Lao động nhà báo và sản phẩm

TS Trần Ngọc ChâuĐại học N WashingtonEditor,Saigon Times

Định nghĩa: Tin là cái gì khác lạ, thú vị và chưa được biết - News is what is extraordinary, interesting and not known (Gillian Hargreaves-BBC)

Chó cắn người không phải tin,người cắn chó mới là tin- If Dog bites man, it is not news.If man bites dog, it is news.

Tin là cái gì tôi kể cho bạn- News is what I tell you it is.

Một nhà báo giỏi biết cách đi tìm-phát hiện tin.

Không chờ tin đến mà phải đi tìm

Mạng lưới tốt( quan hệ)Thực tế tốt( phối kiểm)Tài liệu tốt( tham khảo)Phân tích tốt( số liệu)

1) Diary stories-Nguồn theo lịch( chương trình, kế họach): các sự kiện đã lên lịch sẵn

2) Off-diary stories- Tự “ săn tin”, không theo các sự kiện có sẵn

3) Primary source and secondary source: Nguồn sơ cấp: là những thông tin lấy được từ các phỏng vấn và nguồn thứ cấp: là những thông tin lấy được từ tài liệu( thống kê, báo cáo, văn bản, thư từ…)

Một bản tin hay bài báo có thể từ một nguồn.Nhưng những tin hay bao giờ cũng kết hợp ít nhất là hai lọai nguồn tin: sơ cấp và thứ cấp

Mối quan hệ giao tiếp( Contacts)Gọi điện thường xuyên( local calls): hàng

giờ, hàng ngày, hàng tuần đến những cơ quan như PCCC, Bưu điện, Bệnh viện, UBND…HĐND

Tin rò rỉ, tin đồnThực tế: quan sát trực tiếp,tiếp cận hiện

trường, cảm hứng thực tế

Tòa ánChính quyền địa phươngCác nhà lảnh đạo, chính trị giaChuyên gia: trường hợp Thời Báo

Kinh tế Sài gònCác nhóm lợi ích, các tổ chức phi

chính phủCác cuộc họp báo

Hảng tin( VNA, AP, AFP,Reuters…) Báo khác Thông cáo báo chí( press releases) Thư từ Công trình nghiên cứu Thông cáo cập nhật( đặc biệt về khủng hỏang) Kỷ niệm thành lập Internet Thông tin lưu trữ Sách tham khảo

Cần một hay nhiều nguồn tin

Cần có sự phân công của tòa sọan

Tin này có thể dễ hơn tin khác trong quá trình thu lượm thông tin

Có thể thu lượm thông tin nhiều cách khác nhau

Tuy vậy cần định vị rõ chủ đề tin

Tai nạn giao thôngHỏa họanTrộm cắp, cướpTham nhũngGiết ngườiBạo hànhThiên tai

Có ai chết hay bị thương không? Danh sách

Những người bị thương?Những người bị thương đã được đưa đi

bệnh viện chưa? Và điều kiện chữa trị ra sao?

Tai nạn xảy ra khi nào? Ở đâu?Tai nạn xảy ra như thế nào?( tốc độ , thời

tiết…)

Lọai phương tiện gì?Cảnh sát có biết nguyên nhân tai nạn?

Cẩn thận đừng quy trách nhiệm quá sớmKhi xảy ra tai nạn thời tiết thế nào?Có “người hùng” nào đã xuất hiện cứu

người không?Sắp xếp chôn cất những người chết thế

nào?Phương tiện hư hỏng ở cấp độ nào?Có một cuộc điều tra về tai nạn không?

Khi nào sẽ công bố kết quả điều tra?

Hỏi Phòng Cảnh sát PCCC: Có bao nhiêu xe cứu hỏa? Tình trạng chữa lửa thế nào?Mức độ thiệt hại của vụ cháy? Cách để khắc phục hậu quả?

Hỏi Đội Cấp cứu y tế: Có bao nhiêu xe cứu thương? Bao nhiêu người được cấp cứu và đã đưa đi bệnh viện?

Hỏi Sở Công An: Vụ cháy bắt đầu như thế nào? Ai là người báo cháy đầu tiên? Số thương vong? Có điều tra không?

Hỏi nguời chứng kiến: Họ thấy thế nào? Đám cháy lan ra như thế nào? Và cái gì xảy ra đối với tòa nhà? Cảm giác họ ra sao khi chứng kiến đám cháy?

Hỏi những nạn nhân( chủ nhà): Ứơc lượng thiệt hại tài sản và khả năng khắc phục hậu quả của họ?

Đây là lọai tin tội ác và thường hấp dẫn bạn đọc tổng quát.Cho nên có thể đưa ngay tin vắn( briefs) sau đó cập nhật chi tiết.

Cần cẩn thận khi dùng từ: ăn cắp/ăn cướp; nghi can/tôi phạm; ông ta/hắn; người ấy/tên…

Không nên làm quan tòa khi chưa đủ thông tin

Nạn nhân là ai?Cái gì đã bị ăn cắp/cướp? Giá trị bao

nhiêu?Ngày giờ xảy ra ? Địa điểm?Tội ác đã xảy ra như thế nào? Làm sao kẻ

gây án đột nhập? Và vũ khí ?Có nhận dạng gì về nghi can?Có gì bất thường chung quanh vụ án

không?

1) Sáng ngày 27-1-2008, tại km 84 +300 QL 1A, địa phận xã Bình An, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam đã xảy ra một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng khi xe máy phóng nhanh vượt xe tải chạy cùng chiều gây va quẹt làm hai người đi trên xe máy chết tại chỗ.

2) Xe tải biển kiểm soát 77H-6636 chạy hướng Tam Kỳ - Đà Nẵng chạy đúng phần đường qui định. Nhưng xe máy, biển kiểm soát 43S-4259 đi cùng chiều do anh Nguyễn Văn Dương (SN 1984, ở Hòa Khánh, Hòa Vang, TP Đà Nẵng) điều khiển chở chị Ngô Thị Anh (quê ở xã Bình Trung, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam) phóng nhanh vượt ẩu đã đâm thẳng vào ô tô. Hậu quả làm cả hai người chết tại chỗ.

3) Theo nhiều người đi đường chứng kiến sự việc cho biết, xe mô tô chạy quá nhanh và vượt ẩu, đã va quẹt vào xe tải, khiến hai người ngồi trên cùng văng vào gầm xe tải. 2 nạn nhân này đều đội mũ bảo hiểm và bị xe tải cán chết.

4) Lái xe tải đã bỏ trốn ngay sau tai nạn. Nguyên nhân của vụ tai nạn đang được điều tra làm rõ

Nguồn: Báo Công an Tp.HCM online ngày 29/1/08

Chiêc xe tải trong vụ tai nạn giao thông làm chết 2 người .Ảnh: Báo CA

1) Đọc phần dẫn nhập(1) của bản tin trên và cho biết câu hỏi nào đã được hỏi để có thông tin cho phần dẫn nhập đó?

2) Cho biết bản tin này có thể đăng trên một tờ báo thời sự chính trị không? Tại sao?

Đọc đọan thân (2) của bản tin và cho biết câu hỏi nào đã được hỏi để có thông tin cho đọan này?

Bản tin này có thể đăng trên một tờ báo chuyên về kinh tế không? Tại sao?

Đọc đọan phát triển(3) của bản tin trên và cho biết câu hỏi nào đã được hỏi để có thông tin đó?

Bản tin này có thể đăng trên một tờ báo Xã hội không? Tại sao?

Đọc phần hổ trợ(4) và cho biết câu hỏi nào đã được hỏi để có thông tin đó?

Bản tin này có thể đăng trên một tờ báo chuyên về công nghệ-khoa học-kỹ thuật không? Tại sao?

Tổ trưởng hướng dẫn thảo luậnPhân công( hay tự nguyện) một người làm

báo cáo viên cho nhómNgười này sẽ ghi chép ý kiến cả nhóm để

tóm ý báo cáoMỗi nhóm có 10 phút thảo luậnVà sau đó báo cáo viên mỗi nhóm lên trình

bày 5 phút.Hỏi-Đáp 5 phútGiảng viên sẽ cắt nếu lố thời gian quy định