Seimineár Réigiúnach 2008Féinmheastóireacht Scoile

Fócas ar an Teagasc agus ar an bhFoghlaim

An Tionscnamh um Pleanáil Fhorbartha Scoile

“Tionscnamh ag scoileanna ar mhaithe le scoileanna”

AidhmAidhm

Díriú ar an bhféinmheastóireacht mar straitéis chun cáilíocht an teagaisc agus na foghlama a fheabhsú:

Go hachomair: Fiosrú a dhéanamh ar an gcaoi le cur

chuige féinmheastóireachta i leith an teagaisc agus na foghlama a chothú mar chuid de phleanáil ábhar agus d’athbhreithniú leanúnach scoile

Taighde ar an bPFS – Taighde ar an bPFS – Torthaí ón Ríocht Aontaithe…Torthaí ón Ríocht Aontaithe…

Ní leanann feabhsú scoile PFS uaidh féin

Ní mór go mbeadh fócas ar an teagasc agus ar an bhfoghlaim agus ar ghnóthachtáil daltaí

(MacGilchrist et al, 1995)

Féinmheastóireacht ar an Féinmheastóireacht ar an Teagasc agus ar an bhFoghlaimTeagasc agus ar an bhFoghlaim

Ceisteanna le breathnú:

Cáilíocht ghafacht na ndaltaí Cáilíocht thaithí na foghlama Atmaisféar ranga

PléPlé

“When I go into a classroom where the quality of learning is high, I see…”

(Hesketh, 2008)

“Nuair a théim isteach i seomra ranga a bhfuil ardcháilíocht foghlama ann, feicim…”

Cé na teicnící teagaisc a chabhraíonn Cé na teicnící teagaisc a chabhraíonn le daltaí foghlaim (% an-chabhrach)le daltaí foghlaim (% an-chabhrach)

Míníonn múinteoirí go soiléir (72%) Bíonn áit ann do spraoi (41%) Is féidir tuairim a chur in iúl (36%) Obair ghrúpa le cairde (30%) Obair phraiticiúil (30%) Nótaí a chóipeáil (29%) Rudaí a fháil amach (25%) Teagasc múinteora (18%)

(ITES/CNCM) (ESRI/NCCA)

Fócas ar Fhéinmheastóireacht

Bealaí le cur chuig féinmheastóireacht:Bealaí le cur chuig féinmheastóireacht:- eochairghnéithe- eochairghnéithe

A. Deis le Féinmheastóireacht a dhéanamh:A. Deis le Féinmheastóireacht a dhéanamh:

Duine Aonair Roinn Ábhair Foireann

B. Próiseas na Féinmheastóireachta:B. Próiseas na Féinmheastóireachta:

Cleachtas Reatha Cleachtas Feabhsaithe

C. Critéir Rathúlachta – TorthaíC. Critéir Rathúlachta – Torthaí

Gafacht Daltaí Breisiú Gnóthachtála

Céard atá i gceist le féinmheastóireacht Céard atá i gceist le féinmheastóireacht ar an Teagasc/ar an bhFoghlaim?ar an Teagasc/ar an bhFoghlaim?

Fiosrúchán córasach, bunaithe ar fhianaise, maidir le gné den teagasc agus den fhoghlaim

Tá sé mar aidhm aici a fháil amach cé chomh maith is atá an roinn/an múinteoir ag cruthú i gcomparáid le caighdeáin aontaithe i leith dea-chleachtais

Treoraíonn sí an múinteoir/roinn an ábhair maidir le roghnú tosaíochtaí i bpleanáil le haghaidh feabhsúcháin

Féinmheastóireacht ar an Teagasc Féinmheastóireacht ar an Teagasc agus ar an bhFoghlaimagus ar an bhFoghlaim

Is féidir/Ba cheart go mbeadh sí mar chuid d’fhócas forbarthach ranna ábhar

Is féidir le múinteoir aonair í a dhéanamh chun tacú le cleachtas machnamhach mar chur chuige i leith feabhsú teagaisc agus foghlama

Céard é do thaithí go dtí seo?

Réimsí a bhféadfadh Ranna Ábhar/MúinteoiríRéimsí a bhféadfadh Ranna Ábhar/Múinteoirí díríú orthu le haghaidh Féinmheastóireachta díríú orthu le haghaidh Féinmheastóireachta

Torthaí na foghlama Critéir rathúlachta Luas Ceistiúchán Straitéisí litearthachta m.sh: úsáid eochairfhocal Difreáil Measúnú/obair bhaile Eagrú ranga Caidreamh múinteora-dalta Atmaisféar ranga Obair ghrúpa/phéire

Próiseas na Féinmheastóireachta - Próiseas na Féinmheastóireachta - eochairchéimeannaeochairchéimeanna

I gcás réimse tofa: Déan cinneadh faoi céard atá i gceist le

dea-chleachtas Bailigh sonraí iontaofa faoin gcleachtas

mar atá Comhordaigh agus bain ciall as na sonraí–

fianaise Bain tátail bhailí as na sonraí gur féidir

seasamh leo Roghnaigh tosaíochtaí le haghaidh

feabhsú pleanáilte

Uirlisí na FéinmheastóireachtaUirlisí na Féinmheastóireachta Ceistneoirí Agallaimh Breathnóireacht Anailís ar obair daltaí Corrsheiceáil Anailís ar theagmhas criticiúil Anailís réimse fórsa Póstaeir, greamáin, ticéid scoir Fiosrú grianghrafchuidithe

Féach Aonad 5, Dréacht-threoirlínte PFS (lth. 21-24)

Ag obair i gcomhpháirt le daltaí Ag obair i gcomhpháirt le daltaí mar chuid d’fhéinmheastóireachtmar chuid d’fhéinmheastóireacht

Trí uirlis shamplacha le húsáid:

Anailís réimse fórsa Corrsheiceáil Ceistneoir ar mhodheolaíochtaí

múinteoireachta

Tógadh na trí shleamhnán seo a leanas óMacBeath, 2005: The Self-Evaluation File

rudaí a chabhraíonn rudaí atá ina mbac mmmmbac

An Réimse FórsaAn Réimse Fórsa

CorrsheiceáilCorrsheiceáilAn intinn dírithe 1 2 3 Ag smaoineamh ar rudaí eile

Airdeallach 1 2 3 Codlatach

Suaimhneach 1 2 3 Míshuaimhneach

Ag iarraidh bheith anseo 1 2 3 Ag iarraidh bheith áit éigin eile

Sona 1 2 3 Brónach

Gníomhach 1 2 3 Éighníomhach

Spreagtha 1 2 3 Bréan den obair

An t-am ag imeacht go tapaidh 1 2 3 An t-am ag imeacht go mall

Lán d’fhuinneamh 1 2 3 Fíorbheagán fuinnimh

Rud éigin i ngeall air 1 2 3 Gan faic i ngeall air

Cuideachtúil 1 2 3 Uaigneach

Furasta an intinn a dhíriú 1 2 3 Deacair an intinn a dhíriú

Croíúil 1 2 3 Cantalach

Furasta bheith cruthaitheach 1 2 3 Deacair bheith cruthaitheach

Ceistneoir ar mhodheolaíochtaí teagaisc:Ceistneoir ar mhodheolaíochtaí teagaisc:Cé chomh minic is a úsáidim an cur chuige seo?Cé chomh minic is a úsáidim an cur chuige seo?

Cé chomh mór is a chabhraíonn sé leat foghlaim?Cé chomh mór is a chabhraíonn sé leat foghlaim?

Ag éisteacht leis an múinteoir Ag tabhairt freagra ar cheisteanna an mhúinteora Ag déanamh turgnamh Ag obair ar an ríomhaire Ag féachaint ar fhíseán Ag éisteacht le téip Rólghlacadh Ag obair i ngrúpa Ag breacadh nótaí fad atá an múinteoir ag caint Ag breacadh nótaí ó leabhar nó ó bhileog oibre Ag cruthú rudaí

(MacBeath, 2005 lth. 26-28)

Cáilíocht an Teagaisc agus na FoghlamaCáilíocht an Teagaisc agus na Foghlama ( (Ag Breathnú ar an Scoil AgainneAg Breathnú ar an Scoil Againne, Réimse 4, Réimse 4))

Modheolaíocht Modheolaíochtaí cuí Soiléire ó thaobh aidhme

de Luas agus struchtúr an

cheachta Raon straitéisí Úsáid acmhainní

Bainistiú Ranga Smacht Bainistiú gníomhaíochtaí

foghlama Dúshlán & inspreagadh

Atmaisféar Ranga Meas Idirghníomhaíochtaí Timpeallacht Dearbhchothú

Foghlaim Gafacht Tuiscint Eolas agus inniúlacht Comhfhoghlaim/Foghlaim

neamhspleách Cumarsáid

Cáilíocht an Teagaisc agus na FoghlamaCáilíocht an Teagaisc agus na Foghlama ( (Ag Breathnú ar an Scoil AgainneAg Breathnú ar an Scoil Againne, Réimse 4, Réimse 4))

Gné B:

Teagasc agus Foghlaim

Comhpháirt iv:

Foghlaim

Téama:

“A ghníomhaí agus a neamhspleáí a bhíonn daltaí gafa sa bhfoghlaim, agus an chaoi a léirítear cáilíocht a dtuisceana ina gcuid ceistiúcháin agus ina gcuid freagraí ar cheisteanna”

Fócas ar CheistiúchánStraitéis Teagaisc agus Foghlama

PléPlé

• Cén aidhm atá leis na ceisteanna a chuireann sibh le linn rang ar bith?

Cén fáth a gcuirimid ceisteanna?Cén fáth a gcuirimid ceisteanna?

Chun spéis agus inspreagadh a fhorbairt

Chun ullmhúchán agus réamheolas daltaí a mheas

Chun deacrachtaí nó bacainní foghlama a aithint

Chun daltaí a spreagadh le ceisteanna a chur

Chun foghlaim neamhspleách a spreagadh

Chun obair bhaile/obair ranga a sheiceáil

Chun smaointeoireacht chriticiúil/scileanna fiosrúcháin a fhorbairt

Chun gnóthachtáil a mheas

Céard atá á iarraidh ar dhaltaí nuair a Céard atá á iarraidh ar dhaltaí nuair a chuirtear ceist orthu?chuirtear ceist orthu?

I gcás ceiste ní mór don dalta: Aire a thabhairt/éisteacht/an bhrí a thabhairt

leis An chiall a oibriú amach Freagairt neamhfhollas a ghiniúint (i.e.

freagra a chumadh san intinn) Freagairt fhollas a ghiniúint – agus an

fhreagairt a athbhreithniú b’fhéidir mar thoradh ar bhreis ceistiúcháin ón múinteoir

Machnamh a dhéanamh agus foghlaim trí phlé

Tráth feithimh: Tar éis Ceist a churTráth feithimh: Tar éis Ceist a chur

Meán-tráth feithimh - 1 soicind

Tá neartú gnóthachtála ceangailte le méadú sa tráth feithimh go 3 shoicind nó os a chionn, tar éis ceist íos-oird a chur

Dealraíonn sé nach bhfuil aon tairseach a bhaineann le tráth feithimh i gcás ceisteanna ardoird. Ach dá fhad é an tráth feithimh is ea is mó gafacht na ndaltaí

Cén saghas ceisteanna a chuireann tú?Cén saghas ceisteanna a chuireann tú?(Féach Tacsanamaíocht um Cheistiú Bloom)(Féach Tacsanamaíocht um Cheistiú Bloom)

Eolas

Tuiscint

Feidhmiú

Anailís

Sintéis

Meastóireacht

Pleanáil le haghaidh CeistiúcháinPleanáil le haghaidh CeistiúcháinCurtha in oiriúint ó E C WraggCurtha in oiriúint ó E C Wragg

Aithin na heochaircheisteanna i leith rúin fhoghlama an cheachta

Déan cinneadh maidir le leibhéal, ord agus uainiú na gceisteanna

Leathnaigh an ceistiúchán – ag smaoineamh ar fhocheisteanna le cur

Déan anailís ar fhreagraí a bhfuil tú ag súil leo agus ar fhreagairtí a d’fhéadfaí a thabhairt

Ceistiúchán sa Seomra RangaCeistiúchán sa Seomra RangaSaincheisteanna le breathnúSaincheisteanna le breathnú

1. Aithin raon/éagsúlacht reatha na gceisteanna2. Riachtanas cognaíoch – meabhrú nó cruthaitheach/le

haghaidh meastóireachta3. Tráth feithimh 1 agus tráth feithimh 24. Cén chaoi a roghnaítear an freagraí?5. Freagairt ‘Gan lámha in airde’6. Na freagraí ceaptha ag péirí, grúpaí srl.7. Cén chaoi a bpléitear le ‘freagraí míchearta’? 8. ‘Cultúr’ an tseomra ranga ó thaobh freagraí a thabhairt

– ‘slán’ freagra a thabhairt9. Cén chaoi a dtógtar ar ‘sheisiúin cheistiúcháin’?10. Ceisteanna ceaptha ag daltaí – (triailcheisteanna san

áireamh)

Próiseas na FéinmheastóireachtaPróiseas na Féinmheastóireachta

Eochairchéimeanna i leith ceistiúcháin: Déan cinneadh faoi céard atá i gceist le dea-

chleachtas i ndáil le ceistiúchán Bailigh sonraí iontaofa faoin gcleachtas atá agat

i leith ceistiúcháin (Cén chaoi a ndéanfá é seo?) Comhordaigh agus bain ciall as na sonraí atá

bailithe agat maidir leis an leas a bhaineann tú as ceisteanna - fianaise

Cé na tátail is féidir leat a bhaint as an bhfianaise seo faoin leas a bhaineann tú as ceisteanna

Leag síos tosaíochtaí ó thaobh bealaí nua le cur chuig ceistiúchán le haghaidh feabhsú pleanáilte

CeardlannCeardlann

Agus athruithe sa chur chuige atá agat i leith ceistiúcháin curtha i gcrích agat thar thréimhse, conas a thabharfá faoina n-éifeachtacht a mheas?

Cén fhianaise/Cé na táscairí a lorgófá lena léiriú go raibh bealaí nua sa chur chuige ag déanamh difríochta?

Straitéisí Feabhsaithe i leith Ceistiúcháin:Straitéisí Feabhsaithe i leith Ceistiúcháin:Táscairí/TorthaíTáscairí/Torthaí

Straitéis ann i leith ceistiúcháin – (minicíocht, in oiriúint do chumas, AO, ÍO, srl.)

Gafacht níos fearr ag daltaí – (níos mó rannpháirtíochta i ngnáthaimh cheistiúcháin ó bhéal)

Daltaí laga níos sofhreagraí Daltaí cumasacha ag úsáid níos mó scileanna ardoird

smaointeoireachta Feabhas i ngóthachtáil – neartú i dtriailscóir Níos lú cur isteach ar obair ranga Níos mó gafachta le hObair Bhaile Cáilíocht an Obair Bhaile feabhsaithe Idirghníomhaíocht dhearfach múinteora-dalta Níos mó sásaimh as post an mhúinteora Eile?

Cén chaoi ar féidir leat cur chuige Cén chaoi ar féidir leat cur chuige féinmheastóireachta i leith an teagaisc agus na féinmheastóireachta i leith an teagaisc agus na

foghlama a chur chun cinn/a dhaingniú i do scoil? foghlama a chur chun cinn/a dhaingniú i do scoil? Spreag gach roinn chun réimse le forbairt/le

meastóireacht a dhéanamh air a roghnú gach bliain

Pléigh leis an bhfoireann bealaí le tabhairt faoi chur chuige córasach i leith féinmheastóireachta

Cuir béim ar a thábhachtaí atá sé leas a bhaint as taighde/teoiric atá ar fáil faoin réimse tofa

Spreag cur chuige comhoibritheach – comhroinnt teoirice, forbairt uirlisí comhchoiteanna um meastóireacht, piarbhreathnóireacht

Aithin pócaí dea-chleachtais agus aimsigh bealaí lena gcomhroinnt

Spreag baill gach roinne chun tuairisc a thabhairt dá gcomhghleacaithe ar thorthaí phróiseas na meastóireachta – torthaí fhoghlaim na roinne de bharr a cuid oibre

Ábhair Bhreise

CNCM/ITES (NCCA/ESRI): CNCM/ITES (NCCA/ESRI): Gearing up for the ExamGearing up for the ExamGnéithe de thaithí daltaí a bhí mar bhun le Gnéithe de thaithí daltaí a bhí mar bhun le

hidirghníomhaíochtaí hidirghníomhaíochtaí dearfachadearfacha le múinteoirí le múinteoirí

Bheith in ann ceisteanna a chur sa rang Moladh a fháil as freagraí sa rang/obair

scríofa mhaith Go gcaitear leo le cothroime agus le meas Aiseolas dearfach Comhairliúchán le daltaí faoina gcuid

foghlama / saincheisteanna a bhaineann lena dtaithí scoile

Iad a bheith san áireamh sa phróiseas cinnteoireachta

CNCM/ITES (NCCA/ESRI): CNCM/ITES (NCCA/ESRI): Gearing up for the ExamGearing up for the ExamGnéithe de thaithí daltaí a bhí mar bhun le Gnéithe de thaithí daltaí a bhí mar bhun le

hidirghníomhaíochtaí hidirghníomhaíochtaí diúltachadiúltacha le múinteoirí le múinteoirí

Gan aon aiseolas dearfach a fháil i leith a gcuid oibre

Múinteoirí ag tabhairt amach dóibh go minic as mí-iompar sa rang nó gan an obair a bheith déanta acu

Gan go leor misnithe nó dúshláin le suim/ gafacht a choinneáil

Fabhraíocht a léiriú i gcás daltaí áirithe (bheith níos déine ar bhuachaillí ná ar chailíní)

Bhraith os cionn 10% de dhaltaí nach raibh obair scoile suimiúil

Straitéisí don Seomra RangaStraitéisí don Seomra Ranga

Chun daltaí a spreagadh le bheith rannpháirteach agus chun déileáil go héifeachtach lena bhfreagraí, breathnaigh iad seo a leanas:

Smaoinigh, déan péirí, comhroinn, déan grúpaí de cheathrar

Tabhair leid do dhaltaí Bain úsáid as freagra mícheart ag

dalta chun tuiscint a fhorbairt Bíodh níos mó ná dalta amháin /

rang iomlán páirteach sa fhreagra Éist agus freagair go dearfach

(tabhair seal beag, tabhair leid, tabhair moladh)

Chun cabhrú le daltaí a gceisteanna féin a cheapadh:

Samhaltaigh an ceistiú do dhaltaí

Cuir deiseanna ar fáil do dhaltaí chun a scileanna a chleachtadh

Cuir am san áireamh le haghaidh ceisteanna ó dhaltaí agus le plé éifeachtach a dhéanamh ar na ceisteanna sin

Fréamhacha CeisteannaFréamhacha Ceisteanna Cén chaoi ar féidir linn bheith cinnte go…? Céard atá mar an gcéanna agus céard atá difriúil i

gcás…? An mbíonn sé fíor/bréagach riamh/i gcónaí go …? Cén fáth go dtugann ___, ___ agus___ an freagra

céanna? Cén chaoi a …? Cén chaoi a míneofá…? Céard a insíonn sé sin dúinn i dtaobh …? Céard atá cearr le …? Cén fáth go bhfuil ___ fíor?

Tuiscintí ginearálta i leith ceistiúcháinTuiscintí ginearálta i leith ceistiúcháin

Ó thaobh na gnóthachtála de tá níos mó éifeachta ag baint le ceacht ina gcuirtear ceisteanna ná mar atá i gceacht gan cheisteanna

Tá ceistiúchán ó bhéal le linn ranga níos éifeachtaí ó thaobh chur chun cinn na foghlama de ná mar atá ceisteanna scríofa

Leanann breis tuisceana ceisteanna a dhíríonn ar eochairphointí

Tá nasc dearfach idir ceisteanna a chur le linn plé ranga agus foghlaim fíricí

Tuiscintí breiseTuiscintí breise

I gcás grúpaí atá lagchumasach – tá nasc dearfach idir úsáid rialta ceisteanna íosoird agus gnóthachtáil

Leanann gnóthachtáil bhreise san fhoghlaim méadú i gceistneoireacht ardoird (os cionn 20%)

Ardaíonn ionchas múinteoirí ina leith siúd atá ceaptha bheith ina bhfoghlaimeoirí laga nuair a mhéadaítear úsáid ceisteanna ardoird go 50%

Cáilíocht na foghlama sa seomra ranga?Cáilíocht na foghlama sa seomra ranga?(John West Burnham)(John West Burnham)

ÉADOMHAINÉADOMHAIN (CÉN RUD)(CÉN RUD)

DOMHAINDOMHAIN (CÉN CHAOI)(CÉN CHAOI)

FODHOMHAINFODHOMHAIN (CÉN FÁTH)(CÉN FÁTH)

MEÁINMEÁIN Cuimhne Machnamh Iomas

TORTHAÍTORTHAÍ Faisnéis Eolas/Fios Gaois

FIANAISEFIANAISE Macasamhlú Tuiscint Brí

INSPREAGADHINSPREAGADH Eisintreach Intreach Fíréanta

DEARCADHDEARCADH Comhlíonadh Léirmhíniú Cruthaitheacht

CAIDREAMHCAIDREAMH Spleáchas Idirspleáchas Neamhspleáchas

Ráitis Shamplacha – Ráitis Shamplacha – Tuarascálacha CÁ 08Tuarascálacha CÁ 08

…ceistiúchán i scríbhinn, ó bhéal, agus pictiúrtha

…díríodh ceisteanna ar dhaltaí ar leith

…tugadh spás do dhaltaí lena bhfreagraí a réiteach agus gríosaíodh iad lena lámha a ardú sular roghnaíodh freagraí