satranç Öğreniyoruz 1 - we are learning chess -1 (turkish)

Plevne İlköğretim Okulu Satranç Kulübü 2009-2010

Satranç Öğreniyoruz - 01 Sayfa 1

Satranç

Öğreniyoruz - 01

Hazırlayan

Ömer DURMUŞ

Öğrencinin;

Adı Soyadı :

Sınıfı :

Numarası :



Satranç, iki tarafın birbirine karşı üstünlük sağlamak için elindeki taşları kullanarak iyi bir oyun çıkarmasını

gerektiren oyundur. Bunun için elinizde 8 piyon, 2 kale, 2 at, 2 fil, vezir ve şahınız bulunmaktadır. Şüphesiz bu

taşlardan en önemlisi şahtır. Öyle ki onu kaybederseniz oyunu da kaybedersiniz.

Şahını korumak ve aynı zamanda da karşı tarafın şahını ele geçirmek oyunun amacıdır. Oyuncular sırayla birer

taşlarını hareket ettirirler. Satranç taşlarının belirli kurallara göre hareket ettirilmesine hamle denir. Oyuna beyazın

hamlesi ile başlanır.

Satranç taşlarının hareketleri belli kurallara uygun olarak yapılır. Bu kurallardan bir tanesi “dokunulan taş

oynanır” kuralıdır. Eğer bir oyuncu bir taşa dokunmuşa oynamak zorundadır.

Taşlar

Piyon

Piyonlar oyundaki değeri en düşük taşlardır. Değeri düşük de olsa oyunun

gidişini değiştirirler. İyi kullanıldıklarında zaferi sağlarlar. Eğer önlerinde bir taş

varsa ilerleyemezler.

PİYON NASIL HAREKET EDER?

1. İleriye doğru tek kare

2. İleriye doğru iki kare (ilk hamle için)

PİYON NASIL TAŞ ALIR?

1. İleri çaprazındaki taşı alır

2. Geçiş özelliği ile taş alır (en passant)

İleriye doğru tek kare oynamış bir piyon oyunun sonuna kadar bir daha çift kare

atlayamaz. Çarpı işaretli kareler piyonların ilerleyebilecekleri kareleri gösteriyor.

En ilerideki ve sol çapraz altındaki piyon görüldüğü gibi ancak bir kare

ilerleyebilir.

Savunma olarak kullanıldıklarında çarpı işaretli karelerin tamamı koruma

altına alınmış olur.

Piyonlar önlerinde taş bulunduğu zaman ilerleyemezler.



At

At başlarına benzeyen taşlar at ismini alır. İki beyaz

ve iki siyah at vardır. Oyuna kalenin yanında

başlarlar.

ATLAR NASIL HAREKET EDER?

At "L" harfine benzer şekilde hareket eder. Hem

kendi, hem de rakibinin taşlarının üzerinden

atlayarak hamle yapabilen tek satranç taşıdır.

ATLAR NASIL TAŞ ALIR?

Hareketini bitirdiği karede rakip taş varsa bu taşı alır.

At, engel tanımaz. Etrafı çevrili bile olsa diğer taşların üstlerinden geçerek gidebileceği yerlere gider. Tabii gittiği

yerde taş olmaması şartıyla.

Savunma olarak kullanıldıklarında çarpı işaretli karelerin tamamı koruma altına

alınmış olur. Burada beyazın atı ayrıca siyah fili de alabilir.

Kale

Satranç takımındaki kısa boylu, şişman taşlara kale ismi verilir. Her oyuncunun iki

kalesi vardır. Vezirden sonraki en güçlü taştır.

KALELER NASIL HAREKET EDER?

Yatay veya dikey bir hat üzerinde başka bir taşın olduğu kareye kadar serbestçe

hareket edebilir.

KALELER NASIL TAŞ ALIR?

Kale, bulunduğu hattın üzerinde hareket yönünde rakibe ait ilk taşı almak

potansiyeline sahiptir.



Fil

Filler beyaz ve siyahlarda ikişer tanedirler. Uzun menzilli bir alet olsa da atlarla

birlikte hafif taş sayılırlar. Piyonların arkasında atların yanında yer alırlar.

FİLLER NASIL HAREKET EDER?

Fil çapraz (diyagonal) olarak istediği miktarda hareket eder. Hareket edeceği

çapraz sütunlar tamamen açık olduğu takdirde en fazla 13 kareyi kontrol edebilir.

Merkeze yakın olmak ve hareket edebileceği çapraz sütunların açık olması fillerin

gücünü arttırır.

FİLLER NASIL TAŞ ALIR?

Çaprazındaki taşı alır

Savunma olarak kullanıldıklarında çarpı işaretli karelerin tamamı koruma altına

alınmış olur. Buradaki beyaz fil, siyah atı alabilir.

Vezir

Vezir Şah'tan sonraki en değerli ve ağır taştır. Vezir fil ve kalenin hareketlerini tek

başına yaptığı için kale ve filin toplam gücünden daha kuvvetlidir.

VEZİR NASIL HAREKET EDER?

Boş olan karelere hem dikey hem çapraz hareket edebilir.

VEZİR NASIL TAŞ ALIR?

Vezir rakip taşı, onun bulunduğu karenin üzerine gelerek alır.

Vezir, çarpı işaretli karelerin tamamını koruma altına almış. Ayrıca, siyah fili ve

atı da alabilir.



Şah

Şah en değerli taştır. Şahın gidecek yeri kalmadığı durumda (mat)

veya alındığı durumda oyun biter.

ŞAH NASIL HAREKET EDER?

Şah her yönde tek kare hareket edebilir.

ŞAH NASIL TAŞ ALIR?

Şah rakip taşı, onun bulunduğu karenin üzerine gelerek alır.

Buradaki şah sadece çarpı işaretli kareye gidebilir. Çünkü iki kale

birbirlerini ve aşağı doğru uzanan dikey yollarını savunmaktalar.

İki şah birbirine yatay veya dikeyde en az bir kare kalana kadar

yaklaşabilir. Oyun sırasında iki şah asla yan yana gelemez. Yandaki

siyah şah bu kurala göre sadece çarpı işaretli karelere gidebilir.



Alıştırmalar

Beyaz kalenin çarpı işaretine en az hamleyle

gidebileceği yolu gösteriniz.

Beyaz filin yapabileceği hamleleri gösteriniz.

Beyaz atın sağ alt köşeden sol üst köşeye en az hamle

ile nasıl gidebileceğini gösteriniz.

Beyaz piyonların yapabileceği hamleleri gösteriniz.



ŞAH ÇEKME

Bir oyuncunun rakip şahı isteyen bir hamle yapmasına şah çekme denir. Bu

hamleyle oyuncu, rakip şahı tehdit eder.

Yandaki pozisyonda fil okla gösterilen hamleyi yaparsa rakip şahı çaprazdan

rahatsız eder. Bu duruma şah çekme denilir.

Yandaki pozisyonda ise beyaz vezir ok yönünde son yataya çıkarsa, şah çekmiş

olur.

Tehdit Altındaki Şah

Şah, rakip oyuncu tarafından isteniyorsa tehdit altındadır. Şahı, rakip tarafından istenen oyuncunun 3 seçeneği vardır.

1- Şah emniyetli bir kareye gidebilir.

2- Şah çeken taş alınabilir.

3- Şah ile şah çeken taş arasına taş konabilir.

Eğer bunların hiçbiri işe yaramıyorsa şah mat olmuştur!

1- Şah emniyetli bir kareye gidebilir:

İstenen şah, mat olmamak için bu tehditten kurtulmalıdır. Eğer tehditten

kurtulamazsa mat olur. Şahın tehditten kurtulmasının bir yolu da emniyetli bir

kareye gitmesidir.

Yandaki pozisyonda beyaz kale yataydan şah çekmiştir. Siyah şah okla

gösterilmiş olan hamleyi yaparak emniyetli bir kareye gidebilir ve tehlikeden

kurtulmuş olur.



2- Şah çeken taş alınabilir:

Şah tehdidinden korunmanın bir yolu da şah çeken taşın alınmasıdır. Bu taşın

alınmasıyla şah tehditten kurtulur.

Beyaz fil, şah çekiyor. Siyah şah tehdit altında bulunuyor. Siyah, şah çeken

fili alarak bu tehditten kurtuluyor.

3- Şah ile şah çeken taş arasına taş konabilir:

Şah ile şah çeken taş arasına taş konabilir. Şah tehdidinden korunmanın 3.

yolu bu yolun kapanmasıdır.

Siyah vezir, şah çekiyor. Beyaz tehdit altında bulunuyor. Bu tehditten

korunmak için vezirin yolu kapanmalı. Beyazın bunu başarabilecek tek taşı

fildir. Beyaz filini şahın yanındaki kareye oynuyor. Böylece vezir ile şah

arasındaki yol kapanıyor. Bu hamleyle şah tehditten korunmuş oldu.

Mat

Şah tehdit altında kalmaktan kurtulamıyorsa mat olmuş demektir. Mat yapan taraf oyunu kazanır.

Beyaz kale şah çekiyor.

1- Şahın gidebileceği emniyetli kare yok.

2- Siyah oyuncu, şah çeken kaleyi alamıyor.

3- Kale ile şahın arasını herhangi bir taşla kapamak olanaksız.

Siyah MAT oldu. Beyaz mat yaptı.



Alıştırmalar

Beyaz fil, şah çekmek için hangi kareye oynamalıdır?

Siyah at, hangi karelerden şah çekebilir?

Beyaz vezir, şahı tehdit ediyor. Siyah nasıl

oynamalıdır?

Beyazın şah ve veziri, siyahın ise şah ve kalesi var.

Oyun sırası beyazdadır. En iyi hamleyi bulunuz.



Kulaç, Dr. Olgun. (2007). Başlangıç Düzeyi Satranç Kaynak Kitabı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Üstel, Lütfi Can. (2008). Satranç Eğitimi. Bizim Kitaplar Yayınevi

Fischer, Bobby. (2002). A’dan Z’ye Satranç. Gün Yayıncılık

Suetin, Aleksei. (1994). Satrançta Ustalık Dersleri. İnkılâp Yayınevi

Caldwell, Susan. (2009). Çocuklar İçin Satrancın Temelleri. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Çapan, Ozan. (2004). Temel Satranç Bilgileri. ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık

Çapan, Ozan. (2006). Satranç Çalışma Kitabı. ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık

Çapan, Ozan. (2004). Masallarla Satranç. ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık

Karataş, Melih. (2008). Satranç Ülkesi. İnkılâp Yayınevi

Kasparov, Garry. (2009). Kasparov’la Satranç Öğreniyorum. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Kasparov, Garry. (2006). Benim Ustalarım. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

King, Daniel. (2006). Satranç Basit Hamlelerden Mata. Tudem Yayınevi

Kolektif. (2009). Yeni Başlayanlar İçin Satranç. Türkiye İş Bankası Yayınları

Palavan, Selim. (2002). Satranç Kitabım. İnkılâp Yayınevi

Seirawan, Yasser. (2009). Satrançta Kazandıran Oyun Felsefesi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Seirawan, Yasser. (2009). Satrançta Kazandıran Oyun Stratejiler. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Seirawan, Yasser. (2009). Satrançta Kazandıran Açılışlar. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Seirawan, Yasser. (2009). Satrançta Kazandıran Oyun Sonları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Seirawan, Yasser. (2009). Satrançta Kazandıran Kombinezonlar. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Seneca, Camil. (1994). Satranç Öğretici Oyunlar. İnkılâp Yayınevi

Kaynaklar

Okuma Önerileri

satranç Öğreniyoruz 1 - we are learning chess -1 (turkish)

Documents