Гэмт хэрэгтэн бие х¿н

Áîëîâñðóóëàõ àñóóäàë Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé îéëãîëò, ñóäëàõûí à÷

õîëáîãäîë Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé õàì /õóâèéí / øèíæ Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé êðèìèíîëîãè øèíæ Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿í òºëºâøèõºä íºëººëæ

áàéãàà õ¿÷èí ç¿éëñ Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé àíãèëàë

1. Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé îéëãîëò, ñóäëàõûí à÷ õîëáîãäîë

Гэмт хэрэгтэн бие х¿нийг судлах нь криминологийн шинжлэх ухааны нэг чухал асуудал мөн.

Гэмт хэрэгтэн бие хүний б¿рэлдэн тогтсон онцлогийг судлахгүйгýэр гэмт хэргийн шалтгаан, нөхцөлийг илр¿үлж арилгах, гэмт хэрэгтэн хунийг хүмүүжүүлэх, дахин хүмүүжүүлэх асуудлыг шийдвэрлэх боломжгүй юм.

Ãýìò ÿâäëûí øàëòãààí íºõöºë òýð òóñìàà òîäîðõîé õ¿íèé ãýìò çàí ¿éëèéí ìåàõíèçìûã ñóäëàõàä ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé îíöëîãèéã ñóäëàõ ÿâäàë îíöãîé à÷ õîëáîãäîëòîé .

Гэмт хэрэгтэн бие хүнийг судлах судалгааны зорилго нь àмьдралын тодорхой нөхцөлд тухайн хүний зан төрхийн онцлогт тохирсон шийдвэр гаргах, гэмт зан төлөв үусэх буюу төлөвшин тогтох, бие хүн т¿үний орчны харилцан уйлчлэлийн механизмыг олж илрүүлэх, түунчлэн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх ажлын чиглэлийг зөв тодорхойлоход оршино.

Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèéã ñóäëàõûí ºìíº áèå õ¿íèé òóõàé àñóóäëûã àâ÷ ¿çäýã.

Áèå õ¿í ÿìàãò íèéãìèéí õàðèëöààíä îðîëöîõäîî ººðèé㺺 èëýðõèéëæ áàéäàã ó÷èð áîäãàëü áèåòýýñ ÿëãààòàé.

Õ¿í á¿ð áîäãàëü áèå áîëæ òºðºõººñ áóñ áèå õ¿í áîëæ òºðäºãã¿é.

Õ¿í áîäãàëü áèå / áèîëîãèéí àìüòàí/áîëæ òºðººä íèéãìèéí õàðèëöààíä îðîëöîõûí õýðýýð áèå áÿëäàð, îþóí ñàíààíû òàëààð ºñºæ áîëîâñðîíãóé áîëæ íèéãìèéí îëîí òàëò õàðèëöààíû ¿ð ä¿íä ººðèéí õ¿ì¿¿æèë, ¿çýë áîäîë, ààø àðàíøèíòàé, õóâèéí îíöëîãòîé áèå õ¿í áîëîí òºëºâøäºã.

Áèå õ¿í íýã òàëààñ áèîëîãèéí òºäèéã¿é íºãºº òàëààñ íèéãìèéí á¿òýýãäýõ¿¿í þì.

Ê.Ìàðêñ: “Íèéãýì ººðºº õ¿íèéã õ¿íèéõ íü õóâüä áèé áîëãîäîã áîë õ¿í ìºí íèéãìèéí òºð¿¿ëäýã”, “õ¿í æèíõýíý ìºí ÷àíàðòàà íéèãìèéí á¿õ õàðèëöààíû öîãöîëáîð “ ãýæýý.

Áèå õ¿í-íèéãìèéí õàðèëöààíä îðîëöîæ ýðõ ýäýëæ, ¿¿ðýã áèåë¿¿ëæ ººðèéíõºº àëèâàà ¿éëäëèéí òºëºº õàðèóöëàãà õ¿ëýýõ ÷àäâàð á¿õèé õ¿í

Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿í

Áèå хүний хувьд өөрт нь төлөвшин тогтсон нийгэмд харш үзэл бодол, харьцааныхаа улмаас өөрийн гэмт санаа бодол, сэдэлт зорилгоо хэрэгжүүлэхийн тулд ýрүүгийн хуулиар хориглосон нийгэмд аюултай, гэм буруутай үйлдлийг санаатай ба болгоомжгүй хийсэн этгээдийг хэлнэ.

ОХУ-ын эрдýмтэн, профессор Г.А.Аванесов бичихдээ:

Ãэмт хэрэгтэн бие хүн гэдэг нь хуулиар хориглосон, эрүүгийн хариуцлага хулээлгэхýэр заасан, нийгэмд аюултай үйлдэл ¿йлдсэн бие хүн юм“

ОХУ-ын төрийн шагналт, эрдэмтэн А.М.Яковлев бичихдээ:

Ãэмт хэрэг үйлдсэн бие хүн гэдýг нь хүний шинж чанар, харилцаа, холбоо, зан суртахуун, оюун санааны дотоод ертөнцийг харуулдаг, гэмт хэрэг ¿йлдэхэд нь аль нэг хэмжээгээр нөлºөлсөн нийгэм ба хувийн амьдралын нөхцөлтэй харилцан холбоотой хам шинжээр тү¿ний нийгмийн мөн чанарыг илэрхийлж байгаа нэлээд өргөн хүрээтэй ухагдахуун мөн" гэжээ.

ªºðººð õýëáýë гэмт хэрэгтэн бие хүн гэдэг нь бие хүн гэх социологийн, гэмт хэрэгтэн гэх эрх зүйн ойлголтын нэгдэл юм.

Ãýìò õýðýãòýí ýõýëæ òºðºõã¿é òîäîðõîé áèå õ¿í ãýìò õýðýã ¿éëäýõ õ¿ñýë çîðèëãîòîé áîëæ òýð íü íèéãìèéí õàðèëöààíû ÿâöàä àÿíäàà òºëºâøèíº.

Энэ ойлголт тодорхой бие х¿н нийгэмд харш ¿зэл бодлынхоо улмаас гэмт хэрэг үйлдсэний дараа бий болдог. Харин "гэмт хэргийн субъект", "яллагдагч", "шүүгдэгч", "ялтан гэсэн îйлголтууд нь гэмт хэрýгтэн бие хүн гэсэн ойлголтонд багтах боловч эрүүгийн байцаан шийтгэх ажиллагааны тодорхой ¿е шаттай холбогдож тэдгýэрийн эрхийн байдлыг илэрхийлсэн áºãººä òýäãýýðèéí àãóóëãàä ãýìò õýðýã ¿éëäñýíã õ¿íèé õóâèéí áîëîí ñýòãýë ç¿éí øèíæ¿¿ä õàìààðäàãã¿é.

Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿í æèðèéí õ¿ì¿¿ñýýñ ÿëãààòàé

Гэмт хэрэгтэн бие хүн өөрт нь төлөвшин тогтсон нийгэмд харш үзэл бодол, хэрэгцээ сонирхлын улмаас гэмт хэрэг үйлдсэн байх ба өөрийн санаа бодлоо хэрэгжүүлэхийн тулд хууль бус арга замыг сонгон авсан, гэмт үйлдлээ төгсгөлд нь хүргэж, үр дүнг нь үзэхийг хүсэж байдгаараа жирийн хүмүүсээс ялгаатай.

Алив бие хүн нийгмийн харилцаагаар дамжин нийгмийн мен чанарыг өөртөө шингээсэн байдаг ба хүн хэдийгээр гэмт хэрэг үйлдсэн ч бие хүн шинжээ алддаггүй.

¿ðãýëæëýë

Бие хүн нийгмийн үйл ажиллагааны субъектийн хувьд нийгмийн харилцааны болон нийгмийн учир холбогдол бүхий зан төлвийн илэрхийлэл, нийгмийн ач холбогдол б¿хий шинжүүдийн цогцолбор байдаг бол гэмт хэрэгтэн бие хүн дээрх шинжүүдийг бүрэн агуулдаггүй.

Ïàðèæûí öàãäàà Ôðåéãåð

ßäóó÷óóä ãýìò õýðýãòýíýýñ ÿëãàãäàãã¿é Ãýìò õýðýããòýí íü àæèë õèéæ àìüäðàõààñ

òàòãàëçäàã, íèéãìèéí èäýâõã¿é áàéäàã.

Áåêêàðèà

Õóëãàé áîë ãóéëàí÷ëàë öºõðºëººñ ¿¿äýëòýé õ¿íä ºì÷ëºõ ýðõ áàéõã¿é áîë ºëñãºëºí àìüòàí áîëæ òýð õ¿ì¿¿ñ õ¿í òºðºëõòºíèé àçã¿é õýñýã áîëæ õóâèðäàã.

Òàðèà÷èä ãà¿àðã¿é áàéõ, ºì÷ õºðºíãã¿é áàéõ Õ¿íèéã ¸ñ ñóðòàõóóíààð õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ ¸ñòîé

Ëîìáðîçî

Ãýìò õýðýãòýí áîë áèå õ¿í áîëîõûíõîî õóâüä õ¿é íýãäëèéí ¿åèéí á¿ä¿¿ëýã àìüòàíû çàí òºëâèéã èëýðõèéëæ áàéäàã, óã óäàìàà äóóðàéñàí àìüòàí

Ãýìò õýðýãòýí áèé áîëäîãã¿é òºðäºã Ýõ íü õýýð àëàã óíàãà íü øèéð àëàã

Төрөлхийн гэмт хэрэгтэн бол нийт гэмт хэрэгтэнүүдийн олонхи болдог ба эхээс төрөхдөө л гэмт зан төлөвтөй төрдөг учир тэднийг засан хүмүүжүүлэх арга байхгүй

Төрөлхийн гэмтхэрэгтэнуүд гавлын ясны бүтэц нь гажигтай, олонхи нь далий, хэлтгий гавалтай, эсвэл хэт том, эсвэл жижиг гавлын ястай байдгаас гадна тархины хөгжил муутай, тархины хунираа нь гөлгөр шахам учир ухаан муутай, цөөнгүй хэсэг нь сэтгэл мэдрэлийн өвчтөй байдаг. Тэднийг гаднаас нь хараад л таньж болох дараах шинжүүд байна.

Үүнд : - нүүр царайд нь илт анзаарагдах ямар нэгэн

гаж шинж, төрөлхийн шарх, сорви, бусад шинж тэмдэг байгаа бол

- нүд нь хялар, солир, гүйлгэнэсэн, тунгалаг өнгөтөй

- хамар нь голчлон хэт том, монхор, өргөн, муруй зэрэг хэлбэртэй

- олонхи нь бие бялдар томтой, нуруулаг, хэт усэрхэг

- шуд нь орсгой, соёо нь цухуйсан, давхар шүдтэй, өнгөө алдсан

- толгойн үс нь тачир, халзрах хандлагатай, зарим нь хэт өтгөн хар, хүрэн үстэй

- царайд нь эрт үрчлээ суух ба барзгар хар царайтай, зэвүун, хүйтэн төрхтөй

- бие дээрээ шивээс хийлгэдэг - ихэнхи нь муухай үнэртэй, хөлс, хулмас, хир,

махны үнэртэй - бүдуүлэг, түрэмгий, хувиа хичээсэн зан төрхтөй.

2. Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé õàì /õóâèéí / øèíæ

1. Гэмт хэрэгтэн бие хүний ухамсарт нийгэмд харш үзэл бодол ямар нэгэн хэмжээгээр бүрэлдэн тогтсон байна.

2. Өөрийн үйл ажиллагаагаа удирдан жолоодох чадвартай, эрүүгийн хариуцлага хүлээх насанд хүрсэн хүн байна.

3. Нийгэмд харш үзэл бодîл, çîðèëãûí óëìààñ ýð¿¿ãèéí õóóëüä çààñàí íèéãýìä àþóëòàé ¿éëäýë, ýñ ¿éëäýõ¿é õèéñýí байна.

Эдгээр хам шинжүүдийг нарийвчлан тогтоосоноор ял шийтгэлийг ялгамжтай оногдуулах, гэмт хэрэгтэнийг äàõèí ãýìò õýðýã ¿éëäýõýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, хүмүүжүүлэх асуудлыг зөв шийдвэрлэхэд чухал ач холбогдолтой.

ихэнхидээ сэтгэлийн байнгын түгшүүртэй явдаг, өөртөө итгэлгүй, нийгэмд ашигтай холбоо, хэлхээ сул, нийгмийн

баялагаас хувь хүртэх боломж багатай, зан авир муутай, тэвчээргүй, түрэмгий байх нь олонтоо

Криминологийн шинжлэх ухаан гэмт хэрэгтэн бие хүнийг янз бүрийн түвшинд судëàæ áàéíà. Òóõàéëáàë òодорхой гэмт хэрэг үйлдсэн хүмүүсийг нэг бүрчлэн судлах, янз бүрийн хэв шинж болон нийгмийн бүлгээр нь бүлэглэж судлах, гэм буруутай хумүүсийг нэгтгэн судëàõ ãýõ ìýò.

Гэмт хэрэгтэн бие хүн гэдэг ойлголт нь хэзээ үүсэж, хэдийд дуусгавар âý?

Гэмт хэрэг үйлдсэн үеэс эхлэн засарч хүмүүжих хүртэл гэмт хэрэгтэн бие хүнд тооцно

Эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн үеэс эхлэн ял шийтгэлгүйд тооцох хүртэл

Шүүхийн шийтгэх тогтоол гарсан үеэс ял øèéòãýëã¿éä òîîöîãäîõ хүртэл.

3. Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé êðèìèíîëîãè øèíæ

Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé á¿òöèéã àâ÷ ¿çýõýä ýíý íü ÿìàð øèíæ¿¿äýýñ á¿ðäýæ áîëîõûã òîãòîîõ øààðäëàãòàé áàéäàã.

ªºðººð õýëáýë ãýìò õýðýã ¿éëäýõýä õ¿ðãýñýí õàðø ¿çýë áîäîë, ãýìò çàí òºëâèéã òîäîðõîéëîõ, èëð¿¿ëýõýä à÷ õîëáîãäîë á¿õèé øèíæ¿¿ä áàéíà

Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé êðèìèíîëîãè øèíæèéã òîãòîîõ íü ãýìò õýðãèéí øàëòãààí íºõöëèéã òîãòîîõ, ãýìò ÿâäëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà çàìûã îíîâ÷òîé áîëîâñðóóëàõ, íýã á¿ð÷èëñýí íºëººëºë ¿ç¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé.

Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé êðèìèíîëîãè øèíæèéí á¿òöýä:

1. Íèéãýì õ¿í àì ç¿é áà ýð¿¿ãèéí ýðõ ç¿éí øèíæ

2. Íèéãìèéí àìüäðàëûí ÿíç á¿ðèéí õ¿ðýýí äýõ õàðèëöàà, õîëáîî, íèéãìèéí ¿¿ðýãòýéí õîëáîîòîé øèíæ

3. Çàí òºëºâ ñýòãýë ç¿éí øèíæ

Íèéãýì õ¿í àì ç¿é áà ýð¿¿ãèéí ýðõ ç¿éí øèíæ

Ýíý øèíæ íü àãóóëãààðàà ãýìò õýðãèéí øàëòãààí áîëîõã¿é. Áèå õ¿í áîëæ òºëºâøèõíºõöºë, ò¿¿íèé õýðýãöýý, ñîíèðõîë, ñýäýëò çîðèëãî, íèéãìèéí ¿¿ðýãòýéè õîëáîîòîé.

Ýíý øèíæèä íàñ, õ¿éñ, áîëîâñðîë, íèéãìèéí áàéäàë, ãýð á¿ëèéí áàéäàë õàìààðíà.

Íàñ

48.1% 18-30 íàñíû, 15.3 % íü 30-35 íàñíû 53% íü 36-ààñ äýýø íàñíû õ¿ì¿¿ñ áàéíà.

Õ¿éñ

Õ¿÷ õýðýãëýñýí ãýìò õýðãèéí äèéëýíõèéã ýðýãòýé÷¿¿ä ¿éëääýã

Ýìýãòýé÷¿¿ä èõýâ÷ëýí ºì÷èéí ýñðýã /çàëèëàí ìýõëýõ/ãýìò õýðýã ¿éëäýõ

Ýìýãòýé÷¿¿ä ãýð á¿ëèéí òààã¿é õàðüöààíààñ áîëæ õ¿íèéã ñàíààòàé àëàõ ãýìò õýðýãò õîëáîãäîõ

Насанд хүрээгүй хүмүүс, эмэгтэйчүүд, хижээл.насны хүмүүс нийгмийн гадаад орчны таагүй нөлөөлºлд эмзэг ºртөмтгий байдаг.

Íèéñëýëä íèéò 9110 ãýìò õýðýãòýíýýñ 1156 õ¿í íü ýìýãòýé áàéíà.

Ýìýãòýé õ¿í îðîëöñîí õ¿í 5.4 õóâèàð ºññºí Õ¿¿õýä îðîëöñîí ãýìò õýðýã 29.1 áóóðñàí Ãýìò õýðýãò 18642 õ¿í õîëáîãäîí øàëãàãäñàíû

2062 õ¿í íü ýìýãòýé 11.1 % ýìýãòýé, 5.8% õ¿¿õýä

Íèéãýì, ãýð á¿ëèéí áàéäàë

Ãýð á¿ëòýé, àæèëòàé õ¿ì¿¿ñ ãýìò õýðýã ¿éëäýõ íü õîâîð

Ãýð á¿ë íü õýð¿¿ë ìàðãààíòàé áàéõ íü õ¿¿õýä ãýð á¿ëýýñ äàéæèõ ãýð á¿áóðó çàìààð îðîõîä õ¿ðãýäýã.

Ãýð á¿ëèéí òîãòîâîðã¿é áàéäàë Àæèë ìýðãýæèë, ñóðãóóëü Áîëîâñðîë, ñî¸ëûí ò¿âøèí

24.6%-ûã àæèë÷èí ìàë÷èí 6.5%ûã àëáàí õààã÷ 6.2%ûã îþóòàí ñóðàã÷ 0.4%-ûã ñóðãóóëü çàâñàðääñàí õ¿¿õýä 0.5 %-ûã òýíýìýë àìüäðàëòàé 0.2 %-ûã õîðèãäîë 61.6%-ûã òîäîðõîé ýðõýëñýí àæèëã¿é õ¿í

Íèéãìèéí àìüäðàëûí ÿíç á¿ðèéí õ¿ðýýí äýõ õàðèëöàà, õîëáîî, íèéãìèéí ¿¿ðýãòýéí õîëáîîòîé øèíæ

Íèéãìèéí õàðèëöààíä ýçëýõ áàéð ñóóðüòàé õîëáîîòîé òîäîðõîé á¿ëýã, äàâõàðãà, õàìò îëíû ýãíýýíä áàãòàæ òýäýíä õàíäàæ áàéãàà áàéäàë, íèéãìèéí ãèø¿¿äòýé õàðüöàæ áàéãàà áàéäàë çýðýã øèíæ¿¿ä õàìààðíà.

Òóõàéëáàë: ñóðãóóëü õàìò îëíîîñ õºíäèéðñºí, íèéãýìä áîëîí ººðò àøèãòàé õîëáîî ñóëàðñàí, íèéãìèéí èäýâõ ñóë

Áóñäûã ¿ë îéøîîñîí, ¿¿ðãýý óõàìñàðëàäàãã¿é, áóðóó íºëººíä àìàðõàí àâòäàã, çîðèëãî áàéõã¿é, íèéãýìä èäýâõã¿é áàéð ñóóðü ýçëýõ

Çàí òºëºâ ñýòãýë ç¿éí øèíæ

Ýíý øèíæ íü òîäîðõîé, íºõöºë, òîõèðîî á¿ðäñýí ¿åä ãýìò çàí òºëâèéã ñîíãîí àâàõ, ãýìò õýðýã ¿éëäýõ àðãààð õýðýãöýýãýý õàíãàõ ãýñýí çîðèëãîîð ¿¿ñäýã.

Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé äîòîîä ìºí ÷àíðûã òîäîðõîéëîõ ÷óõàë õýìæ¿¿ð

Áóääûí ñóðãààëüä õ¿íèéã çàí ÷àíàðûíõ íü õóâüä 4 çýðýãò õóâààæ áîëíî:

Çîâæ øàíàëæ áóé õ¿ì¿¿ñ áàãòàíà. Òýä áóðóó ñóðãààëûã äàãàæ áèå áÿëäðàà çîâîîæ òàð÷ëààäàã.

Áóñäûã çîâîîæ áóé õ¿ì¿¿ñ îðíî. Àìüä àìüòíû àìèéã õºíººõ, õóëãàé õèéõ çýðýã îëîí ìóó ¿éëèéã õèéäýã.

ªºðñ人 çîâæ áóñäûã çîâîîäîã õ¿ì¿¿ñ áàãòàíà.

ªºðºº ¿ë çîâæ áóñäûã ¿ë çîâîîäîã õ¿ì¿¿ñ. Òýä òàéâàí, àìàð àìãàëàí áàéäàëä, àëèâàà õ¿ñýë øóíàëààñ àíãèä àìüäàðäàã.

Åðòºíöºä ãóðâàí òºðëèéí õ¿ì¿¿ñ áóé.

1. ×óëóóí äýýð ñèéëñýí áè÷èã ë¿ãýý õ¿ì¿¿ñ- óóðëàæ óöààðëàõ íü îëîíòàà, òýð íü óäààí ¿ðãýëæèëæ ìºä àðèëàõã¿é.

2. Ýëñýí äýýð çóðñàí áè÷ýýñ ë¿ãýý õ¿ì¿¿ñ- óóðëàæ óöààðëàõ íü èõ áîëîâ÷ óóð õèëýí íü ò¿ðãýí àðèëæ çàìõàðäàã.

3. Óñàí äýýð áè÷ñýí áè÷ýýñ ë¿ãýý õ¿ì¿¿ñ- òýä áóñäûã ìóó÷èëäàãã¿é, ìóó ìóóõàé þìíû òóõàé ñîíñîîä õýðýãñäýãã¿é áºãººä ñàíàà ñýòãýëä íü ÿìàãò ýíõ òàéâàí àìàð àìãàëàí áàéäàã.

1. Çàíòºëºâèéí øèíæèä: ¸ñ ñóðòàõóóí, óëñ òºðèéí ¿çýë áàðèìòëàë,

åðòºíöèéã ¿çýõ ¿çýë, èòãýë ¿íýìøèë, àìüäðàëûí ¿íýëýìæ, òºñººëºë, õ¿ñýë ýðìýëçëýë, ñîíèðõîë, ñýòãýõ¿éí ¿éë àæèëëàãààíû îíöëîã çýðýã îëîí àñóóäëûã òîãòîîõ øààðäëàãàòàé.

Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿í íü

Íèéãìèéí ¿íýò ç¿éëñèéí òàëààð ñºðºã òºñººëºëòýé áàéõ, õàð àìèà áîäîõ, ýíýðýí õàéðëàõ ºðºâäºõ ñýòãýëã¿é, ¿çýí ÿäàõ, çºâõºí ãýìò õýðýã ¿éëäýõ çàìààð õýðýãöýýãýý õàíãàõ

Ñýòãýë ç¿éí øèíæèä

Ñýòãýë õºäëºë, ààø, àðàíøèí, ìýäðýìæ, õººðºë ñààòàë, ñýòãýë ñàíààíû ººð÷ëºëò, òýì¿¿ëýë, çîðèã òýâ÷ýýð çýðýã øèíæ¿¿ä õàìààðäàã.

Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿íèé ýð¿¿ãèéí ýðõ ç¿éí øèíæèä ãýìò õýðýã ¿éëäñýí öàã ãàçàð, ãýì áóðóóãèéí ñýäýëò çîðèëãî, àðãà, ó÷ðóóëñàí õîõèðîë çýðýã õàìààðíà.

Ïñèõîàíàëèç ¿çýë áàðèìòëàë

Ç.Ôðåéä –- ñýòãýöèéí ºâ÷íèéã îíîøëîõ - Áèå õ¿íèé õºãæëèéí òàëààðõ îíîë

Áèå õ¿íèé á¿òýö

Ê. Þíã - ýêñòðàâåðò – ãàäàãøàà

ñýòãýëèéí õºäºë㺺íòýé - èíòðîâåðò- äîòîãøîî

ñýòãýëèéí õºäºë㺺íòýé Àíõäàã÷ ä¿ð

Õ¿¿õýìñýã Ýðø¿¿äèéí

Áóñäààñ äóòóó áàéãààãàà ìýäðýõ ìýäðýìæ íü

A.Àäëåð Ýä ýðõòíèé ãàæèã ýñâýë ñîãîãòîéãîîñ Õýò èõ ýðõë¿¿ëýí õàëàìæèëñíààñ Ãàäóóðõàãäàí, øîîâäîðëîãäñîíîîñ ¿¿ñäýã.

Тед Банди Тvvнийг мэргэжилтнvvд зуу гаруй хvн амины хэрэгт

сэжиглэдэг ч тэрээр 30 эмэгтэйд vхлийн замыг заасан гэдгээ хvлээн зєвшєєрсєн байна. Тед нь золиос болох эмэгтэйчvvдийнхээ анхаарлыг дур булаам бєгєєд боловсролтой эр мэтээр татдаг байжээ. Энэ гаж донтой цуврал алуурчинд “олзоо барихад” нь жvжиглэх авъяас нь их хэрэг болдог байж. “Нейлонон алуурчин” хохирогчоо боож алахаас ємєн хvчиндэж, бороохойгоор хvн танихын аргагvй болтол нь зоддог байжээ. Дашрамд дурдахад Тед болон тvvний vйлдлvvдээр найруулагч Баффало Билл “Хурганы дуу хураалт” хэмээх кино хийсэн байдаг. Шvvх тvvнд цаазаар авах ял оноож, 1989 оны 1-р сарын 24-ний єдєр цахилгаан сандал дээр суулган, амийг нь тасалжээ.

Ýä Ãåéí Эдвард Теодор Гейн – нь хэдийгээр бусадтайгаа харьцуулахад цєєхєн

буюу 2 л хvний амийг бvрэлгэсэн гэсэн баримттай боловч АНУ-ын тvvхэн дэх хамгийн дуулиантай алуурчдын тоонд зvй ёсоор багтдаг юм байна. Учир нь тvvний золиоснууд хамгийн харгис хэрцгийгээр, дэлхийг цочролд оруулахуйц зэрлэг балмад vйлдлийн vр дvнд хорвоог орхисон байдаг. Хєршvvд нь Эд Гейн-ыг солиотой хvн биш харин бага зэрэг сонин зантай боловч хорхойд хоргvй нэгэн хэмээн vзэж, тvvгээр хvvхдvvдээ харуулахаар орхидог байжээ. Тэгтэл єнєєх “итгэл даахуйц, бага зэргийн сонин зантай хvvхэд хардаг хvн” маань нам гvм шєнийг цагаар оршуулгын газраар тэнэж, булш ухаж мєчилдєг донтой байжээ. Тэр тусмаа тvvнд саяхан булшлагдсан залуухан эмэгтэйн цогцосыг оролдох нь хамгийн их таалагддаг байсан аж. Эд Гейн vхсэн хvмvvсийн биений зарим хэсгийг гэртэй авч ирж, удалгvй єєрийн гэрээ хананд єлгєсєн гавлын яс, тасарсан толгойгоор дvvргэжээ. Мєн тэрээх эмэгтэй хvний арьсаар єєртєє ємсгєл хийж, байнга гэртээ ємсдєг байж. Гейн-ийг баривчлах vед гэрээс нь хvний арьсаар хийсэн багнууд болон тасарсан толгойнууд олсон байна. Тvvнээс гадна хvний арьсаар хийгдсэн пальто, хоёр ємд, хvрэм, костюм тєдийгvй хvний арьсаар бvрсэн сандал, эмэгтэй хvний хєхєєр бvтээгдсэн бvс, араг ясаар хийсэн шєлний таваг гэх зэрэг бvхэл бvтэн эд хогшлын бvрдлийг цагдаа нар олжээ. Шvvх хурлаар энэхvv гаж донтонг хэрэг хvлээх чадваргvй гэж vзэн сэтгэл мэдрэлийн эмнэлэгт яаралтай хэвтvvлэх шаардлагатай гэж тогтоосон байна. Гейн 1984 онд сэтгэл мэдрэлийн эмнэлэгт амьсгал хураажээ.

Æîí Óýéí Ãåéñè Энэ бол нийт 33 залууг хvчиндэж, амийг нь залгисан Америкийн

цуутуй цуврал алуурчин, гаж донтон юм. Тэрээр “алиалагч- алуурчин” гэдгээрээ мєн алдартай этгээд ажээ. Тэрээр єєрийгєє залуу насандаа уруу татагдаж, алуурчин болох гараагаа эхэлсэн гэж ярьдаг байна. Жон Уйн Гейси 1972 онд анхныхаа аллагыг санамсаргvй байдлаар vйлдсэний хохирогч нь гомосекс харилцаатай асан хамтрагч нь байжээ. Харин дараагаар нь тэрээр гэмшиж, сэтгэлээр унахын оронд цусны амтанд эргэж буцалтгvй орж, энэ тэндэхийн цэнгээний газруудаар явж, гомо залуучуудтай танилцан, гэртээ дагуулж ирээд хvчиндэж, тамлаж байгаад амийг нь хороодог болсон байна. Харин цогцоснуудыг нь ихэвчлэн хонгилын єрєєнд нуудаг байжээ. Нэг удаа тэрээр гэртээ хоёр ижил хvйстэн залууг дагуулж ирээд, хоюулангийнх нь амийг хєнєєснийхєє дараа бие биенийх нь билэг эрхтэнг аманд нь хийж (69 байрлал) оршуулсан байна. Энэ алуурчныг баривчлах vед хонгилоос нь 29 хvний цогцос олдсон бєгєєд цагдаа нар хорт хийгээс хамгаалах баг зvvж ажиллахаас єєр аргагvй байжээ. Гаж донтон єшєє 4 хохирогчийнхоо цогцсыг голд живvvлсэн байна. Ихэнх золиоснууд нь маш эвгvй байрлалтай байсан бєгєєд заримынх нь аманд билэг эрхтэн vмхvvлсэн байжээ. Шvvх хурал тvvнд 12 удаа цаазаар авах ял, бvх насаар нь хорих ялыг 21 vржvvлэнтэй тэнцэх хугацаагаар хорих ялуудыг тус тус оноожээ (тэглээ гээд ч яахав дээ). Ингээд Гейси-г 1994 оны 5-р сарын 10-ны єдєр vхлийн тарилга хийж, албан ёсаар цаазаар авсан байна.

4.Ãýìò õýðýãòýí áèå õ¿í òºëºâøèõºä íºëººëæ áàéãàà õ¿÷èí ç¿éëñ

Íèéãìèéí õ¿÷èí ç¿éë: Ãýð á¿ë Õàìò îëîí

Ãýð á¿ë Хүний хүмүүжлийн анхдагч суурь нь гэр бүлийн

хүмүүжил, эцэг эхийн зан төлөв, тэдний хоорондын харилцаан дээр үндэслэгдэж тогтдог.

Гэр бүл дэх хүмүүжлийн буруу нөлөө, эцэг эхийн хайр халамж дутах, хүүхдийг гэр орноосоо дайжихад хүргэх зэрэг нь хүүхэд хүмүүжлээр доголдох, зан авир нь эвдрэх үндэс болдог.

Гэр бүлийн хүмүүжлийн дараах буруу хэлбэрүүд хүүхдийн зан авир эвдрэх, буруу хүмүүжих нөхцөлийг бүрдүүлдэг.

Үүнд : - Гэр бүлийн гишүүдийн хэн нэг нь нийгэмд харш зан

төлөвтөй байх /хэт шуналтай, хувиа хичээсэн, байнга архидан согтуурдаг г.м / .

- Эцэг эх нь хүүхдээ хүмүүжүүлэх буруу аргыг хэрэглэдэг /хэт эрхлүүлэх, зөнд нь орхих, бие биенээсээ үндэслэлгүй өмөөрөх г.м /

Õàìò îëîí Бие хүн хүүхэд ахуй наснаасаа эхлэн ясли,

цэцэрлэг, дунд, дээд сургууль, ажлын хамт олны дунд өсөж хүмүүжсэний дүнд үзэл бодол нь тогтдог.

Хамт олонгүй сургууль завсардсан, зожиг нэгэн бол нийгэмд харш зан төлөвтөй болох магадлал өндөртөй.

Тухайн хамт олны гишүүд ажилдаа хойрго, цалгар назгай, архидан согтуурдаг, хулгай хийдэг, хов жив, хэрүүл маргаан хеецөлдцөг бол бие хүний хүмүүжил зан төрхөд сөрөг нөлөө үзүүлж нийгэмд харш зан төлөвтөй болох нэгэн нөхцөл болдог.

Харин хамт олон эв нэгдэлтэй, эрдэм ном, ажил хөдөлмөрт шамддаг, бие биенээ дэмжин тусалдаг бол энэ нь гишүүдэд эерэг нөлөө үзүүлж зан төлөв нь тайван, ирээдүйдээ итгэлтэй байж гэмт хэрэг үйлдэх, хэв журам зөрчих явдлыг эрс бууруулдаг нь судалгаагаар нотлогдсон байна.

Бие хүнийг хүрээлэн байгаа бичил орчинд найз нөхөд, багш нар, хөршүүд, хамаатан садан зэрэг хамгийн ойрын хүрээллийг хамааруул

Ýðèõ Ôðîìì

Õ¿íèé ãàíöààðäàë òóñãààðëàãäìàë áàéäëûí òóõàé àâ÷ ¿çýæ áàéñàí.

1. Àâòîðèòàðèçì – õýò ýðõ ÷ºëººòýé áàéñíû óëìààñ ººðºº àëäñàí ýð÷ õ¿÷ýý îëæ àâàõûí òóëä õýí íýãýíòýé õîëáîãäîõ õàíäëàãà.

Ìîçàõèñò /õýò àð÷ààã¿é àÿëäàí äàãàëäàã÷/

Ñàäèñò /äàðàíãóéëàã÷, ãàæ/Äåñòðóêòèâèçì – óñòãàí ñ¿éòãýõ õàéðëàí

íèã¿¿ëñýõ çàìàà𠺺ðèéí äóòóóã íºõäºã. 3. Êîìôîðìèçì – àÿëäàí äàãàëäàõ.

Áèîëîãèéí õ¿÷èí ç¿éë Гэмт хэрэгтэнүүдийн 10 орчим хувь нь сэтгэхүйн

хувьд бүрэн эрүүл биш, ямар нэгэн гажигтай, наад зах нь янз бүрийн донд нэрвэгдсэн байдгийг судлаачид тогтоожээ.

Хүний мэдрэлийн систем, сэтгэлзүй нь гэмт зан төлөв төлөвшихөд нөлөөлөх ба гэмт хэрэгтэнүүд өөрийн сэтгэлзүйн тогтворгүй байдал, сөрөг зан үйлийн нөлөөгөөр хэвийн амьдралын нөхцөлд ч тааламжгүй байдлыг мэдрэх нь олонтоо.

Ийм хүмүүс гадны нөлөөллийн мөн чанар, зорилго, агуулгыг буруугаар тусган авах нь түгээмэл бөгөөд хүнд, онц хүнд гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдүүдийн дунд сэтгэцийн өвчтөй хүмүүс цөөнгүй байна.

Хүн бүрд гэмт зан төлөв төлөвших, үүний үр дагавар болсон гэмт хэрэг үйлдэхэд нөлөөлдөг төрөлхийн авир байдаг гэж үзэх ундэслэлтэй бөгөөд хүнд байгалиас заяасан оюуны болон бие махбодын хүчин чадал, авир араншин, бодит боломжоороо харилцан өөр байдаг.

Хүний сэтгэцийн үйл ажиллагааны гаж тусгал, хий юм узэгдэх, юмсын дүрс өөрчлөгдөж харагдах, ой тогтоолт ихсэх, сулрах, сэтгэлийн хэт хөөрөл, уналт, түгшүүрэл, архидах дон, бэлгийн дур гажилт, солиорол зэрэг сэтгэцийн онцлог байдал, өвчинүүд нь биологийн шинжтэй.

Ийм сэтгэцийн өвөрмец байдлууд, сэтгэл мэдрэлийн өвчнүүд нь тухайн хүнийг гэмт хэрэг үйлдэхэд хургэдэг ба биеэ барих чадвар, механизмыг сулруулдаг байна.

Тодорхой хүн сэтгзл мэдрэлийн өвчин, бусад онцлог нөхцөл байдлын улмаас гадны нөлөеллийг ухаалгаар тусган авах, биеэ барих, өөрийгөө зөв жолоодох чадвар нь алдагддаг.

Удамшил нь биологийн шинжид хамаарах гол хүчин зүйлсийн нэг бөгеөд генеологийн судалгааны үндэс нь эцэг эхийн удамших шинж чанарууд үр хүүхэддээ дамжих ерөнхий зүй тогтол юм.

Бэлгийн үржлийн явцад эцгийн 23, эхийн 23 хромосом нэгдэж уг хромосомууд дахь ижил төрлийн мэдээлэл бүхий эцэг эхийн генүүдээс аль нэг нь өөрийн мэдээллийг илэрхийлэх талаараа давамгайлдаг

Энэхүү давамгайлсан генээр дамжиж тухайн хүний онцлог шинж тэмдэгүүд хүүхдэд нь удамшдаг.

Гэмт хэрэгтэнүүдэд түгээмэл байдаг шинж нь

өөрийн орчны эсрэг нөлөөллөөс дайжин алив зохист үйлдэлд идэвхигүй ханддаг, амар хялбар байхыг эрэлхийлж амьдрах хүсэлтэй, өөрийгөө бусдаас дээгүүр тавьдаг

2. Гэмт хэрэгтэн бие хүний онцлог

Гэмт хэрэгтэн бүрт тодорхой шинж, хувийн онцлог байдаг.

Өөрөөр хэлбэл гэмт хэрýгтэн бүр биå хүн учир өөрийгөө тодорхойлох олон шинж чанарыг агуулсан байдаг.

Тэд эрх з¿й, зан суртахууны хэм хэмжээг муу эзэмшсэн, нийгмээс, нийгмийн ¿нэт зүйл, нийгмийн жижиг бүлгээс [гэр б¿л, хамт олон гэх мэт] хөндийрч нийгэмтэйгээ ашигтайгаар дасан зохицох чадвар муу байдгаас тэдгээр жижиг б¿лг¿¿дэд дасан зохицох оролдлого хийхдээ багагүй бэрхшээлүүдтэй тулгардаг

Хуний хувийн онцлог нь нэгдмэл, дàвтагдашгүй байх, онцлог зэрэг түүний салшгүй чанаруудаар õÿçãààðëàãäàõã¿é

Хувийн онцлогийн тухай ойлголт нь зөвхөн хувийн нэгдмэл биш, харин хувийн давтагдашгүй чанарыг ялгахад, тодорхой хүний олон талтай шинж чанаруудын нэгдлийг магадлахад туслана. Эдгээр шинж чанарууд нь гэмт хэрэгтний аж төрөхүй, бүх л зан төлөв, тэр гэмт хэрэгт нь ч бас илэрч, гэмт зан төлөвийн шалтгааныг улам òîäîðõîé болгож байдаг.

Нийгмийн сөрөг нөлөө, жишээлбэл, хүний хувийн, юуны түруүнд зан суртахуун-сэтгэл зуйн онцлогууд нь хүний ахуй, амьдралын үйл ажиллагааны тодорхой нөхцөлүүдтэй харилцан нөлөөлж бие хүнийг нийгэмд сөргөөр твлөвшүүлэхэд хүргэдэг байна. Цөөнгүй гэмт хэрэгтнүүдэд ертанцийг үзэх үзэл гэж нэрлэж болох үзэл бодлын тогтвортой систем, их авхаалж санаачлагатай, хувийн онцпог нь хурцтод илэрсэн байдаг.

Сэтгэл зуйн хэд хэдэн тусгай судалгаа нь алуурчдын хамгийн түгээмэл шинж чанар нь сэтгэл зүйн хувьд сэв суусан шархтай байдал, орчноосоо аюул заналхийлэл хүлээсэн байдал байдаг гэдгийг тогтоосон юм.

Түгшүүртэй бие хүн нь орчин тойрноо огт өөрөөр хардаг ба орчин тойрныхоо нөлөөнд тэр л хэмжээгээрээ хариу үйлдэл хийж байдаг. Түуний гол зонхилох шинж чанар нь амьдрал дахь өөрийн байр сууриа хамгаалах, өөрийгөө хамгаалах, өөрийгөө зºвтгөх үүднээс бусдыг ул сонсох явдал юм.

Гэр булийн гишүүдийн зөрчил, сэтгэл хөдлөлөө барих чадваргүй байдал нь хүчирхийлэх гэмт хэрэг гарах шалтгаан болсоор байна.

Гэмт хэрэгтэн бие хүний ангилал

Гэмт хэрэгтэн бие хүнд шинжлэх ухааны үндэстэй ангилал хийх явдал олон талын ач холбогдолтой.

Гэмт хэрэгтэн бие хунд ангилал хийхдээ янз бүрийн шалгуур үндэслэлийг харгалзаж болно. Тухайлбал, үйлдсэн гэмт хэргийнх нь төрлөөр ангилалт хийж болно. Ийм ангилал нь тзр бурий гэмт хэрэгтний онцлог шинжийг харуулж чадахгуй.

Гýмт хэрэгтэн бие хунд ангилал хийх үндэслэл нь т¿¿ний зорилгоос шууд хамаарна.

Криминологийн шинжлэх ухааны үүднээс гэмт хэрэгтнийг àнгилахдаа гэмт явдлыг судалж, урьдчилан сэргийлэх түүнчлэн тодорхой гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх гол зорилгод чиглэдэг юм.

Ãэмт хэрэгтэнүүдийг үйлдсэн хэргийнх шинж чанар, гэм буруугийн

хэлбэр, сэдэлт, зорилгыг нь харгалзан

хүч хэрэглэсэн гэмт хэрэг үйлдэгсэд шунахай сэдэлттэй гэмт хэрэг үйлдэгсэд санаатай болон болгоомжгүй гэмт хэрэг

үйлдэгсэд гэх зэргээр ангилж байна.

Насных нь байдлаар

Хүүхдүүд залуу гэмт хэрэгтэнүүд идэр насныхан хөгшин гэмт хэрэгтэнүүд

¯йлдсэн гэмт хэргийн ангилалтаар нь

хөнгөн гэмт хэрэг үйлдэгсэд хүндэвтэр гэмт хэрэг үйлдэгсэд хүнд болон онц хүнд гэмт хэрэг

үйлдэгсэд гэж ангилна.

Гэмт хэрэгтэн бие хүнд төлөвшин тогтсон нийгэмд харш зан төлвийнх

нь гүнзгийрсэн байдал, урьд ял шийтгэгдсэн эсэх зэргийг нь

харгалзан:

анх удаа гэмт хэрэг үйлдэгсэд давтан гэмт хэрэг үйлдэгсэд рецедив гэмт хэрэгтэн онц аюултай гэмт хэрэгтэн

гэж ангилна.

Îð÷èí ¿åä

Тохиолдлын гэмт хэрэгтэн Нөлөөнд автсан гэмт хэрэгтэн Тогтворгүй гэмт хэрэгтэн Хортой гэмт хэрэгтэн Онц аюултай гэмт хэрэгтэн

Тохиолдлын гэмт хэрэгтэн

гэмт хэрэг үйлдэх үедээ зан төрх нь эвдрээгүй, тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа санаатай болон болгоомжгүй гэмт хэрэг үйлдэгсэд

Нөлөөнд автсан гэмт хэрэгтэн

нийгэмд харш зан телөв тогтоогүй боловч өөрийн бодол, зориг шийдвэр муутай, бусдын буруу нөлөө, хатгалтанд автаж санаатай гэмт хэрэг үйлдэгсэд

Тогтворгүй гэмт хэрэгтэн

анх удаа санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн боловч нийгэмд харш зан төлөв тогтсон, урьд нь захиргааны болон бусад зөрчил гаргаж байсан, тодорхой тохироо бүрдсэн үед гэмт хэрэг үйлдэхэд бэлэн этгээд

Хортой гэмт хэрэгтэн

нийгэмд харш зан төлөв нь гүнзгийрсэн, урьд нь гэмт хэрэг үйлдэж ял шийтгэгдэж байсан, эсвэл анх удаа хүнд, онц хүнд гэмт хэрэг санаатай үйлдсэн этгээд хамаарна.

Онц аюултай гэмт хэрэгтэн:

нийгэмд харш зан төлөв бүрэн төлөвшсөн, зан авир, ёс суртахууны гүнзгий эвдрэлтэй, онц аюултай гэмт хэрэгтэнээр тооцогдсон гэмт хэрэгтэнүүдийг хамааруулж болно.

Мөн гэмт хэрэгт хамтран оролцсон байдлаар нь

ганцаараа үйлдсэн бүлэглэн үйлдэгчид зохион байгуулалттай гэмт

бүлгийн гишүүн гэж ангилна.

Гэмт хэргээ үйлдэж байгаа арга барил, ул мөрөө нуун

далдлах чадвараар: сонирхогчид мэргэжлийí гэмт хэрэгтэн рецедивүүд гэх мэтээр ангилж болно.