Schoolverzuim;

van gezamenlijk belang

naar samenhang

Wendy Verplanke,

gezinsbehandelaar

Anne-Freda Brouwer,

GZ-psycholoog/

systeemtherapeut

9/21/2015www.karakter.com 2

Casus Tamara

• Leeftijd; 14 jaar

• HAVO; regulier onderwijs

• 9 maanden schoolverzuim

• Onverklaarde lichamelijke klachten en

angstklachten

• Gezinssamenstelling; ouders en jonger zusje;

impact op gezinssysteem

Wij maken ons zorgen over schoolverzuim bij kinderen met

psychiatrische problematiek

Bij veel klinische en ambulante casuïstiek binnen de psychiatrie is er sprake van

langdurig schoolverzuim.

Bij het intensief behandelcentrum voor Jeugd van Karakter bedraagt het percentage

(ca.75%).

Kinderen raken in isolement, hebben geen vrienden, nemen niet meer deel aan

Sportclub of sociale activiteiten

Ouders raken overbelast

9/21/2015www.karakter.com 3

Theoretisch kader

• Definitie schoolverzuim:

Schoolweigering is ongeoorloofd schoolverzuim van leerplichtige kinderen en jongeren waarbij

ouders en de school op de hoogte zijn van het verzuim en het kind/de jongere veelal thuis

verblijft tijdens de schooluren.

School wordt vermeden vanwege angst, spanning en ‘onbegrepen’ lichamelijke klachten. Het

kind/ de jongere zou wel naar school willen maar het lukt hem/haar niet. Bij dwang kunnen ze

met drift of agressie reageren. Ouders zijn niet bij machte hun kind naar school te krijgen en

voelen zich vaak onmachtig en schuldig.

9/21/2015www.karakter.com 4

Theoretisch kader

Geraadpleegde literatuur:

1. Martin van Geffen: Systeembenadering bij schoolweigering, Systeemtherapie 2004

2. Carla Scharree: Schoolweigering, ouders aan de slag, Kind en Adolescent 2007

3. Irit Schorr Sapir: School Refusal, 2001

Schoolverzuim:

-Schoolweigering met psychiatrische stoornis (angststoornis en autisme)

Onderscheid schoolverzuim:

< of > dan 6 weken verzuim

9/21/2015www.karakter.com 5

Theoretisch kader

Kindkenmerken:

- Sprake van angstige, perfectionistische jongeren of autisme spectrumstoornis

- Psychosomatische klachten

- Ernstige emotionele opwinding

- Bij thuis blijven nemen de klachten af

Gezinskenmerken:

- Vaak bestaande pathologie in het gezin

- De jongere is veelal afhankelijk en beperkte zelfredzaamheid; veel voorkomende

beschermende opvoedstijl

- Uiteindelijk is er veel macht bij de jongere en een verstoorde gezinshiërarchie.

9/21/2015www.karakter.com 6

Theoretisch kader

Gevolgen voor de jongere:

- Stagnatie cognitieve/leerontwikkeling, sociale ontwikkeling en uiteindelijk van de

gehele identiteitsontwikkeling.

- Het sociale isolement leidt vaak tot depressie en toename van angst.

Gevolgen voor het gezin:

- Schoolweigering leidt tot veel stress in het gezin.

- Strijd tussen ouders en jongere en ouders onderling (< 6 weken)

- Ouders leggen zich neer bij de schoolweigering, stress blijft latent aanwezig (>6

weken)

9/21/2015www.karakter.com 7

Theoretisch kader

Rol van instanties bij het in stand houden van de problemen:

- Advies huisarts/ schoolarts om thuis te houden

- ‘Geoorloofd’ verzuim

- Leerplichtambtenaar komt laat (of niet) in beeld

9/21/2015www.karakter.com 8

Visie op schoolverzuim en missie

Doelgroep < 6 weken:

- Eenstemmigheid betrokken partijen over onmiddellijke en volledige terugkeer

school

- Rol van ouders centraal

- Hulp voor het gezin

- Herstellen hiërarchie ouder/ jongere

9/21/2015www.karakter.com 9

Visie op schoolverzuim en missie

Doelgroep > 6 weken:

- In kaart brengen van de in stand houdende, belemmerende en protectieve factoren

van de schoolweigering

- Leidend tot een multidisciplinair behandelplan

- Eenstemmigheid betrokken partijen

- Rollen en verantwoordelijkheden zijn duidelijk

9/21/2015www.karakter.com 10

Betrokkenen

9/21/2015www.karakter.com 11

Kind/jongere en ouders

Hulpverlening

GGD / schoolarts

Gemeente / wijkteams

huisarts

Onderwijsspecialisten

leerplichtambtenaar

School / ZAT

Casus; welke interventies?

Groepjes uit elkaar

Vragen;

- Welke interventies (diagnostiek en behandeling) op kind-niveau?

- Welke interventies op gezins-niveau?

- Welke interventies op schoolniveau?

- Wie kan beste regievoerder zijn?

9/21/2015www.karakter.com 12

Beleid; wat draagt kennis bij?

9/21/2015www.karakter.com 13

Diagnostiek Behandeling

Oproepteam

- ontwikkelen: snelle hulp waar nodig, maar niet

overbodig.

- Preventie; signaleren; consulteren

en behandelen

9/21/2015www.karakter.com 14

Kind/jongere en ouders

Hulpverlening

GGD / schoolarts

Gemeente / wijkteams

huisarts

Onderwijsspecialisten

leerplichtambtenaar

School / ZAT

Hartelijk

Dank voor uw

aandacht

9/21/2015www.karakter.com 15