samotno ść dorastania w epoce p óźnej nowoczesno ści · 2012. 5. 24. · cattalucio, f.m.,...

Marta JMarta Jóósewicz,sewicz,DolnoDolnośślląąska Szkoska Szkołła Wya WyŜŜsza sza

we Wrocwe Wrocłławiu awiu

SamotnoSamotnośćść dorastania w dorastania w epoce pepoce póóźźnej nowoczesnonej nowoczesnośścici

� Faza prepubertalna (12-15 lat)- Dominacja zmian fizycznych

� Faza pubertalna (15- 18….) - Zmiany w funkcjonowaniu społecznym,

emocjonalnym i psychicznym (M. Beisert, 2004)

Sylwetka nastolatkaSylwetka nastolatka

� burza hormonów;�wzrost, kształt, mięśnie, tkanka tłuszczowa;� zmiany w pierwszorzędnych cechach płciowych (narządy płciowe);

� zmiany w drugorzędnych cechach płciowych (rozrost piersi u dziewcząt, pojawianie sięowłosienia łonowego, mutacja i zarost u chłopców).

Zmiany fizyczneZmiany fizyczne

� labilność emocjonalna;� nadmiernie silne reakcje emocjonalne; � bunt przeciwko zastanym zasadom, aktualnej sytuacji, rodzicom;

�wzrost znaczenia grupy rówieśniczej (uleganie jej naciskom);

� zainteresowanie seksualnością;� egocentryzm emocjonalny;� potrzeba idola/ mentora;� „poszukiwanie” własnej toŜsamości.

Zmiany w funkcjonowaniu Zmiany w funkcjonowaniu spospołłeczno eczno -- emocjonalnymemocjonalnym

�Zainteresowanie problemami nieaktualnymi, niezwiązanymi z przeŜywanymi sytuacjami;

�Myślenie formalne (dedukowanie wniosków z hipotez, tworzenie abstrakcyjnych teorii)

�Myślenie refleksyjne;�Egocentryzm, później zdolność do decentracji;� Intelektualny egocentryzm – przekonanie, Ŝe świat powinien podporządkować się systemom;

�Młodzieńczy idealizm- np. miłość jako projekcja ideału;

�ZaniŜone lub zawyŜone poczucie własnej wartości. (Piaget, 1966, Bee, 2004)

Zmiany w funkcjonowaniu Zmiany w funkcjonowaniu poznawczympoznawczym

Dylemat ego pomiędzy: toŜsamością a niepewnością roli.

„Umysł młodego dorastającego człowieka jest zasadniczo umysłem znajdującym się w moratorium, tj. w psychospołecznej fazie między dzieciństwem a dorosłością.”

(E.H. Erikson, 2000).


�Młodzi ludzie muszą poradzić sobie z wyzwaniami wynikającymi z okresu rozwojowego (wyzwania te są powszechne i uniwersalne).

� Poszukiwanie odpowiedzi na nurtujące pytania i konstruowanie toŜsamości odbywa się w rzeczywistości pozbawionej drogowskazów (to co dzisiaj wydaje się wartościowe i słuszne, jutro moŜe stać się swoim zaprzeczeniem). (Bauman, 2006)

Dorastanie a pDorastanie a póóźźna nowoczesnona nowoczesnośćść

Rysy pRysy póóźźnej nowoczesnonej nowoczesnośścici

�większość młodych ludzi nie jest przygotowanych do okresu dorastania i nie posiada umiejętności radzenia sobie ze zmianami fizycznymi, społecznymi i psychicznymi;

� poszukiwanie odpowiedzi na nurtujące pytania dokonywane jest „po omacku” wśród rówieśników, mediów, rodziców (?)

SamotnoSamotnośćść dorastania w pdorastania w póóźźnej nej nowoczesnonowoczesnośścici

� samotność w relacjach z rodzicami i wychowawcami, którzy są: zapracowani/ ignorujący/surowo kaŜący/ bezradni (brak konsekwencji w wychowaniu);

� rodzice i wychowawcy unikają tematów dotyczących dojrzewania i inicjacji seksualnej (Beisert, 1991):

BRAK OSOBOWEGO KONTAKTU I ROZMÓW Z MŁODZIEśĄ!


„Milkniemy w połowie zdania, bez ratunku uśmiechnięci.

Nasi ludzie nie umieją mówić ze sobą.”

(W. Szymborska, Niespodziane spotkanie)


� Późna nowoczesność, wyrzekając się stałych punktów odniesienia, autorytetów, pozbawiła młodzieŜ moŜliwości buntowania się przeciwko nim- doświadczenie buntu staje sięparadoksalnie bardzo trudne lub niemoŜliwe.

�Nie sposób buntować się przeciwko czemuś, co jest nieokreślone (rozmiękczenie świata, niestałość wartości umoŜliwia zakwestionowanie wszystkiego i wszędzie).


� Kilkanaście lat temu młodzieŜ mogła jednoczyćsię ze sobą poprzez bunt (noszenie długich włosów przez chłopców, dredów, słuchanie alternatywnej muzyki, odmienność ubioru).

�Aktualnie młodzi ludzie podejmują coraz bardziej ryzykowne i niezrozumiałe zachowania, których celem jest bunt (ustalenie własnych granic) przeciwko światu, w którym prawie wszystko jest dozwolone (np. podduszanie się, zawody na ulicy w kartonach, uŜywki, etc.).


�śycie w kulturze prefiguratywnej (M. Mead, 2004)

- młodzieŜ, która kiedyś mogła kierować sięradami rodziców, bazować na ich doświadczeniu, aktualnie jest osamotniona. „ Nie ma juŜ w ogóle przewodników ani we własnej kulturze, ani poza nią. Nie ma juŜdorosłych, którzy wiedzieliby jakie jest doświadczenie tych ludzi, którzy urodzili sięprzed dwudziestoma laty.” (M. Mead, 2004)


�MłodzieŜ zmuszona jest do kreowania rzeczywistości i projektowania swojej toŜsamości w osamotnieniu.

�Rodzicie i wychowawcy przestali stawiaćgranice, a przyzwalając na nieograniczone wyraŜanie siebie, przyczynili się do pogłębiania doświadczania dylematów egzystencjalnych lub braku zastanawiania sięnad własnym Ŝyciem.


�Reinterperatacja kartezjańskiego dualizmu, przypisanie naczelnego miejsca ciału, które staje się głównym wyznacznikiem toŜsamości (Giddens, 2002).

�Reklamy, media, gazety, dyktują nam jak mamy wyglądać, aby być stuprocentową kobietą czy idealnym męŜczyzną, kierując nasze myślenie na kategorię:

JESTEŚ TYM, NA KOGO WYGLĄDASZ !

Co proponuje kultura popularna? Co proponuje kultura popularna? WyglWygląądasz widasz więęc jestec jesteśś

� Promowanie tworzenia toŜsamości poprzez konstrukcję ciała moŜe przyczynić się do wpadnięcia przez młodzieŜ w pułapkęcielesności i postrzegania siebie jedynie poprzez pryzmat ciała.

� Ładny wygląd i szczupła sylwetka stała sięoznaką stylu Ŝycia świadectwem poczucia własnej wartości, wyznacznikiem sukcesu zawodowego i prywatnego

(D. Stecker- Bryczkowska, 2000).

Co proponuje kultura popularna? Co proponuje kultura popularna? WyglWygląądasz widasz więęc jestec jesteśś

� Kreowanie świata łatwego, bezproblemowego i szybkiego.

�Wszystko powinno być super, poniewaŜ Ŝyjemy w epoce superwszystkiego: supergwiazdy, superpolityka, supreczłowieka (B. Hoff, 1996).

� Kształtowanie postawy dokonywania wyborów na zasadzie enter/ delete.

�W globalnej wiosce nie mówi się o wyŜszych wartościach, nie uŜywa się wielkich słów.

Co proponuje kultura popularna? Co proponuje kultura popularna? ŚŚwiat wiat enter/deleteenter/delete

� Izolowanie doświadczeń skłaniających do przemyśleń egzystencjalnych oraz promowanie hedonizmu wpływa na kształtowanie postaw konsumpcyjnych i natychmiastowych, a nie dojrzałych, refleksyjnych i odpowiedzialnych.

�Mechanizmy i narzędzia wytworzone przez kulturę oraz brak dialogu między dorosłymi a młodzieŜą utrudniają osiągnięcie przez młodych ludzi toŜsamości dojrzałej.

Co proponuje kultura popularna? Co proponuje kultura popularna? ŚŚwiat wiat enter/deleteenter/delete

�Seksualność aktualnie utoŜsamiana jest jedynie z seksem.

�Obraz tworzenia związków (romantycznych czy przyjacielskich) często jest zafałszowany-czekanie na księcia z bajki lub przeciwnie brak wymagań w stosunku do partnera.

� Promowanie działania fast i instant: przepisy jak poderwać chłopaka, jak z nim zerwać, jak powinien wyglądać „pierwszy raz”.

Co proponuje kultura popularna? Co proponuje kultura popularna? SeksualnoSeksualnośćść fast i instantfast i instant

�Niechętnie i rzadko mówi się o uczuciach, emocjach i ich źródłach, o odpowiedzialności za partnera czy o konsekwencjach związanych z podjęciem współŜycia seksualnego.

�śyjemy w przekonaniu, Ŝe jeŜeli nie będziemy rozmawiać z młodzieŜą o seksualności, to ona nie będzie o tym myśleć.


� Konsekwencją opisanego podejścia do seksualności moŜe być niezdolność młodzieŜy do stworzenia satysfakcjonującego związku, opartego na partnerstwie i wierności.

�Młodzi ludzie przyjmując zafałszowany obraz związków interpersonalnych, mogą nie podejmować się trudu porozumienia z druga osobą (w przypadku problemów i trudności łatwiej jest „wymienić partnera na nowszy model” niŜ szczerze i otwarcie z nim porozmawiać).


�MłodzieŜ nawiązuje i zrywa relacje przez sms. �E-mail, blog czy komunikatory typu „gadu-gadu”, stały się bardzo popularnymi narzędziami komunikacji i wyraŜania samego siebie.

�Tworzenie „związków” związanych z zyskami materialnymi (tzw. galerianki).

�Dziewictwo przestało być wartością(A. Potaczek, 2008).


�Dzisiejsza rzeczywistość „sprzyja”zatrzymaniu rozwoju ego człowieka w fazie moratorium, toŜsamości przejętej lub rozproszonej.

�Niedojrzałość stała się chorobą naszych czasów, w których nie jest modne byćdorosłym (F. Cattalucio, 2006).

�MłodzieŜ, posługując się doraźnymi sposobami określania siebie, wciągnięta zostaje w wir błędnego koła.

Konsekwencje dla rozwoju Konsekwencje dla rozwoju mmłłodych ludziodych ludzi

Konsekwencje dla rozwoju Konsekwencje dla rozwoju mmłłodych ludziodych ludzi

� Konieczne jest wspieranie młodzieŜy w okresie dojrzewania, tworząc „plan wsparcia”powinniśmy uwzględnić zagadnienia dla nich istotne, tj.

a) dotyczące ciała, tworzenia związków romantycznych i partnerskich (w tym róŜnic w sposobie postrzegania związków przez chłopców i dziewczęta);

b) związanych z radzeniem sobie z trudami dorastania;

Jak pomJak pomóóc mc młłodym ludziomodym ludziom

c) dotyczących trendów popkulturowych (np. wspólna lektura gazet i czasopism, stworzenie sylwetki człowieka kreowanego w mediach);

c) związane z kulturą, sztuką i wartościami wyŜszymi, takimi jak prawda, dobro i piękno (np. szkony DKF).


� Podejmowanie działań profilaktycznych, w celu uwraŜliwienia młodych ludzi na zagroŜenia i niebezpieczeństwa związane z przyjęciem określonej wizji świata czy wzorów postępowania.

� Przestrzeganie młodzieŜy przed skutkami ryzykownych zachowań w sposób wiarygodny i ciekawy, tj. spotkania z ludźmi, którzy skończyli z nałogiem (alkoholu, narkotyków), poprzez koncerty, etc.


�Indywidualny, osobowy i partnerski kontakt, otwartość na młodych ludzi-ustanawianie granic i bycie wiernym sobie pomimo trudności:

ROZUMNA SWOBODA I MĄDRE WYTYCZANIE GRANIC !


� Bauman, Z. (1998). Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: UMK.� Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność. Kraków: WL� Bee. H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo� Cattalucio, F.M., (2006). Niedojrzałość- choroba naszych czasów. Kraków:

Wydawnictwo Znak.� Beisert, M. (1998). Seks twojego dziecka. Poznań: Zakład Wydawniczy K. Domke. � Dołęga, Z. (2006). Między komunikacją a samotnością – psychologiczna problematyka

radzenia sobie wobec procesów globalizacji. Katowice: UW, materiały z wykładu, niepublikowane

� Erikson, E.H., (2000). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo� Giddens, A. (2002). Nowoczesność i toŜsamość. Ja i społeczeństwo w epoce późnej

nowoczesności. Warszawa: PWN� Hoff, B. (1993). Tao Kubusia Puchatka. Poznań: Wydawnictwo Rebis. � Mead, M. (2000). Kultura i toŜsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego.

Warszawa: PWN. � Piaget, J (1966). Studia z psychologii dziecka. Warszawa: PWN� Potaczek, A. (2008). Dziewica na sprzedaŜ, Wysokie Obcasy, 26, s. 28-30.� Stecker- Bryczkowska, D. (2000). Kultura popularna a kształtowanie się toŜsamości

własnego ciała u dzieci: warunki powstania anoreksja nervosa. w: A. Suchańska (red). Podmiotowe i społeczno-kulturowe uwarunkowania anoreksji, s. 49-77. Poznań: wydawnictwo Fundacji Humanoria.

BibliografiaBibliografia

DziDzięękujkujęę za uwagza uwagęę

samotno ść dorastania w epoce p óźnej nowoczesno ści · 2012. 5. 24. · cattalucio, f.m.,...

Documents