sanskrit prosody

Upload: dhaval-patel

Post on 14-Apr-2018

356 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    1/213

    Sanskrit Prosody

    Table of Contents

    Chandastra.....3

    Prathamo 'dhyya.....5

    Dvityo 'dhyya.....5

    Ttyo 'dhyya.....6

    Caturtho 'dhyya.....7

    Pacamo 'dhyya.....12

    ao 'dhyya.....17

    Saptamo 'dhyya.....21

    Aamo 'dhyya.....25

    Vttaratnkara.....29

    Prathamo 'dhyya [sajbhidhna].....33

    Dvityo 'dhyya [mtrvtta].....37

    Ttyo 'dhyya [samavtta].....45

    Caturtho 'dhyya [ardhasamavtta].....66

    Pacamo 'dhyya [viamavtta].....68

    aho 'dhyya [prasthrdi].....73

    rutabodha.....77

    Index of the Metres.....89

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    2/213

    2

    The Sanskrit Text of Buddha-carita.....93

    Introduction to the Text.....95

    Description of the Metres.....96

    Book I [Bhagavatprasti].....103

    Book II [Antapuravihro].....112

    Book III [Savegotpatti].....118

    Book IV [Strvightano].....125

    Book V [Abhinikramao].....136

    Book VI [Chadakanivartana].....145

    Book VII [Tapovanapraveo].....152

    Book VIII [Atapuravilpo].....158

    Book IX [Kumrnveao].....167

    Book X [reybhigamano].....176

    Book XI [Kmavigarhao].....181

    Book XII [Aradarano].....189

    Book XIII [Mravijayo].....202

    Book XIV.....210

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    3/213

    r Pigala'sChandastra

    edited by

    Pait Kedranth of Jaypur

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    4/213

    Chandastra

    4

    Preface to this Edition

    This edition of Chandastram is essentially a transliteration of the stras that arefound in the Kvyaml Series, Vol 91 (Bombay, 1938), where the full title is given as:

    The Chhandas straby r Pigalanga.

    With the Commentary Mitasajvan,by r Halyudha Bhaa.

    With the Chhandonirukti bySamkchakravart r Madhusdana Vidyvchaspati.

    Edited by Pait Kedranth of Jaipur.Third Edition.

    Revised with notes byVidylakr Anant Yajnevar str Dhupkar.

    The original work, as can be seen from the title, included the authorative commentaryby r Halyudha, and what amounts to two sub-commentaries. At the moment themomumental commentaries have not been prepared, and in their place I have simplyadded the metrical markings, and one or two notes, when there are difficulties thatneed explaining.

    As with r Kedrabhaa's Vttaratnkara, the immediate purpose in preparing thiswork has been to have a text to accompany the Pi prosody Vuttodaya, which iscurrently in preparation, and so the amount of time I can dedicate to this work has

    been unfortunately limited. Even so it has thrown much light on some of the moreintractable problems associated with the Pi work, and a study of the text isrecommended for anyone interested in Indian prosody.

    nandajoti BhikkhuJanuary 2004

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    5/213

    Chandastra

    5

    Prathamo 'dhyya

    [Paribh]

    []dh-r-str m // 1:1 //[]var s y // 1:2 //[]k guh r // 1:3 //[]vasudh s // 1:4 //[]s te kva t // 1:5 //[]kad sa j // 1:6 //[]ki vada bh // 1:7 //[]na hasa n // 1:8 //

    g l // 1:9 //gante // 1:10 //dhrdi-para // 1:11 //he // 1:12 //lau sa // 1:13 //

    glau // 1:14 //aau vasava iti // 1:15 //

    Dvityo 'dhyya

    [Devat]

    chanda // 2:1 //gyatr // 2:2 //

    daivyekam // 2:3 //sur pacadaa // 2:4 //prjpatyau // 2:5 //yaju ad // 2:6 //smn dvi // 2:7 //c tri // 2:8 //dvau dvau smn vardheta // 2:9 //trstrncm // 2:10 //catura-catura prjpatyy // 2:11 //ekaika ee // 2:12 //

    jahydsur // 2:13 //

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    6/213

    Chandastra

    6

    tny-uig-anuub-bhat-pakti-triub-jagatya // 2:14 //tisrastisra sanmnya ekaik brhmya // 2:15 //prgyajumrya iti // 2:16 //

    Ttyo 'dhyya

    [Vaidikacchandas]

    pda // 3:1 //iydi-pura // 3:2 //gyatry vasava // 3:3 //jagaty dity // 3:4 //virjo dia // 3:5 //triubho rudr // 3:6 //eka-dvi-tri-catu-pd-utkapdam // 3:7 //dya catu-pd-tubhi // 3:8 //kvacin-tri-pd-ibhi // 3:9 //s pdanict // 3:10 //saka-saptakayor-madhye 'v-atipdanict // 3:11 //dvau navakau a-ka-ca ng // 3:12 //[Ng]vipart vrh // 3:13 //[Vrh]a-kasaptakakair-vardhamn // 3:14 //[Vardhamn]vipart pratih // 3:15 //[Pratih]ttya dvipc-cgata-gyatrbhym // 3:16 //[Dvipd Vir]

    tripn-traiubhai // 3:17 //[Tripd Vir]

    uig-gyatrau jgata-ca // 3:18 //[Ui]kakum-madhye ced-antya // 3:19 //[Kakubh]pura-uik-pura // 3:20 //[Pura-ui]paroik-para // 3:21 //[Paroi]catupd-ibh // 3:22 //

    anuubh-gyatrai // 3:23 //[Anuubh]tript-kvacij-jgatbhy ca // 3:24 //[Tripdanuubh]

    madhye 'nte ca // 3:25 //

    bhat jgatas-traya-ca gyatr // 3:26 //[Bhat]pathy purva-cet-ttya // 3:27 //[Bhat Pathy]nyakusri dvtyah // 3:28 //[Nyakusri]skandhogrv krauuke // 3:29 //[Skandhogrv]urobhat yskasya // 3:30 //[Urobhat]uparibhatyante // 3:31 //[Uparibhat]purastbhat pura // 3:32 //[Purastbhat]kvacin-navak-catvra // 3:33 //vairjau gyatrau ca // 3:34 //tribhir-jgatair-mahbhat // 3:35 //[Mahbhat]

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    7/213

    Chandastra

    7

    satobhat tina // 3:36 //[Satobhat]paktir-jgatau gyatrau ca // 3:37 //[Pakti]purvau ced-ayujau sata pakti // 3:38 //[Sata Pakti]vipartau ca // 3:39 //prastrapakti purata // 3:40 //[Prastrapakti]

    strapakti parata // 3:41 //[strapakti]virapaktir-anta // 3:42 //[Virapakti]sastrapaktir-bahi // 3:43 //[Sastrapakti]akarapakti pacak-catvra // 3:44 //[Akarapakti]dvvatyalpaa // 3:45 //padapakti paca // 3:46 //[Padapakti]catu-kaakau traya-ca // 3:47 //pathy pacabhir-gyatrai // 3:48 //[Pakti Pathy]jagat abhi // 3:49 //[Pakti Jagat]

    ekena triubjyotimat // 3:50 //[Triupjyotimat]tath jagat // 3:51 //[Jyotimat]purastjjyoti prathamena // 3:52 //[Purastjjyotis]madhyejyotir-madhyamena // 3:53 //[Madhyejyotis]uparijyotir-antyena // 3:54 //[Uparijyotis]

    ekasmin-pacake chanda akumat // 3:55 //[akumat]ake kakudmat // 3:56 //[Kakudmat]tripdaiha-madhy piplikamadhy // 3:57 //[Piplikamadhy]vipart yavamadhy // 3:58 //[Yavamadhy]ndhikenaikena nicdbhurijau // 3:59 //[Nict]dvbhy vir-svarjau // 3:60 //[Vir-svar]

    dita sadigdhe // 3:61 //devatdita-ca // 3:62 //agni savit somo bhaspatir-mitr-varuvindro vivedev devat // 3:63 //svar a-jarabhagndhra-madhyam-apacamadhaivatanid // 3:64 //sita-sragapi-aga-ka-nla-lohita-gaur var // 3:65 //gniveya-kyapa-gautamgirasa-bhrgava-kauika-vsihni gotr // 3:66 //

    Caturtho 'dhyyacatu-atam-utkti // 4:1 //[Utkti]catura-caturas-tyajed-utkte // 4:2 //tnyabhisavyprebhya kti // 4:3 //[Abhikti]prakty copasarga-varjita // 4:4 //[Prakti]dhtyai-akvar-jagatya // 4:5 //[Dht Ai akvar Jagat]pthak-pthak-purvata etnyevaim // 4:6 //dvitya dvityam-atita // 4:7 //

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    8/213

    Chandastra

    8

    [Laukikacchandas]

    atha laukikam // 4:8 //traiubhc-ca yadram // 4:9 //pda-catur-bhga // 4:10 //yath-vtta-samptir-v // 4:11 //la samudr gaa // 4:12 //gau g-anta-madhydir-nla-ca // 4:13 //

    [ry]

    svar ardha cryrdham // 4:14 //atryu na j // 4:15 //ao j // 4:16 //nlau v // 4:17 //

    nlau cet-pada dvitydi // 4:18 //saptama prathamdi // 4:19 //antye pacama // 4:20 //aa-ca l // 4:21 //triu gaeu pda pathydhye ca // 4:22 //[ry Pathy]

    [ , , ]

    vipulny1 // 4:23 //[ry Vipul][ ]

    capal dvitya-caturthau gmadhye jau // 4:24 //[rya Capal][ ]

    purve mukha-purv // 4:25 //[ry Mukhacapal][ ]

    jaghana-purvetaratra // 4:26 //[rya Jaghanacapal][

    ]

    ubhayor-mahcapal // 4:27 //[ry Mahcapal][ ]

    1 The vipul has the word break not at the end of the 3rd bar, but later (or not at all).

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    9/213

    Chandastra

    9

    [Gti]

    dhyardha-sam gti // 4:28 //[ ]

    [Upagti]

    antyenopagti // 4:29 //[ ]

    [Udgti]

    utkrameodgti // 4:30 //[

    ]

    [rygti]

    ardhe vasugaa rygti // 4:31 //[ ]

    [Vaitlya]

    [Vaitlya]

    vaitlya dvisvar ayuk-pde yug-vasavo 'nte rlga // 4:32 //[ (x2)]

    [Aupacchandasaka]

    gaupacchandasakam // 4:33 //[ (x2)]

    [ptalik]

    ptalik bhgau g // 4:34 //[ (x2)]

    ee parea yu na skam // 4:35 //a cmir yuji // 4:36 //

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    10/213

    Chandastra

    10

    [Prcyavtti]

    pacamena purva ska prcyavtti // 4:37 //[ (x2)]

    [Udcyavtti]

    ayuk-ttyenodcyavtti // 4:38 //[ (x2)]

    [Pravttaka]

    bhy yugapat-pravttakam // 4:39 //[

    (x2)]

    [Cruhsin]

    ayuk-cruhsin // 4:40 //[ (x4)]

    [Aparntik]

    yug-aparntik1 // 4:41 //[ (x4)]

    [Mtrsamaka]

    [Mtrsamaka]

    gant dvir-vasavo mtrsamaka l navama // 4:42 //[ (x 4)]

    [Vnavsik]

    dvdaa-ca vnavsik // 4:43 //[ (x 4)]

    [Viloka]

    viloka pacamamau // 4:44 //[ (x 4)]

    1 r Halyudha's example does not seem to fit the rule here, the example has the followingscheme: .

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    11/213

    Chandastra

    11

    [Citr]

    citr navama-ca // 4:45 //[ (x 4)]

    [Upacitr]

    parayut-kenopacitr // 4:46 //[ (x 4)]

    [Pdkulaka]1

    ebhi pdkulakam // 4:47 //

    [Gtyry]

    [Gtyry]

    gtyry la // 4:48 //[ (x 4)]

    [ikh]

    ikh viparyastrdh // 4:49 //

    [Jyoti]

    la purva-cej-jyoti // 4:50 //[]

    [Saumy]

    ga-cet-saumy // 4:51 //[]

    [Clik]

    clikaikonatriad-ekatriad-ante g // 4:52 //[ x 2]

    s g yena na sam l gla iti // 4:53 //

    1 This metre is made up of a mixture of the 5 previous metres.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    12/213

    Chandastra

    12

    Pacamo 'dhyya

    vttam // 5:1 //samam-ardhasama viama ca // 5:2 //

    sama tvat-ktva ktam-ardhasamam // 5:3 //viama ca // 5:4 //ryunam // 5:5 //

    [Samn]

    gliti samn [] // 5:6 //

    [Pram]

    lgiti pram [] // 5:7 //

    [Vitna]

    vitnam-anyat1 // 5:8 //

    [Vaktra]

    [Vaktra]

    pdasynuub-vaktram // 5:9 //

    na prathamtsnau // 5:10 //dvitya-caturthayo ra-ca // 5:11 //vnyat // 5:12 //ya caturtht // 5:13 //

    [ (x4)]

    pathy yujo j // 5:14 //[Pathyvaktra][ (x2)]

    vipartaikyam // 5:15 //[Vipartavaktra][ (x2)]

    capalyujo n // 5:16 //[Capalvaktra][ (x2)]

    1 The rule is very vague here. r Halyudha illustrates the metre with verses having thefollowing schemes:

    x 4; x 2; x 4;& x 4.

    Vttaratnkara's scheme is x 4.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    13/213

    Chandastra

    13

    vipul yug-la-saptama // 5:17 //sarvata saitavasya // 5:18 //bhrau ntau ca // 5:19 //[Vaktra Bhavipul, Ravipul, Navipul, Tavipul]

    [Bhavipul (Pigala): (x2)

    or: (Saitava): (x4)Ravipul (Pigala): (x2)or: (Saitava): (x4)Navipul (Pigala): (x2)or: (Saitava): (x4)Tavipul (Pigala): (x2)or: (Saitava): (x4)]

    [Viamavtta]

    [Padacaturrdhva]pratipda catur-vddhy padacaturrdhvam // 5:20 //

    [Padacaturrdhva = 8 akara, 12 akara, 16 akara, 20 akara]

    [pa]

    gvanta pa1 // 5:21 //[,,,

    ]

    [Pratypa]

    gvdau cet-pratypa // 5:22 //[,,, ]

    [Pratypa]

    pratypo gvdau ca // 5:23 //[,,, ]

    1 This metre and the two that follow are specific varieties of Padacaturrdhva.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    14/213

    Chandastra

    14

    [Majar, Laval, Amtadhr]

    prathamasya viparyse majar-lavaly-amtadhr // 5:24 //[Majar = 12 akara, 8 akara, 16 akara, 20 akaraLaval = 16 akara, 12 akara, 8 akara, 20 akara

    Amtadh = 20 akara, 12 akara, 16 akara, 8 akara]

    [Udgat]

    udgatm-ekata sjau slau, nsau jgau, bhnau jlau g, sjau sjau g // 5:25 //[,,,]

    [Saurabhaka]

    ttyasya saurabhaka rnau bhgau // 5:26 //[,,,]

    [Lalita]

    lalita nau sau // 5:27 //[,

    ,,]

    [Upasthitapracupita]

    upasthitapracupita pthag-dhya msau jbhau gau, snau jrau g, nau s, nau n jyau //5:28 //

    [,,

    ,]

    [Vardhamna]

    vardhamna nau snau nsau // 5:29 //[,,,]

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    15/213

    Chandastra

    15

    [uddhavirabha]

    uddhavirabha tajr // 5:30 //[,,

    ,]

    [Ardhasamavtta]

    ardhe // 5:31 //

    [Upacitraka]

    upacitraka sau slau g, bhau bhgau g // 5:321 //[]

    [Drutamadhy]

    drutamadhy bhau bhgau g, jgau jyau // 5:33 //[]

    [Vegavat]

    vegavat sau sgau, bhau bgau g // 5:34 //[]

    [Bhadravirj]

    bhadravir tjau rgau, msau jgau g // 5:35 //[]

    [Ketumat]

    ketumat sjau sgau, bhrau ngau g // 5:36 //[]

    [khynak]

    khynak tau jgau g, jtau jgau g // 5:37 //[]

    1 From here on the names are only identified when there may be some confusion, otherwisewhen the rule is followed by metrical markings the name is as the first word in the rule.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    16/213

    Chandastra

    16

    [Vipartkhynak]

    vipartkhynak jtau jgau g, tau jgau g // 5:38 //[]

    [Hariaplut]

    hariaplut sau slau g, nbhau bhrau // 5:39 //[]

    [Aparavaktra]

    aparavaktra nau rlau g, njau jrau // 5:40 //[]

    [Pupitagr]

    pupitagr nau ryau, njau jrau g // 5:41 //[]

    [Yavamat]

    yavamat rjau rjau, jrau jrau g // 5:42 //[]

    [ikh]

    ikhaikonatridaadektridaadante g // 5:43 //[ x 2]

    [Khaj]

    khaj mahatyayujti // 5:44 //[ x 2]

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    17/213

    Chandastra

    17

    ao 'dhyya

    yatir-vac-cheda // 6:1 //

    [Gyatr][Tanumadhy]

    tanumadhy tyau [] // 6:2 //

    [Ui]

    [Kumralalit]

    kumralalit jsau g [] // 6:3 //

    [Anuubh]

    [Mavakkritaka]

    mavakkritaka bhtau lgau [] // 6:4 //

    [Citrapad]

    citrapad bhau gau [] // 6:5 //

    [Vidyunml]

    vidyunml mau gau [] // 6:6 //

    [Hasaruta]

    [hasaruta mnau gau]1[] // 6:7 //

    [Bhat]

    [Bhujagaiust]

    bhujagaiust nau m [] // 6:7 //

    [Halamukh]

    halamukh-rnau s [] // 6:8 //

    1 In square brackets in the original. As the number of the stra is not sequential it's not clearwhy it has been added in here, or by whom.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    18/213

    Chandastra

    18

    [Pakti]

    [uddhavirj]

    uddhavir msau jgau [] // 6:9 //

    [Paava]

    paavo mnau ygau [] // 6:10 //

    [Rukmavat]

    rukmavat bhmau sgau [] // 6:11 //

    [Mayrasri]

    mayrasri rjau rgau [] // 6:12 //

    [Matt]

    matt mbhau sgau [] // 6:13 //

    [Upasthit]

    upasthit tjau jgau [] // 6:14 //

    [Triubh]

    [Indravajr]

    indravajr tau jgau g [] // 6:15 //

    [Upendravajr]

    upendravajr jtau jgau g [] // 6:16 //

    [Upajti]

    dyantvupajtaya1 // 6:17 //

    [Dodhaka]

    dodhaka bhau bhgau g [] // 6:18 //

    1 It appears in the literature that a much wider interpretation was given to the rule than isgiven here (which resticts the mixing of lines to Indravajr and Upendravajr), so that evenlines having either more or less than 11 syllables were allowed to be mixed into the verse,and still the name Upajti would prevail.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    19/213

    Chandastra

    19

    [lini]

    lini mtau tgau g; samudra-aya [,] // 6:19 //

    [Vtorm]

    vtorm mbhau tgau g ca [] // 6:20 //

    [Bhramaravilasita]

    bhramaravilasita mbhau nlau g [] // 6:21 //

    [Rathoddhat]

    rathoddhat rnau rlau g [] // 6:22 //

    [Svgat]

    svgat rnau bhgau g [] // 6:23 //

    [Vnt]

    vnt nau sgau g [] // 6:24 //

    [yen]

    yen rjau rlau g [] // 6:25 //

    [Vilsin]

    vilsin jrau jgau g [] // 6:26 //

    [Jagat]

    [Jagat ]

    jagat // 6:27 //

    [Vaasth]

    vaasth jtau jrau [] // 6:28 //

    [Indrava]

    indrava tau jrau [] // 6:29 //

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    20/213

    Chandastra

    20

    [Drutavilambita]

    drutavilambita nbhau bhrau [] // 6:30 //

    [Toaka]

    toaka sa [] // 6:31 //

    [Pua]

    puo nau myau; vasu-samudr [,] // 6:32 //

    [Jaloddhatagati]

    jaloddhatagatir-jsau jsau; rasartava // 6:33 //[,]

    [Tata]

    tata nau mrau [] // 6:34 //

    [Kusumavicitr]

    kusumavicitr nyau nyau [] // 6:35 //

    [Cacalkik]

    cacalkik nau rau [] // 6:36 //

    [Bhujagaprayta]

    bhujagaprayta ya [] // 6:37 //

    [Sragvi]

    sragvi ra [] // 6:38 //

    [Pramitkar]

    pramitkar sjau sau [] // 6:39 //

    [Kntotp]

    kntotp bhmau smau [] // 6:40 //

    [Vaivadev]

    vaivadev mau, yv-indriya-aya [,] // 6:41 //

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    21/213

    Chandastra

    21

    [Vhin]

    vhin tyau myv-ikmaar [] // 6:42 //

    [Navamlin]

    navamlin njau bhyv-iti [] // 6:43 //

    Saptamo 'dhyya

    [Atijagat]

    [Prahri]

    prahri mnau jrau g; trika-daakau [,] // 7:1 //

    [Rucir]

    rucir jbhau sjau g; catur-navakau [,] // 7:2 //

    [Mattamayra]

    mattamayra mtau ysau g; samudra-navakau // 7:3 //[,]

    [Gaur]

    gaur nau nsau g [] // 7:4 //

    [akvar]

    [Asabdh]

    asabdh mtau nsau gv-indriya-navakau [,] // 7:5 //

    [Aparjit]

    aparjit nau rsau lgau; svara-aya [,] // 7:6 //

    [Prahaakalit]

    prahaakalit nau bhnau lgau ca [] // 7:7 //

    [Vasantatilak]

    vasantatilak tbhau jau gau [] // 7:8 //

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    22/213

    Chandastra

    22

    [Sihonnat]

    sihonnat kyapasya // 7:9 //

    [Uddhari]

    uddhari saitavasya // 7:10 //

    [Atiakvar]

    [Candrvart]

    candrvart nau nau s [] // 7:11 //

    [Mlartunavakau]

    mlartunavakau cet [,] // 7:12 //

    [Maiguanikar]

    maiguanikaro; vasvaya [] // 7:13 //

    [Mlin]

    mlin nau myau y [] // 7:14 //

    [Ai]

    [abhajavilasita]

    abhajavilasita bhrau nau ngau; svara-navakau // 7:15 //[,]

    [Atyai]

    [Hari]

    hari nsau mrau slau g-tu-samudra-aya // 7:16 //

    [,, ]

    [Pthv]

    pthv jsau jsau yalau g; vasu-navakau // 7:17 //[,]

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    23/213

    Chandastra

    23

    [Vaapantrapatita]

    vaapantrapatita bhrau nbhau nlau g; dig-aya // 7:18 //[,]

    [Mandkrnt]

    mandkrnt mbhau ntau tgau g; samudra-rtu-svar // 7:19 //[,,]

    [ikhari]

    ikhari ymau nsau bhlau g-turudr // 7:20 //[,]

    [Dhti]

    [Kusumitalatvellit]

    kusumitalatvellit mtau nyau yv-indriya-rtu-svar // 7:21 //[,,]

    [Atidhti]

    [rdlavikrita]

    rdlavikrita msau jsau tau, gditya-aya // 7:22 //[,]

    [Kti]

    [Suvadan]

    suvadan mrau bhnau ybhau lgv-i-svara-rtava // 7:23 //[,,]

    [Vtta]glit vttam // 7:24 //

    []

    [Prakti]

    [Sragdhar]

    sragdhar mrau bhnau yau y; trisaptak // 7:25 //[,,]

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    24/213

    Chandastra

    24

    [kti]

    [Madraka]

    madraka bhrau nrau nrau ngau; dig-dity // 7:26 //[,]

    [Vikti]

    [Avalalit]

    avalalit njau bhjau bhjau bhlau g-rudrdity // 7:27 //[,]

    [Mattkr]

    mattkr mau tnau nau nlau g; vasu-paca-daakau // 7:28 //[,,]

    [Sakti]

    [Tanv]

    tanv bhtau nsau bhau nyv-indriya-svara-ms // 7:29 //[,,]

    [Abhikti]

    [Kraucapad]

    kraucapad bhmau sbhau nau nau g; bhtendriya-vasvaya // 7:30 //[,,,]

    [Utkti]

    [Bhujagavijmbhita]

    bhujagavijmbhita mau tnau nau rsau lgau; vasu-rudra-aya // 7:31 //[,,]

    [Apavhaka]

    apavhako mnau nau nau nsau gau; nava-rtu-rasendriyi // 7:32 //[,,,]

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    25/213

    Chandastra

    25

    [Daaka]

    [Daaka]

    daako nau ra // 7:33 //

    [Caaviprayta]

    prathama-caaviprayta // 7:34 //[]

    anyatra rtamavybhym // 7:35 //

    [Pracita]

    ea pracita iti // 7:36 //

    Aamo 'dhyya

    [Pariih]

    atrnukta gth // 8:1 //

    [Triubh]

    [Kumaladant]

    kumaladant bhtau ngau g-indriya-ras [,] // 8:2 //

    [Jagat]

    [Varatanu]

    varatanur-njau jrau, a-ras [,] // 8:3 //

    [Jaladharaml]

    jaladharaml mbhau smau samudra-vasuva [,] // 8:4 //

    [Gaur]

    gaur nau rau [] // 8:5 //

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    26/213

    Chandastra

    26

    [Lalan]

    lalan bhtau nsv-indriya-raya [,] // 8:6 //

    [Atijagat]

    [Kanakaprabh]

    kanakaprabh sjau sjau g [] // 8:7 //

    [Kuilagati]

    kuilagatir-nau tau g, svara-rtava [,] // 8:8 //

    [akvar]

    [Varasundar]

    varasundar bhjau snau gau // 8:9 //[]

    [Kuil]

    kuil mbhau nyau gau, veda-rasa-samudr // 8:10 //[,,]

    [Ai]

    [ailaikh]

    ailaikh bhrau nnau bhgau, bhta-rasendriyi // 8:11 //[,,]

    [Varayuvat]

    varayuvat bhrau ynau ngau // 8:12 //

    []

    [Atyai]

    [Atiyin]

    atiyin, sau jbhau jgau g, dik-svar // 8:13 //[,]

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    27/213

    Chandastra

    27

    [Avitatha]

    avitatha njau bhjau jlau g // 8:14 //[]

    [Kokilaka]

    vasv-indriya-samudr-cet-kokilakam // 8:15 //[,,]

    [Dhti]

    [Vibudhapriy]

    vibudhapriy rsau jau bhrau, vasu-dia // 8:16 //[,]

    [Nrcaka]

    nrcaka nau rau rau // 8:17 //[]

    [Atidhti]

    [Vismit]

    vismit ymau nsau rau g, rasa-rtu-svara // 8:18 //[,,]

    [Kti]

    [aivadan]

    aivadan njau bhjau j jrau, rudra-dia // 8:19 //[,]

    dvikau glau // 8:20 //mirau ca // 8:21 //pthagl mir // 8:22 //vasuvas-trik // 8:23 //lardhe // 8:24 //saike g // 8:25 //pratiloma-gaa dvir-ldyam // 8:26 //tatogyeka jahyt // 8:27 //dvir-ardhe // 8:28 //rpe nyam // 8:29 //

    dvi nye // 8:30 //

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    28/213

    Chandastra

    28

    tvad-ardhe tad-giitam // 8:31 //dvir-dyna tad-antnm // 8:32 //ekone 'dhv1 // 8:33 //pare pram // 8:34 //pare pram-iti // 8:35 //

    1 This stra is relegated to the notes (without explanation) in the original edition, though it issequentially numbered as here.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    29/213

    Vttaratnkaraby

    r Kedrabhaa

    edited by

    nandajoti Bhikkhu

    2003/2547

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    30/213

    Vttaratnkara

    30

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    31/213

    Vttaratnkara

    31

    Preface

    Texts & Abbreviations:

    VR = Vttaratnkara.

    P = Vsudev Laxma Shstr Pakar (ed), Vittaratnkara of rmat Kedrabhaa,with the commentary by Nryaabhaa (3rd Edition Bombay, 1906). As on the wholethis edition seemed to be the most reliable I have made it the basis for the presentwork.

    V = Welivitiye Sri Sorata Thero (ed), Vruththarathnakaraya (1926, reprinted Colombo,2001). This edition has the text printed in Devangari at the front of the book, and thishas been used for noting the variants, except where otherwise stated. The Vykhycontains a transliteration of the text into Sinhala script, and Ven. Sorata's very useful

    commentary. There are many additions to the text in the Vykhy as explained in theforeword, however there are also many differences in the readings, and someomissions, which have not been explained.

    S = Very Rev. C.A. Seelakkhandha Mah Sthavira (ed), Vrittaratnkara by PanditKedrabhatta, with its commentary Vrittaratnkarapancik by Prof. Sr RmacandraKavi Bhrati (Bombay, 1908).

    Dh = r Dharnanda str (ed), r Bhaakedraviracitam Vttaratnkaram (1 stprinting Delhi, 1972, reprinted 1999); the text as printed at the beginning of the book

    (pgs xiii - xxiii) has been compared for the variant readings.Other works consulted:

    Ch = Pait Kedranth of Jaypur (ed), Chhandas stra by r Pigalanga, withthe commentary Mitasajvan by r Halyudha Bhaa (3rd edition Bombay, 1938).The most authoritive work on Sanskrit prosody, written as stras, rather than askriks, as with VR, ChM, SB, Vutt. etc.

    ChM = Vsudev Laxma Shstr Pakar (ed), Chhandomajar of Gagdsa(Bombay, 1906). Published together with P.

    B = Vsudev Laxma Shstr Pakar (ed), rutabodha of Klidsa (Bombay, 1906).Published together with P.

    Vutt: Vuttodaya, The Composition of Metre, by Ven. Sagharakkhita, nandajotiBhikkhu (ed, 2003). Vuttodaya is an edited translation of Vttaratnkara into Pimade by Sagharakkhita Mahsmi. We can often see from the translation whatreading Ven. Sagharakkhita had in the manuscripts he was following and thissometimes helps us to reconstruct the text of Vttaratnkara, at least so far as it wasknown in 12th century r Lanka.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    32/213

    Vttaratnkara

    32

    The immediate purpose in preparing this edition of Vttaratnkara was to have a textto accompany the edition of Vuttodaya that is currently under preperation. Vuttodayaitself is an edited translation of the Sanskrit work, and we therefore are in an almostunique position of being able to show what the lines looked like in the Sanskrit,together with its Pi translation.

    Although in the body of the text the normal sort of variants occur, in the Samavttasection (Ttyo 'dhyya) in particular the variations are very great. The samavttametres are the main metres used in the Classical period, and it seems everybody feltfree to augment the metres listed in this section, so that it is almost impossible to seewhat the original text must have looked like.

    Because of this, in preparing this edition I have tried to err on the side of caution, andhave only admitted a krik into the text, when it is supported by all the editionsconsulted. Verse 5 of the present work states that the book will describe 136 metres

    (only).

    As the text stands the Sama-, Ardhasama-, & Viamavtta sections alone account for127 metres; and if we count the metres in the Mtrvtta section there are 25 metres.When we compare the present text of Vttaratnkara with Chandastra & Vuttodaya,we can see that there are some metres in the former text not found in either of theothers. Nearly all of these occur in the Samavtta section of the text, which is wherethe main variations occur anyway. If we were to exclude those metres from the text,the number given in verse 5 would in fact be about correct.

    I would therefore suggest that all the metres in the Samavtta section upto Pkti inSupratih (i.e. vss 65 - 70), are probably additions;1 and the same applies to thefollowing metres: 72; Vasumat 73; Mauktikaml 104; Upasthit 105; Maiml 118;Prabh 125; Mlan 126; El 144; Candralekh 145; Narkuaka 153. I have thereforeplaced these metres in brackets in this edition, although nothing definite about theirstatus can be made until someone examines the manuscript evidence and establishes anauthorative edition.

    In this edition I have adopted certain usages, like normally writing cch in place of chafter short vowels; omitting the doubling of certain akara after r, e.g. ry, in place ofryy; ardh, in place of arddh; prakrtita, in place of prakrttita, etc. These variants,

    which occur in the editions consulted, are merely orthographical, and have thereforenot been noted in the variant readings.

    nandajoti Bhikkhu,2003/2547

    1 Perhaps added for the sake of completion.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    33/213

    Vttaratnkara

    33

    Vttaratnkaram1

    Prathamo 'dhyya2 [sajbhidhna]3

    r Gaeya Nama4

    sukhasantnasiddhy-artha natv brahmcyutrcitam |

    gaurvinyakopeta akara lokaakaram || 1 ||5

    vedrthaaivastraja6 pavyeko7 'bhddvijottama |

    tasya putro 'sti kedra ivapdrcate rata || 2 ||

    teneda kriyate chando lakyalakaasayuta |

    vttaratnkara nma bln sukhasiddhaye8 || 3 ||9

    pigaldibhircryair-yad-ukta laukika dvidh |

    mtrvaravibhedena cchandas-tad-iha kathyate || 4 ||

    aadhyyanibaddhasya cchandaso 'sya10 parisphuam |

    pramam-iha11 vijeya a-triad-adhika atam || 5 ||12

    1 P, S: r Vttaratnkaram.2

    Dh prints this chapter number at the end of the chapter; though the other chapter numbers aremarked.3 Drawn from the end-title as it occurs in P.4 P, V omit this line. Dh prints itbefore Vttartnkaram.5 The whole of the 1st chapter except for vs. 11 is written in Pathyvaktra (or loka) which is

    described in the next chapter.6 S: vednta- .7 P fn: pahyeka. V: pahyeko, with a variant pavyeko in brackets. S: pahyeko.8 Dh: sukhabuddhaye; Vutt. reads sukhabuddhiy in the parallel.9 P has 2 variants recorded here: ititribhir-vieakam; & itikalpakam.10 P fn: 'pi.11 V, S: -api12 V: kalpakam, in brackets.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    34/213

    Vttaratnkara

    34

    myarastajabhnagairlntairebhir-daabhir-akarai |

    samasta vmaya vypta trailokyam-iva viun || 6 ||

    sarvagurmo mukhntarlau yarvantagalau satau |

    gmadhydyau jbhau trilo no 'au bhavanty-atra gustrik || 7 ||

    jey sarvntam-adhydi guravo 'tra catu-kal |

    ga-catur-laghpet1 pacrydiu sasthit || 8 ||

    snusvro visargnto drgho yuktapara-ca ya2

    |v pdnte3 tvasau gvakro jeyo 'nyo mtriko4 lju || 9 ||

    pddviha varasya sayoga kramasajaka5 |

    pura-sthitena6 tena syl-laghutpi kvacid-guro7 || 10 ||

    idam-asyodharaa:8

    tarua sarapaka navodana9 picchilni10 ca dadhni |

    alpavyayena sundari grmyajano miam-anti || 11 ||11

    1 Dh: gaa-, which may be a printer's error, as it would leave 2 light syllables in 2 nd & 3rdpositions, which is normally avoided.

    2 P fn: sa.3 P fn: pdnta.4 Dh, P fn: mtko.5 S: -jita, with fn:jaka.6 S: puras-thitena, with fn: pura-sthitena.7 V: -garo8 Dh omits this line; P omits, but notes it as a variant. The 4 th pda in the equivalent verse in

    Vuttodaya reads: tad-udharaa yath; and is followed by the example. We may surmisefrom this that Ven. Sagharakkhita had this line in the copy of VR that he was translating,and improved on it by including it in the verse itself.

    9 S, Dh, P fn: navaudana.10 P fn: picchalni.11 This verse is written in ry metre, the point being made is that the last syllable of sundari

    in the 2nd pdayuga has to be scanned as light, despite being followed by a double consonantgr-, which would normally make it heavy by position.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    35/213

    Vttaratnkara

    35

    abdhibhtarasdn jey sajstu1 lokata |

    jeya pda-caturtho2 yatir-vicchedasajita3 || 12 ||

    yuk-sama viama cyuk-sthna4 sadbhir-nigadyate |

    samam-ardhasama vtta viama ca5 tathparam6 || 13 ||

    aghrayo yasya catvras-tulyalakaalakit |

    tac-chanda-stratattvaj sama vtta7 pracakate || 14 ||

    prathamghrisamo yasya ttya-carao bhavet |dvityas-turyavad-vtta tad-ardhasamam-ucyate || 15 ||

    yasya pdacatuko8 'pi lakma bhinna paras-param |

    tad-hur-viama vtta chanda-stravirad || 16 ||

    rabhyaikkart-pddekaikkaravardhitai |

    pthak-chando bhavet-pdair-yvat-a-viati gatam || 17 ||

    tad-rdhva caavydidaak parikrtit |

    ea gths-tribhi9 abhi-caraai-copalakit || 18 ||

    1 S: sakhystu; P fn:jey sajtra.2 V, S, P fn: caturtho'o. Vutt: pdo eyyo catutthaso.

    3 S: sajaka; Dh, P fn: sajik.4 S: viama-cyuk- .5 S, V: viama-ca.6 S: trit matam, with fn: tathparam.7 V, P fn: samavtta.8 S: -catuke.9 P fn: gthlakit.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    36/213

    Vttaratnkara

    36

    ukttyukt tath madhy pratihny suprvik1 |

    gyatry-uig-anuup ca bhat paktir-eva ca || 19 ||

    triup ca jagat caiva tathtijagat mat |

    akvar stiprv syd-ay-atya tata smte2 || 20 ||

    dhti-ctidhti-caiva kti praktir-kti |

    vikti sakti-caiva3 tathtiktir-utkti4 || 21 ||

    ity-ukt-chandas saj kramao5

    vacmi spratam |lakaa sarvavttn mtrvttnuprvakam || 22 ||

    iti vttaratnkarkhye chandasi

    prathamo 'dhyya6

    1 S: pratihsupratih, with fn: pratihnysuprvik.2 P fn: smt.3 Dh: sakticpi; P fn: saskti-; 'pi .4 P fn: [tath]bhikti- . S fn : yugmam.5 P: kramato, with fn: kramao.6 Dh: iti rikedrabhaaviracite vttaratnkare prathamo 'dhyya; P contains only one end-

    title, which is here at the end of the first chapter, it reads: iti rikedrabhaaviracitevttaratnkare sajbhidhno nma prathamo 'dhyya.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    37/213

    Vttaratnkara

    37

    Dvityo 'dhyya1 [mtrvtta]2

    [ry]3

    [ry 3]

    4lakmaitat-sapta ga gopet bhavati neha viame ja |

    aho 'ya nalagh5 v prathame 'rdhe6 niyatam-ryy || 23 ||

    ,athe dvityalt-parake 'nle7 mukhalc-ca sayatipadaniyama |

    carame 'rdhe pacamake tasmd-iha bhavati aho8

    la || 24 ||

    [Pathy]

    trivaakeu pdo dalayor-dyeu dyate yasy |

    pathyeti nma tasy prakrtita ngarjena9 || 25 ||10

    [Vipul]

    ,ullaghya11 gaatrayam-dima akalayor-dvayor-bhavati pda |

    ,yasyst pigalango vipulm-iti12 samkhyti || 26 ||

    1 Dh: Atha Dvityo 'dhyya.2 The chapter titles do not appear in the text, but have been added in for ease of reference.3 The generic titles do not occur in the text, but have been added in for ease of reference.4 P fn: rylakaam-ha.5 S: 'ya-ca nalaghu v; P fn: nagao; na laghu.6 P fn: prathamrdhe.7 P fn: ante.8 P fn: ahe.9 S, Dh, P fn: tasy-chandovidbhi samkhytam.10 S records 2 variant verses found in some manuscripts here:

    ekaiva bhavati pathy vipulstrisras-tata-catasrast |capal bhedaistribhir-api bhinn iti oary syu ||gticatuayam-ittha pratyeka oaaprakra syt |skalyenrymatir-eva bhed syu ||

    11 P salaghya, with fn: ullaghya. Dh: salaghaya; Vutt. reads ullagiy-12 P fn: vipuletica.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    38/213

    Vttaratnkara

    38

    [Capal]

    ubhayrdhayor-jakrau dvityaturyau gamadhyagau1 yasy |

    capaleti nma tasy prakrtita ngarjena || 27 ||

    [Mukhacapal]

    dya dala samasta bhajeta lakma capalgata yasy |

    ee prvajalakm mukhacapal sodit munin || 28 ||

    [Jaghanacapal]

    prkpratipditam-ardhe2 prathame prathametare tu3 capaly |

    lakmrayeta sokt viuddhadhbhir-jaghanacapal || 29 ||

    ity-ryprakaraam4

    [Gti]

    [Gti]

    5

    ryprathamadalokta yadi katham-api lakaa bhaved-ubhayo |

    dalayo ktayatiobh t gti gtavnbhujagea || 30 ||

    [Upagti]

    rydvityake 'rdhe yad-gadita lakaa tat-syt |

    yady-ubhayor-api dalayor-upagti t munir-brte || 31 ||

    1 V: -jau2 P fn: ardham. V prints ca after this, but it looks like it has been crossed out.3 P: ca, with fn: tu.4 P omits.5 The metre titles do not occur as headings in the text, but have been extracted from the

    descriptions for ease of reference.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    39/213

    Vttaratnkara

    39

    [Udgti]

    ryakaladvitaya vyatyayaracita bhaved-yasy |

    sodgti kila gadit1

    tadvadyatyaabhedasayukt || 32 ||2

    [rygti]

    ryprvrdha yadi guruaikendhikena nidhane yuktam |

    itarattadvannikhila dala yadyam-uditeyam-rygti3 || 33 ||

    iti gtiprakaraam4

    [Vaitlya]

    [Vaitlya]

    a-viame 'au same kals-t-ca5 same syurno nirantar |

    na samtra parrit kal vaitlye 'nte ralau guru || 34 ||

    [Aupacchandasika]

    paryante ryau tathaiva eam aupacchandasika6 sudhbhir-uktam|| 35 ||

    [ptalik]

    ptalik kathite 'ya bhd-gurukvatha prvavad-anyat || 36 ||

    1 S: kathit.2 Dh: omits this verse by mistake.3 P: bhavatiyadmukteyam- , with fn: dalayadyam-uditaivam; [dala] yadyam-uditeyam

    [this footnote has been misplaced in the text]. V: bhavatiyadi mukteyam- .The translation of this line in Vutt. reads: yadipubbaddhasamnadalam-itara-codityam-

    ariygti, from which we can see that Ven. Sagharakkhita was reading a manuscript withboth dala & udita in it.

    4 P omits.5 Dh: kal t-ca; S: kal a ca, with fn: [kals]t-ca.6 Dh: ea tv-aupacchandasika; P fn: -upacchandasikam; tv-aupacchandasikam. Ch calls

    the metre: Aupacchandasaka.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    40/213

    Vttaratnkara

    40

    [Dakintik]

    ttyayug-dakintik samastapdeu dvityala || 37 ||

    [Udicyavtti]

    udicyavttir-dvityala sakto 'grea bhaved-ayugmayo || 38 ||

    [Prcyavtti]

    prvea yuto 'tha pacama prcyavttir-uditeti1 yugmayo || 39 ||

    [Pravttaka]

    yad samvojayugmakau prvayor-bhavati tat-pravttakam || 40 ||

    [Aparntik]

    asya2 yugmaracitparntik || 41 ||

    [Cruhsini]

    ayugbhav3 cruhsini4 || 42 ||

    iti vaitlyaprakaraam5

    1 S: -uditaiva.2 P fn: yasya.3 P fn: ayugmag.4 Dh: cruhsin; Ch: Cruhsin.5 P omits.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    41/213

    Vttaratnkara

    41

    [Vaktra]1

    [Vaktra]

    vaktra ndynnasau2 sytm-abdheryo 'nuubhi khytam || 43 ||

    [Pathyvaktra]

    yujor-jena saridbhartu pathyvaktra prakrtitam || 44 ||

    [Vipartavaktra]

    ojayor-jena3 vridhestad-eva vipartdi || 45 ||

    [Capalvaktra]

    capalvaktram-ayujor-nakra-cet-payore || 46 ||

    [Yugmavipul]

    yasy la saptamo yugme s yugmavipul mat || 47 ||

    [Saitavavipul]

    saitavasykhilev-api4 || 48 ||

    [Bhavipul]

    bhenbdhito bhd-vipul || 49 ||

    [Ravipul]

    ittham-any ra-caturtht || 50 ||

    1 The section on Vaktra has been transferred to Visamavuttaniddesa in Vuttodaya. In Ch itappears at the beginning of the Vtta section (Pacamo 'dhyya).

    2 S: ndyntasau.3 S, P fn: ayujor-. S has fn: ojayorjena.4 P fn: saivatasya.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    42/213

    Vttaratnkara

    42

    [Navipul]

    no1 'mbudhe-cen-navipul || 51 ||

    [Tavipul]

    to 'bdhestat-prvny bhavet2 || 52 ||

    iti vaktraprakaraam3

    [Mtrsamaka]

    [Acaladhti]

    dvikaguitavasulaghur-acaladhtir-iha4 || 53 ||

    [Mtrsamaka]

    mtrsamaka navamo lgntam5 || 54 ||

    [Viloka]

    jo nlvathmbudher-viloka6 || 55 ||

    [Vnavsik]

    tad-yugald-vnavsik syt || 56 ||

    [Citr]

    vanavasu yadi la-citr || 57 ||

    1 S joins this to the previous line, so that it reads: caturthn-no etc.2 V omits this line, perhaps by mistake, as it is included in the Vykhy.3 S: ity-anuup-prakaraam; P omits.4 P: dviguita-, with fn: dvika[gunita-]; at the end text reads dhtir-iti, with fn: -iha. Dh also

    reads -acaladhtir-iti; V reads dviguita-, and adds ca after -iha. S has the reading printedhere, and Vutt. reads: Dvikavihatavasulahur-acaladhiti-r-iha , from which we can see thatVen. Sagharakkhita was also translating a manuscript with both dvika- & -iha.

    5 S: lagontya; V: lgntya. P fn: navamolntam; navamolgo'ntam; navamolgantam.6 V, P:jolnv-ath- . P has fn:jo nlau, nnlau. Vutt. readsjonl 'thavav visiloko.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    43/213

    Vttaratnkara

    43

    [Upacitr]

    abdhiyugdbha-ced-upacitr1 || 58 ||

    [Pdkulaka]

    Citryad-attaktavividhalakmayutai2

    Vilokamtrsamdipdai kalitam |

    Vnavsikaniyatavttaparimasahita3

    Vilokaprathita jagatsu pdkulakam || 59 ||

    vttasya l4 vin varair-g var gurubhis-tath |

    guravo lair-dale nitya pramam-iti nicitam || 60 ||

    iti mtrsamaprakaraam5

    [Dvipda]6

    [ikh]7

    ikhiguitadaalaghuracitam-apagatalaghuyugalam-aparam-idam-akhilam |

    1 P, Dh, S fn: upacitrnavameparayukte. S also has another reading: abhyogalyd-upacitr;P fn: navame bhavati gurv-upacitr. Vutt: galyhahi ce sv-upacitr. There is a lot ofconfusion in the readings here.

    2 P, Dh: yutair- . S: -vidhilakmayutair- , which spoils the sense and the metre.3 P -yukta-, with fn: -sahita.4 P fn: lo.5 P omits.6 The Dvipda section is omitted in Vuttodaya. Note that the metres in this section are varieties

    of the ry group of metres.7 The descriptions of ikh and Khaj, which follows, occur in the Ardhasamavtta section in

    Ch, and agrees with the description given here.A second metre called ikh occurs as a variety of Gtyry, there it is said to have 32 mtr

    in both lines, and as having one pda all light syllables, and one pda all heavy. If the 1stpdais made up of light syllables, the name Jyot is used; if the 1stpda is all heavy syllables, thenthe name Saumy.

    The metre as described here, has a Gti line in prior position, and an rygti line in theposterior position.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    44/213

    Vttaratnkara

    44

    saguru akalayugalakam-api1 suparighaitalalitapadavitati2 bhavati ikh || 61 ||

    [Khaj]

    vinimayavinihitaakalayugalakalitapadavitativiracitaguanicay 3 |

    rutisukhakdiyam-api jagati i jaira upagatavati sati bhavati khaj|| 62 ||4

    [Anagakr]5

    avardhe g dvyabhyast yasy snagakrokt |

    dalam-aparam-api vasuguitasalilanidhilaghu kaviracitapadavitati bhavati || 63 ||

    [Atirucir]6

    triguanavalaghur-avasitigurur-iti dalayugaktatanur-atirucir7 || 64 ||

    iti dvipt-prakaraam8

    iti vttaratnkarkhye chandasi samamtrkhyo

    dvityo 'dhyya9

    1 P fn: -yugulakam- .2 P fn: -niciti.3 P: -akalayugalalaghulalita - (incorrect metrically), with fn: -kalita- [in place of -lalita-]; P

    also has fn: -gaa- [in place of -gua-]; S: -akalayugalakalitapada- (which is incorrectmetrically), with fn: -laghulalitapada- .

    4 This verse has a Gti structure. SED says that Khaj is the name of several metres: `oneconsisting of 2 x 28 syllables + 1 long and 30 short syllables + 1 long; another containing 30short syllables + 1 long and 28 short syllables + 1 long; another containing 2 x 36 shortsyllables + one Amphimacer [i.e. a raga]'. The second description fits the metre foundhere.

    5 Ch calls this metre: Saumy, and says it is a species of ikh. It has the structure of anrygti verse.

    6 Ch calls this metre: Clik. The verse has an Upagti structure.7 P fn: -iharucir. P reads: dalayugalakta-, which gives one syllable too many. V reads the

    same as P in the text, but dalayugakta-, as here in the Vykhy, which must be correct to fitthe description.

    8 P, V, Dh omit.9 P omits; Dh: iti r kedrabhaaviracite vttaratnkare dvityo 'dhyya.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    45/213

    Vttaratnkara

    45

    Ttyo 'dhyya1 [samavtta]

    1: Ukt2 [ekkar]

    [r]

    ,(gr3 || 65 ||)

    2: Atyukt4 [dvyakar]

    [Str]

    ,(gau str || 66 ||)

    3: Madhy5 [tryakar]

    [Nr]

    ,(mo nr || 67 ||)

    [Mg]

    ,(ro mg || 68 ||)6

    1 Dh: Atha Ttyo 'dhyya.2 P includes the generic headings in the commentary, the variants will therefore not be

    recorded, and no further notice will be taken of this matter here; V, S read: Uktym.3 P, V, Dh: gu r (which spoils the metre)!4 V, S: Atyuktym.5 V, S: Madhyym.6 S: ya kes [Kes, ].

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    46/213

    Vttaratnkara

    46

    4: Pratih1 [caturakar]

    [Kany]

    ,

    (mgau cet-kany || 69 ||)2

    5: Supratih3 [packar]

    [Pkti]

    ,(bhgau giti pkti || 70 ||)4

    6: Gyatr5 [aakar]

    [Tanumadhy]

    ,tyau cet-tanumadhy6 || 71 ||

    [aivadan]

    ,

    (aivadan nyau || 72 ||)

    1 V, S: Pratithym.2 S: yagau vrd [Vrd, ]

    S:jga lsin [Lsin,]S: bhgau sumukh [Sumukh, ]S: sumati sgau [Sumat, ]S: rgau samddhi [Samddh, ].

    3 V, S: Supratihym.4 S: rgaugiti prti [Prt, ].

    S: sat jagau ga [Sat, ].S: mand talagai [Mand, ].

    5 V, S: Gyatrym.6 P, S, Dh: stas-tanumadhy; P & S have footnotes reading: cet. Vutt. reads: cet.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    47/213

    Vttaratnkara

    47

    [Vasumat]

    ,(tsau ced-vasumat || 73 ||)1

    7: Uik2 [saptkar]

    [Madalekh]

    ,msau ga syn-madalekh || 74 ||3

    8: Anuup4 [akar]

    [Citrapad]

    ,bhau giti citrapad ga || 75 ||

    [Vidyunml]

    (,)mo mo go go vidyunml5 || 76 ||

    1 P, V, Dh: vidyullekh mo ma [Vidyullekh, ].P fn: syd-rarau sragvi [Sragvi, ].P fn: yayau somarj [Somarj, ]P fn: syn-mso somakulam [Somakulam, ]P fn: kmalatik myau [Kmalatik, ].S: mau svitrm-hu [Svitr, ] this is the same as Vidyullekh above.S: mrau yasy s vad [Vad, ].S: msau prokta mukulam [Mukula, ] this is the same as Somakulam above.S: mlan rmbhy syt [Mlan, ].S: sayuga raman [Raman, ].

    2 V, S: Uihi.3 S: saragai hasaml (V: sarag; Dh: saragair-) [Hasaml, ].S: madhumat nabhag; (V: nanagi (!) madhumat) [Madhumat, ].S, Dh: kumralalit jsaug (V:jsgau) [Kumralalit, ]; P: kumralalit jsau gau, and

    places the line in the Anuubh section. Vutt. has this line in the previous section (Uhi):Kumralalit jsg. Ch agrees with Vutt: Kumralalit jsaug.

    V: cmai stabhagt [Cmai, ]4 V, S: Anuubhi.5 V, S have variants: vidyullekh.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    48/213

    Vttaratnkara

    48

    [Mavaka]1

    (,)mavaka bht-talag || 77 ||

    [Hasaruta]

    ,mnau gau hasarutam-etat || 78 ||

    [Samnik]2

    ,rjau samnik galau ca || 79 ||3

    [Pramik]4

    ,pramik jarau lagau || 80 ||

    [Vitna]

    ,vitnam-bhy yad-anyat5 || 81 ||6

    9: Bhat7 [navkar]

    [Halamukh]

    (,)rn-nasv-iha halamukh || 82 ||

    1 Ch: Mavakkritaka.2 Ch: Samn3 This metre is unusual in being defined as ending in a light syllable. It is exactly the reverse of

    the metre which follows.4 Ch: Pram.5 Chandra stra's definition of Vitna is vague: vitnam-anyat; r Halyudha's commentary

    gives a number of examples which consist of alternating pairs of heavy and light syllables; oralternating heavy and light syllables either starting with, or ending with, 2 heavy syllables.The metre as defined here in Vttaratnkara, doesn't really seem to fit into that pattern.

    6 S: ngaraka bharau lagau [Ngaraka, ].S: nrcik tarau lagau [Nrcik, ].

    7 S: Atha Bhatym.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    49/213

    Vttaratnkara

    49

    [Bhujagaiubht]

    (,)bhujagaiubht1 nau ma || 83 ||2

    10: Pakti3 [dakar]

    [uddhavir]

    ,msau jgau uddhavir-ida matam || 84 ||

    [Paavam]

    (,)

    mnau ygau ceti paavanmedam4 || 85 ||

    [Mayrasri]

    ,rjau ragau mayrasri syt || 86 ||

    [Rukmavat]

    ,

    bhmau sagayuktau rukmavatyam || 87 ||5

    [Matt]

    (,)jey matt mabhasagayukt || 88 ||

    [Manoram]

    ,narajagair-bhaven-manoram || 89 ||

    1 P fn: -aibht; -iust; -iuyut. V, S also record a variant -iuyut. Ch: -iust.2 V: bhadrik bhavati ro narau [Bhadrik, ], there is another metre called

    Bhadrik among the Triubh, defined as nanaralaguru in structure.3 S: Atha Pakt.4 P: mnau gau ceti paavanmakam (which is metrically incorrect), with fn: mnau ygau ceti

    paavanmedam.5 S: campakaml ced-bhamasga (P fn: bhamasd-gu) [Campakaml, (,)];

    this metre has the same structure as Rukmavat. Both Rukmavat and Campakaml occur inVuttodaya, with the latter placed after the Matt metre below.rutabodha, vs 14, has the following rule: indriyabair-yatra virma s kathany

    campakaml which shows that what distinguishes Campakaml from Rukmavat is theplacement of the word-break.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    50/213

    Vttaratnkara

    50

    [Upasthit]

    (,)tjau jo1 gurueyam-upasthit2 || 90 ||3

    11: Triup4 [ekdakar]

    [Indravajr]

    ,syd-indravajr yadi tau jagau ga || 91 ||

    [Upendravajr]

    ,upendravajr jatajs-tato gau || 92 ||

    [Upajti]

    ,anantarodritalakmabhjau5

    ,pdau yadyv-upajtayas-t

    ,ittha kilnysv-api miritsu

    ,vadanti6 jtiv-idam-eva nma || 93 ||

    1 V: to jau; Dh: tjau jgau gurueyam-, which doesn't fit the metre.2 S: tjau gjau gurueyam-upasthitokt, and places the metre in the Triubh section. There is a

    similar ambiguity in Vutt., where some manuscripts read: tj jo garunyamupahit; andothers: tj jg garunyam-upahit s. Ch lists the metre as Pakti, with the followingdefinition: upasthit tjau jgau.

    3

    P fn:jey has bhamanagayukt [Has,

    ]; this doesn't scan correctly, weneed to read mabhasagayukt to fit the example; this metre scans the same as Matt above.

    P fn: dpakaml ced-bhamau jagau [Dpakaml, ].S: trisag api meghavitnam [Meghavitna, ].S: ra-ca sau sagururmirga [Mirga, ]; The example doesn't fit the

    rule, we need to read sagurumi-.S: tvaritagatis-tu najanagai [Tvaritagati, ].

    4 V, S: Triubhi.5 P fn: -pda- [in place of -lakma-].6 S, P, Dh: smaranti; P has fn: vadanti. Vutt. reads: vadanti jtisv-idam-eva nma. This verse

    gives a much wider interpretation to the metre than Ch, which simply says:dyantvupajtaya; which means that for r Pigala only the mixing of Indravajr andUpendravajr was anticipated.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    51/213

    Vttaratnkara

    51

    [Sumukh]

    (,)najajalagair-gadit sumukh || 94 ||

    [Dodhaka]

    ,dodhakavttam-ida bhabhabhd-gau || 95 ||

    [lin]

    ,liny-ukt mtau1 tagau go 'bdhilokai || 96 ||

    [Vtormi]

    (,)vtormya2 kathit3 mbhau tagau ga || 97 ||

    [r]

    ,barasai syd-bhatanagagai ri4 || 98 ||

    [Bhramaravilasita]

    (,)mbhau nlau ga5 syd-bhramaravilasitam6 || 99 ||

    [Rathoddhat]

    ,rnnarv-iha7 rathoddhat lagau || 100 ||

    [Svgat]

    ,svgateti ranabhd-guruyugmam || 101 ||

    1 P reads ntau, the commentary reads mtau, which is required by the metre.2 S: vtorm gadit, which leaves the example one syllable short.3 Dh, P fn: gadit.4 Dh, P fn: pacarasai rr-bhatanagagai syt. S has a similar reading, but has str in place of

    r. In Ch this metre is called: Kumaladant. In terms of its light and heavy syllables themetre agrees with Mauktikaml at vs. 104 below; but there the word-break is not defined.

    5 Dh omits ga, probably a printer's error.6 P fn: -vilasit.7 P fn: ro narviha.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    52/213

    Vttaratnkara

    52

    [Vtt]

    (,)nanasagagururacit vtt1 || 102 ||

    [Bhadrik]

    ,nanaralagurubhi-ca bhadrik2 || 103 ||

    [Mauktikaml]

    (,)(mauktikaml yadi bhatand-gau || 104 ||)

    [Upasthit]

    ,(upasthitam-ida jsau td-gakrau || 105 ||)3

    12: Jagat4 [dvdakar]

    [Candravartma]

    (,)

    candravartma nigadanti5

    ranabhasai || 106 ||

    [Vaastha]

    ,jatau tu vaastham-udrata jarau || 107 ||

    1 S: pthv, with variant: vtt. This metre is called vnt in Ch.2 S: nanaralagurubhi subhadrik; with variant: candrik.3 P fn: sndrapada bhtau ganalaghubhi-ca [Indrapada, ]; the example

    doesn't fit the rule here.P fn: ikhaitam-ida jsau tgau guru-cet [ikhaita, ].P, Dh: yenik rajau ralau gurur-yad [yenik, ];

    Ch: yen. cf. Vaitik below.V: upacitram-ida sasas lagau [Upacitr, ].V: kupuruajanit nanau rgau ga [Kupuruajanit, ].V: anavasit nyau bhgau gua-ante [Anavasit, ,].S: ma so jo guruyugmam-ekarpam [Ekarpa, ].S: vaitik rajau ralau gurur-yad [Vaitik, ].

    4 V, S: Atha Jagatym.5 Dh, P fn: gaditatu. S: gaditan-tu

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    53/213

    Vttaratnkara

    53

    [Indrava]

    ,syd-indrava tatajai rasayutai1 || 108 ||

    [Toaka]

    ,iha toakam-ambudhisai prathitam2 || 109 ||

    [Drutavilambita]

    ,drutavilambitam-ha nabhau bharau || 110 ||

    [Pua]

    ,vasuyugaviratir-nau3 myau puo 'yam || 111 ||

    [Pramuditavadan]

    ,pramuditavadan bhaven-nau ca rau4 || 112 ||

    [Kusumavicitr]

    (,),nayasahitau nyau kusumavicitr || 113 ||

    [Jaloddhatagati]

    ,rasair-jasajas5 jaloddhatagati || 114 ||

    [Bhujagaprayta]

    ,bhujagaprayta bhaved-yai-caturbhi || 115 ||

    1 Dh: tatajau rasayutau; P fn: -asayut.2 S: pramitam.3 P: muniara- with fn: vasuyuga- .4 S: rarau.5 S: rasai.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    54/213

    Vttaratnkara

    54

    [Sragvi]

    ,rai-caturbhir-yut sragvi sammat || 116 ||

    [Priyavad]

    ,bhuvi bhaven-nabhajarai priyavad || 117 ||

    [Maiml]

    ,(tyau tyau maiml chinn guhavaktrai || 118 ||)

    [Lalit]

    ,dhrair-abhi lalit tabhau jarau || 119 ||

    [Pramitkar]

    ,pramitkar sajasasair-udit || 120 ||

    [Ujjval]

    ,nanabharasahit mahitojjval1 || 121 ||

    [Vaivadev]

    ,pac-cai-chinn vaivadev mamau yau || 122 ||

    [Jaladharaml]

    ,abdhyabhir-jaladharaml2 mbhau smau3 || 123 ||

    1 P fn: [-sahit]-bhihitojjval; gaditojjval. V: gaditojjval. S, Dh: -bhihitojjval2 P fn: abdhyagaisyt.3 S fn: abdhyaais-sajjalagharaml mbhau samau.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    55/213

    Vttaratnkara

    55

    [Navamlik]1

    (,)iha navamlik najabhayai syt2 || 124 ||

    [Prabh]

    ,(svaraaraviratir-nanau rau prabh3 || 125 ||)

    [Mlan]

    (,)(bhavati najv-atha mlan jarau || 126 ||)

    [Abhinavatmarasa]

    ,abhinavatmarasa najajdya4 || 127 ||5

    13: Atijagat6 [trayodakar]

    [Kam]

    ,

    turagarasayatir-nau tatau ga kam7

    || 128 ||

    1 Ch: Navamlin.2 S: iha navamlin najbhy parau bhyau; with fn: iha navamlik najabhayai syt. P fn:

    navamlatnajaparaubhyau.3 S reads: svarasara- . On the preceding page S has a variant for this metre: vasuyugaviratir-

    nanau rau prabh, which places the word-break one syllable later. Ch has 2 metres whichhave the same shape as this, one called Cacalkik, and the other Gaur, but in neither isthe word-break specified.

    4 S: iti vada tmarasa najajdya; P lists a variant: iha vada tmarasa najajdya.5 P fn : bhavati tat najajai rasayutai (written as tati in the text, but - is required by the

    description) [Tat, ].P: catur-jagaa vada mauktikadma [Mauktikadma (1), ]; note that

    this metre is defined as having a short syllable in final position.P fn:jarau jarau vada svamocacmaram [Svamocacmara, ].Dh:jajv-iha mauktikadma jajau ca [Mauktikadma (2), ].P:jabhau jarau vadati pacacmaram [Pacacmara, ].P fn: nanararaghait tu mandkin [Mandkin, ]; Ch: Cacalkik,

    and later in the same work: Gaur.6 V, S: Athtijagaty.7 Ch has a metre called Kuilagati which has the same structure as this, but without

    specifying the word-break.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    56/213

    Vttaratnkara

    56

    [Prahari]

    ,mnau jrau gastridaayati prahariyam1 || 129 ||

    [Atirucir]

    ,catur-grahair-atirucir jabhasjag2 || 130 ||

    [Mattamayra]

    ,vedai randhrair-mtau yasag mattamayram || 131 ||

    [Majubhi]

    ,sajas jagau bhavati majubhi3 || 132 ||4

    14: akvar5 [caturdakar]

    [Asabdh]

    ,

    mtau nsau gvakagrahaviratir-asabdh || 133 ||

    1 P fn: prahara.2 P fn: catur-grahair-iha rucir jbhau sarau ga; catur-grahair-iha rucir jabhau sjag. The

    name of this metre is given in Ch as Rucir, rather than Atirucir; note that we alreadyhave a metre called Atirucir occuring in the Dvipda section earlier in the text.

    3

    S fn: sunandin. Ch calls the metre: Kanakaprabh. cf. also Navanadan below. Dh omitsjagau, printer's error.4 P: upasthitam-ida jsau tsau saguruka cet [Upasthita, ]; P fn: yadi

    guru syt.P, Dh: nanatatagurubhi-candrik-vartubhi (S: nanataragurubhi-candrik-vaabhi )

    [Candrik, ,].P fn:jatau sajau go bhavati majuhsin [Majuhsin, ].P fn: navanandin sajasasair-guruyuktai [Navanandin, ].P fn: kuilagatir-najau saptabhistau gun [Kuilagati, ,]; Ch has a

    metre by this name, but with a slightly different structure: nanatataguru.S: yamau rau vikhyt cacarkval ga (S fn: Majarkval) [Cacarkval,

    ]; S prints cacaro- in the text, but cacar- in the comm. The latterreading is evidently the right one.

    5 V, S: Atha akvarym.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    57/213

    Vttaratnkara

    57

    [Aparjit]

    ,nanarasalaghugai svarair-aparjit || 134 ||

    [Praharaakalit]

    (,)nanabhanalag-iti1 praharaakalit2 || 135 ||

    [Vasantatilak]

    ,ukt vasantatilak3 tabhaj jagau ga || 136 ||

    [Sihonnata]

    ,sihonnateyam-udit4 munikyapena5 || 137 ||

    1 V, P, Dh -laghugai; P has fn: -lag-iti. Vutt. reads: Nanabhanalag-itippaharaakalit.2 S, V, P fn: -kalik. Ch reads: -kalit.3 S: ukta vasantatilaka.4 S: sihonatetigadit; P fn: sihoddhat.5 It will be noted that this and the following metre agree in form with Vasantatilak, according

    to Kayapa the name should be Sihonnata; and according to Saitava it should beUddhari. These variant names are already noted in Ch. The footnote contains a furthername for the metre: Madhumdhav, saying that this name was given by the Nga, whichusually means Pigalnga, but there is no metre of that name in Ch. The nameVasantatilak is the name normally in use now.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    58/213

    Vttaratnkara

    58

    [Uddhari]

    ,uddhariyam-udit1 munisaitavena2 || 138 ||3

    15: Atiakvar4 [pacadakar]

    [aikal]5

    ,dvihatahayalaghur-atha giti aikal || 139 ||

    [Sraj]

    ,,sragiti bhavati rasanavakayatir-iyam || 140 ||6

    1 Dh: uddhariti gadit munisaitavena; P fn: uddhariti gadit kila.2

    S has this line as a footnote only.3 Dh, S fn: rmea seyam-udit madhumdhavti (P fn: ngena saiva gadit madhumdhavti)[Madhumdhav, ].P, V, S: induvadan bhajasanai saguruyugmai [Induvadan, ];

    Ch: Varasundar.P, V, S: dvisaptacchidalol msau mbhau gau carae cet [Alol, ,].P fn: sajas ylag-ca vasudh sapacagrahai [Vasudh, ,].P fn: yugadigbhi kuilam-iti matasthau nyau gau [Kuil, ,,]; Ch

    has a metre of this name, but the structure agrees with Hasayen below. The definition ofthe rule doesn't fit the example here. Ch gives the rule as: kuil mbhau nyau gauvedarasasamudr.

    P fn: najabhajalag-yut dhtiriya kathit [Dhti,

    ].P fn: mbhau nyau gau cej-jaladhidaa ca hasayen [Hasayen, ,].P fn: mbhau nyau lgau ced-bhavati jagati candrautasa [Candrautasa ?,

    ].P fn: devaravaratanu bhanananalaghugai [Devaravaratanu ?, ].P fn: mastono mo gau yadi gadit vsantyam [Vsant, ].P fn: nanatatagayutai saptabhir-vavasanta [Vavasanta, ,]; The

    definition of the rule doesn't fit the example here. I have been unable to find the metre listedanywhere else to check the description, but to fit the example we need to read: nanatabha- .

    4 V, S: Athtiakvarym .5 This metre is called Candravart in Ch.6 This is a variation on the preceding metre, with a fixed word-break after 6 syllables. In Ch

    it is called Ml. The next metre is also a variation, this time with a word-break after 8syllables.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    59/213

    Vttaratnkara

    59

    [Maiguanikara]

    ,vasuhayayatir-iha1 maiguanikara2 || 141 ||

    [Mlin]

    ,nanamayayayuteya3 mlin bhogilokai || 142 ||

    [Prabhadrak]

    ,bhavati najau bhajau rasahitau prabhadrakam || 143 ||

    [El]

    ,(sajan nayau aradaayatir-iyam-el4 || 144 ||)

    [Candralekh]

    ,(mrau myau yntau bhavet saptabhi-candralekh5 || 145 ||)

    16: Ai6

    [oakar][abhagajavilasita]

    ,bhratrinagai svartkham-abhagajavilasitam7 || 146 ||

    1 S, Dh: vasumuniyatir-iha.2 S: maigaakiraa.3 S reads namayayuteya, which must be a printer's error, the comm. below identifies the

    gaas as nanamayaya.4 S: aradaayatir-atirekh, with a footnote to the effect that the metre is also known as El; P

    fn: -kavi- [in place of -yati-].5 Dh: saptakai-.6 V, S: Athau.7 S: bhrau trinag svar kham- .

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    60/213

    Vttaratnkara

    60

    [Vin]

    ,najabhajarai sad bhavati vin gayuktai1 || 147 ||2

    17: Atyai3 [saptadakar]

    [ikhari]

    ,rasai rudrai-chinn yamanasabhal ga ikhari || 148 ||

    [Pthv]

    ,jasau jasayal vasugrahayati-ca pthv guru || 149 ||

    [Vaapatrapatita]4

    ,dimunivaapatrapatita bharanabhanalagai || 150 ||

    [Hari]

    ,,

    rasayugahayair-nsau mrau slau go yad hari tad || 151 ||

    [Mandkrnt]

    ,,mandkrnt5 jaladhiaagair-mbhau natau td-gur cet || 152 ||

    [Narkuaka]

    ,(hayadaabhir-najau bhajajal guru narkuakam6 || 153 ||)

    1 S: najabhajatai sad bhavati vin gnvitai.2 Dh:jarau jarau jagv-ida vadanti pacacmaram [Pacacmara,

    ].3 V, S: Athtyaau.4 Ch: Vaapantrapatita.5 S: madkrnt.6 V: nardaakam, with variant, narkuakam; P fn: yadi bhavato najau bhajajal gurur-

    markaakam; nardaakam. Ch has a metre called Avitatha, which has the same structure,but without the word-break.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    61/213

    Vttaratnkara

    61

    [Kokilaka]

    ,,muniguhakravai ktayat1 vada kokilakam || 154 ||2

    18: Dhti3 [aadakar]

    [Kusumitalatvellit]

    ,,syd-bhtartva-vai kusumitalatvellit mtau nayau yau4 || 155 ||5

    19: Atidhti6 [naviaty-akar]

    [rdlavikrita]

    ,sry-vair-masajas-tat sagurava rdlavikritam || 156 ||7

    1 S, P, V, Dh all read ktayati, which must be an error, as the metrical markings would notagree with Narkuaka, of which this metre is a variant, having the word-break in a differentposition. Ch has the word-break in yet another place, after 8, 5, & 4 syllables.

    2

    P fn: sasajaur-atiyin mat bhajaparair-gurubhym [Atiyin,(,)].3 V, S: Atha Dhtau.4 Note that this metre is very similar to Mandkrnt in the previous section, but with an extra

    heavy syllable in the opening.5 P fn: daavasuviratir-nanau rai-caturbhir-yut slas [Slas,

    ,].P fn: adhika darayati nanau rau bhavet rarau trak [Trak,

    ]; The definition of the rule doesn't fit the example here. Ihave been unable to find the metre listed anywhere else to check the description. SED lists aTrak metre of 4 x 13 syllables, but not one of 4 x 18.

    P fn: syd-bhtartvavair-maubhmau virati-cet-sihaviskrjita yau [Sihaviskrjita,,,].S: kathitam-iha nanau rarau ced-rarau sihavikritam [Sihavikrita,

    ].S: rsau jajau bharasayutau karibakhair-haranartakam (P fn: rsau jau bharasayutau

    karibakha haranartakam) (S has fn: karibakhair-haranartanam) [Karibakha, ]; Ch calls this metre: Vibudhapriy.

    6 V, S: Athtidhtau.7 S, Dh: rasartva-vair-ymau nsau raraguruyutau meghavisphrjit syt [Meghavisphrjit,

    ,,]; Ch calls this metre: Vismit.P fn: najabhayas jagau ca racan likakudbhiratra s [likakudbhiratra,

    ].P fn: rbhau jatau tau sagurukau yad dig-grahac-chedabhg-bhavati [Bhj,

    ,]; the example doesn't fit the definition again here.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    62/213

    Vttaratnkara

    62

    20: Kti1 [viatyakar]

    [Suvadan]

    ,,

    jey2 saptvaabhir-marabhanayayut3 bhlau ga suvadan || 157 ||

    [Vtta]

    ,trrajau galau bhaved-ihedena lakaena vttanma4 || 158 ||5

    21: Prakti6 [ekaviaty-akar]

    [Sragdhar],,

    mrau bhnau yn7 trayea trimuniyatiyut sragdhar krtiteya|| 159 ||8

    1 V, S: Atha Ktau.2 S, Dh:jey.3 S: -yutau.4 This is one of the few metres defined as having a light syllable at the end of the line.5 S: sabhar namylag-iti trayodaayatir-mattebhavikritam [Mattebhavikrita,

    ,,,].S: sajaj bharau salag-ca ced-udita tad pramadnanam [Pramadnanam,

    ,].P fn: khyt pva suva yadi marabhanstadvaya go guru-ca [Suva,

    ].6 V, S: Atha Praktau.7 S, V, Dh, P fn: mrabhnair-yn.8 S: bhau bhabhabh-ca bharau yadi krtiya putraka mattavilsinm [Mattavilsin,

    ].P fn: bhavati najau hi siddhir-iti bhj-jajaj yadi ro bhavit [Siddhi,

    ()]; The definition doesn't fit the rule, and further the lineis only 20 syllables long, so again something is amiss here.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    63/213

    Vttaratnkara

    63

    22: kti1 [dvviaty-akar]

    [Bhadrak]

    ,

    bhrau naran ranv-atha2 gurur-digarkavirama hi3 bhadrakam-iti4 || 160 ||5

    23: Vikti6 [trayoviaty-akar]

    [Avalalit]

    ,yad-iha najau bhajau bhjabhalags-tad-avalalita7 harrkayatimat|| 161 ||

    [Mattkr]

    ,,mattkr8 mau9 tnau nau nalg-iti10 bhavati vasuaradaayatiyut11|| 162 ||12

    1 V, S: ktau.2 V: -aya, which may be a printer's error owing to the similarity of tha and ya in Devangar.3 S omits, which spoils the metre.4 S, V, Dh, P fn: -idam [in place of -iti]. This metre is called Madraka in Ch.5 P fn: llitya bhujagendrea bhitam-etac-cen-masarastajanagubhi [Llitya,

    ,].

    P fn: sajat nasau rarau ga kaituragahayai syn-mahsragdharkhy [Mahsragdhar,,]; this metre is similar to Sragdhar above, but with adifferent opening. We might have expected the definition to run: sajat no so bhajau...etc.with resolution of the first syllable making for the Mah- designation.

    6 V, S: Viktau.7 S: bhajabhalag-tad-valalita; Dh -valalita.8 P fn: mattkra.9 P: mo.10 Dh: mattkr mau lau nau nlau g-iti; P fn: nlaug-iti.11 P fn: -yutam.12 S: bhair-atha saptabhir-atra kt guru guru ca mayragati syt [Mayragati,

    ]; S writes mattamaragati, by mistake, and spoils themetre. It is clear from the comm. that the reading should be as printed here.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    64/213

    Vttaratnkara

    64

    24: Sakti1 [caturviaty-akar]

    [Tanv]

    ,,

    bhtamunnair-yatir-iha bhatan sbhau bhanay-ca yadi bhavati tanv|| 163 ||

    25: Atikti2 [pacaviaty-akar]

    [Kraucapad]

    ,,,kraucapad bhmau sbhau nanan3 ngviuaravasumuniviratir-iha bhavet || 164 ||

    26: Utkti4 [aviatyakar]

    [Bhujagavijmbhita]

    ,,vasvvac-chedopeta mamatanayuganarasalagair-bhujagavijmbhitam || 165 ||

    [Apavha]5

    ,,,mo na sagag-iti6 yadi navarasarasaarayatiyutam-apavhkhyam7|| 166 ||8

    1 V, S: Saktau.2 V, S: Atiktau.3 P fn: nananang.4 V, S: Utktau.5 Ch: Apavhaka.6 S: sag-iti, thereby leaving the rule-example one syllable short.7 Dh: navarasaarayatiyutam-, (omitting -rasa-) which is probably a printer's error.8 V adds in brackets: iti uktdiprakaraam; S: iti dviaticchandsi. ??

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    65/213

    Vttaratnkara

    65

    27+: Atha Daak1

    [Caaviprayta]

    ,2yad-iha nayugala tata saptarephstad caaviprayto3 bhaved-daaka || 167 ||

    [Ara]

    ,praticaraavivddhareph syur-arravavylajmtallkaroddmaakhydaya4 ||168 ||

    [Pracitaka]5

    ,pracitakasamabhidho dhradhbhi smto daako nadvayduttarai saptabhir-yai ||169 ||6

    iti vttaratnrkhye chandasi varavttakathana nma

    ttyo 'dhyya7

    1 V: Daake. Dh omits.2 P fn:

    yt-kicid-dyate cchanda viaty-akardhikam |eajty-dika muktv na savai daajtimat ||

    3 P, V, Dh: -prapto. P fn: prayto.4 S, V, Dh, P fn: -akhdaya. The structure of the first of the Daaka metres described here

    is nicely summed up in a stra in Ch: Daakonaura; first there are 2 nagaas, which arefollowed by a number of ragaas, Caaviprapta having 7 ragaas; Ara 8, and so on -there are many more, V gives a list of 28, ending with Nanda, which has 34 ragaasfollowing the opening two nagaas!

    5 Called Pracita in Ch. This metre has a different structure to the previous Daakas: first 2nagaas, then a series of yagaas.

    6 S: nadvayt-paratastakrepi kvacid-daak dyante; evam-ekonasahasraravddhir-bhavati daaka vttam. S has a note to the effect that these two stras are not seen inmany of the books. They also appear to be stras rather than krikas, and so are probably notpart of the original text.

    7 P omits; Dh: iti r kedrabhaaviracite vttaratnkare ttyo 'dhyya.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    66/213

    Vttaratnkara

    66

    Caturtho 'dhyya1 [ardhasamavtta]

    [Upacitr]2

    viame yadi sau salag dale bhau yuji bhd-gurukv-upacitram || 170 ||

    [Drutamadhy]

    bhatrayam-ojagata guru ced-yuji ca najau jyayutau drutamadhy|| 171 ||

    [Vegavat]

    sayugtsagur viame ced-bhv-iha vegavat yuji bhd-gau || 172 ||

    [Bhadravirj]

    oje taparau jarau guru-cen-msau3 jgaug-bhadravir-bhaved-anoje4 || 173 ||

    [Ketumat]

    asame sajau saguruyuktau ketumat5 same bharanagd-ga6 || 174 ||

    [khynak]

    khynak7 tau jagur ga oje8 jatv-anoje jagur guru-cet || 175 ||

    1 Dh: Atha Caturtho 'dhyya.2 Ch: Upacitraka.3 Dh: guru-cet msau.4 V:jgaubhadra- .5 S: ketumato, a printer's error.6 Dh: bharangdga, which doesn't fit the metre.7 S: khytak, with fn: khynak; P fn: khytik; Ch: khynak.8 P fn: gam[oje].

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    67/213

    Vttaratnkara

    67

    [Vipartkhynak]

    jatau jagau go viame same cet-tau1 jgau ga e2 vipartaprv|| 176 ||

    [Hariaplut]

    sayugtsalagh viame gurur-yuji3 nabhau bharakau4 hariaplut|| 177 ||

    [Aparavaktra]

    ayuji nanaral guru same njam-aparavaktram-ida5 tato jarau6|| 178 ||

    [Pupitgr]

    ayuji nayugarephato yakro yuji ca najau jarag-ca pupitgr || 179 ||

    vadanty-aparavaktrkhya vaitlya vipacita |

    pupitgrbhidha kecid-aupacchandasika tath7 || 180 ||

    1 Dh, P fn: syt-tau.2 P fn: gam[e].3 Dh: guru yuji.4 S, P fn: cabharau.5 P fn: tad-aparavaktram-idanajaujarau.6 P fn: viame yadi sau jagau same staralgo 'paravaktram-ritam. The description doesn't fit

    the example here, we really need to read: sbharalaugo to correct it.7 These lines are in Vaktra metre, and comment on the two metres immediately preceding it. V

    misplaces this verse after the description of Yavamat below. A (partial) translation of thisline is found in Vuttodaya, but there the line doesn't scan.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    68/213

    Vttaratnkara

    68

    [Yavamat]

    syd-ayugmake rajau rajau same tu1 jarau jarau2 gurur-yavt-par3 matyam4 || 181 ||5

    iti vttaratnrkhye chandastre

    'rdhasamavaravttakathana nma

    caturtho 'dhyya6

    Pacamo 'dhyya [viamavtta]7

    [Padacaturrdhva]

    8 syllablesmukhapdo 'abhir-varai |

    12 syllablespare syur-makarlayai8 kramd-vddhai9 |

    16 syllablessatata yasya vicitrai pdai sampannasaundaryam |

    20 syllablestad-uditam-amalamatibhi10 padacatur-rdhvbhidha vttam || 182 ||

    1 V: cet.2 P: rayau same vej-jarau carau, with fn: rajau same tu jarau jarau.3 V: guru yavt-4 Dh: gurur-yad yavt-matyam.5 S: sasaj viame yad guru sabhar syal-lalit same lagau [Lalit,

    ].Dh: ayujor-yadi sau jagau yujo sabharlg yadi sundar tad [Sundar,

    ]; this has the same structure as the preceding metre.P fn: viame sasaj gur anoje sabharya-ca tu mlabhriyam [Mlabhri,

    ].P fn: viame sasaj gur anoje smaray-chandasika tad-aupaprvam [Aupacchandasika,

    ]; this has the same structure as the preceedingmetre, and should really take the more distinctive name. cf. Aupacchandasika in the Vaitlyasection of Chapter 2. We really need to read sbhara- in place of smara- here for thedescription to be correct. The reading smara is probably a printer's error, owing to thesimilarity between ma & bha in Devangar script.

    6 P omits; Dh: iti r kedrabhaaviracite vttaratnkare caturtho 'dhyya.7 In Vuttodaya the metres in this section are omitted, and a description of the Vaktra (Pi:

    Vatta) metre is included instead. In may be stated here that the Vaktra metre is neither aMtrvtta nor a Viamavtta, and so is misplaced in both books. Ch places it at thebeginning of the Vtta section, in the fifth chapter.

    8 S: [pare] 'smn; P fn: 'smt- .9 S: -vddh; P fn: vddy ??10 S, V, P fn: tad-abhihitam-amalaghbhi .

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    69/213

    Vttaratnkara

    69

    [pa]

    8 syllablesprathamam-uditavtte |

    12 syllables

    viracitaviamacaraabhji | 16 syllablesgurukayugalanidhana1 iha sahita |

    20 syllableslaghuviracitapadavivtiyatir-iti2 bhavati pa || 183 ||3

    [Kalik]4

    12 syllablesprathamam-itaracaraasamuttha5 |

    8 syllablesrayati sa yadi6 lakma | 16 syllables

    itaraditaragaditam-api7 yadi ca turya8 | 20 syllables

    caraayugalakamaviktam-aparam-iti kalik s || 184 ||

    [Laval]9

    12 syllablesdviguruyutasakalacarant |

    16 syllablessukhacaraagatam-anubhavati ca ttyam10 |

    1 Dh: gurukayuganidhana; P fn: -yugalaka- ; both are which are incorrect metrically.2 S: kalita | vidhtarucirapadavitati; P fn: kalita vidhtarucirapada; Dh -vitatiyatir-iti; V,

    P fn: -racana[yatir-iti].3 This is only a variation on Padacaturrdhva. Here the last 2 syllables at the end of each lineare heavy, the rest are light. The other metres in this section are variations on this theme.

    Ch lists 2 metres called Pratypa, that have a different structure - the first of these has 2heavy syllables at the beginning of the line, with the rest being light; the second has 2 heavysyllables at the beginning andat the end of the line, the rest again being light.

    4 Ch: Majar.5 P fn: [prathamam]-apara- .6 Dh: sapadi; S, P fn:jagati.7 S: itaraditarajanitam-;8 Dh: ca yadi turya; P fn: -janitam-apibhavati eam.9 The structure of Laval in Ch is described differently as being 16, 12, 8, & 20 syllables.10 Dh: -anubhavati ttya (incorrect metrically); P fn: [caraa]-racitam-anubhavati ttya.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    70/213

    Vttaratnkara

    70

    8 syllablescaraam-iha1 hi2 lakma |

    20 syllablespraktam-akhilam-api yadidam-anubhavati3 laval s || 185 ||

    [Amtadhr]4

    12 syllables

    prathamam-adhivasati yadi turya | 16 syllables

    caram-acaraapadam-avasitaguruyugmam5 | 20 syllables

    akhilam-aparam-uparigatam-iti6 lalitapadayukt | 8 syllables

    tadiyam-amtadhr7 || 186 ||

    iti padacatur-rdhvaprakaraam8

    [Udgat]

    sajamdime salaghukau ca |

    nasajagurukair-athodgat9 |

    tryaghrigatabhanajal10 gayut |

    sajas jagau caraam-ekata11 pahat || 187 ||

    1

    Dh: aparam-iha; V, P fn: apara [iha]; S, P fn: caraa [iha].2 S: ca.3 S, P fn: [praktam]-aparam-akhilam-apiyadibhavati.4 The structure of Amtadhar in Ch is described differently as being 20, 12, 16, & 8

    syllables.5 S, V: -avasiti- ; S: yugm.6 Dh: nikhilam-.7 Dh: tad-idam-; S: nikhilam-aparam-uparitanasamam-iha lalitapd tritayam-amtadhr.P fn: nikhilam-aparam-uparitanasamam-iha lalitapdntritayam-amtadhr.8 P omits.9 S: -gurukev-; P fn: -gurukeu- .10 Dh: tryaghrigatatamanajal; P fn: aghri- [i.e. without try-].11 Dh: caraemakata (incorrect metrically); S: caram; which is probably a printer's error.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    71/213

    Vttaratnkara

    71

    [Saurabhaka]1

    caraatraya vrajati2 lakma |

    yadi sakalam-udgatgatam3

    |rnau bhagau bhavati saurabhaka |

    carae yadha bhavatas-ttyake || 188 ||

    [Lalit]

    nayuga sakrayugala ca4 |

    bhavati carae ttyake5

    |tad-uditam-urumatibhir-lalita |

    yadi eam-asya khalu prvatulyakam || 189 ||

    ity-udgatprakaraam6

    [Upasthitapracupita]

    msau jbhau gau prathamghrir-ekata pthag-anyan-7 |

    tritaya sanajarags-tato8 nanau sa |

    trinaparikalitajayau |

    pracupitam-idam-uditam-upasthitaprvam || 190 ||

    1 This and the next metre are variants of Udgat, differing only in their 3rd line.2 S, Dh, P fn: bhajati.3 S: nikhilam- .4 S: yugala-ca.5 S, P fn: bhajati caraa ttyakam; Dh omits this line and the next by mistake, printer's

    error.6 P, Dh omit.7 V, Dh: -anyat-8 S, Dh, P fn: -tath.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    72/213

    Vttaratnkara

    72

    [Vardhamna]1

    nau pde 'tha ttyake sanau nasayuktau2 |

    prathamghriktayatis-tu vardhamnam3

    |tritayam-aparam-api prvasadam-iha bhavati |

    pratatamatibhir-iti4 gadita laghu5 vttam || 191 ||

    [uddhavirrabha]6

    asmin-neva ttyake yad7 tajar syu |

    prathame ca viratirrabha bruvanti |tac-chuddhavir pura sthita |

    tritayam-aparam-api8 yadi9 prvasama syt || 192 ||

    ity-upasthatapracupitaprakaraam10

    viamkarapda v

    pdair-asama daadharmavat11

    |yac-chando12 noktam-atra

    gtheti tat-sribhi proktam || 193 ||13

    iti vttaratnrkhye chandasi viamavttakathana nma

    pacamo 'dhyya14

    1 This and the next metre are variants of Upasthitapracupita, differing only in their 3rd line.2

    P fn: na sayuktau ca.3 S, P fn: -yatipravardhamnam.4 P fn: -iha.5 S, P fn: khalu.6 Ch has a slighty different name for this metre: uddhavirabha.7 S, P fn: [ttya]-pdake; Dh omits yad.8 P fn: tritayam-api.9 S excludes yadi.10 P, Dh omit.11 S: viamkarapdatvtpdairasamajasa dharmavat.12 S: yac-chandasi.13 Ch says simply: atrnukta gth.14 P omits; Dh: iti r kedrabhaaviracite vttaratnkare pacamo 'dhyya.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    73/213

    Vttaratnkara

    73

    aho 'dhyya1 [prasthrdi]

    prasthro naam-uddiam-ekad-vydilagakriy |

    sakhynamadhvayoga-ca2 aete pratyay smt || 194 ||3

    pde sarvagurvdyl-laghu nyasya guroradha |

    yathopari tath ea bhya kurydamu vidhim || 195 ||

    ne dad-yd-gurn-eva4 yvat-sarvalaghur-bhavet |

    prastro 'ya samkhyta-chandovicitivedibhi5 || 196 ||6

    naasya yo bhaved-akastasyrdhe7 'rdhe same ca la |

    viame caikamdhya syd-ardhe8 'rdhe gurur-bhavet || 197 ||9

    uddia dvigundyd-upary-akn-samlikhet10 |

    laghusth ye ca11 tatrkstai12 saikair-miritair-bhavet || 198 ||13

    varn-vttabhavn-saikn-auttardharyata sthitt14 |

    ekdikramata-caitn-upary-upari15 nikipet || 199 ||

    1 Dh: Atha aho 'dhyya; S omits this heading, seemingly by mistake, as it begins the versesfrom number 1 again.

    2 P fn: sakhy caivdhva- .3

    Apart from the last verse the metre is Pathyvaktra in this section.4 V: -eva.5 V: -vicchiti-6 Dh adds: iti prasthra.7 Dh: aktastasyrdhe.8 Dh: tad-arddhe; S, V: tasydardhe, which is incorrect according to the metre.9 Dh adds: iti naam.10 S: -naknuparydyt-11 V, Dh: tu.12 S: laghusthne tu ye 'k syustai;13 Dh adds: ity-uddiam.14 P fn: -uttarn-rdhvata sthitn; S, V, Dh: sthitn.15 S: -kramaa- ; V: -kramasa- ; P fn: -kramaa.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    74/213

    Vttaratnkara

    74

    upntyato nivarteta tyajannekaikam-rdhvata1 |

    upary-dyd-guror-ekag-ekad-ydilagakriy2 || 200 ||3

    lagakriykasandohe bhavet-sakhy vimirite |

    uddikasamhra saiko v janayed-imm || 201 ||4

    sakhyaiva5 dviguaikon sadbhir-adhv prakrtita |

    vttasygulik vyptiradha6 kuryt-tathgulim7 || 202 ||8

    1 Dh: tyajennaikaikam-rdhvata.2 Dh: ekadvydilagakriy; S: guror-evam-ekad-vydi; V: -guror-evam-eka- ; S adds: yugmam,

    at the end of this verse.3 Dh adds: ity-ekad-vydilagakriy.4 Dh adds: iti sakhy.5 P fn: -eka.6 V: vyptimadha.7 Dh: kurydathgulim.8 Dh adds: ity-adhv.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    75/213

    Vttaratnkara

    75

    ,,vae 'bht-kayapasya prakaaguagaa aivasiddhntavett |

    ,,vipra pavyekanm1 vimalataramatir-vedatattvrthabodhe2 |

    ,

    kedras-tasya snu ivacaraayugrdhanaikgracitta3

    |,,chandastenbhirma praviracitam-ida vttaratnkarkhyam || 203 ||4

    iti vttaratnrkhye chandasi prasthrdikathana nma

    aho 'dhyya5

    sampta-cya vttaratnkara6

    1 S and V read phyeka, with a variant listed: pavyeka; P fn: pabbeka- .2 S: -strrthabodh, with fn: -vedatatvrthavett, -vedatatvrthabodh , vadatatvvabodhe; P

    fn: -tattvvabodhe.3 S, P, Dh: citta- .4 This last verse in written in the Sragdhar metre.5 P omits; Dh: iti bhaakedraviracite vttaratnkarkhye cchandastre prastraprakaraa.

    6 S, V: samptacya grantha; Dh samptam.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    76/213

    Vttaratnkara

    76

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    77/213

    rutabodhaby

    rmat Klidsa

    edited byVsudev Laxma Shstr Pakar

    (Bombay, 1906)

    A Note on this Edition

    What follows is a transliteration of the text of rutabodha as it appears in the editionby Pakar, which was published in Bombay in 19061. The text is found alongside thesame editor's edition of r Kedrabhaa's Vttaratnkara, the main work in the book,and r Gagdsa's Chandomajar.

    39 of the main metres in use in Sanskrit verse compositions are described in this work,2

    and it therefore acts as a handy reference work for anyone with an interest in thesubject. Other works on prosody, like r Pigala's Chandastra, and rKedrabhaa's Vttaratnkara, provide a more comprehensive list that include metresthat are found only occasionally in the literature.

    For reference in this edition I have added in the metrical markings ( = a lightsyllable; and a heavy syllable). I have also compiled a Table of Contents, and anIndex arranged in the Sanskrit alphabetical order, and added a few notes to clarifycertain points.

    nandajoti Bhikkhu

    2003/2547

    1 rutabodha in this edition is attributed to r Klidsa, but according to Monier-Williams(SED), it is elsewhere attributed to r Vararuci, so that it's exact authorship appears to beuncertain.

    2 These are also the main metres found in classical Pi verse texts.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    78/213

    rutabodha

    78

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    79/213

    rutabodha

    79

    rutabodha

    loka

    chandas lakaa yena rutamtrea budhyate |tamaha sapravakymi rutabodhamavistaram || 1 ||

    rysayuktdya drgha snusvra visargasamiram |

    vijeyamakara guru pdntastha vikalpena || 2 ||

    loka1ekamtro bhaveddhrasvo dvimtro drgha ucyate |

    trimtrastu pluto jeyo vyajana crdhamtrakam || 3 ||

    [Mtrchandas]

    [ry] 30 + 27 mtr

    yasy pde prathame dvdaa mtrstath ttye 'pi |

    adaa dvitye caturthake pacadaa sry || 4 ||

    [Gti] 30 + 30 mtr

    ryprvrdhasama dvityamapi bhavati yatra2 hasagate |

    chandovidastadn gti tmamtavi bhante || 5 ||

    [Upagti] 27 + 27 mtr

    ryottarrdhatulya prathamrdhamapi prayukta cet |

    kmini tmupagti pratibhante3 mahkavaya || 6 ||

    1 P fn: some add the following verse at this point:dimadhyvasneu bhajas ynti gauravamyarat lghava ynti manau tu gurulghavam.

    As rutabodha dispenses with the description by gaas, it seems that this verse is unwantedhere, though it provides a fine summary of the gaa system.

    2yatra bhavati.3prakayante.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    80/213

    rutabodha

    80

    [Akaracchandas]

    [Pkti] 5 syllables

    ,dyacaturthapacamaka cet |yatra guru syt-skarapakti || 7 ||

    [aivadan] 6 syllables

    ,agurucatuka

    bhavati gur dvau |ghanakucayugmeaivadansau || 8 ||

    [Madalekh] 7 syllables

    ,trya pacamaka ced-yatra syllaghu ble |vidvadbhirmganetreprokt s madalekh || 9 ||

    [loka]1 8 + 8 syllables

    loke aha guru jeya sarvatra laghu pacamam |

    dvicatupdayorhrasva saptama drghamanyayo || 10 ||

    pacama laghu sarvatra saptama dvicaturthayo |

    aha guru vijnydetatpadyasya lakaam || 11 ||

    1 This metre is also known as Anuubha, and Vaktra. In the 5 th, 6th, & 7th positions of the priorline, the following variations are allowed: ; ; ,; & ,.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    81/213

    rutabodha

    81

    [Mavakkra]1 8 syllables

    digata turyagatapacamaka cntyagatam |

    sydguru cetsakathita2

    mavakkramidam || 12 ||

    [Nagasvarpi]3 8 syllables

    ,dvituryaahamaamaguru prayojita yad |tad nivedayanti tbudh nagasvarpim || 13 ||

    [Vidyunml] 8 syllables

    ,sarve var drgh yasyvirma sydvedairvedai |vidvadvndairvvivykhyt s vidyunml || 14 ||

    [Campakaml] 10 syllables

    ,

    tanvi guru syddyacaturthapacamaaha cntyamupntyam |indriyabairyatra virmas kathany campakaml || 15 ||

    [Maimadhya] 9 syllables

    ,campakaml yatra bhaved-antyavihn premanidhe |chandasi dak ye kavayas-tanmaimadhya4 te bruvate || 16 ||

    1 This metre is called simply Mavaka in Vttaratnkara.2tatkathita.3 This metre is known as Pramik in Vttaratnkara.4 -maibandha.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    82/213

    rutabodha

    82

    [Has] 10 syllables

    ,mandkrntntyayatirahitslakre yadi bhavati y |

    s vidvadbhirdhruvamabhihitjey has kamalavadane || 17 ||

    [lin] 11 syllables

    ,hrasvo varo jyate yatra ahakambugrve tadvadevamntya |virnti1 syttanvi vedaisturagais-t bhante lin chndasy || 18 ||

    [Dodhaka] 11 syllables

    ,dyacaturthamahnanitambesaptamaka daama ca tathntyam |yatra guru prakaasmarasretatkathita nanu dodhakavttam || 19 ||

    [Indravajr] 11 syllables

    ,yasystriasaptamamakara2 syd-hrasva sujaghe navama ca tadvat |gaty vilajjktahasakntetmindravajr bruvate kavndr || 20 ||

    [Upendravajr] 11 syllables

    ,yadndravajrcaraeu prvebhavanti var laghava suvare |

    amandamdyanmadane tadnm-upendravajr kathit kavndrai || 21 ||

    1virma.2yasy [tria-].

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    83/213

    rutabodha

    83

    [Upajti]1 11 syllables

    ,Indravajryatra dvayorapyanayostu pd

    ,Upendravajr

    bhavanti smantini candraknte |,Indravajrvidvadbhirdyai parikrtit s

    , Upendravajrprayujyatmityupajtire || 22 ||

    [khynak]2 11 syllables

    ,khynak s prakaktrthe

    ,

    yadndravajrcaraa purastt |,upendravajr carastrayo 'nye

    ,maniokt vipartaprv3 || 23 ||

    [Rathoddhat] 11 syllables

    ,dyamakaramatasttyakasaptama ca navama tathntimam |

    drghamindusakhi yatra jyatet vadanti kavayo rathoddhatm || 24 ||

    [Svgat] 11 syllables

    ,akara ca navama daama ca4vyatyaydbhavati yatra vinte |

    1

    There are 14 possible types of Upajti metre having a mixture of Indravajr andUpendravajr lines, all of which have been given names. The example verse is a varietycalled Bhadr. Upajti may consist of a mixture of other metres also, including ones that arenot 11 syllables in length. So that, for example, we may find a verse consisting of one lineeach of Indravajr, Upendravajr, Vaasth, & Vasantatilak - still the verse would beknown as Upajti.

    2 khynak is normally counted as an Ardhasamavtta, having the structure of Indravajr inthe 1st and 3rd lines, and Upendravajr in the 2nd and 4th. Here the definition is slightlydifferent with the 1st line being Indravajr, and the rest are defined as Upendravajr.

    Vipartkhynak is defined in the verse here as being the reverse of the above, i.e. having firstan Upendravajr line, then three Indravajr lines.

    3 P has a note: prv, here, but that is the same as the text, so there must be some mistake here.

    4cet.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    84/213

    rutabodha

    84

    prktanai sunayane1 yadi saivasvgateti kavibhi kathitsau || 25 ||

    [Vaivadev] 12 syllables

    ,hrasvo vara sytsaptamo yatra bletadvadvimbohi nyasta ekdadya |bairvirmastatra cedv turagair-nmn nirdi subhru s vaivadev || 26 ||

    [Toaka] 12 syllables

    ,sattyakaahamanagarate2navama viratiprabhava guru cet |

    ghanapnapayodharabhranatenanu toakavttamida kathitam || 27 ||

    [Bhujagaprayta] 12 syllables

    ,yaddya caturtha tath saptama syt-3tathaivkara hrasvamekdadyam |araccandravidveivaktrravindetadukta kavndrairbhujagapraytam || 28 ||

    [Drutavilambita] 12 syllables

    ,ayi kodari yatra caturthakaguru ca saptamaka daama tath |viratiga4 ca tathaiva sumadhyame5drutavilambitamityupadiyate || 29 ||

    [Pramitkar] 12 syllables

    ,yadi toakasya guru pacamakavihita vilsini tadakaraka |rasasakhyaka guru na cedabalepramitkareti kavibhi kathit || 30 ||

    1proktameanayane.2 -anantarate3cet.4viratija.5vicakaai.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    85/213

    rutabodha

    85

    [Hariplut] 11 + 12 syllables1

    prathamkaramdyattyayordrutavilambitakasya hi2 pdayo |

    yadi nsti tad kamalekae bhavati sundari s hariplut || 31 ||

    [Vaasthavila] 12 syllables

    ,upendravajr caraeu santi ced-3upntyavar laghava pare kt4 |madollasadbhrjitakmakrmukevadanti vaasthavila5 budhstad || 32 ||

    [Indrava] 12 syllables

    ,yasymaokkurapipallavevaasthapd guruprvavarak |truyahelratiragallasetmindrava kavaya pracakate || 33 ||

    [Prabhvat] 13 syllables

    ,

    yasy priye prathamakamakaradvayaturya tath guru navama dantimam6 |sntya bhavedyatirapi cedyugagrahaislakyatmamtarute7 prabhvat || 34 ||

    [Prahari] 13 syllables

    ,dya cettritayamathama navntyadvvantyau8 guruviratau subhite syt |virmo bhavati maheanetradigbhir-

    vijey nanu sudati9 prahari s || 35 ||

    1 This is an example of an Ardhasamavtta.2ca.3cenna.4ktyad.5vaasthamida. Vaastha is, in fact, the more usual name for this metre.6dantikam.7bhavedyadiviratiyugagrahai slakithyamtalate.8dvecntye.9subhage.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    86/213

    rutabodha

    86

    [Vasantatilaka] 14 syllables

    ,dya dvityamapi cedguru taccaturthayatrama ca daamntyamupntyamantyam |

    atbhirinduvadane viratica abhi1knte vasantatilaka kila ta2 vadanti || 36 ||

    [Mlin] 15 syllables

    ,prathamamaguruaka vidyate yatra kntetadanu ca daama cedakara dvdantyam |giribhiratha turagairyatra knte virmasukavijanamanoj mlin s prasiddh || 37 ||

    [Hari] 17 syllables

    ,,sumukhi laghava paca prcystato daamntima3tadanu lalitlpe varau ttyacaturthakau4 |prabhavati punaryatropntya sphuratkanakaprabhe5yatirapi rasairvedairavai smt hariti s || 38 ||

    [ikhari] 17 syllables

    ,yadi prcyo6 hrasva kalitakamale7 paca gurava8tato var paca praktisukumrgi laghava |trayo 'nye copnty sutanujaghane9 bhogasubhagerasairairyasy10 bhavati virati s ikhari || 39 ||

    1kmkukuitakmimatagajendre .2t.3daamntikam.4yadi tricaturdaau.5sphuratkarakakae.6yadprvo.7kamalanayane. This footnote has no corresponding reference number in the text.8ahakapar9 -jaghan.10rudrair-.

  • 7/27/2019 Sanskrit Prosody

    87/213

    rutabodha

    87

    [Pthv] 17 syllables

    ,dvityamalikuntale guru aaamadvdaa1caturdaamatha priye guru gabhranbhihrade |

    sapacadaamntima2 tadanu yatra knte yatir-girndraphaabhtkulairbhavati3 subhru pthvti4 s || 40 ||

    [Mandkrnt] 17 syllables

    ,,catvra prksutanu guravo dvau daaikdaau5 cen-mugdhe varau tadanu kumudmodini dvdantyau |tadvaccntyau yugarasahayairyacca6 knte virmomandkrnt pravarakavayastanvi t sagirante || 41 ||

    [rdlavikrita] 19 syllables

    ,dya yatra guru traya7 priyatame aha tatacama8santyekdaatastrayastadanu9 cedadadyntim10 |mrtaairmunibhica yatra virati prendubimbnanetadvtta pravadanti kvyarasik rdlavikr