Seçil Pala 1979 yılında Denizli’de doğdu. İlkokul, ortaokul ve lise eğitimini Denizli’de tamamladıktan sonra Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde İşletme Bölümü’nü bitirdi. Uzun yıllar boyunca bir firmada dış ticaret müdürü olarak çalıştı ve bir gün profesyonel iş hayatını bırakmaya karar verdi. O günden sonra, bir blog açtı ve gezdiği ülkeleri, tarihi eserleri, müzeleri, galerileri yazmaya başladı. Küçüklüğünden beri var olan sanat sevgisi, gezilerinde birçok eserin orijinalini görmesiyle daha da arttı. Gördükçe daha çok hayran olduğu bu eserlerin daha çok çocuğa ve gence ulaşmasını istedi. Bu amaçla, 2018 yılında bir kız yetiştirme yurdunda gönüllü olarak sanat tarihi dersleri vermeye başladı. Aynı dönemde de ilk kitabı Sihirli Sanat Yolculuğu’nu kaleme aldı.

Müjde Başkale 1986 yılında Akdeniz’in portakal çiçekleriyle ünlü ili Adana’da doğdu. Hikâyeler dinleyerek, okuyarak ve hayal ederek büyüdü. Hayal gücü, onu önce tiyatro sahnesine taşıdı. Pera Güzel Sanatlar Akademisi’nde tiyatro eğitimi aldı. Pek çok özel tiyatroda oyuncu, yönetmen yardımcısı olarak çalıştı. Seslendirme sanatçısı olarak birçok kahramanı canlandırdı.

Çocukluğundan beri en büyük tutkusu, dinlediği ya da okuduğu hikâyeleri resimlemekti. Bu yüzden hep çizdi ve yeteri kadar büyüyünce illüstratör oldu. Şimdi artık hayal gücü onu istediği her yere taşıyor. Bazen bir şiir kitabının içine, bazen çocukların başucuna, bazen de bir martının kanadına... Müjde Başkale’nin resimlediği diğer kitaplar İda ve Mila Kuş Gibi, İda ve Mila Zürafan Ne Sever?, İda ve Mila Ressam Kedi Üzüm, Muhteşem Hayal Makinesi, Nurcan Teyze ve Martılar, İstiridye Masal Anlatıyor, Efe’nin Büyük Gezintisi, Denis Çetrefilli ve Astro ve Babi Ay’a Tırmanıyor’dur.

Ayrıntı: 1358 ≤ Dinozor Çocuk: 86

Sihirli Sanat Yolculuğu ≤ Seçil Pala

Resimleyen ≤ Müjde Başkale

Dizi Editörü ≤ Nihal Ünver

Son Okuma ≤ Dilan Taycur

© Seçil Pala, 2018Bu kitabın tüm yayım hakları Ayrıntı Yayınları’na aittir.

Kapak Tasarımı ≤ Gökçe Alper

Dizgi ≤ Hediye Gümen

Baskı ve Cilt ≤ Şekil Ofset A.Ş.Gümüşsuyu Cad. Litros Yolu 2. Matbaacılar Sit. 2 BB 3 Topkapı / İstanbul ≤ Sertifika No: 35826

Birinci Basım: Kasım 2019Baskı Adedi 2000

ISBN 978-605-5648-95-4 ≤ Sertifika No.: 10704

AYRINTI YAYINLARIBasım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş.Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No:3 Cağaloğlu/İstanbulTel: (0212) 512 15 00 Faks: (0212) 512 15 11www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr

twitter.com/dinozorcocuk

facebook.com/dinozorcocuk

instagram.com/dinozorcocuk

Si

hirli S

anat Yolcul uğu

Si

hirli S

anat Yolcul uğu

Se

çil Pa

la

Resimleyen: M

üjde Başk

al e

Yazarlık yolculuğumu başlatanteyzesinin biriciği, ilham perimAryam’a...

5

Sanat Nasıl Oluştu?

Bundan uzun uzun yıllar önce yani 30.000 yıl kadar önce bizden daha

iri, daha kıllı, daha kaslı, daha güçlü insanlar yaşarmış. Bu insanlar hayatta

kalabilmek için hayvanları öldürmek zorundaymış. Başka çareleri yokmuş.

Üstelik bizim gibi evlerde değil; mağaralarda, zor şartlar altında yaşamak

zorundalarmış.

Bütün bu vahşiliğin ve zorlukların yanında ince bir zevkleri varmış. Av-

lanmadıkları ya da vahşi bir hayvana av olmamak için kaçmadıkları zaman-

larda, hatta mağaradan çıkamadıkları soğuk kış gecelerinde, yaşadıkları

maceraları evlerinin yani mağaralarının duvarlarına çizmeye başlamışlar.

Bu çizimler o kadar güzelmiş ki mağara sanatçılarına hayran olmamak

elde değilmiş. Neler yokmuş ki bu resimlerde! Bizonlar, boğalar, yabani ge-

yikler, aslanlar, ayılar, yaban keçileri… Bunların yanı sıra avlanırken kul-

landıkları oklar ve yaylar da varmış. Yani kahramanlığı çizmek ilk ressam-

lar için epey önemliymiş. Bu resimleri sadece çizmekle kalmamışlar, doğal

boyalar üretip boyamışlar da aynı zamanda.

Sadece mağara çizimleri olduğunu sanıyorsanız yanılıyorsunuz çünkü o

zaman da tıpkı şimdiki gibi kadınlar takıya çok meraklıymış. İlk takı tasa-

rımları da o zamanlar yapılmaya başlamış. Bu ilk tasarım ürünü takılar için

hayvanların kemiklerini, boynuzlarını ve dişlerini kullanmışlar.

Bu yapılan ilk sanat çalışmalarından sonra Mezopotamya, İran, Hindis-

tan, Eski Mısır, Eski Yunan, Roma, İnka ve Maya medeniyetleri sanata ek-

lemeler yaparak günümüze kadar getirmiş.

6

Eski Yunan sanatında insan bedeninin doğru oranları üzerine çalışmalar

yapılırken Bizans ve Orta Çağ Avrupası’nda dini anlatan resimler yapılmış.

Doğu da bu sırada boş durmamış. Onlar da daha çok mimariye, geometrik

şekillere ve hat sanatına yoğunlaşmış. Hindistan ve Tibet’te de aynı zaman-

larda rengârenk heykeller yapılıyormuş. Çin’de ise resmin yanında diğer

sanat dalları da ön plandaymış. Bunlar müzik, tiyatro, şiir hatta kuyum-

culukmuş.

Dünyadaki gelişmeler bir süre böyle devam ettikten sonra 18. yüzyılda

bambaşka bir şey olmuş. Batı’da bir aydınlanma yaşanmış. Bu aydınlan-

mayla birlikte “evren” anlayışı gelişmiş. Bu da ünlü ressamların resimlerine

yansımış. Bu anlayıştan sonra sembolizm, izlenimcilik, dışavurumculuk,

fovizm gibi pek çok akım oluşmuş ve bu akımlardan birçok sanatçı etkilen-

miş.

Bizim hikayemize gelince... Arya ailesiyle birlikte gezmeye gittiği İtal-

ya’da birden kaybolmuş ve kendisini 14. yy’ın sonlarında Rönesans’ın baş-

ladığı yerde, Floransa’da bulmuş. Floransa’da başlayan bu sihirli ve gizemli

yolculuk sayesinde Arya şehirden şehire zaman yolculuğuna başlamış. Ona

bu heyecanlı ve sihirli yolculukta eşlik edenler ise, birbirinden ünlü res-

samlar ve heykeltraşlarmış. Şimdi onlarla tanışmaya ne dersiniz?

7

Sanat, Kendine Tuttuğun Ayna

Arya, sabah erkenden kalktı. Üstünü değiştirip hemen evden çıkması

gerekiyordu. Şimdiden geç kalmıştı bile. Hızlıca üzerine bir şeyler giyip ev-

dekilere “Hoşça kalın,” dedi. Kahvaltı masasının üzerindeki simitten kü-

çük bir parça alıp evden çıktı. Asansör yine en alt kattaydı. Merdivenle-

ri koşarak indi ve hemen bir taksiye atlayıp teyzesiyle buluşacakları yere

gitti. Beraber kahvaltı yapacak, oradan da en sevdikleri kafeye gidip sıcak

çikolatalarını içeceklerdi. Arya yarın Floransa’ya gidecekti ve sevdiği bütün

o sanatçıların eserlerini görmeden önce teyzesiyle son bir değerlendirme

yapmak istiyordu.

Buluşacakları yere geldiğinde hemen teyzesini buldu. Onun da yeni gel-

diğini öğrendiği için sevindi. Masaya alelacele oturdular. Siparişleri geldi

ve Arya, tereyağlı ekmeğini ağzına götürürken “Eee, yarın Floransa’dayım.

Bana söyleyeceğin bir şey yok mu?” dedi.

“Neyle ilgili?” dedi teyzesi çayından bir yudum alırken.

Arya “E aşk olsun ama teyzoş! Bunca zaman bana sanat hakkında o ka-

dar çok şey anlattın, o kadar sergiye gittik beraber. Yarın Floransa’ya gidi-

yorum, devler şehrine. Da Vinci, Michelangelo ve birçok kişinin eserlerini

göreceğim, yok mu bana söyleyeceğin bir şey?” diye sordu.

Teyzesi “Çok haklısın. Beraber çok sergide bulunduk ve birçok sanatçı

hakkında, özellikle bahsettiğin devler hakkında temel bilgilere sahipsin.

Bundan sonrası senin içindeki sanatla ilgili Aryacım. Sen o eserlere baktık-

ça hissettiklerinle, sanatın ne olduğunu bulacaksın. Sanat kendini bulma

8

yoludur. Bir esere bakarken aslında en çok kendine bakarsın, onunla ken-

dini özdeşleştirdiğinde ne hissedeceğin, kendine tuttuğun bir aynadır. Ben

sana şimdi, o eserlerin benim için ne ifade ettiğini söylersem senin, sanatta

kendini bulma yolunu etkilemiş olurum. Hayatta olduğu gibi, sanatta da

kendi yolunu bulmak zorundasın,” dedi ve peynir tabağını uzattı.

Arya bu konuyla ilgili daha fazla soru soramayacağını anlamıştı. Beraber

günün tadını çıkarttıktan sonra vedalaştılar. Eve döndüğünde valizini zar

zor hazırlayıp kendini yatağa attı. Sabah erkenden kalkıp ailesiyle birlikte

hep görmek istediği Floransa’ya uçacaktı.

9

Alcak Gönüllü Donatello (1386-1466)

O gün havada harika bir koku vardı. Arya’nın içi tuhaf bir heyecanla dol-muştu ama nedenini o da anlamamıştı. Sanki hayatını değiştirecek, her şeye bakışını yeniden tanımlayacak kadar büyülü bir şeyi bekliyor gibiydi. Floransa’nın o harika tarihi sokaklarında anne ve babasıyla az sonra ola-caklardan habersiz dolaşırken birden karşısındaki sokakta bir ışık hüzmesi gördü. Işık sanki onu davet ediyordu. Arnavut kaldırımlı sokağa doğru yö-neldi ve yürümeye başladı. Yürüdükçe zamanın içinde kayboluyor gibiy-di. Dükkanlar, insanlar, hatta sokak bile Arya yürüdükçe değişiyor, eskiye doğru gidiyordu.

Sokağın sonunda, içerisinden çekiç sesleri gelen eski bir kapı çıktı kar-şısına. Koyu renkli kapı gıcırtıyla açıldı. Arya’nın yaşlarında mavi gözlü, kıvırcık saçlı ve esmer tenli bir çocuk gülümseyerek “Gelsene, biz de seni bekliyorduk,” dedi. Arya “Neler oluyor?” der gibi baktı. Biri şaka mı ya-pıyordu, bu da neydi şimdi? İçeriye doğru adım atarken kafası iyice ka-rışmıştı. Anne babası geride kalmıştı ama içinden bir ses geri dönmemesi gerektiğini fısıldayıp duruyordu. Bir cesaretle içeriye girdi. O da ne! Gör-düklerine inanamıyordu. Her yer toz içindeydi ve içerde ellerindeki mal-zemeleri taşlara vurarak onlardan şekiller oluşturan tuhaf giyimli adamlar vardı. Şaşkınlıkla etrafı gözlerken birden omzuna dokunan elle irkildi. Az önce onu içeriye davet eden mavi gözlü çocuktu bu. “Bak Donatello karşıda, onunla konuşacaksın,” dedi. Arya başını gösterilen yöne doğru çevirdiğin-de siyah renkli bir taşla çocuk heykeli yapan bir adam gördü. “Gerçekten

10

de Donatello olabilir miydi? Yok artık!” dedi. 1400’lerde olamam ama bu kıyafetler, bu atölye ve sokakta yürürken değişen insanlar gerçek olabilir miydi? Belki rüyadaydı ve izleyip sonunu görmeliydi. Belki de zamanda yolculuk başlamıştı ve gizli tutuluyordu; ama Arya şanslıydı çünkü onunla deneme yapmak istemişlerdi. Ya da başka bir boyuta geçmişti. Cevabını bilmediği onlarca soru vardı aklında; ama şimdilik, karşısındaki Donatello ise bir rüya olsa bile bu fırsatı değerlendirmek zorundaydı. Donatello, pen-cereden yansıyan ışığın altında çalışıyordu. Kendisini öyle bir kaptırmıştı ki işine, dışarıda kıyamet kopsa duymayacak gibiydi. Arya ona doğru iler-ledi ve “Merhaba, ben Arya,” dedi.

Donatello hafifçe başını kaldırarak “Biliyorum,” dedi. Donatello’nun çalıştığı heykelin yanındaki yüksekçe taşa zıplayarak hızlıca oturdu Arya. Onun bu hareketi Donatello’yu güldürdü.

“Deli olduğumu düşünmezsen hangi yılda olduğumuzu sorabilir mi-yim?” dedi Arya.

“1415,” diye cevap verdi Donatello. Arya “Yani Rönesans, yeniden doğuş dönemi,” dedi. Donatello “Aslında erken Rönesans dönemindeyiz. Bu heykeli yaparken

Antik Çağ’dan esinlendim ama bittiğinde Rönesans izlerini de taşıyacak,” dedikten sonra “Antik Çağ hakkında bir fikrin var mı?” diye sordu.

Arya “Antik Çağ’ı biraz biliyorum. Kuzenimle o dönemde geçen bir film izlemiştik. Ardından teyzem bize Antik Çağ’ın milattan yüzyıllar önce baş-ladığını ve Karanlık Orta Çağ’a kadar sürdüğünü, Eski Yunan ve Roma dö-nemi olduğunu; insanların o çağda seramik, heykel, mimari, edebiyat ve felsefede inanılmaz geliştiklerini anlatmıştı. Hatta hâlâ benim zamanım-da bile o dönemdeki filozofların neler söylediklerini dikkate alıyoruz. Bazı konularda zaman hiç akmamış gibi diyebilirim. O gün teyzem anlatırken Antik Çağ’ı büyülü bir dönem gibi hayal etmiştim. İşte o büyülü dönemin ardından ne yazık ki Orta Çağ ya da başka bir deyişle Karanlık Çağ baş-lamış ve her şey geriye gitmiş. Cehalet almış başını yürümüş; ama şimdi 1400’lerdeysek, başlasın Rönesans!” dedi heyecanla.

Arya’nın sözünü bitirirken yüzünde oluşan büyük gülümseme, Donatel-lo’yu da anlatacakları konusunda heyecanlandırmıştı. “İşte, bizim şimdiki

Davut