SANTA UXÍA DE RIBEIRASANTA UXÍA DE RIBEIRA

Na actualidadeNa actualidade

Santa Uxía de Riveira é un dos principais municipios Santa Uxía de Riveira é un dos principais municipios de Galicia, con preto de 30.000 habitantes é unha de Galicia, con preto de 30.000 habitantes é unha cidade punteira que destaca pola industria conserveira, cidade punteira que destaca pola industria conserveira, a pesca, o marisqueo e o sector turístico; intimamente a pesca, o marisqueo e o sector turístico; intimamente ligada ó mar é un dos principais portos da UE coa ligada ó mar é un dos principais portos da UE coa maior flota de baixura do Estado Español. É a capital maior flota de baixura do Estado Español. É a capital da Barbanza e conta con infraestructuras únicas na da Barbanza e conta con infraestructuras únicas na bisbarra, Hospital, Residencia, Conservatorio bisbarra, Hospital, Residencia, Conservatorio Profesional de Música, Delegación de Pesca e Profesional de Música, Delegación de Pesca e Facenda, Comisaría de Policía, Escola Náutica…, Facenda, Comisaría de Policía, Escola Náutica…, entre outras. A capital municipal é Riveira con 14.000 entre outras. A capital municipal é Riveira con 14.000 habitantes, o resto das parroquias son Aguiño, Artes, habitantes, o resto das parroquias son Aguiño, Artes, Carreira, Castiñeiras, Corrubedo, Oleiros, Olveira e Carreira, Castiñeiras, Corrubedo, Oleiros, Olveira e Palmeira. Palmeira.

Na actualidadeNa actualidade

Dende hai uns anos está irmandada co municipio tinerfeño de Dende hai uns anos está irmandada co municipio tinerfeño de Adeje, coa localidade estadounidense de Newark e coa cidade Adeje, coa localidade estadounidense de Newark e coa cidade valenciana de Albaida. Ten máis de 800 anos de historia e un valenciana de Albaida. Ten máis de 800 anos de historia e un patrimonio, paisaxe e cultura de grande importancia, con Festas patrimonio, paisaxe e cultura de grande importancia, con Festas de Interese como a Dorna. o Percebe, San Xoan ou o Carme e de Interese como a Dorna. o Percebe, San Xoan ou o Carme e ilustres persoeiros como Andrés Torres Queiruga, Xosé Ramón ilustres persoeiros como Andrés Torres Queiruga, Xosé Ramón Barreiro ou Manuel Ayaso, así como un Museo do Gravado, outro Barreiro ou Manuel Ayaso, así como un Museo do Gravado, outro Etnográfico, a Casa da Costa ou a Casa de Doña Adela. É cidade Etnográfico, a Casa da Costa ou a Casa de Doña Adela. É cidade dende o 23 de marzo de 1906, Título concedido polo Rei Alfonso dende o 23 de marzo de 1906, Título concedido polo Rei Alfonso XIII. Foi visitado en dúas ocasións por un Xefe do Estado, a XIII. Foi visitado en dúas ocasións por un Xefe do Estado, a última no 2006, coa presenza das SS.MM. os Reis de España, última no 2006, coa presenza das SS.MM. os Reis de España, Juan Carlos I de Borbón e Sofía de Grecia. O Parque Natural do Juan Carlos I de Borbón e Sofía de Grecia. O Parque Natural do Vilar, os espazos da Rede Natura, o Parque Nacional Illas Vilar, os espazos da Rede Natura, o Parque Nacional Illas Atlánticas, a súa gastronomía e o carácter aberto e solidario das Atlánticas, a súa gastronomía e o carácter aberto e solidario das súas xentes, entre outros atractivos, fan de Riveira súas xentes, entre outros atractivos, fan de Riveira A 9ª marabilla A 9ª marabilla do mundodo mundo. .

Prehistoria, Prehistoria, Romanización e ataques Romanización e ataques bárbarosbárbaros

A Historia comeza no momento en que os A Historia comeza no momento en que os nosos antergos decidiron deixar constancia nosos antergos decidiron deixar constancia escrita dos feitos, dos actos e das súas escrita dos feitos, dos actos e das súas relacións. Polo tanto,  en estricto sentido, a relacións. Polo tanto,  en estricto sentido, a historia de Riveira comeza nese intre máxico historia de Riveira comeza nese intre máxico en que alguén legou un documento a ducias en que alguén legou un documento a ducias de xeracións vindeiras. Aténdonos a isto de xeracións vindeiras. Aténdonos a isto podemos acudir á denominación que un 12 de podemos acudir á denominación que un 12 de setembro se facía da localidade á que agora setembro se facía da localidade á que agora nos referimos, máis de 800 anos despois, nos referimos, máis de 800 anos despois, como Santa Uxía de Riveira: "Sancte Eugenie como Santa Uxía de Riveira: "Sancte Eugenie de Carraria".de Carraria".

Prehistoria, Prehistoria, Romanización e ataques Romanización e ataques bárbarosbárbaros

Pero non nos enganemos, a todo o mundo lle produce curiosidade o xeito en que estaría poboado e como Pero non nos enganemos, a todo o mundo lle produce curiosidade o xeito en que estaría poboado e como viviría a xente que habitaba o noso concello de Riveira hai 2000, 3000 ou 4000 anos. Podémolo coñecer viviría a xente que habitaba o noso concello de Riveira hai 2000, 3000 ou 4000 anos. Podémolo coñecer gracias ós restos de vivendas, de tumbas ou  utensilios que permaneceron ocultos durante séculos ou gracias ós restos de vivendas, de tumbas ou  utensilios que permaneceron ocultos durante séculos ou milenios. E gústanos saber que hai 5000 anos, no periodo megalítico, caracterizado pola importancia da milenios. E gústanos saber que hai 5000 anos, no periodo megalítico, caracterizado pola importancia da pedra como materia prima, tiñan unha cultura funeraria moi relevante e que indica as profundas crenzas pedra como materia prima, tiñan unha cultura funeraria moi relevante e que indica as profundas crenzas relixiosas que mantiñan. Mámoas e dolmens, coma a Pedra do Mouro, máis coñecida como Dolmen de relixiosas que mantiñan. Mámoas e dolmens, coma a Pedra do Mouro, máis coñecida como Dolmen de Axeitos, así como os restos atopados en excavacións, fálannos dunha cultura guerreira e con gran sentido da Axeitos, así como os restos atopados en excavacións, fálannos dunha cultura guerreira e con gran sentido da colectividade, que enterraba ós seus membros en sepulturas comunais que aínda admiramos hoxe en día;  e colectividade, que enterraba ós seus membros en sepulturas comunais que aínda admiramos hoxe en día;  e que cría nunha vida no máis alá (acompañaban os corpos dos mortos cos seus efectos persoais e armas). A que cría nunha vida no máis alá (acompañaban os corpos dos mortos cos seus efectos persoais e armas). A arte rupestre da Idade de Bronce, tampouco deixa de nos intrigar: dos seus petroglifos legados conservamos arte rupestre da Idade de Bronce, tampouco deixa de nos intrigar: dos seus petroglifos legados conservamos en Riveira a inscultura da Pedra das Cabras. Máis tarde, hai uns 3000 anos e ata a chegada dos romanos, a en Riveira a inscultura da Pedra das Cabras. Máis tarde, hai uns 3000 anos e ata a chegada dos romanos, a comezos da nova era cristiá, os asentamentos celtas extendéronse pola zona. Conservamos probas de que comezos da nova era cristiá, os asentamentos celtas extendéronse pola zona. Conservamos probas de que os celtas ocuparon varias zonas altas, onde gustaban de instalarse, do municipio: o monte de A Garita, o os celtas ocuparon varias zonas altas, onde gustaban de instalarse, do municipio: o monte de A Garita, o Monte Facho, o Monte Tahume, o Monte do Castro da Cidá... Mais tamén se acomodaban en zonas costeiras Monte Facho, o Monte Tahume, o Monte do Castro da Cidá... Mais tamén se acomodaban en zonas costeiras nas que o mar puidese actuar de protector; así temos restos castrexos na rexión do Parque Dunar próxima a nas que o mar puidese actuar de protector; así temos restos castrexos na rexión do Parque Dunar próxima a Couso, coñecidos como Castro do Porto de Baixo. Tamén guerreiro, deste pobo coñecemos infinidade de Couso, coñecidos como Castro do Porto de Baixo. Tamén guerreiro, deste pobo coñecemos infinidade de características, comezando pola disposición circular ou ovalada das súas vivendas e poboados. Malia seren características, comezando pola disposición circular ou ovalada das súas vivendas e poboados. Malia seren belicosos e básicamente recolectores, coñecían a agricultura e a gandería, e traballaban con legoñas ou belicosos e básicamente recolectores, coñecían a agricultura e a gandería, e traballaban con legoñas ou fouces. Arredor destas datas teriamos que situar os restos fenicios que se atopan no peirao de A Covasa, en fouces. Arredor destas datas teriamos que situar os restos fenicios que se atopan no peirao de A Covasa, en Aguiño; este pobo de comerciantes viviu o seu apoxeo como mercaderes entre os séculos VII e VIII a.C., e Aguiño; este pobo de comerciantes viviu o seu apoxeo como mercaderes entre os séculos VII e VIII a.C., e algúns historiadores cren que logo de domina-lo Mediterráneo instalaron nas costas atlánticas algún porto algúns historiadores cren que logo de domina-lo Mediterráneo instalaron nas costas atlánticas algún porto orientado ás súas actividades comerciais.orientado ás súas actividades comerciais.

Prehistoria, Prehistoria, Romanización e ataques Romanización e ataques bárbarosbárbaros

Voltando á cultura castrexa, viuse destruída coa chegada da civilización imperial Voltando á cultura castrexa, viuse destruída coa chegada da civilización imperial romana. Desta etapa non se conservan ou non se acharon restos suficientes como romana. Desta etapa non se conservan ou non se acharon restos suficientes como para coñecer a fondo o xeito en que ocuparon estas terras. No noso municipio para coñecer a fondo o xeito en que ocuparon estas terras. No noso municipio temos os muíños de Artes ou estrelas funerarias en Olveira, gravadas na pedra. temos os muíños de Artes ou estrelas funerarias en Olveira, gravadas na pedra. De seguro que lle debemos a estes grandes conquistadores do Lacio a orixe De seguro que lle debemos a estes grandes conquistadores do Lacio a orixe dalgunha vía pública pola que aínda hoxe transitamos.dalgunha vía pública pola que aínda hoxe transitamos.

Ata chegarmos a ese século XII que apuntabamos como ano 0 de Riveira, hai que Ata chegarmos a ese século XII que apuntabamos como ano 0 de Riveira, hai que mencionar un periodo escuro no que estas zonas sufriron un despoboamento mencionar un periodo escuro no que estas zonas sufriron un despoboamento progresivo. Os últimos en asentarse foran, no s. VI, os suevos, aínda que de progresivo. Os últimos en asentarse foran, no s. VI, os suevos, aínda que de maneira efímera; coa súa chegada o Barbanza quedou englobada na antiga maneira efímera; coa súa chegada o Barbanza quedou englobada na antiga parroquia medieval “Parrochiale Suevum”, do Bispado de Iria Flavia, e coñecida parroquia medieval “Parrochiale Suevum”, do Bispado de Iria Flavia, e coñecida como Postamaricos. Este topónimo derivou no noso Postmarcos e foi o xerme das como Postamaricos. Este topónimo derivou no noso Postmarcos e foi o xerme das parroquias actuais. A partir de mediados do s. VIII comezaron os ataques de parroquias actuais. A partir de mediados do s. VIII comezaron os ataques de viquingos (ata o s. X), normandos (desde o s. IX) e sarracenos (durante o s. XII) viquingos (ata o s. X), normandos (desde o s. IX) e sarracenos (durante o s. XII) procedentes do sur peninsular. Así que na futura Riveira cáse que ninguén se procedentes do sur peninsular. Así que na futura Riveira cáse que ninguén se atrevía a vivir. Un lento poboamento de carácter definitivo comezou a darse atrevía a vivir. Un lento poboamento de carácter definitivo comezou a darse durante o reinado de Alfonso III, polo ano 900, da man de institucións durante o reinado de Alfonso III, polo ano 900, da man de institucións eclesiásticas. Deste xeito, resistindo os embates inimigos que chegaban por mar e eclesiásticas. Deste xeito, resistindo os embates inimigos que chegaban por mar e afastándose o posible do litoral, as nosas terras actuais principiaron a sentir de afastándose o posible do litoral, as nosas terras actuais principiaron a sentir de novo a calor humananovo a calor humana

Baixa Idade Media. Primeira Baixa Idade Media. Primeira documentación. S. XV y XVI.documentación. S. XV y XVI.  

Se rescatamos un testamento datado a finais do s. XII, descubrimos que a orixe de Se rescatamos un testamento datado a finais do s. XII, descubrimos que a orixe de Riveira se atopa nos Deáns e que era Carreira o centro máis importante de Riveira se atopa nos Deáns e que era Carreira o centro máis importante de poboación. Santa Uxía constituía por aquel entón un anexo de dita parroquia.poboación. Santa Uxía constituía por aquel entón un anexo de dita parroquia.

Foi necesario que remitisen as incursións de piratas e sarracenos e medrase a Foi necesario que remitisen as incursións de piratas e sarracenos e medrase a seguridade para que a rexión se poboase con asentamentos duradeiros e os seguridade para que a rexión se poboase con asentamentos duradeiros e os habitantes se desprazasen cara a costa. Temos de avantar un chisco no tempo e, habitantes se desprazasen cara a costa. Temos de avantar un chisco no tempo e, se antes atopabamos arredor do s. XII as primeiras mencións a Santa Uxía e se antes atopabamos arredor do s. XII as primeiras mencións a Santa Uxía e Carreira, no 1438 rexístrase por vez primeira o nome de Riveira. O documento ó Carreira, no 1438 rexístrase por vez primeira o nome de Riveira. O documento ó que apelamos é crucial para os historiadores: o que apelamos é crucial para os historiadores: o Liber Tenencie de Horro ou Liber Tenencie de Horro ou Memorial de Hacienda, rentas, pensiones de la antigua Tenencia del HórreoMemorial de Hacienda, rentas, pensiones de la antigua Tenencia del Hórreo , sobre , sobre o pago dos dezmos eclesiásticos. Acompañan a Riveira como parroquias máis o pago dos dezmos eclesiásticos. Acompañan a Riveira como parroquias máis antigas Carreira, Olveira e Artes. Á altura do s. XVI, o porto de Riveira situábase antigas Carreira, Olveira e Artes. Á altura do s. XVI, o porto de Riveira situábase moi por detrás en importancia de Rianxo, Pobra do Deán, Caramiñal e Noia, vilas moi por detrás en importancia de Rianxo, Pobra do Deán, Caramiñal e Noia, vilas de maior relevancia na bisbarra. Xa que logo, as descargas de pesca non de maior relevancia na bisbarra. Xa que logo, as descargas de pesca non abundaban e o crecemento era inapreciable; non así acontecía coas localidades abundaban e o crecemento era inapreciable; non así acontecía coas localidades do interior coma Carreira e Olveira, gracias ó desenvolvemento das actividades do interior coma Carreira e Olveira, gracias ó desenvolvemento das actividades agropecuarias.agropecuarias.

Do s. XVII ó convulso s. Do s. XVII ó convulso s. XIXXIX

Certo que descendera o número de ataques foráneos ás nosas terras, pero Certo que descendera o número de ataques foráneos ás nosas terras, pero seguían a producírense incursións de corsarios que sementaban a inseguridade seguían a producírense incursións de corsarios que sementaban a inseguridade na costa. Esporádicamente, pero sen pausa ata ben entrado o s. XVIII, este na costa. Esporádicamente, pero sen pausa ata ben entrado o s. XVIII, este problema tentouse atallar reforzando o potencial naval español. Esta nova centuria problema tentouse atallar reforzando o potencial naval español. Esta nova centuria foi avanzando e con ela as condicións para a vida melloraron e a actividade foi avanzando e con ela as condicións para a vida melloraron e a actividade pesqueira por fin se puido consolidar, apoiándose en grande parte na sardiña e pesqueira por fin se puido consolidar, apoiándose en grande parte na sardiña e nas técnicas de salgado e afumado. Os comezos no despunte dun sector son nas técnicas de salgado e afumado. Os comezos no despunte dun sector son complicados e houbo de superar máis dunha crise por causas biolóxicas, ás que complicados e houbo de superar máis dunha crise por causas biolóxicas, ás que lle é preciso sumar epidemias de peste que azoutaron os portos pesqueiros, lle é preciso sumar epidemias de peste que azoutaron os portos pesqueiros, guerras que levaron ós homes mellor dotados, e algunha que outra incursión dos guerras que levaron ós homes mellor dotados, e algunha que outra incursión dos turcos, dos mouros ou dos ingleses, que aproveitaban o clima de inestabilidade turcos, dos mouros ou dos ingleses, que aproveitaban o clima de inestabilidade para tamén pescar en río revolto. Pero como diciamos, o XVIII foi o século da para tamén pescar en río revolto. Pero como diciamos, o XVIII foi o século da transición, e tras resistir estes envites da adversidade, Riveira acabou por transición, e tras resistir estes envites da adversidade, Riveira acabou por colocarse no último tercio deste século coma un dos primeiros portos galegos. colocarse no último tercio deste século coma un dos primeiros portos galegos. Esta bonanza económica aguilloada pola captura e industria da sardiña comezou Esta bonanza económica aguilloada pola captura e industria da sardiña comezou a atraer ós cataláns, sempre espabilados e ávidos de bos negocios. A industria do a atraer ós cataláns, sempre espabilados e ávidos de bos negocios. A industria do salgado sentaba os cimentos de algo grande; os comerciantes cataláns escollían salgado sentaba os cimentos de algo grande; os comerciantes cataláns escollían ben os emprazamentos, inútiles para o cultivo e zonas areosas: solares baratos.ben os emprazamentos, inútiles para o cultivo e zonas areosas: solares baratos.

Do s. XVII ó convulso s. Do s. XVII ó convulso s. XIXXIX Nesta centuria asistimos a un despegue demográfico e económico que Nesta centuria asistimos a un despegue demográfico e económico que

vai case parello ó alumeamento administrativo do concello riveirense. As vai case parello ó alumeamento administrativo do concello riveirense. As Cortes de Cádiz de 1812 abriron as portas para a creación dos Cortes de Cádiz de 1812 abriron as portas para a creación dos "Concellos Constitucionais", pero a pronta recuperación do poder por "Concellos Constitucionais", pero a pronta recuperación do poder por parte do monarca absolutista Fernando VII conxelou o proceso. Logo do parte do monarca absolutista Fernando VII conxelou o proceso. Logo do triunfo da sublevación militar de Riego, que estreaba a nova etapa triunfo da sublevación militar de Riego, que estreaba a nova etapa constitucional do trienio liberal, en 1820, constitúense os municipios de constitucional do trienio liberal, en 1820, constitúense os municipios de Carreira, Olveira, Palmeira e Riveira. Tan só 15 anos despois, e tras Carreira, Olveira, Palmeira e Riveira. Tan só 15 anos despois, e tras superar outra vez a suspensión dos concellos durante unha década por superar outra vez a suspensión dos concellos durante unha década por parte de Fernando VII, unha importante reforma deixou só o municipio de parte de Fernando VII, unha importante reforma deixou só o municipio de “Santa Eugenia de Riveira”, que englobaba os anteriores e integraba 8 “Santa Eugenia de Riveira”, que englobaba os anteriores e integraba 8 parroquias en total. Un ano máis tarde, os veciños de Palmeira solicitan a parroquias en total. Un ano máis tarde, os veciños de Palmeira solicitan a segregación de Riveira por primeira vez na Historia; unha petición que a segregación de Riveira por primeira vez na Historia; unha petición que a Deputación se encargou de desestimar. Ó igual que esta intentona de Deputación se encargou de desestimar. Ó igual que esta intentona de modificación de fronteiras locais, tampouco callou unha disposición legal modificación de fronteiras locais, tampouco callou unha disposición legal que aló polo 1842 propuña a integración do municipio de Riveira no de que aló polo 1842 propuña a integración do municipio de Riveira no de Pobra do Caramiñal. O empeño en recurta-lo número de concellos estivo Pobra do Caramiñal. O empeño en recurta-lo número de concellos estivo a piques de a piques de varrervarrer Riveira do mapa. Riveira do mapa.

Do s. XVII ó convulso s. Do s. XVII ó convulso s. XIXXIX

O incendio que en 1862 arrasou coa documentación do antigo edificio do Concello, na rúa Romero Ortiz, O incendio que en 1862 arrasou coa documentación do antigo edificio do Concello, na rúa Romero Ortiz, impide profundar neste longo e rico periodo.   impide profundar neste longo e rico periodo.  

Neste XIX, o sector pesqueiro expandiuse con forza sobrepoñéndose a obstáculos coma a Guerra da Neste XIX, o sector pesqueiro expandiuse con forza sobrepoñéndose a obstáculos coma a Guerra da Independencia e a escaseza de sal que trouxo a posguerra. Os almacéns de salgado e secado de peixe Independencia e a escaseza de sal que trouxo a posguerra. Os almacéns de salgado e secado de peixe proliferan ó longo da praia de Coroso e o tránsito marítimo, portuario e comercial evidencia a necesidade dun proliferan ó longo da praia de Coroso e o tránsito marítimo, portuario e comercial evidencia a necesidade dun atracadoiro con maior capacidade en Riveira. Para isto houbo de esperar ata 1866, cando remataron as obras atracadoiro con maior capacidade en Riveira. Para isto houbo de esperar ata 1866, cando remataron as obras dun dique de 200 metros cunha anchura de 9. A finais do XIX, as veloces transformacións do porto, que dun dique de 200 metros cunha anchura de 9. A finais do XIX, as veloces transformacións do porto, que traían á vila modernas embarcacións de vapor, con nutridas tripulacións, acarreaban certo roce e malestar traían á vila modernas embarcacións de vapor, con nutridas tripulacións, acarreaban certo roce e malestar entre os mariñeiros foráneos e os autóctonos, dedicados aínda á pesca artesanal. entre os mariñeiros foráneos e os autóctonos, dedicados aínda á pesca artesanal.

A sociedade evolucionaba e a cidade íase dotando de instalacións educativas: en 1845 había unha escola A sociedade evolucionaba e a cidade íase dotando de instalacións educativas: en 1845 había unha escola pública en Santa Uxía, outra en San Paio de Carreira e unha terceira en Olveira, que só funcionaba pública en Santa Uxía, outra en San Paio de Carreira e unha terceira en Olveira, que só funcionaba temporalmente. temporalmente.

Urbanisticamente, nos anos 60 construíuse a praza hoxe coñecida como de Compostela, por aquel entón Urbanisticamente, nos anos 60 construíuse a praza hoxe coñecida como de Compostela, por aquel entón denominada Plaza Nueva, no solar do vello templo parroquial, que se desprazou por esas datas ó seu denominada Plaza Nueva, no solar do vello templo parroquial, que se desprazou por esas datas ó seu enclave actual. E no barrio do Pombal ubicouse a Praza de Abastos. Ó arquitecto Celedonio Uribe débelle enclave actual. E no barrio do Pombal ubicouse a Praza de Abastos. Ó arquitecto Celedonio Uribe débelle Riveira varias obras históricas de mediados de século: a estrada que unía a vila con Padrón, que discorría Riveira varias obras históricas de mediados de século: a estrada que unía a vila con Padrón, que discorría pola actual Avenida da Coruña, e os faros de Sálvora e Corrubedo, entre outros proxectos.pola actual Avenida da Coruña, e os faros de Sálvora e Corrubedo, entre outros proxectos.

No breve periodo revolucionario que chimpou do trono a Isabel II, o concello de Riveira adaptouse ás No breve periodo revolucionario que chimpou do trono a Isabel II, o concello de Riveira adaptouse ás circunstancias. Formou unha Xunta Revolucionaria composta por comerciantes e industriais liberais. Foron circunstancias. Formou unha Xunta Revolucionaria composta por comerciantes e industriais liberais. Foron anos de certa crispación política que acabaron por romper a primeira experiencia republicana en España, e á anos de certa crispación política que acabaron por romper a primeira experiencia republicana en España, e á que Riveira se sumara, pero á cal tivo que renunciar ante o inminente cambio no sistema de poder nuns cen que Riveira se sumara, pero á cal tivo que renunciar ante o inminente cambio no sistema de poder nuns cen anos do máis revolto. anos do máis revolto.

A Restauración: 1874 – 1923A Restauración: 1874 – 1923  

O prezo da estabilidade neste periodo foi o clientelismo que rexía a vida política, dende un nivel local cara O prezo da estabilidade neste periodo foi o clientelismo que rexía a vida política, dende un nivel local cara arriba, ou á inversa. Tra-lo Sexenio Revolucionario, o déficit municipal incrementárase de maneira esaxerada; arriba, ou á inversa. Tra-lo Sexenio Revolucionario, o déficit municipal incrementárase de maneira esaxerada; pero isto non foi óbice para que o casco urbán de Santa Uxía dobrase o número de habitantes, acompañando pero isto non foi óbice para que o casco urbán de Santa Uxía dobrase o número de habitantes, acompañando así ó crecemento económico. Foi obrigado acometer obras como a construcción dos cemiterios de Riveira e así ó crecemento económico. Foi obrigado acometer obras como a construcción dos cemiterios de Riveira e Palmeira. Nesta etapa chegou ás rúas o alumeado público: 30 farois colocados en sitios céntricos foron Palmeira. Nesta etapa chegou ás rúas o alumeado público: 30 farois colocados en sitios céntricos foron instalados en 1895; 6 anos máis tarde, a electricidade substituíu ó petróleo. E erixiuse unha nova Casa instalados en 1895; 6 anos máis tarde, a electricidade substituíu ó petróleo. E erixiuse unha nova Casa Consistorial, de gran beleza, en 1908, unha das obras públicas máis relevantes.Consistorial, de gran beleza, en 1908, unha das obras públicas máis relevantes.

Un feito realmente destacado de primeiros do s. XX constituíuno a concesión, en Marzo de 1906, do título de Un feito realmente destacado de primeiros do s. XX constituíuno a concesión, en Marzo de 1906, do título de ""CidadeCidade" a Riveira, outorgado por S.M. o Rei Alfonso XIII. Contaba o municipio, por estes tempos, cuns 14000 " a Riveira, outorgado por S.M. o Rei Alfonso XIII. Contaba o municipio, por estes tempos, cuns 14000 habitantes; a terceira parte vivían en Santa Uxía e unha cuarta parte en Carreira. habitantes; a terceira parte vivían en Santa Uxía e unha cuarta parte en Carreira.

O comercio agradeceu o impulso da feira de gandos e legumes que se estableceu en 1899, e que se O comercio agradeceu o impulso da feira de gandos e legumes que se estableceu en 1899, e que se celebraba no Campo do Fraile, hoxe Praza do Concello; e a pesca proseguía firme a desenvolverse, como o celebraba no Campo do Fraile, hoxe Praza do Concello; e a pesca proseguía firme a desenvolverse, como o demostra a declaración, en 1906, de “Porto de Segunda Orde de Interese Xeral”. Na década do 1910 ó 1919, demostra a declaración, en 1906, de “Porto de Segunda Orde de Interese Xeral”. Na década do 1910 ó 1919, Riveira vaise dotar de Estación de Telégrafos, Administración de Correos, Axudantía de Marina e de novas Riveira vaise dotar de Estación de Telégrafos, Administración de Correos, Axudantía de Marina e de novas construccións como a praza de Abastos e a Lonxa de Subastas de Peixe. E ollando o decurso do século, construccións como a praza de Abastos e a Lonxa de Subastas de Peixe. E ollando o decurso do século, obsérvase claramente o obsérvase claramente o corrementocorremento do núcleo de poboación cara ó norte, ó igual có crecemento portuario. do núcleo de poboación cara ó norte, ó igual có crecemento portuario.

En 1921, a piques de pechar esta etapa de estabilidade democrática un tanto artificial, o trasatlántico Santa En 1921, a piques de pechar esta etapa de estabilidade democrática un tanto artificial, o trasatlántico Santa Isabel naufragaba fronte á illa de Sálvora. A desgracia azoutaba Riveira cando esta aínda se despreguizaba, Isabel naufragaba fronte á illa de Sálvora. A desgracia azoutaba Riveira cando esta aínda se despreguizaba, a mañá do 2 de Xaneiro: 213 falecidos. Pero os habitantes da ínsua e mais de todo o concello desvivíronse a mañá do 2 de Xaneiro: 213 falecidos. Pero os habitantes da ínsua e mais de todo o concello desvivíronse por auxiliar ós rescatados e por salvar o maior número de vidas posible. Este exemplar comportamento foi por auxiliar ós rescatados e por salvar o maior número de vidas posible. Este exemplar comportamento foi recompensado co título para a nosa vila de “Moi nobre, moi leal e moi humanitaria recompensado co título para a nosa vila de “Moi nobre, moi leal e moi humanitaria cidadecidade”. En xeral, malia ”. En xeral, malia certos reveses, sopraban bos tempos e o nivel de vida ascendía, como o refrenda a apertura de varias salas certos reveses, sopraban bos tempos e o nivel de vida ascendía, como o refrenda a apertura de varias salas de cinema na segunda década do XX: a pioneira foi, en 1912, Cine Saavedra, logo Cine Millán, en Palmeira; de cinema na segunda década do XX: a pioneira foi, en 1912, Cine Saavedra, logo Cine Millán, en Palmeira; máis tarde, abriron as súas portas o Cine Moraña e o Cine Colón. Todos se convertiron en importantes máis tarde, abriron as súas portas o Cine Moraña e o Cine Colón. Todos se convertiron en importantes centros de ocio durante anos.centros de ocio durante anos.

De dictadura a dictaduraDe dictadura a dictadura

aceptación e combinaba fins benéficos e lúdicos. Os anos 20 do século pasado aceptación e combinaba fins benéficos e lúdicos. Os anos 20 do século pasado caracterizáronse por un ambente caracterizáronse por un ambente felizfeliz; a xente interesábase polo lecer e xurdiron varios locais ; a xente interesábase polo lecer e xurdiron varios locais de sociedades orientados a fins sociais como os bailes e demais formas de diversión. de sociedades orientados a fins sociais como os bailes e demais formas de diversión.

Pouco antes da caída de Alfonso XIII do seu trono, e con ela a da dictadura de Primo de Pouco antes da caída de Alfonso XIII do seu trono, e con ela a da dictadura de Primo de Rivera, a leal Riveira aínda manifestaba o seu apoio ó monarca, pero os cambios chegan sen Rivera, a leal Riveira aínda manifestaba o seu apoio ó monarca, pero os cambios chegan sen remedio, sen pedir permiso, e o periodo da II República cambiou a fasquía da vida política remedio, sen pedir permiso, e o periodo da II República cambiou a fasquía da vida política local. Nos primeiros momentos desta etapa destaca a última sentencia xudicial contraria á local. Nos primeiros momentos desta etapa destaca a última sentencia xudicial contraria á segregación de Palmeira, que non esquecía o seu soño de constituírse como municipio segregación de Palmeira, que non esquecía o seu soño de constituírse como municipio independente. As construccións portuarias en Riveira e varios proxectos en parroquias do independente. As construccións portuarias en Riveira e varios proxectos en parroquias do concello foron as obras públicas de maior relevancia acometidas durante a República, que concello foron as obras públicas de maior relevancia acometidas durante a República, que trouxo, ó parecer, bastante tensión social e política, xunto co afán de cambia-la sociedade. trouxo, ó parecer, bastante tensión social e política, xunto co afán de cambia-la sociedade. Rexistrouse, froito deste clima, algún que outro conflicto entre armadores e pescadores. O Rexistrouse, froito deste clima, algún que outro conflicto entre armadores e pescadores. O ano da sublevación militar franquista, en 1936, producíronse en Riveira un alto número de ano da sublevación militar franquista, en 1936, producíronse en Riveira un alto número de altercados con tintes políticos. En Xullo comezaba a Guerra Civil e con ela unha enorme altercados con tintes políticos. En Xullo comezaba a Guerra Civil e con ela unha enorme confusión no país e en Riveira, cidade tomada polo exército de Franco a finais de mes, o 28. confusión no país e en Riveira, cidade tomada polo exército de Franco a finais de mes, o 28. A represión e algúns "paseos" surtiron efecto; Riveira vai manifesta-la súa adhesión ó novo A represión e algúns "paseos" surtiron efecto; Riveira vai manifesta-la súa adhesión ó novo réxime con varias dedicatorias a figuras militares. réxime con varias dedicatorias a figuras militares.

En 1944, Franco visitou Riveira, invitado polo histórico alcalde Miguel Rodríguez Bautista, que En 1944, Franco visitou Riveira, invitado polo histórico alcalde Miguel Rodríguez Bautista, que gobernou unha longa parte da posguerra. As estreitezas económicas dificultaron o avance gobernou unha longa parte da posguerra. As estreitezas económicas dificultaron o avance social de Riveira, pero leváronse a cabo obras  como as ampliacións da Casa Consistorial e social de Riveira, pero leváronse a cabo obras  como as ampliacións da Casa Consistorial e do peirao, o novo cuartel da Garda Civil, a Lonxa do Peixe ou o Grupo Escolar Francisco do peirao, o novo cuartel da Garda Civil, a Lonxa do Peixe ou o Grupo Escolar Francisco Franco. A vila transformábase paseniñamente. A diversión víase moi restrinxida por un réxime Franco. A vila transformábase paseniñamente. A diversión víase moi restrinxida por un réxime controlador, pero é digno de mención a aparición da festa da Dorna en 1948, que ía ter controlador, pero é digno de mención a aparición da festa da Dorna en 1948, que ía ter grandegrande

Os últimos 40 anosOs últimos 40 anos

Deuse en dicir que a partir dos anos 60, o franquismo experimentou certa Deuse en dicir que a partir dos anos 60, o franquismo experimentou certa distensión e apertura, coincidente cun desenvolvemento económico e social. distensión e apertura, coincidente cun desenvolvemento económico e social. Riveira dotouse de Instituto de Bacharelato, Escola de Formación Náutico Riveira dotouse de Instituto de Bacharelato, Escola de Formación Náutico Pesqueira e colexios de E.X.B.Pesqueira e colexios de E.X.B.

Urbanísticamente, despois de que a finais dos 50 Santa Uxía fose recoñecida Urbanísticamente, despois de que a finais dos 50 Santa Uxía fose recoñecida como "Ciudad Blanca de la Ría de Arosa" polo seu proceso de embelecemento, a como "Ciudad Blanca de la Ría de Arosa" polo seu proceso de embelecemento, a vila coñeceu un drástico troco na súa fachada marítima. A isto uniuse un vila coñeceu un drástico troco na súa fachada marítima. A isto uniuse un crecemento un chisco caótico, algo que nos últimos anos se tenta remediar para crecemento un chisco caótico, algo que nos últimos anos se tenta remediar para coidar o aspecto da cidade. A principios dos anos 70, a vella casa do concello non coidar o aspecto da cidade. A principios dos anos 70, a vella casa do concello non escapou á demolición, e o seu lugar foi ocupado por un edificio con forma de escapou á demolición, e o seu lugar foi ocupado por un edificio con forma de caixón, sen a penas ventás, unha faciana que se volveu máis amable tras caixón, sen a penas ventás, unha faciana que se volveu máis amable tras sucesivas reformas. O conxunto urbán expandiuse nos últimos 15 anos cara ó sucesivas reformas. O conxunto urbán expandiuse nos últimos 15 anos cara ó Norte e nos barrios de O Monumento e  Amarella, e acabou por engulir o areal de Norte e nos barrios de O Monumento e  Amarella, e acabou por engulir o areal de Padín e das Carolinas en dous dos varios recheos cos que a vila gañou espacio ó Padín e das Carolinas en dous dos varios recheos cos que a vila gañou espacio ó mar. mar.

Riveira continúa a medrar, impulsada polo traballo incansable de tódolos seus Riveira continúa a medrar, impulsada polo traballo incansable de tódolos seus cidadáns, que a converten nunha vila dinámica, chea de esperanza e de proxectos cidadáns, que a converten nunha vila dinámica, chea de esperanza e de proxectos en tódolos eidos: económico, social, turístico e cultural. Co gran de area en tódolos eidos: económico, social, turístico e cultural. Co gran de area aportadoaportado por cada un, Riveira destaca aínda máis no grupo de localidades punteiras das por cada un, Riveira destaca aínda máis no grupo de localidades punteiras das Rías Baixas, algo que, sen dúbida, significa que estamos no bo camiño.Rías Baixas, algo que, sen dúbida, significa que estamos no bo camiño.

Imaxes da cidadeImaxes da cidade

Traballo realizado por Traballo realizado por Ivan e Toni 4ºbIvan e Toni 4ºb