ÇİĞDEM GENCERÇİĞDEM GENCERAcıbadem Özel Hastane, Pediatri Kliniği İstanbul/TürkiyeAcıbadem Özel Hastane, Pediatri Kliniği İstanbul/Türkiye

YASEMİN ERGÜNYASEMİN ERGÜNMarmara Üniversitesi Sağlık bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü. İstanbul, Marmara Üniversitesi Sağlık bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü. İstanbul, TürkiyeTürkiye..

JCI AKREDİTASYON BELGESİNE SAHİP ÖZEL HASTANELERİN

YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERİN ÇALIŞMA YAŞAM KALİTESİ

Örgütlerde çalışma yaşam kalitesiÖrgütlerde çalışma yaşam kalitesi; ;

işle ilgili kaygıları azaltmak,iş yaşamı ile özel yaşamı dengelemek, işle ilgili kararlara katılımı cesaretlendirmek, bireysel yeteneklerden yararlanmak,ödüllendirici çalışma koşullarını sağlamak,verimliliği arttırmak ve işe devamsızlıkları azaltmak için önemlidir(Solmuş 2000).

GEREÇ ve YÖNTEM

Çalışmanın AmacıÖzel hastanelerdeki yoğun bakım hemşirelerin iş yaşamı kalitesini incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak gerçekleştirilmiştir.Araştırma evrenini, İstanbul’da JCI tarafından akredite edilmiş 12 özel hastanenin yoğun bakımlarında çalışan 500 hemşire oluşturmaktadır. Evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiştir.

GEREÇ ve YÖNTEMAraştırma ulaşılabilen ve çalışmaya katılmayı kabul eden 180 yoğun bakım hemşiresi ile gerçekleştirilmiştir.

Veri toplama aracı olarakVeri toplama aracı olarak, Sosyo-demografik veri formu ve 5’li likert tipi Çalışma Yaşamı Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır.

Ölçek, Dikmetaş (2004) tarafından geliştirilmiş 8 faktör ve 67 ifadeden oluşmaktadır,

Ölçeğin cronbach α değeri 0.95 olarak bulunmuştur.

GEREÇ ve YÖNTEM

Ölçek puanlarının düşmesi iş yaşamı kalitesinin yüksekliğini gösterir.Gerekli kurum ve etik kurul izni alınmıştır.Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemlerin yanında parametrik ve non parametrik testler kullanıldı.

BULGULAR

Hemşirelerin yaş ortalaması 26, üçte biri (32.8%) evli, 15%’i çocuklu, 10%’u yüksek gelir düzeyine sahip veYarıdan fazlasının (57.8%) genel sağlık durumu orta düzeydedir.

Katılımcıların mesleki deneyimi ortalama 4 yıl, birim deneyimi ortalama 2 yıl, yarıdan fazlası (65.5%) lise ve ön lisans mezunu ve çoğunluğu

yatak başı hemşiresi

.

Grubun mesleğe ve çalışma şekline ilişkin görüşleri

Hemşirelerin mesleğe ilişkin görüşlerine baktığımızda; katılımcıların yarıya yakınının (41.7%) mesleği başkalarının önerisiyle seçtiği, yarıdan fazlası mesleğin kişiliğine uygun olduğunu (62.2%), kişisel gelişimine katkıda bulunduğunu(66.7%) ancak başkalarına önermeyeceğini (60%) belirtmiştir.Yarıdan fazlasının(58.3%) gece-gündüz dönüşümlü olarak haftalık 51 saat ve üzeri çalıştığı(62.2%),yarıya yakınının (45.9%)10 saatlik nöbetler halinde çalıştığı belirlenmiştir.

Kurumsal düzenlemeler

Çoğunluğu eğitim desteği (79.4%) ve bazen meslektaş desteği (85.6%)olduğunu ve57.8%’i kararlara katılmadığını belirtmiştir.yarıdan fazlası birimden memnun (68.3%),meslekten ise, kısmen memnun (69.4%) olduğunu, 41.1 %’i çalışma yaşam kalitesinin kötü olduğunu ifade etmiştir.Grubun çalışma yaşamı kalitesinin 167.44 puanla orta düzeydedir.

Yaş (p=0.03), medeni durum (p=0.00), çocuk (p=0.02), toplam gelir düzeyi (p=0.00),genel sağlık durumu (p=0.00), eğitim (p=0.04), pozisyon (p=0.00), mesleki deneyim (p=0.00), birim deneyimi(p=0.02), mesleği seçme nedeni (p=0.01), mesleğin kişiliğe uygunluğu (p=0.00),

mesleği başkalarına önerme(p=0.00),mesleğin kişisel gelişime katkısına (p=0.00), çalışma şekli (p=0.00), günlük çalışma saati (p=0.01), meslektaş dayanışması (p=0.00), kurumun eğitim desteği (p=0.04),kurumsal kararlara katılıma (p=0.00), meslekten(p=0.05) ve birimden (p=0.00), memnuniyete, çalışma yaşamı kalitesine (p=0.00) göre QWL puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur.

Buna göre, 29 yaş ve üzerindekilerin, Evlilerin ve çocuğu olanların, gelir düzeyi yüksek olanların,genel sağlık durumu iyi olanların, lisans ve lisans üstü mezunların,yöneticilerin, 6 yıl ve üstü mesleki deneyimi 3 yıl ve üzeri birim deneyimi olanların, mesleği isteyerek seçenlerin, mesleği kişiliğine uygun bulanların ve başkalarına önerenlerin, mesleğin kişisel gelişime katkısı olduğunu,

devamlı gündüz ve 10 saat çalışanların,

meslektaş desteğini her zaman hissedenlerin,

sürekli eğitimin desteklendiğini

kararlara katıldığını belirtenlerin,

meslekten ve birimden memnun olanların,

çalışma yaşamı kalitesini iyi olarak değerlendirenlerin QWL puanı diğerlerinin QWL puanından daha yüksek bulunmuştur.

Tartışma

Hemşirelerin genç, az deneyimli ve eğitim düzeylerinin düşük olması; özel hastanelerdeki işgücü devir oranının yüksekliğine ve yoğun bakım çalışma koşullarının ağırlığına bağlanabilir.Personel giderleri nedeniyle, işe daha çok lise ve ön lisans mezunlarının alındığı söylenebilir. Bu sonuç, nitelikli iş gücü gerektiren yoğun bakımlar için oldukça şaşırtıcıdır(Kavaklı, Uzun ve Arslan 2009) . Yaş ve deneyim artıkça çalışma yaşam kalitesi artmaktadır. Dikmetaş ve Özmete’nin sonuçları çalışma bulgularımızla paralellik göstermektedir.

Tartışma

Evli ve çocuklu hemşirelerin çalışma yaşam kalitesinin daha iyi olması, sosyal desteklerinin iyi olmasından kaynaklanabilir.

Araştırmalar, hemşirelerin gece –gündüz dönüşümlü olarak sürekli çalıştırılmasının, tükenmişliğe ve bıkkınlığa, dikkat dağınıklığı ve devamsızlığa yol açtığını vurgulamaktadır(Demir, 2009).

Sonuçlar

Katılımcıların,eğitim düzeyleri düşük haftalık çalışma saatleri uzun,gelir düzeyleri düşük ve genel sağlık durumları orta düzeyde,kararlara katılım oranları düşük veçalışma yaşam kalitesi yetersizdir.

Öneriler

Mesai saati ve şiftlerle ilgili kişisel tercihler dikkate alınmalı, Hemşirelerin iş ve özel yaşam dengesi gözetilmeliGece çalışanlar izin ve ücret yönünden daha fazla desteklenmeliÇalışan sağlığı ve güvenliğine yönelik önlemler alınmalıİş yerindeki sosyal ilişkiler güçlendirilmeli Hemşirelerin çalışma koşulları, işi ve kendileriyle ilgili kararlara katılımı sağlanmalıÇalışma koşullarını iyileştirecek önlemler alınmalıÇalışanların tükenmişliklerini azaltacak önlemler alınmalı

ReferencesAba G. İş Yaşam Kalitesi ve Motivasyon <ilişkisi:Sağlık Sektöründe Bir Uygulama.Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Danışman:N Anafarta) 2009, Antalya. Demir M. Konaklama İşletmelerinde Duygusal Zeka, Örgütsel Sapma, Çalışma Yaşamı Kalitesi ve İşten ayrılma Eğilimi Arasındaki İlişkinin Analizi Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, (Danışman:Özkan Tütüncü) 2009, İzmir.Dikmetaş E. Hasta personelin çalışma/ iş yaşamı kalitesine yönelik bir araştırma. Ç.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, 15(2):169-182. Ergün Akbal Y, Özer Y, Baltaş Z. Yoğun bakımda çalışan hemşirelerin stres düzeyleri ve stresin hemşireler üzerindeki etkileri. Yoğun Bakım Hemşireleri Dergisi, 2001, 5(2): 70-79.Güvenli FG. Yeni Teknolojilerin Çalışma Yaşamı Kalitesi Üzerindeki Etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Danışman:O. Zengingönül), 2006, İzmir. Kavaklı Ö, Uzun Ş, Arslan F.Yoğun bakım hemşirelerinin profesyonel davranışlarının belirlenmesi. Gülhane Tıp dergisi, 2009, 51:168-173. Kaya N. Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Çalışma Yaşamı Kalitesi ve Etkileyen Etmenlerin Değerlendirilmesi Kalitesi, Karaelmas Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (Danışman:S. Kıran), Zonguldak, 2011.Kılıç R, Keklik B. Sağlık çalışanlarında iş yaşam kalitesi ve motivasyon üzerine bir araştırma,Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 2012, 14(2):147-160..Solmuş T. İş yaşamında kalite ve kaliteyi arttırmaya yönelik program. Türk Psikloloji Dergisi,2000, 18(Eylül):38.Uğur E,.Hemşirelerin İş Yaşam Kalitesi ve Etkileyen Faktörlere İlişkin Görüşleri. Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi Programı, Yüksek Lisans Tezi, 2005, (Danışman: S. Abaan ), Ankara. Zengingönül O. Sosyal politika-esnek çalışma biçimleri paradoksunda Avrupa Birliği örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2003, 5(4).

THANK YOU FOR LISTENINGTHANK YOU FOR LISTENING