samen beslissen in het dagelijks leven, sdm of...bewoner y is volgende week jarig. als team denken...
TRANSCRIPT
Samen beslissen in het dagelijks leven, SDM of ‘Shared Decision Making’ bij mensen met dementie
Valerie Desmet & Ruben Vanbosseghem
Wie ben je?
Welke functie heb je?
Verwachtingen vorming?
Kennismaking
Kennis van verschillende vormen van besluitvorming
Inzicht krijgen in het beslissingsproces
De verschillende stappen van SDM kunnen toepassen
Communicatievaardigheden oefenen
Doel van deze workshop
Inleefoefening
Verschillende vormen van besluitvorming
Toepassing: stappenplan SDM
Communicatie oefenen a.d.h.v. situaties
Stellingen
Inhoud en verloop van vorming
Noteer welke beslissingen jij vandaag of onlangs genomen hebt.
Wat gaan we eten? Welke kledij? Wat doen we op zondag?...
5
Inleefoefening
Hoe kwam je tot de beslissing?
Wat valt er op?
Waren dat beslissingen die louter invloed hadden op jezelf? Of ook op anderen?
6
Nabespreking
Plaats uw beslissingen bij de beslissingsvormen
7
Oefening
Autonome beslissingen
Ondersteunde autonome beslissingen
Gezamenlijke beslissingen
Gedelegeerde beslissingen
Overgenomen beslissingen
Pseudo-autonome beslissingen
Geen betrokkenheid bij beslissingen
8
Vormen van besluitvorming
Beslissingen over dagelijkse activiteiten
Volledig zelfstandig
Autonome beslissingen
9
Smeybe, et al. 2012
Persoon met dementie
Beslissing
Beslissingen over dagelijkse activiteiten
Voldoende informatie geven
Nagaan of alles begrepen werd
Aantal opties beperkt houden
Visuele ondersteuning
10
Ondersteunde autonome beslissingen
Persoon met dementie
Beslissing
Zorgverlener
Steeds in “afhankelijkheid” van anderen
Ondersteuning bieden Gebrek vertrouwen in eigen
beslissingen Besluiteloosheid
Intensieve begeleiding > redeneren Informatie bieden Opties bieden Respons afwachten
Gezamenlijke besluitvorming
11
Smeybe, et al. 2012
Persoon met dementie
Beslissing
Zorgverlener
Familie
Actieve beslissing om anderen te laten beslissen
Geen passieve aanvaarding
Geen niet-betrokkenheid
Vertrouwenspersoon
Vergt ziekte-inzicht
Gedelegeerde beslissingen
12
Smeybe, et al. 2012
Zorgverlener
Persoon met dementie
BeslissingFamilie
Geen keuze om de andere te laten beslissen
De andere neemt over
Houdt mogelijk rekening met voorkeuren
Baseert zich op observaties
Interpretatieve beslissingen
13
Zorgverlener
Persoon met dementie
BeslissingFamilie
Eerder impliciete beslissingen
Gebrek aan dialoog, informatie en afweging van opties
Uitgaan van de waarden van de persoon met dementie Onjuiste vooronderstellingen
Risico: Voorkeuren van anderen krijgen bovenhand
Pseudo-autonome beslissingen
14
Smeybe, et al. 2012
Zorgverlener
Persoon met dementie
Beslissing
Niet langer de vaardigheden om beslissingen te nemen
Geen mogelijkheid bieden tot beslissingen nemen
Geen keuzemogelijkheden
Kan leiden tot moeilijk hanteerbaar gedrag
Geen betrokkenheid bij beslissingen
15
Smeybe, et al. 2012
Zorgverlener
Persoon met dementie
BeslissingFamilie
Shared Decision Making
16
Diagnose van dementie
onmogelijkheid om beslissingen te nemen
Bij dementie?
17
Beslissingen van personen met dementie
18
Dagelijkse activiteiten Zorg en ondersteuning
Participatie in samenleving Vertegenwoordiger van beslissingen
Adapted from Groen - van de Ven & Span, 2014
Bekijk het filmpje
Bespreek per 2 welke zaken van belang zijn om tot gezamenlijke besluitvorming te komen
Wat gaat goed en wat gaat niet goed in deze situatie?
Welke stappen kan je hier benoemen?
Oefening
19
Bij dementie? (filmpje)
20http://www.windesheim.nl/onderzoek/onderzoeksthemas/gezondheid-en-welzijn/innoveren-in-de-ouderenzorg/shared-decision-making-in-zorgnetwerken--van-ouderen-met-dementie/#kennisclipsSDM
Stappen in shared decision making
Intentiefase Kwestiefase OptiefaseVoor- en
nadelenfaseVoorkeuren-
faseBeslisfase
Uitvoerings-fase
Evaluatie-fase
Elwyn (2015)Groen - Van de Ven (2015)Stiggelbout et al. (2015)Agency for Healthcare Research and Quality (2014)National Learning Consortium (2013)Coulter & Colins (2011)
Waar kan het nog beter? (resultaten survey) Aanmoedigen om vragen te stellen
Aandacht vestigen op dagelijkse activiteiten als iets waarover een beslissing moet genomen worden
Zorgen of angsten nagaan m.b.t. dagelijkse activiteiten
Opsomming van keuzemogelijkheden (incl. niets doen)
Voor- en nadelen bespreken
Aangeven dat het noodzakelijk is om een beslissing te nemen
Aangeven dat het mogelijk is om op de beslissing terug te komen
Nodig persoon uit om te participeren (bvb. om problemen te verkennen)
Laat personen weten dat…
hij keuzemogelijkheden heeft
dat zijn doelen en bezorgdheden een belangrijk deel uitmaken van de besluitvorming
Er een beslissing moet genomen worden en dat zijn mening belangrijk is
Zorg voor empathie en vertrouwen
Continue opdracht!
Benadruk dat de keuze zal gebaseerd zijn op wat belangrijk is voor de persoon
Intentie-fase
Kwestie-fase
Optie-fase
Voor- en nadelen-
fase
Voor-keuren-
fase
Beslis-fase
Uitvoe-rings-fase
Evaluatie-fase
Verken de problemen, zorgen en prioriteiten
Bekom een eenduidige visie op het probleem en het doel
“Vertel me over …”“Ik begrijp dat je het meest geïnteresseerd bent in … klopt dit?”“Welke bezorgdheden heb je?”
Wat is er aan de hand?
Intentie-fase
Kwestie-fase
Optie-fase
Voor- en nadelen-
fase
Voor-keuren-
fase
Beslis-fase
Uitvoe-rings-fase
Evaluatie-fase
Deel informatie
Nodig de persoon uit om te vertellen welke informatie hij heeft
Benoem de opties, leg ze uit en help de persoon om de opties verder te verkennen
Is de informatie volledig en correct?
Geef de opties op een neutrale manier weer (implicit normativity = valkuil)Niets doen is ook een optie (= watchful waiting)Anticipeer op mogelijke ‘niet gestelde vragen’
Wat weet de persoon over de opties?
Intentie-fase
Kwestie-fase
Optie-fase
Voor- en nadelen-
fase
Voor-keuren-
fase
Beslis-fase
Uitvoe-rings-fase
Evaluatie-fase
Geef informatie over de voordelen, nadelen en risico’s
Geef informatie over alle opties
Bespreek ook de gevolgen van de optie om niets te doen
Gebruik evidence based informatie
Geef ook aan wat er niet gekend is over de opties
“Laat ons even de voor- en nadelen overlopen van de verschillende mogelijkheden”
Gebruik eventueel visuele hulpmiddelen (decision aid tools) – bvb. Talking mats
Intentie-fase
Kwestie-fase
Optie-fase
Voor- en nadelen-
fase
Voor-keuren-
fase
Beslis-fase
Uitvoe-rings-fase
Evaluatie-fase
Ga de waarden en voorkeuren van de personen na
Moedig de persoon aan om te spreken over wat belangrijk is voor hem/haar
Ga opvattingen van de persoon na en stuur bij indien nodig
Begeleid de persoon bij het evalueren van de opties gebaseerd op hun doelen en bekommernissen
“Kan je de opties nog eens herhalen?”“Welke optie heeft uw voorkeur?”“Wat is belangrijk voor u bij deze optie?”“Over welke nadelen maak je je zorgen?”
Heeft de persoon alles begrepen?Wat is voor de persoon belangrijk? Waar maakt hij zich zorgen over?
Intentie-fase
Kwestie-fase
Optie-fase
Voor- en nadelen-
fase
Voor-keuren-
fase
Beslis-fase
Uitvoe-rings-fase
Evaluatie-fase
Bespreek de wens van de persoon om de beslissing te maken en de manier waarop
Wil de persoon zelf beslissen? Indien niet, weet de zorgverlener op welke manier de persoon denkt over de opties?Wie heeft welke rollen en verantwoordelijkheden?Is de persoon klaar om de beslissing te nemen?
Geef de persoon nog tijd als hij dit nodig heeft (bvb. om dit te bespreken met familie)
Vat alle informatie samen en maak de beslissing
Bevestig de beslissing
Registreer: beslissing, actieplan, rollen en verantwoordelijkheden
Bespreek op welke manier de beslissing zal opgevolgd worden
Intentie-fase
Kwestie-fase
Optie-fase
Voor- en nadelen-
fase
Voor-keuren-
fase
Beslis-fase
Uitvoe-rings-fase
Evaluatie-fase
Begeleid de persoon tijdens de uitvoering van de beslissing
Leg de volgende stappen uit
Heeft de persoon de volgende stappen begrepen?Welke uitdagingen zijn er bij het uitvoeren van de beslissing?
Intentie-fase
Kwestie-fase
Optie-fase
Voor- en nadelen-
fase
Voor-keuren-
fase
Beslis-fase
Uitvoe-rings-fase
Evaluatie-fase
Evalueer de beslissing
Is de beslissing uitgevoerd?Wat werkte? Wat niet?Moet er een andere beslissing genomen worden?
Herinner de persoon er aan dat beslissingen kunnen herbekeken of veranderd worden
Intentie-fase
Kwestie-fase
Optie-fase
Voor- en nadelen-
fase
Voor-keuren-
fase
Beslis-fase
Uitvoe-rings-fase
Evaluatie-fase
Ga per 3 zitten
1 observator (gebruik stappenplan)
1 zorgverlener
1 persoon met dementie
Kies een situatie en voer het gesprek
Nabespreking
31
Oefening
Bewoner X heeft nieuwe kledij nodig. Als hulpverlener denk je dat het mogelijk is om naar de markt te gaan en de bewoner daar een nieuw kleed te laten kiezen.
Hoe pak je dat aan?
Welke besluitvorming is er? Hoe verloopt dit?
32
Situatie 1
Bewoner Y is volgende week jarig. Als team denken jullie dat het fijn zou zijn om een feestmenu te voorzien die de bewoner zelf kan samen stellen.
Hoe pak jij dat aan?
Welke besluitvorming is er? Hoe verloopt dit?
33
Situatie 2
Als hulpverlener zie je op de planning dat bewoner Z morgen voormiddag een relaxatiebad kan krijgen, begeleid door jou.
Hoe pak je dat aan?
Welke besluitvorming is er? Hoe verloopt dit?
34
Situatie 3
Toepassen van stappenplan
Communicatievalkuilen?
Aandachtspunten?
35
Nabespreking
Discussie en besluit
Sterktes en uitdagingen
Wat doe je hier morgen mee?
Nabespreking
VERDER OEFENEN? PROBEER DEZE IN TEAM
1. Ondanks de hulp die nodig is, kan de bewoner kiezen wanneer hij naar het toilet gaat. Ook tijdens een activiteit
2. Overdag kan de bewoner drinken wanneer en wat hij wil.
3. De bewoner kiest op ieder moment van de dag wat hij doet en hoe hij dit doet.
4. De persoon met dementie mag met de handen eten.
5. Als hulpverlener houd ik toezicht in de leefgroep zodat er geen foute zaken gebeuren.
39
Stellingen
De bewoner zit op zijn gemak wanneer hij naar het toilet gaat.
Ondanks de hulp die ik nodig heb, kan ik kiezen wanneer ik naar het toilet ga. Ook tijdens een activiteit.
Stelling 1
Overdag drinkt hij wanneer en wat hij wil.
Stelling 2
De gebruiker kiest op ieder moment van de dag wat hij doet en hoe hij dit doet.
42
Stelling 3
De persoon met dementie mag met de handen eten.
43
Stelling 4
Als hulpverlener houd ik toezicht in de leegroep zodat er geen foute zaken gebeuren.
44
Stelling 5
45
Zijn er vragen?
Wat vonden jullie van de workshop?
Wat vonden jullie van (elkaars) resultaten?
46
Evaluatie
http://www.arteveldehogeschool.be/zorginnovatie
Meer weten?
47