s.cs205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт

AutoCad програмын тухай

ерөнхий ойлголтAutoCad програм хангамжийг анх 1980 онд АНУ-ын Sousolith

Autodesk зохиож байсан. 2000 оноос манай улсад R-14,

AutoCad2000, 2002, 2004, 2005 гэсэн хувилбарууд бий болсон.

Эдгээрээс гадна тодорхой мэргэжлийн салбарт зориулсан

MechCad, MathCad, MapCad, GeoCad, ElectroCad, ArchCad зэрэг

олон хувилбар програмууд бий.

AutoCad програмын хувилбарууд нь инженерийн зураг төсөл

боловсруулах ажилд хамгийн өргөн хэрэглэгдэж байгаа автомат

зургийн систем юм. Уг системийг ашиглан

хавтгайн болон огторгуйн зураг төслийг боловсруулах

огторгуйд зурагдсан обьектын бодит зургийг өндөр түвшинд

дүрслэх

Зурсан зургийг машстаб, проекцийн хувьд олон хэлбэрээр харах,

хэвлэх

УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

1

AutoCad програмыг суулгахын

тулд аль нэг хувилбарыг сонгож

Install-ыг нь уншуулна. Жишээ

болгож AutoCad2007 програмыг

суулгахыг тайлбарлая.

1. Дараах зурагт AutoCad2007

хувилбарын Install-ын

бүрэлдхүүнд багтах файл болон

хавтаснуудын нэрсийг үзүүллээ.

Уг програмыг суулгахын тулд

дүрс бүхий Setup.exe нэртэй

файлыг ажлуулна.

AutoCad програмыг суулгах


2

2. Setup.exe файлыг уншуулахад нээгдэх цонхны Install

командыг сонгоход дараах цонх нээгдэнэ.


3

3. Дээрх цонхноос Next командаар доорхи цонхонд

шилжих ба I accept сонголтыг идэвхижүүлснээр уг

цонхны Next команд идэвхижнэ.


4

4. Доорх харилцах цонхны Serial Number мөрөнд 400-12345678

гэсэн дугаарыг оруулна. Энэ дугаар нь AutoCad-ын бусад

хувилбаруудад тохирно. Next команд сонгож дараагийн

алхамд шилжинэ.


5

5. Энэ цонхонд бид хэрэглэгчийн талаарх мэдээллийг

оруулаад Next команд сонгож дараагийн алхамд

шилжинэ.


6

6. Энэ цонхонд AutoCad програмыг суулгах төрлийг

сонгоод Next команд сонгоно.

AutoCad програмын түгээмэл

хэрэглэгддэг хэрэгслүүдийг

багтаасан ба хэрэглэгчийн

орчинд тохирсон хувилбар

Хэрэглэгч өөртөө

шаардлагатай хэрэгслүүдийг

сонгож суулгах боломжтой.


7

7. Энэ цонхонд AutoCad програмыг суулгах төрлийг

сонгоод Next команд сонгоно.

AutoCad програм шаардлагатай

зарим хэрэгслүүдийг нэмж суулгах

боломжтой

AutoCad програмд хавсаргагдсан 300

гаруй барилгын материалыг

ашиглах боломжийг олгоно.


8

8. Энэ цонхонд AutoCad програм хаана байрлуулах

замыг нь зааж өгөөд Next команд сонгоно.


9

9. Энэ цонхонд AutoCad програмын Shortcut-г Desktop

дээр байрлуулах, текст мэдээллийг ямар програм дээр

нээж унших зэргийг тохируулж Next команд сонгоно.


10

10. Энэ цонхонд AutoCad програмын суулгах үйл

ажиллагааг дуустал хүлээнэ.


11

11. Энэ цонхонд AutoCad програмын суулгах үйл

ажиллагааг дууссаны дараа Finish командыг

агуулсан дараах цонх нээгдэх ба эндээс Finish

командыг сонгож ажлуулна.


12

12. Ингээд програмаа суулгаж дууссаны дараа Start/Programs

цэснээс AutoCad2007 програмаа ачааллана. Програмыг

ачаалахад доорх цонх нээгдэх бөгөөд эндээс Activate the

product сонголтыг идэвхижүүлж Next командыг сонгоно.


13

13. Нээгдэх цонхноос Request Code- г хуулж авна. Энэ

код нь дараах кодноос өөр байж болно.


14

14. Энэ хуулж авсан Request code-оо үндсэн Install

програмын хавтсанд байрлах Crack хавтсанд байрлах

Keygen файлыг ажлуулна.

15. Keygen файлыг ажлуулхад нээгдэх харилцах цонхны

Request code хэсэгт өмнө хуулсан кодыг тавих ба

Activatoin code-г хуулж авна.

16. Энэ хуулсан Activation code-оо өмнө нь нээгдэх доорх

цонхны Authorization code хэсэгт хуулж бичнэ.


15

AutoCad програмын график дэлгэцтэй

танилцахStartup цонх

AutoCad 2007 програмыг ачааллахад шинээр зургийн файл

нээгдэх ба AutoCad 2007 Startup харилцах цонх нээгддэг.

Open Drawings -

Өмнө хийсэн

файлыг нээх

Start from scratch

– хэмжилтийн

нэгж тохируулна.

Wizard – товч

болон дэлгэрэнгүй

тохируулга хийнэ.

Тemplate – бэлэн

загвар ашиглах.


16

Хэрэв Startup цонх нээгдэхгүй бол Tools/Options командаар

нээгдэх харилцах цонхны System хавтасны Startup бүлэгт

Startup dialog box сонголтыг идэвхижүүлж өгнө.


17

Шинээр зургийн файл үүсгэх

Дараах 3 аргаар шинээр зургийн файл үүсгэнэ. Үүнд:

1.Startup харилцах цонхны Start from scratch сонголтоор

Inches - Шинээр нээж

байгаа файл дахь бүх

хэмжээсүүд инчээр

өгөгдөнө.

Metric – Шинээр нээж

байгаа файл дахь бүх

хэмжээсүүд метрээр

өгөгдөнө.


18

2.Startup харилцах цонхны Use a Template сонголтоор зурах

цаасны стандарт хэмжээ бүхий *.dwt өргөтгөлтэй загварын

жагсаалтнаас сонгож, тухайн сонгосон загвар дээр үндэслэн

зургийн шинэ файл үүсгэнэ. Загварын файлд тухайн файлд

хийгдэх бүх тохиргоо хийгдсэн байдаг учраас хэрэглэгч

дахин тохиргоо хийх шаардлагагүй байдаг.

Бэлэн загварын

файлуудын

жагсаалт


19

3.Startup харилцах цонхны Use a Wizard сонголтоор шинээрүүсгэж байгаа файлын товч болон дэлгэрэнгүй тохиргоогхийнэ.

Advanced Setup -

Шинээр нээж байгаа

файлд дэлгэрэнгүй

тохиргоог хийнэ.

Quick setup – Шинээр

нээж байгаа файлд

хураангуй тохиргоог

хийнэ.


20

Advanced Setup - дэлгэрэнгүй тохиргоо

Units Хэмжих нэгж

Angle Өнцгийн нэгж

Angle Measure 0о өнцгийн байрлал

Angle

Direction

Өнцгийн чиглэл. Counter Clockwise – цагийн зүүний эсрэг.

Clockwise – цагийн зүүний дагуу

Area Зургийн муж

Precision – хэмжих

утгын оронгийн

нарийвлал


21

Quick Setup - хураангуй тохиргоо

Units Хэмжих нэгж

Area Зургийн муж


22

Зургийн файл нээх

Хэрэгслийн мөр

Цэс File/Open

Командын мөр Open

AutoCad-д зургийн

файл нээхдээ

Startup харилцах

цонхны Open a

Drawing хэсгээс

өмнө үүсгэсэн

файлыг нээж болно.


23

Мөн File/Open команд ашиглан өмнө үүсгэсэн файлыг нээж

болно.


24

Файл хэсэгчилж нээх


Цэс File/Open/Partial Load

Командын мөр partialopen

Том хэмжээний

зурагтай ажиллаж

байгаа үед зургийн

тодорхой нэг хэсгийг

сонгож хэсэгчлэн

нээж болдог.

Хэсэгчилж нээхэд

блок, давхрага,

шугамын төрөл,

хэмжээсийн болон

текстын загвар зэрэг

нэрлэгдсэн

обьектуудыг ялган

нээж болно.


25

Partialopen командаар дараах харилцах цонх нээгдэнэ.

View geometry to load

– Зургийг харах

хэлбэрийг сонгоно.

Layer geometry to load

– Оруулах давхрагын

нэрийг сонгоно.


26

Команд оруулах

AutoCad програмд команд оруулах хэд хэдэн арга байдаг.

1. Цэснээс команд оруулах

2. Хэрэгслийн мөрнөөс команд оруулах

3. Командын мөрнөөм команд оруулах

AutoCad – ын бусад програмуудаас ялгаатай нь шаардлагатайкомандыг командын мөрөн бичиж оруулдгаараа онцлог юм.Командын мөрөнд командын нэрийг эсвэл товчлолыг(ихэнхкомандууд товчилсон нэртэй байдаг.) оруулаад Enter эсвэлSpace bar дарахад команд биелэгдэнэ. Команд өгөхөддараагийн хийх үйлдэл нь командын мөрөнд бичигдсэнбайдаг. Жишээ нь: шулуун зурах команд Line:

Цэснээс: Draw/Line

Хэрэгслийн мөрнөөс –

Командын мөрөнд – Line гэж бичих эсвэл L бичээд Enterдарна.


27

Команд дахин дуудах, дуусгах, таслахAutoCad програмд өмнө нь ашигласан командыг дахин

дуудахын тулд зөвхөн Enter эсвэл Space bar дарахад хамгийн

сүүлд ашиглагдсан команд биелэнэ.

Хэрэв сонгосон команд буруу эсвэл тухайн сонгосон

командыг дуусгах тохиолдолд компьютерийн гарны Esc товч

болон хулганы баруун товч дарж нээгдэх хураангуй цэснээс

Cancel команд сонгоно.

Файл хадгалах

AutoCad програм дээр хийгдсэн файл нь *.dwg өргөтгөлтэй

хадгалагдана. Хийсэн файлаа хадгалахын тулд бусад

хэрэглээний програмуудтай адил File/Save команд ашиглана.

Хийж буй файлаа тодорхой хугацаа бүрт автоматаар

хадгалахын тулд Tools/Options цонхны Open and Save

хавтсанд Automatic Save сонголтыг идэвхижүүлж хадгалах

хугацааг зааж өгнө.УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

28

Файлаа хадгалахдаа AutoCad програмын аль хувилбарыг ашиглаж

байгаагаас хамаарч ямар хувилбараар хадгалахыг File/Save as

цонхны Files of type хэсэгт зааж өгнө. AutoCad –ыг шинэ хувилбар

дээр хийгдсэн файл нь өмнөх хувилбар дээр нээгддэггүй учраас энэ

хэсэгт бид хуучин хувилбарыг зааж өгөх нь тохиромжтой.

AutoCad програмтай ажиллаж байх үед дараах төрлүүдийг мэдэж

байх нь чухал.

dwg AutoCad програмаар үүсгэсэн файлын стандарт төрөл

bak AutoCad – ийн нөөц файлын төрөл

dwt AutoCad програмд байдаг бэлэн загварын файлын шинэ төрөл

dwf AutoCad – ын зургийг интернэт зориулж өөрчлөх боломжгүй

болгон хадгалсан төрөл

wmf AutoCad байхгүй тохиолдолд нээж үзэж ашиглах боломжтой

3ds 3Dstudio Max програмд зориулсан төрөл

jpg Интернэтэд зориулсан хэмжээ багатай зургийн файлын төрөл

pdf Adobe Acrobat Reader програм ашиглан зургаа нээж үзэж болно


29

AutoCad – ын орчны тохиргоо хийх

AutoCad програмын тохиргоог Tools/Options командаар

нээгдэх харилцах цонхонд хийнэ.

Files AutoCad – д хэрэглэгдэж байгаа бүх төрлийн

файлуудыг хайх замыг зааж өгнө.

Display Дэлгэцийн элементүүдийн харагдах байдал,

хулганы заагчийн харагдах хэмжээ, дэлгэцийн

суурь өнгө, зурагдсан обьектуудын харагдах байдал

зэргийг тохируулна.

Open&Save Зургийн файлыг нээх болон хадгалахтай холбоотой


Plotting Хэвлэх төхөөрөмж болон хэвлэх загварын


System Олон файлын горимд ажиллах эсэх, Startup

харилцах цонх харагдах эсэх зэрэг системийн



30

User

Reference

Хулганы баруун товч

дарахад гарч ирэх

хураангуй цэсний

тохиргоо, шугамын

өргөний тохиргоо,

мөн зурах зургийн

хэмжээсийг

тохируулна.

Drafting Autosnap болон

Autotrack – ийн

тохиргоог хийнэ. Энэ

нь зураг зурах явцад

курсорын харагдах

хэлбэр, хэмжээ, өнгө

зэрэг болно.

Selection Зургийн обьектыг

идэвхижүүлэх

горимын тохиргоог

хийнэ.


31

AutoCad – ийн үндсэн дэлгэц


Командын мөр

Төлөвийн мөр


32

Цэс ба бүлэг хэрэгсэл

Standart хэрэгслийн мөр нь программын цонхны дээд

хэсэгт үргэлж байрлах бөгөөд ихэнх командууд нь

Office-н Standart хэрэгслийн мөртэй ижил үүрэгтэй.

Мөн AutoCAD – н командууд болох Dist, Pan, Zoom

зэрэг нэмэлт командуудтай.

Standart

Object Properties

Draw

Modify

AutoCAD программыг нээх үед


33

Хэрэгслийн мөрүүдийг дэлгэцэнд бэлдэхдээ View/Toolbars

командаар нээгдэх харилцах цонхоос шаардлагатай Тoolbar

– ыг сонгож ашиглана.

AutoCad2007

програмын 1 давуу

тал нь хэрэглэгч

зөвхөн өөрт

шаардлагатай Tools

– үүдийг багтаасан

хэрэгслийн мөрийг

дэлгэцэнд бэлдэх

боломжтой.


34

Үүний тулд

Toolbars/MouseII/Ne

w/Toolbar командыг

сонгоход Toolbars

бүлэгт шинэ

хэрэгслийн мөр

үүсэх ба нэрийг

сольж өгнө. Ингээд

өөрийн үүсгэсэн

Toolbar – таа өөрт

шаардлагатай

командуудыг

Command List

цонхноос хулганаар

чирч оруулна.


35

Мөн хэрэгслийн

мөрөнд хулганы

баруун товчийг дарж

нээгдэх хураангуй

цэснээс ACAD

бүлгээс

шаардлагатай бүлэг

хэрэгслийн мөрийг

сонгох замаар

командуудыг бэлдэх

боломжтой.


36

Хулганы баруун товч дарахад

нээгдэх хураангуй цэс

Хамгийн сүүлд хэрэглсэгдсэн командыг дахин ашиглах.

Cancel – биелүүлж байгаа командыг зогсоох

Cut – тэмдэглэсэн объектыг зөөх

Copy – тэмдэглэсэн объектыг хуулах

Paste – Cut, Copy командаар хуулсан болон зөөсөн

объектыг курсорын байрлалд гаргах

PAN – зураг гүйлгэж харах

Баруун товч дарахад нээгдэх цэс нь ямар нэгэн үйлдлийг

хийж байх явцдаа командад түргэн хугацаанд хандах

зориулалттай. Үүнд:


37

ZOOM – зургийн хэмжээг ихэсгэж багасгаж харах

Options, Customize, Properties – харилцах

цонхнуудыг дэлгэцэнд гаргах

Undo – хамгийн сүүлд хийгдсэн үйлдлийг буцаах

Дараах тохиолдолд хулганы баруун товч дарахад

нээгдэх цэс нь өөр өөр үүргийг гүйцэтгэнэ. Үүнд:

Объект тэмдэглэсэн үед зургийн муж дотор

Объект тэмдэглээгүй үед зургийн муж дотор

Текстийн болон командын цонхон дотор

Pan, Zoom командуудыг ашиглаж байгаа үед.


38

Командын мөр

Хэрэглэгч ямар нэгэн командыг гүйцэтгэх, үйлдэл

хийхдээ цэснээс, хэрэгслийн мөрнөөс сонгож

болохоос гадна шууд командыг энэ мөрөнд бичиж

болно. Командууд нь хаанаас гүйцэтгэж байгаагаас

үл хамааран адилхан ажилладаг ба ихэнх

командуудад гарнаас координат оруулах, сонголт

хийх хэрэгтэй байдаг. Мөн цэснээс, хэрэгслийн

мөрнөөс команд сонгосон тохиолдолд командын

мөрөнд командын нэр автоматаар бичигддэг ба урд

нь бичигдсэн команд, түүний ажилласан байдлыг

энэ мөрнөөс харж болно.


39

Тухайн биелүүлж байгаа командыг зогсоохын

тулд Esc товч дарна. Команд зогссон тохиолдолд

энэ мөрөнд *Cancel* гэж гарах ба зарим

командыг зогсоохын тулд Esc товчийг хэд хэдэн

удаа дарна.

Хамгийн сүүлд сонгосон командыг дахин

ажиллуулахын тулд Enter дарна.

Зарим командуудыг өөр команд идэвхитэй

ажиллаж байх үед дундуур нь түүнийг

таслалгүйгээр ажиллуулж болно.


40

Төлөвийн мөр

GRID – зургийн хязгаарыг дүүртэл тэгш өнцөгт хэлбэрээр

цэг дүүргэнэ. Эдгээр цэгүүд хэвлэгдэхгүй бөгөөд

объектын хоорондох зайг харахад хялбар болгоно.

SNAP – горим on байгаа үед курсор тодорхойлсон

алхамаар шилжинэ.

ORTHO – горим байгаа үед курсор х, у тэнхлэгийн дагуу

шилжинэ.

POLAR – объект зурах болон засварлаж байгаа үед

курсорын шилжиж байгаа чиглэл, хэмжээг мэдэж болно.

LWT – шулууныг өргөнийг сонгосон хэлбэрээр харуулна.

OSNAP – объектын онцлох цэгүүдийг тодорхойлно.


41

• Snap горим

Snap горим ON байгаа үед курсор тодорхойлсон алхамаар

шилжинэ. Командын мөрөнд snap гэсэн команд өгөхөд:

Specify snap spacing or[ON/OFF/Aspect/Style/Type]<10.000>:

курсорын алхамын хэмжээг оруулах буюу сонголтуудаас

хийнэ. Сонголтууд:

ON Алхамтай шилжих

OFF Алхамын горимыг хаах

Aspect х,у тэнхлэгийн дагуу шилжих хэмжээг өөр

өөрөөр оруулах

Style Тэгш өнцөгтийн дагуу эсвэл ташуу шилжих

эсэхийг тохируулна.

Type Шилжилтийг цэг хэлбэрээр харуулах эсэхийг



42

Snap горимд командын

мөрнөөс шилжихээс гадна

гарны тусламжтай (F9

товчлуур) мөн хулганы

заагчийг ашиглах

боломжтой. Snap

товчлуурын туслах цэснээс

Settings командаар нээгдэх

Drafting Settings харилцах

цонхонд шилжилтийн

алхамыг тохируулах гэх мэт

командын мөр дэх

сонголтуудыг ашигласантай

ижил тохируулгыг хийж

болно.


43

• Grid горим

Grid горимыг идэвхижүүлэхэд зургийн хязгаарыг дүүртэл

тэгш өнцөгт хэлбэрээр цэг дүүрнэ. Командын мөрөнд grid,

төлөвийн мөрнөөс Grid товчийг, компьютерийн гарнаас F7

товчлуураар энэ командыг ашиглаж болно. Торны хэмжээг

тохируулахдаа төлөвийн мөрний Grid-ын туслах цэснээс

Settings командыг сонгоход нээгдэх Drafting Settings

харилцах цонхонд торны цэг хоорондын зайг тохируулж

өгөх боломжтой.

Торны хэмжээ 10 үед

харагдах байдалТорны хэмжээ 5 үед

харагдах байдалУУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

44

• Ortho горим

Ortho горим ON байгаа үед курсор зөвхөн х, у тэнхлэгийн

дагуу шилжиж зурагдана. Өөрөөр хэлбэл ташуу зурах

боломжгүй. Командын мөрнөөс, төлөвийн мөрнөөс болон

гарны F8 товчлуураар уг командыг идэвхижүүлж болно.

• Polar горимPolar горим ON байгаа үед курсор

шилжиж байгаа чиглэл болон хэмжээг

мэдэх боломжтой. Өнцгийн хэмжээг

харуулах анхны утга нь 90о байдаг ба

0о, 90о, 180о, 270о – д курсор шилжихэд

зай болон чиглэлийг дэлгэцэнд

харуулна. Командын мөрнөөс,

төлөвийн мөрнөөс болон

компьютерийн гарны F10 товчлуураар

идэвхижүүлнэ.


45

Өнцгийн хэмжээг өөрчлөхдөө төлөвийн мөрний Polar

командын туслах цэснээс Settings командыг сонгоход

нээгдэх Drafting Settings харилцах цонхны Increment Angle

хэсэг дэх New командын тусламжтай шинэ өнцгийн

хэмжээг оруулна.

Түүнчлэн шаардлагагүй

хэрэглэгдэхгүй өнцгийг

Delete командын

тусламжтайгаар устгах

боломжтой.


46

• Osnap (Object Snap) горим

Osnap горимыг идэвхижүүлэхэд зургийн обьектуудын

онцлох цэгүүдийг (тойргийн төв, хэрчмийн дундаж цэг,

төгсгөлийн цэг, перпендикуляр цэг г.м) дэлгэцэн дээр

нарийн тогтооход хүндрэлтэй цэгүүдийн байрлалыг

дэлгэцэн дээр тодорхой харуулдаг.

Эдгээрийг нийтэд нь Snap

цэгүүд гэх бөгөөд обьектыг

зурах, засварлах зэрэгт чухал

үүрэгтэй. Osnap цэс нь хулганы

баруун товчийг Shift товчтой

хамт дарахад дэлгэцэнд гарч

ирэх ба эндээс онцгой цэгүүдээ

сонгоно. AutoCad ni 10-14

зэргийн нарийвчлалтай зурдаг.


47

OSNAP – Объектын онцлох цэгүүд

Онцлох цэгүүдOSnap

toolbar

Команд

нэрТайлбар

Endpoint End Обьектын төгсгөлийн цэг олох

Midpoint Mid Дундаж цэг олох

Intersection IntОбьектуудын огтлолцлын цэг

олох

Apparent

IntersectionApp

Обьектуудын огтлолцох цэг

олох

Extension Ext Обьектын үргэлжлэх цэг олох

Center CenТойрог, нум, эллипсийн төвийн

цэг олох

Node Nod Point командаар зурсан цэг олох


48

Quadrant QuaТойрог, нум, эллипсийн оройн

цэгүүдийг олох

Insertion InsАттрибут, блок, текст зэрэг обьектын

оруулгын цэг олох

Perpendicular Per Обьектод перпендикуляр хэрчим татах

Parallel ParӨөр обьекттой параллелиар

үргэлжлүүлэх цэгийг олох

Tangent TanТойрог, нум, эллипсийн шүргэгчийн

цэг олох

Nearest NeaКурсорт хамгийн ойрхон байгаа

обьектыг олох

None NonОбьектын онцлог цэг олох горимоос

татгалзах

Temporary

tracking pointTT

Өмнө зурагдсан обьектын цэгийн X, Y,

Z координатыг ашиглах


49

From FromӨмнө зурагдсан цэгээс тодорхой

зайд байгаа цэгийг олоход

Osnap

settings

Tools->

Drafting

settings

Обьектын онцлог цэгүүдийг

автоматаар олох тохиргоог хийнэ.

Object Snap tab-д олох цэгүүдийнхээ

өмнө тэмдэг тавина. Мөн төлөвийн

мөр дэх OSNAP товчийг дарах

хэрэгтэй.


50

• LWT (Line weight) горим

LWT горим ON байгаа үед зурагдсан обьект сонгосон

зураасны өргөнтэйгээр дэлгэцэнд харагдана. Харин OFF

байгаа үед бүх зураасны өргөн 0 мм-ийн өргөнтэй

харагддаг. Шулууны өргөнийг Format/Lineweight

командаар өөрчилж LWT горимыг ON болгож харна.

• Layout

Хэвлэх загварын талбар. Том хэмжээтэй зургаа обьектоос

хэсэгчлэн салгаж хэвлэх боломжтой.


51

Объектыг зурах зургийн хязгаарын

хэмжээг тохируулах

Format/Drawing Limits командыг сонгоход командын

мөрөнд дараах тохиргоог бичиж өгнө.

Command: '_limits (Format / Drawing Limits команд)

Reset Model space limits: Specify lower left corner or

[ON/OFF] <0.0000,0.0000>: 0,0 (Цаасны эхлэлийн

цэгийг 0, 0 – ээс эхлэхийг заана.)

Specify upper right corner <420.0000,297.0000>:

210,297 (Цаасны хэмжээг гараас оруулна. Энд А3

байсныг А4 болгож байна.)


52

Хэмжих нэгж, өнцөг тохируулах

Length – хэсэгт уртын хэмжээсний

төрөл, нарийвчлалын хэмжээг

тодорхойлно.

Angle – хэсэгт өнцөг оруулах төрөл,

нарийвлал болон өнцгийн

чиглэлийг тодорхойлно.

Drawing Untis for Design Center –

хэсэгт зурагт оруулж байгаа объект

болон блокт хэрэглэх хэмжээсийн

нэгжийн төрлийг тодорхойлно.

Direction – командаар 0о өнцгийн

байрлалыг тодорхойлно.

Format/Units командыг сонгоход нээгдэх харилцах цонхонд

дараах тохиргоог хийж өгнө.


53

Зурагт давхрага үүсгэх

AutoCad програм нь том хэмжээний зураг зурахад

зургийн обьектуудын үзүүлэлтүүд, зориулалтаар нь

бүлэглэн тус бүрт нь давхрага үүсгэн зурах боломж

олгодог бөгөөд уг давхрага тус бүрт шугамын өнгө,

төрөл, өргөн, мөн тухайн давхрагыг идэвхижүүлэх,

дэлгэцэнд гаргахдаа шаардлагагүй давхрагыг

далдлах /ил гаргах/, хөлдөөх /гэсгээх/ зэрэг

үйлдлүүдийг гүйцэтгэж болохоос гадна зургийг

хэвлэх, мөн зарим давхрагыг засвар хийх

боломжгүйгээр цоожлох зэрэг боломжтой.


54

New – шинэ давхрага үүсгэнэ. Давхарагын нэрийг

өөрчлөхдөө Detials хэсгийн Name цонхонд бичнэ.

Current – сонгосон давхрагыг идэвхижүүлнэ.

Шинээр зурж байгаа объект идэвхижүүлсэн

давхрага дээр зурагдана.

Delete – сонгосон давхрагыг устгана.

Show/ Hide Detials – уг харилцах цонхны Detials

хэсгийг ил гаргана, далдална.

Current Layer хэсэгт тухайн үед идэвхитэй байгаа

давхрагын нэр гарна.

Давхрага шинээр үүсгэх, идэвхижүүлэх, далдлах /ил

гаргах/, хөлдөөх /гэсгээх/ зэрэг үйлдлүүдийг

Format/Layer командаар нээгдэх Layer Properties Manager

харилцах цонхоос гүйцэтгэнэ.


55

Format/Layer командаар нээгдэх Layer Properties Manager

харилцах цонх


56

Давхрагуудын нэрсийн жагсаалт гарч байгаа хэсэг нь

дараах мэдээллүүдийг агуулна. Үүнд:

Name – тухайн зурагт үүсгэсэн бүх давхрагын нэрс

On/Off – шаардлагагүй давхрагуудыг харагдах /шар/,

харагдахгүй болгох /хөх/

Freeze in all VP – бүх зургуудыг хөлдөөх, гэсгээх.

Lock/Unlock - өөрчлөлт хийх боломжгүйгээр давхрагыг

цоожлох, нээх

Color – тухайн давхрага дээр зурагдах объектын өнгийг

сонгоно. Энэ хэсэгт хулганаар дарахад өнгөний

хүснэгт гарна.


57

Linetype – шугамын төрөл сонгоно. Давхрагын

шугамын төрлийг тохируулахын тулд давхрагын

нэрийн харалдаа энэ хэсэгт хулганаар дарахад

Select Linetype харилцах цонх нээгдэнэ. Өмнө нь

шугамын төрөл тодорхойлоогүй бол давхрагад ганц

үргэлжилсэн шугамын төрөл байна. Хэрэв үүнээс

өөр төрлийн шугам ашиглах бол Load товчийг дарж

Load or Reload linetypes харилцах цонхноос

хэрэгтэй шугамын төрлөө сонгоод ОК дарна.


58

Select Linetype харилцах цонх


59

Lineweight – шугамын өргөнийг сонгоно.

Lineweight харилцах

цонхноос шугамын

өргөний хэмжээг

сонгох бөгөөд LWT

горимд шилжсэнээр

сонгосон зураасны

өргөнийг харах

боломжтой.


60

Plot style – тухайн давхрагын хэвлэх загварыг

сонгох, үүний тулд урьдчилан хэвлэх загваруудыг

бэлдсэн байна.

Plot – тухайн давхрага дээр зурагдсан обьект

хэвлэгдэх эсэхийг тохируулна. Өөрөөр хэлбэл

байгуулалтын шулууныг хэвлэгдэхгүйгээр

тохируулж болно.

Details – сонгосон давхрагын нэр, өнгө, шугамын

төрөл, өргөн зэрэг дээрх мэдээллүүдийг харуулна.

Invert Filters – давхрагуудыг харуулах эсэх команд


61

Зургийн мужийг удирдах

Autocad програмд зургийн мужийг удирдах болон

арга бий. Ямар нэгэн ажлын үед компьютерийн

дэлгэцийн хэмжээ, зургийн хэмжээ зэргээс үл

хамааран зургийн харагдах байдлыг байнга

өөрчлөх шаардлага гардаг. Эдээрийг хялбар

гүйцэтгэх командуудаас гадна зургийн аль нэг

хэсгийг хадгалж дараа хэвлэхдээ ашиглах,

дэлгэцийг хэд хэдэн хэсэгт хувааж нэгэн зэрэг

зургийн проекцуудыг харах боломжуудыг

агуулдаг.


62

Зургийн машстаблаж харах

View/Zoom командаар зургийг

машстаблан харж болно.

Realtime – Mouse ашиглан

зургийг томруулж,

жижигрүүлнэ.

Previous – өмнөх дэлгэцийг

гаргана. Энэ командаар

сүүлийн 10 хүртэлх дэлгэцийг

буцаан харж болно.

Window – зургийн тэгш

өнцөгтөд зааж өгсөн хэсгийг

томруулна.


63

Dynamic – зургийг бүхэлд нь гаргаж тодорхой хэсгийг

сонгон томруулж харна.

Previous – өмнөх дэлгэцийг гаргана. Энэ командаар

сүүлийн 10 хүртэлх дэлгэцийг буцаан харж болно.

Window – зургийн тэгш өнцөгтөд зааж өгсөн хэсгийг

томруулна.

Dynamic – зургийг бүхэлд нь гаргаж тэндээс тодорхой

хэсгийг нь сонгон авч томруулж харна.

Scale – өгөгдсөн хэмжээгээр зургийг машстаблаж

харна. Командын мөрөнд машстабын хэмжээг

оруулна.

Сenter – өгсөн цэгийг голлуулан зургийг тодорхой

хэмжээнд багтаан харуулна.

All, Extends – идэвхитэй цонхон дахь зургийг бүхэлд

нь дэлгэцэнд харуулна.УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

64

Зургийг гүйлгэж харах

View/Pan командаар зургийн хэсгүүдийг хавтгайн

дагуу гүйлэж харна. Энэ үед зургийн хэмжээ

өөрчлөгдөхгүй.

Aerial View цонх нь

зургийн дэлгэцнээс тусдаа

байх ба энд зурсан зураг

бүрэн хэмжээгээрээ

харагдана. Энэ цонхыг

ашигласнаар зурганд хийж

байгаа өөрчлөлтийг шууд

харж болно.


65

Координат болон координатын системүүд

Зургийн обьект үүсгэх, засварлах, хувиргах

аливаа үйлдлүүдэд цэгийн координатыг

тодорхойлох шаардлагатай байдаг. Жишээ нь:

хэрчим зурахад хэрчмийн эхлэл болон төгсгөлийн

цэгийн координатыг дэлгэц дээр шууд зааж өгөх

эсвэл командын мөрөнд оруулж өгдөг. Цэгийн

координатыг X, Y, Z гэсэн дарааллаар оруулна.

Хэрэв хавтгайд зурж байгаа бол зөвхөн X,Y

координатыг зааж өгнө. Х – ийн утга хэвтээ

чиглэлд шилжих зай, У – ийн утга босоо чиглэлд

шилжих зайг тодорхойлно.


66

Цэгийн координатыг оруулах хэд хэдэн арга байдаг.

Абсолют координат

Энэ нь координатын эх 0,0 цэгтэй харьцангуйгаар

цэгийн координатыг оруулна. Жишээ нь: 10,10

Харьцангуй координат

@ бичиж өгөөд хамгийн сүүлд оруулсан цэгтэй

харьцангуйгаар шилжих зай юм. Жишээ нь: @5,5

Туйлын координат

Тухайн цэгийн өмнөх цэгээс алслагдсан зай болон

чиглэлээр нь тодорхойлогдоно. Жишээ нь: @3<30


67

Зургийн обьектын шинж чанарыг харах, өөрчлөх

Зургийн обьектын шинж чанар гэдэг нь

түүний үүсгэж байгаа шугамын төрөл,

өнгө, зузаан, давхрага, машстаб г.м

үзүүлэлтүүдийг хэлдэг.

Тools/Palettes/Properties, тухайн

объектоо сонгоод 2 дарахад(Ctrl+1)

эсвэл Standart хэрэгслийн мөрнөөс

командын хэрэгслийг сонгож Properties

харилцах цонхонд шилжиж болно. Уг

цонхонд тухайн сонгосон обьектын бүх

үзүүлэлтүүдийг жагсаасан байх ба

эндээс шаардлагатай үзүүлэлтүүдийг

өөрчилж боломжтой.


68

Объектын бүх үзүүлэлтийг Modify/Match

Properties команд ашиглан өөр объектод хуулж

болно. Өөрөөр хэлбэл давхрага, өнгө, шугамын

төрөл, шугамын өргөн, хэвлэх хэлбэр г.мэтийг

шууд хуулна. Командын мөрөнд matchprop эсвэл

painter гэж бичнэ.

Зургийн обьектын шинж чанарыг хуулах

Обьектыг сонгох аргууд

AutoCad системд ямар нэгэн команд

биелүүлэхийн өмнө зургийн обьектыг сонгох

буюу идэвхижүүлэх шаардлага гардаг. Объектыг

сонгох хэд хэдэн арга байдаг. Үүнд:

- нэг нэгээр нь сонгох


69

- Олон объект сонгох.

Олон объектыг зэрэг сонгохын тулд тэгш өнцөгт

цонхоор идэвхижүүлнэ.

Зүүн дээд булангаас баруун доод буланд

татсан бол тухайн тэгш өнцөгтөд бүхлээрээ

багтсан объектууд сонгогдоно.

Баруун дээд булангаас зүүн доод буланд

татсан бол тухайн тэгш өнцөгтөд аль нэг

хэсэг нь орсон бүх объект сонгогдоно.

Select командыг командын мөрөнд бичиж

өгсний дараа курсор жижиг тэгш өнцөгт

хэлбэртэй болох ба тухайн шаардлагатай

объектуудаа нэг бүрчлэн сонгох боломжтой.


70

Window – баруунаас тэгш өнцөгтөөр идэвхижүүлэх

Crossing – зүүнээс тэгш өнцөгтөөр идэвхижүүлэх

All – бүх объектыг идэвхижүүлэх

Fense – хэрчим дайрсан объектуудыг идэвхижүүлэх

Wpolygon – Олон өнцөгтөд бүхлээрээ багтсан

объектуудыг идэвхижүүлэх

Cpolygon – олон өнцөгтөд аль нэг хэсэг нь орсон бүх

объектуудыг идэвхижүүлэх

Add – идэвхижүүлсэн объектууд дээр нэмж

идэвхижүүлэх

Remove – идэвхижүүлсэн командыг арилгах

Last – хамгийн сүүлд зурсан объектыг идэвхижүүлэх


71

Зургийн объектуудын тухай мэдээлэл авах

Tools/Inquiry/Area командаар дурын цэгүүд дээр

оройтой олон өнцөгтийн, битүү хүрээ бүхий

мужийн талбай, периметрийг дэлгэцэнд гаргаж

харуулдаг. Мөн дүрсүүдийн талбайг хооронд нь

нэмж, хасч харуулдаг.

Area = 4554.9774, Perimeter = 341.8981

1 2

34

56

78


72

Area команд сонгоход командын мөрөнд

Specify first corner point or [Object/Add/Subtract]:

гэж гарах ба энд объектын захын цэгүүдийг оруулах

эсвэл сонголтуудаас сонгоно. Сонголтууд:

Object – Объектын / тойрог, эллипс, полилайн,

зөв олон өнцөгт, муж, 2хэмжээст гадаргуу/

талбайг олох. Хэрэв сонгосон полилайн болон

тахир шугам нь задгай байвал түүнийг битүү гэж

тооцон хашигдсан хэсгийн талбай периметрийг

тооцож гаргана.

Add – тодорхойлсон талбай нь өмнөх талбай дээр

нэмэгдэнэ.

Subtract – тодорхойлсон талбай нь өмнөх

талбайгаас хасагдана.


73

Tools/Inquiry/List – зурагт дүрслэгдсэн бүх

объектуудын тухай мэдээллийг харж болно.

Tools/Inquiry/Distance – зураг дээрх дурын 2

цэгийн хоорондох зай, координатын цэгүүдийн

тухай мэдээллийг авч болно. Цэгүүдийн өгсөн

дарааллаас хамааран уг хэмжээ өөр өөр утгатай

байна.

Tools/Inquiry/ID Point – зураг дээрх дурын цэгийн

координатыг тодорхойлж өгнө.

Status – зураглалын процес явагдаж байгаа

давхрага, өнгө, зузаан, шугамын төрөл, зургийн

форматын хэмжээ г.м бүх мэдээллийг харуулна.

Time – зургийг эхэлсэн он сар өдөр, хамгийн сүүлд

өөрчлөлт хийсэн цаг хугацаа г.мУУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

74

Хоѐр хэмжээст объект үүсгэх

Шулуун объект

Муруй объект

Байгуулалтын болон лавлагааны

объект

Блок


75


Хэрчим / Line Command: Line

Specify first point: - эхлэлийн цэгийн координатыг зааж

өгнө.

Specify next point or [Undo]: - дараагийн цэгийн

координатыг зааж өгнө.

Specify next point or [Undo/Close]: - командыг

дуусгахын тулд Enter дарах

Line командыг сонгоод эхний цэгийн координатыг

оруулахын оронд Enter дарвал хамгийн сүүлд

зурагдсан хэрчим эсвэл нумын төгсгөлийн цэгийг

эхлэлийн цэгээ болгон авна.


76

Полилайн / Polyline

Command: _pline

Specify start point: - эхлэлийн цэгийн координатыг

оруулна.

Current line-width is 0.0000 – шугамын идэвхитэй

байгаа өргөний хэмжээ гарна.

Specify next point or

[Arc/Halfwidth/Length/Undo/Width]: - дараагийн

цэгийн координатыг өгөх эсвэл сонголтуудаас

хийнэ.



77

Сонголтууд

Next point – дараагийн цэгийн координат оруулах

Arc – полилайнд нум оруулах

Halfwidth – полилайны өргөний хагас- өргөнийг

тохируулах

Length - өмнөх хэрчимтэй ижил чиглэлд энд

заасан урттай хэрчим зурах

Undo – полилайны сүүлчийн сегментийг буцаах.

Width – полилайны хэрчмийн өргөнийг

тохируулах


78

Тэгш өнцөгт / Rectangle

Command: _rectang

Specify first corner point or

[Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: - аль

нэг булангийн цэгийн координат оруулах эсвэл

сонголтуудаас хийх

Specify other corner point or [Dimensions]: - эсрэг

булангийн цэгийн координат оруулах


79


Chamfer – тэгш өнцөгтийн буланд тавих факсийн

тохиргоог хийх

Elevation – тэгш өнцөгтийн z тэнхлэгийн өргөгдөх

өндрийг тохируулах

Fillet – тэгш өнцөгтийн талуудын дөлгөөн

холболтын тохиргоог хийх

Thickness – тэгш өнцөгтийн зузааныг оруулах

Width – тэгш өнцөгтийн шугамын өргөнийг

оруулах


80

Зөв олон өнцөгт / Polygon

Command: _polygon Enter number of sides <4>: - зөв

олон өнцөгтийн талын тоог оруулах. /3-1024 хүртэл

байж болно./

Requires an integer between 3 and 1024.

Specify center of polygon or [Edge]: - зөв олон

өнцөгтийн төвийн цэгийг оруулах эсвэл Edge сонгох.

Enter an option [Inscribed in circle/Circumscribed about

circle] <I>:

Inscribed in circle – тойрогт багтсан олон өнцөгт

үүсгэх бол I сонгоно.


81

Circumscribed about circle – тойргийг багтаасан олон

өнцөгт үүсгэх бол C сонгоно.

Specify radius of circle: - тойргийн радиусыг оруулна.

Еdge – зөв олон өнцөгтийн эхний талын төгсгөлийн

цэгүүдээр үүсгэнэ.

Specify center of polygon or [Edge]: e – Edge – г сонгох

Specify first endpoint of edge: - талын эхний цэгийн

координатыг оруулна.

Specify second endpoint of edge: - талын төгсгөлийн

цэгийн координатыг оруулна.УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

82

Малтилайн / Multiline

Command: _mline

Current settings: Justification = Top, Scale = 1.00, Style

= STANDARD

Specify start point or [Justification/Scale/STyle]:

эхлэлийн цэгийн координат оруулах эсвэл


Specify next point: дараагийн цэгийн координат

оруулах

Specify next point or [Undo]: U – г сонговол

үргэлжилсэн хэрчмүүдээс хамгийн сүүлд зурсан

хэрчмийг буцаана.


83


Justification – Multiline ны төв хаана байхыг


Enter justification type [Top/Zero/Bottom] <top>: -

сонголтоо хийнэ.

Top – Multiline ны төв нь хамгийн дээд хэрчим дээр

байрлана.

Zero – хэрчимүүдийн голд байрлана.

Bottom – хамгийн доод хэрчим дээр байрлана.


84

Scale – Multiline шулууны өргөнийг буюу

хоорондох зайг тохируулна.

Enter mline scale <1.00>: - машстаблах хэмжээг

оруулна. Хэрэв 0 гэж өгвөл дан хэрчим зурна. 2

гэж өгвөл анхны хэмжээнээс 2 дахин өргөн болно.

Style – Multiline ны зурах зураасны төрөл сонгоно.

Enter mline style name or [?]: - загварын нэрийг

оруулах эсвэл ? – г оруулбал загварын нэрсийн

жагсаалт гарна.


85

Нум/Arc 3 point – 3цэгээр

Start, center, end – Эхлэл, төв, төгсгөлийн цэгийн

координат

Start, center, length – Эхлэл, төв, хөвчийн урт

Start, center, angle – эхлэл, төвийн цэг, багтсан өнцөг

Start, end, angle – эхлэл, төгсгөл, өнцөг

Start, end, direction – эхлэл, төгсгөл, чиглэл

Start, end, radius – эхлэл, төгсгөл, радиус



86

Center, start, end – төв, эхлэл, төгсгөл

Center, start, angle – төв, эхлэл, өнцөг

Center, start, direction – төв, эхлэл, чиглэлийг оруулах

Хамгийн өргөн хэрэглэгддэг арга нь 3 цэгийн арга

юм. Энэ нь нумын дайрах 3 цэгийг тодорхойлно.

Жишээ нь:

Command: _arc

Specify start point of arc or [Center]: Нумын эхлэх

цэгийг оруулах эсвэл төвийн цэгийг оруулах


87

Start point of arc – Нумын эхлэх цэгийг оруулах. Хэрэв эхлэх

цэгийг зааж өгөлгүйгээр Enter дарвал сүүлд зурсан хэрчмийн

төгсгөлийн үзүүрийг эхлэл цэгээ болгож авна.

Specify second point of arc or [Center/End]: - нумын 2 дахь

цэгийн координат оруулах эсвэл сонголтууд

Second point – нум дээр орших 2 дахь цэгийн координат

оруулах

Specify end point of arc: - нумын төгсгөлийн цэгийн координат

оруулах. Нум зурагдахдаа цагийн зүүний эсрэг чиглэлд

зурагдана.


88

Center - нумын төвийн цэгийн координат оруулах

Specify center point of arc: - төвийн цэгийн

координат оруулах

Specify end point of arc or [Angle/chord Length]:

нумын төгсгөлийн цэгийн координат оруулах

Angle – нумын багтсан өнцгийг оруулах

Chord Length – хөвчийн уртыг оруулах

End – нумын төгсгөлийн цэгийн координат

оруулах


89

Тойрог/ Circle

Command: _circle

Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan

radius)]: тойргийн төвийн цэгийн координат

оруулах эсвэл сонголтууд

Specify radius of circle or [Diameter]: - тойргийн

радиусын хэмжээг бичих эсвэл D сонгож диаметр

оруулах



90

Сонголтууд:

3P – тойрог дээр байрлах 3 цэгийг өгч тойрог зурах

Specify first point on circle: - эхний цэгийн координат

өгөх

Specify second point on circle: - хоѐрдахь цэгийн

координат өгөх

Specify third point on circle: - гуравдахь цэгийн

координат өгөх.


91

2P – Диаметрийн 2 үзүүрийн цэгээр тойрог

байгуулах

• Specify first end point of circle's diameter: -

тойргийн диаметрийн эхний үзүүрийн цэгийн


• Specify second end point of circle's diameter: - нөгөө

үзүүрийн цэгийн координат оруулах


92

• Specify point on object for first tangent of circle: -

шүргэх эхний объектыг тэмдэглэх

• Specify point on object for second tangent of circle:

- шүргэх дараагийн объектыг тэмдэглэх

• Specify radius of circle <10>: - тойргийн радиус

өгөх.

Ttr (tan tan radius) – 2 шүргэгч, радиусаар нь тойрог

байгуулна.


93

Цагираг/ Donut

Цагираг зурахын тулд цагиргийн гадна болон дотор тойргийн

радиусыг өгнө. Хэрэв дотор радиусын хэмжээг 0 гэж өгвөл битүү

тойрог үүснэ.

Command: _donut

Specify inside diameter of donut <0.5000>: - цагирагийн дотор

тойргийн радиус

Specify outside diameter of donut <1.0000>: - цагирагийн гадна

тойргийн радиус

Specify center of donut or <exit>: - цагирагийн төвийн цэгийн

координат оруулна.



94

Эллипс/ Ellips (Эллипс зурах)

Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center]: -

Эллипсийн нэг захын эхлэх цэгийн координат зааж

өгөх эсвэл сонголтуудаас хийх

• Arc – эллипслэг нум үүсгэнэ. Эхний тэнхлэгийн

өнцөг нь нумын өнцөг болно.

• Center – эллипсийн төвийн цэгийн координатыг

оруулах



95

Specify other endpoint of axis: - Эллипсийн нөгөө

захын цэгийн координат оруулна.

Specify distance to other axis or [Rotation]: - 2 – р

тэнхлэгийн үзүүрийг тодорхойлох эсвэл

сонголтуудаас хийх.

Спилайн/ Spline (Муруй шугам зурах)

Specify first point or [Object]: - эхлэх цэгийн

координат оруулах эсвэл объект сонгох

Specify next point: - дараагийн дайрч өнгөрөх цэгийн

координат оруулна.УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

96

Command: _Helix

Number of turns = 3.0000 Twist=CCW

Specify center point of base: - Пүршийн суурийн төвийн

цэгийн координат оруулах

Specify base radius or [Diameter] <1.0000>: - Пүршийн

суурийн радиус/диаметр оруулах

Specify top radius or [Diameter] <1.0000>: - Пүршийн

оройн тойргийн радиус/ диаметр оруулах


Helix/пүрш зурах


97


• Axis endpoint –

Пүршийн төгсгөлийн

цэгийн координат

оруулах

Helix

Height

Turns

Height

Turns

• Specify helix height or [Axis endpoint/Turns/turn

Height/tWist] <1.0000>: - Пүршийн өндрийг оруулах

эсвэл сонголтуудаас хийх


98


• Turns – Пүршийн эргэлтийн тоог оруулах. Энэ нь

хамгийн ихдээ 500 байна.

• Тurn Height – Пүршийн эргэлт хоорондын зай

оруулах

• Тwist - Пүршийн эргэлтийн чиглэлийг оруулах


99

Объектийг тэмдэглэх

Нэг нэгээр нь тэмдэглэх

Объектыг хувиргах өөрчлөх үед заавал тэмдэглэх

шаардлагатай. Энэ үед курсор тэгш өнцөгт

хэлбэртэй болно. Объектыг тэмдэглэхдээ ирмэг

дээр нь хулганаар дарах ба тэмдэглэгдсэн

объектын зураас тасархай болно.

Объект засварлах


100

Олон объект тэмдэглэх

Олон объект нэгэн зэрэг тэмдэглэхийн тулд

тэгш өнцөгт цонхоор тэмдэглэнэ. Хэрэв зүүн дээд

булангаас баруун доод буланд тэгш өнцөгтөө

татсан бол тэгш өнцөгтөд бүхлээр багтсан

объектууд тэмдэглэгдэнэ. Харин баруун дээд

булангаас зүүн доод булан руу тэгш өнцөгт татсан

бол тухайн тэгш өнцөгтөд аль нэг хэсэг нь орсон

бол бүх объект тэмдэглэгдэнэ.


101

Select командаар тэмдэглэх

Command: select

Select objects: - объект тэмдэглэх эсвэл ? оруулах

? оруулахад тэмдэглэх бүх аргууд гарна.

Window – баруунаас тэгш өнцөгтөөр

Last – хамгийн сүүлд зурсан объектыг тэмдэглэх

Crossing – зүүнээс тэгш өнцөгтөөр

ALL – бүх объектыг тэмдэглэх

Fence – хэрчим дайрсан объектууд УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

102

Select командаар тэмдэглэх

Wpolygon – олон өнцөгтөд бүхлээрээ багтсан

объектууд

Cpolygon – олон өнцөгтөд аль нэг хэсэг ь орсон

бүх объектууд

Add – тэмдэглэсэн объектууд дээр нэмж

тэмдэглэх

Remove – тэмдэглэгээг арилгах


103

Erase – Зургаас объект арилгах

Select objects: - арилгах объектуудаа тэмдэглэх

Select objects: - Enter товч дарж устгана.

Mirror – Объектын толин хувиргалт хийх.

Select objects: - Объектуудаа тэмдэглээд Enter

дарна.

Specify first point of mirror line: - хувиргах

тэнхлэгийн эхний үзүүрийн цэгийг заана.


104

Specify second point of mirror line: - Төгсгөлийн

үзүүрийн цэгийг заана.

Delete source objects? [Yes/No] <N>: - Y, N – ийн

аль нэгийг бичээд Enter дарна. Yes сонголтыг

хийвэл эх объектыг устгана.

No сонголтыг хийвэл эх объектыг үлдээнэ.


105

Copy – Объектыг хуулах

Select objects: - хуулах объектуудаа тэмдэглээд Enter

товч дарна.

Specify base point or displacement, or [Multiple]: -

тулгуурын цэгийг тэмдэглээд Enter дарна.

Specify second point of displacement or <use first point as

displacement>: - хуулах байрлалыг заагаад Enter дарна.

Дээрх тохиолдолд тэмдэглэсэн объектыг нэг удаа л

хуулна. Хэрэв олон хуулах бол:


106

Copy – Объектыг хуулах

Select objects: - хуулах объектуудаа тэмдэглээд

Enter товч дарна.

Specify base point or displacement, or [Multiple]: -

m Enter дарна.

Specify base point: - тулгуур цэгийг зааж өгнө.

Specify second point of displacement or <use first

point as displacement>: - хуулах байрлалыг

заагаад Enter дарна.


107

Offset –Нэг төвтэй тойрог, паралель

шулуун, паралель муруй үүсгэх

Specify offset distance or [Through] <current>: - Эх

объект, үүсгэх объект 2-ын хоорондох зайг оруулах

Select object to offset or <exit>: - Эх объектоо

тэмдэглэх

Specify point on side to offset?: - Үүсгэх объектын

байрлалыг заах.

Энэ үйлдлийг олон удаа давтаж болно. Командыг

дуусгахдаа Enter дарна.


108

Array – Тэгш өнцөгт хэлбэрээр объектыг

олшруулах

Select Object –

Товч дарж

олшруулах

объектыг

сонгоно.


109

Rectangular Array – Тэгш өнцөгт хэлбэрээр

олшруулах

Rows – Мөрийн тоо оруулах

Column – Баганын тоо оруулах

Row Offset – Мөр хоорондын зай оруулах

Column Offset – Багана хоорондын зай оруулах

Angle of array – Олшруулах өнцөг оруулах

Array – Тэгш өнцөгт хэлбэрээр объектыг

олшруулах


110

Array – Тойрог хэлбэрээр объектыг

олшруулах

Select Object –

Товч дарж

олшруулах

объектыг

сонгоно.


111

Polar Array – Тойрог хэлбэрээр олшруулах

Center Point – Олшруулах тойргийн төвийн цэг

оруулах.

Total number of items – Олшруулах тоо оруулах

Angle of fit – Олшруулах өнцөг оруулах

Angle between items – Олшруулсан объектын суурь цэг

болон тойргийн төвийн хоорондох өнцгийн хэмжээ.

Rotate items as copied – Олшруулахад объект нь эргэх

эсэх


112

Move – Тодорхой байрлалд объектыг зөөх

Select Objects: - зөөх объектуудаа тэмдэглээд Enter

дарах.

Specify base point or displacement: - тулгуур цэгийг

зааж өгнө.

Specify second point of displacement or <use first point

as displacement>: - байрлуулах цэгийг зааж өгөөд

Enter дарна.


113

Rotate – тулгуур цэгийн хувьд объектыг

эргүүлэх

Current positive angle in UCS:

ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0

Select objects: - эргүүлэх объектуудаа тэмдэглээд

Enter дарна.

Specify base point: - Тулгуур цэгийг тэмдэглэх

Specify rotation angle or [Reference]: - Эргүүлэх

өнцгийг тодорхойлох


114

Scale – Х, Y, Z –ийн чиглэлд масштаблах

Select objects: - объектуудаа тэмдэглээд Enter дарна.

Specify base point: - Тулгуур цэгийг тэмдэглэх

Тулгуур цэг нь команд биелэсний дараа хуучин

байрандаа хэвээр үлдэнэ.

Specify scale factor or [Reference]: - Машстаблах хэмжээг

оруулах эсвэл R оруулах. Машстаблах хэмжээгээр

объектын хэмжээ үржигдэнэ. Өгсөн хэмжээ 1-с их бол

объект томорч, 0-1 хооронд байвал объект жижгэрнэ.


Trim – Өөр объектоор зааглагдсан

объектыг таслах

Current settings: Projection=UCS, Edge=None

Select cutting edges ...

Select objects: - Хязгаарлах объектуудыг тэмдэглээд

Enter дарна.

Select object to trim or shift-select to extend or

[Project/Edge/Undo]: - Объектыг таслах хэсгийг

тэмдэглээд Enter дарна.


Extend - Өөр объект хүртэл объектыг

үргэлжлүүлэхНум, хэрчим, битүү биш полилайн, цацраг дээр хийгдэнэ.

Current settings: Projection=UCS, Edge=None

Select boundary edges ...

Select objects: - Үргэлжлүүлэх хязгаарын объектуудыг


Select object to extend or shift-select to trim or

[Project/Edge/Undo]: - Үргэлжлүүлэх объектыг үзүүрийг

тэмдэглэх


Chamfer – Объектын өнцөгт фаск тавих

Өнцөг үүсгэж байгаа объектууд нь нэг давхрагад

байвал үүссэн фаск тухайн давхрага дээр үүснэ.

Эсрэг тохиолдолд идэвхитэй байгаа давхрага дээр

үүснэ.

(TRIM mode) Current chamfer Dist1 = 10.0000, Dist2

= 10.0000

Select first line or

[Polyline/Distance/Angle/Trim/Method]:


118


Dist1 – эхний объектын үзүүрээс фаск тавих зай,

Dist2 – 2 дахь объектын үзүүрээс фаск тавих зайн

хэмжээ юм.


119



First line – сонголтоор эхний хэрчмийг тэмдэглээд

дараа нь 2 дахь хэрчмийг тэмдэглэхэд өмнө өнцгөөс

Dist1, Dist2 – д заасан хэмжээгээр фаск тавина.

Polyline – полилайн командаар үүсгэсэн

үргэлжилсэн хэрчмүүдийн өнцгүүдэд бүгдэд нь

фаск тавина.

Distance – Тэмдэглэсэн өнцгөөс фаск тавих зайг

тохируулна.УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

120



Angle – эхний хэрчимийн хувьд фаск тавих зайг, 2

дахь хэрчмийн хувьд өнцөг оруулна.

Trim – фаск тавихдаа үзүүрийг үлдээх эсэхийг

тохируулна. Trim/ No Trim

Method – зай, зай эсвэл зай, өнцгийн аль аргаар нь

фаск тавихыг тохируулна.


121

Fillet – Объектуудыг нумаар холбох

Объектууд нь нэг давхрага дээр байвал үүссэн нум

тухайн давхрага дээр үүснэ. Эсрэг тохиолдолд

идэвхитэй байгаа давхрага дээр үүснэ.

Current settings: Mode = TRIM, Radius = 10.0000

Select first object or [Polyline/Radius/Trim]:


First object – хэрчмүүдээ тэмдэглэхэд өмнө

тодорхойлсон радиустай нумаар холбоно.


122

Fillet – Объектуудыг нумаар холбох

Polyline – полилайн командаар үүсгэсэн үргэлжилсэн

хэрчмүүдийн өнцгүүдийг бүгдийг нумаар холбоно.

Radius – холбох нумын радиусыг тодохойлно.

Trim – нумаар холбохдоо үзүүрүүдийг үлдээх эсэхийг



123

Break – Объектын нэг хэсгийг арилгах мөн

2 хэсэгт хуваах Select objects: - Объектын таслах эхний цэгийг тэмдэглээд

Enter дарна.

Specify second break point or [First point]: - Таслах хэсгийн

2 дахь цэгийг тэмдэглэх

Explode – Объектыг бүрэлдэхүүн хэсгүүдэд

нь задлах

Жишээ нь: блок, хэмжээс, паралель шулуун, олон өнцөгт,

хүрээ, гадаргуу, цул биет зэргийг задалж болно.

Select object: - задлах объектуудаа тэмдэглээд Enter дарна.


124

Stretch – Зургийн элементийн байрлаж байгаа байрыг солих буюу сунгах

Specify base point or displacement: - Обьектын тулгуур

цэгийг тодорхойлох

Specify second point of displacement: - байрлуулах цэгийг

тодорхойлох

Тэгш өнцөгт хэлбэрээр сонгоод обьектыг сунгаж агшаана.

Lengthen – Объектын урт болон нумын багтсан өнцгийг

өөрчилнө. Энэ команд нь битүү обьектын хувьд

хэрэглэгдэхгүй. Уртсах чиглэл нь Z тэнхлэгт паралель

биш байх шаардлагатай.


125

Divide –зургийн элементийг тэнцүү хэмжээтэй хэсгүүдэд хуваах

Энэ команд нь обьектыг тусдаа

хэсэг болгон таслахгүй харин

хуваалтын цэгүүдэд тусгай

тэмдэг тавина. Хэрчим, тойрог,

нум, тэгш өнцөгт, зөв олон

өнцөгт, полилайн, сплайн зэрэг

обьектуудыг хуваана.


126

Select object to divide: - Хуваах обьект сонгох

Enter number of segments or [Block]: - Хуваах

тоогоо оруулна эсвэл B сонголт хийнэ. Ямарч

обьектын хуваалтын тоо 2 – 32767 хүртэл утга

авна.

Хуваасан цэгийн харагдах байдлыг Format/Point

style цонхонд тохируулна.


127

Measure –зургийн элементийг зааж өгсөн хэмжээгээр хуваах

Энэ команд нь Divide командтай төстэй боловч

обьектыг тэнцүү хэсгүүдэд бус зааж өгсөн хэмжээнд

хувааж илүү гарсан хэсгийг үлдээнэ.

Align – зургийн обьектуудыг зэрэгцүүлэх

Энэ команд нь хоѐр буюу хэд хэдэн обьектыг (2 болон 3

хэмжээст) зураг дээрх өөр обьекттой зэрэгцүүлэх буюу

давхцуулах үйлдлийг гүйцэтгэнэ.


128

Select objects: - Зэрэгцүүлэх обьектоо сонгоно.

Specify first source point: - 1-р цэгээ зааж өгнө.

Specify first destination point: - 2-р цэгээ зааж өгнө.

Specify second source point: - 3-р цэгээ зааж өгнө.

Specify second destination point: - 4-р цэгээ зааж өгнө.

Scale objects based on alignment points? [Yes/No] <N>: уг

зэрэгцүүлж байгаа обьектуyдаа машстаблах бол У

сонгож enter дарна.


129

Region – Объектыг нэгтгэх буюу битүү

хүрээ үүсгэх

Select objects: - Хүрээ үүсгэх объектуудыг

идэвхижүүлээд Enter дарна.

Boundary – Салангид тусдаа шугам бүхий

объектуудыг нэгтгэх

Pick Points командаар нэгтгэх хүрээг сонгоод Object

type хэсэгт нэгтгэж буй обьектын төрөлийг сонгож

OK дарна. Нэгтгэх үед ямар нэгэн алдаа заавал хүрээ

шугам нь аль нэг хэсэгтээ нийлээгүй байна гэсэн үг.


130

Хэрэв Pick Points командаар битүү хүрээ

үүсгэгдэхгүй ямар нэгэн алдаа гарсан тохиолдолд

Boundary set хэсгээс

New товчлуурын

тусламжтайгаар тус

тусдаа байгаа

обьектуудыг сонгож

битүү хүрээ үүсгэх

боломжтой.


131

Текст бичих, хэмжээс тавихТекст бичих

Зурагт булангийн хүснэгт хийх, гарчиг бичих, ямар

нэгэн тодорхойлолт, тайлбар бичих гэх мэтээр текст

бичихдээ нэг мөрт болон олон мөрт текстийг оруулж

болдог.

Format/Text Style командаар нээгдэх харилцах

цонхонд тухайн зурагт хэрэглэгдэх бүх текстэн дэх



132

Уг харилцах цонхоны New товчлуурыг дарж шинэ

текст бичих төрлийг үүсгэх боломжтой.


133

Уг харилцах цонхны Effects хэсэг дэх

Upside down - сонголт нь бичигдэж буй бүх техтүүд

нь уруу харсан байдалтай бичигдэнэ.

Backwards - бичигдэх буй бүх текстүүд хойноос

урагш бичигдэнэ.

Vertical - бүх тектстүүд дээрээс доошоо босоо

шугамын дагуу бичигдэнэ.

Preview – хэсэгт хийгдэж буй бүх өөрчлөлтүүд

харагдана.


134

1 мөрт текст оруулахдаа Draw/Text/Single line text

команд сонгоно. Энэ командыг ашиглан текст бичих

явцад Enter товч дарж бичсэн мөр бүр тус тусдаа нэг

объект болно. Текст командыг өгөхөд идэвхитэй

байгаа текстийн загварын нэр болон текстийн өндөр

командын мөрөнд гарна. Мөн түүнчлэн зөвхөн нэг

мөр текстэнд Properties бүлгийн Thickness хэсэгт

зузааныг оруулж өгнө.


135

Command: _dtext

Current text style: "Standard" Text height: 2.5000

Specify start point of text or [Justify/Style]: - Текст эхлэх

байрлал заана эсвэл сонголтуудаас хийнэ.

Specify height <2.5000>: - Текстийг бичих өндөр

оруулна.

Specify rotation angle of text <0>: - Текстийг эргүүлэх

өнцгийн хэмжээг оруулна.

Enter text: - текстээ бичих, дараагийн мөрөнд

шилжихийн тулд Enter дарна.


136


Justify – текстийн зэрэгцүүлэлтийг тохируулна. Энэ

нь дараах зэрэгцүүлэлтийн хэлбэрүүдийг сонгох

боломжтой.

Enter an option

[Align/Fit/Center/Middle/Right/TL/TC/TR/ML/MC/M

R/BL/BC/BR]:

Align – зааж өгсөн 2 цэгийн хооронд текстийг

зэрэгцүүлнэ.


137


Specify first endpoint of text baseline: - текст мөрийн

эхлэх цэг

Specify second endpoint of text baseline: - текст

мөрийн дуусах цэг

Enter text: - текстээ бичих, дараагийн мөрөнд

шилжихийн тулд Enter дарна. Энэ үед текстийн

өндөр нь зааж өгсөн зай болон текстийн хэмжээнд

пропорцоор тохируулагдана.


138

Fit – Зэрэгцүүлэх 2 захын цэг болон текстийн

өндрийг зааж өгнө. Энэ нь Align сонголттой ижил

зааж өгнө.

Center – зааж өгсөн цэгийг голлуулан текстийг

байрлуулна. Мөн текстийн өндөр, эргүүлэх өнцгийг

оруулж өгнө.

Middle – бичсэн бүх текстийг зааж өгсөн цэгт

голлуулна.

Right – зааж өгсөн цэг нь текстийн баруун хязгаар


139

болно. Бусад сонголтууд үүнтэй адил байдаг.

Style - өмнө үүсгэсэн текстийн загваруудаас

сонгоно. Сонгоогүй тохиолдолд Standart загвараар

текст бичигдэнэ. Express/Text/Arc-

Aligned командаар

өмнө үүсгэсэн нумыг

дагасан текстийг

бичнэ.


140

Олон мөрт текст бичих.

Олон мөрт тескт бичихийн тулд Draw/Text/Multiline

Text команд сонгоно. Энэ командаар зааж өгсөн тэгш

өнцөгтөд багтаан параграф буюу олон мөрт текст

бичиж болно. Энд текстийн зэрэгцүүлэлт, загвар

өндөр, эргүүлэх өнцөг, тэмдэгтийн өргөн, өнгө, мөр

хоорондын зай зэргийг тохируулж болно.


141

Текст бичих, хэмжээс тавих

Фонт

Текстийн

хэмжээ Текстийн

өнгө

Тэмдэгт

оруулах

Текст

зэрэгцүүлэх

Тэмдэглэгээ

хийх

Үсэгт

тохиргоо

хийхУУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

142

Зурагт хэмжээс тавих

Format/Dimention Style эсвэл Dimention/Dimention

style командаар нээгдэх Dimention Style Manager

харилцах цонхонд тухайн зурж буй зурагт тохирсон

хэмжээсийн загвар зохиох, өмнө үүсгэсэн хэмжээсийн

загварыг дахин өөрчлөх боломжтой.


143

Зурагт хэмжээс тавих


144

Set Current – тухайн загварыг идэвхитэй загвар

болгох

New – шинэ загвар зохиох

Modify – загварт өөрчлөлт оруулах, засварлах

Override – сонгосон загвар дээр өөрчлөлт оруулж

дэд загвар үүсгэх

Compare – загваруудыг хооронд нь жиших

List – жагсаалтаас дараах сонголтуудыг хийж

болно.


145

All style – бүх загваруудын жагсаалтыг харна.

Styles цонхонд загваруудын нэрүүд гарч ирэх

бөгөөд хулганаар сонгоод баруун товчийг дарахад

нээгдэх дэд цэснээс Set current – тухайн загварыг

идэвхтэй загвар болгох, Rename – загварын нэрийг

өөрчлөх, Delete – тухайн загварыг устгах зэрэг

командуудыг ашиглана.

New, Modify, Override сонголтуудыг хийхэд дараах

олон хуудаст харилцах цонх нээгдэнэ.


146

Lines – хавтсанд хэмжээсийн шугамны хэмжээг


Symbols and Arrows – хавтсанд сумны хэлбэр, хэмжээ

болон тэмдэгтүүдийг тохируулна.

Тext – хавтсанд хэмжээс тавих текстийг тохируулна.

Fit – хавтсанд хэмжээсийн текстийг хэрхэн

байрлуулахыг тохируулна.

Primary Unit – хавтсанд оронгийн нарийвчлалыг



147

Alternate Units, Tolerance – хавтсанд нэмэлт тохиргоог


148

Lines хавтсанд дараах тохиргоог хийж болно.

Dimension Lines –хэмжээсийн шулууны тохируулга

хийнэ. Үүнд:

Extend beyond ticks - хэмжээсийн шулууны талуудын

шулуунаас үргэлжлэх хэмжээ.

Baseline spacing – хоѐр

хэмжээсийн шулууны

хоорондох зай.

Suppress – Dim Line1, Dim Line 2 сонгож талуудын

шулууныг устгах


149

Extention Lines – нэмэлт хэмжээсийн шугамын

тохируулга. Үүнд:

Offset from origin – хэмжээ авах цэг ба талуудын

шулууны эх хоорондын хоосон зай


150

Symbols and Arrows – хавтсанд сум болон хэмжээсийн


Arrow Heads – сумны төрөл ба хэмжээг тохируулна.

Center marks for circles – нум ба тойрог объектуудын

төвийн тэмдэглээний тохируулга.

Arrow Heads – сумны

төрөл ба хэмжээг



151

Text Tab хэмжээсийн текстийн тохируулга. Үүнд:

Style – урьдчилан үүсгэсэн текстийн загваруудаас

сонгоно

Text Height – текстийн өндөр

Text placement – хэмжээсийн текстийн байршлын

тохируулга

Vertical / Horizontal –босоо ба хэвтээ тохируулга.


152

Offset from dim line – хэмжээсийн шулуун ба текст

хоорондын зай.

Text Alignment –

текстийн налалт.


153

Шугаман хэмжээс тавих – Dimlinear

Specify first extension line origin or <select object>: -

Хэмжээс тавих зайн эхний цэгийг зааж өгөх эсвэл

хэмжээс тавих объектоо тэмдэглэхийн тулд Enter

дарах.

Specify second extension line origin: - Хэмжээс тавих

зайн 2 дахь цэгийг зааж өгөх.

Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle

/Horizontal/Vertical/Rotated]: - хэмжээс тавих

байрлалыг зааж өгөх эсвэл сонголтуудаас хийх.


154


Mtext – хэмжээсийн утгын хамт олон мөр текст

бичих. Текст бичих цонхонд <> тэмдэг байна. Энэ нь

хэмжээсийн утгыг орлоно. Түүний урд болон хойно

нь ямар нэгэн тэмдэглэгээ, тескт бичиж болно. Мөн

арилгаад өөр утга бичиж болно.

Text – Командын мөрөөс хэмжээсийн утгыг өөрчлөх

боломж олгоно.

Angle – хэмжээсийн текстийн бичигдэх өнцгийг



155


Horizontal – Объектын хэвтээ шугаман хэмжээсийг

тавина.

Vertical – Объектын босоо шугаман хэмжээсийг

тавина.

Rotated – Хэмжээсийг байрлуулах өнцгийг



156

Dimaligned – налсан хэмжээс тавих

Specify first extension line origin or <select object>: -

Хэмжээс тавих зайн эхний цэгийг зааж өгөх

Specify second extension line origin: - Хэмжээс тавих

зайн 2 дахь цэгийг зааж өгөх.

Specify dimension line location or

[Mtext/Text/Angle]: Хэмжээсийн байрлалыг зааж

өгөх эсвэл сонголтуудаас хийх.

Mtext, Text, Angle – сонголтууд нь өмнөхтэй ижил.


157

Dimradius – тойрог болон нумын радиал

хэмжээг тавих

Command: _dimradius

Select arc or circle: - Хэмжээг нь тавих нум эсвэл

тойргийг тэмдэглэх. Аutocad нь радиусын хэмжээг

урд нь R үсэгтэй тавина. Курсор байгаа байрлалд

хэмжээсийн текст бичигдэнэ.

Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: -

хэмжээсийн байрлалыг тодорхойлох.



158

Dimdiameter – тойрог болон нумын

диаметрийн хэмжээг тавих

Command: _dimdiameter

Select arc or circle: - Хэмжээг нь тавих нум эсвэл

тойргийг тэмдэглэх.

Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]:

- хэмжээсийн байрлалыг тодорхойлох.



159

Dimangular – өнцгийн хэмжээг тавих

Command: _dimangular

Select arc, circle, line, or <specify vertex>: - нум,

тойрог, хэрчим тэмдэглэх эсвэл 3 цэгээр үүсэх

өнцөгт хэмжээс тавихын тулд Enter дарна.

Нум тэмдэглэсэн бол нумын төвийн цэг болон

нумын төгсгөлийн цэгүүдээр үүсэх өнцгийн

хэмжээг тавина.

Тойрог тэмдэглэсэн бол хэмжээс тавихад


160

хэрэглэгдэх 2-р цэгийг мөн тодорхойлж өгнө.

Тойргийн төв нь өнцгийн эх болно, тойрог дээр

тэмдэглэсэн цэг нь 1- р цэг болно.

Хэрчим тэмдэглэсэн бол өнцөг үүсгэж байгаа 2-р

хэрчимийг мөн тэмдэглэж өгнө.

Dimcenter – Тойрог болон нумын төвийн цэгт

тэмдэг тавих

Select arc or circle: - төвийг нь тэмдэглэх тойрог

болон нумаа тэмдэглэх.


161

Гурван хэмжээст биет үүсгэх

Draw / Modeling – Цул биет үүсгэх

Гурван хэмжээст биет үүсгэхийн тулд Draw цэсний

Modeling командаар нээгдэх дэд цэснээс өөрт

шаардлагатай командыг сонгоно. Үүнээс гадна

Modeling хэрэгслийн мөрнөөс мөн дээрх

командуудыг сонгож гүйцэтгэх боломжтой.


162

1. Polysolid – Үргэлжилсэн 3 хэмжээст биет зурах

Command: _Polysolid

Specify start point or [Object/Height/Width/Justify]

<Object>: - Үргэлжилсэн 3 хэмжээст обьектын

эхлэлийн цэг оруулах эсвэл сонголтуудаас хийх

Specify next point or [Arc/Undo]: - Дараагийн цэгийн

координат эсвэл нум зурах


163


Object: - өмнө үүсгэгдсэн 2 хэмжээст обьектыг

заагдсан өндөр болон зузаантайгаар 3 хэмжээст

биет болгох. Обьектод Line, Arc, Circle, Polyline

зэрэг командаар үүсгэгсэн обьектууд орно.

Height - Тухайн биетийг босгох өндрийн

хэмжээг оруулна.

Width – Тухайн биетийн зузааны хэмжээг

оруулна.


164

Justification [Left/Center/Right] – Эхлэлийн цэгийн

координат өгөгдсөн зузааны аль хэсэгт байхыг


Height

Width

LeftRight


165

2. Box – Паралелепипед зурах

Command: _box

Specify corner of box or [CEnter] <0,0,0>: - Тэгш

өнцөгтийн эхний булангийн цэгийг оруулах

Specify corner or [Cube/Length]: - Тэгш

өнцөгтийн эсрэг булангийн цэгийг оруулах

Specify height: - Тэгш өнцөгтийн өндрийг

оруулах.


166

2. Box – Паралелепипед зурах


Cube – Бүх талууд нь тэнцүү куб үүсгэнэ.

Specify length: - өндрийн хэмжээг оруулах.

Length - Өгсөн урт өргөн, өндрийн хэмжээгээр

парлелепипед зурна.

Specify lenght: - Уртын хэмжээг оруулна. (X)

Specify widht: - Өргөнийн хэмжээг оруулна. (Y)


167

Specify height: - Өндрийн хэмжээг оруулна. (Z)

Урт

Өндөр

Өргөн


168

3. Wedge – Шаантаг зурах

Command: _wedge

Specify first corner of wedge or

[CEnter] <0,0,0>: - Суурийн

тэгш өнцөгтийн эхний цэгийг

оруулах

Specify corner or [Cube/Length]: -

Эсрэг булангийн цэгийг оруулах

Specify height: - Өндрийн

хэмжээг оруулах.

1-р цэг

2-р цэг

Өндөр


169

Сонголт:

Center – Төвийн цэг, өндрөөр

нь шаантаг зурна.

Cube – Босоо болон хэвтээ

талууд нь ижил ирмэгүүдтэй

шаантаг зурна.

Length - Өгсөн урт, өргөн,

өндрийн хэмжээгээр шаантаг

зурна.


170

4. Cone – Конус зурах

Command: _cone

Current wire frame density: ISOLINES=4

Specify center point for base of cone or [Elliptical]

<0,0,0>: - Конусын суурийн төвийн цэгийг оруулах

Specify radius for base of cone or [Diameter]: - суурийн

радиусын хэмжээг эсвэл диаметрийн хэмжээг оруулах

Specify height of cone or [Apex]: - Конусын өндрийг

оруулах


171

Сонголт:

Apex – конусын үзүүрийн цэгийг оруулах

Elliptical – эллипс суурьтай конус зурна.

Top radius – конусын оройн радиус


172

5. Sphere – Бөмбөлөг зурах

Command: _sphere


Specify center of sphere <0,0,0>: - Бөмбөрцөгийн

төвийн цэгийг оруулах

Specify radius of sphere or [Diameter]: -

Бөмбөрцөгийн радиус оруулах. D сонголт хийж

диаметрийг оруулж болно.


173

Бөмбөлөгийн төв тэнхлэг нь Z тэнхлэгтэй паралель,

өргөрөгийн шугамууд нь ХҮ хавтгайтай паралель

байна.

Төв

РадиусДиаметр


174

6. Cylinder – Цилиндр зурах

Command: _cylinder


Specify center point for base of cylinder or [Elliptical]

<0,0,0>: - Цилиндрийн төвийн цэгийг оруулах

Specify radius for base of cylinder or [Diameter]: -

Цилиндрийн радиусын хэмжээг оруулах эсвэл d

сонголтыг хийж диаметрийг оруулах.

Specify height of cylinder or [Center of other end]: -

Цилиндрийн өндрийн хэмжээг оруулах


175

Сонголт:

Center of other end – Цилиндрийн нөгөө төгсгөлийн

төвийн цэгийг оруулна.

Elliptical – Сонголтыг хийж эллипс сууртай цилиндр

зурна.

Specify axis endpoint of ellipse for base of cylinder or

[Center]: - Эллипсийн тэнхлэгийн төгсгөлийн

цэгийг өгөх эсвэл С сонголт хийж эллипсийн

төвийн цэгийг оруулна.


176

Specify second axis endpoint of ellipse for base of

cylinder: - Тэнхлэгийн нөгөө үзүүрийн цэгийг

оруулах

Specify length of other axis for base of cylinder: - 2

дахь тэнхлэгийн үзүүрийг цэг оруулах

Specify height of cylinder or [Center of other end]: -

Цилиндрийн өндрийг оруулах


177

7. Torus – Цагираг зурах

Command: _torus

Current wire frame density: ISOLINES=Specify center of

torus <0,0,0>: - Цагираг хоолойн төв цэгийг оруулах

Specify radius of torus or [Diameter]: - Цагирагийн

радиусын хэмжээг оруулах эсвэл диаметр оруулах. Хэрэв

цагирагийн радиусын хэмжээг хасах утгатай өгвөл

Америк хөл бөмбөгийн бөмбөгтэй ижил хэлбэртэй бие

үүснэ.

Specify radius of tube or [Diameter]: - Хоолойн радиус

эсвэл диаметрийг оруулна.УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

178

8. Pyramid – Пирамид зурах

Command: _pyramid

4 sides Circumscribed

Specify center point of base or [Edge/Sides]: -

пирамидийн суурийн төвийн цэгийг оруулах эсвэл

сонголт хийх.

Specify base radius or [Circumscribed] <0.00>:

суурийн радиус оруулах эсвэл тойргийг багтаасан

сонголт хийх


179

Specify height or [2Point/Axis endpoint/Top radius]

<0.00>: пирамидийн өндөрийг оруулах эсвэл сонголт

хийх


Edge – пирамидийн суурийн аль нэг талын уртыг

оруулах

Sides – пирамидийн талын тоог оруулах. Энэ нь 3-32

хүртэл талыг авах боломжтой.


180

Circumscribed – өгөгдсөн радиустай тойргийг

багтаасан

Inscribed – өгөгдсөн радиустай тойрогт багтсан

2Point – заагдсан 2 цэгээр пирамидийн өндөрийг

оруулах

Axis Endpoint – тэнхлэгийн төгсгөлийн цэгийг

оруулах

Top radius – пирамидийн оройн радиус оруулах


181

9. Extrude – Дурын 2 хэмжээст объектод өндөр өгч

3 хэмжээст биет үүсгэх.

Extrude командаар 2 хэмжээст

биетийн зузааныг зааж өгөх ба

өндрийн хэмжээ болон нарийсах

өнцгийн хэмжээг өгнө.

Extrude команд ашиглахын өмнө

2 хэмжээст объектуудаа нэгтгэж

нэг объект болгон битүү хүрээ

үүсгэсэн байна.

Polyline команд

ашиглан битүү

хүрээ үүсгэсэн дүрс


182

Command: _extrude

Current wire frame density:

ISOLINES=4

Select objects: 1 found – 3

хэмжээст биет үүсгэх 2

хэмжээст биетийг сонгоно.

Specify height of extrusion or

[Path]: - 2 хэмжээст биетийн

зузааныг буюу биетийн босгох

өндрийг гараас оруулж өгнө.

Extrude команд

ашиглан биетийн

зузааныг оруулсан


183

Specify angle of taper for extrusion <0>: - Нарийсах

өнцөг зааж өгнө. Oруулж буй өнцөг нь эерэг бол

дотогш хумигдана, сөрөг бол гадагш дэлгэгдэнэ.

Extrude командаар биетийн

зузааныг 25о – ийн

нарийсах өнцөгтэйгээр

үүсгэх

Extrude командаар биетийн

зузааныг -25о – ийн

нарийсах өнцөгтэйгээр

үүсгэх


184

Сонголт:

Path – зааж өгсөн чиглүүлэгчийн дагуу ижил

өндөртэйгээр объектод зузаан өгнө.

Select Extrusion path: - чиглүүлэгчийг заана.

Чиглүүлэгч нь хэрчим, полилайн, тойрог, нум гэх

мэт байж болох ба объекттой нэг хавтгай дээр байж

болохгүй.

Чиглүүлэгч


185

10. Revolve – 2 хэмжээст объектоор эргэлтийн бие

үүсгэх.

Command: _revolve


Select objects: - Эргүүлэх объектийг тэмдэглэх

Specify start point for axis of revolution or define axis by

[Object/X (axis)/Y (axis)]: - Эргүүлэх тэнхлэгийн эхний

үзүүрийн цэгийг оруулах (1) эсвэл сонголт хийх.

Битүү полилайн, олон талт тойрог, эллипс, цагираг,

битүү хүрээний эргэлтийн биеийг үүсгэж болдог.


186

Specify endpoint of axis: - Эргүүлэх тэнхлэгийн нөгөө

үзүүрийн цэгийг оруулах (2)

Specify angle of revolution <360>: - Эргүүлэх өнцгийн

хэмжээг оруулах.

Эргүүлэх

объект

Эргүүлэх

тэнхлэг

90о өнцгөөр

эргүүлсэн биет


187

Сонголт:

Object – Эргүүлэх тэнхлэгээр өмнө нь зурагдсан нэг

хэрчим эсвэл полилайны нэг хэсгийг сонгоно.

Х – Эргэлтийн тэнхлэгээр Х тэнхлэгийг авна.

У – Эргэлтийн тэнхлэгээр У тэнхлэгийг авна.


188

11. Sweep – 2 хэмжээст объектоор заагдсан

замын дагуу 3 хэмжээст биет үүсгэх.

Command: _sweep


Select objects to sweep: 3 хэмжээст биет үүсгэх обьект

сонгох

Line, arc, polyline, spline, circle гэх мэт 2 хэмжээст

обьектууд Line, arc, polyline, spline, circle, helix зэрэг

командуудаар үүсгэгдсэн замын дагуу 3 хэмжээст биет

болон хувирна.


189

Select sweep path or [Alignment/Base point/Scale/Twist]

3 хэмжээст биет үүсгэх замыг зааж өгөх эсвэл


Alignment – тухайн обьект замтайгаа перпендикуляр

байх эсэхийг тохируулах

Base point – тулгуур цэгийг оруулах. Энэ цэг нь замын

захын цэг болно.

Scale – Үүсч буй 3 хэмжээст обьект заагдсан замын

дагуу биет болохдоо төгсгөлрүүгээ ихсэх эсвэл багасах

эсэхийг тохируулна.УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

190

Twist – заагдсан зам дагаж буй 3 хэмжээст обьект

замдаа эргэх эсэхийг тохируулна.


191

12. Loft – 3 хэмжээст хувьсах огтлолтой

гадаргуу үүсгэх.

Сommand: _loft

Select cross-sections in lofting order: - Гадаргуу үүсгэх

2 хэмжээст обьект сонгох

Select cross-sections in lofting order: 1 found, 2 total

Enter an option [Guides/Path/Cross-sections only]

<Cross-sections only>: гадаргуу үүсгэх эсвэл

сонголтууд хийх.


обьектуудыг зааж өгсөн дарааллын дагуу уг хэлбэртэй

гадаргуу үүсгэнэ.


192

Гадаргуу үүсгэх сонголт

хийхэд Loft Settings

харилцах цонх нээгдэх ба

энд үүсэж буй гадаргуу

хэрхэн харагдахыг

тохируулж өгнө.


193

Loft settings – харилцах цонхны:

Ruled – Огтлолуудын хооронд дагуу чиглэлд гөлгөр

бус шугаман гадаргуу үүсгэнэ.

Smooth Fit – Дагуу чиглэлд гөлгөр байхаар

огтлолуудыг холбоно.

Normal to – Сонгосон огтлолуудад нормаль

чиглэлээр огтлолуудыг холбоно.

Drafts angels – Эхний ба сүүлийн огтлол,

гадаргуунуудын хооронд өнцөг өгөх

Гадаргууг үүсгэж байгаа огтлолууд нь нэг бол

бүгдээрээ битүү, нэг бол бүгдээрээ задгай байх ѐстой.

Хэрэв холилдсон тохиолдолд гадаргуу үүсэхгүй.


194

13. PressPull – 3 хэмжээст биетийг засварлах


бьектуудыг ашиглан 3 хэмжээст биетийн тодорхой нэг

тал дээр хүрээ үүсгэх ба үүсгэсэн хүрээгээр суваг

үүсгэх(Press) эсвэл уг хүрээтэй биетийг үүсгэх(Pull)

боломжтой.

Гарнаас Ctrl+Alt


195

PressPull – команд сонгоод Pull буюу дээш

нь татах команд гүйцэтгэсний дараа


196

PressPull – команд сонгоод Press буюу

дooш нь дарах команд гүйцэтгэсний дараа


197

Гурван хэмжээст биетийг цул биет

болгон харах

View/Visual Styles – Гурван хэмжээст биетийг

цул биет болгон харах

View/Toolbars/Visual Styles - Гурван хэмжээст

биетийг цул биет болгон харах командын

хэрэглүүр


198

View/3D View – Гурван хэмжээст огторгуйд

объектыг харах

View/Toolbars/View- Гурван хэмжээст огторгуйд

объектыг харах командын хэрэглүүр

2 болон 3 хэмжээст

байдлаар объектыг

харах хэлбэрүүд


199

View/Viewports – Зургийн обьектыг олон

проекцоор харах

Нээгдэх дэд цэснээс

Named Viewports

командыг сонгож

нээгдэх харилцах

цонхонд өмнө нь

хадгалсан харах

хэлбэрээ сонгоно.


200

Сонгосон харах хэлбэрт шинээр нэр өгөх

Харах хэлбэр

сонгох цонх

New Viewports командаар нээгдэх харилцах

цонх


201

Гурван хэмжээст биетийг засварлах

Modify / Solids Editing - Цул биетийг засварлах

View/Toolbars/Solids Editing - Цул биетийг

засварлах

Гурван хэмжээст биетийг засварлахын тулд

Modify цэсний Solids Editing командаар нээгдэх

дэд цэснээс өөрт шаардлагатай командыг

сонгоно. Үүнээс гадна Solids Editing хэрэгслийн

мөрнөөс мөн дээрх командуудыг сонгож

гүйцэтгэх боломжтой.


202

1. Union – 3 хэмжээс объектуудыг нэгтгэх.

Command: _union

Select Object: - нэгтгэх биетүүдээ сонгоод

Enter дарна.


203

2. Subtract – 3 хэмжээст объектуудын

ялгавараас цул биет үүсгэх

Command: _subtract Select solids and regions to subtract

from ..

Select objects:- Хасагдах объектуудаа сонгоод Enter дарна.

Select objects: Select solids and regions to subtract ..

Select objects: - Хасах объектуудаа сонгоод Enter дарна.


204

3. Intersect – 3 хэмжээст объектуудын

огтлолоос цул биет үүсгэх.

Command: _intersect

Select objects: - Огтлолцуулах объектуудыг



205

4. Slice – 3 хэмжээст биетийг зүсэх, зүсэлтээс

шинэ биет үүсгэх.

Өмнө нь байгуулсан 3 хэмжээст биетийг 3 цэгээр эсвэл

зүсэлтийн гадаргуу болон хавтгай ашиглан зүсэлт хийж

шинэ болон зүсэлтийн биет үүсгэх боломжтой. Зүсэлтийн

хавтгайг дараах обьектуудаар өгч болно. Үүнд:

Гадаргуу

Тойрог болон Эллипс

Тойргийн болон эллипсийн нум

2 хэмжээст муруй

2 хэмжээст хэлбэрт шугамын сегмент гэх мэт.


206

Modify/3D Operations/Slice команд сонгоно.

Command: _slice

Select objects: - Зүсэх объектийг сонгох

Specify first point on slicing plane by [Object/Zaxis/

View/XY/YZ/ZX/3points] - 3 цэг эсвэл сонголтууд

<3points>: - Зүсэлт хийх эхний цэгийг заана.

Specify second point on plane:- Зүсэлт хийх 2-р цэг

Specify third point on plane: - Зүсэлт хийх 3-р цэг

Specify a point on desired side of the plane or [keep Both

sides]: - Зүсэлт хийсний дараа үлдэх биет сонгох эсвэл

2 хэсгийг үлдээх бол Both sides сонголтыг сонгоно.УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

207

3 points

1-p цэг

2-p цэг

3-p цэг

Нэг талыг үлдээх Хоёр талыг үлдээх


Рlaner Object – Хавтгай обьектоор зүсэлт хийх

Surface – Гадаргуугаар

View – Харагдах байдлаар

XY – ХY хавтгай буюу хэвтээ хавтгай, YZ хавтгай буюу

хажуугийн хавтгай, ZX хавтгай буюу нүүрний хавтгай


208

5. Imprint – Цул биетийг дурын обьектоор тамгалах

Command: _solidedit

Select a 3D solid: - Цул биетийг

сонгох(1)

Select an object to imprint: - 2

хэмжээст биет сонгох(2)

Delete the source object <N>: - эх

обьектыг устгах бол Yes гээд

Enter дарна

Select an object to imprint: ENTER


209

6. Color Edges – 3 хэмжээст биетийн ирмэгийн

өнгийг солих

Command: _solidedit

Enter an edge editing option [Copy/coLor/Undo/eXit]

<eXit>: - өнгийг нь солих ирмэг сонгох. Ирмэг

сонгоход өнгө сонгох харилцах цонх нээгдэх бөгөөд уг

цонхноос ирмэгийн өнгийг зааж өгнө.

Select edges or [Undo/Remove]:


<eXit>: - командыг дуусгах эсвэл сонголтуудаас хийнэ.


210

7. Copy Edges – 3 хэмжээст биетийн ирмэгийг

хуулах

Command: _solidedit

Enter a solids editing option

[Face/Edge/Body/Undo/eXit] <eXit>: - хуулах

ирмэгийг сонгох

Specify a base point or displacement: - тулгуур цэгийн


Specify a second point of displacement: - дараагийн

цэгийн координат оруулах


<eXit>: - командыг дуусгах эсвэл сонголтуудаас

хийнэ.


211

8. Extrude Faces – 3 хэмжээст биетийн талстыг

сунгах

Command: _solidedit

Select faces or [Undo/Remove/ALL]: - сунгах

талыг сонгох

Specify height of extrusion or [Path]: - сунгах

өндрийг оруулна.

Specify angle of taper for extrusion <0>: -

дэлгэх, хумих өнцгийн хэмжээг оруулна.

Сонголт:

Undo – сүүлийн сонголтоос буцах

Remove – сонголтоос хасах горимд шилжих

ALL – бүх талстуудыг сонгоно.


212

9. Move Faces – Талстуудыг зөөх

Command: _solidedit

Select faces or [Undo/Remove/ADD/ALL]: -

зөөх талстыг сунгах

Specify a base point or displacement: -

тулгуур цэгийг сонгох

Specify a second point of displacement: -

шилжих цэгийг оруулах.

Сонголт:

Undo – сүүлийн сонголтоос буцах

Remove – сонголтоос хасах горимд шилжих

ADD – сонголтонд талст нэмэх

ALL – бүх талстуудыг сонгоно.


213

10. Offset Faces – Талстуудыг төсөөтэй хувиргах

Command: _solidedit

Select faces or [Undo/Remove/ADD/ALL]: - талстуудыг

сонгох

Specify the offset distance: - хувиргалтын зайг оруулах.

Энд оруулсан зайгаар бие жигд өөрчлөгдөнө.

Хамгийн анхны

байсан хэлбэр

Offset зайг -50 гэж

өгсөн үед

Offset зайг 50 гэж

өгсөн үед


214

11. Delete Faces – Талстуудыг устгах. Энэ

командаар фаск болон дугуйралт,

шаардлагагүй нүх зэргийг устгах ба үндсэн

биет нь анхны цул гадаргуу хэлбэрт шилжинэ.

Command: _solidedit

Select faces or [Undo/Remove/ALL]: - устгах

талстуудыг сонгоно.


215

12. Taper Faces – Талстуудыг нарийсгах буюу

шовхлох

Command: _solidedit

Select faces or [Undo/Remove/ADD/ALL]: - талстуудыг

сонгоно

Specify the base point: Specify another point along the axis of

tapering: - өнцөг тоолох тэнхлэгийг 2 цэгээр тоолох

Specify the taper angle: нарийсах өнцгийг оруулах

Анхны хэлбэр Эерэг өнцөг 15о Сөрөг өнцөг -15о


216

13. Shell – 3 хэмжээст биетээс өгсөн зузаантай

бүрхүүл үүсгэх

Command: _solidedit

Enter a body editing option

[Imprint/seParate solids/Shell/cLean/

Check/Undo/eXit] <eXit>: - Хөндий

үүсгэх биет сонгох

Remove faces or [Undo/Add/ALL]: - аль

нэг устгах талыг сонгох

Enter the shell offset distance: - Хөндийн

зузааныг оруулах


217

14. Sectionplane – Зүсэлт хийх

Ямар нэгэн хатуу биетийн далд байгаа

элементүүдийн байрлал, хэлбэр хэмжээг тодорхой

харуулахын тулд Sectionplane командыг

ашиглана. Draw/Modeling/Sectionplane

Command: SECTIONPLANE

Select face or any point to locate section line or [Draw

section/Orthographic]: - 3 хэмжээст обьектын талстыг зааж

өгөх буюу зүсэлтийн хавтгайн эхний цэгийг оруулах эсвэл


Specify through point: - эхний цэгийг оруулсан тохиолдолд

зүсэлтийн хавтгайн 2 дахь цэгийг зааж өгнө.


218

1-p цэг

2-p цэг

Cонголтууд

Draw section – нийлмэл болон

хэсэгчилсэн зүсэлт хийх

Orthographic – энгийн зүсэлт буюу

проекцийн (Front/bAck/Top/Bottom/Left

/Right) үндсэн хавтгайтай паралелт

зүсэлтийн хавтгайгаар зүсэлт хийх


219

Зүсэлтийн хавтгай нь саарал өнгөтэй байх ба уг хавтгай дээрх

тэмдэгүүд нь өөр өөрийн гүйцэтгэх үүрэгтэй байдаг. Зүсэлтийн

хавтгайг сонгоод хулганы баруун товчийг дарахад нээгдэх дэд

цэсэн зүсэлтийн хавтгайтай холбоотой 5 команд нээгдэнэ.

Activate live sectioning– зүсэлтийг

шууд харах

Short cut-away geometry – энэ нь зөвхөн дээрх сонголт

идэвхитэй үед идэвхижих ба устгах хэсгийг улаанаар харуулна.

Live sectioning settings – команд сонгоход зүсэлтийн

параметрүүдийг агуулсан Section settings харилцах цонх

нээгдэх ба уг цонхонд зүсэлтийн хавтгайн тохируулгуудыг

хийнэ.


220

2 хэмжээст байдлаар зүсэлт

үүсэх блокын тохиргоо

live sectioning– шууд үүсгэх

зүсэлтийн тохиргоо

Зүсэлтийн хүрээ шугамын

тохиргоо

Зүсэлтийн параметрүүд

3 хэмжээст байдлаар зүсэлт

үүсэх блокын тохиргоо


221

Generate 2D/3D section – командаар Generate Section/Elevation

харицах цонх нээгдэх ба уг цонхонд зүсэлтийг ямар хэлбэрээр

харуулах тохиргоог хийнэ. 2D/3D – зүсэлтийн обьектыг 2

хэмжээст болон 3хэмжээст байдлаар

үүсгэхийг сонгоно.

Source Geometry – зүсэлтийн

обьектийн дүрсний тохиргоо хийх

Destination – блок үүсгэх эсэхийг


Export to a file – Зүсэлтийг обьектыг

экспортлох

Section Settings – зүсэлт байгуулахаас

өмнөх тохиргооУУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

222

2 хэмжээст зүсэлтийн

обьект

3 хэмжээст зүсэлтийн

обьект


223

15. 3D Move – 3 хэмжээст орчинд обьектийг зөөх

16. 3D Rotate – 3 хэмжээст орчинд обьектийг дурын

тэнхлэгийн дагуу эргүүлэх

17. 3D Align – 3 хэмжээст обьектийг өөр 2 болон 3

хэмжээст биеттэй эсвэл ямар нэгэн цэгтэй

зэрэгцүүлэх. Зэрэгцүүлж буй обьектуудын хуулбарыг

үлдээх боломжтой.

18. 3D Mirror – Аль нэг хавтгайтай харьцангуй 3

хэмжээст обьектийг толин хувиргалт хийнэ.

19. 3D Array – 3 хэмжээст обьектыг тэгш өнцөгт болон

тойрог хэлбэрийн массив ашиглан олшруулах


224

Meshes - 2 ба 3 хэмжээст гадаргуу(каркас) үүсгэх

Draw/Modelling/Planer Surface командаар 2

хэмжээст гадаргууг үүсгэнэ.

Command: _Planesurf

Specify first corner or [Object] <Object>: - тэгш

өнцөгт гадаргуугийн эхлэлийн цэг эсвэл обьект

Specify other corner: - тэгш өнцөгт гадаргуугийн

диагнолын цэгийг оруулна.

Оbject – тэгш өнцөгт, тойрог, олон өнцөгт гэх мэт

битүү хүрээ үүсгэсэн үргэлжилсэн шулуун

обьектууд байна.


225

Draw/Modelling/Meshes командуудыг ашиглан 2

болон хэмжээст гадаргууг/каркас/ үүсгэнэ.

2D Solid – хавтгай 4 өнцөгт зурах. Энэ хавтгай нь Х, У

хавтгайтай паралель байна.

3D Face – 1 хавтгай дээр үл орших оройнууд бүхий 3

хэмжээст обьектыг байгуулна.

Edge – талстыг ирмэгээр харуулах

3D Mesh – оройн цэгүүдийн координатаар дурын задгай

гадаргуугийн торыг байгуулна.

Command: _3dmesh

Enter size of mesh in M direction: - Х тэнхлэгийн дагуу

байрлах оройн тоо /2 – 256/УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

226

Enter size of mesh in N direction: - У тэнхлэгийн дагуу

байрлах оройн тоо /2 – 256/

Revolved Mesh – эргэлтийн гадаргуу үүсгэх.

Command: _revsurf

Current wire frame density: Surftab1=32 Surftab2=36

Select object to revolve: - эргэлтийн бие үүсгэх обьект

сонгох

Select object that defines the axis of revolution: - эргэлтийн

тэнхлэг сонгох

Specify start angle <0>: - эхлэх өнцөг оруулах

Specify included angle (+=ccw, -=cw) <360>: - обьектийн

эргэх өнцөг оруулах.УУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

227

Tabulated Mesh – 2 хэмжээст обьектыг чиглүүлэгч

шугамын дагуу шилжих гадаргуу үүсгэх

Command: TABSURF

Current wire frame density: SURFTAB1=32

Select object for path curve: - 2 хэмжээст обьект сонгох

Select object for direction vector: - чиглүүлэгч

Чиглүүлэгч

Шилжих

обьект

Surftab1,

Surftab2=6 үед

Surftab1,

Surftab2=32үед


228

Ruled Mesh – холболтын гадаргуу үүсгэх

Command: _rulesurf


Select first defining curve: - холболтын эхний обьект

Select second defining curve: - холболтын 2 дахь гадаргуу

сонгох


229

Edge Mesh – ирмэгүүдээр гадаргуу үүсгэх

Command: _edgesurf


SURFTAB2=36

Select object 1 for surface edge: - гадаргуу

үүсгэх эхний ирмэг сонгох

Select object 2 for surface edge: - 2 дахь

ирмэг сонгох

Select object 3 for surface edge: - 3 дахь

ирмэг сонгох

Select object 4 for surface edge: - сүүлийн


230

Зарим 2 хэмжээст обьектуудад өндөр буюу

зузааныг өгч гадарга үүсгэх боломжтой. Үүний

тулд обьектоо сонгоод Properties/Thickness – д

зузааны утгыг оруулна.

Өндөр буюу

зузаан

Хавтгай дүрс

Нум

Тойрог

Хэрчим

Хэлбэрт шугам

Цэг

Цагираг

1мөрт техтУУИС, Уурхайн технологийн профессорын баг S.CS205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт. Л.Болор/H.MI13/

231

Камераар бичлэг хийж харах.

View/Create Camera команд сонгож камерийн

байрлал, тусгалыг тохируулж өгнө. Камер

байрлуулсны дараа тусгалын сонголт нь:

? – тухайн зурагт байгаа камеруудын жагсаалт гаргах

Name – камерийг нэрлэх

Locatoin – камер байрлах цэгийг заах

Height – камерийн тусгал хамрах хүрээг заах

Target – камераар харах цэгийг оруулах

Lens – фокусын зайг тохируулах

Clipping – арын ба өмнөх зүсэгч хавтгайг байрлуулах


232

Камераа байрлуулсны дараа View/Motion Path

Animation команд сонгож бичлэг хийх тохиргоог

хийнэ.

Бичлэг хийх

камерийн замыг

Path командаар

заана.

Камерийн

тусгалыг Point

командаар заана.


233

Frame rate (FPS) – хөдөлгөөний хурд. Секундэд

урсах кадрын тоо. /1-60/

Number of frames – хөдөлгөөнд оролцож байгаа

кадрын тоо

Duration – бичлэг үргэлжлэх хугацаа

Visual – харагдах байдлыг тохируулна.

Format – хөдөлгөөнт файлыг хадгалах төрөл

Resolution – Дүрсийн нягтралыг урт, өргөнөөр

илэрхийлэх

Corner Deceleration – хөдөлгөөний хурдыг сааруулах

Reverse – камерийн шилжилтийг буцааж ажлуулах


234

Бодит зураг үүсгэх.

View/Render/Render командаар цул биет болон

гадаргууг бодит зураг хэлбэрээр харна. Иймд

бодит зураг болгон харахын тулд тухайн

биетийн орчин болон материалыг өгсөн байх

шаардлагатай.

Render хэрэглслийн

мөр

Сонгосон обьектод материал сонгохдоо

View/Render/Materials командаар тохируулгыг

хийнэ.


235

Toggle Display Mode

- үүсгэсэн

материалын харагдах

хэлбэрийг өөрчилнө.

Swatch Geometry –

материалын

өөрчлөлтийг харах

дүрсүүдийг өөрчлөх.

/цилиндр, бөмбөрцөг,

тэгш өнцөгт /

View/Render/Materials командаар нээгдэх харилцах

цонхны:

Checkered Underlay Off/On –

материалын өөрчлөлтийг

харуулах цонхонд дэвсгэр

өнгө оруулах

Create New Material

- шинээр материал

үүсгэх. Name –

цонхонд шинээр

үүсгэх материалын

нэрийг бичиж өгнө.


236

Purge from Drawing

– өмнө үүсгэсэн

шаардлагагүй

материалыг

жагсаалтаас устгах

Indicate Materials in Use –

сүүлд ашиглагдсан

материалыг дахин дуудах

Apply Material to Objects –

сонгосон обьектод уг

материалыг өгөх

Remove Materials from

Selected Objects –

обьектод өгсөн

материалыг устгах


237

Material Editor – материалын сонголтонд засвар

хийх

Template – материалын тодорхой

төрлүүдээс сонгох.

Realistic, Realistic Metals төрлүүд

нь материалын физик шинж

чанарт тулгуурласан,

Advanced, Advanced Metals

төрлүүд нь илүү дэлгэрэнгүй

тохируулгыг хийх боломжтой.


238

Ambient – хүрээлэн байгаа орчины

тохиргоо

Diffuse – сарнилтын тохиргоо

Specular – тусгалын тохиргоо

Shininess – өнгөлгөөний тохиргоо

Refraction index – хугарлын

индексийн тохиргоо

Translucency – тунгалагыг

тохируулах, метал обьектод

тохируулах боломжгүй.

Self – Illumination – обьектын

өөрийн гэрэлтүүлэлт


239

Diffuse map – сарнилтын тохиргоог

хийх

Wood – модны хээтэй

Marble – гантиг чулуун хээтэй

Texture – судалтай болгох буюу

сонгосон зурган гадаргуутай

болгох

Opacity – тунгалагыг тохируулах

Bump map – ойлтыг тохируулах


240

Материалын сонголтыг хийж дууссаны дараа

View/Render/Render команд сонгож бодит дүрслэл үүсгэнэ.

Render командаар нээгдэх харилцах цонх

Үүсгэсэн

бодит

зургийн

талаарх

мэдээлэл

Үүсгэсэн

бодит

зургийн

харагдах

байдал

Render команд сонгох бүрт шинэ бодит зургийн хувилбарууд

үүсэх ба уг Render харилцах цонхны


241

File/Save эсвэл File/Save As командын тусламжтай уг зургийг

зургийн файл болгон хадгалах боломжтой.

Бодит зургийн файлд дэвсгэр өнгө болон зургийг оруулахдаа

View/Named Views командаар нээгдэх View Manager

харилцах цонхны New команд сонгоно.


242

Бодит зургийн файлд дэвсгэр өнгө болон зургийг

оруулахдаа View/Named Views командаар нээгдэх View

Manager харилцах цонхны New команд сонгоно.

View name – цонхонд

зургийн нэр өгнө.

Override Default

background – сонголтыг

идэвхижүүлж нээгдэх

Background харилцах

цонхноос Image

сонголтыг сонгож Browse

товчлуураар зургийнхаа

замыг зааж өгнө.


243

Adjust Image – товчлуураар Adjust Background image

цонхонд зургийн байрлал, хэмжээ зэргийг тохируулж

өгнө.


244

AutoCad програм дээр зурсан зургийг хэвлэх, хэвлэх

хэлбэр болон хэвлэх хуудасны тохиргоог хийх

Зургийг хэвлэхдээ дараах 2 төрлийн төхөөрөмжөөр

хэвлэнэ.

• Windows – ийн орчны Printer ашиглан хэвлэх. Энэ нь

ямарч хэрэглээний програмд тохирдог учраас хялбар

байдаг.

• Плоттер. Плоттер ашиглан хэвлэхийн тулд эхлээд

заавал таниулсан байх шаардлагатай. AutoCad програм

нь өөрийн плоттерийн сантай бөгөөд плоттерууд нь

рс3 гэсэн өргөтгөлтэй файл хэлбэрээр байна.


245

Шинээр плоттер суулгахдаа:

• File/Plotter Manager команд сонгоход нээгдэх Plotters

харилцах цонхноос Add – A – Plotter Wizard команд

сонгоно.


246

Нээгдэх Add Plotter – Introduction Page харилцах цонхны

Next товчлуур дарж Add Plotter – Begin харилцах

цонхонд шилжинэ.

My Computer – уг компьютерт байгаа плоттерийг суулгах

Network Plotter Server – сүлжээнээс плоттер суулгах

System printer –

Windows-д

суулгасан байгаа

принтерүүдээс

суулгах ба Next

товчлуур дарж

дараагийн алхамд

шилжинэ.


247

Хэвлэх хэлбэр өөрчлөх – гэдэг нь хэвлэхдээ зураасны өнгө,

зураасны төрөл, зураасны өргөн зэргийг өөрчилж мөн

AutoCad програм суулгах үед дагалдаж суудаг стандарт

хэлбэрийн хүснэгтийг засварлах, эсвэл шинэ хэвлэх хэлбэр

нэмэхийг хэлнэ. Үүний тулд File/Plot Style Manager

командаар нээгдэх Plot Style харилцах цонх Add–A–Plot Style

Table Wizard команд сонгож Add Plot Style Table харилцах

цонхоноос Next товчлуур дарж шинэ хэвлэх хүснэгтийн

хэлбэрийг үүсгэнэ.

Өнгөнөөс хамаарсан

хүснэгтэн файл (*.ctb)

Нэрлэсэн хэлбэрийн

хүснэгтэн файл (*.stb)


248

Ctb төрөлтэй файл сонгоход нээгдэх Plot Style Table

Editor буюу хэвлэх хэлбэрийг засварлах харилцах цонх.

General – лавлах

мэдээллүүд болон зураасны

төрлийн ерөнхий

машстабыг өөрчлөх(Scale

Factor)

Table View – өнгөний

үзүүлэлтийг хүснэгт

хэлбэрээр харуулдаг.

Form View – өнгөний

үзүүлэлтийг карт хэлбэрээр

харуулдаг.


249

stb төрөлтэй файл сонгоход нээгдэх Plot Style Table

Editor буюу хэвлэх хэлбэрийг засварлах харилцах цонх.

General – лавлах мэдээллүүд

болон зураасны төрлийн

ерөнхий машстабыг

өөрчлөх(Scale Factor)

Table View – хэвлэх

хэлбэрийг сонгох ба Normal

гэсэн сонголтоор ямар ч

өөрчлөлтгүй хэвлэгдэнэ.

Form View – хэвлэх төрөл

сонгох.


250

Зураг хэвлэх цаасны хэмжээг тохируулах

File/Page Setup Manager команд сонгох

Layout/MouseII/File/Page Setup Manager команд сонгох


251

Уг командаар нээгдэх Page Setup Manager харилцах

цонхны Modify командаар нээгдэх Page Setup цонхнs

Printer/Plotter хэсэгт проинтер сонгоно.


252

Paper Size – цаасны хэмжээг сонгоно.

Plot Area/What to plot - юу хэвлэхээ зааж өгнө.

Display – зөвхөн дэлгэцэнд харагдаж буй зураг

Extents – зургийн бүх элементийг багтаах

Layout – уг цонхонд харагдаж буй зураг

Window – зааж өгсөн тэгш өнцөгт хүрээн

доторхийг тус тус хэвлэнэ.

Plot Offset – зургийн захаас авах зайг тохируулна.

Plot Style Table – хэвлэх хэлбэр зааж өгнө.

Acad.ctb – өнгөтөөр хэвлэх

Monochrom.ctb – хараар хэвлэх бол


253

Shaded viewport options - хэвлэх байдлыг тохируулна.

Жнь: 3D объектыг каракас хэлбэрээр, биет байдлаар г.м

Plot Scale – хэвлэх машстабыг тохируулна.

Plot Options – хэвлэх тохиргоог хийнэ.

Plot in Background – дэвсгэр зураг хэлбэрээр

Plot Object Lineweigth – зургийг хэвлэхдээ

зураасны өргөнийг ялгах

Plot with Plot styles – хэвлэх хэлбэр ашиглах

Plot paperspace last – хэвлэх дарааллыг заах

Plot stamp on – зурагт бичлэг нэмэх

Drawing Orientation – зургийн хуудсыг хэрхэн байрлуулах

тохиргоо. /Хэвтээ, босоо г.м/


254

Дээрх тохиргоонуудыг хийсний дараа File/Plot команд

сонгож тухайн зургийг хэвлэнэ.

• Preview – товчлуур

дарж хэвлэх байдлыг

зургаа урьдчилан

харах горимд

шилжинэ.

• ОК – товч дарж

хэвлэнэ.


255

s.cs205 Уурхайн зургийн автоматжуулалт

Documents