hemşireler, tecrübeli hemşireler tarafından eğitildi

Formal eğitimler; başlangıçta özel kurumlar tarafından yapılan kısa süreli kurslar şeklinde yürütüldü

Günümüzde ise eğitimler, Sağlık Bakanlığı (SB) tarafından standartları belirlenmiş sertifika programına dönüştü

Türkiye’de Yoğun Bakım Hemşireliği Eğitimi Gelişimine Genel Bakış-1

YIL KURULUŞLAR VE EĞİTİMLER

1960 Haydarpaşa Numune Hastanesi YB Ünitesi

İÜ İstanbul Tıp Fakültesi KYBÜ

1970 İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi YB Ünitesi

1975- 79 KYBH Kursu (Vehbi Koç Vakfı)

1980- 90 Kardiyovasküler Cerrahi YBH Kursları ve

Hemşirelere USA’ da Eğitim ve Deneyim Kazandırma

1985 Koşuyolu Kalp Cerrahi Hastanesi

Haseki Kardiyoloji Kalp Cerrahisi Hast.

Ege Üniversitesi Hast. Yoğun Bakım Ünitesi

Türkiye’de Yoğun Bakım Hemşireliği Eğitimi Gelişimine Genel Bakış-2

YIL KURULUŞLAR VE EĞİTİMLER

1990 Dahili ve Cerrahi YB Kursları

1992 Türk Yoğun Bakım Hemşireleri Derneği’nin Kuruluşu

(TYBHD)

1998 Sağlık Bakanlığı ve Üniversite İşbirliği ile Sertifikasyon Programları

2000 YBH’de Üniversite Eğitimleri (Lisans / Lisans üstü)

Kalite ve Akreditasyon Çalışmaları

YBH SÜREKLİ EĞİTİM

1. Hizmet içi eğitim

2. Kongre ve sempozyumlar

3. Üniversitelerde lisansüstü eğitim programlar

4. Kuruluşların düzenlediği kurslar

5. On-line eğitim

Badır A, 2004

1. Hizmet içi eğitim

YBH sürekli değişen, gelişen teknoloji ve tedavi yöntemlerine uyum sağlayabilmek, bilgi ve becerilerini geliştirmek için hemşireler kurumlarında kurs, seminer, konferans, sempozyum vb. hizmet içi eğitim almaktadır

2. Ulusal /Uluslararası kongre ve sempozyumlar

1992-2000 yılları arasında kurs, konferans ve sempozyum şeklinde eğitimler devam ettiTYBHD 2002 yılında ilk kongresini yaptı ve iki yılda bir yapmaya devam etmekteTYBHD 2014 yılında ilk kez uluslararası kongre yapmakta Bu programlara katılım kredilendirilerek sertifikanın güncellenmesine katkıda bulunulması sağlanabilir

3. Üniversitelerde lisans ve lisansüstü eğitimler

Günümüzde ÖDH alanında en önemli yeri alan YBH eğitiminin lisans düzeyindeki temel hemşirelik eğitimine henüz tam olarak entegre edilmediği

Türkiye’de 5 devlet üniversitesi, 3 özel üniversitenin lisans programlarında YBH eğitimi verildiği, 2 devlet üniversitesi ve 3 özel üniversitede de yüksek lisans eğitimi verildiği anlaşılmaktadır.

YBH eğitimi veren üniversitelerimiz

Lisans Eğitim

İstanbul Üniv. FN Hemşirelik Fakültesi (KYBH- 2 st teori)Bülent Ecevit Üniv. SBF Hemş.Böl (YBH- 2 st teori, 8 st uygulama)Turgut Özal Üniv. HYO (YBH- 2 st teori)Celal Bayar Üniv. MSYO Hemş. Böl ( YBH- 2 st teori 2 st uygulama)Uludağ Üniv. SYO Hemş. Böl (Seçmeli YBH- 2 st teori)

Acıbadem Üniv. SBF Hemş. Böl (YBH- 2 st teori)İstanbul Arel Üniv. SBYO Hemş. Böl (Seçmeli YBH- 2 st teori)İstanbul Sabahattin Zaim Üniv. HYO (Seçmeli YBH- 2 st teori)

Lisansüstü Eğitim

Cumhuriyet Üniv. Hemş. Fak (İç hast. Doktora prog. İleri YBH)Bülent Ecevit Üniv. SBF Hemş.Böl (YBH- 2 st teori)

Koç Üniv. HYO ( Doktora prog. 2 st teori 4 st uyg)Bahçeşehir Üniv. SBF Hemş. Böl (İç hast. Doktora prog.)Acıbadem Üniv. SBF Hemş. Böl (3 st teori 4 st uyg)

Yapılan Araştırma Sonuçlarına Göre

YBH ders veren hemşirelik okullarının büyük çoğunluğunun bu dersi haftalık 2-3 saat teorik olarak verdiği belirlenmiş

Bazı hemşirelik yüksekokullarında seçimlik ders olarak verildiği görülmüş

Başka bir çalışmada öğrencilerin çoğunluğu (%76), YBH dersi müfredatta yer alması gerektiği belirtilmiştir

Madenoğlu Kıvanç M, Bozkurt G, Ören B (2008)

Lisans düzeyinde temel YBH dersinin müfredatta yer alması, öğrencilerin mezuniyet sonrası çalışma alanlarının seçiminde bilinçli tercih yapmasını sağlayacaktır.

4. Kurumların düzenlediği kurslar

1975-1979 yılları arasında Amiral Bristol Hastanesi’nin

Temel Koroner YBH kursu

1979-1996 yılları arasında İleri KYBH kursu

1980-1990 yılları arasında yurt dışında eğitim (VKV)

1992 tarihinde Semahat Arsel Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Merkezi (Semahat Arsel Nursing Education and Research Center = SANERC)" kuruldu ve YBH her alanından İstanbul il içi ve dışı kurslar düzenledi

Günde Pişkin Özinci A (2008)

YBH sertifika programı ülkemizde 2002 yılından itibaren

SB “Yoğun Bakım Ünitelerinde Görev Yapan Sağlık Personelinin Eğitimine ve Sertifikalandırmaya Dair Yönerge” kapsamında yürütülmekteEğitim Merkezleri: III. düzey yoğun bakım üniteleri Eğitimciler: Uzman hekimler ve uzman hemşirelerTeorik ve Pratik Eğitim: en az 2 ay olup devamlılık şartı

YBH Yönelik Düzenlenen Sertifika Programları

Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifika Programı (SB-2002)

Yenidoğan Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifika Programı (İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü (İSM) -2005, SB-2010)

Koroner Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifika Programı (İSM-

2007)

Kardiyovasküler Cerrahi Yoğun Bakım Hemşireliği Sertifika Programı (SB-2008)

Türkmen E. VI. Hemşirelik Eğitimi Kongresi (2008)

SB 2007 yılında yayımlanan genelge ile ülkemizde mevcut yoğun bakımların iyileştirilmesi için yeniden yapılandırılması amaçlandı

YBÜ’nin büyüklüğü, çalışanları ve teknolojik imkânları hizmet verdikleri hastane ve bölgenin şartlarına göre ayarlanması açısından çeşitli esaslar yayımlandı

Sağlık Bakanlığı 13.08.2007 tarih ve 17086 sayılı resmi gazete

SB 2014 yılında yayımladığı yönetmeliğe göre sertifika eğitimin standartlarını açıkladı ve SB’nın tescili ile standartlara uygun III. düzey YBÜ olan her kurumun bu alanda sertifika eğitimi yapabileceği ve kurumun öngördüğü aralıklarla eğitimi tekrarlayabileceği belirtildi

Sağlık Bakanlığı 04.02.2014 tarih ve 28903 sayılı resmi gazete

5. On-line eğitim

Ulusal Tıp Enstitüsü

Kanıta dayalı uygulamaların yaygınlaştırılması için sağlık ekibi üyelerinin sürekli eğitimde web tabanlı kaynakların kullanımı gibi değişik stratejilerin kullanılmasını önermektedir Türkmen E (2011)

Ulusal süreli yayımların izlenmesi

YBHD süreli yayın organı "Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi" hakemli bir dergi olup yılda iki sayı halinde 1997 yılından itibaren basılı olarak

2011 yılından itibarende on-line olarak yayımlanmaktadır

Aynı zamanda YBH ilgi alanında;

Yoğun Bakım Dergisi

Dahili ve Cerrahi Bilimler Yoğun Bakım Dergisi

Türk Kardiyoloji Dergisi bulunmaktadır

Özetle

Türkiye’de YBH alanında eğitim programlarını

Kamu Hastaneleri Kurumu

Üniversiteler

Dernekler

Özel Kurumlar

YBH Eğitimi İçin Beklentiler

Sertifika programları için SB, mesleki dernekler, üniversiteler ve özel kuruluşlar işbirliği sağlamalı

Uluslararası program içeriklerinin denkliğini sağlamak için Hemşirelik Danışma Kurulu’nun kurulmalı

YBH eğitiminde lisans ve lisansüstü programlar yaygınlaşmalı

On-line olarak sertifikalı eğitimlere geçilmeli ve kredilendirilmeli

Eğitim donanımına göre yetkilendirme yapılmalı

Teşekkür Ederim.