scb เส้นทางสู่ aec-smes

สมครสมาชกไดท www.scbeic.com สอบถามรายละเอยดเพมเตมไดท E-mail : [email protected]หรอโทร : +662 544 2953

0505Houseview

Executive summary

ปจจยแวดลอมทกระทบ SMEs

เจาะลกการขนคาแรงขนตำและการสงผานภาระตนทน

ผลตภาพแรงงาน…โจทยใหญ SMEs ไทย

SMEs มองอนาคตอยางไร และเตรยมตวอะไรแลวบาง

คาชายแดน...โอกาสท SMEs ไมควรมองขาม

SMEs ปกหมดธรกจท ไหนด?

บทสรปของ SMEs

4 - 7

8 - 10

11 -17

18 - 25

26 - 39

40 - 50

51 - 55

56 - 70

71 - 73

โลกเปลยน…โอกาสเปลยน SMEs ไทยจะควาโอกาสจาก global trend ไดอยางไร?

เสนทางส AEC…SMEs รกรบอยางไร?

EIC Online เวบไซตทรวบรวมขาวสารงานวเคราะหเชงลกเกยวกบ เศรษฐกจระดบมหภาค และผลกระทบในภาคอตสาหกรรมเพ�อให ทานไดรบขอมลทเปนประโยชน สามารถนำไปใชวางกลยทธ ใน การดำเนนธรกจไดอยางถกตอง และทนตอเหตการณ

งานวเคราะหเจาะลกหวขอทน�าสนใจโดยเสนอแงคดและมมมองระยะยาว

บทวเคราะหแบบกระชบเกยวกบสถานการณธรกจทน�าสนใจ

Update และวเคราะหประเดนรอนทมผลตอเศรษฐกจและธรกจของไทย

รวมงานวเคราะหแนวโนมตวชวดหลกหรอสถานการณสำคญทมผลตอเศรษฐกจและธรกจ

บทวเคราะหแนวโนมเศรษฐกจไทยรายเดอน

บรการแจงเตอนขาวสารและบทวเคราะหใหม ๆ ผาน E-mail ของทานอานบทวเคราะหยอนหลงภายในเวบไซตไดทงหมด

สทธประโยชนของสมาชก

4

EIC l Economic Intelligence Center

เสนทางส AEC… SMEs รกรบอยางไร?

ภายใตสภาพแวดลอมทงภายในประเทศและภายนอกประเทศทกำาลงเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรงมากขนในปจจบน คำาถามสำาคญคอ “SMEs ไทยมความแขงแกรงและมความพรอมในการเผชญกบความทาทายตางๆ เหลานนมากนอยเพยงใด และจะแสวงหาประโยชนจากโอกาสทเกดขนไดอยางไร?”

ผประกอบการ SMEs ตองเผชญกบความทาทายมากขน ไมวาจะเปนการปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวน ซงเปนปจจยแวดลอมภายในประเทศทสงผลกระทบโดยตรงผานตนทนการดำาเนนงานทสงขน โดยเฉพาะอยางยงสำาหรบ SMEs ในภาคบรการหรอภาคการผลตทมการใชแรงงานในสดสวนทสง (labor-intensive industry) ปญหาการขาดแคลนแรงงานทกำาลงทวความรนแรงมากขน การยายไปทำาอาชพอสระ รวมถงมการหมนเวยนของแรงงาน (turnover rate) ในระดบสงจากการทแรงงานมฝมอเคลอนยายไปสอตสาหกรรมการผลตขนาดใหญ หรอแมแตผลกระทบจากการรวมกลมกนเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ซงจะมผลกระทบทงดานบวกและดานลบตอ SMEs เพราะนอกจากโอกาสทางการคาการลงทนทเปดกวางมากขนแลว AEC ยงหมายถงความทาทายตางๆ ทเพมสงขนตามไปดวย

เมอเจาะลกผลกระทบของการขนคาแรงขนตำาพบวา นอกจากผลกระทบทางตรง (direct effect) จากตนทนคาแรงทเพมขนแลว ยงม ผลกระทบทางออม (indirect effect) จากการสงผานภาระตนทนทสงขน ไปยงธรกจตอเนองในหวงโซอปทานดวย ธรกจทใชแรงงานไมมทกษะ เปนสดสวนสงหรอมคาจางแรงงานเปนตนทนหลก ยอมไดรบผลกระทบทางตรงจากการขนคาแรงขนตำามากเปนพเศษ เชน ภาคการเกษตร และภาคบรการประเภทการกอสราง เปนตน ในขณะทธรกจทมหวงโซอปทานทคอนขางยาวและสลบ ซบซอน ยกตวอยางเชน ธรกจอาหารและเครองดม และยานยนตและชนสวน เปนตน มแนวโนมไดรบ ผลกระทบทางออมมากกวา เนองจากตองเผชญกบ การสงผานภาระตนทนทสงขนในรปแบบของการขน ราคาสนคาและบรการตลอดทงสายหวงโซอปทาน ผลกระทบตอกำาไรขาดทนของผประกอบการจากการขนคาแรงขนตำาจงตองคำานงถงผลกระทบ ทงทางตรงและทางออมเขาดวยกนเพอประเมนความรนแรงของนโยบาย 300 บาท ซงอาจสงผล ใหตนทนโดยรวมสงขนถง 8% หากผประกอบการผลกภาระตนทนทสงขนไปได 100% หรอในกรณทความ สามารถในการสงผานภาระตนทนตำากวา 100% ผลกระทบตอตนทนอาจลดลงเหลอ 3% แตอาจทำาใหผลตอบแทนของผประกอบการลดลง 4% เพราะตองแบกรบภาระตนทนทสงผานไปไมหมด

นอกจากปญหาการขนคาจางแรงงานแลว ปญหาการขาดแคลนแรงงานกมผลกระทบโดยตรงตอความอยรอดของธรกจ SMEs เชนกน ในอก 10-15 ป หากจำานวนแรงงานไทยเรมลดลงตามทมการคาดการณ ปญหาการขาดแคลนแรงงานจะทวความรนแรงมากขน โดยเฉพาะในภาคการผลตทเรมเหนเปนรปธรรมชดขนแลว เนองจากแรงงาน

5


ไทยหนไปทำาอาชพอสระมากขน ประกอบกบมความไมสอดคลองกนของอปสงคและอปทานดานทกษะและประสบการณของแรงงานไทยกบระดบท ผประกอบการตองการ (skill mismatch) ดงนน เมอแรงงานจะเรมหายากขน ธรกจ SMEs จงตองหนมาใหความสนใจกบการเพมผลตภาพแรงงาน (labor productivity) มากขน

ธรกจ SMEs ทไดรบผลกระทบจากการปรบ ขนคาแรงทงทางตรงและทางออม ควรเรงปรบตวเพอ เพมผลตภาพแรงงานกอนภาคธรกจอน อาท การนำา เทคโนโลยเขามาใชทดแทนการพงพาแรงงาน นอกจากน ควรพจารณาตอยอดธรกจเพอเพมมลคาสนคาและบรการไปพรอมกบการพฒนาศกยภาพแรงงานผานการฝกอบรมเสรมสรางทกษะเพอบรรเทาผลกระทบของนโยบายขนคาแรงขนตำาและเตรยมพรอมธรกจสสภาวะขาดแคลนแรงงานในอนาคตอนใกล

SCB EIC ไดสำารวจความเหนของ SMEs เกยวกบแนวโนมธรกจและการเตรยมพรอมรบมอกบ ปจจยแวดลอมตางๆ พบวา โดยรวม SMEs มองธรกจใน 1-2 ปขางหนาคอนขางสดใส แมตองเผชญกบความทาทายตางๆ โดยเฉพาะ นโยบายการปรบคาแรง ขนตำาเปน 300 บาทตอวน ซง SMEs ประเมนวาจะทำาให ตนทนการผลตเพมขนโดยเฉลย 12% ซงสงกวาผลกระทบ ตอภาพรวมอตสาหกรรมดงท EIC ไดประเมนโดยเฉลยท 8% ในเบองตน ทงน ธรกจทคาดวาจะไดรบ ผลกระทบมากทสด ไดแก ธรกจบรการ ซงเปนธรกจทมการใชแรงงานเปนสดสวนทมาก และผลกภาระไปสผบรโภคไดนอย นอกจากน SMEs ยงประสบปญหาการขาดแคลนแรงงาน โดยเฉพาะธรกจทใชแรงงานมทกษะ เพราะไมสามารถดงแรงงานตางดาวเขามาทดแทนได อยางไรกตาม SMEs สวนใหญไดเรมมการนำาเทคโนโลยมาใชมากขน เพอลดตนทนแรงงานในระยะยาว

6


สวนดาน AEC นน SMEs สวนใหญยงมความ เขาใจเรอง AEC คอนขางนอย และมองในแงดวา AEC จะไมมผลกระทบ หรอมผลเชงบวกตอธรกจ โดยธรกจ ภาคการเกษตร และภาคการผลตเหนโอกาสสงออกสนคา ไปขายในอาเซยน สวนธรกจคาสงคาปลก และภาคบรการ เหนโอกาสในการสรางเครอขายพนธมตรทางธรกจ อยางไร กตาม สงท SMEs กงวลมากทสดคอ คแขงในอาเซยน ทจะเขามาแขงขนมากขน ซง SMEs สวนใหญไดม การปรบตวแลว เชน หาแหลงวตถดบราคาถกในอาเซยน และพฒนาปรบปรงระบบตางๆ ในองคกร เตรยมพรอม รบมอกบการเขาส AEC

นอกจากการเตรยมพรอมรบมอกบความทาทายในดานตางๆ แลว SMEs ตองมองโอกาสในการขยายการคาการลงทนจากหลากหลายรปแบบ อาท การคาชายแดน การดำาเนนธรกจตาม global trend และการขยาย การลงทนไปยงประเทศเพอนบาน

การคาชายแดน (border trade) คอ อกหนงโอกาส ทางธรกจใกลตวทผประกอบการ SMEs ไมควรมองขาม โดยพบวาลทางการคากบประเทศเพอนบานเหลานยง คงสดใสและมศกยภาพในการเตบโตไดอกมาก โดยเฉพาะ อยางยงสำาหรบสนคาอปโภคบรโภคตางๆ และสนคา ในกลมวสดกอสรางทมการขยายตวอยางโดดเดนในชวงท ผานมา นอกจากน การคาผานแดนกเปนอกชองทางหนง ทนาสนใจสำาหรบผประกอบการ SMEs โดยเฉพาะการ สงสนคาผานแดนตอไปยงประเทศมหาอำานาจทางเศรษฐกจ อยางจน ซงเปนตลาดสนคาอปโภคบรโภคทมขนาดใหญและมกำาลงซอเพมสงขนตอเนอง ซงหากในอนาคต การเชอมโยงกนของระบบขนสงคมนาคมตางๆ มความสะดวกมากขนกจะยงเพมโอกาสทางการคากบจนใหเตบโตสงขนตามไปดวย ยงไปกวานน การจดตงเขตเศรษฐกจพเศษตามแนวชายแดนไทยกเปนอกชองทางหนงในการเพมมลคาทางการคาและการลงทนสำาหรบผประกอบการ SMEs

ในประเทศเพอนบาน ทงในแงการปอนวตถดบ สนคาและบรการ หรอกอสรางสงอำานวยความสะดวกตางๆ เพอรองรบการเตบโตในเขตเศรษฐกจพเศษเหลาน

แนวโนมการเปลยนแปลงตางๆ ในโลกยคปจจบน (global trend) นำามาซงโอกาสทางธรกจทหลากหลายและเปดกวางมากขนสำาหรบ SMEs ไมวาจะเปนโอกาสทเกดจากการพฒนาของนวตกรรมและเทคโนโลยการสอสารท ทนสมยตางๆ เชน อทธพลของเครอขายสงคมออนไลน (social network) ซงเปนอกหนงเครองมอทางการตลาดและพนททางธรกจทชวยให SMEs สามารถแขงขนไดมากขน รวมทงโอกาสทางธรกจใหมๆ เพอตอบสนองความตองการของตลาดในกลม emerging markets ทกำาลงเตบโตอยางรวดเรว ตลอดจนความตองการของตลาดเฉพาะกลม (niche market) เชนกลมผบรโภคทใหความสำาคญกบเรองสงแวดลอม ทนำามาซงโอกาสสำาหรบการเตบโตอยางตอเนองของธรกจสเขยว หรอแมแตโอกาสทเกดจากโครงสรางของประชากรทกำาลงเปลยนแปลงไปสยคสงคมผสงอาย... เหลานคอโอกาสทางธรกจกอนโตและลทางธรกจทนาสนใจสำาหรบผประกอบการ SMEs

นอกจากการคาชายแดนและการหาโอกาสทางธรกจใหมๆ จาก global trend แลว SMEs นาจะอาศยโอกาสจากการเปดเสร AEC ในการขยายการคาและการลงทนไปในประเทศเพอนบานซงมตนทนการผลตทตำากวาซงจะชวยเพมศกยภาพในการแขงขนของ SMEs ไทยอกทางหนง โอกาส การคาการลงทนของ SMEs ไทยนาจะอยในกลม CLMV เปน หลก โดยธรกจทจะเปนโอกาสในการเขาไปเจาะตลาด ไดแก ธรกจการคา โดยเฉพาะสนคาอปโภคบรโภค สนคาเกยวกบ บาน วสดกอสราง รวมถงธรกจบรการกอสราง การซอมบำารง ยานยนต ธรกจทเกยวโยงกบการทองเทยว ธรกจทเชอมโยง เปนเครอขายกบสายการผลตเพอการสงออก แตในการ พจารณาแหลงลงทนผประกอบการควรศกษาวาธรกจ ของตนตองการสรางขอไดเปรยบดานใด เพอทจะพจารณาเลอกประเทศทจะเขาไปดำาเนนธรกจไดอยางเหมาะสม

7


บทวเคราะหฉบบนไดรบความรวมมอเปนอยางดจากสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ในการรวมจดงานสมมนาและ Focus group เพอพบปะหารอแลกเปลยนขอคดเหน ตลอดจนการตอบแบบสำารวจของผประกอบการ SMEs ซงครอบคลมทกภาคของประเทศไทย ทำาใหเกดความเขาใจถง ภาพรวมและศกยภาพของธรกจเพอเตรยมความพรอมรบมอกบการแขงขนในอนาคต นอกจากน สำาหรบผลการศกษาเกยวกบการคาชายแดน สวนหนงไดมาจากกรณศกษาซงจดทำาโดยผเขารวมโครงการ “พฒนาทกษะเจาของธรกจรนใหม” (SCB Yong Entrepreneur Program – YEP) รนท12

SCB EIC ขอขอบพระคณในความรวมมอเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

ตลอดจนหาพนธมตรทางธรกจ และเลอกประเภทธรกจใหสอดคลองกบนโยบายการสงเสรมการลงทนของประเทศนนๆ ซงหากผประกอบการเลอกลงทนในธรกจทภาครฐใหการสนบสนนแลว จะชวยลดอปสรรคและทำาให ผลตอบแทนจากการลงทนเพมขนอกดวย

คงถงเวลาแลวท SMEs ไทยตองเปลยนผลกระทบทางลบจาก ปจจยตาง ๆ เชน ตนทนคาแรงใหกลายเปนแรงผลกดนในการพฒนากาวไป อกระดบ ซงความจรงแลว กมชองทางทชวยเพมศกยภาพในการขยายตวของ SMEs อยมาก ทงจากการคาชายแดนทขยายตวสง การจบกระแสตลาดใหมๆ และพฤตกรรมการบรโภคทเปลยนแปลงไป รวมไปถงโอกาสจากเวท AEC ทงน เพราะการผลกภาระแบบเดมๆ คงไมสามารถทำาไดงาย ทามกลางการแขงขนท สงขนในระดบภมภาคและระดบโลก สนคาทลกคาเคยตองการอาจจะมชองทางหาไดมากขนจากแหลงอนๆ ระดบราคาสนคาจงมแนวโนมลดลงมากกวาจะเพมขน นอกเสยจากจะสรางมลคาเพมขนมาเพอทจะยกระดบราคา ในขณะเดยวกน กคงถงเวลาท SMEs ตองออกจากตลาดเดม ๆ ในประเทศโดยหาชองทางขยาย รายไดทางอนเพมเตมเพอชดเชยอตรากำาไรทลดลงจากตนทนทสงขน

ยงมโอกาสรออยขางหนาภายใตอปสรรคและความทาทาย…

8


ปจจยแวดลอมทางธรกจ (business environment) นบไดวาเปนองคประกอบสำาคญทสงผลกระทบตอการดำาเนนธรกจและความสำาเรจขององคกรทงทางตรงและทางออม ดงนน การปรบตวของภาคธรกจใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปจงถอเปนความทาทายสำาหรบทกองคกรรวมทงกลม SMEs เพอสรางความไดเปรยบในการแขงขน ลดอปสรรคตางๆ ทอาจเกดขนจากการเปลยนแปลงดงกลาว และชวยในการกำาหนดนโยบายตลอดจนกลยทธการดำาเนนธรกจอยางเหมาะสมตอไป

นโยบายการปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวน คอปจจยแวดลอมหลกภายในประเทศทสงผลกระทบโดยตรงตอผประกอบการ SMEs ผานตนทนการดำาเนนงานทสงขน โดยเฉพาะอยางยงสำาหรบผประกอบการ SMEs ในภาคการผลตทมการใชแรงงาน ในสดสวนทสง (labor-intensive industry) เชน ธรกจผลตเฟอรนเจอร เสอผาและเครองนงหม ฟอกยอม พมพลายผา อญมณ เครองหนง หรอแมแตผประกอบการ SMEs ในกลมธรกจบรการทจำาเปนตองใชแรงงานจำานวนมาก เชน โรงแรม รานอาหาร รบเหมา กอสราง และธรกจรบจางขนสงทางบก เปนตน ซงพบวาผลกระทบดงกลาวจะยงรนแรงมากขนสำาหรบผประกอบการทมขนาดเลก ซงปรบตวไดยากกวา ยกเวนในภาคบรการทสวนใหญเปนผประกอบการในธรกจโรงแรม อสงหารมทรพย และรบเหมากอสราง ซงพบวา ผประกอบการขนาดกลางไดรบผลกระทบสงกวา ทงน อาจจะเปนเพราะสดสวนการจางแรงงานทคอนขางสงเพอเนนคณภาพของการบรการมากกวา

ปจจยแวดลอมทกระทบ SMEs1

การปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวน สงผลกระทบตอตนทนของผประกอบการในภาคบรการมากทสด เนองจากมสดสวนการใชแรงงานสงกวาภาคอนๆ 1

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลทไดจากการสำารวจผประกอบการ SMEs ทวประเทศ

13.1 12.5 12.9

6.0

12.6

16.0

8.6

6.1

ภาคการผลต ภาคบรการ ภาคคาสงคาปลก ภาคเกษตร

Small Medium

สดสวนการเพมขนของตนทนการผลตของผประกอบการขนาดตางๆ จากการปรบขนคาแรงขนตาเปน 300 บาทตอวน

หนวย: % ตอตนทนการผลตทงหมด

สดสวนการเพมขนของตนทนการผลตของผประกอบการขนาดตางๆ จากการปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวน

หนวย: % ตอตนทนการผลตทงหมด

นอกจากน ปจจบนแรงงานไทยยงเลอกทจะออกไปทำาอาชพอสระกนมากขน ทงจากแรงจงใจในเรองความเปนอสระในการทำางานและรายไดทสงกวาการทำางานในระบบ รวมทงยงมทศนคตทเลอกงานมากขนอกดวย สงผลใหปญหาขาดแคลนแรงงานและอตราการหมนเวยนของแรงงาน (turnover rate) อยในระดบสง เนองจากแรงงานทมฝมอและมทกษะความชำานาญสง มกจะยายไปสธรกจและอตสาหกรรมการผลตทมขนาดใหญกวา ดวยเหตผลในเรองของผลตอบแทนและโอกาสทดกวาในแง ความกาวหนาในหนาทการงาน ทำาใหผประกอบการ SMEs ตองมตนทนและคาเสยโอกาสทเกดจากความไมตอเนองของการทำางาน และประสทธภาพการทำางานทลดลงในชวงการฝกอบรมและพฒนาฝมอแรงงานใหม เพอใหสามารถทำางานไดตามเกณฑมาตรฐานทบรษทกำาหนด ทงน ผลทไดจากการสำารวจผประกอบการ SMEs ทวประเทศพบวา ผประกอบการ SMEs ขนาดกลางในภาคเกษตรทประสบปญหาขาดแคลนแรงงานคอนขางรนแรงกวากลมอน ซงคาดวาสวนหนงนาจะเปนผลกระทบจากทศนคตในการเลอก เขาไปทำางานในภาคธรกจอนททำางานสบายกวาและใชแรงงานนอยกวา

ขณะทปจจยภายนอกประเทศทมผลกระทบตอ SMEs ไทย คอ การเปดเสรทางการคาและการรวมกลมกนเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ซงถอเปนจดเปลยนสำาคญทสงผลกระทบทงดานบวกและดานลบตอ SMEs อยางหลกเลยงไมได นอกจากโอกาสทางการคาและการลงทนในตลาดอาเซยนทเปดกวางขนแลว AEC ยงหมายถงการแขงขนทรนแรงมากขนดวย เนองจากอาจทำาใหมบรษทขนาดใหญ รวมทงสนคาจากตางประเทศเขามาแขงขนและแยงสวนแบงทางการตลาดกบสนคาในประเทศทผลตโดยกลม SMEs มากขน ซงเปนแรงกดดนใหผประกอบการในประเทศตองปรบตวเพอรบมอกบการแขงขนทมแนวโนมรนแรงมากขนในอกไมถง 3 ปขางหนา

9


ภาคบรการจะประสบปญหาการขาดแคลนแรงงานโดยเฉลยสงทสด2

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลทไดจากการสำารวจผประกอบการ SMEs ทวประเทศ

7.5

15.6

12.1

2.0

11.2 10.88.9

16.0

ภาคการผลต ภาคบรการ ภาคคาสงคาปลก ภาคเกษตร

Small Medium

ความรนแรงของปญหาขาดแคลนแรงงานแบงตามราย sector

หนวย: % ของการขาดแคลนความรนแรงของปญหาขาดแคลนแรงงาน แบงตามรายธรกจ

หนวย: % ของการขาดแคลน

ในขณะเดยวกน ความเขมขนของมาตรการกดกนทางการคาทมใชภาษ (non-tariff barriers) โดยเฉพาะดานสงแวดลอมและ สขอนามยนน นบวนจะยงมบทบาทและทวความสำาคญมากขน ไมวาจะเปนมาตรการตรวจสอบสนคายอนหลง (ทกชนสวนทประกอบ เปนผลตภณฑจะตองถกตรวจสอบยอนหลงไปถงแหลงผลตและแหลงวตถดบได) โดยเฉพาะอยางยงในกลมสนคาเกษตร ขณะทคาดวาธรกจ SMEs สวนใหญจะไดรบผลกระทบคอนขางมาก เนองจากกระบวนการผลตทอาจยงไมไดมาตรฐานมากเทาทควร และไมสามารถตรวจสอบตนทางของวตถดบได ซงทายทสดอาจจะถกตดออกจาก supply chain ของบรษทขนาดใหญได ทงน ปจจบนประเทศผสงออกรายใหญอยาง จนและเกาหลใต รวมถงอกหลายประเทศในเอเชย ตางกออกมาตรการดานตางๆ เพอรบมอกบมาตรการดานสงแวดลอมและสขอนามยทมแนวโนมเขมงวดมากขนจากประเทศคคาในตลาดโลก

ในขณะทผประกอบการ SMEs ตองเผชญกบความทาทายทงจากในและตางประเทศ SMEs กลบยงมขอจำากดในดานเทคโนโลยการผลตและความสามารถในการพฒนานวตกรรมทดอยกวาบรษททมขนาดใหญอกดวย เนองจาก SMEs โดยทวไปมกใชเทคนค การผลตทไมยงยากซบซอน กอปรกบผประกอบการหรอพนกงานสวนใหญยงอาจขาดความรพนฐานทรองรบเทคนควชาททนสมย จงทำาใหมผลตภาพแรงงานในภาคการผลตทตำากวาบรษททมขนาดใหญ รวมทงยงขาดการพฒนาผลตภณฑและการปรบปรงคณภาพมาตรฐานใหทดเทยมกบมาตรฐานสากล ดงนน โอกาสทางธรกจสำาหรบ SMEs จงขนอยกบความสามารถในการปรบตวเพอรองรบนวตกรรมและเทคโนโลยททนสมย พรอมๆ ไปกบการชจดเดนในเรองความแตกตางของผลตภณฑ อนเนองมาจากฝมอและความชำานาญเฉพาะดานจากการผลตสนคาในปรมาณทไมมาก (craftsmanship) ซงถอเปนคณลกษณะเดนของ SMEs ไทย

10


ผลตภาพแรงงาน (labor productivity) ในภาคการผลตของ SMEs ไทย มอตราการเตบโตเฉลยตอป ชากวาคาเฉลยรวมของทงอตสาหกรรม3

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

ทงน ภายใตความเปลยนแปลงและความทาทายในหลากหลายมตทกำาลงเกดขนในปจจบน ผประกอบการ SMEs จงมความจำาเปนตองปรบตวอยางทนทวงท เพอใหสามารถเผชญและตอบสนองกบความทาทายดงกลาวไดอยางเหมาะสมและทนเหตการณ รวมทงตองแสวงหาโอกาสจากการเปลยนแปลงของปจจยแวดลอมเหลานน ทงจาก global trend ตางๆ และโอกาสทาง การคาการลงทนใหมๆ ทเกดจากการคาชายแดนหรอการลงทนในประเทศอาเซยน

หนวย: บาทตอแรงงาน

ผลตภาพแรงงานในภาคการผลต

200,000

250,000

300,000

350,000

400,000

450,000

500,000

550,000

600,000

650,000

700,000

2005 2011

CAGR5%

CAGR4%

Overall

SMEs

ผลตภาพแรงงานในภาคการผลต

หนวย: บาทตอแรงงาน

นโยบายการขนคาแรงขนตำา 300 บาท เปนปจจยทสงผลกระทบตอทงผประกอบการ SMEs และธรกจขนาดใหญ เพราะการขนคาแรง ขนตำา นอกจากจะมผลกระทบทางตรง (direct effect) ตอตนทนบรษทแลวนน ยงมผลกระทบทางออม (indirect effect) จากการ สงผานภาระตนทน (cost pass-through) ทสงขนไปยงธรกจตอเนองในหวงโซอปทาน ดงนน ไมวาจะเปนธรกจ SMEs หรอธรกจ ขนาดใหญ กจะไดรบผลกระทบจากการขนคาแรงขนตำาไมมากกนอย โดยแตละภาคธรกจของประเทศจะไดรบผลกระทบแตกตางกนไป ขนอยกบสดสวนของแรงงานไมมทกษะ ตนทนคาแรงตอตนทนทงหมด และความสามารถในการสงผานภาระตนทนของภาคธรกจ

การขนคาแรงขนตำามผลกระทบทางตรง (direct effect) ตอตนทนของผประกอบการโดยเฉลย 2% รวมทกภาคธรกจโดยภาคธรกจ ทมแรงงานไมมทกษะเปนสดสวนสง หรอมคาแรงเปนตนทนหลก อนไดแก ภาคการเกษตร ภาคบรการประเภทการกอสรางและประเภทโรงแรม-โรงพยาบาล-บนเทง (hospitality) และภาคคาสงคาปลก มโอกาสทกำาไรขาดทนจะไดรบผลกระทบทางตรงกอนภาคธรกจอนในชวงแรก จากการวเคราะหของ SCB EIC พบวา ภาคการเกษตรไดรบผลกระทบทางตรงจากการขนคาแรง สงทสด เพราะจดวาเปนภาคการผลตทใชแรงงานไมมทกษะมากกวาครงและยงมสดสวนคาแรงเกอบ 30% ของตนทนผประกอบการ ในขณะทภาคการกอสรางซงไดรบผลกระทบรองลงมานน ใชแรงงานไมมทกษะมากถง 80% ของจำานวนแรงงานทงหมด ถงแมวาตนทนของคาแรงคดเปนเพยง 10% ของตนทนทงหมดของผประกอบการ ในทางกลบกน ภาคบรการประเภท hospitality และภาคคาสงคาปลก มสดสวนแรงงานไมมทกษะเพยง 30% แตตนทนของคาแรงสงถง 40% จงทำาใหผลกระทบของการขนคาแรง ขนตำาอยในระดบสงเชนกน

11


ผลกระทบทางตรง (direct effect) ของการปรบขนคาแรงขนตำาจะสงมากขนในภาคธรกจทมอตราสวนของแรงงานไมมทกษะตอจำานวนแรงงานทงหมดสง หรอมสดสวนตนทนแรงงานตอตนทนรวมสง4

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลการสำารวจภาวะการทำางานของประชากรไตรมาส 1/2010 (Labor Force Survey 1Q/2010) และตาราง Input-Output table ป 2005 ของสำานกงานสถตแหงชาต (NSO)

เจาะลกการขนคาแรงขนตำา และการสงผานภาระตนทน2

ผลกระทบทางตรง (direct effect) ของการขนคาแรงขนตำาทง 2 รอบ แยกตามรายธรกจ

หนวย: % สดสวนของแรงงานไมมทกษะตอจานวนแรงงานทงหมดในธรกจ

สดสวนตนทนแรงงานตอตนทนรวมของธรกจ

การเกษตร

อาหารและเครองดม

hospitality

คาสงคาปลก

สงทอและเครองนงหม

ผลตภณฑปโตรเคม

กระดาษและสงพมพ

ยานยนตและชนสวน

อเลกทรอนกส

ขนสงและสอสาร

กอสราง

นามนและกาซธรรมชาต

วสดกอสราง

ขนาดวงกลม = ผลกระทบทางตรง

5.0%

4.0%

3.4%

2.1%5.2%

หากนำาผลกระทบทางออม (indirect effect) เขามาพจารณาดวยแลวนน ในระยะยาว ธรกจทมหวงโซอปทาน (supply chain) ท คอนขางยาวและสลบซบซอนจะไดรบผลกระทบโดยรวมเพมสงขนเนองจากการสงผานภาระตนทนทางออมจากธรกจทเกยวเนอง แมผลกระทบทางตรงอาจไมสงนก ในระยะยาว เนองจากธรกจจะสามารถปรบตวใหสอดคลองกบตนทนทสงขนดวยการสงผาน ภาระตนทนไปยงธรกจเกยวเนองในหวงโซอปทานในรปแบบของการขนราคาสนคาและวตถดบได ดงนน การขนคาแรงขนตำาจะกอให เกดผลกระทบทางออมตอตนทนธรกจโดยรวมจากราคาวตถดบและคาขนสงทปรบตวสงขน เมอพจารณากรณททกภาคธรกจสามารถ สงผานภาระตนทนทางออมไปยงธรกจตอเนองในหวงโซอปทานได 100% ของตนทนทเพมขนจากการขนคาแรงขนตำา จะพบวา ธรกจ อาหารและเครองดมไดรบผลกระทบทางออมสงทสด เนองจากมหวงโซอปทานคอนขางยาวและสลบซบซอน และทเหนภาพชดเจน เชนเดยวกนคอ ธรกจนำามนและกาซธรรมชาต ยานยนตและชนสวน สงทอและเครองนงหม และ อเลกทรอนกส ทไดรบผลกระทบทางออม คอนขางสงเมอเทยบกนกบผลกระทบทางตรงซงไมสงมากนก ซงพบวา ผลกระทบโดยรวมทงทางตรงและทางออมของการขนคาแรงขนตำา จะทำาใหตนทนเพมขนเฉลย 8% ในกรณทธรกจสามารถสงผานภาระตนทนไปยงธรกจตอเนองในหวงโซอปทานได 100% ในทกภาคธรกจ

12


ในกรณการสงผานภาระตนทนไดทง 100% ในทกภาคธรกจนน ตนทนของผประกอบการอาจเพมสงขนถง 8% ในระยะยาว อนเนองมาจากผลกระทบทางออมของการผลกภาระตนทนภายในหวงโซอปทาน5


ผลกระทบทางตรงและทางออมจากการขนคาแรงขนตาทง 2 รอบในกรณอตราการสงผานภาระตนทน = 100%

หนวย: %

คาเฉลย: 7.6%

ผลกระทบทางตรงและทางออมจากการขนคาแรงขนตำาทง 2 รอบในกรณอตราการสงผานภาระตนทน = 100%

หนวย: %

แตในความเปนจรงแลว ความสามารถในการสงผานภาระตนทนของผประกอบการในแตละธรกจนน แตกตางกนออกไป และเปนไปไดสงทแตละธรกจไมอาจผลกภาระตนทนไปไดถง 100% ของตนทนทเพมขนจากการขนคาแรงขนตำา จากผลงานวจยของธนาคาร แหงประเทศไทยดานพลวตเงนเฟอไดชใหเหนวา การสงผานภาระตนทนของผผลตไปยงผบรโภคในระยะยาวโดยใชตวอยาง ผลกระทบของการออนคาของอตราแลกเปลยนอนกระทบตอตนทนนำาเขาวตถดบของผผลตนน พบวา โดยเฉลยแลวสดสวนของตนทน ทผผลตสามารถสงผานไปยงผบรโภคไดในระยะยาว (long-run cost pass-through) มคาประมาณ 25-35% เทานน นอกจากนนแลว เราเชอวาแตละภาคธรกจกมความสามารถในการสงผานภาระตนทนแตกตางกนออกไป โดยขนอยกบปจจยดานอำานาจในการ ตอรองของผประกอบการแตละราย โดยเฉพาะในภาวะทมการแขงขนสงขนทงจากภายในและภายนอกประเทศ และอกปจจยหนงคอ ดานอปสงคตอสนคาหรอบรการทเกยวของวามแนวโนมเตบโตไดดเพยงใด และดวยปจจยทสำาคญสองประการน เราจงแบงกลมธรกจ เปน 5 กลมตามลำาดบความสามารถในการสงผานภาระตนทน นอกจากน เพอสะทอนใหเหนถงผลกระทบโดยรวมของการขนคาแรง ขนตำาทแตกตางออกไปในกรณทการสงผานภาระตนทนทำาไดไมถง 100% เราจงไดตงสมมตฐานขนมา 2 กรณเพอใชวดผลกระทบ ทางออมใหใกลเคยงความเปนจรงมากขน โดยมผลงานวจยของธนาคารแหงประเทศไทยขางตนเปนแนวทางในการวเคราะห ดงน

1. กรณพนฐาน (base case) อตราการสงผานภาระตนทนม 5 ระดบ ตงแต 10% ถง 50% แลวแตความสามารถในการสงผานภาระตนทนของแตละภาคธรกจ โดยคาเฉลยของอตราการสงผานอยท 30% ใกลเคยงกบผลงานวจยของธนาคารแหงประเทศไทย 2. กรณอตราสงผานสง (high pass-through case) อตราการสงผานภาระตนทนม 5 ระดบ ตงแต 30% ถง 70% แลวแตความสามารถในการสงผานภาระตนทนของแตละภาคธรกจ โดยคาเฉลยของอตราการสงผานอยท 50% หรอมากกวาผลงานวจยของธนาคารแหงประเทศไทยอย 20% เนองจากคาประมาณการของธนาคารแหงประเทศไทยเปนการวเคราะหถงผลกระทบของการออนคาของเงนบาท ในขณะทการขนคาแรงขนตำานนเปนผลกระทบทใกลตวมากกวา ซงหากเกดขนในระยะเวลาอนสนเชนน อาจเปรยบเสมอนการสนสะเทอนของระบบ (systemic shock) ทอาจกอใหเกดภาวะวตกอนสงผลกระตนใหมการผลกภาระตนทนไปยงธรกจในหวงโซเดยวกนสงขนกวาปกตพรอมกนทงระบบ

13


14


ความสามารถในการสงผานตนทนของแตละภาคธรกจมความแตกตางกนออกไปตามปจจยดานอำานาจในการตอรองและแนวโนมของอปสงค 6


ตารางแสดงอตราการสงผานภาระตนทนตามสมมตฐาน

กรณพนฐาน กรณอตราสงผานสงสง 50% 70%ปานกลาง+ 40% 60%ปานกลาง 30% 50%ปานกลาง- 20% 40%ต า 10% 30%

ระดบสมมตฐานของการสงผานภาระตนทน

1 2

ตารางแสดงระดบของความสามารถในการสงผานภาระตนทน แยกตามภาคธรกจ

ระดบ เหตผล ระดบ เหตผล

กระดาษและการพมพ ปานกลาง- 20% 40% ตา ธรกจตนนา กลาง การลดการใชกระดาษ

การเกษตร ปานกลาง- 20% 40% ตา ธรกจตนนา กลาง อปสงคมแนวโนมตากวาอปทาน

คาสงคาปลก สง 50% 70% สง ธรกจปลายนา สง สนคาจาเปน

ภาคบรการ-hospitality ปานกลาง- 20% 40% ตา ภาวะการแขงขนสง กลาง อปสงคมแนวโนมตากวาอปทาน

นามนและกาซธรรมชาต ปานกลาง 30% 50% ตา สนคาราคาควบคม สง สนคาจาเปน

ผลตภณฑปโตรเคม ตา 10% 30% ตา ธรกจตนนา ตา แนวโนมการสงออกหดตว

ภาคบรการ-การกอสราง ปานกลาง 30% 50% ตา เปนไปตามพนธะสญญา สง การลงทนของภาครฐ-เอกชน

ภาคบรการ-การขนสง ปานกลาง 30% 50% ตา ภาวะการแขงขนสง สง การเชอมตอ-ความเปนสงคมเมอง

ภาคบรการ-โทรคมนาคม ปานกลาง 30% 50% ตา ภาวะการแขงขนสง สง การเปลยนระบบโครงขาย 3G

ยานยนตและชนสวน ปานกลาง 30% 50% ตา เปนไปตามพนธะสญญา สง นโยบายภาครฐกระตนการบรโภค

วสดกอสราง ปานกลาง 30% 50% ตา สนคาราคาควบคม สง การเตบโตของการกอสราง

สงทอและเครองนงหม ปานกลาง 30% 50% ตา ธรกจตนนา สง สนคาจาเปน

อาหารและเครองดม ปานกลาง+ 40% 60% กลาง สนคาราคาควบคมบางชนด สง สนคาจาเปน

อเลกทรอนกส ปานกลาง- 20% 40% กลาง ธรกจกลางนา ตา แนวโนมการสงออกหดตว

อานาจในการตอรอง แนวโนมของอปสงค กรณ

พนฐาน

กรณอตรา

สงผานสงภาคธรกจ

ความสามารถ

ในการสงผาน

ภาระตนทน

1 2

เมอความสามารถในการขนราคาสนคาและวตถดบมได ไมถง 100% ผประกอบการในขนถดไปของหวงโซอปทานจงไดรบ ผลกระทบทางออมลดลง โดยในกรณดงกลาว ผลกระทบทางตรงและทางออมตอภาคธรกจรวมกนเฉลยอยทประมาณ 3% ซงลดลงจากใน กรณทสงผานภาระตนทนได 100% อยคอนขางมาก หากมองเฉพาะผลกระทบทางออมจากการสงผานภาระตนทนนนแลว จะพบวา ธรกจทมหวงโซอปทานทยาวและซบซอนยงคงไดรบผลกระทบทางออมมากกวาธรกจทมหวงโซอปทานสนกวา โดยเฉพาะธรกจ นำามนและกาซธรรมชาตทกลายเปนธรกจทไดรบผลกระทบทางออมสงทสด อนเนองมาจากความสลบซบซอนของหวงโซอปทาน จงมโอกาสสงขนทผประกอบการจะประสบปญหาการผลกภาระตนทนไมทางใดกทางหนง ในขณะทธรกจอาหารและเครองดม วสดกอสราง และสงทอและเครองนงหม ยงคงไดรบผลกระทบทางออมสงรองลงมา สวนธรกจทมหวงโซอปทานสนกวา เชน ธรกจโทรคมนาคม ไดรบผลกระทบทางออมคอนขางตำาเชนเดม ธรกจทมตนทนหลกมาจากคาแรงอยแลว เชนภาคคาสงคาปลก และ hospitality นน จะไมไดรบผลกระทบทางออมมากเทาใดนก นอกจากน หากเปรยบเทยบผลกระทบโดยรวมในกรณพนฐานกบกรณอตราสงผานสง จะพบวา เมออตรา pass-through เฉลยสงขน 20% จากกรณพนฐานเปนกรณอตราสงผานสง จะทำาใหผลกระทบตอตนทนโดยรวมเฉลยเพมสงขน 23% ซงรนแรงมากกวาอตราการสงผานทเพมขนเพยง 20% จงอาจหมายความวา ตนทนผประกอบการโดยรวมมความออนไหวสงตอความสามารถในการสงผานภาระตนทนของภาคธรกจ จากมมมองผบรโภค ผลกระทบของระดบการสงผานภาระตนทนทแตกตางกนในแตละภาคธรกจนเอง จะทำาใหเหนการปรบขน ราคาสนคาทแตกตางกนออกไปในแตละกลมธรกจ เนองจากความสามารถในการสงผานภาระตนทนจากการขนคาแรงขนตำา ทแตกตางกนในแตละภาคธรกจ ผบรโภคนาจะเรมเหนถงการปรบขนราคาทแตกตางกนไปในสนคาทตองจบจายใชสอยในชวต ประจำาวนชดเจนขน ยกตวอยางเชน สนคาประเภทอาหารสดทขายในตลาดสดอาจมการปรบขนราคาไดเพยงเลกนอย ในขณะท ราคาอาหารสำาเรจรปทขายในรานสะดวกซอจะปรบตวขนอยางชดเจนมากกวา สวนภาคบรการประเภท hospitality จะเหนผลกระทบตอราคาคาบรการไมมากนก เนองจากมการแขงขนสงในสภาวะทความตองการมไดสงมากนกโดยเฉพาะธรกจโรงแรม

15


16


ผลกระทบของการขนคาแรงขนตำาตอตนทนของผประกอบการมภาพรวมทดขนในทงสองกรณ ทการสงผานภาระตนทนตำากวา 100%

ผลกระทบทางออม (indirect effect) ตอตนทนผประกอบการจากการขนคาแรงขนตำา สงขนในกลมธรกจทมหวงโซอปทานยาวและมความซบซอน

7

8



หนวย: %

ผลกระทบทางออม (indirect effect) ตอตนทนของการขนคาแรงขนตาในทงสองกรณ

ผลกระทบทางตรงและทางออมในกรณพนฐาน ผลกระทบทางตรงและทางออมในกรณอตราสงผานสง

หนวย: % หนวย: %

ผลกระทบทางออม (indirect effect) ตอตนทนของการขนคาแรงขนตำาในทงสองกรณ

หนวย: %

คาเฉลย: 2.6% คาเฉลย: 3.2%คาเฉลย: 2.6% คาเฉลย: 3.2%

ในมมมองผประกอบการนน ถงแมวาตนทนจะสงขนไมมากนกในกรณทธรกจตนทางไมสามารถขนราคาสนคาและบรการได 100% แตตองไมลมวาผลตอบแทนผประกอบการเองนนจะลดนอยลงไปดวย เพราะตนเองกไมสามารถสงผานภาระตนทนไปใหธรกจ ปลายทางไดทงหมดเชนเดยวกน โดยในทง 2 กรณสมมตฐานทผประกอบการสงผานภาระตนทนไปไดตำากวา 100% นน SCB EIC ไดคาดการณจากขอมล Input-Output table ของป 2005 พบวา ผลตอบแทนโดยรวมของระบบ (ไมรวมผลตอบแทนนอกเหนอ การผลต) ทลดลงจากความสามารถในการสงผานภาระตนทนทตำาลง คดเปนประมาณ 2.3-2.4 แสนลานบาท หรอคดเปน 3.3-3.4% ของ GDP ป 2005 และทำาใหสวนตางของรายไดจากการผลตกบตนทนการผลต (margin) ลดลงเฉลย 4% ซงจดวาเปนผลกระทบ ทคอนขางสงตอเศรษฐกจและผลประกอบการ โดยหากแยกผลกระทบรายภาคธรกจแลวพบวา ภาคกอสราง ภาคสงทอและ เครองนงหม ภาคบรการประเภท hospitality ภาคการเกษตร ภาคผลตภณฑปโตรเคม และภาคอเลกทรอนกส เปนกลมทไดรบผลกระทบตอ margin สงทสด อนเนองมาจากผลกระทบของการขนคาแรงขนตำาตอตนทนทมอยสงมากเมอเทยบกบความสามารถในการสงผานภาระตนทนตามสมมตฐาน

17


ผลตอบแทนการผลตของผประกอบการมแนวโนมลดลงเมอความสามารถในการสงผานภาระตนทนลดตำาลง เนองจากไมสามารถขนราคาสนคาและบรการไดเตมท 9


หนวย: %

สวนตางผลตอบแทนการผลตและตนทนการผลต (margin) ทลดลงในกรณทการสงผานภาระตนทนทาไดตากวา 100%สวนตางผลตอบแทนการผลตและตนทนการผลต (margin) ทลดลงในกรณทการสงผานภาระตนทนทำาไดตำากวา 100%

หนวย: %

ดวยลกษณะธรกจของ SMEs ทคอนขางเนนแรงงานเปนสดสวนสงในการประกอบกจการ ปจจยดานแรงงานจงมผลกระทบ โดยตรงตอความอยรอดของธรกจ แตนอกเหนอจากปญหาคาแรงขนตำาทกำาลงปรบตวสงขนแลว ปญหาการขาดแคลนแรงงาน กกำาลงกลายเปนจดสนใจดวยเชนกน ซงในภาวะทแรงงานอาจเกดการขาดแคลนได ในอกไมกสบปขางหนาเชนน หากธรกจ SMEs จะสามารถขยายธรกจตอไปไดนน กจำาตองหนมาใชวธเพมผลตภาพแรงงาน (labor productivity) อยางยงยน

ในอก 10-15 ปขางหนา แรงงานไทยซงเปนปจจยสำาคญตอความมนคงของเศรษฐกจไทยมาตลอดนน กำาลงจะเรมลดจำานวนลง การทเศรษฐกจของประเทศจะเตบโตตอไปไดนน จงตองหนมาพงพาการโยกยายแรงงานไปสภาคธรกจทสรางมลคาตอแรงงาน มากขน และกตองพงพาการเพมผลตภาพแรงงานใหสงขน การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจไทยตงแตป 2005 จนถงป 2011 นน กวาครงหนงเกดจากการขยายตวของตลาดแรงงานททำาใหกจกรรมทางเศรษฐกจมมลคาโดยรวมสงขน แตในอก 10-15 ปขางหนา จำานวนแรงงานไทยจะเรมหดตวลง เนองจากแรงงานทจะเกษยณอายในอก 10-15 ปขางหนาจะมจำานวนสงกวาประชากรทจะเขาสวยทำางานในชวงเวลาเดยวกน ซงจากแนวโนมของตลาดแรงงานของไทยทจะหดตวลงเชนน การสรางความมนคงใหกบเศรษฐกจของไทยตอไปในอนาคตจงตองหนมาเนนการเสรมสรางผลตภาพแรงงานโดยรวม โดยอาจเกดขนจากการโยกยายแรงงานจาก ภาคธรกจทมผลตภาพแรงงานตำาไปยงภาคธรกจทมผลตภาพแรงงานสง หรออาจเกดขนไดจากการเพมมลคาผลผลตตอแรงงานในทกๆ ภาคธรกจใหสงขน

18


ผลตภาพแรงงาน…โจทยใหญ SMEs ไทย3

ในอก 10-15 ปขางหนา แรงงานไทยจะเรมลดจำานวนลง เนองจากแรงงานทจะเกษยณอายมจำานวนมากกวาแรงงานทจะเขาสวยทำางาน10

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ NESDB และ APO Productivity Database 2012

โครงสรางประชากรของไทยป 2011

หนวย: ลานคน

0

1

2

3

4

5

6

0-4

5-9

10-1

4

15-1

9

20-2

4

25-2

9

30-3

4

35-3

9

40-4

4

45-4

9

50-5

4

55-5

9

60-6

4

65-6

9

70-7

4

75-7

9

80+

จะเรมเขาสวยทางานในอก

10-15 ปขางหนา

จะเกษยณอายในอก 10-15 ป

ขางหนา

แตในชวงไมกปทผานมา แรงงานไทยกลบมการเตบโตของผลตภาพคอนขางตำา ในขณะทระดบของผลตภาพแรงงานปจจบนกยงตำาเชนกน โดยเฉพาะเมอเทยบกบคแขงทางเศรษฐกจทขบเคยวกนมาตลอดอยางมาเลเซย แรงงานไทยมผลตภาพแรงงานอยทประมาณ 4,900 ดอลลารสหรฐฯ ตอคนในป 2011 (ณ ราคาป 2000) โดยในชวงป (2005-2011) ไทยสามารถเพมผลตภาพแรงงานไดเพยง 1.4% ตอป ซงนบวาตำาลงจากชวงป 2000-2005 ทเตบโตไดถงปละ 3.8% และยงเมอเปรยบเทยบกบคแขงสำาคญอยางมาเลเซยแลว ยงยำาใหเหนถงขอเสยเปรยบของไทย เพราะถงแมมาเลเซยจะมการเตบโตของผลตภาพแรงงานอยท 1.4% เทากบไทยในชวงป 2005-2011 กตาม แตมาเลเซยมผลตภาพแรงงานอยทระดบสงแลว คอประมาณ 12,000 ดอลลารสหรฐฯ ตอคนในป 2011 (ณ ราคาป 2000) นอกจากน หากยกตวอยางประเทศกำาลงพฒนาทมผลตภาพแรงงานในระดบใกลเคยงกบไทย เชน จน จะพบวา จนมอตราการเตบโตเฉลยตอปของผลตภาพแรงงานอยสงถงกวา 10% ซงถาเปนเชนนแลว ดเหมอนไทยอาจจะยงตองตดกบดกรายไดระดบกลาง (middle-income trap) อยอกนานพอสมควร และจะตองถกจนแซงหนา และมาเลเซยทงหางในไมชา หากยงไมสามารถเพมผลตภาพแรงงานใหสงขนกวาน

19


เมอแรงงานไทยมแนวโนมลดจำานวนลง การเตบโตทางเศรษฐกจของไทยจงตองหนมาพงพาการโยกยายแรงงานจากธรกจทมผลตภาพตำาไปสง และการเพมขนของผลตภาพแรงงานในแตละภาคธรกจ11

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ World Bank

176.2

210.0

Real GDP 2005 Real GDP 2011

-1.5

18.2

จากผลตภาพแรงงานทเพมขน

(1% ตอป)

17.1

เพมขน 33.8

จากแรงงานทเพมขน(2% ตอป)

จากการโยกยายแรงงานในภาค

ธรกจ

แหลงทมาของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของไทยชวงป 2005-2011หนวย: พนลานดอลลารสหรฐฯ

แหลงทมาของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของไทยชวงป 2005-2011

หนวย: พนลานดอลลารสหรฐฯ

การดงแรงงานเขาสภาคธรกจทมผลตภาพแรงงานสงเปนวธการเพมผลตภาพแรงงานวธหนง ภาคการผลตของไทยเปนภาคธรกจทมผลตภาพแรงงานสงถงกวา 12,000 ดอลลารสหรฐฯ ตอคน ในป 2011 (ณ ราคาป 2000) ในขณะทภาคการเกษตรและภาคบรการมผลตภาพแรงงานอยทระดบประมาณ 1,700 ดอลลารสหรฐฯ ตอคน และ 5,000 ดอลลารสหรฐฯ ตอคน ตามลำาดบ แตเนองจากสดสวนของแรงงานของไทยกลบไปกระจกตวอยในภาคธรกจทมผลตภาพแรงงานตำากวา คอมสดสวนแรงงานทงระบบอยในภาค การเกษตรกวา 40% และภาคบรการและอนๆ อก 46% ในขณะทแรงงานในภาคการผลตมเพยง 14% เทานน ดงนน คาเฉลยผลตภาพ แรงงานจงถกฉดดงลงมาตำาทประมาณ 4,900 ดอลลารสหรฐฯ ตอคน จงเหนไดชดวา หากตองการผลกดนเศรษฐกจประเทศใหเตบโตหลดพน middle-income trap ไดนน แนวทางสำาคญแนวทางหนงคอการผลกดนใหเกดการโยกยายแรงงานจากภาคการเกษตรและภาคการบรการและอนๆ เขาสภาคการผลตทมผลตภาพแรงงานสงกวา ใหมากขนกวาสถานการณทเปนอยปจจบน

20


ผลตภาพของแรงงานไทยเสยเปรยบมาเลเซยคอนขางมากและมแนวโนมทจะถกจนแซงหนา12

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ IMF และ World Bank

ผลตภาพแรงงานไทย (ป 2011) อตราเตบโตของผลตภาพแรงงานไทย

หนวย: ดอลลารสหรฐฯ ตอคน ณ ราคาป 2000 หนวย: %CAGR

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

สงคโปร เกาหลใต มาเลเซย ไทย จน

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

1990

-199

5

1995

-200

0

2000

-200

5

2005

-201

1

สงคโปร เกาหลใต มาเลเซย ไทย จน

BOX: แรงงานไทยหายไปไหน?

การดงแรงงานสภาคการผลตกตองพจารณาถงปญหาดานการขาดแคลนแรงงานดวย เพราะปจจบน ผประกอบการไทยในภาค การผลตประสบปญหาขาดแคลนแรงงานอยางมนยสำาคญ จากการวเคราะหโดย SCB EIC พบวา แรงงานไทยนอกเหนอจาก การกระจกตวในภาคการเกษตรและภาคบรการแลว ยงมการเลอกออกไปทำาอาชพอสระมากขน นอกเหนอไปจากการทำางาน ในระบบ เชน ในโรงงานอตสาหกรรม ซงเปนการซำาเตมปญหาการขาดแคลนแรงงาน และตอกยำาใหเหนความสำาคญของการสรางแรงจงใจในการดงแรงงานเขามาทำางานทมากกวาเรองของคาตอบแทนทเปนตวเงน ความเปนอสระและโอกาสทำารายไดทยงมอยมากจากบรการขนสงสาธารณะสงผลใหจำานวนผประกอบอาชพรถรบจางสาธารณะขยายตวอยางตอเนอง สวนหนงอาจจะเปนผลมาจาก คณภาพของบรการขนสงมวลชนทยงไมตอบสนองความตองการของประชาชน โดยปจจบนมจำานวนแทกซจดทะเบยนกวา 103,000 คน ซงถารวมมอเตอรไซคและสามลอเครองรบจางดวยแลว จะมแรงงานอยในทง 3 กลมนเฉพาะในกรงเทพฯ ราว 260,000 คน ซงนอกเหนอจากขอจงใจในเรองของความเปนอสระแลว รายไดเฉลยตอเดอนของกลมผขบรถแทกซและมอเตอรไซครบจางยงอยในระดบทสงกวาลกจางในโรงงานทรบคาแรงขนตำา อยางไรกตาม ระดบรายไดดงกลาวยงไมรวมเรองของสวสดการ และคาลวงเวลาทถอวายงเปนขอไดเปรยบของแรงงานในระบบ

21


ปญหาขาดแคลนแรงงานในภาคการผลตสวนหนงเกดจากการขยายตวทสงกวาของแรงงานนอกระบบ13

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของสำานกงานสถตแหงชาต

14 15

2325

2005 2011

3639

นอกระบบ

ในระบบ

1.5%

1.1%

ไปทางานในตะวนออกกลาง

ขบรถแทกซ

มอเตอรไซครบจาง

ลกจางคาแรงขนตา

20,000

15,000

12,000

9,000

อตราการเตบโตของแรงงานในระบบและนอกระบบ เปรยบเทยบรายไดเฉลยตอเดอนของแรงงาน

หนวย: ลานคน, %CAGR หนวย: บาทตอเดอน

นอกเหนอจากนนแลว การขาดแคลนแรงงานยงมสาเหตมาจากความไมสอดคลองระหวางอปสงคและอปทานดานทกษะและ ประสบการณของแรงงานไทย (skill mismatch) หลายธรกจในไทยโดยเฉพาะภาคการผลตตองเผชญกบปญหาขาดแคลน แรงงานกงมทกษะ โดยเฉพาะแรงงานทจบการศกษาระดบอาชวศกษาทยงมไมพอเพยงกบความตองการ ในขณะทแรงงานทจบ การศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวามจำานวนเกนกวาความตองการ ทงน แรงงานทจบการศกษาในระดบอดมศกษากมทกษะ ไมตรงกบความตองการของภาคการผลตอกดวย เพราะไมไดรบการฝกวชาชพ ในขณะเดยวกน หลกสตรการเรยนการสอนกยงขาด การประยกตใหสอดคลองกบสงทอตสาหกรรมหรอภาคธรกจตองการ จากผลงานวจยของ World Bank พบวาแรงงานไทยทจบ ระดบอดมศกษากวา 30% ตองไปทำางานในระดบงานทตำากวาความรความสามารถและไมตรงกบหลกสตรทเรยน ทงน ทผานมา ไทยจำาเปนตองพงพาแรงงานตางดาวเพอเตมเตมอปสงคแรงงานในภาคการผลต แตการพงพาแรงงานตางดาวในระยะยาวนน ไมใชการแกปญหาทยงยน เพราะแรงจงใจในการยายกลบไปทำางานในประเทศบานเกดของแรงงานตางดาวมมากขนใน ชวงจงหวะของการเดนหนาส AEC

22


Skill mismatch เกดจากความตองการแรงงานทจบการศกษาระดบอาชวศกษามมากกวาจำานวนแรงงาน ทมอย ในขณะทแรงงานทจบการศกษาระดบปรญญาตรหรอสงกวามจำานวนเกนกวาความตองการทำาใหเกดการขาดแคลนแรงงานในไทย

14

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของกระทรวงแรงงาน

อปทานสวนเกน (ขาดแคลน) ของแรงงานตามระดบการศกษา

หนวย: พนคน

-300

-200

-100

-

100

200

300

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

ปวช. ปวส. และอนปรญญา

-300

-200

-100

-

100

200

300

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

ปรญญาตรหรอสงกวา

อปทานสวนเกน (ขาดแคลน) ของแรงงานตามระดบการศกษา

หนวย: พนคน

การจะแกปญหาทงในเรองแรงงานหนมาประกอบอาชพอสระ และในเรองของ skill mismatch นน คงตองอาศยความรวมมอ ผลกดนจากหลายฝายเปนองครวม ทงภาคการศกษาทจะตองมการเพมการฝกทกษะมากขน และปรบเปลยนแนวคดคานยมตงแต ตนทาง ในขณะเดยวกน ภาคเอกชนกจะตองสรางแรงจงใจใหแกแรงงานไปพรอมกน เพอเปนการเพมผลตภาพของแรงงาน ไทยและความสามารถในการแขงขนของภาคการผลต ควรมการพฒนาคณภาพของการศกษา และปรบหลกสตรการเรยนการสอน ใหสอดคลองกบความตองการของภาคการผลต พรอมๆ ไปกบการเปลยนคานยมของคนไทยใหเลงเหนประโยชนของอาชวศกษา มากขน ในสวนภาคเอกชนกจะตองแสดงใหเหนถงความพรอมทางดานสวสดการนอกเหนอจากคาจางแรงงาน เพอดงดดผประกอบ อาชพอสระใหหนกลบเขามาทำางานในภาคการผลต นอกจากน ภาคเอกชนควรเรมตนตวและผลกดนใหเกดการลงทนพฒนาทกษะ แรงงานตงแตเนนๆ เชนกน ยกตวอยางเชน โครงการทนการศกษา 1 โรงเรยน 1 โรงงาน ทเรมเหนมากขนในภาคการผลตยานยนต เปนตวอยางของแนวคดรเรมทด โดยโครงการนจะมอบทนการศกษาใหแกนกศกษาทอยากฝกงานในโรงงานไปพรอมๆ กบการเรยน ชวงวนเสารอาทตยภายในระยะเวลา 3-7 ปเพอใหไดวฒ ปวช. ปวส. หรอปรญญาตร และมงานรองรบทนทหลงจากจบการศกษา เปนตน ทงน เพอตอบโจทยความตองการดานแรงงานและรองรบการเตบโตของธรกจในอนาคตใหตรงจด

อยางไรกตาม สำาหรบไทยซงเปนประเทศเกษตรกรรมนน ควรตองใหความสนใจกบการแปรรปผลผลตทางการเกษตรมากขนดวย ซง การตอยอดจากการเกษตรดงเดมมาเปนอตสาหกรรมการเกษตรเปนวธการเพมผลตภาพแรงงานเชนกน เนองจากไทยมผลผลตทางการเกษตรเปนหลกจงตองผลกดนใหผประกอบการใหความสำาคญกบการแปรรปผลผลตทางเกษตรเพอเพมมลคาผลผลตดวยเชนกน ตวอยางเชน กวา 90% ของผลผลตยางพาราถกสงออกในรปวตถดบขนตน เชน นำายางขน ยางแทง และยางแผนรมควน ในขณะทความจรงแลว นำายางพาราสามารถนำามาผลตเปนสนคาขนกลางและขนปลายทมมลคาสงขนไดหลากหลายประเภท อาท ยางลอรถยนต ถงมอยางทางการแพทยและในภาคอตสาหกรรม และยางวศวกรรมอนๆ สวนไมยางพารานน กสามารถนำามาผลตเฟอรนเจอร และหตถอตสาหกรรมตางๆ ทเปนการเพมมลคาผลผลตของแรงงานไดเชนเดยวกน

อกวธหนงในการเพมผลตภาพแรงงานรวมของประเทศคอ การสงเสรมใหแตละภาคธรกจมการเพมมลคาผลผลตและใช โอกาส ในการปรบขนคาแรงขนตำาในการพฒนาแรงงานใหมคณภาพสงขนอยางยงยน โดยเฉพาะธรกจ SMEs ทไดรบผลกระทบจาก การขนคาแรงขนตำาทจะตองเรงปรบตวกอนใคร การขนคาแรงขนตำาจะทำาใหธรกจ SMEs สวนหนงตองปรบลดจำานวนแรงงาน เพอลดภาระตนทนทสงขน ดงนน เพอใหธรกจยงสามารถขยายตวอยได ภาคธรกจตางๆ ทไดรบผลกระทบจงตองหาวธการ ปรบตวเพอเพมผลตภาพแรงงานอยางยงยน โดยเฉพาะธรกจทไดรบผลกระทบทางตรงจากการขนคาแรงขนตำามากกวาภาคธรกจอน อนไดแก ภาคธรกจทมสดสวนแรงงานไมมทกษะสง หรอมคาแรงเปนตนทนหลก เชน ภาคเกษตร ภาคบรการประเภท การกอสราง hospitality และภาคคาสงคาปลก เชนเดยวกบภาคธรกจทไดรบผลกระทบทางออมของการขนคาแรงขนตำา จากการ สงผานภาระตนทนไปในหวงโซอปทานทคอนขางยาวและซบซอน จะตองเรงปรบตวเพมผลตภาพแรงงานเชนกน เชน ธรกจอาหารและ เครองดม นำามนและกาซธรรมชาต ยานยนตและชนสวน สงทอและเครองนงหม และ อเลกทรอนกส เปนตน แตนอกเหนอจาก ภาคธรกจทไดรบผลกระทบดงกลาวทตองเรงปรบตวแลว ภาคธรกจอนๆ กมสวนชวยใหผลตภาพแรงงานโดยรวมของประเทศสง ขนไดเชนเดยวกน เพราะหากเปรยบเทยบกบมาเลเซยแลว พบวา ผลตภาพแรงงานของไทยในทกภาคธรกจยงตำากวามาเลเซย คอนขางชดเจน สวนหนงเปนเพราะมาเลเซยสามารถสรางมลคาสนคาใหสงขน โดยเฉพาะในภาคการเกษตรและภาคบรการ

23


ในภาวะทแรงงานไทยมแนวโนมขาดแคลน การเพมผลตภาพแรงงานจงกลายเปนเรองทหลกเลยงไมได โดยเฉพาะธรกจ SMEs ทยงมการพงพาแรงงานอยในสดสวนสง ตองเรงปรบตวเพอเพมผลตภาพแรงงานใหทนทวงท เชนการรเรมนำาเทคโนโลยใหมๆ เขามาใชมากขนเพอลดการพงพาแรงงานทเกนความจำาเปน รวมถงการตอยอดทางธรกจพรอมไปกบการเรงพฒนาศกยภาพแรงงานผานการฝกอบรมเสรมสรางทกษะ เพอใหแรงงานสามารถผลตสนคาใหมคณภาพและมลคาสงขน อนง หาก SMEs สามารถเพมผลตภาพแรงงานใหสงขนไดเปนผลสำาเรจ การปรบเพมคาแรงขนตำาของรฐบาลกจะมผลกระทบนอยลงตอธรกจ เพราะผประกอบการจะสามารถใหคาตอบแทนแรงงานไดสงกวาคาแรงขนตำาอนเปนไปตามศกยภาพของแรงงานทสงขนนนเอง

24


หากเปรยบเทยบกบผลตภาพในภาคการผลตแลว ผลตภาพของแรงงานไทยในภาคการเกษตรและภาคบรการยงจดวาอยในเกณฑตำา 15

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมล CEIC

ผลตภาพแรงงานไทยและมาเลเซยรายภาคธรกจจรงป 2010

หนวย: ดอลลารสหรฐฯ ตอคน (nominal price ป 2010)

32,275 22,26417,889 9,66817,399 2,3300

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

มาเลเซย ไทย

ภาคการผลต

ภาคการบรการและอนๆ

ภาคการเกษตร

เปนททราบกนดวา นโยบายการปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวนของรฐบาลนน สงผลกระทบตอภาระตนทนการดำาเนนงานรวมของ ผประกอบการ SMEs อยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะ SMEs ทมสดสวนคาใชจายดานแรงงานตอตนทนสง ซงจากสถานการณทเกดขนนน ผประกอบการบางรายไดเรมทยอยปรบตวเพอรบมอกบปญหาดงกลาวแลว จากการสมภาษณกลมตวอยางของผประกอบการ SMEs ทวประเทศ นอกเหนอจากแนวทางการปรบตวโดยการนำาเทคโนโลยมาทดแทนแรงงานแลว ยงมแนวทางอนๆ ทไดดำาเนนการไปแลว ดงน

นอกจากน จากการระดมสมองโดยการพดคยกบผประกอบการ ทำาใหเราไดรบทราบแนวคดตางๆ ทนาสนใจ ประกอบดวย

อนง ผประกอบการยงสามารถศกษากรณตวอยางจากตางประเทศทตองปรบตวกบคาจางแรงงานทสงไดดวย ตวอยางหนงทเหนชดเจนคอ การปรบตวของผประกอบการรานอาหารในประเทศญปน ทมการปรบ layout ในรานอาหารใหม เพอใหพนกงานบรกรในรานสามารถเดนเสรฟอาหารไดอยางทงถงและมประสทธภาพมากขน โดยพบวาชวยใหสามารถลดจำานวนพนกงานในรานลงไดเหลอเพยง 3 คนเทานน และทำาใหลดตนทนดานแรงงานลงไดมาก

ความพยายามลดตนทนการผลตดานอนๆ เพอชดเชยกบคาจางแรงงานทสงขน เชนในกรณของผประกอบการโรงสขาวในภาคอสาน พบวาไดมการปรบเปลยนมาทำาการสขาวในชวงเวลากลางคนมากขน เพอใชสทธในการจายคาไฟตอหนวย ทถกกวาชวงเวลาปกตในตอนกลางวนการพฒนาศกยภาพของแรงงานใหมผลตภาพ (productivity) สงขน ควบคไปกบการปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาท ตอวน เพอชวยลดแรงกดดนดานตนทนของผประกอบการ ซงรวมถงการพฒนาคณภาพแรงงาน เทคโนโลย และการบรหารจดการทดการจาง outsource มากขน เชนในกรณของผผลตเครองดมยหอหนง ซงมการจางแรงงาน outsource ททำาหนาท ขบรถสงของมากขน ซงตอบรบกบความตองการของคนขบรถสงของทตองการเปนเจาของธรกจมากกวาการเปนลกจาง ในบรษท ประกอบกบการเปนเจาของรถเองจะทำาใหมความกระตอรอรนในการทำางานมากขนดวยการสรางมลคาเพม (value-added) ใหกบผลตภณฑและสรางแบรนดสนคาเปนของตวเอง ยกตวอยางในกรณของผประกอบการหอยเปาฮอ ทมการลงทนทำาวจยเพอสรางมลคาเพมจนสามารถผลตเปนผลตภณฑเสรมความงามจากหอยเปาฮอมาสกดเยนผสมคอลลาเจน ซงนวตกรรมทคดคนมาไดนนนอกจากจะทำาใหผประกอบการมรายไดทสงขนและแนนอนกวาแลว ยงชวยลดความเสยงจากความผนผวนของราคาหอยเปาฮอไดเปนอยางดอกดวย หรอในกรณของผผลตขนมของฝากตามจงหวดทองเทยวตางๆ ซงเมอมการสรางแบรนดสนคาของตวเอง สามารถสรางมลคาเพมและสรางรายไดทดขนเมอเทยบกบการผลตขนมในลกษณะขายสง (white labeling) เหมอนในอดตการปรบเปลยนรปแบบธรกจและขยายไลนสนคา เชนในกรณของผประกอบการสงทอซงหนไปเนนผลตสนคาสงตอใหกบอตสาหกรรมดาวรงทกำาลงมแนวโนมเตบโตด เชน ผลตผาสำาหรบหมเขมขดนรภยหรอผาหมเบาะรถยนต รวมทงการผลตสงทอและเสอผาคณภาพสงสงออกไปขายยงตลาดตางประเทศ

แนวคดในการรวมกลมระหวางผประกอบการในอตสาหกรรมเดยวกนกบสถาบนการศกษา เพอปรบหลกสตรการเรยน การสอนใหสามารถผลตแรงงานไดตรงตามทกษะ ความรความสามารถทผประกอบการตองการ เพอแกปญหาการขาดแคลนแรงงาน หรอแมแตโครงการรบนกศกษาเหลานเขามาฝกงานกบบรษท และรบเขาทำางานจรงเมอสำาเรจการศกษา เปนตน

การรวมกลมของผประกอบการในธรกจโรงแรมทอยในมาตรฐานเดยวกน เพอสงซอสนคาหรอวตถดบในปรมาณมากๆ เพอใชประโยชนจาก quantity discount ซงจะชวยใหสามารถซอสนคาไดในราคาทถกลงมาก หรอในกรณของการสงตอลกคาของโรงแรมไปยงโรงแรมอนๆ ทเปนสมาชกของกลม ในกรณทหองพกของโรงแรมเตม เปนตน อยางไรกด โรงแรมสมาชกจะตองมการสรางจดขายทแตกตางกนออกไป (differentiation and uniqueness) เพอไมใหเกดการแยงลกคา รวมทงตองรกษาระดบมาตรฐานและคณภาพ เชน ความสะอาดของหองพก มาตรฐานการใหบรการ ใหทดเทยมกนอกดวย ซงการรวมกลมในลกษณะนสามารถนำาไปปรบใชกบธรกจบรการประเภทอนๆ อาท รานอาหารและโรงพยาบาล ไดเชนกน

BOX: ตวอยางการปรบตวของผประกอบการ SMEs เพอรองรบนโยบายการปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวน

•

•

•

•

•

•

•

25


26


การดำาเนนธรกจ SMEs ในปจจบน ตองใหความสำาคญกบกลยทธในระยะยาวมากยงขน โดยคำานงถงปจจยตางๆ โดยเฉพาะ การปรบตวเพอรบมอกบการขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวน การมองหาโอกาสและเตรยมความพรอมสำาหรบการแขงขน ทจะมมากขนจากการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ธนาคารไทยพาณชยรวมกบสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย จง ไดทำาการสำารวจความคดเหนของ SMEs ตอการเปลยนแปลงทจะเกดขน รวมถงวธการและความคบหนาในการปรบตวของ SMEs ในธรกจหลากหลายประเภท เพอให SMEs ไดจดประกายแนวคดสำาหรบการวางแผนระยะยาวของธรกจไดอยางเหมาะสม

SMEs โดยรวม1 ยงมองแนวโนมธรกจใน 1-2 ปขางหนาสดใส แมวาธรกจจะตองเผชญกบความทาทายภายใตสถานการณปจจบนไมวาจะเปนผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจยโรป หรอการเพมขนของตนทน โดยเฉพาะจากการปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวน ทงน ภาคการผลตมความเชอมนวาจะสามารถเตบโตไดมากถง 13% และคาดวาจะมสวนแบงตลาดเพมขนใน 1-2 ป ขางหนา ซงนาจะเปนผลมาจากการทธรกจสวนใหญไดเตรยมพรอมรบมอกบปจจยภายในและภายนอกแลวในระดบหนง สำาหรบ SMEs ภาคบรการเปนธรกจทนาจบตามองมากทสด เพราะ SMEs มองวาธรกจจะมการเตบโตเพมสงขนอยางกาวกระโดด โดยเฉพาะ ธรกจขนสง โลจสตกส และธรกจรบตกแตงภายใน สวน SMEs ในธรกจคาสงคาปลก แมวาสวนใหญไดเรมวางแผนการลงทน ทจะเขาไปคาขายยงตางประเทศเพอขยายตลาดในอนาคต แตโดยรวมกลบเหนวาธรกจมแนวโนมการเตบโตประมาณ 9% ซงเปนระดบทตำาทสด และมการเตบโตนอยทสดเมอเทยบกบธรกจประเภทอน ทงน สวนหนงเปนเพราะความกงวลถงผลกระทบจาก AEC ทจะทำาใหคแขงในอาเซยนเขามาแขงขนเพมขน

SMEs มองอนาคตอยางไร และเตรยมตวอะไรแลวบาง4

จากความเหนของ SMEs ภาคการผลตมแนวโนมการเตบโตสงทสดใน 1-2 ปขางหนา สวนภาคบรการมการเตบโตแบบกาวกระโดด 16

คำาถามในแบบสำารวจ: ทานคดวาการเตบโตของธรกจของทานในปจจบน (เทยบกบปกอน) มการเตบโตมากนอยเพยงใด ทานคดวาแนวโนมยอดขายของธรกจทานใน 1-2 ปขางหนา จะเพมขนหรอลดลงมากนอยเพยงใดทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

1 จากผลการสำารวจ SMEs ในทกภมภาคของประเทศ จำานวน 37 จงหวด โดยมผตอบแบบสำารวจทงสนรวม 308 ราย ประกอบดวย ธรกจในภาคการผลต ภาคบรการ ภาคเกษตร และภาคคาสงคาปลก

9%

2%

7%8%

13%11% 10%

9%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

ภาคการผลต ภาคบรการ ภาคเกษตร ภาคคาสงคาปลก

ปปจจบน 1-2 ปขางหนา

การเตบโตของยอดขายธรกจในปจจบน และใน 1-2 ปขางหนา แยกตามรายธรกจ

หนวย: %

การเตบโตของยอดขายธรกจในปจจบน และใน 1-2 ปขางหนา แยกตามรายธรกจ

หนวย: %

SCB EIC ทำาการสำารวจผประกอบการ SMEs โดยวเคราะหถงผลกระทบตอ SMEs ใน 2 ดานหลกๆ คอ การปรบขนคาแรง ขนตำาเปน 300 บาทตอวน และการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ซงผลการสำารวจคอนขางสอดคลองกบสงท ได คาดหมายไว ในเบองตน

ดานผลกระทบจากการปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวน พบวา SMEs ประเมนตนทนรวมทงทางตรงและทางออม คาดวาเพมสงขนเฉลยราว 12% โดยภาคบรการจะไดรบผลกระทบทางตรงมากทสด เนองจากมสดสวนตนทนแรงงานตอตนทน รวมสงทสด และไมสามารถนำาเครองจกรมาใชทดแทนไดมากเหมอนธรกจอนๆ อกทงยงเปนธรกจทผลกภาระไปยงผบรโภคไดนอย เพราะผซอมอำานาจตอรองสง การปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวนนน นอกจากจะมผลกระทบทางตรงททำาใหตนทนคาแรงเพมขนแลว ยงทำาใหตนทนวตถดบ ตนทนคาขนสง เพมสงขนเปนทอดๆ ตามหวงโซการผลต ซงเปนผลกระทบทางออม (indirect effect) ตอธรกจ ซงแตละธรกจไดคาดการณผลกระทบทางออมใกลเคยงกนเฉลยทประมาณ 6-7% ทงน ผลกระทบโดยรวม ทงทางตรงและทางออมของ SMEs อยทระดบ 12% แตเมอเปรยบเทยบกบการวเคราะหผลกระทบดงกลาว ของภาคธรกจ ทง SMEs และรายใหญพบวา มตนทนเพมขนโดยเฉลยเพยง 8% (จากบทท 2 เจาะลกการขนคาแรงขนตำาและการสงผานภาระตนทน) ซง นาจะเปนผลมาจากการท SMEs มอำานาจตอรองทนอยกวา และเนนการใชแรงงานมากกวาเทคโนโลย จงเปนกลมทไดรบผลกระทบมากกวาคาเฉลยของอตสาหกรรมโดยรวม

27


SMEs ในภาคบรการไดรบผลกระทบจากการปรบขนคาแรงขนตำา 300 บาท มากทสด เพราะมสดสวนตนทนแรงงานตอตนทนรวมสงทสด17

คำาถามในแบบสำารวจ: ธรกจของทานมสดสวนของแรงงานทไดรบคาแรงขนตำา และแรงงานทไดมากกวาคาแรงขนตำาอยางไร การปรบขนคาแรงขนตำาเปน 300 บาทตอวน จะทำาใหตนทนการผลตของทานสงขนก % ของตนทนการผลตทงหมดทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

4%

4%

6%

8%

6%

7%

7%

6%

10%

11%

13%

14%

0% 5% 10% 15%

ภาคคาปลกคาสง

ภาคเกษตร


ภาคบรการ

ผลกระทบทางตรง ผลกระทบทางออม คาเฉลย: 12%

ผลกระทบจากการปรบขนคาแรงขนตาเปน 300 บาทตอวน

หนวย: % ของตนทนการผลตทงหมด

38% 45% 50% 44%

62% 55% 50% 56%

ภาคบรการ ภาคการผลต ภาคเกษตร ภาคคาสงคาปลก

รบคาแรงขนตา (unskilled) รบมากกวาคาแรงขนตา (skilled)

จานวนแรงงานโดยเฉลย (คน) 235 296 133 59

ตนทนแรงงานตอตนทนรวม (%) 20% 16% 10% 10%

สดสวนการใชแรงงานของ SMEs แยกตามรายธรกจ

หนวย: % ของแรงงานทงหมด

28


ในแงของการผลกภาระตนทนไปสผบรโภค SMEs สามารถผลกภาระตนทนได โดยเฉลย 17% โดยธรกจคาสงคาปลกสามารถ ผลกภาระตนทนไดมากทสดถง 22% ในขณะทภาคบรการและภาคเกษตรสามารถผลกภาระตนทนไดเพยง 14% และ 11% ตามลำาดบ เนองจาก SMEs สวนใหญในภาคบรการจะมอำานาจตอรองนอยกวาผซอ ในขณะทภาคการเกษตร นอกจากอำานาจ การตอรองแลว ราคาสนคาอาจมการถกกำาหนดโดยปจจยดานอปสงคและอปทานรวมอยดวย ทงน แมแตภาคบรการและภาคเกษตรในกลมธรกจทมอำานาจตอรองมากกตาม กยงสามารถสงผานภาระตนทนไปสผบรโภคไดไมมากนก เฉลยอยท 16% เมอเทยบกบธรกจ คาสงคาปลก และภาคการผลตทผขายมอำานาจการตอรองสงกวาผซอ สามารถผลกภาระตนทนไดสงถง 27% และ 24% ตามลำาดบ

ธรกจ SMEs ในภาคคาสงคาปลก สามารถผลกภาระตนทนไปสผบรโภคไดมากทสด ในขณะทภาคเกษตรผลกภาระตนทนไดนอยทสด18

คำาถามในแบบสำารวจ: ธรกจของทานสามารถผลกภาระตนทนไปสผบรโภคไดมากนอยเพยงใดทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

0% 20% 40% 60% 80% 100%




ภาคคาสงคาปลก

ไมไดเลย ไดบาง (นอยกวา 20%)ปานกลาง (20-50%) มาก (มากกวา 50%)ได 100%

3

อานาจการตอรองของ

ผประกอบการ

สดสวนตนทนทสามารถ

ผลกภาระไปสผบรโภคได

โดยเฉลย (%)

22%

20%

14%

11%

เฉลย 17%

การผลกภาระตนทนของ SMEs แยกตามรายธรกจ

หนวย: % SMEs

47%53%

59%41%

70%

30%

56%44%

อานาจตอรองมาก อานาจตอรองนอย

การผลกภาระตนทนของ SMEs แยกตามรายธรกจ


29


SMEs ในภาคบรการ และภาคเกษตร สามารถผลกภาระตนทนไดนอย ไมวาจะเปนกลมทผประกอบการมอำานาจตอรองมากหรอนอยกตาม19

คำาถามในแบบสำารวจ: ธรกจของทานสามารถผลกภาระตนทนไปสผบรโภคไดมากนอยเพยงใด อำานาจตอรองของผซอสนคาหรอผ ใชบรการในธรกจของทาน มมากนอยเพยงใดทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

ระดบการผลกภาระตนทนไปสผบรโภค แยกตามอำานาจตอรองของผประกอบการ และรายธรกจ

หนวย: %

ระดบการผลกภาระตนทนไปสผบรโภค

ผประกอบการมอานาจตอรองนอยกวาผซอ ผประกอบการมอานาจตอรองมากกวาผซอ

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

21%

11%10%

27%24%

16%







ภาคบรการ ภาคเกษตร

นอกจากผลกระทบดานตนทนแลว พบวา SMEs ยงตองเผชญกบการขาดแคลนแรงงานดวย โดย SMEs ทใชแรงงานมทกษะเปนหลก เปนธรกจทประสบปญหาการขาดแคลนแรงงาน มากกวากลม SMEs ทเนนแรงงานไมมทกษะ เนองจาก SMEs กลมหลงสามารถดงแรงงานตางดาวเขามาทดแทนได ทงน SMEs ทใชแรงงานมทกษะ สวนใหญจะอยในธรกจบรการ ทตองใชพนกงาน ทมทกษะ ความร และความสามารถดานภาษา เชน พนกงานในโรงพยาบาล คนขบรถบรรทกในธรกจบรการขนสง จงอาจทำาให ไมสามารถใชแรงงานตางดาวไดมากนก ทงน สถานการณการขาดแคลนแรงงานนาจะมความตงเครยดเพมมากขนในอนาคต โดย SMEs คาดวาจะมความตองการแรงงานเพมขนในอก 3 ปขางหนาเฉลย 8% แตเมอเทยบกบขอมลของกระทรวงแรงงานแลว จำานวนแรงงานทจะเขามาในตลาดแรงงานไทย จะเพมขนอกเพยง 3% และธรกจทคาดวาจะมผลกระทบมากทสด คอภาคการผลต เพราะมความตองการจางงานในอนาคตสงทสดถง 8.4%

30


SMEs ท ใชแรงงานมทกษะเปนหลก มสดสวนการจางแรงงานตางดาวนอยและประสบปญหาการขาดแคลนแรงงาน มากกวากลม SMEs ทเนนแรงงานไมมทกษะ 20

คำาถามในแบบสำารวจ: ธรกจของทานประสบปญหาการขาดแคลนแรงงานใชหรอไม ธรกจของทานมการจางแรงงานตางดาวใชหรอไม ถาใช คดเปนสดสวนเทาใดตอจำานวนการจางงานทงหมด ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

การขาดแคลนแรงงาน และการจางแรงงานตางดาวของ SMEs


ขาดแคลนแรงงาน

ไมขาดแคลนแรงงาน

ขาดแคลนแรงงานไม

ขาดแคลนแรงงาน

26%

74%

0%

50%

100%

แรงงานตางดาว

จาง ไมจาง

สดสวนการจาง


เฉลย = 20%

51%

49%

0%

50%

100%


จาง ไมจาง

สดสวนการจาง


เฉลย = 40%

63%37%

39%61%การขาดแคลนแรงงาน

การจางแรงงานตางดาว

SMEs ทใชแรงงานไมมทกษะเปนหลกSMEs ทใชแรงงานมทกษะเปนหลก

การขาดแคลนแรงงาน

การจางแรงงานตางดาว

31


SMEs ภาคการผลตมแนวโนมจะเพมอตราการจางงานในอนาคตมากทสด21

คำาถามในแบบสำารวจ: ทานคดวาจะมการจางแรงงานเพมขนอกก % ในอก 3 ปขางหนาทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%





จะไมจางแรงงานเพม 1-5% 5-10% 10-20% มากกวา 20%

การจางแรงงานทคาดวาจะเพมขนในอก 3 ปขางหนา แยกตามรายธรกจ


ระดบการจางแรงงานเพมขนโดยเฉลย (%)

7.2%

7.8%

8.2%

8.4%

การจางแรงงานทคาดวาจะเพมขนในอก 3 ปขางหนา แยกตามรายธรกจ


ในดานการปรบตวของธรกจดานแรงงาน SMEs สวนใหญไดเรมปรบตวแลว เมอเปรยบเทยบวธการปรบตว SMEs มการนำาเทคโนโลย เครองจกร เขามาใชแทนแรงงานมากขน คดเปนสดสวนมากทสดถง 35% สวนการยายฐานการผลตไปตางประเทศ พบวาเปนทางเลอกสดทาย โดยปจจบนมผดำาเนนการเพยง 1% SMEs ทมการนำาเทคโนโลยมาใชเพมมากขน สวนใหญจะเปน SMEs ในภาคการผลตทนำาเครองจกรมาใชทดแทนแรงงาน ซงจะชวยใหธรกจสามารถลดตนทนดานแรงงานไดในระยะยาว นอกจากน SMEs ในภาคการผลต และคาสงคาปลก ไดมการขยายตลาดใหมเพอเพมยอดขาย ซงนบวาเปนวธการปรบตวทมความสำาคญ ทจะทำาใหธรกจสามารถขยายการผลตเพอทำาใหตนทนตอหนวยลดลง หรอเกดการประหยดตอขนาด (Economies of Scale) สำาหรบการยายฐานการผลตไปตางประเทศนน SMEs สวนใหญคดวาทำาไดยาก เพราะการไปลงทนในตางประเทศมตนทนสง และมกฎระเบยบทยงยากซบซอน จงมผดำาเนนการนอยทสด นอกจากน ยงมวธการปรบตวอนๆ อกท SMEs ไดนำามาใช เชน การพฒนาผลตภณฑใหมมลคาสงขน และลดตนทนในสวนอน

32


SMEs สวนใหญมการปรบตวจากการเพมขนของคาแรงขนตำา โดยมการนำาเทคโนโลยมาใชมากขนแทนการใชแรงงาน22

คำาถามในแบบสำารวจ: ทานมการปรบตวกบคาแรงขนตำาทเพมขนเปน 300 บาทตอวน หรอไม ถาใช ทานมวธการปรบตวอยางไรทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

ยายฐานการผลตไปตางประเทศ

1%

ปรบโครงสรางการจายคาแรง

4%

ลดจานวนคนงานลง14%

ผลกภาระตนทนทเพมในราคาสนคา

20%ขยายตลาดใหม เพมยอดขาย26%

นาเทคโนโลยมาใชมากขน35%

72%

28%

การปรบตวจากคาแรงขนตาทเพมขน

ปรบตว ยงไมปรบตว

การปรบตวของ SMEs จากคาแรงขนตาทเพมขนเปน 300 บาทตอวน


การปรบตวของ SMEs จากคาแรงขนตำาทเพมขนเปน 300 บาทตอวน


33


หากเจาะลกลงไปถงการปรบตวตอการขนคาแรงขนตำาระหวาง SMEs ขนาดเลก กลาง ใหญ พบวา SMEs ขนาดใหญม การปรบตวมากกวา SMEs ขนาดเลก ในภาพรวม SMEs ทกขนาดมวธการปรบตวทคลายคลงกน แต SMEs ขนาดใหญ และขนาดกลาง จะเนนการปรบตวโดยนำาเทคโนโลยเขามาใชในธรกจไดมากกวา SMEs ขนาดเลก ในขณะท SMEs ขนาดเลกสวนใหญตองพยายามผลกภาระตนทน หรอยอมรบตนทนทเพมขน และกำาไรทนอยลง

SMEs ภาคการผลตมการปรบตวตอการขนคาแรงขนตำามากกวาธรกจภาคอนๆ และ SMEs ขนาดใหญ มการปรบตวมากกวา SMEs ขนาดเลก 23

คำาถามในแบบสำารวจ: ทานมการปรบตวกบคาแรงขนตำาทเพมขนเปน 300 บาทตอวน หรอไม ถาใช ทานมวธการปรบตวอยางไร ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

22% 21% 17%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Small Medium Large

การปรบตวจากนโยบายคาแรงขนตา 300 บาทตอวน แยกตามประเภทธรกจ และขนาดธรกจ หนวย: % SMEs

33% 32% 28% 17%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

การบรการ การเกษตร คาสงคาปลก การผลต

นาเทคโนโลยมาใชมากขน ขยายตลาดใหม ผลกภาระตนทน ลดคนงานลง ปรบโครงสรางการจายคาแรง ยายฐานการผลต ไมปรบตว

ปรบตว67%

ปรบตว68%

ปรบตว72%

ปรบตว83%

ปรบตว78%

ปรบตว79%

ปรบตว83%

การปรบตวจากนโยบายคาแรงขนตำา 300 บาทตอวน แยกตามประเภทธรกจ และขนาดธรกจ


สำาหรบประเดนดาน AEC นน พบวา SMEs เกอบ 60% ยงมความเขาใจเรอง AEC นอย ซงความเขาใจใน AEC ทมากนอย ตางกน มผลอยางมากตอการประเมนผลกระทบ และการปรบตวของภาคธรกจ SMEs ทมความเขาใจเรอง AEC มาก 57% มองในแงดวา AEC จะมผลเชงบวกตอธรกจ และกวา 85% กไดมการปรบตวแลว สวน SMEs ทมความเขาใจเรอง AEC นอย 45% มอง AEC วาจะไมสงผลกระทบตอธรกจ ดงนน จงมผปรบตวนอยกวากลม SMEs ทเขาใจเรอง AEC มาก นอกจากน SMEs ทเขาใจใน AEC นอย จะเหนแคโอกาสในการหาแหลงแรงงานและวตถดบจากตางประเทศ ในขณะท SMEs ทเขาใจใน AEC มาก จะเรมเหนโอกาสในเชงรกเพอเจาะตลาดอาเซยนดวย

34


SMEs สวนใหญยงมความเขาใจเรอง AEC คอนขางนอย ความเขาใจทแตกตางกนทำาใหมการประเมนผลกระทบและการปรบตวตอ AEC ตางกนดวย24

คำาถามในแบบสำารวจ: ทานเขาใจเรองประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) มากนอยเพยงใด การเปดเสรภายใต AEC สงผลตอธรกจโดยรวมของทานอยางไร ธรกจของทานมการปรบตวตอ AEC อยางไรทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

นอยทสด5%

นอย52%

มาก41%

มากทสด2%

ผลกระทบตอธรกจจาก AEC แยกตามความเขาใจเรอง AECระดบความเขาใจเรอง AEC

28%45%

57% 32%

15% 23%

เขาใจมาก เขาใจนอย

ไมมผลกระทบ เชงบวก เชงลบ

85%68%

15%32%

เขาใจมาก เขาใจนอย

มการปรบตว ไมมการปรบตว

การปรบตวตอ AEC แยกตามความเขาใจเรอง AEC

หนวย: % SMEs หนวย: % SMEs หนวย: % SMEs

35


หากเจาะลกในแงผลกระทบจาก AEC นน SMEs โดยรวมมอง AEC ในเชงบวกมากกวาเชงลบ แตเมอเปรยบเทยบรายธรกจ พบวา ภาคเกษตรมอง AEC ในเชงบวกมากทสดถง 53% เนองจากเหนความเปนไปไดในการสงออกสนคาไปขายในอาเซยนไดเพมขน ในขณะทธรกจคาสงคาปลก มองเหนผลกระทบในเชงลบมากทสด โดย SMEs ถง 1 ใน 4 มความกงวลโดยเฉพาะผลกระทบ จากปจจยตางประเทศ ทงการเขามาของคแขงตางประเทศ และการทลกคาหนไปซอสนคาจากตางประเทศมากขน ซงความกงวลนนาจะเปนผลทำาใหภาคธรกจคาสงคาปลกมองแนวโนมการเตบโตใน 1-2 ปขางหนานอยกวาภาคธรกจอนดวย สำาหรบภาคบรการ กวา 52% คาดวาจะไมมผลกระทบมากนก และมองวา AEC จะเปนโอกาสในการสรางเครอขายพนธมตรทางธรกจ เพอเพมศกยภาพการแขงขน ทงน SMEs ในภาคบรการควรมการตดตามความเคลอนไหวของนกลงทนจากตางประเทศ เพราะ AEC จะมการเปดเสรภาคบรการทใหนกลงทนอาเซยนสามารถเขามาลงทนและซอหนเพมขนจาก 49% เปน 70% สดทายในภาคการผลตนน มความกงวลถงผลกระทบจากการเขามาแขงขนของคแขงในอาเซยนเชนกน แตกมองเหนโอกาสในการสงออกสนคาไปขายยงตางประเทศ รวมถงการหาแรงงานจากตางประเทศมาชวยสนบสนนการขยายธรกจเพมขน

SMEs แตละธรกจมองผลกระทบจาก AEC แตกตางกน สวนใหญมองในแงดวามผลเชงบวก หรอไมมผลกระทบตอธรกจ25

คำาถามในแบบสำารวจ: การเปดเสรภายใต AEC สงผลตอธรกจโดยรวมของทานอยางไรทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

ผลกระทบจาก AEC ตอภาคธรกจโดยรวม


35% 39%28%

52%

53% 39%47%

36%

12%22% 25%

11%

ภาคเกษตร ภาคการผลต ภาคคาสงคาปลก ภาคบรการ

ไมมผลกระทบ เชงบวก เชงลบ

36


AEC สงผลกระทบตอธรกจแตกตางกนไป แตปจจยท SMEs กงวลมากทสดคอ เรองคแขงในอาเซยนทจะเขามาแขงขนเพมมากขน จากการเปด AEC 26

คำาถามในแบบสำารวจ: ปจจยทสงผลกระทบตอธรกจของทานในเชงบวก และเชงลบ จาก AEC ทสำาคญทสดคออะไรทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

ผลกระทบเชงบวกและลบจาก AEC ตอธรกจโดยรวม แยกตามประเภทธรกจ


50% 56% 61% 54%

31% 26% 14% 36%

19% 18% 25%10%


มคแขงในอาเซยนเขามาแขงขนเพมขน ทาใหขาดแคลนทรพยากรแรงงานมากขน

ลกคาหนไปซอสนคา/บรการ จากตางประเทศเพมขน

46% 34%16% 5%

23%18%

22%26%

15%26%

17% 23%

15%8%

24% 36%

13% 21% 10%


มโอกาสสงออกสนคาไปขายในอาเซยนไดเพมขน มโอกาสในการไปลงทนในอาเซยนไดงายขน

สามารถหาแรงงานจากตางประเทศไดงายขน มโอกาสสรางเครอขายพนธมตรเพอเพมศกยภาพ

สามารถซอวตถดบไดถกลง

ผลกระทบเชงลบ

ผลกระทบเชงบวก

37


แมวา SMEs โดยรวมมองวา AEC จะมผลกระทบเชงบวกตอธรกจมากกวา แตกลบมการปรบตวทเนนเชงรบมากกวาเชงรก หรอ 72% ตอ 57% วธทนยมมากทสดในการปรบตวเชงรบ คอการพฒนาปรบปรงการบรหารงานและระบบตางๆ ในองคกร ในขณะทการ ปรบตวเชงรก เนนการเสาะหาแหลงวตถดบราคาถกในอาเซยน ทงน SMEs ในแตละภาคธรกจมวธการปรบตวทแตกตางกน เชน ภาคเกษตร เนนสรางจดแขง และลดจดออน ภาคบรการ เรมศกษาพฤตกรรมผบรโภคในอาเซยน สรางสรรคนวตกรรมใหมๆ เพอ สรางความแตกตาง สวนภาคการผลต เสาะหาแหลงวตถดบราคาถก และเสรมสรางศกยภาพดานการผลต ในขณะทธรกจคาสง คาปลก มงพฒนาปรบปรงระบบตางๆ ในองคกร นอกจากน ธรกจขนาดเลกจะเนนศกษารสนยมและพฤตกรรมผบรโภคในอาเซยน เพอเสนอสนคาและบรการใหตรงตามความตองการ สวนธรกจ SMEs ขนาดใหญทมเงนทนหนา เนนการเจาะตลาดในอาเซยน ทงน SMEs ไทยไมควรหยดอยแคการตงรบ แตควรมองไปถงโอกาสขางหนาจาก AEC และหาวธการเตรยมรก เพอตกตวงผลประโยชน จาก AEC ใหมากยงขน

SMEs สวนใหญเรมมการปรบตวเชงรบ เชน พฒนาปรบปรงการบรหารงานในองคกรสรางจดแขง และลดจดออน เพอเตรยมพรอมรบ AEC ในป 201527

คำาถามในแบบสำารวจ: ธรกจของทานมการปรบตวเชงรก และเชงรบ ตอ AEC หรอไม ถาใช ทานมวธการปรบตวเชงรก และเชงรบอยางไร ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

การปรบตวเชงรก และเชงรบของ SMEs ตอ AEC


8%

16%

20%

24%

32%

ศกษาความเปนไปไดในการยายฐานการผลต

เปดเกมรก เจาะตลาดในอาเซยน

สรางสรรคนวตกรรมใหมๆเพอสรางความแตกตาง

ศกษารสนยมและพฤตกรรมผบรโภคในอาเซยน

หาแหลงวตถดบราคาถกในอาเซยน

7%

17%

21%

26%

28%

รวมกลม SMEs ไทย เพอสรางความเขมแขง

เรยนรคแขง

สรางศกยภาพดานการผลต

เรงเสรมสรางจดแขง ลดจดออน

พฒนาปรบปรงการบรหารงานและระบบตางๆในองคกร

72%

28%

57%43%

ยงไมมการปรบตวเชงรบ

มการปรบตวเชงรบ

มการปรบตวเชงรก

ยงไมมการปรบตวเชงรก

การปรบตวเชงรก

การปรบตวเชงรบ

38


ทงน หนงในโอกาสสำาคญของ AEC คอ การคาการลงทนกบตางประเทศ แตกลบพบวาม SMEs เพยงจำานวนนอยทม การลงทนในตางประเทศแลว หรอมแผนจะไปลงทนยงตางประเทศในอนาคต จาก SMEs ทงหมดททำาการสำารวจ ม SMEs เพยง 5% เทานนทมการลงทนในตางประเทศ ซงสวนใหญเปนภาคการผลต และประเทศหลกทเขาไปลงทน ไดแก พมา และลาว จดแขงท ผประกอบการใชเพอสรางขดความสามารถในการแขงขน คอการเนนสนคาทมคณภาพดกวา ตนทนถกกวา และมบรการหลงการขายทดกวาคแขง ทงน จากจำานวน SMEs ทยงไมมการลงทนในตางประเทศ พบวาประมาณ 17% มแผนทจะไปลงทนในอก 3 ปขางหนา ซงสวนใหญเปนธรกจคาสงคาปลก สนคาวสดกอสราง และสนคาอปโภคบรโภค โดยประเทศทไดรบความสนใจจาก SMEs ในการเขาไปลงทน ไดแก กลม CLMV และจน สวนสาเหตหลกท SMEs อนไมสนใจไปลงทนยงตางประเทศ เพราะคดวามความเสยงสง ไมมความรความเขาใจในตลาดทดพอ รวมทงไมมเงนลงทน

ม SMEs เพยงสวนนอยทมการลงทนในตางประเทศ โดยใชจดแขง คอสนคามคณภาพดกวา ในขณะท SMEs สวนใหญไมอยากไปลงทนในตางประเทศ เพราะเหนวามความเสยงสง28

คำาถามในแบบสำารวจ: ปจจบนธรกจของทานมการลงทนในตางประเทศหรอไม หากมการลงทนในตางประเทศ บรษทของทานมจดแขงใดทจะทำาใหการลงทนในตางประเทศประสบความสำาเรจ หากยงไมมการลงทนในตางประเทศ ธรกจของทานมแผนทจะไปลงทนในตางประเทศ ในอก 3 ปขางหนาหรอไม เหตใดทานจงไมสนใจไปลงทนในตางประเทศ ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC

13%14%15%17%

20%20%

36%

มเทคโนโลยทดกวา

มการตลาดทแขงแกรง

มแบรนดเปนทรจก

สนคาทแตกตาง

ตนทนทถกกวา

มการบรการหลงการขายทดกวา

คณภาพสนคาทดกวา

6%8%

24%27%27%

31%

ไมมความสามารถทจะแขงขน

ไมสามารถหาพนธมตรได

ไมมบคลากรทจะไปบรหารในตางประเทศ

ไมมความรความเขาใจตลาดดพอ

ไมมเงนลงทน

คดวามความเสยงสง

5%

17%95%

83%ปจจบนไมมการลงทนในตางประเทศ

มการลงทนในตางประเทศ

ไมมแผนการลงทนใน 3 ป ขางหนา

มแผนการลงทนใน 3 ป ขางหนา

สดสวนของ SMEs ทไมมแผนลงทนในตางประเทศใน 3 ป ขางหนา

สดสวนของ SMEs ทมการลงทนในตางประเทศในปจจบน

สาเหตทไมลงทนจดแขง

จดแขงของ SMEs ทมการลงทนในตางประเทศ และสาเหตท SMEs ไมมแผนไปลงทนในตางประเทศ


SMEs ทมการสงออกสนคาไปขายยงตางประเทศ คดเปนสดสวน 26% ของ SMEs ทงหมดทตอบแบบสำารวจ ซงมจำานวนมากกวาการไปลงทนในตางประเทศ สวนใหญยงคงเปนภาคการผลต โดยตลาดสงออกหลก ไดแก กลมอาเซยน ญปน จน และสหรฐฯ ปจจยหลกทมผลตอการตดสนใจสงออกของ SMEs เนองจากตลาดในประเทศเรมอมตว ตองการเพมยอดขาย และเหนความตองการของสนคาในตางประเทศชดเจน ซง SMEs สวนใหญมการปรบเปลยนสนคาใหเขากบตลาดตางประเทศไมมากนก ในดานชองทางการจดจำาหนาย พบวาใชชองทางหลก 2 ชองทางเทาๆ กน คอ มตวแทนจำาหนายสนคาให 44% และมสำานกงานขายเองโดยตรง 42%

สำาหรบการคาชายแดนนน จาก SMEs ทงหมดทตอบแบบสำารวจ พบวาม SMEs ประมาณ 12% ททำาการคาตามแนวชายแดนในปจจบน ซงลาวและพมา เปนประเทศคคาหลก โดยมปจจยผลกดนทสำาคญ คอเพอขยายตลาดไปยงประเทศเพอนบาน แตอปสรรคท SMEs สวนใหญเผชญอยในปจจบนคอ กฎระเบยบทางการคา และพธการศลกากรทยงยากซบซอน ในสวนของกลมทยงไมมการคาชายแดนนน ประมาณ 11% มแผนทจะทำาการคาตามแนวชายแดนในอก 3 ปขางหนา ซงสวนใหญมงไปยงดานแมสอด จงหวดตาก ซงเปนดานทมแนวโนมการเตบโตสงมากทสดจากการทพมาดำาเนนนโยบายเศรษฐกจแบบเสรมากยงขน นอกจากน SMEs สวนใหญเหนพองวาความตองการสนคาและบรการทเพมขน ความมเสถยรภาพทางการเมอง และความสงบตามแนวชายแดน เปนปจจยหลกทชวยสนบสนนใหธรกจตามแนวชายแดนเตบโตสงขน

อนทจรง SMEs ยงมโอกาสดานการคาและการลงทนในตางประเทศอกมาก แตจากปจจยตางๆ ทเขามารมเราธรกจ อาท นโยบาย การปรบขนคาแรงขนตำา และสถานการณเศรษฐกจโลกทยงชะลอตว ทำาให SMEs หนไปมงนโยบายเชงรบมากกวา ซง ณ เวลาน ถอไดวาเปนจดเปลยนของการเตบโตของ SMEs วาจะรงหรอรวง ดงนน ผประกอบการจะนงนอนใจไมได ควรเรงปรบตว และมองหาโอกาสทางธรกจแลวตงแตวนน

39


40


ในชวง 1-2 ปทผานมา มลคาการคาชายแดนของไทยกบประเทศเพอนบานทง 4 ประเทศมอตราการเตบโตสงขนอยางตอเนอง ซงสวนหนงเปนผลจากการทประเทศเพอนบานเหลานมการปรบเปลยนมาดำาเนนนโยบายเศรษฐกจและการคาเสรมากขน รวมไปถงพฒนาการของกรอบความรวมมอและความตกลงทางการคาในรปแบบตางๆ ทเกดขนภายในกลม อนภมภาค ซงปจจยเหลานลวนมสวนชวยสงเสรมใหมลคาการคาระหวางกนเพมสงขนอยางตอเนอง ซงประโยชนทเกดจากการคาชายแดนนนไมเพยงแตสงผลดตอผคนทอาศยอยในบรเวณชายแดนเทานน แตยงสงผลตอความใกลชดและความรวมมอระหวางกนในดานตางๆ มากขนอกดวย

มากถงราว 80% ของมลคาการคาระหวางประเทศของไทยกบประเทศเพอนบานอยในรปการคาชายแดน (border trade) โดยลาสดพบวา การคาชายแดนมอตราการเตบโตเฉลยสงถงเกอบ 20%YOY ทงน แมวาการคาชายแดนจะมสดสวนเพยง แคราว 3-5% ของมลคาการคาระหวางประเทศทงหมดของไทย แตหากพจารณาเฉพาะมลคาการคากบประเทศเพอนบานท มพรมแดนตดตอกบไทยทง 4 ประเทศ คอ กมพชา ลาว พมา (CLM) และมาเลเซยแลวพบวา มากถงราว 80% ของธรกรรม ทางการคาระหวางประเทศทงหมดอยในรปของ border trade ซงสวนใหญมกจะเปนการซอขายแลกเปลยนสนคาทมความจำาเปนตอการดำารงชวตประจำาวนซงมมลคาไมสงมากนก เชน สนคาอปโภคบรโภค สนคาเกษตรบางชนด และสนคาทหาไดจากธรรมชาต เปนตน โดยพบวาปจจบนไทยมจดการคาชายแดนกบประเทศเพอนบานทง 4 ประเทศขางตน ทงในสวนของจดผานแดนถาวร จดผานแดนชวคราว และจดผอนปรนทางการคา รวมแลวกวา 70 จด ซงกระจายตวอยในกวา 30 จงหวดทวประเทศ

คาชายแดน.. โอกาสท SMEs ไมควรมองขาม5

มลคาการคาชายแดนมการเตบโตอยางตอเนอง โดยการคากบมาเลเซยมสดสวนสงสด 29

* กมพชา ลาว พมา และมาเลเซยทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของกรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย

มลคาการคาระหวางไทยกบประเทศเพอนบาน* สดสวนมลคาการคาชายแดนป 2011 (รายประเทศ)

หนวย: พนลานบาท หนวย: %สดสวนมลคาการคาชายแดนป 2011 (รายประเทศ)

หนวย: %

มลคาการคาระหวางไทยกบประเทศเพอนบาน*

หนวย: พนลานบาท

2009 2010 2011

การคาชายแดน อนๆ

833

1,007

1,147

76.7%77.3%

78.4%

23.3%

22.7%

21.6% 7.8%

12.3%

17.5%62.3%

กมพชา ลาว พมา มาเลเซย

100% = 899.8 พนลานบาท% CAGR (2009-2011)

8.5%

12.1%

โดยพบวาในบรรดาประเทศเพอนบานทงหมด “มาเลเซย” คอประเทศคคาทสำาคญทสดของไทย โดยมสดสวนการคามากถงกวา 2 ใน 3 ของมลคาการคาชายแดนรวม ซงอาจกลาวไดวาสวนหนงเปนเพราะมาเลเซยเปนประเทศทมขนาดเศรษฐกจใหญทสดใน บรรดาประเทศเพอนบานทงหมด และมการดำาเนนนโยบายเศรษฐกจและการคาทเสรมากกวาประเทศอนๆ โดยพบวา การคาชายแดน เกอบทงหมดคอ มากถงราว 98% เปนการคาผานดานศลกากรสะเดาและปาดงเบซาร ในจงหวดสงขลา โดยเฉพาะอยางยงดานสะเดา หรอทเรยกกนทวไปวา “ดานนอก” ซงปจจบนไดกลายเปนพนทเศรษฐกจทมความนาสนใจมากทสดแหงหนงของภาคใต รวมทงยง เปนทตงของสถานประกอบการธรกจหลากหลายประเภท โดยเฉพาะสถานบนเทงตางๆ ทำาให ในแตละวนมชาวมาเลเซย เดนทางเขา-ออกดานแหงนจำานวนมาก วนละหลายพนถงหลกหมนคน ซงปจจบนรฐบาลไทยกำาลงเตรยมพฒนาดานศลกากรสะเดา แหงใหมและปรบปรงดานสะเดาเพมเตม เพอพฒนาใหเปนดานตนแบบในการใหบรการดานเศรษฐกจการคาชายแดนอยางเตม รปแบบซงมความทนสมย รองรบการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนซงจะมปรมาณการคาทเพมสงขนมาก

41


จดการคาชายแดนสำาคญระหวางไทยกบประเทศเพอนบานทง 4 ประเทศ30

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของกรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย

พมา

กมพชา

ลาว

มาเลเซย

ดานแมสอด-เมยวดจงหวดตาก

จงหวดกาญจนบร

จดผานแดนชวคราวบานพนำรอน-ทวาย ดานเจดยสามองค-ธนบซายต

จงหวดระนองดานระนอง-เกาะสอง

จงหวดสงขลาดานสะเดา-รฐเกดาห

ดานปาดงเบซาร-รฐปะลส

จงหวดตราดดานคลองใหญ-เกาะกง

จงหวดสระแกวดานอรญประเทศ-ปอยเปต

จงหวดมกดาหารดานมกดาหาร-สะหวนนะเขต

จงหวดหนองคายดานหนองคาย-เวยงจนทน

จงหวดเชยงรายดานแมสาย-ทาขเหลก

42


แตหากเปรยบเทยบเฉพาะประเทศในกลม CLM พบวา “พมา” เปนตลาดคาชายแดนทมลทางสดใสและมศกยภาพในการเตบโตสงสด โดยพบวาในชวง 5 ปทผานมา การคาชายแดนระหวางไทยกบพมามมลคาเฉลยมากถงกวาปละแสนลานบาท ซงนบวามากทสดในกลม CLM ซงสวนหนงเปนผลจากปจจยดานภมศาสตรทมพรมแดนตดตอกนยาวถงกวา 2,400 กโลเมตร ท ชวยเออใหเกดการซอขายแลกเปลยนสนคาระหวางประชาชนตามแนวชายแดนทง 2 ประเทศไดคอนขางสะดวก สำาหรบ ชองทางการคาสนคาอปโภคบรโภคทสำาคญทสดคอ ดานแมสอด จงหวดตาก ซงมปรมาณการคาราว 50% ของมลคาการคาชายแดน ทงหมด โดยในชวงครงปแรกทผานมา การคาชายแดนผานดานศลกากรแมสอด-เมยวด มมลคาสงถงเกอบ 20,000 ลานบาท หรอเพมขนถงราว 90%YOY ซงสวนหนงเปนผลมาจากการเตบโตดานเศรษฐกจของพมาทเรมสงสญญาณชดเจนมากขน โดยเฉพาะนโยบายของรฐบาลพมาทตองการดำาเนนนโยบายเศรษฐกจแบบเสรและเปดรบกบโลกภายนอกมากขน

การเปลยนแปลงในพมา นบเปนทงโอกาสและความทาทายสำาหรบไทยในการขยายชองทางการคาไปยงตลาดผบรโภคขนาด ใหญทมประชากรใกลเคยงกบไทย โดยเฉพาะอยางยงสนคาอปโภคบรโภคทจำาเปนในชวตประจำาวนจากไทยเปนทตองการและ ไดรบความนยมอยางมาก เชน อาหาร เสอผา ยารกษาโรค เปนตน เนองจากผบรโภคชาวพมามความเชอมนในตราสญลกษณ และคณภาพของสนคาไทยเปนทนเดมอยแลว กอปรกบปจจบนพมายงไมสามารถผลตสนคาเหลาน ไดมากเพยงพอตอ ความตองการใชภายในประเทศ รวมทงสนคาในกลมวสดกอสรางซงมการขยายตวอยางโดดเดนนบตงแตชวงตนปทผานมา จากอานสงสของการเปดประเทศและเรงพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบสาธารณปโภคภายในประเทศของพมา ซงนาจะ ชวยเกอหนนใหกจกรรมทางเศรษฐกจในพมามความคกคกมากขน หรอแมแตความตองการสนคาฟมเฟอยและสงอำานวย ความสะดวกตางๆ ในชวต เชน เครองใชไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกส เฟอรนเจอรและเครองใชภายในบาน อาหารสำาเรจรป รวมทงผลตภณฑเกยวกบความสวยความงามและการดแลสขภาพทมแนวโนมเตบโตด ตามพฤตกรรมการบรโภคทเปลยนแปลงไปและกำาลงซอของชาวพมาทสงขน ซงถอเปนโอกาสทองสำาหรบผประกอบการไทยในการขยายชองทางการคาชายแดนเพอรองรบการขยายตวทางเศรษฐกจและความตองการในตลาดพมาทกำาลงเตบโตขนอยางตอเนองในปจจบน

นอกจากน จดผานแดนชวคราวบานพนำารอน-ทวาย และดานระนอง-เกาะสอง กเปนอกเสนทางการคาทนาจบตามองอยางยง เพราะในอนาคตพนทชายแดนบรเวณนจะมบทบาทและความสำาคญทางเศรษฐกจมากขนทกขณะในฐานะประตเชอมโยงเศรษฐกจทสำาคญระหวางไทยกบพมาและประเทศอนๆ ในอาวเบงกอล โดยเฉพาะชองทางบานพนำารอน กาญจนบร ซงถอเปนจดผานแดนท นาสนใจทสดในขณะน เนองจากมชายแดนทอยใกลทาเรอนำาลกทวายมากทสด นอกจากน ปจจบนรฐบาลไทยยงกำาลงอยระหวางการผลกดนใหกาญจนบรเปนศนยกลางภาคตะวนตกและพนทนำารองเขตเศรษฐกจพเศษจงหวดชายแดนแหงแรกของไทย เพอ เชอมโยงกบโครงการกอสรางนคมอตสาหกรรมและทาเรอนำาลกทวายในประเทศพมารองรบการเปดเสร AEC และการเปน ศนยกลางดานโลจสตกสในอาเซยน เชนเดยวกบดานศลกากรระนองทกำาลงจะกลายเปนจงหวดเขตเศรษฐกจพเศษเพอใชเปนฐานการผลตสำาคญของภมภาค เพอใหสามารถใชประโยชนสงสดจากทาเรอระนองในการเปนศนยกลางการขนถายสนคาสงออก-นำาเขาในอาวเบงกอล ซงในทสดจะทำาใหทงกาญจนบรและระนองกลายเปนเมองหนาดานทสำาคญในการตดตอคาขายและการลงทนภายในภมภาคน รวมทงจะมผลใหมลคาการคาชายแดนระหวางไทย-พมามแนวโนมเพมสงขนมากในอนาคต

ในขณะเดยวกน โอกาสทางการคาชายแดนกบลาวยงมชองวางใหเตบโตไดอกมาก ทงน แมวาปจจบนการคาชายแดนระหวางไทย-ลาว จะยงมมลคาไมสงมากนกเมอเทยบกบประเทศเพอนบานอนๆ แตหากดจากแนวโนมการเตบโตจะพบวา ลาวเปนตลาดเพอนบานทมความนาสนใจและยงมโอกาสทางการคาชายแดนอกมาก สะทอนไดจากมลคาการคาชายแดนระหวางไทยกบลาวในปทผานมาซงขยายตวสงถงกวา 27%YOY ซงนบเปนอตราการเตบโตทสงทสดในบรรดาประเทศเพอนบานทงหมด ยงไปกวานน ไทยยงถอเปนประเทศคคาอนดบ 1 ของลาวและมสวนแบงตลาดมากถง 45% เพราะชาวลาวสวนใหญนยมใชสนคาไทยและมการรบรตอตราสนคา (brand recognition) ของไทยคอนขางสง เนองจากมองวาเปนสนคาทมคณภาพด โดยพบวาราว 60% เปน การคาผานดานศลกากรจงหวดหนองคาย ซงถอเปนดานทมความเชอมโยงและเขาถงพนทเศรษฐกจสำาคญของลาวคอ นครหลวงเวยงจนทนโดยตรง

43


สนคาท ไทยสงออกไปยงกลม CLM สวนใหญจะเปนสนคาอปโภคบรโภค ขณะทสนคาสงออกไปยงมาเลเซยราว 60% คอ สนคาเกษตรแปรรปขนตน โดยเฉพาะอยางยงยางพาราและผลตภณฑ31


สนคาสงออกสาคญ สนคานาเขาสาคญ

กมพชา

นาตาลทราย, เครองยนต, เครองดมทไมมแอลกอฮอล, เครองสาอาง เครองหอมและสบ, ยางยานพาหนะ

ผกและของปรงแตงจากผก, เหลก, อลมเนยมและผลตภณฑ

ลาวนามนดเซล, รถยนต อปกรณและสวนประกอบ, เครองคอมพวเตอร, นามนเบนซน

ทองแดงและผลตภณฑ, ไมแปรรป, เสอผาสาเรจรป, ผกและของปรงแตงจากผก

พมานามนดเซล, เครองดมทมแอลกอฮอล, นามนเบนซน, เครองดมทไมมแอลกอฮอล

กาซธรรมชาต (96.0%) สตวนา (1.5%)

มาเลเซยยางพารา, ผลตภณฑยางอนๆ, เครองคอมพวเตอร อปกรณและสวนประกอบ

เครองจกรไฟฟาทใชในการสอสารและโทรคมนาคม, สวนประกอบคอมพวเตอร

ปจจบนมผประกอบการ SMEs ไทยหลายรายทเรมเขาไปบกตลาดและขยายธรกจในลาวแลว เพอตอบสนองกบวถชวตและ การใชจายของคนลาวทกำาลงเรมเปลยนแปลงไปสความทนสมยและมความเปนสงคมเมองมากขน ไมวาจะเปนการนยมรบประทานอาหารนอกบาน การซออาหารสำาเรจรปแทนอาหารสด สนคาแฟชน รวมทงอปกรณและสงอำานวยความสะดวกตางๆ เชน โทรศพทมอถอ เครองใชไฟฟา เปนตน ซงคงปฏเสธไมไดวาสวนใหญไดรบอทธพลมาจากการรบรขาวสารตางๆ ผานสอไทย ทงโทรทศน วทย และสงพมพ จงทำาใหชาวลาวมคานยมในการบรโภคสนคาและบรการทคลายคลงกบคนไทย และชวยใหผประกอบการไทย ทำาการตลาดในลาวไดงายมากยงขน ขณะเดยวกนสนคาซงนาจะเปนทตองการของตลาดลาวมากขนอยางตอเนองในอนาคตตามระดบการพฒนาเศรษฐกจและกำาลงซอของคนลาวทเพมสงขนคอ สนคาฟมเฟอยประเภทรถยนต บหร และเครองดมทมแอลกอฮอล จงถอเปนอกหนงโอกาสสำาหรบผประกอบการไทยในการหาชองทางการคาเพอเพมมลคาสงออกในตลาดลาวตอไป

นอกจากโอกาสในการบกตลาดสนคาอปโภคบรโภคแลว ภาคบรการเองกมโอกาสสงในแงของการลงทนในประเทศลาวเชนเดยวกน ตวอยางหนงทเหนไดชดเจนคอ การเปดสถานบรการดานความงามและการดแลรกษาผวพรรณอยางวฒ-ศกดคลนก ซงไดเขาไปเปดสาขาแรกในลาวเมอชวงตนปทผานมาและไดรบการตอบรบเปนอยางดจากกลมลกคาระดบกลางในลาวทกำาลงมจำานวนเพมสงขนจนทำาใหปจจบนวฒ-ศกดคลนกมสาขาในลาวรวมทงสน 3 แหงแลวคอท เวยงจนทน ปากเซ และหลวงพระบาง สะทอนใหเหนวา ธรกจทมโอกาสประสบความสำาเรจสงในลาวนนจะตองมแบรนดทชดเจน รวมทงมรปแบบการดำาเนนธรกจ (business model) และกลมลกคาเปาหมายทชดเจนรวมดวย ซงหากผประกอบการไทยมองเหนโอกาสและชองทางในการทำาธรกจเหลาน กสามารถประสบความสำาเรจในลาวไดไมยาก

เชนเดยวกบการคาชายแดนระหวางไทย-กมพชาทมแนวโนมเตบโตด โดยไดรบปจจยหนนจากความสมพนธระหวางสองประเทศ ทเรมคลคลายดขนเปนลำาดบ หลงจากทมการถอนทหารทงสองฝายออกจากพนทพพาทบรเวณปราสาทเขาพระวหาร ซงคาดวาจะ ชวยหนนภาวะการคาตามแนวชายแดนไทย-กมพชา ใหขยายตวสงขนอยางตอเนอง ทงน ปจจบนรฐบาลทง 2 ประเทศไดตงเปา เพมมลคาการคาระหวางกนใหมากขนเฉลย 30% ตอปในชวงระหวางป 2012 - 2015 โดยพบวา ชองทางการคาทสำาคญทสดและ มสดสวนของมลคาการคาชายแดนสงสดคอ “ตลาดโรงเกลอ” ทอำาเภออรญประเทศ จงหวดสระแกวทเชอมตอกบดานปอยเปต จงหวดบนเตยเมยนเจย ซงถอเปนพนทเศรษฐกจสำาคญของกมพชา ทงน นอกจากตลาดโรงเกลอจะเปนจดการคาสำาคญและเปนแหลงรวบรวมสนคานานาชนดทงจากไทยและกมพชาแลว ยงเปนแหลงเพมพนรายไดและสรางงานใหกบคนในทองถน รวมทงเปนแหลงทองเทยวทสำาคญของจงหวดสระแกวอกดวย ยงไปกวานน รฐบาลทงสองประเทศยงมการขยายกรอบความรวมมอและเรงพฒนาโครงขายการคมนาคมระหวางประเทศใหมความสะดวกมากยงขน รวมทงความเปนไปไดในการจดตงเขตเศรษฐกจบรเวณแนวชายแดนไทย-กมพชา เพอสงเสรมการคาชายแดนระหวางกน ซงเทากบเปนการเพมโอกาสและความนาสนใจใหแกผประกอบการทสนใจทำาธรกจคาชายแดนในบรเวณน

อยางไรกด สงทตองคำานงถงควบคกนไปดวยคอ ขอจำากดและอปสรรคตางๆ ทอาจสงผลกระทบตอการคาชายแดนระหวางไทยกบประเทศเพอนบาน ไมวาจะเปนปญหาความสมพนธระหวางประเทศและความไมสงบตามแนวชายแดนซงอาจนำาไปสการปด จดผานแดนบอยครง โดยเฉพาะอยางยงในกรณการคาชายแดนไทย-มาเลเซย หรอแมแตปญหาความแออดของดานสะเดา (จงหวดสงขลา) ซงทำาใหการคมนาคมและขนสงสนคาในปจจบนมความลาชา สงผลใหผประกอบการมตนทนคาขนสงทเพมสงขนตามไปดวย รวมไปถงอปสรรคทเกดจากความยงยากซบซอนของกฎระเบยบและขนตอนการชำาระเงน ยกตวอยางเชน ในกรณของกมพชา ซงพบวากฎระเบยบทางการคามการเปลยนแปลงบอยครงและแตกตางกนไปตามพนทในสวนภมภาคตางๆ นอกจากน สนคาทจะนำาเขามายงกมพชาและเอกสารประกอบการนำาเขาตางๆ ตองผานการตรวจสอบโดยบรษท SGS (ผแทนกรมศลกากร) ทกระทรวงพาณชยกมพชาตงขนมา เพราะหากไมผานการตรวจสอบกจะไมสามารถสงสนคาไปขายในตลาดกมพชาได หรอในสวนของ

44


ประเทศลาวซงพบวา การเกบคาธรรมเนยมบรเวณดานการคาชายแดนแตละแขวงมอตราทแตกตางกน รวมทงยงมชองทางการขนสง สนคาทแออดและไมสะดวกมากนก โดยเฉพาะอยางยงทบรเวณดานศลกากรจงหวดหนองคาย เชนเดยวกบการคาชายแดน ไทย-พมา ทพบวาปญหาสำาคญในปจจบนคอ มาตรการจำากดการนำาเขาสนคาฟมเฟอยตางๆ เพอควบคมการหมนเวยนของเงนตราตางประเทศและแกไขปญหาการขาดดลการคา หรอแมแตปญหาการสรบของชนกลมนอยตามแนวชายแดนทำาใหตองมการปดดานการคาชายแดนทตดตอกบไทย ซงเหลานถอเปนความเสยงและความทาทายทผประกอบการไทยตองเผชญและเตรยมพรอมรบมอ

นอกจากปญหาและความไมพรอมในดานโครงสรางพนฐานและกฎระเบยบตางๆ แลว อปสรรคดานการเงนและรปแบบ การชำาระคาสนคากเปนอกประเดนหนงทผประกอบการจำาเปนตองศกษาอยางรอบคอบ เชนในกรณของการคากบกมพชาท การคาระหวางกนไมมการทำาสญญาซอ-ขายซงถอเปนความเสยงโดยตรงสำาหรบผประกอบการ หรอในสวนของการคากบพมาและลาวซงพบวา การชำาระเงนคาสนคาบรเวณชายแดนสวนใหญคอ ราว 80% เปนการชำาระคาสนคาโดยไมผานระบบธนาคารพาณชยโดยอาศยวถการคาแบบดงเดมทอาศยความเชอใจกนระหวางคคาเปนสำาคญ นอกจากน สำาหรบประเทศลาวพบวายงมขอจำากดในการนำาเงนสดขามเขตแดนไดไมเกน 500,000 บาทตอครงอกดวย ซงถอเปนอปสรรคทางการคาทสำาคญสำาหรบผประกอบการไทย ขณะทในกรณของพมาจะมการกำาหนดใหเปด L/C นำาเขาสนคาโดยตองใชวงเงนทไดจากการสงออกเทานน เปนตน ทงน ปจจบนระบบการเงนของพมายงนบวาคอนขางลาหลงกวาประเทศอน แตอยางไรกตาม ในชวงทผานมาพมากไดเรมมการพฒนาระบบการเงนการธนาคารใหมความทนสมยมากขน รวมถงแนวคดในการรวมมอกบธนาคารแหงประเทศไทยเพอสรางอตราแลกเปลยนโดยตรง (direct quote) ระหวางเงนบาทและเงนจาด ซงนาจะชวยใหการคาชายแดนระหวางไทยกบพมามความสะดวกมากยงขนในอนาคต

สำาหรบรปแบบการคาตามบรเวณแนวชายแดนนนพบวา มทงในสวนทเปนการคาขายผานบรษทตวแทนในตางประเทศ รวมไปถงการซอ-ขายโดยตรงระหวางผซอและผขายเองโดยไมผานนายหนา ยกตวอยางเชน ตลาดนดโรงเกลอ อำาเภออรญประเทศ ซงนบไดวาเปนแหลงแลกเปลยนซอ-ขายสนคาทสำาคญทสดระหวางผบรโภคชาวไทยกบกมพชา สำาหรบในกรณการคาชายแดนกบพมาพบวา ปจจบนพอคาชาวพมาไดเรมเขามาเปดบรษทตวแทนในไทยเพอรบสนคาเขาไปขายในตลาดพมาเองมากขน ซงทำาใหบทบาทของพอคาคนกลางชาวไทยเรมมความสำาคญลดลงจากในอดตคอนขางมาก ขณะทการคาขายกบลาวนนพบวาปจจบนผสงออกไทยสวนใหญมการจดระบบชองทางการจดจำาหนายโดยอาศยผนำาเขารายใหญๆ ของลาวเปนผกระจายสนคาไปยงผคาสงคาปลกตามตลาดตางๆ ซงนอกจากจะเปนการชวยลดตนทนสนคาและความเสยงจากการเสยหายของสนคาแลว ยงชวยใหสามารถกระจายสนคาเขาสตลาดลาวไดอยางทวถงและรวดเรวมากยงขนอกดวย

ไทยควรใชประโยชนจากความสมพนธอนดกบประเทศเพอนบานเหลานในการขยายธรกจและรกตลาดทกำาลงเตบโต โดยควรเรมมองหาโอกาสและลทางตงแตวนน กอนทคแขงจากชาตอนๆ โดยเฉพาะอยางยงชาตตะวนตกจะเขามาแยงชงสวนแบงเคกในประเทศเหลาน ซงเราเชอวาการรวมกลม AEC ทกำาลงจะเกดขนอยางเปนทางการในอกไมถง 3 ปขางหนาจะเปนตวแปรสำาคญทมสวนชวยลดอปสรรคทางการคาและสงเสรมใหเกดการกระชบความรวมมอดานตางๆ ระหวางไทยกบประเทศเพอนบานมากขนอยางแนนอน และนนยอมหมายถงโอกาสทางธรกจใกลตวทผประกอบการไทยไมควรมองขาม นอกเหนอไปจากมลคาทางเศรษฐกจทเพมขนจากการคาชายแดนแลว การคาผานแดนกเปนอกหนงชองทางและโอกาสทนาสนใจสำาหรบผประกอบการ SMEs ทงน ปจจบนไทยมการคาผานแดนกบ 3 ประเทศคอ จนตอนใต เวยดนาม และสงคโปร โดยพบวาในชวง 6 เดอนแรกปน มลคาการคาผานแดนระหวางไทยกบทง 3 ประเทศดงกลาวมมลคารวมทงสน 47,499 ลานบาท หรอเพมขนจากชวงเดยวปกอนราว 3% โดยไทยเปนฝายขาดดลการคา ขณะทสนคาสงออกสำาคญ ไดแก เครองคอมพวเตอร อปกรณและสวนประกอบ ผลไมสดแชเยน แชแขงและแหง และเครองดมทไมมแอลกอฮอล สำาหรบสนคานำาเขาสำาคญ ไดแก เทปแมเหลกและจานแมเหลกสำาหรบคอมพวเตอร แผงวงจรไฟฟา สวนประกอบคอมพวเตอร และเครองจกรทใชในอตสาหกรรม

45


สำาหรบขอจำากดสำาคญของการคาผานแดนในปจจบนคอ ปญหาการเชอมโยงกนของระบบขนสงคมนาคมภายในกลมประเทศอาเซยน ไมวาจะเปนสภาพเสนทางคมนาคมทยงไมมความพรอมในหลายประเทศ รวมทงปญหาดานโครงสรางพนฐานและระบบสาธารณปโภคทยงมความไมสะดวกสบายอกมาก ยกตวอยางเชน ถนนสายหลกสวนใหญในเวยดนามทยงมเพยง 2 ชองจราจรเทานน รวมทงยงเปนเสนทางทตดผานเขตชมชนอกดวย ซงปญหาเหลานมสวนสำาคญททำาใหการขนสงสนคาผานไปยงจนตอนใตทำาไดคอนขางลาชาในปจจบน ซงหากในอนาคต เสนทางการคมนาคมเหลานมความเชอมโยงกนมากขน กจะสงผลใหโอกาสทางการคาเพมขนตามไปดวย โดยเฉพาะโอกาสดานการคาผานแดนไปยงจน ซงยงคงมความตองการบรโภคสนคาประเภทอาหารจากไทยอยอกมาก นอกจากน ไทยยงอาจใชประโยชนจากเสนทางคมนาคมทเชอมไทย (บรเวณจงหวดเชยงราย) ลาว และมณฑลยนนานของจนเขาไวดวยกน ซงเปนอกหนงเสนทางทมศกยภาพสงสำาหรบการคาผานแดน รวมทงยงสามารถรองรบการขนสงสนคาและการคมนาคมทมแนวโนมเพมสงขนมากในอนาคตอกดวย

ผประกอบการไทยควรใชประโยชนจากความรวมมอในการพฒนาดานโลจสตกสภายใตกรอบความตกลง AEC เพอเพมโอกาสทางการคามากขน ไมวาจะเปนการสรางพนธมตรทางการคากบผประกอบการขนสงสนคาในประเทศเพอนบานทมการคาผานแดน หรอการเรงรดการจดทำาความตกลงอาเซยนวาดวยการอำานวยความสะดวกในการขนสงสนคาขามแดนและความตกลงอาเซยนวาดวยการขนสงสนคาตอเนอง ซงเหลานจะชวยใหการขนสงสนคาระหวางประเทศในอาเซยนทำาไดสะดวกและรวดเรวมากยงขน และนนยอมหมายถงโอกาสทางการคาทมากขนจากการพฒนาและเชอมโยงระบบโลจสตกสและระบบขนสงคมนาคมภายในภมภาคอาเซยน ตวอยางหนงทเกดขนและเรมเหนผลชดเจนเปนรปธรรมแลวคอ การลงนามบนทกความเขาใจ (MOU) ระหวางไทยและจนเมอเดอนเมษายน 2011 เพออำานวยความสะดวกและลดขนตอนในการขนสงสนคาผานแดนสำาหรบผลไมไทยทสงออกผานประเทศท 3 เขาไปยงจน ซงนอกจากจะชวยยนระยะเวลาในการขนสงสนคาเนาเสยงาย (perishable goods) และลดตนทนดานโลจสตกสแลว ยงเปนการชวยเพมขดความสามารถในการแขงขนใหแกสนคาผลไมของไทยในตลาดจนอกดวย

46


หรอแมแตการตอยอดทางธรกจ และแสวงหาโอกาสดานการคาการลงทนทเกดจากการจดตงเขตเศรษฐกจพเศษ (special economic zone) ตามบรเวณพนทชายแดน ซงไดเรมทยอยเปดมากขนทงในฝงไทยและประเทศเพอนบาน ซงถอเปนอกหนง ชองทางในการเพมมลคาทางการคาและโอกาสดานการลงทนเพอเปดประตสประเทศเพอนบาน ยกตวอยางเชน การจดตงเขตเศรษฐกจพเศษแมสอดทจงหวดตาก ซงมนโยบายสงเสรมอตสาหกรรมเปาหมายทมศกยภาพสงสด 3 อนดบแรก ไดแก อตสาหกรรมสงทอและเสอผาแฟชน อตสาหกรรมผกและผลไมกระปอง และอตสาหกรรมไมและเฟอรนเจอร ซงผประกอบการ SMEs สามารถใชโอกาสนในการขยายตลาดและฐานลกคาเขาไปยงพมาและผานตอไปยงจนได หรอการจดตงเขตเศรษฐกจพเศษทาเรอสหนวลล เมอเดอนพฤษภาคมทผานมา ซงพบวามนกลงทนจากญปน สหรฐฯ และสหภาพยโรปใหความสนใจเขาไปลงทนจำานวนมาก ซงผประกอบการ SMEs ไทยสามารถใชโอกาสนในการตอยอดทางธรกจเพมเตม ทงในแงการปอนวตถดบหรอกอสรางสงอำานวยความสะดวกตางๆ อาท หอพกคนงาน เซอรวสอพารตเมนตสำาหรบนกธรกจตางชาต (expat) สถานบรการนำามน หรอรานคาสะดวกซอ เปนตน เพอรองรบแนวโนมการเตบโตของความตองการสนคาและบรการตางๆ ของบคลากรทจะเขาไปทำางานในเขตอตสาหกรรมเหลานทกำาลงจะเพมสงขนในอนาคต

47


มลคาการคาผานแดนในชวง 6 เดอนแรกปนเพมขนจากระยะเดยวกนปกอนราว 3%32


0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

80,000

90,000

100,000

2009 2010 2011 1H 2011 1H 2012

นาเขา สงออก

มลคาการคาผานแดนระหวางไทย จนตอนใต เวยดนาม และสงคโปร

หนวย: ลานบาท

73,495

94,885 92,362

46,015 47,499

3.2% YOY

มลคาการคาผานแดนระหวางไทย จนตอนใต เวยดนาม และสงคโปร

หนวย: ลานบาท

48


เขตเศรษฐกจพเศษสำาคญในประเทศเพอนบาน 33


เขตเศรษฐกจพเศษปอยเปตโอเนยง

กมพชา

สระแกว

เขตเศรษฐกจพเศษเกาะกงพนทกวา 2,100 ไร โดยรฐบาลกมพชาตงเปาพฒนาเขตเศรษฐกจนใหเปนพนทอตสาหกรรม รวมทงศนยกลางการทองเทยวและพลงงานไฟฟา โดยปจจบนมนกลงทนตางชาตเขามาลงทน เปนจำนวนมาก โดยเฉพาะกลมทนจากประเทศจนและญปน

ตงเปาพฒนาใหเปนเมองคแฝด (sister cities) ของ จ.สระแกว ตามแผนปฏบตการยทธศาสตร ความรวมมอทางเศรษฐกจ ACMECS โดยในเฟสแรกจะมการพฒนาพนทเปนสถานขนถาย สนคา เพออำนวยความสะดวกและลดตนทนในการขนสงสนคาระหวางทง 2 ประเทศ

ตราด

ตาก

กาญจนบร

เขตเศรษฐกจพเศษเมยวด

พมา

พนท 1,600 ไร เพอขยายการคาการลงทนรองรบ AEC และเปนศนยกระจายสนคา/ตรวจสอบสนคา/อาคารขนถายสนคาขนาดใหญ และนคมอตสาหกรรม

ตาก

เขตเศรษฐกจพเศษทวายพนท 6,000 ไร เพอพฒนาเปนเขตอตสาหกรรมหนก อตสาหกรรมเบา และอตสาหกรรมตนนำ รวมทงโครงการกอสรางทาเรอนำลก เพอเชอมโยงกบภมภาคฝงตะวนตก

กาญจนบร

ลาวเขตเศรษฐกจพเศษสะหวน-เซโนเปนเขตเศรษฐกจพเศษแหงแรกของลาว โดยพฒนาเปนเขตอตสาหกรรมผลตเพอสงออก (export processing zone) ทตงของอตสาหกรรมสนบสนน (supporting industries) และธรกจบรการแบบบวงจร

มกดาหาร

สระแกว

ตราด

มกดาหาร

เวยดนามเขตเศรษฐกจพเศษลาวบาวตงเปาดงดดเมดเงนลงทนจากตางประเทศ เพอพฒนาเปนศนยกลางอตสาหกรรม โดยรฐบาลเวยดนามจะลงทนดานโครงสรางพนฐานใหและใหนกลงทนตางชาตเปนเจาของได 100% รวมทงใหสทธพเศษอนๆ อกมาก

เชอมตอไปทางลาวทมกดาหารมกดาหาร

ลาว

49


สนคาสงออกหลกของไทยกบประเทศเพอนบาน 34มลคาสงออก

(ลานบาท)

2011 2012(ลานบาท)

ม.ค.-ส.ค.

มลคาสงออก อนดบแรก10รายการสงออก

ของไทยอตราการขยายตว2011

(%YOY)

2012ม.ค.-ส.ค.

อตราการขยายตว(%YOY)

มลคาสงออก(ลานบาท)

2011 2012(ลานบาท)

ม.ค.-ส.ค.

มลคาสงออก อนดบแรก10รายการสงออก

ของไทยอตราการขยายตว2011

(%YOY)

2012ม.ค.-ส.ค.


5,075.2 2,453.95.2 -28.1

2,531.3 1,945.920.7 18.3

2,500.1 1,960.956.1 32.9

2,375.7 2,232.98.0 21.7

2,310.6 2,053.743.7 38.5

2,073.8 1,289.8-10.4 -5.3

1,936.5 1,534.2-0.6 13.8

1,767.4 1,080.060.5 27.3

1,716.1 1,681.31.7 49.3

1,658.3 1,781.5-2.1 48.3

35,120.3 30,150.416.9 29.8

59,065.3 48,164.515.6 23.6

กมพชา

ลาว

นำตาลทราย1

ยางยานพาหนะ

ผาผนและดาย

2

เครองสำอาง เครองหอมและสบ

เครองยนตสนดาปภายในแบบลกสบและสวนประกอบ

เครองจกรกลและสวนประกอบ อน ๆ

เครองดมทไมมแอลกอฮอล

เครองดมทมแอลกอฮอล

รถยนต อปกรณและสวนประกอบ

รถจกรยานยนตและสวนประกอบ

อน ๆ

รวม

3

4

5

6

7

8

9

10

นำมนดเซล

นำมนเบนซน

1

ยานพาหนะอน ๆ และสวนประกอบ

2

เครองจกรทใชในการกอสรางและสวนประกอบ

ไก


เหลกและเหลกกลา

ผลตภณฑเหลกและเหลกกลา


เครองคอมพวเตอร อปกรณและสวนประกอบ

อน ๆ

รวม

3

4

5

6

7

8

9

10

13,916.7

7,792.8

4,932.1

3,411.1

3,029.1

2,518.6

2,261.9

1,960.0

1,850.6

1,804.9

37,646.9

81,124.8

40.1

19.3

36.0

-14.8

12.4

60.8

19.7

326.3

121.4

-20.1

24.2

26.5

11,879.9

7,824.2

3,597.7

2,901.3

2,830.4

1,448.2

1,878.8

1,325.7

5,353.8

908.7

33,694.0

73,642.7

27.6

64.5

9.3

64.1

43.9

-8.0

31.0

16.3

474.6

-25.4

39.6

42.9

50


สนคาสงออกหลกของไทยกบประเทศเพอนบาน35มลคาสงออก

(ลานบาท)

2011 2012(ลานบาท)

ม.ค.-ส.ค.

มลคาสงออก อนดบแรก10สนคาสงออกของไทย

อตราการขยายตว2011

(%YOY)

2012ม.ค.-ส.ค.


มลคาสงออก(ลานบาท)

2011 2012(ลานบาท)

ม.ค.-ส.ค.

มลคาสงออก อนดบแรก10สนคาสงออกของไทย

อตราการขยายตว2011

(%YOY)

2012ม.ค.-ส.ค.


7,360.1 4,793.110.4 -6.7

3,631.3 2,595.051.1 16.7

3,312.6 3,333.939.3 64.0

3,232.6 3,190.847.0 53.5

2,926.2 936.333.7 -59.7

2,696.7 1,919.621.8 14.1

1,836.5 1,294.8-5.0 2.8

1,719.3 865.778.8 -39.7

1,646.8 1,286.2-9.4 34.9

1,521.4 1,218.719.1 21.1

30,715.7 24,184.814.6 18.4

60,599.3 45,618.919.2 12.5

นำมนดเซล

นำมนเบนซน

1


2

เครองดมทมแอลกอฮอล

เครองดมทไมมแอลกอฮอล

เครองสำอาง เครองหอมและสบ

อน ๆ

รวม

3

4

5

6

7

8

9

10

ยางพารา

ผลตภณฑยางอน ๆ

ไมแปรรป

1

ถงมอยาง

2


มอเตอรและเครองกำเนดไฟฟา

เหลกและเหลกกลา

นำมนปาลม

แผงวงจรไฟฟา

เครองคอมพวเตอร อปกรณและสวนประกอบ

เครองใชไฟฟาและสวนประกอบอน ๆ

อน ๆ

รวม

3

4

5

6

7

8

9

10




207,324.4

29,780.0

25,908.2

12,387.1

8,104.1

6,118.0

6,069.5

4,948.2

3,992.7

3,710.0

71,022.0

379,364.2

45.7

-21.1

5.7

38.0

-9.8

13.9

5.5

-30.4

-12.7

-22.0

1.0

18.4

98,811.9

13,853.9

17,027.4

8,557.7

4,864.2

4,323.5

3,123.9

4,203.4

1,220.0

2,578.6

50,706.0

209,270.4

-30.3

-25.9

-3.9

16.1

-15.1

7.6

-33.2

19.7

-58.3

2.0

4.7

-18.7

พมา

มาเลเซย

นอกจากการเปลยนแปลงของปจจยแวดลอมตางๆ ภายใตกระแสโลกาภวตน (globalization) จะนำามาซงความทาทายในการดำาเนนธรกจแลว ยงหมายถงโอกาสกอนโตสำาหรบผประกอบการ SMEs ทเลงเหนชองทางและศกยภาพในการตอบสนองตอแนวโนมดงกลาวอกดวย ไมวาจะเปนโอกาสทางการตลาดทเกดจากนวตกรรมทางเทคโนโลยททนสมย หรอโอกาสจากการเปลยนแปลงของโครงสรางประชากรและ lifestyle ของผบรโภค เหลานถอเปนสภาพแวดลอมทางธรกจท SMEs ตองใหความสำาคญและจะมผลกระทบตอ business model ในอนาคต

แนวโนมทสำาคญอยางแรกคอ โอกาสทเกดจากวถชวตและพฤตกรรมของผบรโภคทปรบเปลยนไปตามยคสมย ไมวาจะเปนอทธพลของเครอขายสงคมออนไลน (social network) ทกำาลงไดรบความนยมอยางสงในปจจบน … ซงเปนอกหนงพนทธรกจและเครองมอทางการตลาดทชวยให SMEs สามารถแขงขนไดอยางทดเทยมกบบรษทขนาดใหญ ทงน ปจจบนเราไดเหนการใชประโยชนจากนวตกรรมดานเทคโนโลยตางๆ โดยเฉพาะ social network ยอดฮตอยาง Facebook และ Twitter ในเชงธรกจกนอยางแพรหลายมากขน ทงในแงของการอพเดทขอมลขาวสาร การโฆษณาประชาสมพนธสนคาและบรการ รวมไปถงการขยายฐานลกคาใหมๆ และเพมยอดขาย สะทอนไดจากยอดรายไดโฆษณาผานสอออนไลนตางๆ ทกำาลงเตบโตขนอยางรวดเรวในชวงไมกปทผานมาน ซงบงชใหเหนวาแนวโนมชองทางการสอสารทางการตลาดกำาลงกาวเขาสยคของสอ digital media อยางแทจรง ซงหาก SMEs ไทยรจกใชประโยชนจากนวตกรรมทางเทคโนโลยตางๆ เหลาน กจะชวยประหยดงบประมาณและทรพยากรดานอนๆ ลง และชวยใหสามารถบรหารจดการธรกจเพอรองรบการเปลยนแปลงของกระแสโลกไดอยางมประสทธภาพมากขนอกดวย ตวอยางหนงทเหนไดคอนขางชดเจนคอ ธรกจขายเสอผาออนไลนผานทาง Facebook ทกำาลงเตบโตอยางรวดเรวในปจจบน โดยพบวาปจจบนมจำานวนผ ใชบรการ Facebook ในไทยมากถงกวา 11 ลานคน ซงนบวามากเปนอนดบท 16 ของโลก (ขอมล ณ กนยายน 2012) สะทอนใหเหนวาผบรโภคชาวไทยจำานวนมากกำาลงกาวเขาสยค “digital lifestyle” และโลกออนไลนไดกลายมาเปนสวนหนงของชวตประจำาวนของคนสวนใหญไปแลว ทงน แมวาการทำาธรกจบนโลกออนไลนอาจจะยงไมใชตลาดหลกในปจจบน แตกไมใชตลาดทจะสามารถมองขามไดอกตอไป โดยพบวาหนงในธรกจทกำาลงไดรบความสนใจจากผประกอบการ SMEs จำานวนมากในไทยคอ ธรกจขายเสอผาออนไลน ซงแมวาปจจบนจะเรมมการแขงขนในธรกจประเภทนสงมากขนแลวกตาม แตเชอวายงคงมชองวางใหเตบโตไดอกมากในอนาคต โดยเฉพาะอยางยงสำาหรบเสอผาแฟชนสตรทมราคาไมสงมากนก เพราะนอกจากชองทางนจะชวยใหสามารถเขาถงผบรโภคจำานวนมากโดยไมจำากดสถานทและเวลาแลว ผประกอบการยงไมตองมตนทนในการเปดรานหรอเชาราน รวมทงตนทนในการสตอกสนคาเพอโชวทหนารานอกดวย ขณะทงบโฆษณาผานสอออนไลนกยงนบวาถกกวาการโฆษณาผานชองทางปกตคอนขางมาก ตวอยางหนงทสะทอนถงความนยมและความสำาเรจของชองทางขายเสอผาออนไลนของผประกอบการ SMEs คอ จำานวนกด “like” โดยพบวา SMEs ไทยรายหนงทขายเสอผาผานทาง Facebook มยอดกด like จาก fan page สงถงกวา 1 ลาน like แลว เทยบกบเสอผาแบรนดเนมชอดงอกรายทมยอดกด like เพยง 6 พนกวารายเทานน!

หรอแมแตการใชอนเตอรเนตในการคนหาและเลอกซอสนคาแบรนดเนมกนอยางแพรหลายมากขนของผบรโภคชาวจนรนใหม ทงน จากรายงานการวจยทางการตลาดของ บรษท TNS International ทสำารวจกลมคนชนกลางทมอายระหวาง 20-45 ป จำานวน 1,200 คน ระบวา กลมสำารวจถงรอยละ 30 มความถในการคนหาขอมลสนคาแบรนดเนมบนอนเตอรเนตมากกวา 1 ครงตอสปดาห โดยใหเหตผลวา การเลอกซอสนคาผานอนเตอรเนตนนมราคาถกกวา มความสะดวกในการเปรยบเทยบสนคา รวม ทงยงชวยประหยดเวลาเมอเปรยบเทยบกบการเลอกซอสนคาทางชองทางปกตอกดวย นอกจากน จากขอมลของสถาบน iResearch ยงพบอกวา ยอดขายสนคาแบรนดเนมบนเวบไซตในประเทศจนในปทผานมา มมลคาสงถง 10,730 ลานหยวน (51,611

51


โลกเปลยน…โอกาสเปลยน SMEs ไทยจะควาโอกาสจาก global trend ไดอยางไร?6

ลานบาท) หรอมอตราการเตบโตเพมขนถงเกอบ 70% เมอเทยบกบปกอนหนา โดยคาดวาในอนาคตอก 4-5 ป อตราการเตบโตดงกลาว อาจเพมขนถงปละ 30% ซงจะทำาใหยอดขายสนคาแบรนดเนมบนโลกออนไลนอยางเดยวสงถง 37,240 ลานหยวน (184,710 ลานบาท) เลยทเดยว สะทอนใหเหนวาชองทางการตลาดในลกษณะนเปนสงท SMEs ควรนำามาปรบใชใหเกดประโยชนสงสด เพอชวยกระตนยอดขายและรายไดใหเตบโตไดอยางรวดเรวเชนเดยวกบสนคาแบรนดเนม

รวมถงกระแสตนตวในเรองปญหาโลกรอนและธรกจสเขยว (going green) กเปนอกประเดนรอนทมผลตอโอกาสทางการคาและรปแบบการดำาเนนธรกจของ SMEs ทวโลกรวมทงในไทย ปจจบนผบรโภคทวโลกมแนวโนมทจะหนมาบรโภคผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม หรอ eco-products มากขน ดงนน ผประกอบการ SMEs นาจะหนมาใหความสำาคญกบเรอง eco-design โดยการจบตลาดสนคาและบรรจภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม หรอผลตภณฑสเขยวมากขน รวมทงการผลตสนคาจากวสด recycle เพอรองรบการเตบโตของตลาดกลมน

“eco-shop” อกหนงทางเลอกสำาหรบ SMEs ทตองการจบกระแสรกษโลก โดยคอนเซปตหลกของสนคาทวางขายในรานนคอ จะตองมความเปนมตรตอสงแวดลอม ซงไมไดจำากดอยแคสนคาททำามาจากเศษวสดเหลอใช (recycle) เทานน แตยงหมายถง การรกษาสงแวดลอมตงแตตนนำาถงปลายนำา ไมวาจะเปนการใชพลงงานใหคมคาทสดในการขนสง การเลอกใชวสดและวตถดบทไมทำาลายสงแวดลอม หรอแมกระทงการใชกระบวนการผลตทเบยดเบยนทรพยากรโลกใหนอยทสด ซงนอกจากโมเดลธรกจใน

52


ยอดขายสนคาแบรนดเนมผานสอออนไลนในประเทศจน มแนวโนมเตบโตสงขนจากปจจบนถงราว 3 เทาตวภายในป 2015 36

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมล “คอลมนสองแดนมงกร” จากเวบไซตหนงสอพมพประชาชาตธรกจ

20106,360

10,730

37,240

2011

2015F

CAGR69%

CAGR28%

ยอดขายสนคาแบรนดเนมผานสอออนไลนในประเทศจน

หนวย: ลานหยวน

ลกษณะนจะชวยสรางความแตกตางจากสนคาอนๆ ในทองตลาดแลว ยงไดรบการตอบรบเปนอยางดจากกลมผบรโภครนใหมในสงคมทหนมาใสใจเรองสงแวดลอมมากขนอกดวย รวมทงการผลตสนคาประเภท tableware จากแกลบและโปรตนทสกดจากธรรมชาต ซงนอกจากผประกอบการ SMEs ไทยรายนจะประสบความสำาเรจเปนอยางสงจากการจำาหนายภายในประเทศ เนองจากเปนการชไอเดยทแปลกใหมไมซำาใครเพอเปนจดขายของราน รวมทงสามารถยงตอบโจทยความตองการของผบรโภคในตลาดโลก ทมองหาสนคากรนไดเปนอยางด จงทำาใหมคำาสงซอจากโรงแรม รานอาหาร และหางสรรพสนคาทวโลกเขามาอยางตอเนองอกดวย

เชนเดยวกบความตองการสนคาและบรการทมเอกลกษณและมความเฉพาะเจาะจงสำาหรบตลาดเฉพาะกลม (niche market) ทมากขน คงปฏเสธไมไดวาการทำาตลาดเฉพาะกลม หรอ niche marketing เปนหนงในปจจยสความสำาเรจของผประกอบการ เพราะ นอกจากจะสามารถตอบสนองความตองการและ lifestyle ของลกคาเฉพาะกลมทมกำาลงซอมากขนไดดแลว ยงสามารถสรางมลคา เพมของสนคาและบรการไดมากขนอกดวย ยกตวอยางเชน การเปดสถานออกกำาลงกายสำาหรบกลมลกคาทเปนสภาพบรษหรอ สภาพสตรโดยเฉพาะรานโยคะสำาหรบคณแม หรอโรงแรมสำาหรบสตวเลยง ซงกำาลงเปนแนวโนมธรกจ SMEs ทกำาลงไดรบ ความสนใจเปนอยางมากในขณะน

แนวโนมทสำาคญอกประเดนหนงคอ โอกาสทางธรกจใหมๆ จากโครงสรางประชากรทกำาลงเปลยนแปลงไป (demographic change) โดยเฉพาะอยางยง โอกาสในการตอบสนองความตองการของกลมชนชนกลางทวโลกทกำาลงเตบโต โดยเฉพาะ อยางยงผบรโภคในกลม Emerging markets เชน จนและอนเดยซงมศกยภาพในการใชจายสงมาก ทงน แมวาปจจบนผบรโภคในประเทศเหลานจะยงมรายไดทไมสงนก แตดวยแนวโนมเศรษฐกจทมโอกาสเตบโตสงในอนาคต ทำาใหผบรโภคกลมนกำาลงอยในชวงเปลยนผานระดบรายไดและเรมมความตองการบรโภคสนคาและบรการฟมเฟอยหรอสนคาในระดบบนมากขน โดยพบวา สนคาสงออกของ SMEs ไทยทมโอกาสเจาะตลาดในประเทศเหลาน สวนใหญเปนสนคาอปโภคบรโภคทมความจำาเปนในชวต ประจำาวน รวมไปถงสนคาอนๆ ตามกระแสนยมในยคไอทและสนคาเพอสขภาพ ทงน งานวจยของสมาคมตราสนคาจน (China Brand Association) พบวา ปจจบนชาวจนนยมบรโภคขนมขบเคยวและของทานเลน (snack food) กนมากขนทงในเชงปรมาณและคณภาพ ยกตวอยางเชน ตลาดไอศกรมในจนซงปจจบนมมลคาสงถงกวา 3,000 ดอลลารสหรฐฯ และมอตราการเตบโตสงถงราว 20% ตอป จงไมตองสงสยเลยวานคอโอกาสทางธรกจจำานวนมหาศาลสำาหรบ SMEs ไทยทตองการขยายโอกาสทางธรกจในตลาดแหงน หรอแมแตในตลาดอกหลายประเทศทยงคงเปดกวางอยอกมาก เชน ตลาดกลม BRICS (บราซล รสเซย อนเดย จน และแอฟรกาใต) หรอตลาดตะวนออกกลาง เปนตน

53


เชนเดยวกบการกาวเขาสยคสงคมผสงอาย (aging society) ปจจบนววฒนาการทางการแพทยทเจรญกาวหนาสงผลใหอตราการตายของประชากรโลกลดลง ขณะทอตราการเกดของหลายประเทศทวโลกรวมทงไทยกลดลงดวย ทำาใหลกษณะทางโครงสรางประชากรกำาลงเปลยนไปสสงคมผสงอายมากขน และผบรโภคในกลมนกำาลงจะกลายเปนผบรโภคกลมใหญทสดในตลาดโลก สะทอนไดจากสนคาและบรการหลากหลายประเภททเกดขนมาเพอสนองความตองการของผบรโภคกลมนโดยเฉพาะ

โดยพบวาธรกจ SMEs ทกำาลงมแนวโนมเตบโตดและเรมไดรบความนยมสงขนอยางตอเนองในไทยขณะน คอ ธรกจดแล ผสงอาย หรอ elderly care business ไมวาจะเปนธรกจเนอรสซงโฮมสำาหรบผสงอาย ธรกจใหบรการรบ-สงเฉพาะผสงอายทไมสามารถดแลตนเองได การเปดศนยธรรมชาตบำาบดสำาหรบผสงวยทตองการใชบรการการแพทยทางเลอก หรอแมแตการรกตลาด ผลตภณฑและอปกรณสำาหรบผสงอาย เชน ฟนปลอมและผลตภณฑทำาความสะอาดฟนปลอม รถเขนไฟฟาสำาหรบผพการหรอ ผสงอาย รวมทงตลาดยารกษาโรค อาหารเสรมและวตามนบำารงรางกายตางๆ สำาหรบผสงอาย เปนตน ซงพบวาปจจบนธรกจ ประเภทนในไทยยงมสดสวนทนอยมากเมอเทยบกบจำานวนประชากรผสงอาย และยงไมมการทำาการตลาดอยางจรงจงมากนก จงนบไดวาเปนอกหนงลทางธรกจทนาสนใจสำาหรบผประกอบการ SMEs ไทย

54


กลมผสงอายมสดสวนการใชจายในเรองวตามนและยาบำารงตางๆ ตอยอดคาใชจายทงหมดในหมวดสนคาปลกสงกวาคนในวยอนถงราว 2 เทาตว37

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลการสำารวจเศรษฐกจและสงคมครวเรอนของสำานกงานสถตแหงชาตป 2009

0.9 1.11.7

2.4

ตำกวา 20 ป

หนวย: %

สดสวนการใชจายวตามนและยาบำรงตอสนคาปลกทงหมด

40-59 ป 60 ปขนไป20-39 ป

สดสวนการใชจายวตามนและยาบำารงตอสนคาปลกทงหมด

หนวย: %

หรอแมแตโอกาสทเกดจากความตนตวในเรองการดแลสขภาพของผบรโภค (health-conscious consumers) ซงพบวาปจจบนผบรโภคทวโลกรวมทงในไทยตางหนมาใสใจดแลสขภาพตวเองกนมากขน และนยมผลตภณฑอาหารอนทรยเพมขนอยางตอเนอง เนองจากมองวามความปลอดภยและมประโยชนตอสขภาพ ทงน พบวามลคาตลาดอาหารเกษตรอนทรยโลกในป 2007 คดเปนมลคาตลาดสงถงราว 1.4 ลานลานบาท โดยคาดการณวาในป 2012 มลคาตลาดจะเพมสงขนถง 2.2 ลานลานบาท หรอเพมขนราว 54% ซงถอเปนแนวโนมตลาดทผประกอบการ SMEs ไมควรมองขาม นอกจากน สนคาเพอสขภาพอาจไมจำาเปนตองใชเทคโนโลยการผลตทสงแตจะเนนทคณคาและอนามยของสนคา ดงนน จงถอเปนโอกาสของผประกอบการ SMEs ไทยทจะเขามาควาโอกาสจากแนวโนมความตองการสนคาเกษตรอนทรยและสนคาออรแกนกสของโลกทเพมขนเรอยๆ โดยตองผลตสนคาทมคณภาพสงไดมาตรฐานสากล มความปลอดภยในการบรโภคสง และไมมสารพษตกคาง

ตวอยางหนงทนาสนใจคอ “แนวคดการปลกชาแบบออรแกนกส” หรอ เกษตรอนทรย 100% ของผประกอบการไรชารายหนงในจงหวด เชยงราย ซงไดรบการรบรองผลตภณฑ “Organic Thailand” ตงแตป 2003 และกำาลงจะไดรบมาตรฐานออรแกนกสของสหรฐฯ (USDA) โดยพบวา การทำาไรชาดงกลาวมการทำาโรงปยหมกเองโดยใชมลสตว และมการใชสมนไพรตางๆ เชน สะเดาเพอไลแมลง ซงแมวาในระยะแรกตนทนการทำาไรชาแบบออรแกนกสนจะสงกวาการทำาไรชาทวไป แตในระยะยาวแลวพบวาสนคาออรแกนกสมโอกาสในการสรางรายไดและผลกำาไรทดกวามาก จากราคาขายทสงกวาในฐานะสนคาพรเมยม รวมทงโอกาสในการรองรบฐาน ผบรโภคกลมนทกำาลงเตบโตอยางรวดเรวในปจจบน

นอกจากน ยงมการคดคนผลตภณฑอาหารเสรมประเภท “ผกอดเมด” ของ SMEs ไทยรายหนง เพอเปนทางเลอกใหแก กลมคนรกสขภาพ และสรางมลคาเพมใหกบผลผลตผกสดในประเทศ ซงพบวาปจจบนผลตภณฑดงกลาวประสบความสำาเรจ อยางงาม และในอนาคตอนใกลน บรษทมแผนทจะสงออกสนคาไปจำาหนายยงตลาดตางประเทศโดยจะเรมจากประเทศใน กลมอาเซยน เชน พมา อนโดนเซย มาเลเซย และสงคโปร แลวจงขยายตอไปยงผบรโภคในตลาดแถบตะวนออกกลางซงแสดงความสนใจผลตภณฑดงกลาวนคอนขางมาก เนองจากในบางประเทศหาซอผกสดมารบประทานไดยากมาก รวมทงการจำาหนายผลตภณฑ fish oil เพอเจาะกลมลกคาทรกสขภาพ เพราะเปนผลตภณฑทสามารถบรโภคไดทกชวงอาย ตงแตวยเรยน วยทำางาน ไปจนถงผสงอาย โดย พบวา SMEs ไทยรายหนงทหนมาบกธรกจอาหารเสรมประเภทนมรายไดเตบโตขนอยางรวดเรวในชวง 2-3 ปทผานมา รวมทงยง ตงเปาเตบโตเพมขนถงเกอบ 100% ภายในอก 5 ปขางหนาอกดวย

ดงทไดกลาวมาแลวขางตน global trends ตางๆ เหลาน นำามาซงโอกาสทางธรกจใหมๆ ทมความหลากหลายและเปดกวางมากขนสำาหรบ SMEs ซงเปนสงทผประกอบการไทยตองเรมหนมาใหความสนใจและปรบกลยทธการดำาเนนธรกจเพอใหไดรบประโยชนสงสดจากกระแสการเปลยนแปลงเหลาน

55


แม SMEs ไทยยงตองปรบตวจากสภาพแวดลอมทางธรกจทเปลยนแปลงไป และเรงพฒนาผลตภาพแรงงานอกมาก แตเมอ เทยบกบประเทศเพอนบานโดยเฉพาะกลม CLMV แลว SMEs ไทยยงมความเขมแขงกวามาก ดงนน อกทางเลอกในการ ปรบตว คอ การอาศยโอกาสจากการเปดเสร AEC ในการขยายการคาและการลงทนไปยงประเทศเพอนบานซงมความอดมสมบรณ ของทรพยากรและตนทนการผลตทตำากวา ซงจะชวยเพมศกยภาพในการแขงขนใหเพมขน

SMEs มบทบาทตอเศรษฐกจอาเซยนและเปนพลงขบเคลอนทางเศรษฐกจทสำาคญ โดยเฉพาะไทยและมาเลเซยซงมศกยภาพในการสรางผประกอบการรายใหมๆ เพมขนมาก โดยผประกอบการในประเทศอาเซยนสวนใหญเปน SMEs ซงมสดสวนใกลเคยงกนคอราว 98% ของผประกอบการทงหมดและคดเปนสดสวนตอการจางงานทประมาณ 85% ของการจางงานทงหมด อยางไรกด ศกยภาพในการสรางผประกอบการรายใหมๆ ยงมความแตกตางกนอยมาก โดยในชวง 10 ปทผานมา จำานวนผประกอบการวสาหกจขนาดเลกของไทยเตบโตสงกวาอนโดนเซยและกลม CLMV คอนขางมาก โดยเพมขนถงราว 30% ตอป แตยงตำากวามาเลเซย ทเตบโตถง 45% ตอป และถาดจำานวนวสาหกจขนาดกลางจะพบวา มาเลเซยมการขยายตวโดดเดนกวาประเทศอน โดยเพมขนถง 28% ตอป การเพมจำานวนของวสาหกจขนาดเลกและศกยภาพของการพฒนาเปนวสาหกจขนาดกลางของผประกอบการ ในมาเลเซย สวนหนงนาจะเปนผลมาจากการสนบสนนของภาครฐอยางจรงจง โดยเฉพาะในดานเงนทน ซงลาสดมาเลเซยมการเตรยม ความพรอมผประกอบการ SMEs เขาส AEC โดยจดสรรงบประมาณเพอเปนแหลงเงนสำาหรบการเพมสภาพคลองประมาณ 30,000 ลานบาท และ 5,000 ลานบาทสำาหรบการสงเสรมนวตกรรมใหมๆ

56


SMEsปกหมดธรกจทไหนด?7

สดสวนของ SMEs ตอวสาหกจและการจางงานรวมของประเทศอาเซยนโดยรวมใกลเคยงกนแตการเพมจำานวนของผประกอบการรายใหมยงมความแตกตางกนอยมาก38

* ในการเปรยบเทยบขอมล SMEs ของประเทศใน ASEAN มขอจำากดในการตความเนองจากนยาม SMEs ของแตละประเทศมความแตกตางกน ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ Economic Research Institute for ASEAN and East Asia (ERIA), สำานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.), IMF, Department of Statistics Malaysia, General Statistics Office Of Vietnam และ National Institute of Statistics of Cambodia

เวยดนาม ลาว กมพชาอนโดนเซยไทย มาเลเซย

บทบาทของ SMEs*

สดสวน (%) ตอ

การเตบโตของจานวน SMEs(%CAGR 2000-2007)

99.7

84

37

97.3

59

32

97.0

85

39

95.7

83

N/A

99.9

97

58

99

88

76

จานวนวสาหกจทงหมด

การจางงาน

มลคาผลตภณฑมวลรวม

28.5

11.9

44.7

28.2

3.3

3.0

21.3

8.3

N/A

N/A

-1.1

-1.7

วสาหกจขนาดยอมและเลก

วสาหกจขนาดกลาง

SMEs ของไทยถอวามความแขงแกรง แตกยงตองเรงพฒนาศกยภาพ หากดการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมของ SMEs ไทย เทยบกบมาเลเซย จะพบวามลคาผลผลตของ SMEs ไทยยงเตบโตนอยกวาของมาเลเซย โดยในชวงป 2007-2011 มลคาผลผลตทแทจรง ของ SMEs มาเลเซยขยายตวสงราว 6% ตอป เทยบกบของไทยทขยายตว 2% ตอป ขณะทศกยภาพในการผลตของไทยยงไม พฒนาเทยบเทากบมาเลเซย โดยเฉพาะดานเทคโนโลย อกทง มาเลเซยมการพฒนาทกษะแรงงานอยางตอเนอง หากเทยบผลตภาพ แรงงานของมาเลเซยกบไทย จะพบวามาเลเซยสงกวาไทยถงราว 2.6 เทา ดงนน SMEs ไทยจงควรตองเรงปรบตวพฒนาศกยภาพการผลตและทกษะแรงงานอยางจรงจงเพอยกระดบขดความสามารถในการแขงขน โดยเฉพาะอยางยงภายใตสภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจทมการแขงขนสง ตนทนการผลตเพมขนตอเนองทงจากราคาวตถดบและคาแรงทเพมสงขน แตอกทางเลอกหนงของการปรบตว คอ SMEs นาจะอาศยโอกาสจากการเปดเสร AEC ในการขยายการคาและการลงทนไปในประเทศเพอนบานซงมตนทนการผลตทตำากวาซงจะชวยเพมศกยภาพในการแขงขนของ SMEs ไทยอกทางหนง แตประเภทของธรกจทนาสนใจจะขนกบสภาพตลาดและขอจำากดของแตละประเทศ

โอกาสการคาการลงทนของ SMEs ไทยนาจะอยในอนโดนเซยและกลม CLMV เปนหลก จากการพจารณาเครองชวดความ นาสนใจในการดำาเนนธรกจในอาเซยน พบวา แมมาเลเซยจะมความนาสนใจในแงความสะดวกในการเรมทำาธรกจ แตการจะเขาไป ทำาธรกจในมาเลเซยสำาหรบ SMEs อาจแขงขนไดยากเนองจากมาเลเซยมตนทนคาแรงและคาใชจายอนๆ คอนขางสง อกทงยงม คแขงจำานวนมากทงจากตางชาตและ SMEs ของมาเลเซยเองซงมความเขมแขงทงในแงเงนทนและการใชเทคโนโลยและทกษะ แรงงานทสงกวา ดงนน โอกาสการคาการลงทนของ SMEs ไทยจงนาจะเนนไปทกลม CLMV และอนโดนเซยเปนหลก ทงน จากการเปรยบเทยบเครองชวดความนาสนใจลงทนเบองตน พบประเดนทนาสนใจดงน

• ขนาดตลาดและความสะดวกในการทำาธรกจ อนโดนเซยและเวยดนามมความไดเปรยบจากขนาดตลาดทใหญ ประชากรจำานวนมาก อกทงยงมความสะดวกในการเรมทำาธรกจจากขนตอนและระยะเวลาทนอยกวา กลม CLMV อนๆ • ตนทนสาธารณปโภคพนฐาน คาใชจายดานไฟฟาและนำาประปาของเวยดนามอยในอตราไมสงนก แตบางประเทศ เชน กมพชามคาไฟฟาคอนขางสง และบางประเทศคดคาสาธารณปโภคสำาหรบ non-residential คนละ อตรากบ residential อาท คานำาประปาของลาว นอกจากน อกประเดนทเปนอปสรรคสำาคญสำาหรบกมพชา และพมาคอ ตนทนแฝงทมาจากความไมพรอมของระบบสาธารณปโภค เชน ปญหาการขาดแคลนไฟฟาซงสงผลกระทบ ตอตนทนของผประกอบการ SMEs โดยเฉพาะในภาคการผลตทตองมคาใชจายในการเตรยมรบมอเพอรองรบ ความเสยงกรณไฟฟาดบ • ตนทนคาจางแรงงาน การลงทนในธรกจทเนนคาจางแรงงานถกนาจะเหมาะกบกมพชาและพมาเปนหลก โดย เวยดนาม ซงเคยดงดดการลงทนในแงคาแรงถก ไมคอยดงดดเชนในอดตแลว เนองจากปญหาขาดแคลนแรงงาน ทำาใหทางการเวยดนามตองปรบขนคาแรงขนตำา ลาสดในป 2012 มการปรบขนราว 25-30% สงผลใหคาจาง แรงงานของเวยดนามสงกวาพมาและกมพชาถงประมาณ 1.5 เทา ขณะทลาวมการปรบขนคาแรงแบบกาว กระโดดถง 80% เมอตนป 2012 แตแมลาวปรบขนแลว คาแรงของลาวยงตำากวาไทยถง 3 เทา • ตนทนสงออก-นำาเขา อนโดนเซยและเวยดนามยงมความไดเปรยบประเทศอนๆ เนองจากอยในทำาเลทสะดวก ตอการขนสงสนคา ทำาใหมตนทนสงออก-นำาเขาทถกกวาคอนขางมาก

57


SMEsปกหมดธรกจทไหนด?

นอกจากปจจยตางๆ ขางตน ผประกอบการควรพจารณาปจจยอนๆ เชน ระบบภาษ กฎระเบยบการคาการลงทนของแตละประเทศซงจะเปนขอจำากดการคาการลงทนสำาหรบธรกจบางประเภท เชน อนโดนเซยมกฎระเบยบปกปองผประกอบการ SMEs ในบางสาขา อาท การหามตางชาตประกอบกจการคาปลกขนาดเลก นอกจากน ผประกอบการควรศกษารปแบบการลงทนทแตละประเทศอนญาตสำาหรบนกลงทนตางชาต รวมถงตนทนดานอนๆ เชน คาเชาทดนทมแนวโนมเพมสงขนตอเนองสำาหรบเวยดนามและพมา โดยเฉพาะในเมองใหญ เชน โฮจมนห ฮานอย ยางกง และมณฑะเลย การเขาไปลงทนสำาหรบอตสาหกรรมการผลตของ SMEs จงนาจะเขาไปลงทนในเขตเมองรอบนอกหรอนคมอตสาหกรรมซงยงมคาเชาไมสงมากนก โดยนคมอตสาหกรรมของพมามราคาคาเชาใกลเคยงกบนคมแหลมฉบงของไทย ดงนน ในการตดสนใจบกตลาดการคาการลงทนในตางประเทศ ผประกอบการควรศกษาวาธรกจของตนตองการสรางขอไดเปรยบดานใด เพอทจะพจารณาเลอกประเทศทจะเขาไปดำาเนนธรกจไดอยางเหมาะสม

58


กลม CLMV มขนาดตลาดทคอนขางใหญและตนทนคาจางแรงงานยงตำากวาไทยอยมาก39

* คาเฉลยของอตราคาไฟฟาสำาหรบภาคการผลตในธรกจขนาดเลก-กลาง ** คานำาประปาบางประเทศคอ อนโดนเซย ลาว และมาเลเซยเปนอตราตอ m3 ตอเดอนและยงไมรวม minimum charge เชน ลาว คดคานำาประปาสำาหรบ non-residential company ในอตรา 4.8 ดอลลารสหรฐฯตอ 10 m3 แรก และ 0.6 ดอลลาร สหรฐฯตอ m3 สำาหรบหนวยถดไปทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ CEIC, World Bank, ASEAN Centre for Energy และ ASEAN Secretariat

เครองชวดความนาสนใจในการดำเนนธรกจไทย มาเลเซย อนโดนเซย เวยดนาม ลาว กมพชา พมา

ขนาดตลาด (ประชากรป 2011) (ลานคน) 69.5

5

29

0.08

0.5

254

625

750

28.8

4

6

0.07

0.44

297

450

435

242.3

8

45

0.06

0.36

167

644

660

87.8

9

44

0.05

0.3

96

580

670

6.2

7

93

0.07

0.6

75

1,880

2,035

14.3

9

85

0.21

0.4

61

732

872

48.3

N/A

90

0.06

1.05

65

N/A

N/A

อตราคาจางขนตำ (USD/เดอน)ตนทนสงออก (USD/container) ตนทนนำเขา (USD/container)

การเรมทำธรกจ จำนวนขนตอนในการเรมทำธรกจ ระยะเวลา (วน)

คาใชจายพนฐาน คาไฟฟา (USD/kWh)* คานำประปา (USD/m3)**

การเตบโตของการใชจายภาคครวเรอนในกลม CLMV จะเปนโอกาสสำาหรบ SMEs ธรกจการคา โดยเฉพาะสนคาอปโภค บรโภค สนคาเกยวกบบานและวสดกอสราง รวมถงธรกจบรการกอสราง การซอมบำารงรถยนต รถจกรยานยนต หากวเคราะห จากโครงสรางการใชจายของภาคครวเรอนรายหมวดสนคาในกมพชาและเวยดนามพบวา ผบรโภคมการใชจายตอหวเพมขนตอเนอง ทงสนคาประเภทอาหารและสนคาทไมใชอาหารและเครองดม ผบรโภคในโฮจมนหมการใชจายสนคาเบดเตลด อาท สนคาอปโภค บรโภคสวนบคคลเพมขนมากถง 26% ตอปในชวงป 2000-2010 ขณะทปรมาณการใชรถยนตและรถจกรยานยนตทเพมขน สงผลใหการใชจายในหมวดเดนทางและยานพาหนะเตบโตสง โดยเฉพาะบรการซอม บำารงรกษา รวมถงความตองการอะไหลรถยนต รถจกรยานยนต นอกจากน ความตองการทอยอาศยทเตบโตสง โดยพนทการกอสรางบานทขยายตวถง 20% ตอปในชวงป 2005-2010 ยงเปนปจจยสนบสนนความตองการวสดกอสราง สนคาเกยวกบบานและตกแตงบาน รวมไปถงบรการดานการกอสรางและ ออกแบบทอยอาศย การเตบโตของการบรโภคภาคครวเรอนในกลม CLMV จะเปนโอกาสสำาหรบ SMEs ไทยในการทำาธรกจ การคาและบรการ อาท จำาหนายสนคาอปโภคบรโภคหรอวสดกอสราง ธรกจรานคาปลกขนาดเลก อซอมรถ คารแคร รานอาหาร เนองจาก สนคาและบรการของไทยเปนทรจกและมภาพลกษณทดในแงคณภาพสนคาและไดรบความนยมในประเทศเหลานอยแลว

59


การขยายตวของการใชจายภาคครวเรอนจะสนบสนน SMEs ในภาคการคาและบรการใหเตบโตตอเนอง40

* ขอมลของพนมเปญเปนขอมลป 2009-2011 และโฮจมนหเปนขอมลป 2000-2010ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ National Institute of Statistics Cambodia และ Ho Chi Minh City Statistical Office

หนวย: % CAGR*

การขยายตวของการใชจายของภาคครวเรอนรายหมวดสนคาในกรงพนมเปญ (กมพชา) และโฮจมนห (เวยดนาม)

5%

18%

1% 0%

5%3%

14%11% 11%

22% 23%26%

พนมเปญ โฮจมนห



5%

18%

1% 0%

5%3%

14%11% 11%

22% 23%26%

พนมเปญ โฮจมนห



แตโมเดลในการเขาไปเจาะตลาดการคาและบรการควรตองหาพนธมตรทางธรกจทงในประเทศและจาก SMEs ของประเทศ ทเราจะเขาไปทำาธรกจ โดยผประกอบการ SMEs ประเภทธรกจการคาควรจะจบมอกบผผลตหลายรายเพอใหเกดความหลากหลาย ของสนคาและอาจมการรวมกลมกนไปหา partner ทเปนคนทองถน ซงโมเดลในการเจาะตลาดรปแบบนนาจะเหมาะกบ ผประกอบการทอยในระยะเรมตนของการขยายตลาดและยงไมมประสบการณ เนองจากผประกอบการ SMEs ในภาคการคาของ ประเทศเหลานมจำานวนมากราย ทำาใหการแขงขนสง ทงน ถาดโครงสรางการกระจายตวของ SMEs ไทยเทยบกบกลม CLMV จะ พบวา ผประกอบสวนใหญกระจกตวอยในภาคการคาสงถงราว 40-50% ของ SMEs ทงหมด การรวมตวของ SMEs ไทยในการเขาไป ขยายตลาด นอกจากจะชวยใหอำานาจตอรองสงขนแลว ยงชวยใหเกดการประหยดตนทนในการบรหารจดการ และเมอสนคาเรม ตดตลาดแลว ผประกอบการอาจจะคอยขยายธรกจไปสการลงทนในรปแบบอนๆ เชน การตงสำานกงานตวแทนการคาการลงทน การขายแฟรนไชสใหกบผประกอบการทองถน ตลอดจนการหาผรวมทน (joint venture) แตการจะเขาไปแขงขนจะตองศกษากฎระเบยบ ความตองการของตลาด ตลอดจนศกษาคแขงอยางรอบคอบทงนกลงทนตางชาตและผประกอบการทองถนซง ครองตลาดอยแลว

60


SMEs สวนใหญกระจกตวอยในภาคการคาสง41

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ Economic Research Institute for ASEAN and East Asia (ERIA), สำานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.), General Statistics Office Of Vietnam และ National Institute of Statistics of Cambodia

สดสวนของจำานวน SMEs ตามสาขาการผลต

หนวย: % ของ SMEs ทงหมด

18%21% 23%

8%

4%

13%26%

1%

50%

40% 15%

41%

4%6%

6%

2%

8%8%

5%

1%

16%8%

22%

46%

ไทย เวยดนาม ลาว กมพชา

เกษตรและเหมองแร ภาคการผลต กอสราง การคา การขนสง การเงน อสงหารมทรพย บรการอนๆ

ธรกจทเกยวกบการทองเทยว โรงแรม และรานอาหารใน CLMV ทเตบโตสง เปนโอกาสสำาหรบ SMEs ในการเขาไปเจาะตลาด แมจำานวนนกทองเทยวทเดนทางมายงกลม CLMV ยงนอยกวาไทย แตจะเหนตวเลขนกทองเทยวเตบโตสง โดยเฉพาะกมพชาและลาวทเตบโตมากถง 18% และ 24% ตอปในชวงป 2000-2011 ขณะทพมา แมตวเลขยงนอยอย แตหลงการเปดประเทศของพมา สงผลใหนกทองเทยวตางชาตหลงไหลเขาไปในพมาเพมขนตอเนอง ลาสดในไตรมาส 1 ป 2012 ขยายตวสงถง 30%YOY และ คาดวาทงป 2012 จะขยายตว 100% หรอเพมเปน 1.5 ลานคน เนองจากพมายงมแหลงทองเทยวทมความสวยงามและนาสนใจ สำาหรบจำานวนทพกสำาหรบรองรบนกทองเทยวของกลม CLMV ยงมไมมากนก โดยหากดสดสวนของนกทองเทยวตางชาตตอทพกของกลม CLMV จะพบวายงมจำานวนทพกคอนขางนอย อตราสวนอยท 1 แหงตอนกทองเทยวตางชาตประมาณ 1,500 คน เมอเทยบกบไทยทอยท 1 แหงตอ 250 คน ทงน อตราสวนดงกลาวเปนอตราสวนทรวมโรงแรมและทพกประเภทอนๆ เชน เกสทเฮาส หากคดอตราสวนแตเฉพาะโรงแรมจะพบวา กมพชาและลาวมอตราสวนอยท 1 แหงตอนกทองเทยวตางชาตประมาณ 5,000 คน สะทอนถงอปทานโรงแรมทยงไมเพยงพอกบความตองการของตลาดทมแนวโนมเตบโตอกมาก นอกจากน นกทองเทยวยงใชจายเพมขนตอเนอง โดยเฉพาะในกมพชาและลาวทเพมขน 18% และ 39% ตอปตามลำาดบในชวงป 2000-2010 สะทอนใหเหนถงโอกาสสำาหรบผประกอบการ SMEs ในการเขาไปลงทนทำาธรกจโรงแรมซงไทยมความไดเปรยบ รวมถงธรกจอนๆ ทเกยวของ อาท รานอาหาร ธรกจนำาเทยว ธรกจของทระลก

61


ธรกจทองเทยวในกลม CLMV มศกยภาพเตบโตสง42

หมายเหต: สดสวนนกทองเทยวตางชาตตอทพกคอทพกทรวมโรงแรมและเกสตเฮาส * ขอมลเวยดนามคำานวณจากจำานวนนกทองเทยวและทพกในเมองโฮจมนหและฮานอยทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ CEIC

7%

10%

18%

24%

4%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

0

5

10

15

20

25

ไทย เวยดนาม กมพชา ลาว พมา

จานวนนกทองเทยว (แกนซาย)

%CAGR 2000-2011 (แกนขวา)

หนวย: ลานคน

จานวนนกทองเทยวตางชาตหนวย: คนตอแหง

สดสวนของนกทองเทยวตางชาตตอทพก

248

1,4441,571

893

2,276

ไทย เวยดนาม* กมพชา ลาว พมา

จำานวนนกทองเทยวตางชาต สดสวนของนกทองเทยวตางชาตตอทพก

หนวย: ลานคน หนวย: คนตอแหง

SMEs ในภาคการผลตทมความเชอมโยงเปนเครอขายกบสายการผลต (value chain) เพอการสงออกมความนาสนใจ ศกยภาพในการสงออกของกลม CLMV มแนวโนมเตบโตตอเนอง โดยในชวงกวา 10 ปทผานมาจะเหนตวเลขการสงออกทเตบโตสงราว 20% ตอป ซงนาจะเปนโอกาสสำาหรบผประกอบการ SMEs ของไทยในการขยายการคาการลงทนไปในกลม CLMV ทงน ในการพจารณา ศกยภาพในการผลตเพอสงออก อาจดจากความสามารถในการเชอมโยงกบภาคการสงออกของผประกอบการ SMEs ของกลม CLMV เปนตวชวดตวหนง ซงจะพบวา แมสดสวนการสงออกโดยตรงของ SMEs ของประเทศกลม CLMV ยงตำากวาไทยอยคอนขาง มาก แตกลม CLMV มการผลตทเชอมโยงกบการสงออกทางออมมากขน โดยเฉพาะผประกอบการขนาดกลางในเวยดนามและ ลาว แสดงถงความสามารถของผประกอบการ SMEs ในการเชอมโยงเปนเครอขาย (production network) มากขน โดยเฉพาะ อยางยงในลกษณะของ subcontract ใหกบผประกอบการรายใหญและบรษทขามชาต (MNCs) ซงมแนวโนมเพมจำานวนตอเนอง ทำาใหเกดเปนคลสเตอรของผประกอบการ SMEs ในอตสาหกรรมสงออกหลกมากขน

62


SMEs ทเนนการสงออกหรอมความเชอมโยงกบธรกจสงออกนาเขาไปลงทน43

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ CEIC และ Enterprise Survey ของ International Finance Corporation

สดสวนการสงออกแบงตามขนาดของธรกจหนวย: % ของยอดขายรวม

กมพชา ลาว

92 8699 92 95

8795 94 94

85

7 13 47

4.7 4 03

1 1 0.5 4 0 6 1 2 6 13

SEs MEs SEs MEs SEs MEs SEs MEs SEs MEs

ขายในประเทศ สงออกโดยตรง สงออกทางออม

ไทย เวยดนามอนโดนเซย

11% 11%

19%18%

20%

17%

ไทย อนโดนเซย เวยดนาม กมพชา ลาว พมา

หนวย: % (CAGR 2000-2010)

การขยายตวของการสงออก

การขยายตวของการสงออก สดสวนการสงออกแบงตามขนาดของธรกจ

หนวย: % (CAGR) 2000-2011 หนวย: % ของยอดขายรวม

อตสาหกรรมไฮเทคในเวยดนามมแนวโนมเตบโตสงจากการลงทนทเพมขนตอเนอง การปรบขนคาแรงในเวยดนามสงผลใหอตสาหกรรมทเนนแรงงานไมคอยนาดงดดเชนในอดตเนองจากขดความสามารถในการแขงขนทลดลง นกลงทนตางชาตจงสนใจมาลงทนในอตสาหกรรมไฮเทคมากขน ตวอยางเชน พนทตอนใตของเวยดนามซงเปนภมภาคทดงดดการลงทนจากตางประเทศสงสด จากขอมลเมอกลางป 2012 พบวา 85% ของโครงการลงทนจดทะเบยนในจงหวดดองไนซงเปนเขตอตสาหกรรมประเภทไฮเทคทสำาคญ ทงน ถาดสดสวนของ SMEs ในอตสาหกรรมตางๆ ของเวยดนาม จะพบวาสดสวนของผประกอบการทอยในอตสาหกรรมอาหารและเครองดมซงเปนอตสาหกรรมเนนการใชแรงงานมแนวโนมลดลงอยางเหนไดชด ขณะทอตสาหกรรมอนๆ เพมขน อาท ชนสวนอเลกทรอนกสมจำานวนผประกอบการเพมขนถงราว 30% ตอป ผประกอบการ SMEs ไทยอาจอาศยโอกาสนในการหาพนธมตรทางธรกจ ซงอาจอยในรปของของ joint venture กบ SMEs ของเวยดนามหรอผผลตรายใหญของไทย โดยเขาไปผลตในแหลงนคมอตสาหกรรมซงมคลสเตอรของผผลตทมเครอขายผลตสนคาเพอปอนใหกบผประกอบการรายใหญ โดยเฉพาะบรษทขามชาตทมแนวโนมเขาไปลงทนอกเปนจำานวนมาก ซงเวยดนามมการสรางนคมอตสาหกรรมไฮเทคมารองรบการเตบโตดวย เหนไดจากสดสวนของนคมอตสาหกรรมไฮเทคทเพมขนจาก 1% เมอป 2000 มาเปน 8% ของนคมอตสาหกรรมทงหมดในป 2010

63


อตสาหกรรมไฮเทคมแนวโนมเตบโตสงในเวยดนาม44

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของ CEIC และ General Statistics Office Of Vietnam

สดสวนของวสาหกจ SMEs ในภาคอตสาหกรรมของเวยดนามหนวย: %

36%20%

3%

4%

11%

7%

6%

13%

5%

7%

8%

8%

31%41%

2000 2007

อนๆ (อาท ชนสวนอเลกทรอนกส และยานยนต)ผลตภณฑไมเฟอรนเจอร

ผลตภณฑโลหะผลตภณฑอโลหะสงทอ เครองนงหมอาหาร เครองดม

22% 22%

16%18%

22%

15%

18%

15%

การขยายตวของผลผลตอตสาหกรรมของเวยดนามหนวย: %CAGR (2000-2010)

วนยานยนต

วนอเลกทรอนกส

ชนส ชนส

สดสวนของวสาหกจ SMEs ในภาคอตสาหกรรมของเวยดนาม การขยายตวของผลผลตอตสาหกรรมของเวยดนาม

หนวย: % หนวย: %CAGR (2000-2010)

โอกาสการคาการลงทนของ SMEs จากการเปดเสร AEC ยงมอกมาก แตภายใต โอกาสยงมอปสรรคสำาคญทผประกอบการไทยตองใหความสำาคญกอนทจะตดสนใจเขาไปทำาธรกจกบประเทศเพอนบาน จากการศกษาผลสำารวจผประกอบการ SMEs ของ กลม CLMV ทจดทำาโดย Economic Research Institute for ASEAN and East Asia (ERIA) และ Business Environment and Enterprise Performance Survey ของ World Bank พบวา ปญหาและอปสรรคหลกๆ ทผประกอบการ SMEs ในประเทศ เหลานเผชญ คอนขางมความคลายคลงกบไทย คอ การขาดแคลนแรงงานมทกษะ ปญหาขดความสามารถในการพฒนาเทคโนโลย การขาดทกษะในการบรหารจดการ ความไมแนนอนในเรองกฎระเบยบการลงทน ตลอดจนปญหาในการทำาการตลาดและชองทางในการจดจำาหนาย ซงเมอเปรยบเทยบขดความสามารถของผประกอบการ SMEs ของไทยกบของกลม CLMV แลว ผประกอบการไทย ยงมความเขมแขงกวามาก ทงคณภาพสนคา ทกษะในการผลตสนคาและบรการเพอสนองตอบความตองการของกลมลกคา เปาหมาย การปรบตวจากสภาพแวดลอมทางธรกจทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ตลอดจนทกษะในการบรหารจดการทเหนอกวา ซงหาก ผประกอบการ SMEs ไทยประเมนโอกาสและความเสยงในการทำาการคาและการลงทนอยางละเอยดรอบคอบแลว กนาจะขยาย การคาการลงทนไปในกลม CLMV ซงยงมจดเดนในแงของทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ คาจางแรงงานแมเรมปรบสงขนแต ยงถกกวาไทย อกทงเปดรบการลงทนจากตางประเทศอกเปนจำานวนมาก

ในการเลอกพจารณาแหลงลงทน นอกจากการวเคราะหศกยภาพของตลาดและปจจยดานตนทนแลว ปจจยสความสำาเรจอกประการหนงคอ การเลอกประเภทธรกจใหสอดคลองกบนโยบายการสงเสรมการลงทนของประเทศนนๆ อาท กมพชาสงเสรมการลงทนใน ธรกจเกษตรอตสาหกรรมแปรรปอาหาร สงทอ เครองจกรและอปกรณ และทองเทยว ลาวสงเสรมการผลตภาคเกษตร อตสาหกรรมเพอการสงออก การกอสราง และการทองเทยว เวยดนามสงเสรมการผลตสนคาเพอการสงออก สนคาทใชเทคโนโลยและแรงงานมฝมอ รวมถงการลงทนดานกอสรางและการทองเทยวอกดวย ซงหากผประกอบการเลอกลงทนในธรกจทภาครฐใหการสนบสนนแลว จะชวยลดอปสรรคและทำาใหมโอกาสไดรบสทธประโยชนและผลตอบแทนจากการลงทนเพมขนอกดวย

64


จากการวเคราะหภาพรวมดานโอกาสในการลงทนสำาหรบผประกอบการ SMEs ในตลาดกลม CLMV พบวาธรกจบรการกอสรางมการเตบโตสงและเปนโอกาสสำาคญของผประกอบการไทย แตยงมปจจยเสยงทผประกอบการควรตองพจารณาอยางรอบคอบกอนตดสนใจลงทน

ธรกจอสงหารมทรพยและการกอสรางกเปนธรกจทผประกอบการของไทยมความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบจากความชำานาญและประสบการณทมากกวาประเทศเพอนบานอนๆ ในกลม CLMV ซงในชวง 10 ปทผานมาธรกจอสงหารมทรพยและการกอสรางทอยอาศยมการเตบโตทดจากความตองการทสงขน โดยเฉพาะกมพชาทกำาลงอยระหวางการพฒนาระบบสาธารณปโภคพนฐาน อาท ถนน สะพาน ทางรถไฟ ทาเรอ นคมอตสาหกรรม ตลอดจนสงอำานวยความสะดวกสความเปนเมองทำาใหธรกจอสงหารมทรพยและการกอสรางเปนทตองการ จงเรมมผประกอบการอสงหารมทรพยและการกอสรางของไทยเขาไปลงทนยงกมพชามากขน

โอกาสสำาหรบ SMEs ในหวงโซอปทานธรกจอสงหารมทรพย และการกอสรางทกมพชาอยทตลาดธรกจรบเหมากอสรางแบบรบเหมาชวง (subcontract) เนองจาก ฝมอและมาตรฐานในการทำางานเปนทยอมรบ อยางไรกตาม การรบงานรบเหมาแบบเชาชวงในตางประเทศจำาเปนตองพจารณาปจจยดานตางๆ อาท วฒนธรรม กฎหมาย สาธารณปโภค วถการดำาเนนธรกจ และความเสยงอยางรอบดาน โดยเฉพาะ มายาภาพของตนทนทแทจรงซงหมายรวมถงตนทนทางตรง และตนทนแฝงทมกทำาใหการประกอบธรกจในกมพชาไมประสบความสำาเรจดงทตงเปาหมายไว

สงทผประกอบการพงระวงคอ มายาภาพดานตนทนแรงงาน และคาจางขนตำา แมกมพชาจะมคาจางรายวนตำากวาไทยถง 4 เทาตว แตแรงงานกมพชาสวนใหญมปญหาดานผลตภาพแรงงานซงอาจสงผลใหตนทนแรงงานโดยรวมไมไดลดลง ในความเขาใจของคนสวนใหญธรกจรบเหมากอสรางทอยอาศยในประเทศไทยถอเปนธรกจทใชแรงงานมาก (labor-intensive industry) และมตนทนแรงงานกวา 40% ของตนทนทงหมดนนนาจะไดรบอานสงสจากการกอสรางบานดวยตนทนแรงงานทตำาลงในกมพชาเนองจาก มคาแรงขนตำาของแรงงานในภาคกอสรางอยท 2.0 ดอลลารสหรฐฯ ตอวน ตำากวาคาแรงขนตำาของไทยท 8.5 ดอลลารสหรฐฯ ตอวน กวา 4 เทาตว นาจะสงผลใหตนทนการกอสรางบานในขนาดเดยวกนกบทกอสรางในไทยตำาลง แตในความเปนจรงแลวแรงงานในกมพชาสวนใหญยงคงมผลตภาพแรงงาน (productivity) ทตำากวาแรงงานไทยถง 4 เทาตว ซงหมายความวาดวยจำานวนแรงงานทเทากน การดำาเนนการสรางบานในกมพชาจะใชเวลามากกวาทไทยถง 4 เทา และอาจสงผลทำาใหตนทนแรงงานโดยรวมไมได ตำากวาการผลตในไทย นอกจากน ในกมพชาเองยงขาดแคลนแรงงานชางเฉพาะดาน อาท ชางไม ชางไฟฟาและชางประปาทม ความจำาเปนตอการกอสรางอกมาก

กรณศกษา: ธรกจอสงหารมทรพยและการกอสรางของผประกอบการไทยในกมพชา

65


1. ตนทนแฝงทกระทบตอปจจยการผลต1 อนไดแก ความไมพรอมของสาธารณปโภค และระบบขนสงของกมพชาสงผลให ราคาขายวสดกอสรางซงโดยสวนใหญนำาเขามาจากตางประเทศรวมทงไทยมราคาทสงเพราะมตนทนคาขนสง อกทงระบบภาษมลคา เพมขาเขากยงไมไดแบงแยกประเภทสนคาโดยวสดกอสรางทนำาเขาจะตองเสยภาษรอยละ 10 ในทนทโดยไมสามารถขอชดเชยใน ภายหลงได 2. ตนทนแฝงทกระทบตอกระบวนการทำางาน ขนตอนและกระบวนการทยงยาก และซบซอนในการขออนมตการกอสรางของ กมพชาเองกเปนอปสรรคสำาคญตอการดำาเนนธรกจอสงหารมทรพย และการกอสราง ยกตวอยาง จากรายงาน Doing Business (2012) ของธนาคารโลกพบวา ขนตอนการขออนมตกอสราง 2 ในกมพชามถง 21 ขนตอน และใชเวลากวา 652 วนเมอเทยบกบไทย ทมเพยง 8 ขนตอนใชเวลาทงสน 152 วน ซงกระบวนการทยงยากและยาวนานนเปนแรงจงใจใหเกดการตดสนบนเจาพนกงานเพอ เรงขนตอนการทำางานใหเรวขนซงถอเปนตนทนแฝงททำาใหตนทนการดำาเนนโครงการเพมสงขน

ปญหาดานผลตภาพแรงงานยงสงผลตอตนทนดานอนนอกเหนอจากตนทนการผลต โดยเฉพาะตนทนทางการเงนทเพมสงขนเนองจากเวลาสงมอบงานทลาชาลง หากผรบเหมาไทยมการกยมเงนจากธนาคารพาณชยจะทำาใหมตนทนดอกเบยทเกดจากระยะเวลาการกยมทยาวนานขน ปญหาผลตภาพแรงงานของกมพชาไมสามารถเปลยนแปลงไดอยางรวดเรว เพราะฉะนน ผรบเหมากอสรางจงควรตระหนกถงภาระตนทนโดยรวมทอาจสงขน และอาจไมไดรบผลผลตแบบทตองการในเวลาอนเหมาะสม อกทง ผประกอบการจำาเปนตองหาวธในการสอสารกบแรงงานซงใชภาษาทองถนเพอลดทอนการผดพลาดในขนตอนการทำางานลง

นอกจากน ยงมตนทนแฝงดานอนทเปนอปสรรคตอการทำางานและอาจสงผลตอตนทนรวมของการกอสรางบานเพมเตม โดยแบงออกเปน

66


แมคาแรงขนตำาของกมพชาจะตำากวาไทย 4 เทาตวแตผลตภาพแรงงานกดอยกวาของไทย 4 เทาตวเชนกน45


1 หมายถง สภาพการณหรอสงแวดลอมภายในประเทศทกอใหเกดขอจำากดจนกระทบตอปจจยการผลต ซงในทนรวมถงความพรอมดานสาธารณปโภค อาท ถนนหนทางทเชอมตอไซตกอสราง การเขาถงบรการดานไฟฟา และประปา เปนตน2 ธนาคารโลกใชการขออนญาตกอสรางอาคารคลงสนคาเปนตวแทนเพอเปรยบเทยบขนตอน และ ตนทนการขออนญาตกอสรางของกมพชาเมอเทยบกบประเทศอนๆ โดยขนตอนททำาใหเสยเวลาคอนขางมากคอ การขออนมตกอสรางกบหนวยงานทองถนซงกนเวลากวา 365 วน และ การขอตดตงวางระบบประปาและไฟฟาทกนเวลาถง 42 วน

2.0

หนวย: USD/วน

8.4

หนวย: GDP ราคาป 2000 (USD)/จานวนแรงงาน

1,083

4,816

คาแรงขนตาคาแรงขนตำา ผลตภาพของแรงงานหนวย: USD/วน หนวย: GDP ราคาป 2000 (USD)/จำานวนแรงงาน

นอกจากความเสยงทเกดขนกบการผลตแลว ปจจยดานสงคม วฒนธรรม และการเมองกเปนสงทผประกอบการไทยควรคำานงถงในการเขาไปลงทน เชน ทศนคตทหวาดระแวงตอผประกอบการไทยเนองจากสมพนธภาพระหวางประเทศ ปญหาความปลอดภยในชวต และทรพยสน ภาษาทใชในการสอสาร กฎหมายลขสทธและการบงคบใช ระบบภาษและบญชทเปนมาตรฐาน รวมถงวธปฏบตในดานการชำาระเงนระหวางประเทศ เปนตน

อยางไรกตาม ประเทศกมพชาถอไดวาเปนประเทศทมศกยภาพในการเตบโตอยางมาก เนองจากการเตบโตทางเศรษฐกจใน รอบ 5 ปทผานมาเฉลยอยทระดบ 6.5% มการดงดดเมดเงนลงทนโดยตรงจากตางประเทศ แนวโนมในเชงบวกทมตอการปฏรปเศรษฐกจของรฐบาลกมพชา นาจะเปนแรงผลกดนใหเกดการเตบโตอยางตอเนอง เมอมศกยภาพทางดานตลาดทกำาลงเตบโตเชนน ผประกอบการไทยควรพจารณาโอกาสเขาไปลงทนโดยพจารณาบรบทโดยรวมทสงผลตอตนทนทแทจรงมากกวาดานแรงงานราคาถก

67


ตนทนแฝงทเกดในกมพชามาจากกระบวนการขออนมตทซบซอน และตองใชเวลานาน46


จำานวนวนทใชในการขออนญาตกอสราง จำานวนวนของการตดตงไฟฟาในกมพชา หนวย: วน หนวย: วน

(x) คอ จานวนขนตอนทตองใชในการขออนญาตกอสราง

(8)

(21)

652

157

จานวนวนของการตดตงไฟฟาในกมพชา

35 183(4)

(4)

(x) คอ จานวนขนตอนทตองใชในการขออนญาต

หนวย: วน หนวย: วน

BOX: จำาลองสถานการณเปรยบเทยบตนทนรวมของการกอสรางบานมาตรฐาน1 1 หลง

โครงสรางตนทนการผลตบานมาตรฐานของไทยใชเวลากอสราง 180 วน ประกอบไปดวย (1) คาจางแรงงาน 40% (2) คาวสดกอสราง 30% (3) คาดำาเนนการอนๆ 30%

สมมตคากอสรางบานมาตรฐานในไทยมตนทนหลงละ 1,000,000 บาท จะเปนสวนของคาจางแรงงาน คาวสดกอสราง และคาดำาเนนการอนๆ 400,000 300,000 และ 300,000 บาทตามลำาดบ

หากดำาเนนการสรางบานมาตรฐานคณภาพเดยวกนทกมพชาโดยใชแรงงานกมพชาทงหมดผประกอบการรบเหมากอสรางบานอาจตองเผชญกบตนทนทสงกวาการสรางบานในไทยถง 15% โดยกวา 80% ของตนทนสวนเพมมาจากตนทนคาจางแรงงาน

68



1 บานมาตรฐานหมายถงแบบบานททางศนยขอมลอสงหารมทรพยใชในการคำานวณตนทนคากอสรางบาน โดยใชแบบบานของกรมโยธการเปนบาน 2 ชน พนทใชสอย 169 ตารางเมตรในขนาดทดน 64 ตารางวา โดยไมรวมราคาทดนและใชเวลาในการกอสราง 180 วน

ตนทนคากอสรางบานในกมพชาอาจสงกวาในไทยแมวาคาจางแรงงานจะตำากวา47

หนวย: บาท

400,000

คาจางแรงงานกมพชาสวนเพม 620 วน

คาจางแรงงานกมพชา 180 วน

424,000

95,200

ไทย กมพชา

519,200

30,000300,000

330,000

1,000,0001,149,200

จาลองตนทนคาสรางบานมาตรฐาน 1 หลงหนวย: บาทคาจาง

แรงงานไทย 180 วน

หนวย: บาท

ภาษนาเขาวสดกอสรางเขากมพชา

คาวสดกอสรางเพอกอสรางบานมาตรฐาน 1 หลง

คาจางแรงงานเพอกอสรางบานมาตรฐาน 1 หลง

ดวยระยะเวลาการกอสรางบานมาตรฐาน 1 หลงจำานวน 180 วนในไทยผรบเหมาจะมตนทนคาจางแรงงานจำานวน 400,000 บาท ในขณะทจางแรงงานในกมพชาดวยระยะเวลาเทากนจะมคาจางแรงงานเพยง 95,200 บาท เนองจากคาจางแรงงานในกมพชา จะตำากวาไทยมากกวา 4 เทาตวอยางไรกตาม ดวยผลตภาพแรงงานทตำากวาแรงงานไทยถง 4 เทาตวเชนกน อาจทำาใหการกอสรางบานแบบเดยวกนตองใชเวลาเพมขนถง 800 วน2 ซงจะสงผลใหตนทนคาจางแรงงานทงหมดมากกวาไทย และดวยความลาชาของโครงการผประกอบการทมตนทนทางการเงนจากการกยมควรพจารณาถงตนทนทางการเงนจากดอกเบยทตองจายอกทางหนงดวย

อกทง กมพชายงไมสามารถผลตวสดสำาคญทใชในการกอสราง อาท เหลก คอนกรต และซเมนตทำาใหตองนำาเขาจากตางประเทศเกอบทงหมด ในขณะทระบบภาษอากรขาเขาของสนคาจากตางประเทศจะถกเรยกเกบรอยละ 10 ในทกประเภทสนคาจะไมสามารถยนคำาขอคนภาษไดสงผลทำาใหตนทนวตถดบแพงขนทนท

นอกจากน ผประกอบการยงตองเผชญกบตนทนดำาเนนการอนๆ ทสงเนองจากความไมพรอมดานสาธารณปโภค อาท คาขนสง คาไฟฟาและอน ๆ ซงปจจยเหลานทำาใหตนทนในการดำาเนนการกอสรางโดยรวมอาจสงกวาการกอสรางในประเทศไทยกเปนได

69


2 เนองจากขอจำากดดานขอมลรายอตสาหกรรมของกมพชาทำาใหในการคำานวณนใชตวเลขผลตภาพทคำานวณจากผลตภาพโดยรวม มไดเปนผลตภาพรายอตสาหกรรมกอสรางโดยเปรยบเทยบทอาจมความแตกตางกนมากหรอนอยกวา 4 เทาตวกเปนได

BOX: มาตรการผอนคลายเงนทนเคลอนยายของธนาคารแหงประเทศไทย

มาตรการดานเงนทนเคลอนยายเปนหนงในมาตรการทผประกอบการ SMEs ตองทำาความเขาใจกอนการไปลงทนตางประเทศ ซงลาสดธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ไดออกมาตรการผอนคลายดานการลงทนในตางประเทศ ในชวงป 2012-2013 ซงมวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพในการทำาธรกจของผประกอบการ สนบสนนการกระจายความเสยงในการลงทน รวมไปถงการเตรยมความพรอมสำาหรบการเปดเสร AEC ทกำาลงจะมาถง

มาตรการผอนคลายเงนทนดงกลาวคาดวาจะชวยใหผประกอบการสามารถนำาเงนออกนอกประเทศไดสะดวกมากขน ทำาใหมความยดหยนในการบรหารความเสยงดานอตราแลกเปลยน และเปนการสรางโอกาสในการขยายตลาดและฐานการผลต ซงจะนำาไปสการเพมขดความสามารถในการแขงขนของผประกอบการ

70


มาตรการผอนคลายเงนทนเคลอนยายนาจะชวยเปดทางให SMEs ไปลงทนตางประเทศไดสะดวกมากขน48

ทมา: การวเคราะหโดย SCB EIC จากขอมลของธนาคารแหงประเทศไทย

มาตรการใหม มาตรการเดม

การลงทนโดยตรง

ในตางประเทศ

ผอนคลายใหบคคลธรรมดารวมถง SMEs สามารถลงทน

โดยตรงในตางประเทศไดไมจากดวงเงน

บคคลธรรมดาลงทนไดไมเกน 100 ลานดอลลารสหรฐฯ

ตอป และนตบคคลสามารถลงทนโดยตรงในตางประเทศได

เสร ไมจากดจานวนตงแตป 2010

การลงทนใน

หลกทรพย

ในตางประเทศ

เพมประเภทผลงทนสถาบนประเภทท 9 คอบรษทจดทะเบยน

ในตลาดหลกทรพยและไมจากดวงเงนผลงทนตอราย และ

เพมประเภทตราสารทผลงทนประเภทสถาบนสามารถลงทน

ได โดยใหรวมถงตราสารสกลเงนตราตางประเทศทออกและ

เสนอขายในไทย

อนญาตใหผลงทนสถาบนเพยง 8 ประเภท อาท กองทน

ของรฐ บรษทหลกทรพย บรษทประกนชวต บรษทขนาด

ใหญ และกาหนดวงเงนยอดคงคางการลงทนสงสดไมเกน

50 ลานดอลลารสหรฐฯ ตอป

บญชเงนฝากเงนตรา

ตางประเทศ

อนญาตใหบคคลในประเทศฝากเงนตราตางประเทศกบ

สถาบนการเงนในประเทศแบบมภาระผกพนไดไมจากดวงเงน

และระยะเวลา

กาหนดวงเงนและระยะเวลาในการฝากเงนตราตางประเทศใน

บญชเงนฝากเงนตราตางประเทศในไทย (บคคลธรรมดา

1 ลานดอลลารสหรฐ/ป และบรษท 100 ลานดอลลาร

สหรฐฯ ตอป)

การบรหารความเสยง อนญาตใหบคคลในประเทศทไดทาธรกรรมปองกนความเสยง

จากอตราแลกเปลยน สาหรบเงนลงทนในตางประเทศ สามารถ

ยกเลกการปองกนความเสยง (unwind hedging) ไดเสร

ในการยกเลกการปองกนความเสยงจากอตราแลกเปลยน

จากการลงทนไดตามกรณทกาหนดเทานน โดยตองขอ

อนญาตจาก ธปท.เปนรายกรณไป

อนๆ ผอนคลายคณสมบตและขยายวงเงนในการประกอบธรกจ

money changer/ money transfer agent เพอเพมความ

คลองต วในการใหบรการแลกเปลยนและโอนเงนตรา

ตางประเทศ

ผอนคลายการทาธรกรรมทเกยวของกบเงนบาทของผม ถน

ทอยนอกประเทศ (nonresident: NR) เชน ขยายวงเงนท

สถาบนการเงนในประเทศปลอยสภาพคลอง/กยมเงนบาท

กบ NR แบบไมมการคาการลงทน (underlying) รองรบ

เปน 500 ลานบาทตอกลม NR ตอสถาบนการเงน และ

อนญาตใหสถาบนการเงนในประเทศปลอยกเงนบาท

(direct loan) ใหแก NR เพอการคาการลงทนในประเทศได

SMEs จะเปนกลมหลกทตองเผชญกบความทาทายทจะตองปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงเพอความอยรอด ทงนในระยะ กลางถงระยะยาว การขนคาแรงอาจทำาใหเกดผลกระทบตอโครงสรางธรกจไทยอยางมนยสำาคญ ดวยภาระคาจางแรงงาน ทเพมขนจากทงการขนคาแรงขนตำาโดยตรงและผลทางออมทเกดจากการสงผานภาระตนทน หรอเกดจากการทจำาเปนตองขนคาแรง ใหแกแรงงานในระดบอนๆ เปนขนบนไดตอไปเหลาน อาจจะถงขนสงผลให SMEs ประสบปญหาขาดทนจนตองปดกจการ โดย เฉพาะ SMEs ทเปนกลมรบจางผลตซงพงพงแรงงานเปนหลก นอกจากน ธรกจ SMEs มแนวทางปรบตวไดไมมากนก ไมวาจะเปน เรองการยายฐานการผลตหรอธรกจไปยงตางประเทศเพอขยายตลาดและเพมยอดขายมาชดเชย หรอการยกระดบไปสการใชเครองมอ เครองจกรมากขนนน สำาหรบ SMEs คอนขางทำาไดยาก ซงสดทายอาจจะนำาไปสการรวมตวระหวางกจการในหวงโซอปทานมากขน

สำาหรบธรกจ SMEs ทมอตรากำาไรไมสงนกและใชแรงงานคอนขางเยอะเพราะอาจจะมเงนลงทนไมมากพอทจะใชเครองจกร เครองมอในสดสวนมากนก การปรบตวใหรบกบการขนคาแรงขนตำานน จงสงผลตอความอยรอดทางธรกจของ SMEs โดยธรกจทดำาเนนธรกจรบจางผลตจะใชแรงงานมสดสวนถงราว 40% ซงทงหมดมกจะเปนแรงงานไมมทกษะโดยทำาหนาทรบวตถดบมาประกอบเปนชนสวนตางๆ เพอสงตอไปยงผผลตขนสงกวาในหวงโซอปทานตอไป ปจจยแรงงานราคาถกจงเปนปจจยสำาคญและถอเปนขอไดเปรยบสำาหรบ SMEs ของไทยมาโดยตลอด การปรบขนอตราคาแรงขนตำาจงสงผลกระทบตอ SMEs มาก เพราะคาใชจายในสวนอนๆ ของ SMEs กมกจะเปนปจจยทควบคมไดยากอยแลว โดยเฉพาะคาใชจายดานพลงงาน เชน คานำามนและคาไฟฟา เปนตน รวมไปถงคาใชจายอนๆ ท SMEs ไมไดประโยชนจากการประหยดตอขนาดเนองจากมขนาดของธรกจทเลก ดงนน เมอตองเผชญการเพมขนของคาใชจายดานแรงงานกยอมสงผลให SMEs สวนหนงประสบภาวะขาดทนจากการดำาเนนธรกจหากไมสามารถปรบตวรบการเปลยนแปลงไดทนทวงท

อยางไรกตาม ธรกจ SMEs มความสำาคญในฐานะทเปนผผลตตนนำาในหลายอตสาหกรรมจงมแนวโนมถกควบรวมกจการโดยอตสาหกรรมขนถดไปมากกวาการปลอยใหปดกจการไป โดยเฉพาะการผลตชนสวนขนาดเลก ซงเปนวตถดบสำาคญสงตอใหกบอตสาหกรรมการผลตขนาดใหญ หากไมมกลมธรกจเหลานกจะกระทบตอทงหวงโซอปทานได หาก SMEs ประสบปญหาดานการเงนจนไมสามารถดำาเนนธรกจตอไปได อาจจะสงผลใหอตสาหกรรมในขนตอไปของหวงโซอปทานตองเขามาชวยเหลอหรอตองเขามาดำาเนนการผลตเองเพอใหทงหวงโซอปทานการผลตจนถงสนคาขนปลายดำาเนนการตอไปได โดยเฉพาะสำาหรบภาคการผลตสนคาทตองอาศยหวงโซอปทานทเหนยวแนน ยกตวอยางเชน อตสาหกรรมการผลตรถยนตทตองใชชนสวนจำานวนมากนน จำาเปนตองวางแผนการผลตและจดหาผผลต (supplier) ไวลวงหนาในสำาหรบทกชนสวน ความอยรอดของ SMEs ทผลตชนสวนเลกๆ ในฐานะอตสาหกรรมตนนำาจงมความสำาคญทอาจจะสงผลใหการผลตรถยนตชะงกได จงคาดวาอตสาหกรรมขนถดไปอาจจะเรมเขามาดำาเนนการโดยควบรวมกจการเขามาได โดยเฉพาะกรณทชนสวนขนตนดงกลาวยงจำาเปนตองใชจากในประเทศ เปนตน

หรออกกรณหนงคอตองเพมขนาดของ SMEs ให ใหญขน ซงอาจจะเกดขนในรปแบบของการถกควบรวมจากกจการรายใหญ กวา ทงน เพอใหเกดการประหยดตอขนาดและการยกระดบไปสการใชเทคโนโลย เครองมอเครองจกรในกระบวนการผลตหรอ การดำาเนนกจการมากขน ซงในกรณน อาจรวมถงการเพมปรมาณยอดขายในภาวะทอตรากำาไรบางลงจากคาใชจายดานคาแรงทสงขน อกทงการทธรกจมขนาดใหญขนเปนการเพมศกยภาพการลงทนในเครองมอเครองจกรทมากขน ซงจะชวยเพมผลตภาพของแรงงาน (labor productivity) ไดมากขน อยางไรกตาม อกกรณหนงทอาจจะเกดขนไดคอการทธรกจทมขนาดเลกมากอาจจะตองปดกจการและเสยตลาดใหกบธรกจรายทใหญกวาไปหมดซงไมไดมแคเฉพาะธรกจในไทยเทานน แตยงมแนวโนมตองเผชญกบกลมทนจากตางชาตทจะเรมเขามามบทบาทมากขน โดยเฉพาะอยางยง เมอเขาส AEC ทจะเปดโอกาสการลงทนมากเปนพเศษใหกบนกลงทนจากประเทศในอาเซยนดวยกน

บทสรปของ SMEs8

71


นอกจากน เมอปจจยคาแรงไมมความแตกตางกนแลว กจะยงเกดการกระจกตวของอตสาหกรรม จากเดมทธรกจพยายามขยาย โรงงานผลตไปยงแหลงทแรงงานถกกวา โดยปกตแลวอตสาหกรรมการผลตทตองใชแรงงานมากโดยเฉพาะแรงงานไมมทกษะ จะมแนวโนมขยายฐานการผลตไปสแหลงทมแรงงานถก ทำานองเดยวกบการไปตงโรงงานในแหลงทมวตถดบทจำาเปนในการผลต แมจะตองเสยเปรยบในเรองคาขนสงและปญหาโครงสรางพนฐานอยบาง การขนคาแรงขนตำาใหเทากนทงประเทศจงสง ผลกระทบตอการกระจายตวของโรงงานอตสาหกรรม ซงคาดวานาจะเหนการขยายตวของโรงงานอตสาหกรรมในพนทเดมๆ หรอ ตามหวเมองตางๆ มากขน

อกทงอำานาจตอรองจะกลายเปนของแรงงานโดยเฉพาะแรงงานไมมทกษะซงอยในภาวะขาดแคลนสงและมแนวโนมจะเลอกไปทำางานในกลมอตสาหกรรมทมสภาพการทำางานดกวา โรงงานทมสภาพแวดลอมในการทำางานทมกเรยกกนวา 4D คอ Dirty (งานสกปรก), Dangerous (งานอนตราย), Difficult (งานยาก) และ Demeaning (งานไรเกยรต) กจะยงหาแรงงานยากขนไปอกจากทแรงงานมการขาดแคลนทงระบบอยแลว เชน อตสาหกรรมฟอกยอม ซงโรงงานจะมปญหาเรองฝนและเสยง เปนตน สงผลใหแรงงานสวนใหญหนไปทำางานในโรงงานอตสาหกรรมประเภทอนทมมลภาวะนอยกวา เชน โรงงานผลตชนสวนอเลกทรอนกส เปนตน

ปญหาขาดแคลนแรงงานในภาคอตสาหกรรมการผลตจงมแนวโนมจะยงรนแรงขน เพราะจะยงเกดการแยงชงแรงงานในพนท ใกลเคยงกน อตสาหกรรมการผลตเผชญปญหาขาดแคลนแรงงานไมมทกษะมาระยะหนงอยแลวซงเปนสาเหตจากแรงงานกลม ดงกลาวยายกลบไปทำางานในภาคเกษตรมากขน (ไมนบรวมการยายกลบตามฤดกาลเกบเกยว) โดยแรงจงใจหลกมาจากการเพมขนอยางตอเนองของราคาสนคาเกษตร หนงในตวอยางทเหนไดชดเจนคอราคาทเพมขนและพนทเพาะปลกทขยายตวอยางรวดเรวของยางพารา ประกอบกบความไดเปรยบเสยเปรยบในเรองของสภาพการทำางานในโรงงานทบางอตสาหกรรมอาจจะไดเปรยบ กวา จงคาดการณไดวาทกอตสาหกรรมจะพยายามหาแรงจงใจทแตกตางและหลากหลายมากขนเพอดงดดแรงงาน ซงทผานมา กจะเหนแรงจงใจในรปแบบของคาจางทสงกวา การเพมสวสดการ คาลวงเวลา เปนตน แตการขนคาจางขนตำากจะสงผลใหการสราง แรงจงใจในเรองผลตอบแทนใหแตกตางกนนน ทำาไดยากมากขน การปรบปรงสภาพการทำางานอาจจะเปนอกทางเลอกหนงใน การใชดงดดแรงงานในภาวะทขาดแคลนอยในปจจบนน

เมอ SMEs มการปรบตวอยางมประสทธภาพ จะสงผลตอการเพมผลตภาพแรงงานของไทยในอนาคต และเปนปจจยผลกดนให ไทยหลดพนจาก middle-income trap อยางไรกตาม การทจะให SMEs เพมผลตภาพแรงงานอยางรวดเรวกวา 75% ตาม การขนคาแรงขนตำาสองรอบภายในปเดยวนนคงเปนไปไดยาก ในระยะสน ภาครฐจงควรใหความชวยเหลอประคบประคอง SMEs ในการปรบตว ความชวยเหลอภาครฐอาจเกดขนไดหลากหลายรปแบบ ทงในดานการพฒนาขดความสามารถของแรงงาน เชน การใหเงนทนสนบสนนการพฒนาฝมอแรงงานเพอเพมผลตภาพและใหตรงกบความตองการของตลาดแรงงาน รวมถงการสนบสนน เงนทนเพมโอกาสใหแรงงานไทยเรยนภาษาตางชาตมากขนเพอพรอมรบการเขา AEC หรอการใหความชวยเหลอในดานการสนบสนน การปรบโครงสราง SMEs เพอลดตนทนและเพมโอกาสทางรายได เชน การจดทำาโครงการ business matching ระหวาง SMEs และการเปนทปรกษาดานการเพมผลผลต หรอการใหความชวยเหลอในรปแบบมาตรการเยยวยาในระยะสน ซงผประกอบการมความเหนวานาจะชวยเหลอไดในเบองตน เชน มาตรการดานการนำาตนทนทเพมขนจากการขนคาแรงมาหกลดภาษ หรอการลดสดสวนเงนสนบสนนกองทนประกนสงคมทผประกอบการตองรบภาระ หรอการรเรมโครงการฟนฟผประกอบการ (rehabilitation program) ทคลายคลงกบโครงการในประเทศสหรฐฯ ทมการคมครองธรกจขนาดเลก และสงเสรมการทำาสญญาธรกจกบรฐบาล เปนตน

72


เมอการปรบตวตอตนทนแรงงานกลายเปนสงทหลกเลยงไมไดแลว การขยายรายไดดจะเปนอกทางออกทตองพยายามปรบเปลยนโดยเฉพาะการอาศยชองทางทมศกยภาพ ไมวาจะเปนเรองของการคาชายแดน ซงมอตราการขยายตวสงราว 12% ตอปทงๆ ทการคาระหวางประเทศอนๆ เตบโตไดเพยง 8% ตอป การจบกระแสการตลาดและการบรโภคตางๆ เชน การทำาการตลาดดวยชองทางเครอขายสงคมออนไลนทตนทนดำาเนนการตำาแตเขาถงผบรโภคไดเปนวงกวาง การมงเนนตลาดเฉพาะกลม กระแสการดแลสขภาพและการอนรกษสงแวดลอม เปนตน รวมไปถงการบกตลาดในเวท AEC ทการคาระหวางกนจะสะดวกสบายมากขนทงในเรองของภาษและกระบวนการตางๆ โดยเฉพาะการคากบกลม CLMV ทมศกยภาพการเตบโตทางเศรษฐกจและรายไดประชากรคอนขางสง ทงน บางสวนกคงตองอาศยความชวยเหลอจากภาครฐในการสนบสนน SMEs เชน การเพมความสามารถในการแขงขนในเวท AEC เปนตน

SMEs คงไมสามารถรอแตความชวยเหลอเพยงอยางเดยว แนวคดการปรบตวในเชงรบคงไมพนการพยายามลดตนทนใน ดานตางๆ แตทงน SMEs ควรตองปรบตวเชงรกไปพรอมๆ กน การปรบตวเชงรกของ SMEs สามารถเลอกเนนทจะสราง ความเปนเอกลกษณและแบรนดของสนคาหรอบรการ หรออาจพยายามรวมกลมอตสาหกรรมเปนคลสเตอรเพอเสรมสราง ความเขมแขงและอำานาจตอรอง นอกจากน การมองหา partner หรอลกคาในอตสาหกรรมทกำาลงเตบโตเพอขยายธรกจไป พรอมกน หรอการเปลยน business model เพอเพมขดความสามารถในการแขงขน กเปนแนวทางในการปรบตวทเหมาะสมในภาวะทปญหาแรงงานและตนทนกลายเปนปญหาสำาคญทยากจะหลกเลยงได

73


ดร. สทธาภา รวมงานกบธนาคารไทยพาณชยมาตงแตป 2553 ปจจบน ดำารงตำาแหนง Chief Economist และผชวยผจดการใหญ รบผดชอบบรหาร ศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ (SCB EIC) โดยกอนหนานน ดร. สทธาภา ไดดแลสายงานในกลมบรหารความเสยงมากอน ทงน กอนรวมงานในแวดวงธนาคาร ดร. สทธาภา มประสบการณทำางานในตางประเทศ ทงภาคองคกรระหวางประเทศและภาคเอกชนชนนำา ไดแก กองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF), ธนาคาร ING, บรษททปรกษา Booz, Allen, Hamilton นอกจากน ยงเคยดำารงตำาแหนงระดบผอำานวยการสวนวเคราะหเศรษฐกจมหภาคของสำานกงานเศรษฐกจการคลงกระทรวงการคลง อกดวย

ดร. สทธาภา เปนนกเรยนทนพระราชทานเลาเรยนหลวง (King’s Scholarship) จบการศกษาปรญญาตร สาขาคณตศาสตรประยกตจาก Harvard University และปรญญาเอก สาขาเศรษฐศาสตร การบรหารและนโยบายจาก Massachusetts Institute of Technology (MIT) ประเทศสหรฐอเมรกา ดร. สทธาภา ไดรบเลอกเปนหนงใน 20 ผนำารนใหมของภมภาคเอเชยแปซฟก โดยคณะกรรมการขององคกรระหวางประเทศ Asia Society ในป 2550

ธรนทร มประสบการณทำางานเปนทปรกษาทางธรกจมาก กวา 10 ป กบ The Boston Consulting Group และ A.T. Kearney โดยเปนทปรกษาใหกบบรษทชนนำาในเอเชยตะวนออก เฉยงใต ใน หลากหลายกลมอตสาหกรรม เชน ธนาคารพาณชย ประกนภย พลงงาน สนคาอปโภคบรโภค และการบรการ

ธรนทร สำาเรจการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยมอนดบหนงเหรยญทอง) สาขา วชาระบบสารสนเทศทางการบญช จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย และปรญญาโท สาขาวชาบรหารธรกจ จาก Kellogg School of Management, Northwestern University

ปราณดา มประสบการณทำางานดานการวเคราะหเศรษฐกจ มหภาคและนโยบายการเงน รวมถงวเคราะหเศรษฐกจตางประเทศ ตลอดจนงานวเคราะหวจยเกยวกบภาวะธรกจและอตสาหกรรม ตาง ๆ มากวา 10 ป โดยกอนหนานเคยรวมงานกบธนาคาร แหงประเทศไทย ในสวนของ ทมวเคราะหนโยบายการเงนและทมวเคราะหเศรษฐกจตางประเทศ สายนโยบายการเงน เปน เวลา 7 ป

ปราณดา จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยม) สาขาเศรษฐศาสตรระหวาง ประเทศ จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย และระดบปรญญาโท สาขาเศรษฐศาสตร จาก University of Texas at Arlington

คณะผจดทำา

ดร. สทธาภา อมรววฒน Chief Economist และผชวยผจดการใหญ

ธรนทร รตนภญโญวงศผจดการกลยทธกลมธรกจ

ปราณดา ศยามานนทนกวเคราะหอาวโส สาขา : คาปลก อเลกทรอนกส

74


จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยม) และปรญญาโท สาขาเศรษฐศาสตร จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย และมหาวทยาลยธรรมศาสตร

มประสบการณวจยเชงนโยบายและกลยทธกวา 7 ป โดยเคยรวมงานกบสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง ในการจดทำาแบบจำาลองทางดานกรอบและการจดสรรงบประมาณ และศกษาวเคราะหนโยบายการคลงอนๆ อกทงยงเคยรวมงานกบฝายวจยและขอมลสารสนเทศ และฝายพฒนากลยทธ ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

วธาน เจรญผลสาขาธรกจทดแล :วสดกอสราง การทองเทยว

ทบขวญ มประสบการณการทำางานในแผนก Investment Banking ท J.P.Morgan ประเทศสงคโปร โดยใหคำาปรกษา แกบรษทขนาดใหญในอาเซยนในดานการระดมเงนทนจาก ตลาดตราสารทน เรมงานกบธนาคารไทยพาณชยในป 2553 ใน หนวยงานวเคราะหความเสยงสนเชอ โดยดแลความเสยงภาพ รวมระดบ Portfolio และระดบอตสาหกรรมใหแกธนาคาร

ทบขวญ เปนนกเรยนทนพระราชทานเลาเรยนหลวง (King’s Scholarship) จบการศกษา ปรญญาตร สาขาเศรษฐศาสตร จาก Yale University และปรญญาโท สาขาเศรษฐศาสตรและการเงน จาก London School of Economics (LSE)

ดร. ศวาลย มประสบการณทำางานวจยและวเคราะหนโยบาย เศรษฐกจ การเงน การคลง และ โครงสรางพนฐานการขนสงจาก กระทรวงการคลง สภาพฒน และกรมทางหลวง เคยเปน คณะทปรกษา รฐมนตรวาการกระทรวงคมนาคม มความสนใจงานวจยเรอง ผประกอบการ และความเสยงในตลาดเงน

ดร. ศวาลย จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยมอนดบหนง) สาขาเศรษฐศาสตร จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดรบทนรฐบาลไทยเพอศกษาตอระดบ ปรญญาโท สาขา Policy Economics, University of Illinois, Urbana-Champaign และทน World Bank ในระดบ ปรญญาโท สาขาเศรษฐศาสตร จาก London School of Economics และจบการศกษาระดบปรญญาเอก สาขา Applied Economics and Management จาก Cornell University


ทบขวญ หอมจำาปานกวเคราะหอาวโส สาขา : ไฟฟา สอสารและโทรคมนาคม

ดร. ศวาลย ขนธะชวนะนกวเคราะหอาวโส สาขา : ปโตรเลยมและพลงงาน ขนสงและโครงสรางพนฐาน

วธาน มประสบการณวจยเชงนโยบายและกลยทธกวา 7 ป โดยเคยรวมงานกบสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลงในการจดทำาแบบจำาลองทางดานกรอบและ การจดสรรงบประมาณและศกษาวเคราะหนโยบายการคลงอน ๆ อกทงยงเคยรวมงานกบฝายวจยและขอมลสารสนเทศ และฝาย พฒนากลยทธตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

วธาน จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยม) สาขาเศรษฐศาสตร จาก จฬาลงกรณมหาวทยาลย และปรญญาโท สาขาเศรษฐศาสตร จากมหาวทยาลยธรรมศาสตร

วธาน เจรญผลนกวเคราะหอาวโส สาขา : ทองเทยว บรการ และยานยนต

โชตกา เรมงานทธนาคารไทยพาณชยในป 2551 โดย กอนหนานน เคยรวมงานกบธนาคารแหงประเทศไทยเปนระยะ เวลา 10 ป มประสบการณทำางานดานการวเคราะหเศรษฐกจ และการเงนระดบมหภาคทงของไทยและตางประเทศและดาน นโยบายการเงน รวมทงมประสบการณ ดานการพฒนาธรกจและ การบรหารโครงการกบองคกรภาคเอกชนชนนำาของไทย

โชตกา จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยม) สาขาบรหารธรกจจาก มหาวทยาลย อสสมชญ และระดบปรญญาโทดาน MBA สาขาการจดการธรกจระหวาง ประเทศ จากสถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย (AIT)

โชตกา ชมมนกวเคราะหอาวโส สาขา : การเกษตร อาหารและเครองดม

อมรรตน รวมงานกบธนาคารไทยพาณชยครงแรกในกลม งานบรหารความเสยง กอนหนานนมประสบการณงานวจยเชงนโยบาย และกลยทธทงภาครฐและภาคเอกชน โดยเรมงานวจยกบภาครฐท สถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลงและตลาดหลกทรพยแหง ประเทศไทย หลงจากนนเขาทำางานในภาคเอกชนตลาดทน โดย รบผดชอบหนาทผจดการสายงานพฒนาการลงทนทบรษท หลกทรพยจดการกองทนกรงศรอยธยา

อมรรตน จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยม) และปรญญาโทสาขา เศรษฐศาสตร จากมหาวทยาลยธรรมศาสตร

อมรรตน กรตโสภณนกวเคราะหอาวโส สาขา : อสงหารมทรพย

75


Disclaimer : The information contained in this report has been obtained from sources believed to be reliable. However, neither we nor any of our respective affiliates, employees or representatives makes any representation or warranty, express or implied, as to the accuracy or completeness of any of the information contained in this report, and we and each of such persons expressly disclaims any and all liability relating to or resulting from the use of this report or such information by the receipt and persons in whatever manner.

Any opinions presented herein represent the subjective views of ours and our current estimated and judgments which are based on various assumptions that may be subject to change without notice, and may not prove to be correct.

This report is for the recipient’s information only. It does not represent or constitutes an advice, offer, recommendation, or solicitation by us and should not be relied as such. We or any of our associates may also have an interest in the companies mentioned herein.

เกยรตศกด มประสบการณทำางาน เปนผชวยวจยใหแกนกวจย จากสถาบนพฒนาเศรษฐกจ (IDE-JATRO)เกยรตศกด จบการศกษาระดบปรญญาตร สาขาเศรษฐศาสตร (เกยรตนยม) จากมหาวทยาลยธรรมศาสตร

กวพล มประสบการณวจยเชงนโยบาย โดยเคยรวมงานกบ มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) ในฐานะนกวจยในการจดทำาแบบจำาลองทางเศรษฐมต เพอใช ในการศกษาวเคราะหนโยบายการคาระหวางประเทศ อกทงยงมประสบการณการทำางานวจยอนๆ ทเกยวของกบดานการเงน

กวพล จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยม) สาขาเศรษฐศาสตรปรมาณวเคราะห (หลกสตรภาษาองกฤษ) จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยระหวางทศกษาอยทจฬาฯ กวพลเคยเปนนกเรยนแลกเปลยนทประเทศฝรงเศส และเคยไปเรยนภาคฤดรอนทางดานเศรษฐมต และ การลงทน ท University of California, Berkeley ประเทศสหรฐอเมรกา

ลลตา มประสบการณทำางานเปน Consumer Research Executive ใหกบ Nielsen และผานการฝกงานทธนาคารแหงประเทศไทยและธนาคารเพอการสงออกและนำาเขาแหงประเทศไทย

ลลตา จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยมอนดบหนง) สาขาเศรษฐศาสตร หลกสตรนานาชาต (EBA) จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย และระดบปรญญาโท สาขา Applied Economics จาก University of Michigan

ณฐชยา มประสบการณทำางานเปน Audit Assistant ใหกบ PricewaterhouseCoopers (PWC)

ณฐชยา จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยมอนดบหนง) สาขาบญช จากคณะ พาณชยศาสตรและการบญช หลกสตรนานาชาต (BBA) มหาวทยาลยธรรมศาสตร


กวพล พนธเพง นกวเคราะห สาขา : ยานยนต อาหารและเครองดม

เกยรตศกด คำาสนกวเคราะห สาขา : การเกษตร อาหารและเครองดม

ลลตา เธยรประสทธ นกวเคราะหสาขา : วสดกอสราง ทองเทยว

ณฐชยา อารกษวชานนท นกวเคราะหสาขา : คาปลก อเลกทรอนกส

76


ดร. สทธาภา อมรววฒนChief Economist และผชวยผจดการใหญ[email protected]

Macroeconomics

เกษมสข ทกษาดพงศ [email protected]

ดร. ชนวฒ เตชานวตร [email protected]

ธนกร ลมวทยธราดล [email protected]

ดร. พชรพจน นนทรามาศ[email protected]

โสภณ วจตรเมธาวณชย[email protected]

ดร. อธภทร มทตาเจรญ[email protected]

Knowledge Management & Networking

ดร. อญญรตน บญนธวรกลผจดการบรหารองคความรและเครอขายวจย[email protected]

ณภทร ศรจามร[email protected]

วนชชา นาฑสวรรณ [email protected]

วภสรา อาภาสกลเดช [email protected]

อจฉรา กลนปรากฎ[email protected]

Sectorial Research

ธรนทร รตนภญโญวงศ ผจดการกลยทธกลมธรกจ [email protected]

กวพล พนธเพง[email protected]

เกยรตศกด คำาส[email protected]

จกรมนต นตพน[email protected]

จาตรนต อำาไพ[email protected]

ชนตา สวรรณะ[email protected]

โชตกา ชมม[email protected]

ณฐชยา อารกษวชานนท [email protected]

ทบขวญ หอมจำาปา [email protected]

ปราณดา ศยามานนท [email protected]

ลลตา เธยรประสทธ[email protected]

วธาน เจรญผล [email protected]

ดร. ศวาลย ขนธะชวนะ[email protected]

อมรรตน กรตโสภณ[email protected]

อลษา แตมประเสรฐ[email protected]

SCB Economic Intelligence Centerศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ ธนาคารไทยพาณชย จำากด (มหาชน)E-mail : [email protected] โทร : +662 544 2953

77

scb เส้นทางสู่ aec-smes

Business

คู่มือการให้ค าปรึกษาธุรกิจ SMEs · คู่มือการให้ค าปรึกษาธุรกิจ SMEs รวบรวมและจัดท

Brand Ambassador Whitepaper SMEs

· — Electromecanic I SCB districtul SCB 3 Socola lasi 2000 1998 Electromecanic Il SCB distrioctul SCB 3 1996 — Montator I SCB distrioctul SCB 3 Socola 1994 —

SCB Kampen

Apresentacao Smes 2014 1

Scb Blog Marketing

2019 RAM 1500 CLASSIC LARAMIE® - automagnus.de · AEC Services AEC-EUT EU-Anhängerkupplung AEC AEC-EUN Navigationssystem mit europäischem Kartenmaterial AEC AEC-HLG AEC EU-Homologation

Manualul Lacatusului SCB

Instrucţia 351 SCB

Dissertacao DeniseBonamici SCB

แบบฟอร์มให้คำปรึกษา SMEs

IT for SMEs

smes สร้างอาชีพ

Scb välfärdssverige

SCB - cld.pt

SMEs Digital - BMWi

Instructia 351 SCB

รายงานทางการเงินกับ ความโปร่งใสของธุรกิจ SMEs

Newsletter - สภาวิชาชีพบัญชี ... · SMEs คืออะไร? ธุรกิจ SMEs มีกี่รูปแบบ งหุ้นส่วนในกรณีที่มีทุนจดทะเบียน

ความสำคัญของ “ SMEs”

projecton SMEs

TheWorks C9 SMEs 2016

SMEs พลังของคนตัวเล็ก - Burapha Universitywichai/887120Course... · 2015-12-30 · พลังของคนตัวเล็ก SMEs ... เราช่วยได้

SMES Based Power Modulator

Spanish IFRS for SMEs

ชี้ช่องส่งออก SMEs ประจำเดือนพฤษภาคม 2012

SMEs - Vcb

Eng. AbdulRahim Abdullah Fakhro Board Member, Bahrain SMEs ...€¦ · Eng. AbdulRahim Abdullah Fakhro Board Member, Bahrain SMEs Society Bahrain International SMEs Empowerment Conference

RAPPORT D’ACTIVITÉS 2020 - Smes

Nilai Putih Smes i

SMEs in Asia_chap1

SMEs ภายใต้แผนงานในโครงการพฒันา ...¸ªรุปราย...SMEs ต นแบบด านการประกน ค ณภาพ”

Insight... เส้นทางสู่ AEC… SMEs รุกรับอย่างไร

CSR in SMEs

ผลงานเด่น SMEs - rlc.nrct.go.th¸œลงานเด่น SMEs...ยางและไม้ยางพารา ล าดับ เรื่อง ระดบัความพร้อมงานวิจยั