saqartvelos energetikis maregulirebeli · eleqtroenergiis ganawilebas momxmarebelta mier...

75
saqarTvelos energetikis maregulirebeli erovnuli komisia (semek) damtkicebulia semekis 2003 wlis 21 martis #12 gadawyvetilebiT wliuri angariSi 2002 weli Tbilisi marti, 2003 weli

Upload: others

Post on 29-Jan-2020

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

s a q arT v elos e n erg eti k i s m ar e gulire b eli

erov nuli ko m i s i a ( s e m e k )

d a m t k i c e b ul i a s e m e k i s

2 0 0 3 wl i s 2 1 m a r t i s

# 1 2 g a d a w y v e t il e b i T

wliuri angariSi

2002 weli

Tbilisi

marti, 2003 weli

2

Sin a arsi gv.

Sesavali 4

1.

saqarTvelos energetikis maregulirebeli erovnuli komisia: struqtura, materialur-teqnikuri aRWurviloba da dafinanseba

1.1 struqtura da kadrebiT uzrunvelyofa 6

a) komisiis wevrebi 6

b) komisiis aparati 6 1.2 materialur-teqnikuri aRWurviloba 8

a) ofisi da misi mowyobiloba 8

b) kompiuteruli da kavSirgabmulobis teqnika 9 1.3 finansuri uzrunvelyofa da kontroli 9

a) regulirebis safasuri 9

b) teqnikuri daxmareba 9

g) sxva Semosavlebi 9

d) semekis saqmianobis Semowmeba 9

2. sakanonmdeblo da normatiuli baza 9

2.1 cvlilebebis proeqti sakanonmdeblo aqtebSi 9

2.2 dadgenilebebi da gadawyvetilebebi 10

2.3 sadavo sakiTxebis gadawyveta 11

3 eleqtroenergetikis seqtori 13

a) eleqtroenergetikis Tanamedrove mdgomareobis Sefaseba 13

b) licenzireba 17

g) licenziis pirobebisa da wesebis Sesrulebis Semowmeba 21

d) privatizacia 31

e) eleqtrobazris saqmianobis zedamxedveloba 32

v) sxva funqciaTa ganxorcieleba 35

4 bunebrivi gazis seqtori 36

a) gazmomaragebis Tanamedrove mdgomareobis Sefaseba 36

b) licenzireba 44

g) licenziis pirobebisa da wesebis Sesrulebis kontroli 45

d) privatizacia 48

e) sxva funqciaTa ganxorcieleba 49

5 tarifebis dadgena da regulireba 51

a) eleqtroenergia 51

b) bunebrivi gazi

56

3

6 informaciuli uzrunvelyofa da saerTaSoriso organizaciebTan urTierToba

59

7 moqalaqeTa uflebebis dacva 62

8 sertifikaciis samuSaoTa organizeba da koordinacia 73

9.

danarTebi

75

4

Sesavali

winamdebare angariSSi warmodgenilia semekis moRvaweobis mexuTe - 2002

wlis saqmianobis ZiriTadi Sedegebi.

saqarTvelos saTbob-energetikul kompleqsSi gasuli 5 weli da, kerZod

2002 weli mravali mniSvnelovani movleniT aRiniSna. dasrulda 2001 wels

wamowyebuli zogierTi struqturuli reforma. kerZod, dasrulda

saerTaSoriso tenderi eleqtrogadacema-dispetCerizaciis sawarmoebis 5

wlis vadiT kerZo marTvaSi gadacemasTan dakavSirebiT, romelSic gaimarjva

irlandiurma kompaniam ESBI. am tenderebs unda mohyves msoflio bankis mier

sabiTumo bazris mxardaWerisaTvis gamoyofili SeRavaTiani krediti 56

milioni aSS dolari. aRniSnuli krediti ZiriTadad moxmardeba maRali Zabvis

eleqtroqselis reabilitacias, rac metad saWiro da droul daxmarebas

warmoadgens umZimes teqnikur da finansur mdgomareobaSi myofi saqarTvelos

energosistemisaTvis.

struqturuli reformis TvalsazrisiT, metad mniSvnelovania

eleqtrogadacemisa da dispetCerizaciis sawarmoTa gaerTianeba da erT

iuridiul pirad Camoyalibeba. am gaerTianebam, eqspertTa azriT, radikalurad

unda gaaumjobesos energosistemis marTvis procesi, xeli Seuwyos

eleqtroenergiis ganawilebas momxmarebelTa mier eleqtroenergiis safasuris

gadaxdis adekvaturad, anu eleqtroenergia miewodos mxolod im

momxmarebels, romelic srulad ixdis mis safasurs.

gamanawilebeli energokompaniebis privatizebis mizniT, saqarTvelos

mTavrobis mrCevelis energetikuli obieqtebis privatizebis sakiTxebSi,

saerTaSoriso safinanso korporaciis (IFC) winadadebebis safuZvelze, erT

energokompaniad gaerTianda samxareo principiT Camoyalibebuli

gamanawilebeli energokompaniebi, ris Sedegadac, saqarTveloSi amJamad

funqcionirebs oTxi msxvili gamanawilebeli energokompania – Tbilisis,

kaxeTis, aWarisa da danarCeni saqarTvelosi (afxazeTisa da samaCablos

garda). orive procesi 2002 wels dasrulda.

unda aRiniSnos, rom berZnul kompania `ternasTan~, varcixehesebis

kaskadis 6,5 wliT marTvaSi gadacemis ukve gaformebuli xelSekrulebis

miuxedavad, proeqtis ganxorcieleba ar dawyebula. amis erT-erTi mizezi

gaxldaT Turquli mxaris uari eleqtrosadgurSi gamomuSavebuli

eleqtroenergiis Sesyidvaze. aRniSnulis gamo, SeCerda germanuli bankis

KfW-is mier gamoyofili krediti 32 milioni evro, romlis mxolod mcire

nawili moxmardeba varcixehesebis kaskadis saremonto samuSaoebs.

5

mniSvnelovani nabijebi gadaidga satarifo politikis sferoSic. semekma

Tavisi 2002 wlis 15 oqtombris #12 dadgenilebiTAdaawesa eleqtroenergiis

samomxmareblo tarifi regionebSi (8.5 T/kvts dRg-is CaTvliT) da TbilisSi

(220-380 volti Zabvis momxmareblisaTvis 13.7 T/kvts, xolo 6-10 kv Zabvaze

11.3 TeTr/kvtsT).

semekis Tavmjdomaris 2002 wlis 14 noembris #36-k brZanebis Tanaxmad,

semekis aparatSi Seiqmna axali struqturuli erTeuli - informaciuli

uzrunvelyofisa da analizis departamenti, romelic dakompleqtda semekSi

momuSave TanamSromlebisagan.

bunebrivi gazis seqtorSi gansakuTrebuli mniSvnelobis RonisZiebebi ar

gatarebula, Tu ar CavTvliT imas, rom wina welTan SedarebiT gaizarda

bunebrivi gazis momxmarebelTa raodenoba. erT-erT mtkivneul problemad

kvlav rCeba ss `Tbilgazi~. morigi mcdelobis miuxedavad, ver moxerxda

misi privatizeba. katastrofulad dabalia moxmarebuli bunebrivi gazis

safasuris amoRebis maCvenebeli.

sazogadoebasTan urTierTobis gaumjobesebis, saqmianobis gamWvirvalobis

xarisxis amaRlebis mizniT, mniSvnelovani struqturuli cvlilebebi moxda

semekSi. 2001 wels Seiqmna samoqalaqo uflebebis dacvis departamenti,

romelSic 6 TanamSromeli muSaobs. departamentma didi samuSao gaswia

momxmarebelTa uflebebis dacvis sferoSi, gadaiWra momxmareblebsa da

licenziatebs Soris warmoSobili mravali sadavo sakiTxi. regularulad

kviraSi erTxel tardeba Sexvedrebi sazogadoebis sxvadasxva fenis da

momxmareblTa kategoriis warmomadgenlebTan. sainformacio saSualebebiT

Suqdeba semekis saqmianoba. moqmedebs semekis internetgverdi (www. gnerc.org) 2002 wels ganxorcielebeli mniSvnelovani RonisZiebebis detaluri

ganxilva mocemulia winamdebare angariSSi.

6

1. saqarTvelos energetikis maregu lirebeli erovnuli komisia:

st r uq t u ra, ma terialu r-teqnikuri aRWur viloba da dafinanseba

1.1. s t r uq t u ra da kadrebiT uzr unvelyofa

a) komisiis wevrebi

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

me-6 muxlis Sesabamisad, komisia Sedgeba sami wevrisagan, romlebic

Tanamdebobaze dainiSnen saqarTvelos prezidentis 1999 wlis 7 agvistos

#960 gankargulebiT, maTgan Tavmjdomarea elizbar erisTavi, wevrebi- demur

ComaxiZe da paata cincaZe.

b) komisiis aparati

aparats xelmZRvanelobs aRmasrulebeli direqtori aleqsandre

fircxalaiSvili, romelic specialobiT inJiner-eleqtrikosia.

2003 wlis 1 ianvris mdgomareobiT, komisiis aparati Sedgeba 67

muSakisagan. komisiis aparatis SemadgenlobaSia Semdegi struqturuli

erTeulebi:à

a. 6 departamenti - iuridiuli, ekonomikuri, eleqtroenergetikuli,

bunebrivi gazis, informaciuli uzrunvelyofisa da analizis da

samoqalaqo uflebebis dacvis;

b. 2 ganyofileba – saerTo da administraciul-sameurneo;

g. buRalteria;

d. momsaxure personali.

îaparati, ZiriTadad dakompleqtebulia inJiner-energetikosebiT, gazis

meurneobis specialistebiT, ekonomistebiTa da iuristebiT. aparatis 51

specialistisagan energetikosi da gazis meurneobis specialistia 14, anu

specialistTa saerTo raodenobis 27.5%, ekonomisti – 9, anu saerTo

raodenobis 17.6% da iuristi – 8, anu 15.7%. garda amisa, aparatSi arian

Jurnalistebi, samoqalaqo uflebebis dacvisa da sxvadasxva specialobis 20

muSaki (39.2%).

aparatis muSakebis miReba warmoebs sakontraqto sistemiT.

7

apara tis muSakebi

# departamenti xelmZRvanelis saxeli, gvari

1 aRmasru l ebeli direqto ri

aleqsandre fircxalaiSvili

2.

iuridiuli departamenti - 8 saStato erTeuli

departamentis direqtori

sammarTvelos ufrosi – 2 saStato erTeuli

mTavari iuristi –1 saStato. erTeuli

wamyvani iuristi –1 saStato erTeuli

ufrosi iuristi - 2 saStato erTeuli

saqmismwarmoebeli – 1 saStato erTeuli

Tamaz miresaSvili

3.

eleqtroenergetikuli departamenti –-

8.5 saStato erTeuli

departamentis direqtoris m.S

sammarTvelos ufrosi 1 saStato erTeuli

mTavari specialisti - 4 saStato erTeuli

wamyvani specialisti - 1 saStato erTeuli

staJiori – 1 saStato erTeuli

konsultanti – 0.5 saStato erTeuli

ilia nakaSiZe

4.

ekonomikuri departamenti - 8 saStato erTeuli

departamentis direqtori

mTavari specialisti – 1 saStato erTeuli

mTavari eqsperti _ 1 saStato erTeuli

wamyvani specialisti - 3 saStato erTeuli

saqmismwarmoebeli - 1 saStato erTeuli

staJiori - 1 saStato erTeuli

nugzar Coxeli

8

5.

bunebrivi gazis departamenti 6 saStato erTeuli

departamentis direqtori

mTavari specialisti – 1 saStato erTeuli

mTavari eqsperti – 1 saStato erTeuli

wamyvani specialisti – 2 saStato erTeuli

referenti - 1 saStato erTeuli

dimitri namgalaZe

6.

informaciuli uzrunvelyofisa da analizis

departamenti 5 saStato erT.

departamentis direqtori

mTavari specialisti – 3 saStato erTeuli

wamyvani specialisti – 1 saStato erTeuli

aleqsandre xeTaguri

7.

samoqalaqo uflebebis dacvis departamenti

6 saStato erTeuli

departamentis direqtori

mTavari specialisti – 1 saStato erT

masmediis samsaxuris mdivani – 1 saStato erT.

samoqalaqo samsaxuris mdivani 1 saStato erT.

specialisti – 2 saStato erT

paata vardosaniZe

8.

saerTo ganyofileba - 5 saStato erT.

ganyofilebis ufrosi

saqmismwarmoebeli, arqivis pasuxismgebeli piri – 1

saStato erT.

saqmismwarmoebeli– 1 saStato erTeuli

staJiori - 1 saStato erTeuli

kurieri - 1 saStato erTeuli

mzia suqniZe

9 administraciuli ganyofileba-15 saStato erT.

samsaxuris ufrosi

konstantine bokuCava

10

buRalteria - 2 saStato erTeuli

mTavari buRalteri

buRalteri - 1 saStato erTeuli

mariam somxiSvili

1.2. ma terialu r-teqnikuri aRWur viloba a) ofisi da misi aRWurviloba

semekis farTobi Seadgens 1332 kv.m-s. ofisi keTilmowyobilia.

9

2002 wels ofisisaTvis SeZenil iqna 6582 laris Rirebulebis ofisis

aRWurviloba.

b) kompiuteruli da kavSirgabmulobis teqnika

2002 wels SeZenil iqna 14100 laris Rirebulebis kompiuteruli da

kavSirgabmulobis teqnika. 1.3. finansuri uzr unvelyofa da kont roli

a) regulirebis safasuri

2002 wels Semovida regulirebis safasuri 1011402 laris odenobiT,

saidanac biujetSi da biujetgareSe fondebSi gadaricxulia 301335 lari.

b) teqnikuri daxmareba

2002 wels teqnikuri daxmareba ar ganxorcielebula.

g) sxva Semosavlebi

saerTaSoriso organizaciebidan mivlinebis dasafinanseblad miRebulia

14466 lari

d) semekis saqmianobis Semowmeba

2002 wlis noember-dekemberSi Catarda sagadasaxado inspeqciis

kontrolis ganyofilebis mier biujetTan angariSsworebis sakiTxebis

Semowmeba. Semowmebis Sedegad darRvevebi ar gamovlenila.

2. sakanonmdeblo da norma tiu li baza

2.1 cv lilebebis proeqti sakanonmdeb lo aqtebSi

saangariSo wels semeki aqtiur monawileobas iRebda `damoukidebeli

erovnuli maregulirebeli organoebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

SemuSavebaSi.

aseve, momzadda `saqarTvelos zogierT sakanonmdeblo aqtSi

cvlilebebisa da damatebebis Setanis Sesaxeb~ kanonproeqti, romelic

iTvaliswinebs `eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~

saqarTvelos kanonsa da `administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsSi~

cvlilebebisa da damatebebis Setanas.

`monopoliuri saqmianobis da konkurenciis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonSi

cvlilebebisa da damatebebis Sesaxeb momzadebul iqna proeqti, romelic

SemdgomSi gaigzavna evrokavSirTan TanamSromlobis sakoordinacio sabWosa da

ekonomikuri politikisa da samarTlebrivi sakiTxebis qarTul-evropul

sakonsultacio centrSi. grZeldeba aRniSnuli sakiTxis irgvliv samuSao

Sexvedrebi.

10

2.2 dadgenilebebi da gadawyve tilebebi 2002 wels uSualod semekis mier miRebulia 19 da dadgenili wesiT

gamoqveynebulia 18 dadgenileba (semekis mier miRebuli da iusticiis

saministroSi registraciisaTvis gagzavnili iyo #4 dadgenileba, romelic

sxvadasxva mizezis gamo ar gamoqveynda da amitom igi gauqmda semekis 2002

wlis #7 dadgenilebiT). maTgan bunebrivi gazis tarifebs exeba 7 da

eleqtroenergiis tarifebs _ 7 dadgenileba, xolo danarCeni exeba

eleqtroenergiis da bunebrivi gazis seqtorSi, kanonmdeblobiT miniWebul,

semekis uflebamosilebis farglebSi miRebul sxvadasxva sakiTxs.

saangariSo wlis ganmavlobaSi semekis mier miRebul iqna 111

gadawyvetileba, romlebmac daaregulira semekis kompetenciaSi Semavali iseTi

sakiTxebi, rogoricaa: eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis seqtorSi

licenziebis gacema, modificireba da gauqmeba, licenziatebs Soris

warmoSobili sadavo sakiTxebis gadawyveta, eleqtrobazris zedamxedvelobis

ganxorcieleba, eleqtroenergiis nasyidobis pirdapiri xelSekrulebebis

damtkiceba, licenziatebis mier licenziis pirobebis Sesrulebis Semowmeba,

eleqtroenergiis pirdapiri momxmareblis statusis dadgena da sxv.

semekis TiTqmis yvela gadawyvetilebas eZleoda samarTlebrivi Sefaseba.

rogorc 2001 wels, ise 2002 welsac adgili aqvs semekis, rogorc

damoukidebeli maregulirebeli organos, damoukideblobis xelyofis

mcdelobas. am mxriv aRsaniSnavia saqarTvelos kontrolis palatisa da q.

Tbilisis prokuraturis ukanono Careva eleqtroenergetikisa Tu bunebrivi

gazis seqtorebSi tarifebis dadgenis sakiTxebSi, romlebic,

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ da `damoukidebeli

erovnuli maregulirebeli organoebis Sesaxeb~ kanonebis Tanaxmad, mxolod

semekis prerogativas warmoadgens.

saqarTvelos konstituciis, `saqarTvelos kontrolis palatis Sesaxeb~

da `eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ kanonebis moTxovnaTa

sawinaaRmdegod, saqarTvelos kontrolis palatam Seamowma ra ss

`Tbilgazis~ mier ss `TbilTecisTvis~ bunebrivi gazis ganawilebis tarifis

dawesebis Sesaxeb semekis 2000 wlis 16 maisis #29 gadawyvetileba, semekis

safuZvliani mosazrebebis gauziareblad, Semowmebis masalebi gadaugzavna

saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros, sadac aRiZra sisxlis samarTlis

saqme. saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministro meqanikurad ar daeyrdno

kontrolis palatis `braldebas~, daniSna ekonomikuri eqspertiza, romelmac

mTlianad gaaqarwyla kontrolis palatis `braldeba~. amis safuZvelze

sisxlis samarTlis saqme 2002 wlis 20 Tebervlis dadgenilebiT Sewyda

sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTavaliswinebuli qmedebis ararsebobis gamo.

am dadgenilebis miRebidan ramdenime Tvis Semdeg kontrolis palatam

moiTxova am sisxlis samarTlis saqmis gadamowmeba, rac generaluri

prokuraturis mier dakmayofilda da dainiSna damatebiTi eqspertiza,

11

romelic 2003 welsac mimdinareobs. semekisTvis dRemde ucnobia, ra

faqtobrivi garemoebebi daedo safuZvlad damatebiTi eqspertizis daniSvnas,

riT aris gamarTlebuli da motivirebuli misi daniSvnis aucilebloba.

miuxedavad Cveni Txovnisa, prokuraturam Sesabamisi dokumentebis aslebi ar

mogvawoda.

semekis damoukideblobis xelyofis meore SemTxveva daiwyo maSin, roca

saqarTvelos generalur prokuraturaSi 2002 wlis 12 noembers aRiZra

sisxlis samarTlis saqme semekis 2001 wlis 14 noembris #12 dadgenilebiT

ss `ei-i-es TelasisTvis~ tarifis 12,4 TeTramde gazrdasTan dakavSirebiT.

miuxedavad imisa, rom sisxlis samarTlis saqme mxolod aRniSnul faqtzea

aRZruli da dRemde bolomde ar aris miyvanili, q. Tbilisis prokuratura

(es ukanaskneli saqmes iZiebs generaluri prokuraturis davalebiT), iTxovs

ara marto am saqmesTan dakavSirebul masalebs, aramed iseT dokumentebsac

(magaliTad, 1998-2002 wlebSi semekis mier eleqtroenergetikis seqtorSi

yvela sabiTumo da sacalo tarifebis Sesaxeb sabuTebs, aRniSnuli wlebis

semekis finansur-ekonomikur saqmianobas da sxva), romlebsac saqmesTan

aranairi kavSiri ara aqvs, riTac irRveva `eleqtroenergetikisa da bunebrivi

gazis Sesaxeb~, `damoukidebeli erovnuli maregulirebeli organoebis

Sesaxeb~ kanonebisa da sisxlis samarTlis kanonmdeblobis moTxovnebi.

gasuli wlis ganmavlobaSi semeki TanamSromlobda saqarTvelos

energetikis dargSi Seqmnili krizisuli mdgomareobis Semswavlel

saqarTvelos parlamentis droebiT sagamoZiebo komisiasTan, rac sxvadasxva

formiT gamoixateboda: iqneboda es sxvadasxva Sinaarsis informaciis

miwodeba, Tu droebiTi sagamoZiebo komisiis sxdomebsa da Sexvedrebze

aqtiuri monawileoba.

2.3 sadavo sakiTxebis gadawyve ta iuridiuli departamenti ganaxorcielebda semekis kanonieri interesebis

dacvas sasamarTloebSi. kerZod:

1. ss `saqtransgazmrewvis~ sarCelis gamo. igi iTxovs semekis im

gadawyvetilebis gauqmebas, romliTac Sps `gazis transportirebis

kompanias~ mieca transportirebis licenzia. saqme kvlavac warmoebaSia 1999

wlis agvistos Tvidan.

2. licenziis gacemaze uaris Tqmis gamo, semekis Sesabamisi

gadawyvetilebebi gasaCivrebul iqna sasamarTloSi ss `laJvardisa~ da ss

`sinaTlis~ mier. aRniSnuli iuridiuli pirebi semekisgan iTxoven

eleqtroenergiis ganawilebis licenzias, Tumca ver akmayofileben saamisod

kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul aucilebel moTxovnebs. orive saqme

warmoebaSia.

12

3. antimonopoliuri samsaxuris sarCelis gamo. mopasuxe semeki.

mosarCele iTxovda mopasuxis mier samomxmareblo xelSekrulebis Taobaze

dadgenilebis miRebas. q. Tbilisis vake-saburTalos raionulma sasamarTlom,

marTalia, daakmayofila antimonopoliuri samsaxuris moTxovna, magram

semekis mier raionuli sasamarTlos gadawyvetileba gasaCivrebul iqna.

sabolood, q. Tbilisis saolqo sasamarTlom daakmayofila semekis moTxovna

da gauqmebul iqna raionuli sasamarTlos gadawyvetileba.

4. moqalaqe cercvaZis sarCeli. mopasuxe semeki. mosarCele iTxovda

tarifebis Sesaxeb semekis 1999 wlis 31 maisis #1 da 2000 wlis 31

agvistos #8 dadgenilebebis gauqmebas. q. Tbilisis saolqo sasamarTlom

dausabuTeblad miiCnia mosarCeles moTxovna da ar daakmayofila igi.

SemdgomSi aseTive pozicia daikava am sakiTxze uzenaesma sasamarTlomac.

5. sazogadoebam “partnioroba socialuri iniciativsTvis” vake-

saburTalos raionul sasamarTloSi gaasaCivra semekis uari konfidencialuri

informaciis gacemaze. saqmis ganxilvisas mosarCeles uari eTqva sasarCelo

moTxovnis dakmayofilebaze. raionuli sasamarTlos gadawyvetileba ZalaSi

iqna datovebuli rogorc saapelacio, ise sakasacio instanciis

sasamarTloebis mier.

6. q. Tbilisis sakrebulom da agreTve, leiboristulma (Sromis)

partiam saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloSi gaasaCivra da moiTxova

`eleqtroenergiis samomxmareblo da eleqtroenergetikuli seqtoris Sida

tarifebis Sesaxeb~ semekis 2001 wlis 14 noembris N#12 dadgenilebis

baTilad cnoba.

7. leiboristuli partiis mier aseve Setanil iqna sarCeli

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloSi energetikuli obieqtebis

privatizaciis arakonstituciurad miCnevis moTxovniT. procesSi erT-erT

mxared semeki iyo CarTuli. sakonstitucio sasamarTlom gaauqma ra semekis

2002 wlis #14 dadgenileba, TxovniT mimarTa semeks 2003 wlis 1 martamde

daedgina eleqtroenergiis axali samomxmareblo tarifebi. sakonstitucio

sasamarTlos gadawyvetilebis Sesabamisad, semekis mier 2003 wlis 11

Tebervlis #1 dadgenilebiT SemoRebul iqna axali tarifebi romelic

moqmedebaSi Sevida amave wlis 1 martidan.

8. samwuxarod, semeks sasamarTlo instanciis meSveobiT uxdeba

urTierTobis garkveva ekonomikis, vaWrobisa da mrewvelobis saministrosTan

da fasebis saxelmwifo inspeqciasTan. am ukanasknelis mier Semowmda

energetikuli seqtoris iseTi mniSvnelovani sawarmoebi, rogoricaa ss “ei-i-

es Telasi”, ss “eleqtrogadacema”, ss “saqenergo - 2000”, ss “pontoeli”,

ss `mcxeTagazi~, ss `rusTavgazi~ da sxva sawarmoebi. amasTan, mxedvelobaSi

ar miiRo ra semekis samarTlebrivi aqtebi, sajarimo sanqciebi daakisra

Sesabamis sawarmoebs. fasebis saxelmwifo inspeqciis amgvari midgoma

gasaCivrebul iqna sasamarTloSi. es saqmeebi amJamad ganxilvis stadiaSia.

13

sistematuri xasiaTi hqonda semekis muSakTaTvis, moqalaqeebisa Tu

eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis seqtorSi dasaqmebuli

licenziatebisaTvis iuridiuli konsultaciebis gawevas. saangariSo wlis

ganmavlobaSi, iuridiul departamentSi Sevida 627 werili da gancxadeba,

romlebic ganxilul iqna da pasuxi gaeca 580-s, xolo 47 werili ganxilvis

stadiaSia da pasuxebi mzaddeba.

3. eleqt r oenerge tikis seqto ri a) eleqt r oenerge tikis Tanamed rove m d gomareobis Sefaseba

saangariSo 2002 wels saqarTvelos energosistemis eleqtrosadgurebma

gamoimuSaves 7234,7 mln kvtsT eleqtroenergia, rac 6.2%-iT metia wina

2001 welTan SedarebiT. maT Soris: hidroeleqtrosadgurebSi gamomuSavebuli

eleqtroenergia gaizarda 23.6%-iT da Seadgina 6721,2 mln kvtsT.

Tboeleqtrosadgurebis gamomuSaveba Semcirda 62.6%-iT da Seadgina 513,5

mln kvtsT; mniSvnelovnad Semcirda eleqtroenergiis eqsporti (53.3%-iT) da

importi (18.7%-iT). hesebis gamomuSavebis gazrda, ZiriTadad, ganapiroba

atmosferuli naleqebis siuxvem, xolo Tesebis gamomuSavebis mkveTri

Semcireba gamoiwvia ss `ei-i-es mtkvaris~ me-10 energoblokis afeTqebam da

nawilobriv me-9 energoblokis, gaTvaliswinebulTan SedarebiT dagvianebiT

amuSavebam Semcirebuli (180mgvt) simZlavriT.

energosistemis datvirTvis maqsimumi aRiniSna 2002 wlis 31 dekembers da

Seadgina 1630 mvt 49.99 sixSireze, rac 2001 wlis maqsimumze 98 mvt-iT

naklebia; Sesabamisad Semcirda dadgmuli simZlavris gamoyenebis koeficienti.

miuxedavad mZime teqnikuri mdgomareobisa da qronikuli daufinanseblobisa,

damakmayofileblad funqcionirebda energosistemis 35-110-220-500 kv

eleqtrogadamcemi xazebisa da qvesadgurebis umravlesoba, Tumca

normatiulze gacilebiT naklebi saimedoobiT. energosistemis datvirTvis

Semcireba, ZiriTadad ganpirobebulia eleqtroenergiis warmoebis obieqtebis

permanentuli daufinanseblobiT da misgan gamomdinare nagebobebisa da

agregatebis remontebis, rekonstruqciisa da renovaciis gegma-grafikebis

wlidan wlamde Seusrulebloba. yovelive ganapirobebs momxmarebelTa mkacr

SezRudvebs. Tbilisis garda, saqarTvelos regionebis eleqtromomarageba

praqtikulad paralizebulia da arc Cans uaxloes momavalSi mdgomareobis

radikalurad gaumjobesebis perspeqtiva.

energosistemaSi dadgmul, xelTarsebul (qonebul) da muSa simZlavreebs

Soris teqnikur-ekonomikurad dauSvebeli Tanafardobebis zogierTi

teqnikuri mizezidan aRsaniSnavia:

1. datborilia vardnilhesebis kaskadis II, III, IV hesebi, Semcirebulia

vardnilhesi I-is simZlavre arxis gamtarunarianobis Semcirebis gamo;

14

2. ar muSaoben afxazeTis teritoriaze arsebuli eleqtrosadgurebi

(soxumhesi, tyvarCelsresi, mcire hesebi);

3. Semcirebulia Jinvalhesis simZlavre gvirabis gamtarunarianobis

Semcirebis gamo;

4. gaZarcvulia engurhesis 260 mvt simZlavris #3 hidroagregati, aseve

Semcirebulia danarCeni oTxi agregatis muSa simZlavreebi dadgmulTan

SedarebiT;

5. Semcirebulia Zevrulahesis simZlavre 80 mvt-dan 40 mvt-mde

agregatebis dasaSvebze meti vibraciis gamo;

6. mTlianad amortizebulia Tbilsresis #1,2,5 da #7 energoblokebi,

xolo ##3,4 da 8 energoblokebi, ZiriTadad, gaCerebulia sawvavis

uqonlobis gamo, muSaobis SemTxvevaSi muSa simZlavre mniSvnelovnad

naklebia dadgmulze;

7. ss `ei-i-es mtkvaris~ muSa me-9 bloki funqcionirebs mniSvnelovnad

dabali simZlavriT (180 mvt, nacvlad 300 mvt-isa);

8. gaCerebulia Tbilisis Tboeleqtrocentrali.

hidroeleqtrosadgurebSi saremonto samuSaoebis daufinanseblobis gamo

Zalian dabalia dadgmuli simZlavris gamoyenebis koeficienti, ris gamoc

wyaldidobis dros iRvreba didi raodenobiT wyali da ikargeba iafi

eleqtroenergia. izrdeba eleqtroenergiis warmoebis saSualo Sewonili

tarifi.

privatizebul hesebSi praqtikulad ar xdeba sareabilitacio samuSaoebi

(ar xorcieldeba aucilebeli investireba). maTgan gamonaklisia sionhesi da

Zevrulhesis privatizebuli agregati (Sps `munleik jorjia~). Wianurdeba

engurhesis sareabilitacio samuSaoebi, xolo rac Seexeba 25 wliT marTvis

uflebiT AES-ze gadacemul xramhes-I-s da xramhes-II-s, maTgan pirvelze

Catarda sareabilitacio samuSaoebi da funqcionirebs sruli datvirTviT:

xramhes-II-is agregatebi Sesacvlelia; Setanilia ZiriTadi mowyobilobebi,

magram rekonstruqciis dawyeba dauSveblad Wianurdeba. unda aRiniSnos, rom

ar Sesrulda marTvis kontraqtiT gaTvaliswinebuli invensticiebis gegma,

ramac dRis wesrigSi daayena marTvis kontraqtis gauqmebis mizanSewonilobis

sakiTxi.

energosistemis ZiriTadi eleqtruli qselis 35-110-220-330-500 kv Zabvis

eleqtrogadamcemi xazebisa da qvesadgurebis 90%-ze meti, ori licenziatis

ss `eleqtrogadacemis~ (saqarTvelos saxelmwifo eleqtrosistemis) da ss

`saqrusenergos~ marTvaSia. Sesabamisad, aRniSnuli licenziatebis eleqtruli

qselebis teqnikuri mdgomareoba, marTvis saSualebebis gamarTuloba,

ZiriTadad gansazRvravs energosistemis maRali Zabvis qselis teqnikur

mdgomareobasa da saimedoobis dones.

energosistemis maRali Zabvis eleqtruli qselisa da mTlianad,

energosistemis marTvis saSualebebis ZiriTadi nawili Sps `saqarTvelos

15

saxelmwifo eleqtrosistemis~ marTvaSia; ukanaskneli Seiqmna saangariSo

wels ss `eleqtrogadacemisa~ da Sps `eleqtrodispetCerizacia-2000~-is

Serwymis Sedegad da 5 wliT marTvaSi gadaeca irlandiur kompanias ESBI, romelic menejment kontraqtis ganxorcielebas iwyebs 2003 wlis 3

martidan.

eleqtrogadacemis obieqtebis ZiriTadi mowyobilobebis da dispetCeruli

marTvis saSualebebis mniSvnelovani nawili gacveTili da moZvelebulia

fizikurad da moralurad. saWiroa maTi rekonstruqcia-ganaxleba.

energosistemis eleqtrogadamcemi qselis teqnikuri eqspluataciis done da

energosistemis dispetCeruli marTvis avtomatizaciis mowyobilobebis

saimedooba minimaluradac ver akmayofilebs saWiro maCveneblebs. problemis

nawilobrivi Semsubuqebis erT-erT saSualebas warmoadgens saremonto da

aRdgeniTi samuSaoebis optimaluri dagegmva da Sesruleba, eleqtroenergiis

gadacemasa da dispetCerizaciaze gaweuli momsaxurebis Rirebulebis

mosalodneli anazRaurebidan dafinansebis pirobebSi; magram gaweuli

momsaxurebis qronikuli gadauxdeloba SeuZlebels xdis dagegmili

samuSaoebis droulad da sruli moculobiT Sesrulebas. Seusrulebeli

nawili gadadis momdevno wlis gegmebSi da saerTod ganuxorcielebeli rCeba.

mdgomareobas kidev ufro auaresebs gegmiT gauTvaliswinebeli (avariebis

Semdgomi) aucilebeli samuSaoebis Seusrulebloba; izrdeba eqsploataciisa

da imedianobis donis Semdgomi Semcirebis riski.

energosistemis eqspluataciisa da saimedoobis doneze uaryofiT gavlenas

axdens eleqtrodanadgarebisa da mowyobilobebis daCqarebuli cveTa,

romelic gamowveulia SezRudvebisa da sixSiris arastabilurobis gamo,

dauSveblad xSiri CarTva-gamorTvebiT. aRniSnuls emateba isic, rom 35-110 kv

Zabvis eleqtrogadamcemi xazebis da qvesadgurebis garkveuli nawili

mTlianad an nawilobriv gaZarcvulia da maT aRdgenas esaWiroeba seriozuli

saxsrebi da dro.

ss `eleqtrogadacemis~ obieqtebze gaTvaliswinebuli iyo kapitaluri

SekeTeba Semdegi moculobiT:

_ 63 transformatori da avtotransformatori saerTo simZlavriT 1279.3

mva;

_ 252 cali 35-5000 kv Zabvis amomrTveli;

kapitaluri remontebis gegma Sesrulda saSualod 15%-iT Casatarebelia

Semdegi saremonto samuSaoebi;

_ 18 qvesadgurze kapitalurad SesakeTebelia marTvis farebis da Senobebis

saxuravebi;

_ 21 qvesadgurze SesakeTebelia sxvadasxva daniSnulebis konstruqciebi da

sxva;

_ aRsadgenia qsnis 500 kv da rusTavis 220kv Zabvis qvesadgurebSi

transformatorebsa da reaqtorebze xanZarmqrobi avtomaturi sistemebi;

_ 110 kv Zabvis zogierTi qvesadguri sarekonstruqcioa;

16

_ gegmuri kapitaluri remonti unda Catareboda 280 km-mde saerTo sigrZis

35-220kv Zabvis eleqtrogadamcem xazs. daufinanseblobis gamo samuSao ver

Sesrulda.

Zarcvis Sedegad ar funqcionirebs mravali eleqtrogadamcemi xazi.

muSaobaSi darCenil xazebze masobrivad gaZarcvulia anZebis

liTonkonstruqciebi, ris gamoc izrdeba avariebis albaToba.

maRali Zabvis eleqtruli qselis teqnikuri mdgomareobis damaxasiaTebeli

zogierTi monacemis analizi gviCvenebs, rom mis mowesrigebas dasWirdeba

mniSvnelovani investiciebi.

eleqtrosistemis mdgradi funqcionirebisaTvis aucilebelia releuri

dacvisa da avtomatikis mowyobilobebis teqnikuri mdgomareoba metad

savalaloa. aRniSnulis sailustraciod ganvixilavT zogierT monacems:

_ ZiriTadi 220-500 kv Zabvis qselis releuri dacvisa da avtomatikis

mowyobilobebis umetesoba fizikurad da moralurad moZvelebulia. 220kv

Zabvis eg xazebze masobrivad moqmedebidan gamoyvanilia ZiriTadi

swrafmoqmedi diferencialur-fazuri dacvebi; moqmedebaSia mxolod

sarezervo dacvebi. analogiur mdgomareobaSia eleqtrogadamcemi xazebis

`qarTli-1~ da `qarTli-2~-is releuri dacvisa da avtomatikis

mowyobilobebi.

_ eleqtrosistemaSi ar moqmedebs avariis sawinaaRmdego avtomatikis

arcerTi arxi da mowyobiloba, avtomaturi ganmeorebiTi CarTvis

mowyobilobebi.

gadaudebel amocanas warmoadgens releuri dacvisa da eleqtroavtomatikis

da avariebis sawinaaRmdego avtomatikis saSualebaTa etapobrivi

rekonstruqcia-modernizacia, pirvel rigSi 500 kv Zabvis satranzito qselis

aRWurva releuri dacvisa da avtomatikis Tanamedrove mikroprocesoruli

cifruli aparaturiT. agreTve dauyovnebliv unda daiwyos

eleqtrosadgurebSi amJamad mwyobridan gamosuli sixSiris pirveladi

regulatorebis aRdgena da Tanamedrove sixSiris meoreuli regulirebis

sistemebis damontaJeba da moqmedebaSi Seyvana.

sagangaSoa is, rom praqtikulad ver Sesrulda telemeqanikuri da

distanciuri marTvis mowyobilobebisa da dispetCeruli-teqnologiuri

marTvis saSualebaTa kapitaluri remontis samuSaoebi. ver Sesrulda agreTve

axali aparaturis SeZena-montaJisa da optikuri kabelebis danergvis

samuSaoebi.

saqarTvelos eleqtrosistemis eqspluataciisa da saimedoobis donis

amaRlebisaTvis da gadaudebeli samuSaoebis Sesasruleblad, aseve

usafrTxoebis teqnikis, Sromis dacvis materialur-teqnikuri da

organizaciuli uzrunvelyofisaTvis, aucilebelia damatebiT dafinansebis

gaTvaliswineba; filialebi minimaluradac ar arian uzrunvelyofili

normatiul-teqnikuri dokumentaciiT da eqspluataciisa da renovaciis

17

instruqciebiT; xarisxobrivad axal donezea asayvani personalis momzadebis,

gadamzadebisa da kvalifikaciis amaRlebis sakiTxebi.

kvlav gadauWrel problemad rCeba eleqtroenergiis aRricxvis sistemebis

qselebis gayofis sazRvrebze mowyoba Tanamedrove doneze da maTi swori

eqspluatacia, saTanado kadrebiT uzrunvelyofa. am mimarTulebiT

Catarebulia garkveuli samuSaoebi: `saTbobenergoinformatikam~ Caatara

energosistemaSi saangariSsworebo da teqnikuri aRricxvis sistemebis

testireba; eleqtrogadacemisa da `ei-i-es Telasis~ qselebis gayofis

wertilebSi eqspluataciaSi Seyvanil iqna 67 aRricxvis sistema `alfa

plus~ mricxvelebis bazaze, magram samuSaoTa ZiriTadi nawilis Catareba

praqtikulad SeCerebulia daufinanseblobis gamo.

b) licenzireba

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis me-

V Tavis 24-e muxlis `1~-li punqtis Tanaxmad, komisia uflebamosilia gasces

licenziebi eleqtroenergiis warmoebaze, gadacemaze, dispetCerizaciaze,

ganawilebaze, importsa da eqsportze, komisiis mier damtkicebuli wesebis,

procedurebisa da normatiuli aqtebis Tanaxmad da gaakontrolos TiToeuli

licenziatis mier licenziis pirobebis dacva.

komisia gascems licenzias mxolod im individualur mewarmeze an

iuridiul pirze, romelsac aqvs eleqtroenergetikis seqtorSi saqmianobis

kompetencia da akmayofilebs am kanoniT da licenziiT gaTvaliswinebul

pirobebs.

licenziaSi aRniSnulia salicenzio ganacxadSi miTiTebuli momsaxurebis

saxe, momsaxurebis saSualebebis adgilmdebareoba da teritoria, romelzec

gavrceldeba licenziis moqmedeba, licenziis moqmedebis vada, moTxovna

regulirebis safasuris droulad gadaxdaze, licenziis modificirebis,

SeCerebisa da gauqmebis pirobebi.

semekis mier 2002 wels eleqtroenergetikul seqtorSi gaica 21

licenzia; aqedan warmoebis 6, ganawilebis 9, importis 3, gadacemis 1 da

dispetCerizaciis 2 licenzia (ix. danarTi ).

warmoebis licenzia gaica Sps `rusTavhesze~, Sps `qcia-95~-ze, Sps

`munleik jorjiaze~, Sps `alazanhesze~, Sps `qarTul Saqarze~ da Sps

`saqarTvelos rkinigzaze~ (CiTaxevhesi, bJuJahesi).

ss `bJuJahessa~ da Sps `saqarTvelos rkinigzas~ Soris 2002 wlis 1

martis xelSekrulebiT hidroeleqtrosadguri `bJuJahesi~ ijariT gadaeca

Sps `saqarTvelos rkinigzas~. amve saijaro xelSekrulebis 6.1.2 punqtisa da

#1 danarTis Sesabamisad, Sps `saqarTvelos rkinigza~ iRebs valdebulebebs

hidroeleqtrosadguris sareabilitacio samuSaoebis CatarebisaTvis

investiciebis Cadebaze. amis safuZvelze ss `bJuJahesma~ moiTxova masze

18

gacemuli licenziis gauqmeba, xolo `saqarTvelos rkinigzam~ -

eleqtroenergiis warmoebis licenziis miReba.

saqarTvelos saxelmwifo qonebis marTvis ministris 2002 wlis 22 martis

#1-3/193 brZanebis Tanaxmad, ss `Sida qarTlis energokompaniis~, ss `qvemo

qarTlis energokompaniis~, ss `samcxe-javaxeTis energokompaniis~, ss `mcxeTa-

mTianeTis energokompaniis~, ss `imereTis energokompaniis~, ss `guriis

energokompaniis~, ss `samegrelo-zemo svaneTis energokompaniis~ da ss `raWis

energokompaniis~ Serwymis Sedegad Camoyalibda saaqcio sazogadoeba

`saqarTvelos gaerTianebuli sadistribucio kompania~, romelmac 2002 wlis

30 aprils semekSi Semoitana ganacxadi, Sesabamisi dokumentaciiT,

eleqtroenergiis ganawilebis licenziis misaRebad.

iuridiuli da ekonomikuri departamentebis daskvnebisa da

eleqtroenergetikuli departamentis mokvlevis safuZvelze masze gaica

eleqtroenergiis ganawilebis licenzia.

eleqtroenergiis ganawilebis licenziebi gaica agreTve Sps `XXI

saukuneze” (quTaisi), Sps `robaze~ (quTaisi), Sps `saqarTvelos rkinigzaze~,

ss `azotze~, Sps `meoxze~ da Sps `eleqtromeqanikosze~.

goris raionuli sasamarTlos 2002 wlis 16 ivlisis dadgenilebiT Sps

`Sums~ Seecvala saxelwodeba da ewoda Sps `g.T.g~.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, `eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis

Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-5 muxlis me-2 punqtis safuZvelze,

modificirebul iqna Sps `Sumze~ gacemuli eleqtroenergiis ganawilebis

licenzia #034, seria 14 da Sps `g.T.g~-ze gaica eleqtroenergiis

ganawilebis licenzia #049, seria 14.

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba `meoxma~ semekSi Semoitana

ganacxadi eleqtroenergiis ganawilebis licenziis modificirebis Sesaxeb. Sps `meoxs~ 35kv qvesadgur `quTaisi-I~-is 6kv salteebidan gamavali ss

`quTaisis~ sakonservo qarxnisa~ da ss `quTaisis tyavfexsacmelebis

kombinatis~ kuTvnili 6-0.4kv eleqtroqseli aRebuli aqvs ijariT, 5 wlis

vadiT, romliTac eleqtroenergias anawilebs 6-0.4kv Zabvis momxmareblebze.

Sps `meoxma~ aseve ijariT aiRo quTaisis #1 puris qarxnis kuTvnili 10-

6-0.4 kv qseli, romelic ikvebeba bakisubnis 110/35/10kv qvesadguris 10kv

da quTaisi-I-is 35/6kv qvesadguris 6kv salteebidan da eleqtroenergia unda

gaanawilos 0.4kv Zabvis momxmareblebze.

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

me-5 muxlis me-2 punqtis, 26-e muxlis me-3 punqtis, 31-e muxlisa da semekis

1999 wlis 23 agvistos #3 dadgenilebiT damtkicebuli

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis seqtorSi licenzirebis wesebis~

me-6 muxlis moTxovnaTa Sesabamisad modificirebul iqna Sps `meoxze~

gacemuli eleqtroenergiis ganawilebis licenzia #048, seria 14 da

eleqtroenergiis ganawilebis licenziis #1 danarTSi Sevida Sesabamisi

cvlilebebi.

19

2001 wlis 22 dekembers Tbilsresis me-10 energoblokis afeTqebiT

mwyobridan gamovida me-9 energoblokic, ramac gamoiwvia energosistemaSi

eleqtroenergiis mwvave deficiti. amis gamo saaqcio sazogadoeba

`saqrusenergosa~ da daxurul saaqcio sazogadoeba `armrosgazproms~ Soris

2002 wlis 3 ianvars gaformda xelSekruleba, romlis Sesabamisad

somxeTidan xorcieldeba eleqtroenergiis importi, 220kv Zabvis

eleqtrogadamcemi xazi `alaverdiT~.

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

me-4 muxlis me-5 punqtis `a~ qvepunqtisa da me-5 muxlis me-2 punqtis,

agreTve `licenzirebis wesebi eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis

seqtorSi~ saqarTvelos energetikis maregulirebeli erovnuli komisiis

1999 wlis 23 agvistos #3 dadgenilebis Sesabamisad eleqtroenergiis

importis licenzia gaica saaqcio sazogadoeba `saqrusenergoze~ 2002 wlis

4 ianvridan 2002 wlis 15 aprilamde, licenzia #013, seria 15.

2001 wlis 22 dekembers Sps `ei-i-es mtkvaris~ kuTvnili me-10

energoblokis afeTqebam gamoiwvia qveyanaSi eleqtroenergiis mwvave deficiti.

Seqmnili rTuli mdgomareobis gamosasworeblad da q. Tbilisis

eleqtroenergiiT momaragebis gaumjobesebis mizniT, saWiro gaxda

eleqtroenergiis importis ganxorcieleba. Sesabamisad, ss `ei-i-es Telasis~

mier daxuruli saaqcio sazogadoeba `armrosgazpromTan~ 2001 wlis 24

dekembers gaformda eleqtroenergiis importis xelSekruleba #ARG-1/67-1. xelSekrulebis #1 danarTis safuZvelze, 2002 wlis 28 dekembridan

2003 wlis 3 ianvris CaTvliT, ganxorcielda eleqtroenergiis importi

somxeTidan.

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

me-4 muxlis me-5 punqtis `a~ qvepunqtisa da me-5 muxlis me-2 punqtis,

agreTve saqarTvelos energetikis maregulirebeli erovnuli komisiis 1999

wlis 23 agvistos #3 dadgenilebiT damtkicebuli `eleqtroenergetikisa da

bunebrivi gazis seqtorSi licenzirebis wesebis~ moTxovnaTa Sesabamisad

semekis 2002 wlis 4 ianvaris #1/1 gadawyvetilebiT gaica

eleqtroenergiis importis licenzia ss `ei-i-es Telasze~, 2001 wlis 28

dekembridan 2002 wlis 4 ianvramde, licenzia #014, seria 15.

semekis sxdomaze ganxilul iqna ss `saqarTvelos gaerTianebuli

sadistribucio kompaniis~ ganacxadi somxeTidan eleqtroenergiis importis

licenziis gacemis Taobaze. 500kv egx `imereTis~ dazianebis gamo, mTeli

qveynis masStabiT, gansakuTrebiT aRmosavleT saqarTveloSi,

eleqtromomaragebis mxriv Seiqmna forsmaJoruli situacia. Seqmnili

mdgomareobis nawilobriv daregulirebis mizniT, `eleqtroenergetikisa da

bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-4 muxlis me-5 punqtis `a~

qvepunqtisa da me-5 muxlis me-2 punqtis, agreTve `licenzirebis wesebi

eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis seqtorSi~ saqarTvelos energetikis

maregulirebeli erovnuli komisiis 1999 wlis 23 agvistos #3

20

dadgenilebis Sesabamisad, 2002 wlis 24 maisis #49 gadawyvetilebiT gaica

eleqtroenergiis importis licenzia ss `saqarTvelos gaerTianebul

sadistribucio kompaniaze~, licenzia #015, seria 15, 2002 wlis 1

ivnisamde.

Sps `eleqtrodispetCerizacia-2000~-is mier, eleqtroenergiis importis

licenziis miRebis Taobaze, semekSi warmodgenili ganacxadis safuZvelze,

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-4

muxlis me-5 punqtis `a~ qvepunqtisa da me-5 muxlis me-2 punqtis, agreTve

`licenzirebis wesebi eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis seqtorSi~

saqarTvelos energetikis maregulirebeli erovnuli komisiis 1999 wlis 23

agvistos #3 dadgenilebis Sesabamisad, gaica eleqtroenergiis importis

licenzia Sps `eleqtrodispetCerizacia-2000~-ze 2002 wlis 18 noembridan

2003 wlis 31 martamde. licenzia #016, seria 15.

q. Tbilisis eleqtromomaragebaSi Seqmnili krizisuli mdgomareobis gamo,

misi gamosworebis mizniT, ss `ei-i-es Telasis~ mier eleqtroenergiis

importis licenziis miRebis Taobaze semekSi warmodgenili ganacxadis

safuZvelze, `eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos

kanonis me-4 muxlis me-5 punqtis `a~ qvepunqtisa da me-5 muxlis me-2

punqtis, agreTve `licenzirebis wesebi eleqtroenergetikisa da bunebrivi

gazis seqtorSi~ saqarTvelos energetikis maregulirebeli erovnuli

komisiis 1999 wlis 23 agvistos #3 dadgenilebis Sesabamisad gaica

eleqtroenergiis importis licenzia ss `ei-i-es Telasze~ 2002 wlis 29

noembridan 2003 wlis 16 aprilamde. licenzia #017, seria 15.

ssip `saerTaSoriso TanamSromlobis regionalurma energetikulma

centrma~ semekSi Semoitana dispetCerizaciis licenziis miRebis Sesaxeb

ganacxadi, TandarTuli dokumentaciiT.

ssip `saerTaSoriso TanamSromlobis regionaluri energetikuli centri~

(sTreci), saqarTvelos prezidentis 2001 wlis 27 seqtembris #387

brZanebulebiT damtkicebuli debulebis Tanaxmad, valdebulia ganaxorcielos

mezobeli qveynebis energosistemebTan saqarTvelos energosistemis

paraleluri muSaobisa da eleqtroenergiis eqsport-importis koordinacia.

2002 wlis 24 seqtembers Catarda ss `pontoelis~ (werili #010/01-65

24.09.02) damfuZnebelTa saerTo kreba, romelmac miiRo dadgenileba

organizaciis gauqmebis Sesaxeb da daniSna salikvidacio komisia, romelic

ukve Seudga muSaobas. 2002 wlis 10 agvistodan samsaxuridan ganTavisuflda

ss `pontoelis~ mTeli personali da organizaciam Sewyvita funqcionireba.

aqedan gamomdinare dadga, sakiTxi ss `pontoelze~ gacemuli eleqtroenergiis

dispetCerizaciis licenziis gauqmebis Sesaxeb.

saqarTvelos saTbob-energetikis saministros (werili #01/1393

16.10.02w.) SesaZleblad miaCnia, amJamad sTrec-ze eleqtroenergiis

dispetCerizaciis licenzis gacema da am saqmianobis ganxorcielebis

21

samarTlebrivi uzrunvelyofis mizniT, ganixilavs mis debulebaSi Sesabamisi

Sesworebebisa da damatebebis Setanis sakiTxs.

zemoaRniSnulidan gamomdinare, `eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis

Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-4 muxlis me-5 punqtis `a~ qvepunqtisa da

me-5 muxlis me-2 punqtis, agreTve `licenzirebis wesebi eleqtroenergetikisa

da bunebrivi gazis seqtorSi~ saqarTvelos energetikis maregulirebeli

erovnuli komisiis 1999 wlis 23 agvistos #3 dadgenilebis Sesabamisad

komisiam gaauqma ss `pontoelze~ gacemuli eleqtroenergiis

dispetCerizaciis licenzia #002 seria 13 da gaica eleqtroenergiis

dispetCerizaciis licenzia ssip `saerTaSoriso TanamSromlobis regionalur

energetikul centrze~, licenzia #003 seria 13.

SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoeba `saqarTvelos saxelmwifo

energosistemam~ semekSi Semoitana ganacxadi eleqtroenergiis gadacemisa da

dispetCerizaciisa licenziebis miRebisa da Sps `eleqtrodispetCerizacia-

2000~-ze gacemuli eleqtroenergiis importis licenziis modificirebis

Taobaze.

Sps `saqarTvelos saxelmwifo eleqtrosistema~ Seiqmna `mewarmeTa

Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis Sesabamisad, ss `eleqtrogadacemisa~ da Sps

`eleqtrodispetCerizacia-2000~-is Serwymis Sedegad, romelic

registrirebulia Tbilisis vake-saburTalos raionuli sasamarTlos 2002

wlis 12 noembris dadgenilebiT (registraciis #5/4-3396).

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

me-4 muxlis me-5 punqtis `a~ qvepunqtis, me-5 muxlis me-2 punqtisa da 31-e

muxlis, agreTve `licenzirebis wesebi eleqtroenergetikisa da bunebrivi

gazis seqtorSi~ saqarTvelos energetikis maregulirebeli erovnuli

komisiis 1999 wlis 23 agvistos #3 dadgenilebis Sesabamisad, komisiam

gaauqma ss `eleqtrogadacemaze~ gacemuli eleqtroenergiis gadacemis

licenzia #002, seria 12; Sps `eleqtrodispetCerizacia-2000~-ze gacemuli

eleqtroenergiis dispetCerizaciis licenzia #001, seria 13; Sps

`eleqtrodispetCerizacia-2000~-ze gacemuli eleqtroenergiis importis

licenzia #016, seria 15 da Sps `saqarTvelos saxelmwifo

eleqtrosistemaze~ gaica eleqtroenergiis gadacemis licenzia #004, seria

12; eleqtroenergiis dispetCerizaciis licenzia #004, seria 13 da

eleqtroenergiis importis licenzia #018, seria 15 da misi moqmedebis vada

ganisazRvra 2003 wlis 31 martamde;

g) licenziis pirobebisa da wesebis Sesrulebis Semowmeba

eleqtroenergiis warmoebis licenziatebis mier licenziebis pirobebis

dacvis Semowmebisa da maTze 2001 wels gacemul miweriloba, rekomendaciebis

Sesrulebis gadamowmebisa da saqarTvelos energosistemaSi Seqmnili

krizisuli viTarebis Semsubuqebis mizniT semekis 2001 wlis 23 Tebervlis

22

#12 da 27 Tebervlis #37 gadawyvetilebebis safuZvelze, ganxorcielda

Tbosadgursa da hidroeleqtrosadgurebze eleqtroenergiis warmoebis

licenziatebis mier licenziebis pirobebis Sesrulebis Semowmeba.

46 eleqtrosadguridan Semowmda 28 eleqtrosadguri, romlebsac

Semowmebis Sedegebis mixedviT miecaT rekomendacia-miwerilobebi

Sesasrulebeli RonisZiebebisa da Sesrulebis vadebis CvenebiT. amave dros,

maT daevalaT rekomendacia-miwerilobebSi aRniSnuli RonisZiebebis

Sesrulebis Sesaxeb, kvartalSi erTxel informacia gadmoecaT semekSi da

ssip `energogeneraciaSi~. eleqtrosadgurebis umetesi nawili, marTalia,

gadmoscemen informacias rekomendacia-miwerilobebis Sesrulebis Sesaxeb,

magram procesma arasistematuri xasiaTi miiRo.

2002-2003 wlebis Semodgoma-zamTris sezonisaTvis mosamzadeblad,

eleqtroenergiis warmoebis licenziatebis mier licenziis pirobebis dacvis

da maTze 2001 wels gacemuli rekomendacia-miwerilobebiT gaTvaliswinebuli

RonisZiebebis Sesrulebis mimdinareobis adgilze Seswavlisa da Semowmebis

mizniT, `eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos

kanonis me-5 muxlis Sesabamisad, semekma miiRo 2002 wlis 24 maisis #51

gadawyvetileba, ris safuZvelzec Seiqmna sami muSa jgufi, romlebic

dakompleqtda semekis eleqtroenergetikuli departamentisa da ssip

`energogeneraciis~ specialistebiT. muSa jgufebis mier gadawyvetilebis #1

da #2 danarTebis Sesabamisad, Semowmda eleqtroenergiis warmoebis

licenziatebi.

Semowmebis Sedegebis monacemebi aseTia:

obieqtebis teqnikuri monacemebi Semowmebuli eleqtrosadgurebis saerTo raodenobidan 2-

Tboeleqtrosadguria, yvela danarCeni - sxvadasxva tipis (derivaciuli,

kaSxaliani, Sereuli) hidroeleqtrosadguri.

personali personalTan muSaoba eleqtrosadgurebSi, ZiriTadad, warmoebs

`personalTan muSaobis organizaciis wesebis~ da teqnikuri eqspluataciis

wesebis moTxovnebis mixedviT, Tumca bevr hesSi aRiniSneba dasaxelebul

normatiuli dokumentebis moTxovnebidan seriozuli gadaxvevebi.

ar aris Sedgenili da dadgenili wesiT damtkicebuli personalTan

muSaobis, rogorc perspeqtiuli, aseve Tviuri gegmebi. aris SemTxvevebi, roca

vadebis darRveviT xdeba momsaxure personalis atestacia. avariis

sawinaaRmdego da xanZarsawinaaRmdego varjiSebi tardeba `personalTan

muSaobis organizaciis wesebis~ moTxovnaTa darRvevebiT (vardnilhesi,

sionhesi, martyofihesi, sacxenisihesi), aseve, darRveulia instruqtaJebis

Catarebis perioduloba, sustia cvlebis miReba-Cabarebis kontroli.

23

operatiul JurnalebSi ar aris maTi Semowmebis Sesabamisi aRniSvnebi

(CiTaxevhesi, sacxenisihesi, TeTrixevihesi, sionhesi).

teqnikuri dokumentacia teqnikuri dokumentaciis warmoebis ZiriTad naklad unda CaiTvalos

eleqtrosadgurebis muSaobis normaluri reJimis sqemis ararseboba, rac,

Tavis mxriv, ar iZleva saremonto da avariuli reJimebis sqemebis Sedgenis

SesaZleblobas. aradamakmayofilebelia teqnikuri pasportebis Sedgena-

ganaxlebis wesebis dacviT warmoeba.

samuSaoebis warmoebis usafrTxoebisa da saimedoobis uxeS darRvevad unda

CaiTvalos zogierT eleqtrosadgurSi (CiTaxevhesi, Jinvalhesi,

TeTrixevihesi). operatiuli gadarTvebis instruqciebis ararseboba da

opertiuli personalis mier maTi arcodna. amave eleqtrosadgurebSi

aradamakmayofilebeli mdgomareobaa samuSao adgilebis yvela saWiro

Tanamdebobrivi da sawarmoo instruqciebis, operatiuli da sxva teqnikuri

dokumentaciiT uzrunvelyofis sakiTxebSi.

ar arsebobs saWiro dokumentaciebisa da instruqciebis dadgenili wesiT

damtkicebuli CamonaTvali.

xramhes-II-is personalis mxridan sistematurad SeiniSneba operatiuli

disciplinis uxeSad darRvevis SemTxvevebi, razedac semekma ramdenimejer

miuTiTa hesis xelmZRvanelobas.

nagebobebi Semowmebuli eleqtrosadgurebis nagebobebisa da sawarmoo Senobebis

mdgomareoba, saerTo SefasebiT, aradamakmayofilebelia. eleqtrosadgurebis

saeqspluatacio personalis mxridan, nagebobebisa da Senobebis mdgomareobaze

zedamxedveloba arasaTanado donezea organizebuli, sawarmoo Senobebsa da

nagebobebze eqspluataciis procesSi ar xdeba teqnikuri muSakebis mier

sistematuri dakvirveba, ar iwarmoeba nagebobebisa da Senobebis

saeqspluatacio dokumentacia sruli moculobiT, ar arsebobs Senobebsa da

nagebobebze dakvirvebebis instruqciebi, teqnikuri pasportebi, Senobebisa da

nagebobebis teqnikuri Jurnalebi. ar aris perioduli daTvalierebis aqtebi,

Senobebisa da nagebobebis teqnikuri daTvalierebis Catarebis wliuri gegma-

grafikebi, rac metad mniSvnelovania Senoba-nagebobebis saZirkvlebis jdomisa

da Zvrebze dakvirvebis sistemisaTvis, dinamiuri datvirTvebis qveS myofi

konstruqciebisa da ubnebis temperaturuli RreCoebis da saerTo

mdgomareobis Sesaxeb daskvnebis CamoyalibebisaTvis.

Sedegad, bevr obieqtze SekeTebas saWiroebs Zalovani transformatorebis

saZirkvlebi, wyalgamtari da wyalsaSvi arxebi, saakumulatoro batareis,

zeTis meurneobebis, gamanawilebeli mowyobilobebis saTavsoebi da Senobebi.

CxorowyuhesSi umTavres problemas warmoadgens wyalsacavis teqnikuri

mdgomareoba. igi avsebulia nataniT (qva-RorRiT) da dakarguli aqvs

24

wyalsacavisaTvis damaxasiaTebeli niSnebi. dasilulia da gawmendas moiTxovs

saderivacio arxic. mosawesrigebelia hidroagregatebic, romelTa siCqarisa

da simZlavris avtomaturi regulireba ver xorcieldeba zeTsawneo

danadgarebis umoqmedobis gamo.

TiTqmis yvela eleqtrosadgurSi darRveulia tew-is moTxovnebi, saWiroa

yovelwliurad, gazafxulis wyaldidobis dawyebamde dainiSnos specialuri

komisia, romelic moaxdens hesis nagebobebisa da mowyobilobebis

daTvalierebas da Seamowmebs hesis mzadyofnas eqspluataciisaTvis.

hid ro t u r binebi TiTqmis yvela hidroeleqtrosadgurSi hidroturbinebis optimaluri

regulireba ver xerxdeba, hidroturbinebi fizikurad da moralurad

moZvelebulia, saWiroa maTi sruli moculobiT rekonstuqcia. mimmarTveli

aparatebi da amZravi servoZravebi muSa mdgomareobaSia, magram isinic

moZvelebulia da xSirad gamodian mwyobridan. SezeTvis sistemis

mowyobilobebi xSirad ziandeba, adgili aqvs zeTis gaJonvebs. regulirebis

vibraciuli da Tburi kontrolis mowyobilobaTa mdgomareoba zogierT

sadgurSi aradamakmayofilebelia. saremontoa zeTis tumboebis

eleqtroamZravebi.

SeiZleba iTqvas, rom 2001 wlis ivlisis Semowmebis Semdeg, Zevrulahesis

finansuri uzrunvelyofa agregatebis gasaremonteblad da xelfasebis

gasacemad ar gaumjobesebula. daufinanseblobis gamo, ZiriTadi problemebi

isev ucvlelia eleqtrosadgurebSi, rac gamousworebel zians ayenebs

danadgar-mowyobilobebs. isev uzeTodaa darCenili Zalovani transformatori

ТДГ-60000/110, gasaremontebelia 110 kv egx `Terjola-2~. is zeTiani

amomrTvelis amZravi, aRsadgenia salteTaSoriso zeTiani amomrTvelis ujredi.

TveobiT Wianurdeba agregatebis kapitaluri remonti da mainc saWiro

xarisxiT da moculobiT ver sruldeba. didi xania, daufinaseblobis gamo, ver

xerxdeba #4 hidrogeneratoris statoris xanZris Semdgomi aRdgena. amave

mizeziT ver garemontda saTave nagebobebis hidroteqnikuri da meqanikuri

nawili. CaSlis pirasaa eleqtrosadguris Semodgoma-zamTrisaTvis mzadebis

programac.

hid rogenera to rebi

xSir SemTxvevaSi Wianurdeba dazianebuli agregatebis remonti Tanxebis

uqonlobis gamo. magaliTad gumaThesSi, g-3, 1995 wels avariis Sedegad

mwyobridan gamovida misi turbina da mas Semdeg agregati gaCerebulia.

generatorze ar Catarebula araviTari samuSaoebi, maT Soris arc gazomvebi.

muSa mdgomareobaSia g-1, kapitaluri SekeTeba Cautarda 2000 wels, magram

amis Semdeg agregats ar umuSavia Zalovani transformatoris dazianebis gamo.

manqanis kapitaluri remontis Semdeg ar Catarebula sacdeli gaSveba uqm

svlazec ki, radgan saremonto qarxnidan dRemde miuRebelia zeTsawnevi

25

danadgaris garemontebuli Zravebi. g-6-s dazianebuli aqvs qveda jvarTava da

mitanilia qarxanaSi saremontod. samuSao ver sruldeba daufinanseblobis

gamo.

Zalovani da sakuTari moxmarebis t ransforma to rebi hidroeleqtrosadgurebis umetes nawilSi Zalovan da sakuTari moxmarebis

transformatorebs ar utardebaT profilaqtikuri gegmuri gazomvebi da

saremonto samuSaoebi, rac xSir SemTxvevaSi iwvevs maT dazianebas sxvadasxva

xarisxiT, moZvelebulia sareleo dacvisa da avtomatikis releebi da

mowyobilobebi, aseve ar tardeba maTi gegmuri Semowmeba da, ra Tqma unda, ar

arsebobs saTanado Semowmebis oqmebi da JurnalebSi Canawerebi. xolo

Semowmebis aqtebi xSir SemTxvevaSi ar aris. Zalovani transformatorebi ar

arian dakompleqtebuli haerSemberi ventilatorebis ZravebiT. magaliTad:

SaorihesSi t-1 transformatori esploataciaSia 1955 wlidan, gauaresebuli

aqvs saizolacio maxasiaTeblebi, haeris Sebervis sistema Zravebis dazianebis

gamo umoqmedoa, Semyvanebis eleqtrosaizolacio mdgomareoba ar kontroldeba.

cud mdgomareobaSia Zabvis qveS regulirebis mowyobilobebi, ar gaaCniaT

avtomaturad regulirebisa da xSir SemTxvevaSi distanciuri gadarTvis

saSualebebi. Termosifonur filtrebSi Sesacvlelia silikogeli.

sakompresoro meurneoba sakompresoro meurneoba hidroeleqtrosadgurebSi mouwesrigebelia, bevri

kompresori gamosulia mwyobridan da maTi aRdgena ver xerxdeba mZime

finansuri mdgomareobis gamo.

Ria da daxu r uli gamanawilebeli mowyobilobebi hidroeleqtrosadgurebis Ria da daxuruli gamanawilebeli mowyobilobebi

aradamakmayofilebel mdgomareobaSia. bevrgan dazianebisa da zeTis uqonlobis

gamo moqmedebidanaa gamoyvanili 110 kv zeTiani amomrTvelebi mag; `gumaThes-I~-

Si zeTis uqonlobis gamo eqspluatacidanaa gamoyvanili 110 kv seqciaTaSorisi

zeTiani amomrTveli `mkp-110~, t-1-is `mmo-110~-s esaWiroeba kapitaluri

SekeTeba gardamavali winaaRmdegobebis gazrdis gamo. g-3-is zeTiani amomrTveli

`mgg-10~ moxsnilia da gadatanilia g-6-ze. zeTis uqonlobis gamo umoqmedodaa

35 kv seqciaTaSorisi z.a. `vmd-35~. rionhesSi.

`gumaThes-2-Si mwyobridanaa gamosuli sakuTari moxmarebis

transformatoris 6 kv zeTiani amomrTveli `vmg-133~ (am tipis amomrTvelebi

36-37 welia moxsnilia warmoebidan, saWiroa misi Secvla). 110 kv egx

`mowameTa-3~-is zeTiani amomrTveli gamosulia mwyobridan, xolo 110 kv

xazebis `mowameTa-1~-sa da `Womas~ zeTian amomrTvelebs esaWiroebaT

kapitaluri SekeTeba. Sesacvlelia 7 kompleqti 110kv gamTiSvelebi,

blokirebis mowyobilobebi gamosulia mwyobridan. mclelebi muSa

mdgomareobaSia, magram ar aris aRWurvili muSaobis mricxvelebiT. damiwebis

26

mowyobilobebs esaWiroeba laboratoriuli gazomvebi. liTonkonstruqciebi da

mexamridi anZebi gasawmendia Jangisagan da SesaRebia.

1987 wels Catarda xramhesi-2-is Zalovani transformatorebis komisiuri

Semowmeba. Semowmebis Sedegebze dayrdnobiT, komisiam dauSveblad CaTvala

transformatorebis Semdgomi eqspluatacia. transformatorebi dRemde

ganagrZnoben muSaobas. #2 avtotransformatoris ori fazis (А da С) SemyvanSi zeTi saWiroebs damatebas. avtotransformatorSi zeTis qimiuri

analizi ar Catarebula bolo wlis ganmavlobaSi. SemyvanSi saWiroa zeTis

damateba. avtotransformatorSi zeTis qimiuri analizi ar Catarebula bolo

sami wlis ganmavlobaSi.

zogierT eleqtrosadgurSi transformatorebis irgvliv moxreSili

teritoria gaJRenTilia zeTiT da saWiroa mTlianad Secvla an garecxva,

xanZris gaCenis SesaZleblobis Tavidan acilebis mizniT.

saakumula to ro ba tareebi zogierT eleqtrosadgurSi tew-is moTxovnebidan gadaxvevebiT warmoebs

saakumulatoro batareebis eqspluatacia. ar arsebobs dadgenili wesiT

damtkicebuli saakumulatoro batareebis daTvalierebis grafiki. tew-iT

miTiTebuli normebis darRveviT izomeba saakumulatoro batareis elementebis

Zabva, eleqtrolitis simkrive da temperatura.

saakumulatoro danadgaris momsaxure personali uzrunvelyofili ar aris

gazomvebisaTvis saWiro yvela sakontrolo xelsawyoTi, specialuri

tansacmliT da inventariT. darRveulia saakumulatoro danadgarebis

remontis Catarebis vadebi. rogorc wesi, maT kapitaluri remonti utardebaT

eqspluataciaSi gaSvebidan ara ugvianes 15 wlis Semdeg.

sakabelo meu rneoba sakabelo arxebi bevr eleqtrosadgurSi Riadaa datovili, fiderebi

dazianebulia, dazianebulia arxebis kedlebic. arxebis fskerebi ar aris

gawmendili iq moxvedrili nagvisa da balaxisagan. zog SemTxvevaSi

gasaaxlebelia kabelebis markireba, saWdeebi, dazianebulia xanZargamZle

tixrebi da gadaxurvebi. periodulad ar xdeba sakabelo xazebis datvirTvebis

gazomvebi.

usaf r Txoebis teqnikis wesebis moTxovnebis dacva eleqtrosadgurebis garkveul nawilSi usafrTxoebis teqnikis wesebis

moTxovnaTa dacvas ar eqceva Sesabamisi yuradReba. xSirad SekeTebis

samuSaoebi tardeba samuSao adgilebis momzadebisaTvis saWiro RonisZiebebis

Cautareblad da ganwesebis gareSe.

bevr eleqtrosadgurSi operatiuli personalis samuSao adgilebze ar

arsebobs im pirTa sia, romlebsac aqvT ganwesis gacemis ufleba, an iyvnen

27

samuSaoTa xelmZRvanelebi da damSvebebi. siebSi miTiTebuli ar aris

usafrTxoebis teqnikis wesebis maTTvis mikuTvnebuli sakvalifikacio jgufis

nomeri.

eleqtrosadgurebi mTeli moculobiT ar arian uzrunvelyofili damcavi

saSualebebiT. komisiis muSaobis periodSi sionhesis operatiuli personali

gadarTvebs awarmoebda rezinis dazianebuli xelTaTmaniT. komisiis

miwerilobiT maT droebiT aekrZalaT operatiuli gadarTvebi manamdis, sanam

operatiuli brigadebi ar iqnebodnen uzrunvelyofili Semowmebuli damcavi

saSualebebiT, dadgenili normebis mixedviT.

sagangaSo mdgomareobaa eleqtrosadgurebSi gadasatani damiwebis trosebiT

dakompleqtebaSi.

2001 wlis 5 martidan 5 aprilis CaTvliT Catarda Sps `ei-i-es mtkvaris~

energomowyobilobebis teqnikuri mdgomareobis Semowmeba. Semowmebis Sedegad

aRmoCenili xarvezebisa da darRvevebis aRmosafxvrelad SemuSavda

Sesasrulebel RonisZiebaTa nusxa Sesabamisi vadebis miTiTebiT. semekis 2001

wlis 12 seqtembris #23/5 werilis safuZvelze Sps `ei-i-es mtkvaris~ da

ssip `energogeneraciis~ warmomadgenlebs daevalaT dasaxuli Semowmebis

Sedegad gamovlenili naklovanebebis aRmosafxvrelad dasaxul RonisZiebaTa

Sesrulebis mimdinareobis Semowmeba, ris Sedegac gairkva, rom darRvevebis

umetesi nawili aRmofxvrilia, nawili aRmofxvris stadiaSia, xolo

danarCeni darRvevebis likvidaciisaTvis eleqtrosadguris xelmZRvanelobam

SeimuSava specialuri programa, samuSaoTa damTavrebis vadebis miTiTebiT.

semekis 2002 wlis 24 maisis gadawyvetilebiT Catarebuli Semowmebis

Sedegebidan gamomdinare, SeiZleba gakeTdes daskvnebi, rom `AES-mtkvarSi~ mniSvnelovnad gaumjobesda personalTan muSaobisa da teqnikuri

dokumentaciis mowesrigebis sakiTxebi. Seqmnilia pasuxismgebel pirTa jgufi

liderebisa da mxardamWerTa jgufis saxiT. gaumjobesda personalis

samedicino momsaxurebis sakiTxebi, SeZenilia saWiro teqnikuri literatura.

mimdinareobs teqnikuri personalis kvalifikaciis amaRleba adgilze

gamocdili specialistebis xelmZRvanelobiT, Tumca energosistemaSi

arsebuli saswavlo centri jer-jerobiT gamoyenebuli ar aris. SeZenilia

individualuri elteqnikuri damcavi saSualebebi da saxanZro inventari,

romelTa srulad dakompleqtebis sakiTxi axlo momavalSi gadawydeba.

aRdgenilia avtomatizebuli xanZarsaqrobis sistema. aRdgenilia

energetikuli mowyobilobebis dakarguli pasportebi. wnevis qveS momuSave

WurWlebis eqspluatacia da Semowmeba mimdinareobs direqtiuli masalebis

miTiTebebis Sesabamisad. amasTan erTad unda aRiniSnos is naklovanebebic,

romlebic dReisaTvis arsebobs eleqtrosadgurSi, magaliTad: ar aris

mowesrigebuli sakontrolo mzomi xelsawyoebis damowmebis sakiTxi, radganac

elsadgurSi ar aris saxelmwifo dammowmebelTa jgufi, romlis wevrebs

gavlili eqnebodaT specialuri swavlebis kursi.

28

_ sawarmoo da Tanamdebobrivi instruqciebi warmodgenilia nawilobriv da

moiTxovs xelmZRvaneli personalis mier xelaxal gadaxedvas da damtkicebas;

_ ar aris Seqmnili da dakompleqtebuli saWiro inventariT usafrTxoebis

teqnikis kabineti;

_ ar aris srulad mxedvelobaSi miRebuli is rekomendaciebi metalis

kontrolis, qimiuri reJimebisa da sareleo dacvis sakiTxebSi, romlebic

gacemuli iyo semekisa da energogeneraciis erTobliv 2001 wlis 05.04.01-is

Semowmebis aqtSi;

_ am aqtiT Sesasrulebeli RonisZiebebidan Sesrulebulia 4 RonisZieba, 8

RonisZieba Sesrulebulia nawilobriv, 4 RonisZieba ki Sesasrulebelia.

koleqtivis umTavres amocanas warmoadgens #10 energoblokis qvabze

momxdari avariis Sedegebis likvidacia, qvabagregatis aRdgena, agreTve

gacemuli elenergiis safasuris amoReba, romelmac 2001-2002 wlebSi 40

mln-ze meti lari Seadgina da Semodgoma-zamTris maqsimumze mzadyofnisaTvis

dasaxuli RonisZiebebis Sesruleba.

Semodgoma-zamTris maqsimumisaTvis mzadebis programiT unda Sesruldes:

_ turbotumbos revizia da vibraciis likvidacia;

_ turbinis centrireba da vibraciis likvidacia;

_ mbrunavi meqanizmebis revizia;

_ qvabis xurebis farTze profilaqtikuri samuSaoebi – daduRebuli da

daxSuli milebis SecvliT;

_ armaturis remonti, rogorc qvabze, ise turbinaze;

_ kondensatoris milebis burTulebiT gawmendis sistemis gawyobiTi

samuSaoebis Catareba da eqsploataciaSi Seyvana (remontis Semdeg);

_ teqnikuri wylis qimiurad damuSavebis sistemis gawyobiTi samuSaoebis

Catareba da muSaobaSi CarTva (remontis Semdeg);

_ sareleo dacvisa da avtomatikis wredebis Semowmeba.

saerTo sasadguro mowyobilobebze:

_ Sxebmacivrebis mfrqvevanebis dazianebuli elementebis sruli Secvla;

_ magistraluri arxis gawmenda da remonti;

_ hidroteqnikur nagebobebze defeqturi armaturis revizia da saWiroebis

SemTxvevaSi mimdinare remonti.

daufinanseblobis gamo, mosalodnelia saremonto samuSaoebis Sesrulebis

grafikis darRveva da dasaxuli RonisZiebebis Seusrulebloba.

dasaxuli RonisZiebebis Sesrulebis SemTxevavSi Semodgoma-zamTris

maqsimumze eleqtrosadguri imuSavebs 250 mvt saSualo simZlavriT. obieqtis

Sesabamisi raodenobis bunebrivi airiT uzrunvelyofis sakiTxi gaurkvevelia.

sarezervo saTbobiT, mazuTiT eleqtrosadguri uzrunvelyofili ar aris.

rac Seexeba ss `Tbilsresis~ Semowmebas, SeiZleba iTqvas, rom situacia

metad mZimea. tradiciulad energoblokebis aRdgeniTi samuSaoebisaTvis

saWiro Tanxebi obieqts ar gaaCnia. amis gamo, 2001-2002 da 2002-2003

wlebis Semodgoma-zamTris maqsimumisaTvis mzadebis programa ar sruldeba.

29

energoblokebi #4 da #8 wlis bolos gauremontebeli iyo, xolo #3

energoblokis kapitaluri remonti arasruli moculobiT damTavrda 2002

wlis TebervalSi da maTi gamarTuli muSaoba Semodgoma-zamTris periodSi

eWvs iwvevs. daufinanseblobis gamo obieqts ar gaaCnia maragnawilebi da

sarezervo saTbobi mazuTi. bunebrivi airis SeZenis sakiTxic gaurkvevelia.

daufinanseblobis gamo rekomendacia-miwerilobebis 14 RonisZiebidan

Sesrulda mxolod 3, nawilobriv Sesrulda 3 da saerTod ar Sesrulebula

8 RonisZieba. Tu ase gagrZelda, mosalodnelia momdevno wlebSi

energoblokebi saerTod ver imuSaveben. energoblokebi #3,4,8 Tavisi

teqnikur-ekonomikuri maCveneblebiT gacilebiT Sorsaa normatiuli

maCveneblebidan, Tumca ki #3,4 da #8 energoblokebis muSa simZlavreebi

arastabilurad 110-120 mvt-is farglebSia. 2002 wlis pirvel kvartalSi

#3 da #8 energoblokebi gaCerdnen 10-jer (#3 - 8-jer, #8 - 2-jer).

#5,6,7 energoblokebic, romlebic moiTxoven sareabilitacio samuSaoebis

Catarebas didi xania avariulad arian gaCerebulebi, daufinanseblobis gamo.

#1 da #2 energoblokebi ki eqvemdebareba demontaJs, resursis amowurvasTan

dakavSirebiT.

saWiroa didi Zalisxmeva imisaTvis, rom Tbilsresma daibrunos Sesabamisi

teqnikuri done. pirvel rigSi, es sakiTxi unda mogvardes saTbob-energetikis

saministros da mTavrobis daxmarebiT da xelSewyobiT.

eleqt r oenergiis ganawilebis licenziatebis mier licenziis pirobebis dacvis Semowmebis Sesaxeb eleqtroenergiis ganawilebis licenziatebis mier licenziis pirobebis

dacvisa da maTi Sesrulebis kontrolis mizniT `eleqtroenergetikisa da

bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-5 muxlis moTxovnebis

Sesabamisad, semekma 2002 wlis 6 seqtembers miiRo #73 gadawyvetileba

`eleqtroenergetikul seqtorSi ganawilebis licenziatebis mier licenziis

pirobebis dacvis Semowmebis Sesaxeb~.

eleqtroenergiis ganawilebis licenziatebis mier licenziis pirobebis

dacvis SemowmebaSi monawileobis misaRebad mowveul iqna saTbob-energetikis

saministros energozedamxedvelobisa da saTbobis xarisxis departamentis 35

muSaki. semekis #73 gadawyvetilebiT samuSaoebis Casatareblad semekis

eleqtroenergetikis departamentis mTavari specialistebis xelmZRvanelobiT

dakompleqtda sami muSa jgufi, romelTa samuSao arealma #73

gadawyvetilebiTve damtkicebuli Semowmebis gegma-grafikiT moicva qveyanaSi

funqcionirebadi eleqtroenergiis ganawilebis 38 licenziati.

semekis #73 gadawyvetilebiT damtkicebuli eleqtroenergiis ganawilebis

licenziatebis pirobebis Sesrulebis Semowmebis programa iTvaliswinebda

rogorc licenziatis operatiuli da teqnikuri, aseve mis ekonomikur-

finansuri saqmianobis Seswavlas, licenziatis mier eleqtroenergiis

safasuris amoRebisa da misi miznobrivi gamoyenebis TvalsazrisiT. semekis

30

#73 gadawyvetilebas danarTebis saxiT Tan daerTo gamanawilebeli

energokompaniis teqnikuri da finansuri saqmianobis gamokvlevis Sedegebis

gaformebis meToduri miTiTebani da eleqtroenergiis warmoebis, gadacemis,

ganawilebisa da dispetCerizaciis licenziatTa mier licenziis moTxovnaTa

dacvis Semowmebis semekis gadawyvetilebiT Seqmnili muSa-jgufebis mier

gacemuli aqti-miwerilobis debuleba.

2002 wels gegmiT gaTvaliswinebuli 38 licenziatidan, sxvadasxva

obieqturi mizezis gamo, Semowmda eleqtroenergiis ganawilebis mxolod 28

licenziatis mier licenziis pirobebis dacva. darCenili 10 gamanawilebeli

energokompaniis (aWaris Sps `sinaTle~, Sps `saqarTvelos rkinigza~, relasi,

Cxorhesi, ss `ei-i-es Telasi~, Sps `bimo~, `gaerTianebuli sadistribucio

energokompania~, Sps `Tbilisis metropoliteni~, Sps `saqaeronavigacia~) mier

licenziis pirobebis dacvis Semowmebis samuSaoebis Catareba

gaTvaliswinebulia 2003 wels.

semekis #73 gadawyvetilebiT damtkicebuli ganawilebis licenziatebis

Semowmebis programaSi gansakuTrebuli yuradReba daeTmo qvesadgurebSi

dayenebuli aRricxvis xelsawyoebis mdgomareobis da maTi Cvenebis mixedviT

SesaZlo daubalanseblobis mizezebis dadgenas.

Catarebuli samuSaoebis Sedegad Sedgenili aqti-miwerilobebis analizi

mowmobs, rom gamanawilebel energokompaniebis saqmianobaSi arsebuli

naklovanebebi TiTqmis identuria da exeba Semdeg sakvanZo sakiTxebs:

1. energokompaniaTa umravlesobas ar gaaCnia maTi funqcionirebisaTvis

aucilebeli instruqciebi da sqemebi;

2. ara aqvT damtkicebuli im instruqciebisa da eleqtruli sqemebis

CamonaTvali, romlebic aucilebelia maTi warmatebuli saqmianobisaTvis (g.

abalakis ind. saw. `fermeri~; ss `gorgota~; Sps `Sumi~; Sps `avtomatika~;

Sps `feri~; Sps `energia~; Sps `irakli-2000~; Sps `aeqsi~; Sps

`energocentri~; Sps `gama~; Sps `sinaTle~; Sps `meoxi~)

3. ar gaaCniaT saqarTvelos energetikaSi moqmedi normatiul-teqnikuri

dokumentebi (ind. saw. `fermeri~; Sps `Sumi~; Sps `avtomatika~; Sps `feri~;

Sps `energia~; Sps `nakaduli~; Sps `irakli-2000~; Sps `aeqsi~; Sps

`energocentri~; Sps `gama~; Sps `sinaTle~; Sps `meoxi~)

4. ar gaaCniaT eg xazebisa da sqemebis teqnikuri momsaxurebis wliuri

gegma-grafikebi da Sesabamisad, maTi Sesrulebis mdgomareobac araviTar

dokumentebSi ar aisaxeba (Sps `Sumi~; Sps `avtomatika~; Sps `feri~; Sps

`energia~; Sps `irakli-2000~; Sps `aeqsi~; Sps `energocentri~; Sps `gama~;

Sps `sinaTle~; Sps `meoxi~).

5. ar iwarmoeba eg xazebisa da sqemebis uwesrigobebis da defeqtebis

aRricxvis Jurnalebi (Sps `Sumi~; Sps `avtomatika~; Sps `feri~; Sps

`energia~; Sps `irakli-2000~; Sps `aeqsi~; Sps `energocentri~; Sps `gama~;

Sps `sinaTle~; Sps `meoxi~).

31

6. energokompaniebSi ar arsebobs dispetCerTan arsebuli savaldebuli

operatiuli dokumentaciis, rogorc CamonaTvali, aseve TviT dokumentaciac,

garda operatiuli Jurnalisa (Sps `Sumi~; Sps `energia~; Sps `irakli-2000~;

Sps `aeqsi~; Sps `gama~; Sps `meoxi~)

7. energokompaniebSi ar aris organizebuli operatiul-gamsvleli

brigadebis funqcionireba. momxdari avariuli situaciebis aRmofxvra xdeba

eleqtromontiorebis mier miRebuli Setyobinebebis safuZvelze (ind. saw.

`fermeri~; Sps `Sumi~; Sps `avtomatika~; Sps `energia~; Sps `aeqsi~; Sps

`gama~; Sps `meoxi~)

8. TiTqmis arcerT energokompaniaSi sruli moculobiT ar sruldeba

saqarTvelos energetikaSi moqmedi normatiuli dokumentis `personalTan

muSaobis meToduri miTiTebebis~ moTxovna, personalTan instruqtaJebis

(pirveladi, ganmeorebiTi, daugegmavi, mimdinare) Catarebis mimarTebiT. arcerT

energokompaniaSi ar momxdara da arc igegmeba personalis kvalifikaciis

amaRlebis RonisZiebebi.

d) privatizacia

2002 wels eleqtroenergetikul seqtorSi arc erTi obieqtis

privatizacia ar ganxorcielebula.

energosistemis mdgradobis, saimedoobisa da aRricxvianobis

uzrunvelsayofad, operatiuli marTvis sistemis efeqtianobis amaRlebisa da

energetikis dargSi sainvesticio garemos gaumjobesebis mizniT, saqarTvelos

prezidentis 1999 wlis #1488 da 2000 wlis #51 gankargulebebiT

Seqmnilma saxelmwifo satendero komisiam Caatara tenderi ss

`eleqtrogadacemisa~ da Sps `eleqtrodispetCerizacia-2000~-is marTvis

uflebiT gadacemisTvis. am tenderis pirobebis uzrunvelsayofad gamoica ss

`eleqtrogadacemisa~ da Sps `eleqtrodispetCerizacia-2000~-is Serwymisa da

organizaciul-samarTlebrivi formis gansazRvris Sesaxeb~ saqarTvelos

prezidentis 2001 wlis #740 gankarguleba, romlis Tanaxmad, saxelmwifo

qonebis marTvisa da saTbob-energetikis saministroebs daevalaT ss

`eleqtrogadacemisa~ da Sps `eleqtrodispetCerizacia-2000~-is Serwymis

organizeba da organizaciul-samarTlebrivi formis gansazRvra. 2001 wlis

26 seqtembers sazogadoebebis aqcionerTa da partniorTa saerTo krebebze

miRebul iqna gadawyvetileba maTi Serwymis Sesaxeb. 2002 wlis bolos 5

wliani marTvis kontraqtiT, aRniSnul organizaciaSi Semovida irlandiuri

kompania ESBI, romelsac gaaCnia eleqtroenergetikuli sistemis marTvis

didi gamocdileba.

32

e) eleqt r o bazris saqmianobis zedamxedveloba

`sabazro wesebiT~ sesb-is funqciebSi Sedis energosistemaSi

eleqtroenergiis saangariSsworebo aRricxvis organizeba da monitoringi.

saangariSo wels Catarda saangariSsworebo wertilebis dadgena da arsebuli

aRricxvis sistemebis (mricxvelebi, denisa da Zabvis sazomi

transformatorebi, meoradi wredebi) samuSao testireba. samuSao Sesrulda

saerTaSoriso savaluto fondis dafinansebiT, tenderSi gamarjvebuli

`saTbobenergoinformatikis” mier. semekis eleqtroenergetikis departamenti

sistematurad monawileobda aRniSnuli samuSaoebis mimdinareobis Sualedur

ganxilvaSi da aregulirebda testirebis procesSi energosistemebis

obieqtebze Seqmnil winaaRmdegobebs.

eleqtroenergetikuli departamenti regularulad monawileobda

(zedamxvedvelobis farglebSi) sesb-is muSa jgufis mier momzadebuli

sabiTumo bazris `teqnikur standartebis~ calkeuli Tavebis ganxilvaSi.

2002 wels momzadda teqnikuri standartebis saboloo varianti, romelic

ganixila sesb-is aRmasrulebelma sabWom da warmoadgina semekSi

dasamtkiceblad. momzadebulia teqnikuri standartebis me-9, me-10 da me-11

Tavebis proeqtebi, romelic ganxilul iqna eleqtroenergetikul

departamentSi da SeniSvnebi gaegzavna bazars.

saangariSo wels Seiqmna mniSvnelovani problemebi `eleqtrogadacemisa

da `ei-i-es Telasis~ qselebis gayofis sazRvarze damontaJebuli `alfa

plus~ tipis eleqtronuli mricxvelebis eqspluataciaSi gacemasTan

dakavSirebiT. eleqtroenergetikul departamentSi Seiqmna muSa jgufi,

romelSic monawileobdnen dainteresebuli mxareebis warmomadgenlebi da

saqstandartis warmomadgeneli (mowvevis wesiT). Catarda didi moculobis

samuSao: gadamowmda xelaxla yvela eleqtronuli aRricxvis sistema da imave

wertilebSi arsebuli induqciuri mricxvelebis gamarTuloba, maT Soris

dasaSvebze meti ubalansobis mizezebi, Seicvala zogierT qvesadgurSi

aRricxvis sqema; mowesrigda `ei-i-es Telasis~ mier damontaJebuli

eleqtronuli aRricxvis sistemebis ss `eleqtrogadacemaze~ eqspluataciaSi

gadacemisaTvis aucilebeli teqnikuri dokumentacia da `alfa plus~ tipis

mricxvelebiT Seicvala induqciuri tipis mricxvelebi. droebiT induqciur

mricxvelebs mieniWaT sakontrolo statusi.

sabiTumo bazars Seeqmna seriozuli problemebi `Calahesis~ da

`alazanhesis~ mier gamomuSavebuli da qselSi miwodebuli eleqtroenergiis

miReba-Cabarebis aqtebis gaformebasTan dakavSirebiT. eleqtroenergetikulma

departamentma, iuridiul departamentTan erTad, adgilze Seiswavla Seqmnili

viTareba da semekis sxdomaze ganxilvis Semdeg miRebul iqna Sesabamisi

gadawyvetileba. eleqtroenergetikuli departamenti zedamxedvelobas uwevda

sesb-is Sesabamis struqturebs, romelTa funqciebSic Sedis eleqtroenergiis

33

danakargebis gansazRvra da saangariSsworebo aRricxva. sistematiurad

imarTeba urTierTkonsultaciebi bazris subieqtebs Soris warmoSobili

sadavo sakiTxebis irgvliv.

umTavresi problema, romelic dRes dgas sesb-is winaSe aris

realizebuli eleqtroenergiis safasuris amoRebis Zalze dabali maCvenebeli.

semekSi gansaxilvelad Semovida sesb-is marTvis xelSekrulebis konsorciumis

mier momzadebuli yovelTviuri finansuri angariSi, romelic Sedgeba sami

ZiriTadi nawilisagan da Seexeba saqarTvelos eleqtroenergetikaSi arsebuli

umwvavesi problemebis warmoCinebasa da maTi gadaWris SesaZlo gzebs.

mocemulia is ZiriTadi Mmizezebi, romlebic uzrunvelyofen am problemis

arsebobas, esenia: pirdapir momxmareblebze miwodebuli eleqtroenergiis

dRg-iT dabegvris reJimi, mesame pirTaTvis valis daTmobis principi,

saxelmwifo biujetidan gaTvaliswinebuli Tanxebis miuRebloba, centraluri

sadispetCeros mier sesb-is limitebis Seusrulebloba, politikuri Carevebi,

korufcia da sxv.

angariSis pirvel nawilSi gaanalizebulia aRniSnul periodSi dargSi

arsebuli finansuri mdgomareoba, rac miznad isaxavs sabiTumo bazris mier

gatarebuli RonisZiebebis Sefasebas.

meore nawili detalurad ganixilavs marTvis xelSekrulebis mdgomareobas,

asaxavs sesb-is funqcionirebisas wamoWril problemebs da maTi SesaZlo

daZlevis xerxebs.

mesame nawilSi gaanalizebulia sabiTumo bazris SesaZlo struqturuli

cvlilebebi.

meoTxe nawili daTmobili aqvs danarTebs, sadac asaxulia sxvadasxva saxis

finansuri maCveneblebi.

sabiTumo bazris ekonomikuri mdgomareobis ganxilvisas, ZiriTadi

yuradReba gamaxvilebulia Semdeg sakiTxebze:

• eleqtroenergiis moxmarebis aRricxvianoba (radganac gamanawilebeli

seqtoris didi nawilis gaumricxvelianoba aris totaluri argadaxdebisa da

korufciis erT-erTi umTavresi mizezi);

• fulis amoRebis axali sistemis danergva (rac iTvaliswinebs

inkasatoris institutis gauqmebasa da bankSi sesb-is specialur angariSze

gadaxdis sistemis danergvas);

• naRdi fulis amoRebis maCveneblis gazrda;

• eleqtroenergiis moxmarebis kontroli (unda moxdes yvela argadamxdeli

organizaciis gaTiSva qselidan, rac xels Seuwyobs fulis amoRebis

maCveneblis zrdas);

angariSSi asaxulia sabiTumo bazridan Sesyiduli eleqtroenergiis

raodenobrivi maCveneblebi, saidanac Cans, rom udidesi wili Sesyidvebisa

modis gamanawilebel kompaniebze, daaxloebiT 83,7%. aRniSnuli

34

eleqtroenergiis 93,7%-is miwodeba ganxorcielebulia sami ZiriTadi

mimarTulebiT:

ss ”ei-i-es Telasi”, ss ”saqarTvelos gaerTianebuli sadistribucio

kompania” da afxazeTi.

pirdapir momxmareblebze modis saerTo Sesyidvebis 16,3%, romlis 86,3%

nawildeba 5 msxvil pirdapir momxmarebelze, esenia:

ss ”azoti”, Sps ”saqarTvelos rkinigza”, ss ”fero”, ss ”madneuli” da Sps

”rusTavcementi”. maTi moxmareba Seadgens saerTo moxmarebis 12,7%.

aRniSnulidan gamomdinare, SesaZlebelia davaskvnaT, rom mTeli

energoseqtoris finansuri mdgomareoba damyarebulia 3 gamanawilebeli

kompaniisa da 5 pirdapiri momxmareblis gadaxdisunarianobasa da nebaze.

kerZod, ss ”ei-i-es Telasi”, ss ”saqarTvelos gaerTianebuli

sadistribucio kompania” da afxazeTi, ss ”azoti”, Sps “saqarTvelos

rkinigza”, ss ”fero”, ss ”madneuli”, da Sps ”rusTavcementi” moixmaren

saerTo moxmarebis 95,5%-s. Tu am momxmareblebs davumatebT aWaris

energokompanias, “relass” da kaxeTis “sinaTles”, maSin es moicavs Sesyiduli

eleqtroenergiis 97%-s.

aRniSnul periodSi gamanawilebeli kompaniebis gadaxdis maCvenebelma

Seadgina daricxuli Tanxis 54,4%, romelic iTvaliswinebda gadaxdas naRdi

fulis, sabiujeto CaTvlebisa da urTierTCaTvlebis gziT. maT Soris naRdi

fulis gadaxda iyo mxolod 2,7%, Sesabamisad:

mTliani gadaxda m.S. naRdi fulis gadaxda

• ss”ei-i-es Telasi” 81.1 % 0 %

• “sgs energokompania” 31.5 % 5.5 %

• afxazeTi 0.02 % 0 %

• aWara 12.6 % 0 %

• “relasi” 37,8 % 6,1 %

• kaxeTis “sinaTle” 83.03 % 23.7 %

pirdapir momxmareblebis gadaxdis maCvenebeli Seadgenda 28,8%-s, maT

Soris naRdi fuliT 15%, Sesabamisad:

mTliani gadaxda m.S. naRdi gadaxda

• ss ”azoti” 0 % 0 %

35

• Sps “saqarTvelos rkinigza” 19.8 % 0.08 %

• ss ”fero” 37.7 % 30 %

• ss ”madneuli” 102,6 % 0 %

• Sps “rusTavcementi” 0 % 0 %

saSualod gamanawilebeli kompaniebidan da pirdapiri momxmareblebidan

mTliani Tanxis amoRebis donem Seadgina daaxloebiT 44.44%, maT Soris

naRdi fuliT _ 4.6%.

erT-erTi umTavresi mizezi, romelic uzrunvelyofs Tanxis amoRebis

dabal maCvenebels, gaxlavT gamanawilebel seqtorSi arsebuli korufciuli

garemo da bundovani finansuri mdgomareoba. garda amisa, gamanawilebeli

kompaniebi metad mcire Tanxebs uricxaven sabiTumo bazars da Sesabamisad,

gaurkvevelia, ra Tanxebi rCeba TviT gamanawilebel kompaniebSi. faqtobrivad,

SesaZlebelia iTqvas, rom gamanawilebeli kompaniebi sesb-Tan angariSsworebas

axorcieleben e.w. `narCeni Tanxebis~ principiT, anu pirvel rigSi

momxmareblebidan amoRebuli Tanxebi miimarTeba TviT gamanawilebeli

kompaniis finansuri moTxovnilebebis dasakmayofileblad.

am problemis mosagvareblad, upirveles yovlisa, saWiroa gauqmdes

fulis amoRebis inkasaciis meTodi, romelic warmoadgens korufciis wyaros.

momxmareblebis mier gadaxdili Tanxebi unda ganTavsdes specialur sabanko

angariSze, saidanac gamanawilebeli kompaniebi momsaxurebis safasurs miiReben

arsebuli tarifisa da amoRebis Sesabamisad, xolo danarCeni Tanxa

gadairicxeba sabiTumo bazris transfertul angariSze.

miuxedavad imisa, rom iqneba didi zewola sxvadasxva jgufebidan, unda

gagrZeldes argadamxdeli organizaciebis gamorTva maRali Zabvis mxridan.

aseTi praqtika xels uwyobs Tanxebis amoRebis maCveneblis SesamCnev zrdas.

amoRebis gacilebiT ukeTesi maCveneblebia miRweuli mcire gamanawilebel

kompaniebsa da pirdapir momxmareblebSi.

v) sxva f unqciaTa ganxorcieleba

2002 wels semekis eleqtroenergetikul departamentSi Semovida

eleqtroenergiis warmoebis, gadacemis, dispetCerizaciisa da ganawilebis

licenziatebis, agreTve eleqtroenergiis momxmareblebis 1022 werilobiTi

korespondencia da ganacxadi.

Semosuli dokumentebi, ZiriTadad, exeboda licenzirebis sakiTxs,

licenziatTa urTierTobebs momxmareblebTan da sxva licenziatebTan,

momsaxurebis safasuris dadgenas, sawarmoo personalis mier licenziis

wesebisa da pirobebis darRvevas.

36

gansakuTrebiT aRsaniSnavia `ei-i-es Telasis~ urTierToba momxmarebelTan

(414 werilobiTi gancxadeba), romelic ganixileboda samoqalaqo uflebebis

dacvis departamentTan erTad. TavianT gancxadebebSi momxmareblebi iTxovdnen

fiqsirebuli wesiT (oTaxebis raodenobis mixedviT) daricxuli Zveli

davalianebebis axal mricxvelze dafiqsirebuli saSualo Tviuri xarjis

mixedviT gadaangariSebas; momxmarebelTa umravlesoba Tvlida, rom maT mimarT

ricxuli Zveli davalianebebi `ei-i-es Telasis~ mier arasworad aris

daangariSebuli; 2002 wlis zamTarSi moqalaqeebis SeSfoTebis mizezs

eleqtroenergiis jgufuri gamorTvebi warmoadgenda.

departamenti aqtiurad monawileobda, erTis mxriv, ss `ei-i-es Telassa~

da meore mxriv, Tbilisis saxelmwifo universitets, saqarTvelos teqnikur

universitetsa da Tbilisis samedicino universitets Soris sadavo sakiTxis

mogvarebaSi, romelsac Zalian didi dro dasWirda. eleqtroenergiis

aRricxvis sistemebis Semowmebis Semdeg dadginda, rom aRniSnul abonentebs

arasworad ericxebodaT soliduri Tanxebi. magaliTad, saqarTvelos teqnikur

universitets, romelic aris 6-10kv Zabvis momxmarebeli, ericxeboda Tanxebi

0,4kv Zabvis momxmareblis tarifiT, ris Sedegadac zedmetad daericxa 154

aTasi lari, romelic departamentis aqtiuri CareviT Camoewera.

imarTeboda Sexvedrebi Tbilisis calkeuli ubnis mosaxleobasTan maTi

eleqtromomaragebis saqmeSi arsebuli problemebis daZlevis mizniT da sxv.

4. bunebrivi gazis seqtori a) gazmomaragebis Tanamed rove md gomareobis Sefaseba

2003 wlis 1 ianvris mdgomareobiT, saqarTvelos magistraluri

gazsadenebis saerToO sigrZe Seadgens 1940 km-s. aRniSnuli gazsadenebiT

xorcieldeba bunebrivi gazis transportireba saqarTvelos

momxmareblebisaTvis da tranziti somxeTSi. gazsadenebis wliuri saproeqto

warmadobaa 20 miliardi kuburi metri.

2002 wlisaTvis gazis mowodebam sul Seadgina 1883 mln m3³, maT

Soris: tranzitiT somxeTs miewoda 1070 mln m3³, saqarTvelos

momxmareblebs - 700 mln m3³. aqedan, msxvil momxmareblebs: “ei-i-es

mtkvars” – 75,4 mln m3³; Tbilsress – 89,8 mln m3³; ss “:azots” – 167,8

mln m3³; q. Tbiliss – 218,6 mln m3³, m.S. ss”Tbilgazs”-206,8 mln m3³.

saqarTvelos gazsadenebis teqnikuri maxasiaTeblebi mocemulia

cxrilSi

37

cxrili

# dasaxeleba diametri

mm

sigrZe

km

aSenebis

weli

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

CrdiloeT kavkasia-amierkavkasia

yazax-saguramo

yaradaR-Tbilisi

vladikavkaz-Tbilisi

saguramo-quTaisi

quTaisi-soxumi

rusTavi-Telavi-Jinvali

wiTeli xidi-walka-alastani

gomi-xaSuri-bakuriani

1200

1000

800-700-500

700

700-500

700-500

500-300-200

500-300

500-300

135

112

110

266

370

338

370

180

59

1988-1994

1980

1959-1968

1963-1966

1967-1975

1986-1989

1969-1975

1978-1990

1972-1989

sul: 1940

aqedan, dReisaTvis sxvadasxva mizezis gamo ar muSaobs Semdegi

gazsadenebi:

1. zugdidi-soxumi d =530 mm 110,0 km. ganStoebebi:

gali d =325 mm 3,4 km.

oCamCire d =530 mm 1,5 km.

soxumi d =530 mm 0,5 km.

2. rusTavi-kaWreTi d = 30 mm 55,0 km

d = 25 mm 30,0 km.

3. dmanisi – alastani d = 25 mm 92,0 km.

4. qobuleTis ganStoeba d =530 mm 67,3 km.

5. foTis ganStoeba d =530 mm 7,0 km.

d = 219 mm 13,3 km

d = 159 mm 21,5 km

6. cxinvali-java d = 325 mm 21,3 km

7. vladikavkaz – Tbilisis gamorTuli monakveTebi

d = 720 mm 4,6 km

d = 530 mm 22,0 km

8. yaradaR-Tbilisis gamorTuli monakveTebi

d = 530 mm 26,1 km

sul 475,8 km.

aqedan gamomdinare, dReisaTvis eqspluataciaSia CarTuli 1464,2 km

magistraluri gazsadeni.

38

gazsadenebi gayvanilia rTul reliefur da klimatur pirobebSi da

2400 m simaRleze kveTs kavkasionis mTavar qeds. gazsadenebis umaRles da

umdables wertilebs Soris doneTa sxvaoba aRwevs 2000 m-s. sul gazsadeni

kveTs 600 m-ze met bunebriv da xelovnur zRudes. 9 km sigrZis gazsadeni

gayvanilia specialurad agebul 14 gvirabSi. 1100 km-ze meti sigrZis

gazsadeni aSenebulia 1959-1975 wlebSi. gazsadenebis xandazmuloba, rTuli

reliefuri da klimaturi pirobebi, gansazRvravs gansakuTrebul moTxovnebs

maTi eqspluataciis mimarT.

1991-1994 wlebSi, qveyanaSi arastabilurobis periodSi, mwyobridan

gamovida eleqtroqimiuri dacvis sistema, datacebul iqna kaToduri

sadgurebi da eleqtrodrenaJuli danadgarebi, maTi mkvebavi sakabelo da

sahaero eleqtroxazebi. darCenili mcire nawili ki arastabiluri

eleqtromomaragebis gamo ar funqcionirebs.

praqtikulad ukanasknel 8-10 wlis ganmavlobaSi magistraluri

gazsadenebi aRmoCnda eleqtroqimiuri dacvis gareSe. Sedegad, Tu

gaviTvaliswinebT gazsadenebis udidesi nawilis ganlagebas maRali

agresiulobis gruntebSi, daiwyo koroziuli procesebis intensiuri

ganviTareba, ramac gamoiwvia gazsadenebis dazianebebi.

gazsadenebis mniSvnelovani nawili, gamoyenebuli Camketi da

maregulirebeli armatura (onkanebi, regulatorebi, sarqvelebi), Tavisi

teqnikuri mdgomareobiT ar Seesabameba usafrTxoebisa da teqnikuri

eqspluataciis wesebis moTxovnebs. arasakmarisad aris aRWurvili

saeqspluatacio samsaxurebi samSeneblo meqanizmebiT, spectransportiT,

kavSirgabmulobis saSualebebiT da sxv.

gazis gaJonvebis likvidaciisa da mosalodneli avariebis Tavidan

acilebis mizniT:

- mdinare sufsaze aSenda miwiszeda gadasasvlelebi #1, #2 da #3;

- mdinare natanebze aSenda miwiszeda gadasasvleli;

- mdinare baxviswyalze aSenda miwiszeda gadasasvleli;

- sofel zovreTSi Sesrulda gazsadenis aRdgeniTi samuSaoebi 172-

174km-ze;

- sofel axalsoflis 24-26km-ze aRdga gazsadeni;

- qobuleTis ganStoebis 21-22km-ze Sesrulda gazsadenis aRdgeniTi

samuSaoebi;

- md. bujaze gamagrda sayrdeni burjebi;

- mimdinareobs saguramo-goris adre daumTavrebeli d=700mm-ani

magistraluri gazsadenis gamTlianebis samuSaoebi;

- moewyo CrdiloeT-amierkavkasiis d=1200mm magistraluri gazsadenis

damcavi kedeli da Seicvala md. yuros kalapoti (62-e km-ze);

- vladikavkaz-Tbilisis magistraluri gazsadenis 61,5km d=1200 da

d=700mm milsadenebis gaswvriv moewyo RvarcofsawinaaRmdego kedeli;

39

- Catarda vladikavkaz-Tbilisis magistraluri d=700mm gazsadenis

132-e km (sipiskari) sayrdeni kedlis mowyobis samuSaoebi;

- Sesrulda saguramo-goris d-500 mm gazsadenis md. aragvze sahaero

gadasasvlelis rkinabetonis sayrdenTan marcxena napiris gamagrebis

samuSaoebi;

- kapitalurad SekeTda Crdilo kavkasia-amierkavkasiis magistraluri

d=1200mm gazsadenis 200km-ze gadebuli gazsadeni da Catarda

Anapirsamagri samuSaoebi.

mTlianad, saqarTvelos magistralur gazsadenebze 2001 wlis meore

naxevarSi da 2002 wels kapitaluri mSeneblobisa da kapitaluri remontis

xaziT Sesrulebulia 4,0 mln-ze meti laris sareabilitacio, saremonto-

aRdgeniTi da profilaqtikuri samuSaoebi.

gazis danakargebis SemcirebisaTvis gatarebuli RonisZiebebi:

kapitaluri remontis xarjebis gamoyofis gareSe, uSualod saqarTvelos

gazis transportirebis kompaniis saxazo saeqspluatacio filialebis mier

sakuTari ZalebiT gazis danakargebis SemcirebisaTvis gamovlenili da

likvidirebulia gazis gaJonvebi gazsadenis koroziuli dazianebis adgilebSi.

Sesrulda Semdegi samuSaoebi:

1. yazbegis saxazo-saeqspluatacio filiali - 58 km-ze d=700mm-ani gazsadenis demontaJi da montaJi 15grZ./m-ze;

- SeWra d=700mm-an gazsadenze sofel snos ggs-is CasarTavad;

2. qveSeTis saxazo-saeqspluatacio filiali - 118km-Si #6 gvirabis portalis mSenebloba;

- gvirabebis SesasvlelSi liTonis gisosuri uvargisi karebis

gamocvla-damontaJeba;

- 233,3km-ze Camorecxil gazsadenze izolaciis aRdgena (d=1200mm);

- 154,3km-Si sof. aragvispirTan, mdinare aragvis marjvena mxares

sahaero gadasasvlelebis miwidan amosasvlelze koroziuli milis CaWra

da koWis dayeneba 4grZ./m-ze (d=700mm);

- sakompresoro sadguris gare eleqtromomaragebis xazis kapitaluri

SekeTeba;

- administraciuli Senobis saxuravis SekeTeba;

- d=700mm-ani magistraluri gazsadenis 102, 114 da 139km-ze arsebul

sahaero gadasasvlelebze miwidan amosasvlelebis izolaciebis aRdgena.

sahaero gadasasvlelebis bade-winaRobebis aRdgena 3 adgilze;

- 185, 200 da 228km-Si arsebul saonkano moednebze mdebare maRali

wnevis onkanebis SekeTeba, izolaciebis aRdgena da onkanebis yelebis

SeRebva, bade-winaRobebis mowyoba me-200km-ze;

- 96, 102, 114, 119, 119,2 da 138km-Si saonkano moednebze

magistraluri onkanebis yelebis izolaciebis aRdgena da maTi SekeTeba;

- qubrianTkaris ggs-Si gazis wnevis regulatoris kap.SekeTeba;

40

- sakompresoro sadguris SemaerTebeli kvanZis dguSis gasaSvebi

kameris rkinabetonis arsebuli sayrdenis gamagreba;

- gudauris ggs-ze maRali wnevis regulatoris SekeTeba. ggs-is

gadaxurvis nawilobriv SekeTeba;

- d=700mm-ani gazsadenis 114km-ze saonkano moednis damcavi kedlis

mowyoba qviT.

3. saguramos saxazo-saeqspluatacio filiali - gardabnis raionis sof. lelaSxis gazmomaragebis rekonstruqcia

(miwiszeda gazsadenis monakveTis montaJi gardabnis ggs-dan sof. lelaSxis

ganStoebamde d=219mm-ani milebiT);

- yazax-saguramos d=1020mm-ani gazsadenis 64km-ze d=700mm-ani saxazo

onkanis montaJi;

- gardabnis ggs-i. sof. lemSvenieras ganStoebis montaJi da yazax-saguramos

59,6km-ze SeWra;

- vladikavkaz-Tbilisis gazsadenis (d=700mm-ani) 186-e km-ze gazsadenidan

gazis datacebis likvidacia 6 adgilze;

- rusTavis ggs-Tan da yaradaR-Tbilisis gazsadenis 476, 484, da 485km-ze

SeWriTi samuSaoebi;

- yazax-saguramos d=1000mm-ani magistraluri gazsadenis 25-e km-sa da

yaradaR-Tbilisis 484km-is (d=700, 500mm)-is Sesakravis mSenebloba da

rusTavis ganStoebaze samkapas SeduReba;

- qesalo-marneulis monakveTze 0,1; 15; 15,1 km-ebze gazis gaJonvebis

likvidacia;

- norios ganStoebis 0,5km-ze gazis gaJonvebis likvidacia;

- igoeTi-goris (d=500mm-ani) 47,8 da 50km-ebze gazis gaJonvebis likvidacia

orjer;

- yazax-saguramos (d=1000mm-ani) 54,5km-ze gazis gaJonvebis likvidacia;

- qesalo-marneuli-Tamarisis (d=300mm-ani) me-19 da 32 km-ebze gazis

gaJonvebis likvidacia 5-jer;

- gazis gaJonvebis likvidacia magistralur gazsadenebze (norios

ganStoebaze 0,3 da 0,35 km-ebze, yaradaR-Tbilisis 497km-ze, navTluRis

ggs-is reducirebis darbazSi);

- gardabnis raionSi sof. jandaris gamzomi kvanZis montaJi;

- sof. qvemoWalis aggs-is demontaJi, dakompleqteba da gadatana yazax-

saguramos gazsadenis 59,6km-ze sof. lemSvenieraSi;

- naWarmagevis aggs-i. SeWra da urdulis dayeneba (maRali wnevis d=150mm-

ani);

- kaspis ggs-i. s.s.”kaspicementis” aRricxvis kvanZis SekeTeba, diafragmis

gamocvla. mwyobridan gamosuli regulatoris SekeTeba;

- aggs sof. ferma. Sps “evrocementis” xazis rekonstruqcia. saaRricxvoSi

milebis Secvla 2d manZilze, Secvla miltuCebis, kamerebis, diafragmis,

xarjmzomi xelsawyosi;

41

- “gama-1”-is aggs-i. gamzomi kvanZis mowyoba da turbinuli mricxvelis

montaJi;

- aggs “gama-II”. turbinuli mricxvelis montaJi;

- bolnisis aggs-i. qalaqis xazze odorizaciis sistemis SekeTeba, wnevis

TviTCamweri manometris damontaJeba, mwyobridan gamosuli regulatoris

SekeTeba;

- navTluRis ggs-i. mtverdamWerze d=50mm-ani onkanis Secvla;

- gldanis ggs-i. ss “Tbilgazis” mier xarjebis cvalebadobis gamo

xarjmzomi xelsawyoebis da diafragmebis SerCeva-dayeneba;

- gaCianis aggs-i. mwyobridan gamosuli maRali wnevis regulatoris rd-80-

is SekeTeba;

- agaris aggs-i. mwyobridan gamosuli regulatoris aRdgena;

- mejvrisxevis aggs-i. aRricxvis kvanZis Secvla. axali sg-800 mricxvelis

damontaJeba, odorizaciis sistemis aRdgena;

- rusTavis ggs-Si qalaqis xazze diafragmis Semaviwroebeli sayeluris

Secvla;

- rusTavis ggs-i. ss.“azotis” xazs Cautarda rekonstruqcia (Seicvala: mili

2d monakveTze, miltuCebi, kamerebi, diafragmis Semaviwroebeli sayeluri,

saimpulso xazebi);

- gardabnis ggs-i. mtverdamWerze Seicvala d=50mm-ani onkani;

- rusTavis ggs-i. aggs-is xazze mwyobridan gamosuli turbinuli

mricxvelis Secvla;

- igoeTi-goris gazsadenis 51km-ze gazis gaJonvebis likvidacia 2 adgilze;

- saxazo onkanebis profilaqtikuri da saremonto samuSaoebi (#26 onkani

d=700mm-ani, md. algeTis gadakveTaze 4c onkani d=500mm-ani, muRanlos

ganStoebaze d=200mm-ani onkani 1c, Crdilo kavkasiis-amierkavkasiis 257km-

ze d=1200mm-ani onkani);

- d=200mm-dan d=100mm-ze gadamyvanebis damzadeba. dasavleT saqarTvelos

ganStoebis 0km-ze d=100mm-iani regulatoris SeWra. ggs gardabanSi sresis

gazis xarjis aRricxvis xazis rekonstruqcia;

- ggs-Si gaJonvebis likvidacia ventilebze da onkanebze: gldanSi,

gardabanSi, rusTavSi, cxinvalis xazze;

- ggs-Si odorizaciis sistemebis gadakeTeba-aRdgena (gaCianSi, gardabanSi);

- SavSvebis aggs-is aRdgena, eqspluataciaSi gasaSvebad momzadeba.

4. Terjolis saxazo-saeqspluatacio filiali - magistraluri gazsadenis zestafonis ganStoebis dazianebuli 273mm-iani

gazsadenis rekonstruqcia;

- quTaisi-soxumis gazsadenis me-10km-ze diversiis gamo afeTqebis Sedegad

dazianebuli gazsadenis monakveTis aRdgena;

- magistraluri gazsadenis zestafonis ganStoebis me-4km-ze 3 koroziuli

adgilis aRdgena, sadac adgili hqonda gazis gaJonvebs;

42

- wyaltubos ggs-Si 2c dazianebuli onkanis aRdgena d=150mm-iani da

d=100mm-iani.

- magistraluri gazsadenis zestafonis ganStoebaze koroziuli adgilebis

aRdgena sakereblebiT 4 adgilze;

- magistraluri gazsadenis zestafonis ganStoebis Ikm-ze sof. dilikaurSi

koroziuli gazsadenis aRdgena sakereblebis daduRebiT 2 adgilze.

5. gurjaanis saxazo-saeqspluatacio filiali - sof. yitaanSi md. fafris xevSi 120 grZ./m-ze milsadenebis gamocvla-

Calageba da miwiT dafarva;

- kaWreTis zonaSi gazsadenis datacebis mcdelobasTan dakavSirebiT gaxsnil

gazsadenze miwis miyris samuSaoebi 1000grZ/m-ze;

- axmeta-Telavis monakveTis qistauris teritoriaze daaxloebiT 146km-ze

WaobSi maRali wnevis gazsadenze aRmoCenili gazis gaJonvebis aRmofxvra.

xvrelis diametri 8mm;

- sagarejo-rusTavis gazsadenis d=300mm-ani magistralis gauqmebasTan da

milebis amoRebasTan dakavSirebiT onkanebis amoWra magistralidan;

- yvarelSi maRali wnevis gazsadenze ggs-Si mwyobridan gamosuli

turbomricxvelis aRdgenamde rotaciuli mricxvelis damontaJeba rg-100;

- sof. bakurcixeSi maRali wnevis gazsadenze d=100mm onkanebis damontaJeba

reducirebis blokSi. bakurcixis zonaSi 10 adgilze aRmoCenili gaJonvis

aRmofxvra;

- wnorSi maRali wnevis gazsadenze rg-800 tipis arzamasis turbo

mricxvelis da gamfiltravi mowyobilobis dayeneba a/manqana “kamazis”

tipis haeris filtris bazaze (wnori-Wiauri-lagodexis zonaSi);

- axmetaSi maRali wnevis gazsadenze agrs-dan 500 metris daSorebiT

mricxvelis Cayeneba (axmetis zonaSi);

- Telavis zonaSi maRali wnevis gazsadenidan rd-50 tipis reducirebis

blokis amoWra da koWis Cayeneba 100mm-ani miliT;

- wnori-Wiauri-lagodexis maRali wnevis magistralze d=300mm-ani

monakveTis md. alazanTan Wiauris zonaSi gazis gadinebebis aRmofxvrebi,

aseve kaWreTis ganStoebis urdulis da grss-is, gurjaanis ggs-is da

vazisubnis agss-is ganStoebis urdulebis revizia-SekeTebebi;

- axmetis raionSi md. orvilze gamavali maRali wnevis d=300mm-an

magistralze wyaldidobis Sedegad gamoclili sayrdenebis aRdgena;

- saodorizacio kvanZebis damzadeba – 8c.

msoflio bankis dafinansebiT, safrangeTis firma “sofregazis” da

“tasisis” dafinansebiT daniis firma “rambolis” mier 2002 wlis ivlisidan

daiwyo ori sareabilitacio proeqtis damuSaveba.

aRniSnuli proeqtebi iTvaliswineben saqarTvelos magistraluri

gazsadenebis reabilitaciis biznesgegmebis Sedgenas da dokumentaciis

43

momzadebas saerTaSoriso safinanso organizaciebSi wardgenisaTvis,

investiciebis mosazidad.

2002 wels daiwyo da amJamadac mimdinareobs samuSaoebi Semdegi

mimarTulebebiT: gazis moxmarebis perspeqtiuli doneebis gansazRvra da

gazsadenebis hidravlikuri gaangariSeba; saWiro maqsimaluri wnevebis

dadgena reabilitaciis samuSaoebis Sesrulebis Semdeg, gamomdinare

gazsadenebis teqnikuri mdgomareobidan; gazsadenebis operirebis filosofia

(rekomendaciebi sistemis marTvis Sesaxeb).

amJamad daniis firma “ramboli” korporaciisa da kompaniis

specialistebTan erTad axorcielebs or sademonstracio kompiuterul

proeqts:

1. geografiuli sainformacio sistemis Seqmna (GIS): specialuri

xelsawyoebiT (GPS), dedamiwis xelovnur Tanamgzavrebze

orientirebiT, ganisazRvreba gazsadenebis da masze damaxasiaTebeli

wertilebis (gazis gamanawilebeli sadgurebi, aRricxvis kvanZebi,

Camketi onkanebi, potencialebis gamzomi sakontrolo punqtebi da

sadgurebi da a.S.) koordinatebi, romlebic specialuri programiT

Seitaneba kompiuterSi da daitaneba kompiuterSive Setanil

msxvilmasStabian geografiul rukaze. Sedegad geografiul rukaze

datanili iqneba gazsadeni da yvela nageboba. saTanado programiT

Seitaneba agreTve nagebobebis aqsonometriuli naxazebi. programa

saSualebas iZleva TvalsaCinod iqnes warmodgenili situacia

gazsadenis nebismier wertilSi, agreTve Sesruldes gazsadenis

profili nebismier monakveTze da a.S.

2. menejmentis (marTvis) sistema (MMS): sistema moicavs gazsadenebze samuSaoebis Sesrulebas (gegmuri, gadaudebeli, saavario), masalebiTa

da mowyobilobebiT uzrunvelyofas (sawyobi, xarjva, momwodeblebi,

fasebi) da a.S.

proeqti iTvaliswinebs miwisqveSa sacavis Seqmnis teqnikur-ekonomikuri

dasabuTebis Sedgenas.

miuxedavad imisa, rom proeqtebiT sareabilitacio samuSaoebis dawyeba

gaTvaliswinebulia 2004 wlidan, SerCeulia prioritetuli mimarTulebebi,

romlebisTvisac gatardeba RonisZiebebi investiciebis mosazidad da

samuSaoebis Sesasruleblad 2003 wlisaTvis, maT Soris:

- yazax-saguramos d=1000mm magistraluri gazsadenis 44-57e km (13km)-

is gadarTva paralelurad gamaval d=1200mm mSeneblobiT

daumTavrebel gazsadenze;

- saguramos bunebrivi gazis aRricxvis kvanZis mSenebloba;

- gazsadenebis amosacnobi niSnebis dayeneba;

- gazsadenebze kaToduri dacvis gazomvis punqtebis aRdgena da sxv.

saqarTvelo gazifikaciis doniT erT-erTi mowinave respublika iyo

yofil sabWoTa kavSirSi. Bbunebrivi gaziT gazificirebuli iyo 48 qalaqi

44

da 230 sofeli, 600 aTasi bina, 800 sawarmo, 1500 gamTbobi saqvabe, 2000

komunaluri obeqti. aSenda 8 aTasi km gamanawilebeli qseli. 1989 wels

bunebrivi gazis moxmarebam 6 miliard m³-s miaRwia, ramac qveynis saTbobis balansis 60% Seadgina.

dReisaTvis gazis moxmareba mkveTrad Semcirda da mxolod 0,7 mlrd m³-s Seadgens weliwadSi. Ees, ZiriTadad, gamowveulia msxvili sawarmoebis

umoqmedobiT, gamanawilebeli qselis gaumarTaobiT da mosaxleobis

gadaxdisuunarobiT.

sakmarisia aRiniSnos, rom 48 gazificirebuli qalaqidan gaziT

sargeblobs mxolod 29, xolo 230 soflidan _ sul ramdenime. sul gaziT

sargebloben gazificirebuli binebis mxolod 35-40%-Si.

q. TbilisSi 1989 wels gazificirebuli iyo 293000 bina, bunebrivi

gazis moxmareba Seadgenda 2 mlrd m³, aqedan, 1 mlrd m³- centralizebul

gaTbobaze. DdResdReobiT gazificirebulia daaxloebiT 180000 bina, m.S.

eqspluataciaSia 120000 bina, moxmareba ki Seadgens 218,6 mln m³-s weliwadSi.

b) licenzireba

licenzirebis wesebi da pirobebi eleqtroenergetikisa da bunebrivi

gazis seqtorSi adgens im aucilebel moTxovnebs, romelTac unda

akmayofilebdes Sesabamis seqtorSi dasaqmebuli individualuri mewarme an

iuridiuli piri, miuxedavad misi organizaciul-samarTlebrivi formisa,

agreTve gansazRvravs licenziis gacemasTan, modificirebasTan, SeCerebasTan an

gauqmebasTan dakavSirebul wesebs, pirobebsa da procedurebs.

2002 wels gaica bunebrivi gazis transportirebis, miwodebisa da

ganawilebis 23 licenzia, romelTa mflobelebi gaxda 15 licenziati. t ranspor ti rebis licenzia `eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

me-40 muxlis `1~-li punqtis Tanaxmad, bunebrivi gazis transportirebis

licenzia iuridiul pirs uflebas aZlevs ganaxorcielos bunebrivi gazis

transportireba Sesabamisi sistemis saSualebiT. semekis mier 2002 wels

transportirebis licenzia ar gacemula. erTaderTi organizacia, romelic

flobs bunebrivi gazis transportirebis licenzias, aris Sps `saqarTvelos

gazis transportirebis kompania~, romlis licenzia modificirda vadis

gasvlasTan dakavSirebiT (gadawyvetileba #42, 10. 05. 2002 w) seria - 220

#059. miwodebis licenziebi `eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

39-e muxlis `1~-li punqtis Tanaxmad, semek-is mier gacemuli bunebrivi gazis

miwodebis licenzia iuridiul pirs an individualur mewarmes uflebas

45

aZlevs iyidos da/an gayidos bunebrivi gazi sxva miwodebis licenziatze an

momxmarebelze. semekis mier 2002 wels gacemulia 15 miwodebis licenzia. ganawilebis licenzia `eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

41-e muxlis `1~-li punqtis Tanaxmad, ganawilebis licenzia uflebas aZlevs

iuridiul pirs eqspluatacia gauwios gamanawilebel qsels da gaanawilos

bunebrivi gazi gansazRvruli administraciuli an geografiuli zonis an

konkretuli gamanawilebeli qselis farglebSi. semekis mier 2002 wels

gacemulia 8 ganawilebis licenzia.

licenziebis danarTSi moyvanili cvlilebebis gamo, modificireba

Cautarda 12 licenziats. monacemebi amis Sesaxeb moyvanilia #8- danarTSi.

#7 danarTSi moyvanilia 2002 wels licenzirebuli organizaciebis

sia, xolo #9 danarTSi monacemebi 1999-2002 wlebSi, yvela licenzirebuli

organizaciis Sesaxeb.

g) licenziis pirobebisa da wesebis Sesr u lebis kont roli

bunebrivi gazis meurneobebis realuri mdgomareobis Seswavlis mizniT

semekis bunebrivi gazis departamentma Seiswavla ss”Tbilgazis” licenziis

Sesrulebis pirobebi:

1) ss “Tbilgazis” mier warmodgenili dokumentaciis mixedviT, q.

Tbilisis gamanawilebel qselSi sruli danakargebis (teqnikuri+komerciuli)

dinamika Semdegnairia:

1997 weli-9,6 mln. m3 – 20,3%-wliuri miwodeba 47,2 mln. m3

1998 weli –28,9 mln. m3-39,2%- wliuri miwodeba 73,7 mln. m3

1999 weli-47,4 mln. m3-50,9%- wliuri miwodeba 93,1 mln. m3

2000 weli-40,8 mln. m3-37,4%- wliuri miwodeba 109,1 mln. m3

2001 weli-100,3 mln. m3 – 63,2% -wliuri miwodeba 158,7 mln. m3

2002 (weli) – 142,6 mln. m3 -68,89%-9 Tvis miwodeba-206,8 mln. m3

2) Tanxebis amoReba momxmareblebisagan ss “Tbilgazis” monacemebiT

Semdegnairia:

1999-35,11%

2000-37,19%

2001-35,15%

2002-51%

3) ss “Tbilgazis” monacemebiT krediti saxelmwifos mxridan wlebis

mixedviT Seadgens:

2000 weli – 0,8 mln. lari

46

2001 weli – 9,4 mln. lari

2002 weli – 14,5 mln. lari

4) ss “Tbilgazis” monacemebiT, organizaciis zarali wlebis mixedviT

Seadgens:

1997- 675,4 aTasi lari

1998 – 2 644 aTasi lari

1999 – 7 314,1 aTasi lari

2000 – 5 750,1 aTasi lari

2001 – 18 424,1 aTasi lari

2002 _ 28 790,4 aTasi lari

5) usafrTxoebis TvalsazrisiT, ss “Tbilgazis” mdgomareoba

teqnikuri zedamxedvelobis inspeqciis monacemebis mixedviT Semdegia:

q.Tbilisis gazmomaragebis sistemis eqspluatacia dauSvebelia. sacxovrebel

binebSi gazis xelsawyoebis arasworad damontaJebis gamo, gaxSirda ubeduri

SemTxvevebi kerZod, iyo sikvdilianobis 25 SemTxveva (gasul zamTarSi).

avariebis raodenoba gazis qselebze 1997 welTan SedarebiT gaizarda

daaxloebiT Svidjer (1997 weli –28 avaria, 1998 weli – 39 avaria, 1999

weli –52 avaria, 2000 weli - 88 avaria, 2001 weli – 202 avaria, 2002–

195 avaria). iyo ara erTi SemTxveva, rodesac moxda saSualo wnevis

gadasvla dabali wnevis qselSi da a.S.

6) aRsaniSnavia gazmomaragebis reJimis umarTaoba – es iwvevs

momxmareblebTan wnevebis vardnas da garkveul raionebSi gazis gamorTvas.

gaxSirda mosaxleobis saCivrebi, gansakuTrebiT nucubiZis platoze,

nawilobriv vakeSi da vaJa-fSavelas prospeqtis midamoebSi, mtkvris marcxena

sanapiroze da a.S.

7) unda aRiniSnos, rom bunebrivi gazis miRebis da realizaciis

aRricxvianobis mdgomareoba ss “TbilgazSi” (saqstandartis mier ss

“Tbilgazis” Semowmebis dokumentis Tanaxmad) - mouwesrigebelia.

saqstandartis mier warmodgenil dokumentSi dafiqsirebulia uamravi

darRveva.

8) ar aris gaformebuli grZelvadiani xelSekruleba bunebrivi gazis

mimwodebelTan 2003 wlisTvis gazis nasyidobis Sesaxeb, rac safrTxes uqmnis

q. Tbilisis gazmomaragebas.

9) ss “Tbilgazs” gaaCnda semekis regulirebis safasuris debitoruli

davalianeba 2003 wlis 1 ianvrisaTvis 167 550 laris odenobiT.

47

teqnikur-ekonomikuri maCveneblebi wlidan wlamde ara Tu umjobesdeba,

aramed uaresdeba. semekSi iyo warmodgenili reabilitaciisa da

aRricxvianobis mowesrigebis programebi, Tumca arc erTi maTgani

praqtikulad ar Sesrulda. xorcieldeba mcire moculobis sareabilitacio

samuSaoebi, isini sruldeba eleqtroqimiuri dacvis gareSe, rac faqtobrivad

daxarjuli Tanxis gadayris tolfasia.

zemoaRniSnulidan gamomdinare uxeSad irRveva momxmarebelTa uflebebi

da ar sruldeba licenziebis pirobebi. aRniSnuli darRvevebi da teqnikur-

ekonomikuri pirobebis Seusrulebloba metyvelebs imaze, rom ss “TbilgazSi”

kardinalurad Sesacvlelia menejmenti.

aRniSnuli sakiTxi ganxilul iqna semekis sxdomaze (gadawyvetileba

#106, 27.12.02w.).

bolo aTwleulSi, saqarTveloSi gazis gamanawilebel sistemebSi mkveTrad

gaizarda bunebrivi gazis danakargebi. miuxedavad sayofacxovrebo seqtorSi

momxmareblebis aRricxvis xelsawyoebiT aRWurvisa, zogierT meurneobaSi

danakargebma, statistikuri aRricxvis Sesabamisad, dauSvebel dones miaRwia

(40-50 %), romelic Sedgeba rogorc teqnikuri, aseve komerciuli

danakargebisagan. komerciuli danakargebi Sedgeba mricxvelis Cvenebis ganzrax

gayalbebis, mricxvelis gverdis avliT gazis moxmarebis da sxva

Semadgenlebisagan. am etapze maTi ganxilva Cveni amocanis farglebs scildeba.

rac Seexeba teqnikur danakargebs, maTi gamomwvevi mizezebi Semdegia:

-saqarTvelos gazis gamanawilebel TiTqmis yvela meurneobaSi gazsadenebis

teqnikuri mdgomareoba aradamakmayofilebelia. koroziisagan eleqtroqimiuri

dacvis danadgarebi gaZarcvulia da ar muSaobs. maTi aRdgenis SemTxvevaSic ki

dacvis sistema ver imuSavebs mraval qalaqSi, radganac ar iqneba

uzrunvelyofili mudmivi eleqtromomarageba;

- saamortizacio vada – 40 weli gauvida asobiT kilometr gazsadens da

moiTxovs Secvlas, risi saxsrebic arc erT meurneobas praqtikulad ar

gaaCnia;

- mZime finansuri mdgomareobisa da sabrunavi saxsrebis uqonlobis gamo

gazis meurneobebs ara aqvT saSualeba iqonion milebis, Camketi da

maregulirebeli mowyobilobis, saizolacio da sxva masalebis saavario

maragi;

- gazis meurneobebs ar gaaCniaT Sesabamisi materialur-teqnikuri baza.

arsebuli materialur-teqnikuri baza fizikurad da moralurad moZvelebuli

da praqtikulad gamousadegaria.

garda amisa, gazis gamanawilebel meurneobebSi arsebobs kidev

Semdegi saxis danakargebi:

- gazis gaJonvebi gazsadenebSi, nagebobebsa da mowyobilobebSi Cveulebriv

pirobebSi;

- danakargebi Senobebis gazgayvanilobebSi;

- danakargebi gazgamanawilebel sistemebSi avariebis Sedegad;

48

- danakargebi gazsadenis daclisas, SeWriTi samuSaoebis warmoebisaTvis;

- danakargebi gazsadenebis gaqrevisas gaziT Sevsebis dros;

- danakargebi gazmaregulirebeli punqtebis damcav-sagdebi sarqvlebidan Ramis

saaTebSi, gazis moxmarebis mkveTrad Semcirebis dros;

- danakargebi mowyobilobis regulirebisas da sxv.

aRsaniSnavia, rom gazmomaragebis sistemis reabilitacia Tanxebis

uqonlobis gamo SeuZlebelia.

gazsadenebSi danakargebis absoluturi sidide damokidebulia mraval

faqtorze – gazis wnevaze, gazsadenis diametrsa da sigrZeze, mis teqnikur

mdgomareobaze, gazmaregulirebeli punqtebis raodenobaze da a.S.

gazsadenebSi danakargebis absoluturi sidide met-naklebad stabiluri

sididea da damokidebuli ar aris gatarebuli gazis raodenobaze. ase

magaliTad, Ramis saaTebSi, rodesac moxmareba minimaluria, danakargebi ki ar

mcirdeba, aramed piriqiT, izrdeba.

rac Seexeba danakargebis procentul raodenobas, igi damokidebulia

gatarebuli gazis raodenobaze. magaliTad, Tu gazis wliuri moxmareba iyo

100 milioni kuburi metri, xolo danakargi 5 milioni, danakargebis

procenti 5-s Seadgens. igive 5 milioni danakargi 200 milioni kuburi

metris moxmarebisas mxolod 2,5 % -ia. es martivi magaliTic ki gviCvenebs,

rom danakargebis procentuli gaangariSeba arasworad asaxavs arsebul

mdgomareobas.

amJamad, saqarTveloSi ar arsebobs normatiuli dokumenti

(meTodologia), romlis saSualebiTac SesaZlebeli iqneba bunebrivi gazis

gamanawilebel qselSi gazis normatiuli danakargebis gaangariSeba.

aRniSnulidan gamomdinare, semekis Tavmjdomaris 2002 wlis 28 maisis

#8/1 brZanebis Sesabamisad Seiqmna muSa jgufi, romlis SemadgenlobaSic

Sevidnen mowveuli specialistebic. jgufma mizanSewonilad miiCnia:

1. imis gaTvaliswinebiT, rom ukanasknel xanebSi gazsadenebis CarTva,

rogorc wesi, xorcieldeba maTi gamocdebis Catarebis Semdeg da erTeul

sigrZeze mcirdeba xvedriTi danakargebi, SesaZlebelia saeqsperto SefasebiT

davaskvnaT, rom gamanawilebel qselSi teqnikuri danakargebi ar unda

aRematebodes 5 %-s (aRniSnulSi avariebiT gamowveuli danakargebi ar unda

iyos gaTvaliswinebuli)

2. calkeul SemTxvevaSi, rogorc gamonaklisi, SesaZlebelia

individualurad bunebrivi gazis danakargebSi gaTvaliswinebul iqnes

avariebis Sedegad damatebiT gamowveuli gazis danakargebi.

3. aucilebelad SemuSavdes gamanawilebel gazsadenebSi absoluturi

danakargebis meTodologia.

d) privatizacia 2002 wlis saangariSo periodSi bunebrivi gazis seqtorSi privatizacia ar

ganxorcielebula.

49

rac Seexeba ss”Tbilgazs”, 2002 wels gagrZelda ss “Tbilgazis”

privatizaciis procesi. jer kidev 2001 wels, satendero ganacxadi

Semoitana israelis kompania ”Tahal Group”-ma. q.Tbilisis meriam 2001 wlis 3 seqtembris #4-26/337 weriliT, semeks

gamougzavna “Consulting Group”-is mier momzadebuli xelSekrulebis proeqti

ss “Tbilgazis” aqciebis Sesyidvis Sesaxeb. semekma, intensiuri muSaobis

Semdeg, Tavisi mosazrebebi da SeniSvnebi am xelSekrulebis Sesaxeb 2001

wlis 13 seqtembris #1/104-1594-1814 weriliT acnoba q.Tbilisis merias.

Tavisi mosazrebebi da SeniSvnebi kompania ”Tahal Group”-is ganacxadis Taobaze, semekma acnoba q.Tbilisis merias 2001 wlis 18 seqtembris #1/105-

1844 weriliT.

kompania ”Tahal Group”-ma iTxova vadis gagrZeleba sami TviT, 2002

wlis Tebervlamde. saqarTvelos saxelmwifo qonebis marTvis saministrom 2002 wlis 20

ivnisis #50/17 weriliT semeks gamougzavna ss “Tbilgazis” aqciaTa paketis

yidva-gayidvis xelSekrulebis proeqti. aRniSnul proeqtTan dakavSirebiT

semekma gamoTqva SeniSvnebi da winadadebebi (2002 wlis 24 ivnisis werili

#3/01-15/24-1460).

rogorc eqspertebma miiCnies da rogorc sainvesticio winadadebebis

ganxilvis procesSi gairkva ss.”Tbilgazis” privatizeba ucxoel kompaniaze

arsebuli sainvesticio garemos gaTvaliswinebiT jerjerobiT SeuZlebelia.

ss”TbilgazSi” arsebuli susti menejmentis gaTvaliswinebiT, kompaniis

strategiuli mniSvnelobidan gamomdinare, igi gadavida saqarTvelos saTbob-

energetikis saministros daqvemdebarebaSi (saqarTvelos parlamentis 2002

wlis 6 noembris dadgenileba #1714-Is). Semdeg isev daubrunda q.Tbilisis

municipalitets.

v) sxva f unqciaTa ganxorcieleba

semekis mier ss `Tbilgazze~ gacemuli bunebrivi gazis miwodebisa da

ganawilebis licenziebis moqmedebis vadis gasvlasTan dakavSirebiT, mimdinare

wlis 16 dekembers ss `Tbilgazma~ warmoadgina ganacxadi, TandarTuli

dokumentaciiT, aRniSnuli licenziebis moqmedebis vadis gagrZelebis

moTxovniT. warmodgenili dokumentaciis, agreTve semekis Sesabamisi

struqturuli qvedanayofebis mier ss `Tbilgazis~ saqmianobis analizis

Sedegad, Semdegi suraTi gamoikveTa:

ss `Tbilgazze~ bunebrivi gazis miwodebisa da ganawilebis licenziebis

gacemis dRidan (1999 wlis 24 seqtemberi), q. Tbilisis gamanawilebel

qselSi teqnikuri da komerciuli danakargebis raodenoba (rac isedac didi

iyo) ara Tu Semcirebula, ufro gaizarda da 2002 wlis mdgomareobiT

68,89%-s miaRwia. katastrofulad dabalia mosaxleobidan moxmarebuli

50

bunerivi gazis safasuris amoRebis done. Sesabamisad, sawarmos problemebi

aqvs miRebuli bunebrivi gazis safasuris gadaxdisas, ris gamoc centraluri

da q. Tbilisis biujetidan mudmiv daxmarebas saWiroebs. sawarmo yovel

wels didi zaraliT amTavrebs. bunebrivi gazis qselSi avariebis ricxvi 1997

welTan SedarebiT Svidjer gaizarda. gaxSirda ubeduri SemTxvevevbi

mosaxleobis binebSi, romlebsac adamianTa sikvdili mohyva. gazmomaragebis

reJimi arasaimedo da gaumarTavia, rac Tbilisis garkveul ubnebSi gazis

wnevis vardnas iwvevs. amas ki, Sedegad momxmareblebis samarTliani

ukmayofileba da saCivrebi axlavs Tan. dRemde mouwesrigebelia miRebuli da

realizebuli bunebrivi gazis aRricxvis sistema. ganxorcielebuli

saremonto samuSaoebi xSir SemTxvevaSi araefeqtiania, radganac liTonis

milebis miwaSi Cadeba kaToduri dacvis gareSe xdeba, rac maT swraf

korozias iwvevs. ss `Tbilgazis~ ganviTarebis tendencia uaryofiTia da

wlidan wlamde uaresdeba. amasTan, sawarmos mier ar sruldeba masze

gacemuli licenziis pirobebi. mxedvelobaSia agreTve misaRebi is garemoeba,

rom ss `Tbilgazis~ privatizaciis ramdenime mcdeloba uSedegod damTavrda. yovelive zemoaRniSnulidan gamomdinare, `eleqtroenergetikisa da

bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-4 muxlis me-5 punqtis `a~

qvepunqtis, me-5 muxlis me-2 punqtis da 31-e muxlis, agreTve `licenzirebis

wesebi eleqtroenegetikisa da bunebrivi gazis seqtorSi~ semekis 1999 wlis

23 agvistos #3 dadgenilebis Sesabamisad, komisiam gadawyvita:

1. cnobad iqnes miRebuli, rom ss `Tbilgazma~ warmoadgina

gamanawilebeli qselis reabilitaciis programa, sadac ar aris miTiTebuli

dafinansebis wyaro. amave dros, srulad ver warmoadgina bunebrivi gazis

ganawilebisa da miwodebis licenziebis pirobebis Sesrulebis

damadasturebeli dokumentebi, maT Soris:

gamanawilebel qselSi teqnikuri da komerciuli danakargebis Semcirebis

RonisZiebebi, avariebis ricxvis Semcirebisa da usafrTxoebis dacvis

garantia, bunebrivi gazis Sesyidvis grZelvadiani xelSekruleba, bunebrivi

gazis miRebisa da realizaciis aRricxvianobis mowesrigebis RonisZiebebi,

regulirebis safasuris debitoruli davalianebis dafarvis grafiki,

bunebrivi gazis ganawilebisa da miwodebis tarifis diferenciaciis

gaangariSeba da sxv.

2. cnobad iqnes miRebuli `saqstandartisa~ da teqnikuri

zedamxedvelobis saxelmwifo inspeqciis mier semekSi warmodgenili

informaciebi ss `Tbilgazis~ mflobelobaSi arsebuli bunebrivi gazis

qselis teqnikuri mdgomareobisa da aRricxvis sistemis gaumarTaobis Sesaxeb.

3. dakmayofilebul iqnes q. Tbilisis sakrebulos warmomadgenlis da ss

`Tbilgazis~ generaluri direqtoris Txovna ss `Tbilgazis~ miwodebisa da

ganawilebis licenziebis vadis 2003 wlis 1 Tebervlamde gagrZelebis

Sesaxeb;

51

4. daevalos ss `Tbilgazs~ 2003 wlis 27 ianvramde semekSi

warmoadginos:

a) gazis gamanawilebeli qselis reabilitaciis mokle saSualo da

grZelvadiani programebi;

b) q. Tbilisis gazis gamanawilebel qselSi teqnikuri da komerciuli

danakargebis Semcirebis RonisZiebebi da aqedan gamomdinare, finansuri

mdgomareobis gaumjobesebis programa;

g) gamanawilebel qselSi avariebis ricxvis Semcirebis,

momxmareblisTvis gazis miwodebis uwyveti reJimis uzrunvelyofis

RonisZiebebi, qselis eqspluataciisa da momxmareblis usafrTxoebis dacvis

garantia;

d) bunebrivi gazis Sesyidvis grZelvadiani xelSekruleba;

e) bunebrivi gazis miRebisa da realizaciis aRricxvianobis

mowesrigebis, gazis miwodebisa da momsaxurebis safasuris amoRebis

radikalurad gaumjobesebis RonisZiebebi;

v) 2003 wlis 27 ianvramde gadaixados regulirebis safasuris

davalianebis erTi mesamedi, xolo danarCenze warmoadginos semekis Sesabamis

departamentTan SeTanxmebuli dafarvis grafiki;

z) bunebrivi gazis ganawilebisa da miwodebis tarifebis diferenciaciis

gaangariSeba.

5. daevalos ss `Tbilgazs~ gaiTvaliswinos `saqstandartisa~ da

teqnikuri zedamxedvelobis saxelmwifo inspeqciis mier warmodgenili

rekomendaciebi

6. eTxovos q. Tbilisis meriasa da sakrebulos, saTbob-energetikis da

saxelmwifo qonebis marTvis saministroebs, saxelmwifo antimonopoliur

samsaxurs:

a) 2003 wlis 27 ianvramde werilobiT miawodon semeks mosazrebebi ss

`Tbilgazis~ funqcionirebasTan dakavSirebiT

b) ganixilon ss `Tbilgazis~ im xelmZRvanel muSakTa sakiTxi, vinc

pasuxismgebeli iyo ss `Tbilgazis~ gamarTul muSaobaze.

7. daevaloT semekis bunebrivi gazisa da iuridiul departamentebs am

gadawyvetilebis safuZvelze uzrunvelyon saWiro dokumentaciis Sekreba

2003 wlis 31 ianvars semekis sxdomaze xelmeored gansaxilvelad.

5. tarifebis dad gena da regu lireba

a) eleqt r oenergia

2002 wels kvlav mimdinareobda muSaoba satarifo sistemis Semdgomi

mowesrigebis mimarTulebiT.

52

am wlis ganmavlobaSi kompania `ei-i-es Telasis~ tarifi rCeboda erT-

erT aqtualur sakiTxad. 2002 wlis 2 aprils ss `ei-i-es Telasma~

warmoadgina axali satarifo ganacxadi. igi moiTxovda sakuTari ganawilebis

zRvaris gazrdas 10,408 TeTr/kvtsT-mde dRg-is CaTvliT.

semekis Tavmjdomaris 2002 wlis 28 maisis #8 brZanebiT, semekis

aparatis TanamSromelTa da mowveuli specialistebisgan Seiqmna samuSao

jgufi. am jgufs 2002 wlis 29 maisidan unda ganexorcielebina satarifo

ganacxadis amosavali informaciis Seswavla ss `ei-i-es TelasSi~. mowveul

specialistebs warmoadgendnen audituri kompania `konsaudis~ TanamSromlebi.

adgilze Sesabamisi dokumentaciisa da masalebis Seswavlis Sedegad

samuSao jgufma moamzada Sesabamisi daskvna, romlis Sedegad ss `ei-i-es

Telasis~ ganawilebis zRvari unda gazrdiliyo ara 10,408 TeTriT kvtsT-mde

dRg-s CaTvliT, aramed – 8,648 TeTriT kvtsT-ze dRg-s CaTvliT. swored am

ganawilebis zRvaris odenobiT hpova asaxva semekis 2002 wlis 15 oqtombris

#12 dadgenilebaSi ss `ei-i-es Telasis~ tarifma. 2001 wels ss `ei-i-es

TelasisTvis~ dadgenili analogiuri ganakveTi (7,548 TeTri/kvtsT dRg-is

CaTvliT) 2002 wels gaizarda - 14.6 %-iT.

aseve Sesrulda analizi saprognozo eleqtrobalansis Sesrulebis

da eleqtroenergiis warmoebis faqtobriv Sewonil tarifze, misi gavlenis

Seswavlis TvalsazrisiT. 2001-2002 wlebSi saqarTvelos eleqtrobalansis

Seusrulebloba, amave dros aRniSnuli balansiT hidro da Tbosadgurebis

gamomuSavebis wilebis darRveva, Tbosadgurebis gaCereba, saWiroebis

SemTxvevaSi importis ganuxorcielebloba warmoadgens dargSi damkvidrebuli

Tanxebis amouReblobis Sedegs.

semekma 2002 wels gasca eleqtroenergiis importis 5 licenzia.

saqarTveloSi 2002 wels sul ganxorcielda 713,2 mln kvts

eleqtroenergiis importi da 244,5 mln kvts eleqtroenergiis eqsporti,

rac Sesabamis asaxvas hpovebs faqtobrivi warmoebis saSualo Sewonili

tarifis formirebaSi.

sesb-is monacemebis safuZvelze, 2002 wlis bolos transfertul

angariSze dafiqsirda uaryofiTi debitor-kreditoruli naSTi. am garemoebam,

aseve 2002-2003 w.w. eleqtrobalansisa da moqmedi satarifo ganakveTebis

saSualebiT gaangariSebulma eleqtroenergiis warmoebis saSualo Sewonilma

gadawyvita semekis 2002 wlis dadgenilebiT gansazRvruli eleqtroenergiis

warmoebis saSualo Sewonili tarifis 2.667 T/kvtsT-is doneze dafiqsireba,

rac 0.1 TeTriT metia wina wels moqmed analogiur ganakveTTan SedarebiT.

mimdinareobda xangrZlivi muSaoba iseTi sakiTxis mowesrigebis

mimarTulebiT, rogoricaa uSualod sadgurze mierTebuli momxmareblebis

Sesasyidi tarifis gansazRvra-diferencireba. amasTan dakavSirebiT, semekma

2002 wlis 31 dekembers miiRo #19 dadgenileba, romelic awesrigebs

urTierTobas warmoebis licenziatsa da ganawilebis licenziats/pirdapir

53

momxmareblebs Soris. es urTierToba ßÀÒÌÏÉÛÏÁÀ ÌÀÛÉÍ, ÒÏÃÄÓÀÝ ßÀÒÌÏÄÁÉÓ ËÉÝÄÍÆÉÀÔÉÓ ÌÉÄÒ ÂÀÌÏÌÖÛÀÅÄÁÖËÉ ÄËÄØÔÒÏÄÍÄÒÂÉÀ ÌÉÄßÏÃÄÁÀ: À) ÂÀÍÀßÉËÄÁÉÓ ËÉÝÄÍÆÉÀÔÓ 6-10 ÊÅ. ÞÀÁÅÀÆÄ, ÂÀÃÀÝÄÌÉÓ ØÓÄËÉÓ ÂÀÖÅËÄËÀà (ÌÀÓÛÉ ÂÀÃÀÃÉÍÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ) ÀÍ/ÃÀ ÓáÅÀ ÂÀÍÀßÉËÄÁÉÓ ËÉÝÄÍÆÉÀÔÉÓ ØÓÄËÉÓ ÂÀÖÅËÄËÀÃ.

Á) ÐÉÒÃÀÐÉÒ ÌÏÌáÌÀÒÄÁÄËÓ 6-10 ÊÅ. ÞÀÁÅÀÆÄ, ÂÀÃÀÝÄÌÉÓ ØÓÄËÉÓ ÂÀÖÅËÄËÀà (ÌÀÈÛÉ ÂÀÃÀÃÉÍÄÁÉÓ ÂÀÒÄÛÄ) ÀÍ/ÃÀ ÂÀÍÀßÉËÄÁÉÓ ØÓÄËÉÓ ÂÀÖÅËÄËÀÃ. aseTi midgoma axal saSualebas

aZlevs mwarmoebels pirdapir (sesbis gauvlelad) miiRon maT mier

warmoebuli eleqtroenergiisaTvis Sesabamisi Tanxebi. amave dros,

dadgenileba warmoadgens win gadadgmul nabijs Sesasyidi tarifebis

diferenciaciaSi myidvelis mwarmoebelTan (gamyidvelTan) teqnikuri sqemis

arsebobis mixedviT.

saqarTvelos parlamentis biurosa da dargobrivi ekonomikis

komitetis 1999 wlis 10 maisis gafarToebuli sxdomis #196 saoqmo

gadawyvetilebis, saqarTvelos saxelmwifo ministris 2002 wlis 12

seqtembris #88/1 TaTbiris oqmis, saqarTvelos saTbob-energetikis

ministrTan 2002 wlis 19 seqtembers Catarebuli TaTbiris oqmis,

`eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis

pirveli muxlis me-2 punqtis `g~ qvepunqtis, me-4 muxlis me-5 punqtis `b~

qvepunqtis, me-5 muxlis, me-11 muxlis pirveli punqtis, 42-e, 43-e da 44-e

muxlebis Sesabamisad, qveynis interesebidan da saxelmwifo politikidan

gamomdinare, semekma 2002 wlis 16 oqtombers miiRo #11 dadgenileba `ss

`zestafonis g. nikolaZis saxelobis feroSenadnobTa qarxnis~ mier

moxmarebuli eleqtroenergiis tarifis dadgenis Sesaxeb~. aRniSnuli

dadgenileba saSualebas miscems ss `zestafonis g. nikolaZis saxelobis

feroSenadnobTa qarxnas~ sakuTar warmoebul produqciaze kontraqtorTan

gaformebuli xelSekrulebis Sesabamisad awarmoos produqcia, rac

dRevandel pirobebSi did Semosavals moutans, rogorc saqarTvelos erT-erT

umniSvnelovanes warmoebas, aseve qveynis biujetsac.

2002 wlis bolos momzadda dadgenilebis proeqti, romelic exeba

sesb-is pirdapiri momxmareblebisaTvis, q. Tbilisis gansakuTrebuli

daniSnulebis obieqtebisaTvis da melioraciuli satumbi sadgurebisaTvis

eleqtroenergiis Sesasyidi tarifis dadgenas. aRniSnuli dokumenti

eqspertizisTvis gaegzavna iusticiis saministros.

saqarTvelos energetikul seqtorSi ukanasknel periodSi

gatarebulma reformebma (eleqtroenergiis sabiTumo bazris Seqmna,

regionuli gamanawilebeli kompaniebis konsolidacia, eleqtroenergiis

gadacema-dispetCerizaciis Serwyma da aseTi saxiT investorisaTvis marTvaSi

gadacema, energetikuli obieqtebis privatizeba da sxva), dRis wesrigSi

daayena semekis 1998 wlis 1 ivlisis #3 dadgenilebiT damtkicebuli

eleqtroenergiis tarifebis meTodologiaSi cvlilebebis Setanisa da

srulyofis aucilebloba.

54

satarifo meTodologiis srulyofasTan dakavSirebiT, semekSi mimdinare

wlis zafxulidan dawyebulia intensiuri muSaoba. aRniSnulTan dakavSirebiT

a.w. 24 seqtembridan semekSi imarTeboda Ria ganxilvebi. ganxilvebSi, semekis

werilobiTi Txovnis safuZvelze, monawileobas iRebda 24 organizaciis

Sesabamisi specialisti; saxelmwifo struqturebis, saerTaSoriso da

sazogadoebrivi organizaciebis warmomadgenlebi, maT Soris:

1. saqarTvelos saTbob-energetikis saministro;

2. saqarTvelos finansTa saministro;

3. saqarTvelos kontrolis palata;

4. saqarTvelos parlamentis dargobrivi ekonomikis komiteti;

5. saqarTvelos parlamentis energetikis qvekomiteti;

6. saqarTvelos parlamentis droebiTi sagamoZiebo komisia;

7. saTbobenergoinformatikis centri; 8. q. Tbilisis meriis energetikuli samsaxuri;

9. saqarTvelos ekonomikis, vaWrobisa da mrewvelobis saministro;

10. saqarTvelos saxelmwifo qonebis marTvis saministro;

11. saqarTvelos iusticiis saministro;

12. saqarTvelos saxelmwifo uSiSroebis saministro;

13. saqarTvelos antimonopoliuri samsaxuri;

14. saqarTvelos eleqtroenergiis sabiTumo bazari;

15. ss `ei-i-es Telasi~ ;

16. ss `eleqtrogadacema~;

17. ssip `energogeneracia~; 18. Sps `eleqtrodispetCerizacia-2000~;

19. saqarTvelos gaerTianebuli sadistribucio kompania;

20. saqarTvelos antikorufciuli biuro;

21. saqarTvelos saTbob-energetikis saministros energozedamxedvelobisa

da saTbobis xarisxis departamenti;

22. PA Consulting; 23. audituri firma `konsaudi~; 24. energoefeqturobis fondi.

meTodologiis srulyofasTan dakavSirebuli Ria ganxilvebi semekSi

yovelkvireulad imarTeboda. 2002 wels gaimarTa 8 Sexvedra, sadac

ganxilul iqna iseTi ZiriTadi sakiTxebi, rogoricaa eleqtroenergiis

teqnikuri da komerciuli danakargebi, moqmedi sagadasaxado reJimi,

eleqtroenergetikuli seqtoris licenziatTa mogebis normis gansazRvris

SesaZlo gzebi da seqtorSi dagrovili valebis restruqturizaciis sakiTxi.

ganxilvebis monawileTa da PA Consulting-is saqarTvelos ofisis

direqtoris rekomendaciiT, mizanSewonilad CaiTvala ganxilvebis dawyeba

arsebuli satarifo meTodologiis SeswavliT. aseve aRiniSna, rom satarifo

meTodologiis srulyofisas saWiroa SenarCundes is fundamenturi funqcia,

romelic gaaCnia maregulirebel organos, rac mimwodebelsa da momxmarebels

55

Soris balansis damyarebas gulisxmobs. sxvadasxva saxelmwifo

struqturebidan da sazogadoebrivi organizaciebidan miRebul winadadebebze

dayrdnobiT, Camoyalibda Semdegi sakvanZo sakiTxebi:

1. sawarmoebisaTvis amonagebis normis dadgena maTi organizaciul-

samarTlebrivi mowyobis formis mixedviT;

2. tarifSi Semavali sakalkulacio komponentebi;

3. saqarTveloSi moqmedi dabegvris reJimi;

4. eleqtroenergiis teqnikuri da komerciuli danakargebi;

5. eleqtroenergetikul seqtorSi dagrovili uimedo valebi.

unda aRiniSnos, rom damswreTa Soris didi daintereseba gamoiwvia

eleqtroenergiis danakargebTan, saqarTveloSi arsebul dabegvris reJimTan da

sagadasaxado kodeqsiT gansazRvruli ganakveTebis tarifSi asaxvasTan

dakavSirebulma sakiTxebma. agreTve, gaimarTa saintereso diskusiebi

eleqtroenergetikuli seqtoris sawarmoTa amonagebis normis gansazRvris

sakiTxTan da seqtorSi dagrovili uimedo valebis tarifSi asaxvasTan

dakavSirebiT. arsebul satarifo meTodologiaSi eleqtroenergetikuli

seqtoris Sida da sxva saxis valebis tarifSi gaTvaliswinebis SesaZlebloba

asaxulia meTodologiis me-7 muxlSi. vinaidan eleqtroenergetikul

seqtorSi tarifis dadgenis safuZveli aris sruli Rirebulebis principi,

aqedan gamomdinare, investoris mier Cadebuli Tanxebi, aseve kerZo Tu

saxelmwifo sakuTrebaSi myofi sawarmoebis mier aRebuli miznobrivi

kreditebi, am sawarmoebis mier semekSi saTanado dokumentaciis warmodgenisa

da Semowmebis safuZvelze aisaxeba maT tarifebSi. amasTanave unda aRiniSnos,

rom eleqtroenergiis tarifSi ar aisaxeba sagareo da Sida valebi, romlebic

qveyanas aseuli milionobiT lari daugrovda. amgvari valebis

momsaxurebisaTvis, msoflio bankis rekomendacia iyo 0.6-0.7 TeTriT/kvtsT

eleqtroenergiis samomxmareblo tarifis gazrda, magram aRniSnuls ar

daeTanxma semeki, vinaidan es did tvirTad daawveboda momxmarebels. es

problema mimdinare periodSic dRis wesrigSi dgas da saWiroa optimaluri

gamosavalis moZebna.

zemoT aRniSnuli sakiTxebis garSemo gamarTul diskusiebSi

monawileoba miiRes PA Consulting-is, saqarTvelos ekonomikis, mrewvelobisa

da vaWrobis saministros, ss `eleqtrogadacemis~, audituri kompania

`konsaudis~, ssip `energogeneraciis~, q. Tbilisis meriis, ss `ei-i-es

Telasis~ , saqarTvelos eleqtroenergiis sabiTumo bazris, Sps

`eleqtrodispetCerizacia-2000~-isa da saTbobenergoinformatikis

warmomadgenlebma.

semekSi gamarTul Sexvedrebze miRebul iqna gadawyvetileba, rom

muSaoba gagrZeldeba ori mimarTulebiT: I. konkretul sakiTxebze

gaerTianebuli Ria ganxilvebi da II. muSa jgufebis Seqmna konkretuli

problemuri sakiTxebis dasamuSaveblad. aRniSnul saredaqcio komisias eTxova

meTodologiis axali redaqciiT SemuSaveba. gamoica semekis Tavmjdomaris

56

Sesabamisi brZaneba. saredaqcio komisiis SemadgenlobaSi Sevidnen rogorc

semekis aparatis TanamSromlebi, aseve sxva saministroebisa da uwyebebis

warmomadgenlebi, kerZod: Temur kopaleiSvili (ekonomikis, mrewvelobis da

vaWrobis saministro), oTar gamyreliZe (saqarTvelos energetikis dargSi

Seqmnili krizisuli mdgomareobis Semswavleli saqarTvelos parlamentis

droebiTi sagamoZiebo komisia), kote daTiaSvili (saqarTvelos profesional

buRalterTa da auditorTa federacia), nodar kodua (saqarTvelos

teqnikuri universitetis profesori), Salva zarandia (saqarTvelos saTbob-

energetikis saministro), murman margvelaSvili (ss `ei-i-es Telasi~).

ukanasknel sam Sexvedraze, semekis TxovniT, mowveul iqna

sakonsultacio kompania PA Consulting-is eqsperti eleqtroenergetikuli da

bunebrivi gazis seqtorebis tarifebis sakiTxebSi batoni eliot tanosi,

romelmac a.w. 29-31 oqtombers Caatara seminari eleqtroenergetikuli

seqtorisa da eleqtroenergiis samomxmareblo tarifebis gansazRvris

saerTaSorisod aRiarebul praqtikasTan dakavSirebiT. sxvadasxva qveynis

magaliTze (aSS, ungreTi, argentina, Cile, moldova, somxeTi, yazaxeTi da

sxv.) seminarze ganxilul iqna eleqtroenergiis samomxmareblo tarifebis

gansazRvris midgomebi. aRniSnuli moicavda tarifSi mogebis normis,

teqnikuri da komerciuli danakargebis, uimedo valebis, saeqspluatacio

danaxarjebisa da sxva faqtorebis asaxvis SesaZlo gzebs. ganxilul iqna

praqtikuli magaliTebi, ramac didi daintereseba gamoiwvia damswreTa Soris.

unda aRiniSnos, rom mTlianobaSi semekis mier dRemde gamarTuli

Ria ganxilvebi metad produqtiuli aRmoCnda. sxvadasxva dainteresebuli

uwyebis mier gamoiTqva metad saintereso da yuradsaRebi mosazrebebi

meTodologiis srulyofasTan dakavSirebiT.

saredaqcio komisiis mier momzadebuli meTodologiis axali

redaqcia sabolood ganixileba semekSi gamarTul Ria sxdomebze, damswre

mxareTa SeniSvnebisa da mosazrebebis gaTvaliswinebiT. amis Semdgom

aRniSnuli meTodologia gamoqveyndeba presaSi sajaro ganxilvisTvis.

b) buneb rivi gazi

“eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis me-5,

42-e da 43-e muxlebis , agreTve semekis 1999 wlis 8 seqtembris #6

dadgenilebiT damtkicebuli “bunebrivi gazis tarifebis dadgenis wesis da

meTodologiis” Sesabamisad, 2002 wels semekma miiRo Sesabamisi

dadgenilebebi da gadawyvetilebebi.

semekis 2002 wlis 4 Tebervlis #1 dadgenilebiT Setanil iqna

cvlileba ss”azotisTvis” eleqtroenergiisa da bunebrivi gazis

transportirebis tarifebis Sesaxeb” semekis 2001 wlis 18 ivlisis #7

dadgenilebaSi, romlis Tanaxmad ss “azotis” gazmomarageba da Sesabamisad

57

transportirebis safasuris gadaxda kompania “iteras” nacvlad daekisra ss

“saqgazs”.

2002 wlis ianvridan saqarTveloSi importirebuli (sazRvramde

motanili) bunebrivi gazis fasis morig gazrdasTan (4 aSS dolariT/1000 m3)

dakavSirebiT, bunebrivi gazis miwodebis licenziatTa ganacxadebis

safuZvelze, dRis wesrigSi dadga tarifebis koreqtirebis sakiTxi.

saqarTveloSi bunebrivi gazis imports da miwodebas, ZiriTadad,

axorcielebs ss “saqgazi”. ss “saqgazis” mier semekSi warmodgenili

ganacxadiT, bunebrivi gazis importis fasis gazrdasTan da agreTve aSS

dolaris mimarT laris kursis cvlilebasTan dakavSirebiT, saproeqto

tarifi bunebrivi gazis sabiTumo miwodebaze Seadgenda 188,31 lars/1000m3

anu moqmedTan (168 lari) SedarebiT gaTvaliswinebuli iyo 20,31 lariT

gazrda. semekis mier, ss “saqgazTan” miRweuli SeTanxmebiT, misi

danaxarjebisa da rentabelobis donis SemcirebiT, bunebrivi gazis sabiTumo

miwodebis tarifis zrda ganisazRvra mxolod 15,0 lariT/1000 m3.

aRniSnulidan gamomdinare, semekis 2002 wlis 6 Tebervlis #2

dadgenilebiT, cvlilebebi iqna Setanili “bunebrivi gazis tarifebis Sesaxeb”

semekis 2001 wlis 4 aprilis #3 dadgenilebaSi. kerZod, damtkicda

bunebrivi gazis sabiTumo miwodebaze Semdegi tarifebi (lari/1000 m3):

dRg-is CaTvliT dRg-is gareSe

a) ss “saqgazs”

_ TboeleqtrosadgurebisTvis _ 132.0

_ danarCeni momxmareblebisTvis 183.0 152.5

b) ss “gazmSens” 183.0 152.5

g) Sps “gazis transportirebis kompanias 175.0 145.83

tarifebi avtomanqanebis gasamarTi SekumSuli gazis sacalo miwodebaze

da bunebrivi gazis transportirebaze ar Secvlila, aseve, bunebrivi gazis

ganawilebis licenziatebis mier, dadgenili wesiT, ganacxadis warmodgenamde

sacalo moxmarebis moqmedi tarifebi darCa ucvleli. aRniSnuli

dadgenilebiT bunebrivi gazis ganawilebis axal licenziats Sps “breTigazs”

(qarelis raioni) daumtkicda sacalo moxmarebis tarifi 29.5 TeTri/m3.

semekis 2002 wlis 30 aprilis #7 dadgenilebiT, “bunebrivi gazis

tarifebis Sesaxeb” semekis 2001 wlis 4 aprilis #3 dadgenilebiT

damtkicebuli sacalo moxmarebis tarifebis nusxas daemata axali

licenziatebi ss “vanigazis” da Sps “gazenergo”, romlebsac daumtkicdaT

bunebrivi gazis sacalo moxmarebis tarifebi Sesabamisad 32.0 da 29.0

TeTri/m3.

semekis 2002 wlis 7 maisis #8 dadgenilebiT damateba da cvlileba

iqna Setanili semekis 1999 wlis 8 seqtembris #6 dadgenilebiT

damtkicebul “bunebrivi gazis tarifebis dadgenis wesi da meTodologiaSi”.

58

kerZod, meTodologias daemata “muxli 111. bunebrivi gazis danakargebi”,

xolo me-19 muxlSi Seicvala tarifis koreqtirebis wesi.

semekis mier miRebul iqna “bunebrivi gazis tarifebis Sesaxeb” 2002

wlis 5 ivlisis #9 dadgenileba, romlis Tanaxmad, semekis 2002 wlis 6

Tebervlis #2 dadgenilebiT saqarTveloSi importirebuli bunebrivi gazis

fasis da Sesabamisad sabiTumo miwodebaze tarifebis gazrdasTan

dakavSirebiT, bunebrivi gazis ganawilebis licenziatTa ganacxadebis

safuZvelze, saqarTvelos regionebSi Seicvala bunebrivi gazis sacalo

moxmarebis tarifebi. amasTan, ss “Tbilgazis” xelmZRvanelobis moTxovniT,

Tbilisis momxmareblebisTvis tarifi darCa ucvleli 27.0 TeTri/m3. am

dadgenilebiT ZalaSi darCa manamde moqmedi bunebrivi gazis sabiTumo

miwodebis, transportirebis da avtomanqanebis gasamarTi SekumSuli gazis

sacalo miwodebis tarifebi.

amasTan, amave dadgenilebiT axal licenziatebs daumtkicdaT tarifebi.

kerZod, avtomanqanebis gasamarTi SekumSuli gazis sacalo miwodebaze Sps

“ibergazs” _ 40.0 TeTri, ss “azots” _ 35.0 TeTri TiToeuli kub.

metrisTvis dRg-is CaTvliT, xolo bunebrivi gazis sacalo moxmarebaze

gamanawilebel kompaniebs ss “baRdaTigazs” _ 31.0 TeTri/m3, Sps “CiraRdani-

2002”-s _ 30.0 TeTri/m3.

semekis 2002 wlis 22 noembris #14 dadgenilebiT, “bunebrivi gazis

tarifebis Sesaxeb” semekis 2002 wlis 5 ivlisis #9 dadgenilebaSi Setanil

iqna damateba da cvlileba. kerZod, axal licenziats, Sps “gazinvestor-

gors” daumtkicda avtomanqanebis gasamarTi SekumSuli gazis sacalo

miwodebis tarifi 40.0 TeTri/m3, xolo licenziis gauqmebasTan dakavSirebiT,

sacalo moxmarebis tarifebis nusxidan amoRebul iqna ss “saqorggazi”.

2002 wlis 1 ivlisidan, saqarTvelos sagadasaxado kodeqsiTD

TboeleqtrosadgurebisaTvis bunebrivi gazis miwodebaze dRg-is da ekologiis

gadasaxadze dadgenili SeRavaTebis gauqmebasTan dakavSirebiT, semekis 2002

wlis 13 dekembris #16 dadgenilebiT, “bunebrivi gazis tarifebis Sesaxeb”

semekis 2002 wlis 5 ivlisis #9 dadgenilebaSi Setanil iqna cvlileba,

romlis Tanaxmad ss “saqgazs” TboeleqtrosadgurebisTvis bunebrivi gazis

miwodebis tarifi aRniSnuli gadasaxadebis CaTvliT daumtkicda 166,2

lari/1000 m3.

2002 wels semekis mier miRebul iqna individualuri gadawyvetilebebi

bunebrivi gazis tarifebis dadgenis Taobaze. kerZod, semekis 2002 wlis 21

Tebervlis #13 gadawyvetilebiT rusTavis ss “azots”, rogorc b/gazis

ganawilebis licenziats, daudginda mis mimdebare teritoriaze ganlagebuli

sawarmoebisTvis Sps “virtuozis”, Sps “emos” da ss “ebaasisTvis” bunebrivi

gazis ganawilebis (gatarebis) tarifi 2.0 lari/1000m3.

semekis 2002 wlis 6 seqtembris #72 gadawyvetilebiT licenziats i.s.

“airs” daudginda samrewvelo sawarmo Sps “samegobrosTvis” bunebrivi gazis

ganawilebis tarifi 20.0 lari/1000 m3.

59

semekis 2002 wlis 13 seqtembris #74 gadawyvetilebiT, licenziats

Sps “did diRoms”, eqsperimentis saxiT, ss “Tbilgazidan” bunebrivi gazis

miwodebis tarifi daudginda 207.0 lari/1000m3. amave gadawyvetilebis

Tanaxmad, Sps “didi diRomma” momxmarebels bunebrivi gazi unda miawodos ss

“TbilgazisTvis” damtkicebuli sacalo moxmarebis tarifiT.

semekis 2002 wlis 15 noembris #89 gadawyvetilebiT, ss “rusTavgazs”

daudginda rusTavis metalurgiuli kombinatisa da mis teritoriaze

arsebuli sawarmoebis mier moxmarebuli bunebrivi gazis ganawilebis

(gatarebis) axali tarifi 1.0 lari/1000m3. amasTan, Zaladakargulad CaiTvala

manamde moqmedi semekis 2001 wlis 6 aprilis #28 gadawyvetilebi

damtkicebuli tarifi.

6. info rmaciuli uz r unvelyofa da saerTaSoriso organizaciebTan

u r TierToba

saangariSo wels semekSi Seiqmna axali struqturuli erTeuli

informaciuli uzrunvelyofisa da analizis departamenti.

departamentis ZiriTadi funqciebia:

a) eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis seqtorSi moqmedi

licenziatebis, agreTve saqarTvelos eleqtroenergiis sabiTumo bazris

mier semekSi dadgenili wesiT, warmodgenili finansuri da teqnikuri

angariSebis analizis safuZvelze, komisiisTvis Sesabamisi daskvnebis

wardgena;

b) eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis seqtorSi moqmedi

licenziatebis mier semekSi warmodgenili sainvesticio programebis

ganxilva;

g) eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis seqtorebSi tarifebis dadgenis,

licenziebis gacemis, modificirebis, SeCerebisa da gauqmebis wesebis,

agreTve eqsport-importis kvotebisa da sxva saxis normebis gansazRvris

meTodologiuri sakiTxebis SemuSaveba;

d) aparatis sxva struqturul erTeulebTan erTad, semekis kompetenciis

farglebSi, eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis seqtorebSi

mimdinare privatizaciis procesSi, investorebTan gasaformebeli

xelSekrulebebis proeqtebis ganxilvaSi monawileoba;

e) semekis informaciuli bazis Seqmna da mis mudmivi ganaxleba. semekis

aparatis Sida kompiuteruli qselis gamarTuli muSaobis uzrunvelyofa

da misi ganviTareba, agreTve semekis muSaobisTvis saWiro samarTlebrivi

aqtebisa da sxvadasxva saxis informaciis semekis Sida kompiuterul

qselSi ganTavseba;

v) semekis eleqtronuli vebgverdis Sedgena, damuSaveba da misi mudmivi

ganaxleba, komisiis dadgenilebebis, gadawyvetilebebis, Sesabamisi saoqmo

Canawerebis, wliuri angariSebis, eleqtroenergetikisa da bunebrivi gazis

60

seqtorebis sxvadasxva saxis teqnikur-ekonomikuri maCveneblebisa da

semekSi arsebuli sxva saxis sajaro informaciis uzrunvelyofa, agreTve

seqtorSi mimdinare procesebis mokle anotaciis semekis eleqtronul

vebgverdze ganTavseba;

z) semekis kavSiris uzrunvelyofa sazRvargareTis analogiur komisiebTan,

energetikis seqtoris sawarmoebTan, energetikis regulirebis regionul

asociaciasTan (ERRA), komunaluri regulirebis komisiebis nacionalur

asociaciasTan (NARUC) da sxva saxis saerTaSoriso organizaciebTan.

energetikis seqtoris regulirebis sakiTxebze arsebul siaxleebTan da

dargSi mimdinare reformebTan dakavSirebiT informaciis urTierTgacvla;

T) dakisrebuli funqciebis Sesrulebis uzrunvelsayofad sxva

uflebamosilebis ganxorcieleba;

informaciuli uzrunvelyofisa da analizis departamentma 2002 wels,

Tavisi saqmianobis sakmaod mokle periodSi Caatara mniSvnelovani da

moculobiTi samuSao. am periodSi departamentSi sxvadasxva uwyebidan

Semovida 45-mde werili, romelsac Sesabamisad mieca reagireba.

gaanalizda da momzadda daskvnebi iseT mniSvnelovan sakiTxebze,

rogoricaa sesb-is yovelTviuri angariSebi, sxvadasxva struqturebis mier

warmodgenili eleqtrosadgurebis mSeneblobisa da reabilitaciis biznes-

gegmebi, sxva mimdinare sakiTxebi.

momzadda semekis eleqtronuli vebgverdi, romlis damuSaveba da

ganaxleba mimdinareobs periodulad. Sesrulebis stadiaSia informaciuli

bazis Seqmna.

saerTaSoriso or ganizaciebTan ur TierToba

semeki saangariSo wels agrZelebda saerTaSoriso kontaqtebs. kerZod,

semeki aris energetikis regulirebis regionaluri asociaciis (ERRA) wevri.

ERRA-s Camoyalibebuli aqvs ori komiteti tarifebisa da fasebis, da

licenzirebisa da konkurenciis. aRniSnuli komitetebis muSaobaSi

monawileobas iReben semekis wevrebi d. ComaxiZe da p. cincaZe. aSS-s

komunaluri sawarmoebis regulirebis komisiis wevrTa nacionaluri

asociaciisa (NARUC) da ganviTarebis saerTaSoriso saagentos (USAID)

mxardaWeriT, 2002 wlis ganmavlobaSi, gaimarTa aRniSnuli komitetebis 3

Sexvedra, sadac monawileobas iRebdnen ERRA-s wevri qveynebis delegaciebi -

albaneTi, somxeTi, bosnia da hercogovina, bulgareTi, xorvatia, CexeTis

respublika, estoneTi, iugoslaviis federaluri respublika (serbia),

saqarTvelo, ungreTi, yazaxeTi, yirgizeTis respublika, latvia, litva,

moldova, poloneTi, rumineTi, ruseTis federacia, slovakeTis respublika,

slovenia, tajikeTi da ukraina. Sexvedrebze ganxilul iqna sakiTxebi: (1)

paralelSi CarTuli qveynebis energosistemebis simZlavreebis urTiergacvlis

meTodebi; (2) seqtorSi wamoWrili sadavo sakiTxebis daregulirebis

61

meqanizmebi; (3) lizingi da sawarmoebis marTvis uflebiT gadacema; (4)

eleqtroenergiis bazris modelebi ERRA-s wevr qveynebSi; (5) sakontrolo

niSnulebis dadgenis praqtika ERRA-s wevr qveynebSi; (6) sasistemo

momsaxureba da tarifebi eleqtroenergetikul seqtorSi; (7) organakveTiani

tarifebi eleqtroenergiis saboloo momxmareblebisaTvis; (8) faswarmoqmnis

principebi mcire damoukidebeli generaciis obieqtebisaTvis.

isic unda iTqvas, rom 2002 wlis aprilSi ERRA-s mier ungreTSi, q.

budapeStSi gaimarTa energetikis regulirebisa da investiciebis pirveli

saerTaSoriso konferencia. konferenciaze warmodgenili momxseneblebis

maRalma kvalifikaciam da maT mier momzadebulma moxsenebebma uzrunvelyves

Catarebuli RonisZiebis mimarT didi daintereseba msoflios sxvadasxva

qveynis energetikis seqtorSi moRvawe sawarmoebisa da potenciuri

investorebis mxridan. ERRA-s wevri qveynebis mixedviT, ganxilul iqna am

qveynebSi arsebuli sainvesticio garemo, energetikis seqtorSi Catarebuli

da mimdinare reformebi, eleqtroenergiis bazris modelebi da sxva

mniSvnelovani sakiTxebi. aRniSnuli konferenciis Sedegebma naTlad aCvena

momavalSi amgvari RonisZiebebis Catarebis aucilebloba.

2002 wlis noemberSi energetikis regulirebis regionaluri asociaciis

(ERRA), aSS-is komunaluri sawarmoebis regulirebis komisiis wevrTa

nacionaluri asociaciisa (NARUC) da ganviTarebis saerTaSoriso saagentos (USAID) erToblivi dafinansebiT aSS-Si gaimarTa energetikis regulirebis

erTkviriani saswavlo programa. es programa gankuTvnili iyo 5 qveynis

warmomadgenlisTvis, maT Soris: ukraina, yirgizeTi, saqarTvelo, moldova da

somxeTi. aRniSnul programaSi monawileoba miiRo semekis aparatis mTavarma

specialistma a. xeTagurma. erT kviriani saswavlo programa iTvaliswinebda

aSS-s pensilvaniisa da niu-jersis maregulirebeli organoebis, aseve,

pensilvaniis, niu-jersisa da delavaris Statebis damoukidebeli sistemis

operatoris (ISO) muSaobisa da eleqtroenergiis konkurentul bazarze

faswarmoqmnis principebis gacnobas. Sedga samuSao Sexvedrebi Crdilo

amerikis energetikis usafrTxoebis asociaciis warmomadgenlebTan.

aRsaniSnavia, rom es asociacia zedamxedvelobas uwevs ara marto aSS-is

energetikul sistemas, aramed Crdilo meqsikisa da aRmosavleT kanadis

Statebsac. programis msvlelobaSi monawileebi aseve imyofebodnen aSS-s

energetikis maregulirebel federalur komisiaSi. monawileebi konkretul

magaliTebze gaecnen aSS-s maregulirebel komisiebSi momxmarebelTa

saCivrebis miRebisa da maTze reagirebis sistemas, maregulirebeli komisiebis

urTierTobisa da zedamxedvelobis sakiTxebs damoukidebeli sistemis

operatorTan (ISO), komisiebis mier sajaro mosmenebis gamarTvis praqtikasa

da licenziatebis mxridan Sesabamisi ganacxadebis wardgenis formebs.

saangariSo wlis bolos, 2002 wlis 1-8 dekembers, ERRA-s finansuri

mxardaWeriT ungreTSi q. budapeStSi gaimarTa `ungrul-amerikuli

TanamSromlobis iniciativis~ (HAPI) egidiT mowyobili `saqarTvelos

62

energetikis mmarTvelebisaTvis perioduli saqmiani swavlebis~ programa,

romelSic monawileoba miiRes semekis iuriduli departamentis iuridiuli

sammarTvelos ufrosma z. gabelaim da informaciuli uzrunvelyofisa da

analizis departamentis mTavarma specialistma d. namCevaZem. maT garda

programaSi monawileobdnen saqarTvelos saTbob-energetikis saministros, ss

`saqarTvelos gaerTianebuli sadistribucio energokompaniis~, saqarTvelos

navTobisa da gazis saxelmwifo saagentos, saqarTvelos navTobis

saerTaSoriso korporaciis~, saqarTvelos gazis saerTaSoriso korporaciis~

warmomadgenlebi. programis organizatori gaxldaT “TESCO International Cooperation and Consulting Services Co” Ltd.-saerTaSoriso samecniero-teqnikuri organizacia.

swavlebis programiT gaTvaliswinebuli iyo ungreTis

eleqtroenergetikis, bunebrivi gazis da navTobis seqtorebis ganviTarebis

aTwliani gamocdilebis gaziareba. gansakuTrebuli yuradReba hqonda

daTmobili eleqtroenergetikis seqtoris restruqturizaciasa da

privatizacias. amasTan, swavlebis monawileebi gaecnen aRniSuli seqtorebis

konkretul sawarmoTa saqmianobas. maT Soris, q. budapeStis

eleqtroenergiisa da bunebrivi gazis gamanawilebeli kompaniebis saqmianobas.

calke Sexvedrebi moewyo eneregtikis seqtoris analogiuri saxelmwifo

struqturebis warmomadgenlebTan, sadac sxva sakiTxebTan erTad ganxilul

iqna dargis regulirebisa da marTvis ZiriTadi aspeqtebi.

zemoaRniSnul programebSi semekis specialistebis daswrebam aamaRla

maTi kvalifikacia. saerTo jamSi unda iTqvas, rom aseTi saxis seminarebsa da

leqciebis kursebze daswreba mniSvnelovnad uwyobs xels semekis muSaobis

daxvewas da mizanSewonilia momavalSi maTi gagrZeleba.

semeks eleqtronuli fostis saSualebiT mudmivi kavSiri aqvs sxvadasxva

qveynis analogiur komisiebTan. am kavSirebis saSualebiT xorcieldeba

informaciis sistematuri urTierTgacvla, seqtorSi arsebuli miRwevebisa da

problematuri sakiTxebis daregulirebis meqanizmebis mosaZieblad.

7. moqalaqeTa u f lebebis dacva

• depar tamentis Seqmnis winapiroba da mokle istoria

saqarTvelos energetikis maregulirebel erovnul komisiaSi 2001

wlis 1 ivnisidan Camoyalibda da muSaobas Seudga samoqalaqo uflebebis

dacvis departamenti, romlis Seqmnis iniciativa Tavad semeks ekuTvnis da

misi idea mniSvnelovnad scdeba sazogadoebasTan urTierTobis funqciebs da

gacilebiT globalur masStabebs iRebs, rac gadawyvetilebebis miRebaSi

sazogadoebis CarTvasac moiTxovs. semekma araerTi konsultacia gaiara

63

samTavrobo Tu arasamTavrobo organizaciebTan, parlamentis garkveul

wreebTan, aseve Tavis partnior, aSS-is miCiganis Statis maregulirebel

komisiasTan da mivida daskvnamde, rom farTo sazogadoebasTan kavSiris

dasamyareblad da momxmarebelTa uflebebis efeqturad dasacavad saWiro iyo

Sesabamisi departamentis Camoyalibeba, radgan energetikis regulireba

moqalaqeTa uflebebis dacvasTanac aris dakavSirebuli.

semeks mniSvnelovani gadawyvetilebebi aqvs momxmarebelTa uflebebis

dacvis sferoSic, romlebic farTo sazogadoebisTvisac unda iyos cnobili;

swored samoqalaqo uflebebis dacvis departamentis meSveobiT semekis yvela

qmedeba _ gadawyvetilebis Tu dadgenilebis miReba sazogadoebisTvis

xelmisawvdomi xdeba.

sazogadoebas, individualur pirovnebebs komisiisgan surT miiRon

zusti pasuxebi dargSi arsebul problemebTan dakavSirebiT, ufro vrclad,

vidre es xdeba presaSi an televiziiT. maT amaSic samoqalaqo uflebebis

dacvis departamenti exmareba.

moqalaqeebs, sxvadasxva dros, uCndebaT energetikasTan dakavSirebuli

sayofacxovrebo problemebi, romelTa arsSi garkveva da mogvareba Tavad

uZneldebaT. aRniSnuli problemebis umetesi nawili gamanawilebel

kompaniebTan urTierTobaSi iCens Tavs. momxmarebels aseTi sadavo sakiTxebis

gadaWraSi samoqalaqo uflebaTa dacvis departamenti uwevs daxmarebas.

rac mTavaria, semekis samoqalaqo uflebebis dacvis departamenti

rogorc Tavad maregulirebeli komisia, iseTive arapolitikuria da misi

saqmianoba iseve gamWvirvalea,

semekis samoqalaqo uf l ebebis dacvis depar tamenti eqvsi TanamSromlisgan aris dakompleqtebu li

imis gamo, rom 2002 wels departamentSi mimdinare samuSaos moculoba

sagrZnoblad gaizarda, imata momxmarebelTa mxridan satelefono `cxeli

xaziT~ da werilobiT Semosulma gancxadebebma, aseve, gafarTovda misi

kontaqtebi sazogadoebisa da arasamTavrobo organizaciebis

warmomadgenlebTan, q. Tbilisis sakrebulosa da meriasTan, eleqtroenergiisa

da bunebrivi gazis gamanawilebel kompaniebTan, aucilebeli gaxda damatebiT

ori axali TanamSromlis (mamuka WiTanava, vasil eqseuliZe) miReba.

muSaobis dawyebamde maT ramdenimeTviani staJireba gaiares departamentis

saqmianobis specifikaSi gasarkvevad, semekis dadgenilebebisa da

gadawyvetilebebis gasacnobad, Sexvedrebis, preskonferenciebisa da `Ria karis

dReebis~ CatarebisaTvis aucilebeli unar-Cvevebis gamosamuSaveblad.

2002 wels samoqalaqo u f lebebis dacvis departamentis muSaobis specifika daixvewa, gacilebiT masStaburi gaxda da Semdegi saxiT Camoyalib da :

64

_ saqarTvelos mosaxleobis samoqalaqo uflebebis cnobierebis gazrdisa da

gaRrmavebis xelSewyoba, momxmarebelTa uflebebis dacva sxvadasxva

saganmanaTleblo, molaparakebiTi da kulturuli strategiebis saSualebiT;

_ momxmareblis (mosaxleoba da organizaciebi) uflebaTa dacva

eleqtroenergiisa da bunebrivi gazis gamanawilebel kompaniebsa da

momxmarebels Soris sadavo sakiTxis warmoSobis SemTxvevaSi. yoveli aseTi

konkretuli Tu sazogado SemTxvevis ganxilva, Seswavla da momxmareblis

sasargeblod gadawyveta;

_ komisiis dadgenilebebisa da gadawyvetilebebis proeqtebis, agreTve,

komisiis sxdomebis momzadebasa da CatarebaSi monawileobis miReba;

_ komisiaSi Semosuli im sadavo sakiTxebis ganxilvaSi monawileoba, romelic

momxmarebelsa da gamanawilebel kompaniebs Soris warmoiSveba. amis Taobaze

winadadebebis momzadeba da komisiisaTvis wardgena.

_ semekis dadgenilebebisa da gadawyvetilebebis SemuSavebisas, gansakuTrebiT,

eleqtroenergiisa da bunebrivi gazis samomxmareblo tarifebis cvlilebisas

momxmarebelTa interesebis lobireba arsebuli mZime socialuri fonis

gaTvaliswinebiT;

_ saTemo da profesiul organizaciebTan kavSiris damyareba da maTi

interesebis gaTvaliswinebiT, sazogadoebis winaSe mdgari, energetikisa da

masTan dakavSirebuli sxvadasxva problemebis mogvarebisaTvis aucilebeli

RonisZiebebis gatareba;

_ momxmareblisaTvis da Sesabamisad, mTeli mosaxleobisaTvis

energetikis dargSi arsebuli mdgomareobis Sesaxeb marTali informaciis

miwodeba da arsebuli problemebis konstruqciulad gadaWraSi aqtiuri

monawileobis miReba;

_ sazogadoebasa da energetikis dargSi moqmedi sxvadasxva uwyebis

warmomadgenlebs Soris dialogebis mowyoba da amiT, arsebuli problemebis

konstuqciulad mogvarebaSi wvlilis Setana;

_ presis Tu satelevizio gadacemebis yoveldRiuri mimoxilva, analizi da,

saWiroebis SemTxvevaSi, maTze reagireba; energetikaSi arsebuli problemebis,

komisiisa da departamentis saqmianobis gaSuqeba presaSi da televiziiT;

• departamentis muSaoba ramdenime mimarTulebiT xorcieldeba

`cxeli xazi~

dRidan departamentis amoqmedebisa, satelefono `cxeli xazi~ (tel: 25

29 82) mis daqvemdebarebaSia. yoveldRiurad `cxeli xazis~ meSveobiT

mravali adamiani, ZiriTadad Tbilisis mosaxleoba, ukavSirdeba departaments

da misgan sakuTari problemis mogvarebas iTxovs. aseve, `cxeli xazis~

saSualebiT momxmarebeli iRebs misTvis saintereso informacias energetikis

dargSi mimdinare procesebze.

departamentis arsebobis manZilze `cxeli xaziT~ Semovida 4500

satelefono gancxadeba, aqedan, 2002 wels maTma raodenobam 3780 Seadgina.

65

garda amisa, `cxeli xazis~ meSveobiT moqalaqeebi aTasobiT sxvadasxva

xasiaTis SekiTxviT an rCevis miRebis mizniT ukavSirdebian departaments.

msgavsi xasiaTis satelefono zarebis aRricxvas TanamSromlebi ar awarmoeben.

departamentis TanamSromlebs arc erTi satelefono gancxadeba Tu SekiTxva

ar dautovebiaT reagirebis gareSe da TavianTi kompetenciis farglebSi,

maqsimalur daxmarebas uweven moqalaqeebs problemebis mogvarebaSi, rasac

mowmobs momxmarebelTa mier sityvierad Tu presis meSveobiT gamoTqmuli

madlobebi.

satelefono gancxadebebis didi nawili exeba momxmareblis

urTierTobas `ei-i-es TelasTan~ da `TbilgazTan~. sadavo sakiTxis

mosagvareblad departamenti ukavSirdeba gamanawilebeli kompaniis im

samsaxurebs, romlebTanac momxmarebels gaaCnia pretenzia. departamenti

cdilobs, samarTlianobis farglebSi daicvas momxmareblis interesebi.

problemaze muSaobis procesSic da misi mogvarebis Semdegac, pasuxis

Setyobinebis mizniT, departamenti Tavad ukavSirdeba moqalaqes. swored

aseTi moqmedebiT SesaZlebeli xdeba ama Tu im sadavo sakiTxis swrafad da

efeqtianad gadaWra. muSaobis amgvari meTodi momxmarebelTa mxridan, xSirad,

gaocebasac iwvevs. maTive TqmiT, imis gamo, rom msgavsi meqanizmi sxva

uwyebebSi naklebad aris aprobirebuli.

departamenti damoukidebelia, magram amave dros, mas mWidro kavSiri

aqvs semekis sxva profesiul departamentebTan, gansakuTrebiT iuridiulTan,

radgan bevr gancxadebaSi dasmulia sakiTxi energomwarmoebelTa mxridan

kanonis darRvevaze, razedac iuridiuli konsultaciis saxiT ganmartebebis

micemaa aucilebeli.

moqalaqeTa miReba

departamentSi, yovel samuSao dRes garda xuTSabaTisa (xuTSabaTobiT

tardeba “Ria karis dRe”), 12 sT-dan 17 sT-mde warmoebs moqalaqeTa miReba.

nebismier moqalaqes daubrkoleblad SeuZlia Semoitanos gancxadeba an

sityvierad gadasces Tavisi satkivari departamentis TanamSromlebs.

problemis mogvareba, xSir SemTxvevaSi, moqalaqis TandaswrebiT iwyeba, xdeba

misi garkveva situaciaSi, Sesabamisi rCevebis micema, saWiroebis SemTxvevaSi

ki _ momxmareblis dakavSireba semekis iuristebTan. Tu problema rTulad

gadasaWrelia, departamenti moqalaqis gareSe ganagrZobs mis mogvarebas.

sadavo sakiTxis gadaWris an kompromisuli variantis gamonaxvis SemTxvevaSi,

departamenti moqalaqes dauyovnebliv acnobebs pasuxs sityvierad an misi

survilis SemTxvevaSi, werilobiT.

arsebobis manZilze departamentSi werilobiT Semovida 610 gancxadeba,

maT Soris koleqtiuri gancxadebebic, rogorc dedaqalaqidan, aseve,

saqarTvelos sxvadasxva qalaqidan da raionidan. aqedan, 2002 wels

Semosuli gancxadebebis raodenoba 431 Seadgens. departamentis

TanamSromlebis mcdelobiT, saqmis obieqturobidan gamomdinare SesaZlebeli

gaxda gancxadebebSi aRniSnuli sadavo sakiTxebis didi nawilis

momxmarebelTa sasargeblod gadawyveta, danarCenis _ or mxares Soris

kompromisuli variantis gamonaxviTa da daZabuli urTierTobis

ganeitralebiT. departamenti cdilobs, momxmarebeli kmayofili darCes misi

muSaobiT da darwmunebuli iyos, rom nebismier SemTxvevaSi, sadavo sakiTxTan

dakavSirebul yvela instanciaSi calsaxad moxdeba misi interesebis

lobireba. samoqalaqo uflebebis dacvis departaments moqalaqeTa

gancxadebebi egzavnebaT, agreTve, saxelmwifo kancelariidan, saqarTvelos

parlamentis adamianTa uflebaTa dacvis, moqalaqeTa peticiebisa da

samoqalaqo sazogadoebis mSeneblobis komitetidan, parlamentis dargobrivi

ekonomikis komitetidan, maJoritari deputatebis fraqciidan, q. Tbilisis

sakrebulodan, q. Tbilisis meriis energetikuli samsaxuridan, saxelmwifo

antimonopoliuri samsaxuridan, saqarTvelos antikorufciuli biurodan da

sxv.

2002 wels moqalaqeTagan semekSi Semosuli gancxadebebis analizis sqematu r i varianti

raodenoba 4211

`cxeli xazi~ 3780

werilobiTi 431

Semosuli gancxadebebi

sfero

eleqtroenergetika 3429

bunebrivi gazi 782

werilobiTi 409

`cxeli xazi~ 3020

`cxeli xazi~ 760

werilobiTi 22

66

67

qvemoTmoyvanil cx rilSi naCvenebia, Tu ZiriTadad ra Temebze Semo dis

moqalaqeTa gancxadebebi gancxadebebis mixedviT Tu vimsjelebT:

1. momxmarebelTa didi umravlesoba Tvlis, rom maT mimarT ricxuli Zveli

davalianebebi `ei-i-es Telasis~ mier arasworad aris daangariSebuli;

2. TavianT gancxadebebSi moqalaqeebi iTxoven fiqsirebuli wesiT (oTaxebis

raodenobis mixedviT) daricxuli Zveli davalianebebis axal mricxvelze

dafiqsirebuli saSualo Tviuri xarjis mixedviT gadaangariSebas, radgan

miaCniaT, rom swored axali mricxveli asaxavs maT realur moxmarebas;

3. 2002 wlis zamTarSi moqalaqeebis SeSfoTebis mizezs eleqtroenergiis

jgufuri gamorTvebi warmoadgens. am xasiaTis gancxadebebi, ZiriTadad

koleqtiuria;

4. imata im momxmarebelTa raodenobam, romelebic Tvlian, rom maT mimarT

`ei-i-es Telasis~ braldeba, eleqtroenergiis datacebisa da mricxvelebis

gayalbebis Sesaxeb, usafuZvloa da SantaJis xasiaTs atarebs;

4. moqalaqeTa nawili eleqtroenergiisa da bunebrivi gazis miwodebis

usamarTlod Sewyvetas uCivis.

maT Soris # Semosuli gancxadebebis Tema

sul `cxeli xazi~ werilobiTi

1 2 3 4 5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Zveli davalianebebis

arasworad daangariSeba

mricxvelis Cvenebis siswore

usamarTlo gamorTvebi

(eleqroenergia, bunebrivi

gazi)

mricxvelis gayalbebis

braldeba

jgufuri gamorTvebi

Zveli valebis gadaangariSeba

eleqroenergiis datacebis

braldeba aralegaluri

xazebiT

sxva

sul

1887

158

675

543

248

520

137

43

4211

1789

126

608

445

211

443

115

43

3780

98

32

67

98

37

77

22

__

431

68

`Ria karis dRe~

yovel xuTSabaTs samoqalaqo uflebebis dacvis departamenti atarebs

`Ria karis dRes~, sadac arsebuli problemebis konstuqciulad mogvarebis

mizniT, sazogadoebisa da energetikis sxvadasxva dargisa Tu

uwyebis warmomadgenlebs Soris ewyoba dialogi. semekSi, jerjerobiT,

mxolod samoqalaqo uflebebis dacvis departaments aqvs ufleba,

damoukideblad Caataros Ria ganxilvebi an preskonferenciebi.

`Ria karis dRe~ SesaZloa mieZRvnas erT an ramdenime problemas,

romelTa SerCeva moqalaqeTa gancxadebebSi dasmuli sadavo sakiTxebis

ganzogadebiT xdeba. aseve, `Ria karis dReze~ ganixileba energetikis dargSi

arsebuli is problemebi, romlebic sazogadoebis did nawils awuxebs.

gansaxilvel sakiTxebs departamenti winaswar amuSavebs.

`Ria karis dReze~ departamenti iwvevs gansaxilvel problemasTan

dakavSirebul yvela uwyebis warmomadgenels, specialistebs, masmedias,

arasamTavrobo organizaciebs, mosaxleobis warmomadgenlebs _ departamentis

kari yvelasTvis Riaa. sajaro mosmenebze departaments fasilitatoris, anu

garkveulwilad, xelSemwyobis, dialogis warmmarTvelis roli akisria;

kiTxvebze konkretul pasuxebs iZlevian specialistebi _ ekonomistebi,

iuristebi, eleqtroenergetikosebi, bunebrivi gazis specialistebi.

nebismier sajaro ganxilvaze departamentis interess, momxmarebelTa

uflebebis dacvis wina planze wamoweva warmoadgens. am konkretul

SemTxvevaSi es energetikas exeba, Tumca, SesaZlebelia, sxva mwvave socialur

sakiTxebsac Seexos. mas sajarod gamoaqvs is tkivili, romelic sazogadoebas

gaaCnia da igi adresatamde miaqvs. departamentis meTodologia mdgomareobs

SemdegSi: SeZlebisdagvarad miawodos informacia yvelas manamde, vidre amas

TviTon moiTxoven da ar Semoifarglos mxolod ama Tu im faqtze reagirebiT.

dRidan daarsebisa, samoqalaqo uflebebis dacvis departamentma Caatara

84 `Ria karis dRe~ da 18 preskonferencia. aqedan, 2002 wels _ 55 `Ria

karis dRe~ da 13 preskonferencia.

Catarebul Sexvedrebs Soris mniSvnelovani iyo `ei-i-es Telasis~ da

misi yvela kategoriis momxmareblisaTvis `eleqtroenergiis miwodebis,

momsaxurebis da moxmarebis pirobebis~ dacvasTan, eleqtroenergiisa da

bunebrivi gazis tarifebis cvlilebasTan, q. Tbilisis uwyveti

eleqtromomaragebiT uzrunvelyofasTan, zamTris sezonSi eleqtroenergiiTa

da gaziT dedaqalaqis momaragebis garantiebTan, eleqtroenergiis Zveli

davalianebebis dafarvasTan, `ei-i-es Telasis~ abonentTa momsaxurebis

centrebSi davalianebis amoRebis erTiani sistemis (procedurebis) dacvasTan,

q. Tbilisis miwisZvriT dazaralebuli ubnebisaTvis eleqtroenergiis

uwyvetad miwodebasTan, `ei-i-es Telassa~ da momxmarebels Soris

69

gasaformebel xelSekrulebebTan, bunebrivi gazis moxmarebisas usafrTxoebis

normebis dacvasTan, `TbilgazisaTvis~ ganawilebis licenziis gagrZelebasTan

da mosaxleobisaTvis sxva aqtualur problemebTan dakavSirebuli mosmenebi

da ganxilvebi.

2002 wlis dasawyisidan q. Tbilisis mosaxleobis SeSfoTebis mizezs

gaumricxvelianebel ubnebSi eleqtroenergiis mkacri grafikiT miwodeba

warmoadgenda. amasTan dakavSirebiT, semekis samoqalaqo uflebaTa dacvis

departamentma araerTi Ria ganxilva moawyo da q. Tbilisis mricxvelebis

gareSe darCenili ubnebis mosaxleobasa da `ei-i-es Telass~ Soris

SeTanxmebasac miaRwia, ramac xeli Seuwyo mosaxleobisaTvis eleqtroenergiis

normalurad miwodebis aRdgenas. am Sexvedrebma xeli Seuwyo q. Tbilisis

gaumricxvelianebel ubnebSi ramdenime saintereso eqsperimentis danergvas.

(gazafxulis dadgomidan es problema dedaqalaqis mosaxleobisTvis

moxsnilia.) agreTve, TbilisSi eleqtroenergiis deficitiT gamowveul

jgufur SezRudvebTan dakavSirebiT, saqarTvelos parlamentis Tbilisis

maJoritari deputaciis TxovniT, 2002 wlis dekembris Sua ricxvebSi,

semekSi moewyo gafarToebuli sxdoma, romelsac eswreboda saqarTvelos

parlamentis vice-spikeri merab samadaSvili, gldani_naZaladevis raionis

gamgeobis warmomadgenlebi, `ei-i-es Telasis~ pasuxismgebeli pirebi, gldani-

naZaladevis raionis mosaxleobisa da masmediis warmomadgenlebi. Sexvedraze

aRniSnuli raionis gaumricxvelianebeli mosaxleobis eleqtroenergiiT

uwyvetad momaragebis SesaZleblobebze imsjeles. semekma aRniSnuli

gafarToebuli sxdoma Tavisi 2002 wlis 20 dekembris #102

gadawyvetilebiT gaamyara _ `q. Tbilisis umricxvelo momxmarebelTa

eleqtromomaragebis Sesaxeb~, riTac dauSveblad miiCnia `ei-i-es Telasis~

mier dedaqalaqis gaumricxvelianebeli ubnebisaTvis eleqtroenergiis

miwodebis SezRudva.

departamentis TanamSromlebma, q. Tbilisis isan-samgoris maJoritari

deputatis _ mixeil maWavarianis TxovniT, sxvadasxva dros, energetikul

problemebTan dakavSirebiT, ramdenime Sexvedra gamarTes aRniSnuli raionis

mosaxleobasTan da Sexvedrebis Semdegac mraval momxmarebels gauwies

daxmareba individualuri sadavo sakiTxebis mogvarebaSi.

2002 wlis zamTris sezonSi departamentma ramdenime Ria ganxilva

`Tbilgazis~ abonentTa usafrTxoebis garantiebis dacvas miuZRvna, rac

dakavSirebuli iyo rogorc q. Tbilisis sxvadasxva raionSi

gazgamanawilebeli qselis avariulobis gamo miwisqveSa korozirebuli

milebidan da wnevis cvalebadobis gamo bunebrivi gazis gaJonvis faqtebTan,

aseve, mosaxleobis mxridan usafrTxoebis normebis ugulebelyofasTan

kuTvnili gazdanadgarebis damontaJebisa da moxmarebisas. zamTris periodSi

aRniSnulma avariulma SemTxvevebma aTeulobiT adamianis sicocxle Seiwira,

mraval ojaxs ki soliduri zarali miayena.

70

rac Seexeba bunebrivi gazis samomxmareblo tarifs, q. TbilisSi igi 1

kubur metrze 27 TeTrs Seadgens da miuxedavad 30 TeTramde matebaze

`Tbilgazis~ mier Semotanili ganacxadisa, semekma misi gazrda

mizanSewonilad ar CaTvala.

2002 wlis dekemberSi semekis winaSe dRis wesrigSi dadga

`Tbilgazis~ miwodebisa da ganawilebis licenziis moqmedebis vadis

gagrZelebis sakiTxi, rac semekis sxdomaze iqna ganxiluli.

maregulirebelma komisiam q. Tbilisis gazgamanawilebel kompanias menejmentis

gaumjobesebasTan, gazgamanawilebel qselSi gadaudebeli sareabilitacio

samuSaoebis Catarebisa da usafrTxoebis normebis dacvis myar garantiebTan

dakavSirebuli programis warmodgena mosTxova. semekma, mxolod bunebrivi

gazis momxmarebelTa interesebidan gamomdinare, erTi TviT, 2003 wlis 31

ianvramde gaugrZela `Tbilgazs~ licenziis moqmedebis vada.

samoqalaqo uflebaTa dacvis departamentma eleqtroenergiis tarifis

cvlilebasTan dakavSirebiT, 2002 wlis zafxulSi didi samuSao gaswia.

aRniSnul problemas mieZRvna ramdenime `Ria karis dRe~, romlebsac

eswrebodnen `ei-i-es Telasis~, sazogadoebisa da arasamTavrobo

organizaciebis warmomadgenlebi. departamenti, momxmarebelTa interesebis

lobirebisa da maTi uflebebis dacvis mizniT, aqtiurad monawileobda semeksa

da `ei-i-es Telass~ Soris satarifo cvlilebasTan dakavSirebul

konsultaciebsa da saqmian SexvedrebSi. meti gamWvirvalobisTvis

maregulirebelma komisiam damoukidebel auditur firma `konsauds~ mimarTa.

semekis ZalisxmeviT eleqtroenergiis tarifi q. Tbilisis mosaxleobisaTvis

mxolod 1,3 TeTriT gaizarda 1 kvtsT-ze, nacvlad `ei-i-es Telasis~ mier

ganacxadiT moTxovnili 2.86 TeTrisa; xolo saqarTvelos danarCen regionebSi

_ 0,5 TeTriT. amasTan dakavSirebuli semekis 2002 wlis 15 oqtombris #12

dadgenileba, nacvlad 1 seqtembrisa, 1 noembridan Sevida ZalaSi, rasac win

uZRoda Ria ganxilvebi da maregulirebeli komisiis ori sajaro,

gafarToebuli sxdoma.

eleqtroenergiis axali tarifebis damtkicebamde, 2002 wlis 13

agvistos #67 gadawyvetilebiT semekma `ei-i-es Telasi~ daavaldebula

tarifis namati Tanxebis mobilizeba specialur sabanko angariSze moexdina,

rac 2002-2003 wlebis Semodgoma-zamTris ganmavlobaSi q. Tbilisis uwyveti

eleqtroenergiiT momaragebas unda moxmareboda, aseve, 2002 wlis 31

dekembramde yvela kategoriis momxmarebelTan individualuri xelSekrulebebi

gaeformebina.

2002 weli dasrulda saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 30

dekembris #1/3/136 gadawyvetilebiT, romelmac sazogadoebis did nawilSi

imTaviTve aJiotaJi gamoiwvia. sakonstitucio sasamarTlom semekis 2002

wlis 15 oqtombris #12 da 2001 wlis 31 dekembris #15 dadgenilebebi

mosaxleobisaTvis eleqtroenergiis Sesasyidi tarifebisa da eleqtroenergiis

safasuris fiqsirebuli gadaxdis wesis nawilSi arakonstituciurad scno da

71

semeks eleqtroenergiis Sesasyidi tarifebis Semcireba daavala. aRniSnuli

gadawyvetileba zogierTi politikosisaTvis mkveTri populisturi

gancxadebebisa da momaval arCevnebSi mosaxleobis gulismogebis mizniT,

mcdari informaciebis gavrcelebis sababad iqca. aseT fonze tarifebis

ucilobeli Semcirebis SesaZleblobaTa Ziebis mTeli simZime maregulirebel

komisias da Sesabamisad, samoqalaqo uflebebis dacvis departamentsac daawva.

individualu r sadavo skiTxebTan dakavSirebu li Ria

ganxilvebis Catareba 2002 wels departamentma Caatara moxmarebelsa (mosaxleoba da

organizaciebi) da gamanawilebel kompanias Soris warmoqmnili 72

individualuri sadavo sakiTxis Ria ganxilva, riTac arsebiTad Seuwyo xeli

maT saboloo mogvarebas.

gansakuTrebulad rTuli sadavo sakiTxebis gadaWris mizniT,

departamenti awyobs Ria ganxilvebs, aseve, im SemTxvevaSi, roca saqme exeba

organizaciebsa da gamanawilebel kompanias Soris warmoqmnil problemebs.

ganxilvebSi monawileoben rogorc modave mxareebi, aseve semekis iuridiuli,

ekonomikuri, eleqtroenergetikuli Tu bunebrivi gazis departamentebic.

ramdenime aseTi sakiTxi semekis sxdomebzec iqna ganxiluli, razedac komisiam

gadawyvetilebebic gamoitana.

2002 wels samoqalaqo uflebaTa dacvis departamentma daxmareba

gauwia aTeulobiT organizacias: saxelmwifo samedicino instituts,

saqrTvelos urbanizaciisa da mSeneblobis saministros, gamomcemloba

`samSoblos~, `dinamos~ stadions, asociacia `kaTarziss~, `saqinforms~,

telekompania `mirs~, q. Tbilisis zogierT samedicino dawesebulebas da sxv.

semekis da d genilebebisa da gadawyve tilebebis miRebaSi monawileoba

samoqalaqo uflebebis dacvis departamenti, iseve rogorc semekis sxva

departamentebi, aqtiur monawileobas iRebs semekis saqmianobaSi, misi

dadgenilebebisa Tu gadawyvetilebebis SemuSavebaSi. departamenti

sazogadoebis iteresebidan gamomdinare, komisionerebis winaSe ayenebs ama Tu

im sakiTxs, raTa es ukanaskneli aucileblad iqnes gaTvaliswinebuli semekis

momaval gadawyvetilebebsa da dadgenilebebSi. miuxedavad mravali sirTulisa,

semeki da misi samoqalaqo uflebaTa dacvis departamenti erTad dganan

moqalaqeTa interesebis dasacavad.

72

sazogadoebasTan u r TierToba

dRidan Seqmnisa, samoqalaqo uflebebis dacvis departamentma aqtiurad

daiwyo TanamSromloba mosaxleobis interesebis gamomxatvel arasamTavrobo

organizaciebTan (`saqarTvelos energetikosTa sazogadoeba~, `Tavisuflebis

instituti~, `vakis gonivruli ganviTareba~, sazogadoeba `begTari~,

`socialurad dazaralebul moqalaqeTa kavSiri~, `Tbilisisa da daba wyneTis

samoqalaqo mrCevelTa komisia~, `sazogadoeba varkeTili~, `didi diRomis

sazogadoebrivi sabWo~, `sazogadoeba didi diRomi~, `momxmarebelTa

uflebebis dacvis kavSiri~ da sxva), Tbilisis sakrebulosTan, saxelmwifo

antimonopoliur da q. Tbilisis meriis energetikis samsaxurebTan, romelTa

warmomadgenlebi, saWiroebis SemTxvevaSi, aucileblad eswrebian rogorc

departamentis `Ria karis dReebs~, aseve, semekis sxdomebs.

departamenti winaswar uTanxmdeba da iwvevs arasamTavrobo

organizaciebs da sakrebulos Ria ganxilvebSi monawileobis misaRebad, dRis

wesrigSi mdgar problemebTan dakavSirebiT sakuTari poziciis

dasafiqsireblad. departamentis daxmarebiT arasamTavrobo organizaciebis da

sakrebulos warmomadgenlebi xSirad xvdebian rogorc semekis, aseve `ei-i-es

Telasis~, `eleqtrodispetCerizaciis~, `eleqtrogadacemis~, `sabiTumo

bazris~, `ei-i-es mtkvaris~, `energogeneraciis~, `saqgazis~, `gazis

trasportirebis kompaniis~, `Tbilgazis~, agreTve, eleqtroenergiisa da

bunebrivi gazis gamanawilebeli sxva kompaniebis warmomadgenlebs. amis

garda, xSiria SemTxvevebi, rodesac departamentis warmomadgenlebi

monawileobas iReben arasamTavrobo, Tu samTavrobo organizaciaTa,

sakrebulos mier dagegmil SexvedrebSi.

semeki mzad aris, nebismieri Tavisi saqmianoba gamWvirvale da sajaro

gaxados, departamentis saSualebiT mas urTierToba aqvs sazogadoebasTan da

gadawyvetilebebis miRebis procesSi sazogadoebis CarTvis momxrea.

masmediasTan u r TierToba sazogadoebasTan kavSirs departamenti masmediasTan urTierTobiTac

amyarebs. departamentis yoveli sajaro ganxilva da semekis is sxdomebi,

romlebic farTo sazogadoebis interesis sagans warmoadgens, Suqdeba

presiTa da televiziiT. departamenti mzad aris, nebismieri saWiro

informacia miawodos Jurnalistebs da aucileblobis SemTxvevaSi,

uzrunvelyos maTi Sexvedra komisiis TavmjdomaresTan an wevrebTan.

garda amisa, departamentSi yoveldRiurad xdeba presisa da

satelevizio sainformacio gadacemebis mimoxilva da, saWiroebis SemTxvevaSi,

maTze reagireba.

73

masmediasTan urTierTobiT semekis saqmianoba gacilebiT gamWvirvale da

gasagebi xdeba sazogadoebisTvis.

energokompaniebTan urTier Toba

samoqalaqo uflebebis dacvis mizniT, departamentma mravalmxrivi

urTierTobebi daamyara energokompaniebTan. Tumca, Semosuli gancxadebebidan

gamomdinare, mas yvelaze xSiri kontaqtebi `ei-i-es TelasTan~ aqvs.

departamenti itovebs uflebas, momxmareblebTan dakavSirebuli garkveuli

problmebis mosagvareblad, dagegmos Sexvedrebi gamanawilebeli kompaniebis

mTavar menejerebTan. TiTqmis yovel samuSao dRes, dilis saaTebSi,

departamentis TanamSromlebi `ei-i-es Telasis~ abonentTa momsaxurebis

centrebs akiTxaven da adgilze agvareben momxmarebelTa problemebs, aseve,

situaciis gasakontroleblad, Tu sadavo sakiTxebis gadasaWrelad Tbilisis

sxvadasxva ubnebSic gadian.

2002 wels, departamentSi, momxmarebelTa mxridan mravlad Semovida

eleqtroenergiis datacebis braldebasTan dakavSirebuli gancxadebebi.

swored momxmarebelTa uflebebis dacvis mizniT, departamentSi miiRes

gadawyvetileba, sistematurad daswrebodnen `ei-i-es Telasis~ mier q.

Tbilisis sxvadasxva raionis momxmarebelTa mricxvelebis Semowmebis

RonisZiebebs, raTa maqsimalurad daculi yofiliyo aRricxvis kvanZebis

Semowmebisa da Sesabamisi aqtebis Sedgenis procedurebi.

USAID-is `saqarTvelos zamT ris gaTbobis daxmarebis prog ramaSi~ monawileoba

aSS-is saerTaSoriso ganviTarebis saagentosTan (USAID) da

saqarTvelos jandacvisa da socuzrunvelyofis saministrosTan winaswari

SeTanxmebis safuZvelze, departamentma daxmareba gauwia socialurad

daucvel im moqalaqeebs, romelTa monacemebsac satelefono `cxeli xazidan~

Tu werilobiT Semosul gancxadebebze dayrdnobiT flobda. swored aRniSnul

monacemTa bazis mixedviT, departamentma pirvelad 2001 wlis seqtember-

oqtomberSi Seadgina SeWirvebul moqalaqeTa 500-kaciani damatebiTi sia,

romelic `zamTris gaTbobis programaSi~ CarTvis mizniT, USAID-s gadasca.

departamentma analogiuri xasiaTis, 1000-kaciani sia 2002-2003 wlebis

zamTris gaTbobis programisTvisac daamuSava. 8. ser tifikaciis samuSaoTa o rganizeba da koor d inacia `produqciisa da momsaxurebis Sesaxeb~ da `eleqtroenergetikisa da

bunebrivi gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonebiT saqarTvelos energetikis

maregulirebel komisias daevala energetikaSi sertifikaciis samuSaoTa

74

organizeba da koordinacia. saangariSo 2002 wlis dasawyisisaTvis semeks

damTavrebuli hqonda sertifikaciis dargobrivi sistemis `energetika~

funqcionirebisaTvis aucilebel normatiuli dokumentebis proeqtebi.

energetikaSi sertifikaciis dargobrivi sistemis saxelmZRvanelo

normatiuli dokumentebis proeqtebi momzadebuli iyo standartizaciis,

metrologiis da sertifikaciis erovnuli organos `saqstandartis~

winadadebiT da gadaeca xsenebul organos gansaxilvelad da SesaTanxmeblad

(sul 7 dokumentis proeqti). samwuxarod, maTi SeTanxmeba ar moxda im

mizeziT, rom `saqstandarti~ amzadebda dokuments `saqarTveloSi

savaldebulo sertifikaciidan nebayofilobiT sertifikaciaze etapobrivad

gadasvlis RonisZiebaTa Sesaxeb~. aRniSnuli dokumenti gamovida (damtkicda)

saqarTvelos prezidentis 2002 wlis 27 ivnisis #3 brZanebulebiT.

`produqciisa da momsaxurebis sertifikaciis Sesaxeb~ saqarTvelos

kanonis me-8 muxlis me-4 punqtisa da `saqarTveloSi savaldebuli

sertifikaciidan nebayofilobiT sertifikaciaze etapobrivad gadasvlis

RonisZiebaTa Sesaxeb~ prezidentis 2002 wlis 27 ivnisis #3 brZanebulebis

Sesabamisad~, `saqstandartma~ Tavisi 2002 wlis 8 agvistos #230 brZanebiT

daamtkica `savaldebulo sertifikacias daqvemdebarebuli produqciisa da

momsaxurebis nusxa~. xsenebuli brZaneba erToblivia da damtkicebulia

saqarTvelos transportisa da komunikaciebis, saqarTvelos urbanizaciis da

mSeneblobis, saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministrebis da saqarTvelos

turizmisa da kurortebis saxelmwifo departamentis, saqarTvelos

standartizaciis, metrologiis da sertifikaciis saxelmwifo departamentis

Tavmjdomareebis mier. xsenebul nusxaSi energetikis sferodan Setanilia

mxolod eleqtroenergia, rogorc produqcia, romlis Sesabamisoba SeiZleba

dadasturdes deklaraciiT.

zemoT aRniSnulidan gamomdinare, saangariSo 2002 wels semekis rogorc

energetikaSi sertifikaciis centraluri organos funqciebis ganxorcielebas

Seeqmna gadaulaxavi obieqturi siZneleebi; mniSvneloba dakarga adre

momzadebulma normatiulma dokumentebma. `saqstandartis~ 08.08.2002w. #230

brZanebis gamosvlis Semdeg, semekma gaagrZela muSaoba axali realiebis

gaTvaliswinebiT, produqciis Sesabamisobaze deklaraciis momzadeba, wardgena

da registracia unda ganxorcieldes saqarTvelos erovnuli standartis sst

5.007:2002: `zogadi moTxovnebi Sesabamisobis Sesaxeb mimwodeblis

deklaraciisadmi~ da sertifikaciaSi saxelmZRvanelo dokumentis

`Sesabamisobis Sesaxeb deklaraciis miRebisa da registraciis wesi~ sd

20473172-031:2002: safuZvelze. eleqtroenergiis rogorc produqciis

gansakuTrebul, sxva produqciisagan gansxvavebul saxesTan mimarTebiT,

aRniSnuli normatiuli dokumentebis gamoyeneba garTulebulia, ris gamoc

dawyebulia aucilebeli normatiuli dokumentebis damuSaveba.

75

9 . d a n a r T e b i