sekİzİncİ beŞ yillik kalkinma plani - sbb2018/11/08 · dpt: 2549 Œ Öİk: 565 tekstİl ve...

DPT: 2549 � ÖİK: 565

TEKSTİL VE GİYİM SANAYİİ ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU

ANKARA 2001

SEKİZİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI

Ö N S Ö Z Devlet Planlama Teşkilatõ�nõn Kuruluş ve Görevleri Hakkõnda 540 Sayõlõ Kanun Hükmünde Kararname, �İktisadi ve sosyal sektörlerde uzmanlõk alanlarõ ile ilgili konularda bilgi toplamak, araştõrma yapmak, tedbirler geliştirmek ve önerilerde bulunmak amacõyla Devlet Planlama Teşkilatõ�na, Kalkõnma Planõ çalõşmalarõnda yardõmcõ olmak, Plan hazõrlõklarõna daha geniş kesimlerin katkõsõnõ sağlamak ve ülkemizin bütün imkan ve kaynaklarõnõ değerlendirmek� üzere sürekli ve geçici Özel İhtisas Komisyonlarõnõn kurulacağõ hükmünü getirmektedir. Başbakanlõğõn 14 Ağustos 1999 tarih ve 1999/7 sayõlõ Genelgesi uyarõnca kurulan Özel İhtisas Komisyonlarõnõn hazõrladõğõ raporlar, 8. Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ hazõrlõk çalõşmalarõna õşõk tutacak ve toplumun çeşitli kesimlerinin görüşlerini Plan�a yansõtacaktõr. Özel İhtisas Komisyonlarõ çalõşmalarõnõ, 1999/7 sayõlõ Başbakanlõk Genelgesi, 29.9.1961 tarih ve 5/1722 sayõlõ Bakanlar Kurulu Kararõ ile yürürlüğe konulmuş olan tüzük ve Müsteşarlõğõmõzca belirlenen Sekizinci Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ Özel İhtisas Komisyonu Raporu genel çerçeveleri dikkate alõnarak tamamlamõşlardõr. Sekizinci Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ ile istikrar içinde büyümenin sağlanmasõ, sanayileşmenin başarõlmasõ, uluslararasõ ticaretteki payõmõzõn yükseltilmesi, piyasa ekonomisinin geliştirilmesi, ekonomide toplam verimliliğin arttõrõlmasõ, sanayi ve hizmetler ağõrlõklõ bir istihdam yapõsõna ulaşõlmasõ, işsizliğin azaltõlmasõ, sağlõk hizmetlerinde kalitenin yükseltilmesi, sosyal güvenliğin yaygõnlaştõrõlmasõ, sonuç olarak refah düzeyinin yükseltilmesi ve yaygõnlaştõrõlmasõ hedeflenmekte, ülkemizin hedefleri ile uyumlu olarak yeni bin yõlda Avrupa Topluluğu ve dünya ile bütünleşme amaçlanmaktadõr. 8. Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ çalõşmalarõna toplumun tüm kesimlerinin katkõsõ, her sektörde toplam 98 Özel İhtisas Komisyonu kurularak sağlanmaya çalõşõlmõştõr. Planlarõn demokratik katõlõmcõ niteliğini güçlendiren Özel İhtisas Komisyonlarõ çalõşmalarõnõn dünya ile bütünleşen bir Türkiye hedefini gerçekleştireceğine olan inancõmõzla, konularõnda ülkemizin en yetişkin kişileri olan Komisyon Başkan ve Üyelerine, çalõşmalara yaptõklarõ katkõlarõ nedeniyle teşekkür eder, Sekizinci Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ�nõn ülkemize hayõrlõ olmasõnõ dilerim.

Sekizinci Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ Tekstil ve Giyim Sanayii Özel İhtisas Komisyonu Raporu

http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/tekstil/oik565.pdf

ÜYELER Görevi Adõ Soyadõ Mensup Olduğu Kuruluş

Başkan Tarõk Bozbey Akdeniz İhracatçõlar Birliği

Raportör Azmi Özer Türkiye Sõnai Kalkõnma Bankasõ A.Ş.

Pamuklu Tekstil Alt Kom.B. Bahadõr Necat DTM

Pamuklu Tekstil Alt Kom.R. Dr. Aysun Cireli Dokuz Eylül Üniversitesi

Yünlü Tekstil Alt Kom. Bşk. Ali Osman Kilitçioğlu Altõnyõldõz

Yünlü Tekstil Alt Kom. Rap. Belgin Özoğul Türkiye Kalkõnma Bankasõ A.Ş.

Suni, Sentetik ve İpekli Salih A. Ustal DTM

Alt Kom. Bşk.

Suni, Sentetik ve İpekli Özlem Aydõn DTM

Alt Kom. Rap.

Tekstil Terbiyesi Alt.Kom.B. Dr.Işõk Tarakçõoğlu Ege Üniversitesi

Tekstil Terbiyesi Alt.Kom.R. Taha Ülker Tekstil Terbiye Sanayicileri Derneği

Halõ ve Yer Döşemeleri Mehmet Yetkin Sümerhalõ A.Ş.

Alt Kom. Bşk.

Halõ ve Yer Döşemeleri Mehmet Özyavuz Sümerhalõ A.Ş.

Alt Kom. Rap.

Hazõr Giyim Alt Kom.Bşk. Fikret Mõsõrlõ Ege İhracatçõlar Birliği

Hazõr Giyim Alt Kom. Rap. Ali İnceoğlu EGSD

Koordinatör Şenay Duman DPT

Koordinatör Sezin Menteş DPT

Üye Ali Rõza Oktay DTM

Üye Atilla Bağçuvan Güney Sanayi

Üye Bilal Kaya İstanbul Sanayi Odasõ

Üye Dr. Bülent Günay Akdeniz İhracatçõ Birlikleri

Üye Ertan Engin Akdeniz İhracatçõ Birlikleri

Üye Emel Sevaioğlu Sümerhalõ A.Ş.

Üye Dr. Fatma Çeken Dokuz Eylül Üniversitesi

Üye Fethi Kamõşlõ Adana Ticaret Odasõ

Üye Fevzi Çakaloğlu Ege Sanayi Odasõ



Üye Hamit Hayfavi Mersin Ticaret ve Sanayi Odasõ

Üye Kaya Sungur İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçõ

Birlikleri

Üye Mehmet Balduk Kahramanmaraş San. ve Tic. Odasõ

Üye Mehmet Kumbaracõ TÜBİTAK

Üye Metin Emiroğlu TİSK

Üye Mustafa Metin TOBB

Üye Dr.Ozanay Omur Marmara Üniversitesi

Üye Remzi Korkut Ege İhracatçõ Birlikleri

Üye Sabahnur Erdemli TGSD

Üye Selami Gedik Mersin Tic. Ve San. Odasõ

Üye Dr.Turan Pekmezci Gaziantep Üniversitesi

Üye Ülkem Genç TGSD



SUNUŞ VIII. Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ Tekstil ve Giyim Sanayii Özel İhtisas Komisyonu ilk

toplantõsõnõ 27 Kasõm 1999 tarihinde Devlet Planlama Teşkilatõ - Ankara�da yaptõktan sonra iki defa İstanbul�da bir defa da Ankara�da toplanõp çalõşmalarõnõ tamamlamõştõr.

Komisyon raporu, çalõşma kapsamõnda oluşturulan 6 tane alt komisyondan elde edilebilen raporlardan ve Tekstil Danõşmanlõk Servisi�nden sağlanan veri toplama çalõşmalarõndan faydalanõlarak hazõrlanmõştõr.

Rapor kapsamõnda alt komisyon raporlarõ hiç bir değişiklik yapõlmadan aynen verilmiştir. Keten, Kendir Alt Komisyonu ve Suni, Sentetik, İpekli Alt Komisyonu oluşturulamadõğõ için bu konularla ilgili bölümler Tekstil Danõşmanlõk Servisi tarafõndan hazõrlanmõştõr.


http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/tekstil/oik565.pdf iii

İÇİNDEKİLER KOMİSYON GENEL RAPORU BÖLÜM 1 GİRİŞ ............................................................................................................1 1.1 DURUM TESPİTİ...................................................................................1 1.2 SONUÇLAR............................................................................................3 1.3 ÖNERİLER .............................................................................................3 BÖLÜM 2 GLOBAL EĞİLİMLER.......................................................................... 7 2.1 GENEL............................................................................................ 8 2.2 GLOBAL İSTATİSTİKLER............................................................ 10 2.3 TÜRKİYE........................................................................................ 11 2.4 TEŞVİKLER .................................................................................. 15 BÖLÜM 3 PAMUKLU SEKTÖR RAPORU......................................................... 17 3.1 METODOLOJİ............................................................................... 18 3.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI...................................................... 18 3.3 İTHALAT....................................................................................... 26 3.4 İHRACAT ..................................................................................... 27 3.5 MALİYET YAPISI........................................................................ 32 3.6 SATIŞ............................................................................................ 33 3.7 CİRO �� 35 3.8 EĞİTİM DURUMU�� 35 3.9 ARGE�� 35 3.10 YATIRIM EĞİLİMLERİ............................................................. 36 3.11 RAKİPLER................................................................................. 38 3.12 PROBLEMLER.......................................................................... 40 3.13 PROJEKSİYONLAR.............................................................� 41 3.14 SONUÇLAR.............................................................................. 41


http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/tekstil/oik565.pdf iv

BÖLÜM 4 YÜNLÜ SEKTÖR RAPORU.............................................................. 43 4.1 METODOLOJİ.............................................................................. 44 4.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI...................................................� 44 4.3 İTHALAT....................................................................................... 54 4.4 İHRACAT ..................................................................................... 54 4.5 MALİYET YAPISI......................................................................... 55 4.6 SATIŞ............................................................................................. 57 4.7 CİRO ��.. 60 4.8 EĞİTİM DURUMU��. 60 4.9 YATIRIM EĞİLİMLERİ............................................................� 60 4.10 RAKİPLER.................................................................................... 61 4.11 PROBLEMLER............................................................................ 62 4.12 PROJEKSİYONLAR................................................................... 64 4.13 SONUÇLAR................................................................................. 65 BÖLÜM 5 HALI SEKTÖR RAPORU................................................................... 67 5.1 METODOLOJİ............................................................................... 68 5.2 MAKİNA HALISI.......................................................................... 68 5.3 EL HALISI.................................................................................� 76 BÖLÜM 6 TEKSTİL TERBİYESİ SEKTÖR RAPORU ........................................ 79 6.1 METODOLOJİ................................................................................. 80 6.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI......................................................... 80 6.3 MALİYET YAPISI.......................................................................... 84 6.4. YATIRIM EĞİLİMLERİ�� 85 6.5 RAKİPLER...................................................................................... 85 6.6 PROBLEMLER............................................................................... 85 6.7 SONUÇLAR...............................................................................�. 86


http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/tekstil/oik565.pdf v

BÖLÜM 7 KETEN-KENDİR-JÜT SEKTÖR RAPORU......................................... 88 7.1METODOLOJİ.................................................................................. 89 7.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI......................................................... 89 7.3 MALİYET YAPISI.......................................................................... 93 7.4 CİRO �� 93 7.5 EĞİTİM DURUMU��.. 94 7.6 PROBLEMLER................................................................................ 94 7.7 SONUÇLAR.................................................................................... 95 BÖLÜM 8 SUNI-SENTETİK SEKTÖR RAPORU ...........................................� 96 8.1METODOOJİ................................................................................... 97 8.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI.....................................................� 97 8.3 MALİYET YAPISI.......................................................................... 100 8.4 YATIRIM EĞİLİMLERİ................................................................. 100 8.5 RAKİPLER...................................................................................... 100 8.6 PROBLEMLER............................................................................... 101 8.7 PROJEKSİYONLAR....................................................................... 101 8.7 SONUÇLAR.................................................................................... 101 BÖLÜM 9 KONFEKSİYON SEKTÖR RAPORU.................................................. 103 9.1 METODOLOJİ..............................................................................� 104 9.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI......................................................... 104 9.3. REKABET EDEBİLİRLİK KRİTERLERİ��. 108 9.4 2000 YILININ GETİRDİKLERİ...................................................... 109 9.5 2005 YILINDA REKABET KOŞULLARI...................................... 112 9.6 İHRACAT........................................................................................ 113 9.7 İTHALAT......................................................................................... 117 9.8 TEŞVİKLER..................................................................................... 118 9.9 ANKET ÇALIŞMASI....................................................................� 119 EK 2000 YILI GÜMRÜK VERGİSİ ORTALAMALARI�� 136 GTİP İTİBARİYLE İTHALAT��... 137 GTİP İTİBARİYLE İHRACAT��.. 142 TÜRKİYE�NİN DIŞ TİCARETİNDE SEKTÖRÜN PAYI��... 146 KATEGORİLER İTİBARİYLE İTHALAT��... 147 KATEGORİLER İTİBARİYLE İHRACAT��.. 151 KATEGORİLER İTİBARİYLE İHRACAT BİRİM FİYATLARI�� 155 PAMUKLU TEKSTİL ALT KOMİSYON RAPORU PAMUK İPLİĞİ SEKTÖRÜ�� 162 PAMUKLU DOKUMA SEKTÖRÜ�� 162 ÜRETİM�� 163 DIŞ TİCARET DURUMU�� 168


http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/tekstil/oik565.pdf vi

YÜNLÜ TEKSTİL ALT KOMİSYON RAPORU ŞİRKET YAPISI��... 180 YATIRIMLAR��.. 180 İHRACAT��. 180 İTHALAT��. 181 ÜRETİM�� 181 ENERJİ��.. 181 FİNANSMAN��... 182 İNSAN KAYNAKLARI��... 182 KALİTE��. 182 ÇEVRE��.. 182 AR-GE��... 182 TASARIM��. 183 BİLGİ SİSTEMLERİ�� 183 SON 5 YILIN YATIRIM, İHRACAT VE İTHALATI�� 183 HALI VE YER KAPLAMALARI ALT KOMİSYON RAPORU EL HALICILIĞI�� 186 MAKİNA HALICILIĞI�� 189 TEKSTİL TERBİYESİ ALT KOMİSYON RAPORU GİRİŞ�� 199 MEVCUT DURUM VE SORUNLAR�� 200 ULAŞILMAK İSTENEN AMAÇLAR�� 215 PLANLANAN YATIRIMLAR�� 222 GEREKLİ YASAL VE KURUMSAL DÜZENLEMELER��. 223 PERFORMANS KRİTERLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ��. 228


http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/tekstil/oik565.pdf vii

HAZIR GİYİM ALT KOMİSYON RAPORU YÖNETİCİ ÖZETİ��.. 232 SEKTÖREL SAPTAMALAR��. 235 GİYİM TİCARETİNDE REKABET EDEBİLİRLİK KRİTERLERİ�. 236 2000 YILININ GETİRDİKLERİ��. 237 AB PAZARI��. 251 AMERİKA HAZIR GİYİM PAZARI��.. 253 GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ VE SEKTÖR��. 255 VERİMLİLİK VE REKABET GÜCÜ��. 256 DURUM VE GELECEĞE DÖNÜK ÖNCELİKLER ARAŞTIRMASI.. 263

ISBN 975 � 19 � 2630 - 0 (basõlõ nüsha)

Bu Çalõşma Devlet Planlama Teşkilatõnõn görüşlerini yansõtmaz. Sorumluluğu yazarõna aittir. Yayõn ve referans olarak kullanõlmasõ Devlet Planlama Teşkilatõnõn iznini gerektirmez; İnternet adresi belirtilerek yayõn ve referans olarak kullanõlabilir. Bu e-kitap, http://ekutup.dpt.gov.tr/ adresindedir.

Bu yayõn 1500 adet basõlmõştõr. Elektronik olarak, 1 adet pdf dosyasõ üretilmiştir.



KOMİSYON GENEL RAPORU


http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/tekstil/oik565.pdf 1

GİRİŞ 1.1 DURUM TESPİTİ

Beslenme ve barõnma ihtiyaçlarõ ile birlikte giyim insan hayatõnõn en önemli temel ihtiyacõ olmakla birlikte, ailelerin harcamalarõ içinde hazõr giyimin payõ düşmektedir. Tüketiciler daha kaliteli ürünü daha ucuza talep etme eğilimindedirler. Dünyada tekstil sanayii, tüketicilerin isteğine kõsa sürede cevap verebilmek için, elyaftan perakendeye kadar uzanan tüm zincirlerde, gelişen teknolojinin de yardõmõ ile, yeniden yapõlanmaktadõr. Bu bağlamda gelişmiş ülkeler tasarõm, moda yaratma ve pazarlama faaliyetlerini ağõrlõkla kendi bünyesinde toplarken üretim sürecini maliyetin düşük olduğu gelişmekte olan ülkelere kaydõrmaktadõrlar.

Türkiye�de tekstil ve konfeksiyon sanayii, esas itibariyle, 1980�li yõllarõn başõndan itibaren

ihracata yönelik olarak hõzlõ bir büyüme sürecine girmiştir. ! Tekstil (iplik ve kumaş) ihracatõ 1980�li yõllarõn ilk yarõsõnda hõzlõ bir büyüme göstermiştir.

AB ülkelerinin birlik dõşõ ülkelerden yaptõğõ ithalat içinde Türkiye 1984 yõlõnda %5,9 pay ile dördüncü sõraya yükselmiştir. Sonrasõnda tekstil ihracatõ durağanlaşmõş ve Türkiye sözü edilen pazarda 1993 yõlõnda %6 pay ile altõncõ sõraya düşmüştür.

! Türkiye�nin konfeksiyon ihracatõ 1980�li yõllarda sürekli hõzla artmõştõr. En büyük pazar olan

AB�nin birlik dõşõ ülkelerden yaptõğõ ithalat içinde Türkiye 1989 yõlõnda %10,5 ile pay ile ikinci sõraya yükselmiştir.

1990-93 döneminde TL�nin yabancõ paralar karşõsõnda reel olarak değer kazanmasõ

(TL�nin yabancõ paralar karşõsõndaki değer kaybõnõn enflasyon oranõndan düşük kalmasõ) ve özellikle işçilik giderlerindeki büyük artõşlar sonrasõnda, eski makinelerin özellikle birim fiyatõ düşük ürünlerde rekabet gücünü kaybetmesi, bavul ve sõnõr ticaretinin katkõsõyla iç piyasadaki talebin yükselmesinin de etkisiyle, önceki dönemde önemsiz seviyede olan tekstil ithalatõ büyük boyutlara erişmiş ve Türkiye ilk kez (kõsa elyaf-pamuklu tekstil sektöründe miktar bazõnda) net ithalatçõ konumuna düşmüştür.

AB ile gümrük birliği öncesinde, sektörde kârlõlõğõn oldukça yüksek seviyelere çõktõğõ

1995 yõlõnda1, AB ile gümrük birliği sonrasõnda rekabet gücünün en fazla tekstil ve konfeksiyon sektöründe olacağõ beklentisinin yaratõlmasõ sonucu, çoğunlukla yeni işletmeler tarafõndan kapasite yaratõmõna yönelik çok büyük yatõrõmlar yapõlmõştõr. 1995-98 döneminde Türkiye dünyada en fazla tekstil makinelerine yatõrõm yapan ülkeler sõralamasõnda en önlerde yer almõştõr.

Türkiye, 1990�lõ yõllarda izlenen ekonomi politikalarõndaki değişikliklere rağmen, AB

ülkelerinin birlik-dõşõ ülkelerden yaptõğõ ithalat artõş oranõ kadar ihracatõnõ artõrarak, konfeksiyon ihracatõndaki başarõlõ performansõnõ sürdürmüştür. 1998 yõlõnda ABD�ye ihracatta da başarõlõ performans göstermesine rağmen, üçüncü büyük pazar konumundaki Rusya�ya ihracatõn %56 düşmesi, konfeksiyon ihracat artõş hõzõnõ önemli ölçüde düşürmüştür. 1 1990-91 döneminde 2,2$/ kg seviyesinde olan dünya pamuk fiyatlarõ (Cotlook A endeksi) Kasõm 1993�de 1,2$/kg�a düştükten sonra, Mart 1994�te 1,8$/kg�a, Mayõs 1995�de de 2,5 $/ kg�a yükselmiştir.



Yine de son dört yõlda konfeksiyon ihracatõndan kaynaklanan kõsa elyaf (pamuklu) iplik

talebini2 %72 (192.000 ton) artõrma başarõsõnõ gösteren Türk konfeksiyon sanayii, tekstil sektöründeki kapasite artõşõnõn emilmesindeki önemli rolünü devam ettirmiştir.

Konfeksiyon ihracatõnda sağlanan önemli artõşa rağmen, kapasitedeki çok büyük artõş,

Türk tekstil sektörünü doğrudan tekstil ürünleri (iplik ve kumaş) ihracatõnõ artõrmaya zorlamõştõr. 1997 yõlõnõn Mart ayõnda AB�nin Türkiye�den yaptõğõ iplik ithalatõnda anti-damping vergisi uygulamasõnõn sona ermesinin de katkõsõyla, doğrudan tekstil ihracatõ büyük ölçüde artmõştõr. Bunun sonucunda Türkiye, AB�ye en fazla tekstil ürünleri (konfeksiyon hariç) ihraç eden ülkeler arasõnda 1995 yõlõnda beşinci sõrada iken 1997 yõlõnda konfeksiyonda olduğu gibi ikinci sõraya yükselmiştir. Böylece, Türkiye�nin son iki yõlda pamuklu tekstil ihracatõndan kaynaklanan iplik talebi 109.000 ton artmõştõr.

1997 yõlõnõn ikinci yarõsõnda başlayan ekonomik krizin olumsuz etkisiyle, gerek

yurtiçindeki tüketicilerin gerek başta Rusya olmak üzere bavul ve sõnõr ticaretinden kaynaklanan talebin gerilemesi, krizin etkisini ağõrlaştõrdõğõ 1998 yõlõnda yurtiçi nihai tüketimin (=iç talep-dolaylõ ihracat) %18 (76.000 ton) gerilemesine neden olmuştur.

Pamuklu Sektöründe İplik Arz ve Talep Artõşõ ('000 Ton)

Arz TalepKapasite Üretim İthalat İhracat Yurtiçi Toplam

Tekstil Konfeksiyon Toplam Nihai Tük. Talep1995 95 30 56 -73 43 -30 116 851996 185 134 -21 17 41 58 65 1231997 155 106 3 57 71 128 -19 1091998 88 28 -15 52 37 89 -76 13

Toplam 523 298 22 53 192 245 85 33098/94% 57 50 15 24 72 50 34 44

Kaynak: TSKB

Yukarõdaki tabloda görüldüğü gibi, dört yõlda toplam talep %44 gibi yüksek oranda artarak üretimin %50 (298.000 ton) artmasõnõ sağlamõştõr. Ancak aynõ dönemde 590.000 ton/yõl kapasiteli yatõrõm yapõlmõş, devreden çõkan makine parkõnõn düşülmesiyle beraber, iplik kapasitesi 523.000 ton/yõl artmõştõr. Böylece yoğun yatõrõmlarõn başladõğõ 1995 yõlõndan itibaren 1998 yõlõ sonuna kadar 225.000 ton/yõl fazla kapasite yaratõlmõştõr. Bir diğer ifadeyle, kapasite açõsõndan, kabaca 1997 ve 1998 yõllarõnda yapõlan yatõrõmlarõ sektörün gereksinim duymadõğõ yatõrõmlar olarak ifade etmek mümkündür.

1995-98 döneminde yapõlan yoğun yatõrõmlar, sektördeki makine parkõnõn ortalama yaşõnõn

önemli ölçüde düşmesini sağlamõştõr. Beş yaşõndan daha eski olmayan makine parkõnõn toplam 2 Aşağõdaki paragraflarda miktarsal büyüklükler, veri temin edilebilmesi nedeniyle, sadece kõsa elyaf (pamuklu tekstil) sektörü için verilmiştir.



kapasite içindeki payõ pamuklu iplik alt sektöründe %48�e, tekstil terbiyesi alt sektöründe %54�e ulaşmõştõr. Yaratõlan yeni kapasiteler kõsmen eski makinelerin pazar payõnõ kapmõş olmakla beraber, zaman zaman kullanõlamamõş, bu da yeni makinelerin kapasite kullanma oranlarõnõn da düşmesine yol açmõştõr. Kapasite kullanma oranlarõ veri temin edilebilen, pamuklu iplik ve tekstil terbiyesi alt sektörlerinde 1998 yõlõnda %62�ye gerilemiştir. 1999 yõlõnda kapasite kullanõm oranlarõnõn birkaç puan daha gerilediği tahmin edilmektedir. 1.2 SONUÇLAR

1995 yõlõnda en üst düzeye çõkmõş olan kârlõlõğõn 1996 yõlõndan sonra normal seviyelerine gerilemeye başlamasõ ve sonrasõnda Uzakdoğu Asya ülkelerinde başlayan ve 1998 yõlõnõn ikinci yarõsõnda küresel boyuta ulaşan ekonomik kriz sonrasõnda kârlõlõğõn hõzla gerilemesi (dünya pamuk fiyatlarõ 1999 yõlõ sonunda 1$/kg�õn altõna düşmüştür), büyük ölçüde (yaptõklarõ yatõrõmõn ve artan iş hacminin bir sonucu olarak) finansman sorunu yaratmõş, bu da 1999 yõlõnda sektörün performansõnõ olumsuz yönde etkilemiştir. 1.3 ÖNERİLER

Sektörde bugün için fazla kapasite vardõr. Kapasite artõrõcõ yeni yatõrõmlar ağõrlõkla yeni firmalar tarafõndan yaratõlmõştõr. Bu firmalarõn ürün geliştirme ve pazarlama açõsõndan yeterli olmadõğõ söylenilebilir. Esasen sektör ciddi ölçüde sõnõrlõ sayõda ürün üretmektedir ve bu açõdan da bakõldõğõnda hâlâ gelişmiş ülkelerdeki alõcõlara ve pazara yakõnlõk avantajõnõ kullanan bir üretici konumundadõr. Sektör, rakip ülkelere oranla daha fazla bilgi birikimine ve alõcõnõn isteğini yerine getirebilme becerisine sahip olmakla beraber, 2005 yõlõnda dünya tekstil ve konfeksiyon ticaretinin serbestleşmesi ile daha da artacak rekabet ortamõnda, gelişmiş ülkeler kategorisine yakõn bir yerde yerini almalõdõr. Bu açõdan moda yaratan ve bunlarõ ucuza yurtdõşõnda ürettirerek pazarlayan, dolayõsõyla esas olarak para kazanma faaliyetlerini kendi bünyesinde toplayan gelişmiş ülkelerin basit bir üreticisi değil, onlarla aynõ saflarda yer almaya gayret eden bir sektör yapõsõ geliştirilmelidir. İlk aşamada finansal ve stratejik ortaklõklar kurularak yaklaşmanõn yanõnda, kõsa dönemde marka yaratõlamaz ise de, çok önceleri Tayvan�õn �made very well in Taiwan� uygulamasõnda olduğu gibi, ülke imajõ yaratõlmalõdõr.

Daha sonra, önemli miktarda hammadde ve tekstil üreticisi bir ülke olarak, moda, marka ve

dağõtõm kanallarõna erişerek pazarlarda etkin bir yer kapmak mümkün olabilecektir. Aşağõda sõralanan önerilerin sektörün bu hedefine ulaşmasõnda katkõlarõ olacaktõr.

1. Tekstil ve konfeksiyon sektörü günümüzde Türkiye�nin en büyük ve önemli sektörüdür

ve dünyada da önemli bir yere sahiptir. Bu önemli sektörün, geçmişte yönlendirilmesi her zaman için doğru olamamõş, hatalõ yönlendirmeler hem kaynak israfõna yol açmõş, hem de mevcut işletmelere zarar vermiştir. Sektörü yönlendirmenin sağlõklõ olabilmesi için sürekli bir kurum oluşturulmalõdõr. �Dokuma ve Giyim Sanayii Özel İhtisas Komisyonu�nun bu anlamda, devamlõ hale getirilmesi kanuna uygundur.



2. Tekstil sektörünün gelişmesinde hammaddenin (özellikle pamuk) yurtiçinde üretiminin büyük payõ vardõr. Son yõllarda pamuktan kaynaklanan sorunlar, rekabetin yoğunlaştõğõ günümüzde, sektörün gelişmesine olumsuz yönde etki yapmaktadõr. Kaliteli ve verimli pamuk tohumlarõnõn ekimi mevsiminde açõkça ve kuvvetli olarak tavsiye edilmelidir. Dünyanõn en kirli pamuklarõ arasõnda yer alan Türk pamuklarõnõn, toplama, işleme ve saklama aşamalarõnda kirliliğine fõrsat verilmemelidir. Her pamuk balyasõ numaralarla takip edilebilmelidir. Üretim şehri, işlenen çõrçõr fabrikasõ, balya sõra numarasõ ile etiketlenme mecburiyeti, hem kalite kontrolü ve takibini sağlayacaktõr, hem de vergi kaçakçõlõğõnõ önleyecektir. Dünyada seri numarasõ uygulamasõ vardõr. Yeni üretime açõlacak bölgelerde ekolojik pamuk (suni gübresiz ve ilaçsõz pamuk) üretimi bir süre primle desteklenmeli ve tavsiye edilmelidir.

3. Kõsa dönemde, modernizasyon ve yenileme dõşõnda, mevcut kapasitelerin artõrõlmasõna yönelik yatõrõmlar teşvik edilmemelidir. Sektördeki üretim gamõnõ genişletecek veya daha iyi servis verecek yatõrõmlar ve yapõlanmalar teşvik edilmelidir (Bilgi sağlanmasõ veya danõşmanlõk giderlerinin karşõlanmasõnda destek verilmesi vs.). ! Yeni ürünlerin üretimine yönelik (teknik tekstil, tõbbi ve mekanik alanlarda kullanõlan tekstil

ürünleri vs.) yatõrõmlar teşvik edilmelidir. ! Mevcut durumdaki fazla kapasite, değişik tipte ürünlerde uzmanlaşmaya yönelik

desteklenmelidir. Örneğin yüzlerce aynõ cins ipliği üreten pamuk ipliği firmalarõnõn bir kõsmõ, modaya yönelik karõşõmlõ ve ince iplik üretiminde uzmanlaşmaya yönlendirilmelidir.

! Boya-baskõ-aprede hõz kazandõran, kaliteyi arttõran, maliyet tasarrufu sağlayan (özellikle ko-jenerasyon) ve çevreyi korumak için yapõlan yatõrõmlar teşvik edilmelidir.

4. Orta dönemde kapasite artõrõcõ yatõrõmlara teşvikler projenin fizibilite etüdüne

dayanõlarak verilmelidir. Fizibilite etüdünde, sadece arz-talep ve kârlõlõk değil, aynõ zamanda üretim sürecinin çevreye, üretene (işçi ve personele) ve kullanana (müşteriye) saygõsõ da incelenmelidir. (Örneğin tekstil terbiye firmalarõnõn %70�i Marmara Bölgesinde yoğunlaşmõştõr ve bu denli büyük kapasiteye ilave yatõrõmlarõn çevre üzerindeki etkisi dikkatlice irdelenmelidir).

5. Sektörün yukarõdaki amaçlarõna ulaşabilmesi, insan kaynağõnõn kalitesine sõkõ sõkõya bağlõ olacaktõr. AB�ye girme sürecinde genel eğitim kalitesinin artmasõ bu konuda Türkiye�nin avantajõ olacaktõr. Ancak Türkiye için çok büyük olan sektörde, sektörü ilgilendiren kişilerin doğrudan, hõzlõ eğitimi önemlidir. Tekstil ile ilgili tüm konularõ (tekstil işletmeciliği, tasarõm mühendisliği vs.) içeren tekstil üniversitelerinin kurulmasõ, firmalarõn ve/veya ilgili kurumlarõn araştõrma ve geliştirme faaliyetlerinin ve firma içi eğitimin desteklenmesi bu amaca hizmet edecektir. ! Üniversitelerdeki 9�u yeni 12 adet Tekstil Mühendislikleri birleştirilerek 5-6 Üniversitede

Tekstil Fakülteleri bünyesinde toplanmalõ ve bunlarõn Tekstil (AR-GE) Enstitüsü ile işbirliği içerisinde tekstil ve konfeksiyonun her dalõnda eğitim-öğretim, AR-GE, danõşmanlõk, yayõn, yayõm hizmetleri verecek merkezler haline getirilmesi sağlanmalõdõr.

6. Moda, tasarõm ve pazarlama katma değerin büyük kõsmõnõ oluşturmakta olup gelişmiş

ülkelerin vazgeçmediği alanlardõr. Sektörün bu konudaki faaliyetleri desteklenmelidir. İstanbul



ve İzmir gibi ülkemizin gelişmiş yöreleri moda merkezi haline dönüştürülmeli, üretimin Anadolu�da yapõlmasõ teşvik edilmelidir.

7. Türkiye�nin mevcut pazarlama olanaklarõ son yõllarda yaratõlan aşõrõ kapasite için yetersiz kalmõştõr. Ürün farklõlaştõrõlmasõnõn yanõnda pazar farklõlaştõrõlmasõna da ihtiyaç vardõr. Pazarlama olanaklarõnõ arttõrõcõ her türlü girişim desteklenmelidir. ! Terbiyede kimyasal bilgi ve su avantajõ olan sektörün, Ortadoğu�daki transit ticaretin de

yardõmõyla, Ortadoğu ve Afrika pazarlarõna yayõlmasõ teşvik edilmelidir. ! ABD ile yapõlan İmtiyazlõ Bölge Antlaşmasõ için çalõşmalar başlatõlmalõdõr. Adana -

Yumurtalõk Bölgesi bu açõdan uygundur. ! Türk el halõlarõ, havlu ve bornozlarõ dõş pazarlarda en kolay kabul edilebilir Türk imajõ olan

ürünlerdir. Başta bu ürünler olmak üzere Türk tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin özel bir strateji planõ uygulanarak dünya pazarlarõna yayõlmasõ sağlanmalõdõr.

! Antalya- Adana hattõnõn tam ortasõ olan Silifke'nin batõ kõyõsõna kurulacak bir hava alanõnõn, aynõ İzmir-Antalya yöresinde olduğu gibi önce inşaat, sonra turizm sonrada tekstil ve konfeksiyon ile halõcõlõk sektörlerimizi ateşleyebileceği düşünülmektedir.

8. Devletin desteği hayali yatõrõm ve ihracata yol açmayacak sistemle (performans bazõnda)

yapõlmalõdõr. Devletin desteği ve teşvikler nakit iadesi ile değil, SSK, KDV, mali hesaplarda veya devletten enerji alõm bedelleri ile mahsup yoluyla yapõlmalõdõr.

9. Serbest ekonominin bir gereği olarak, tekstil ürünleri ithalatõ, uluslararasõ normlara uygun olarak yapõlacaktõr. Haksõz rekabete yol açan ithalat engellenmelidir. Kotalarõn kalkacağõ 2005 yõlõ sonrasõnda Çin H.C. menşeli tekstil ürünlerinin dünyayõ istila etmesinden endişe edilmektedir.

Bu çerçevede hammadde fiyatõnõn bile çok altõndaki bir fiyatla veya kaçak olarak gümrüklerden giren mal akõmõ kesilmelidir. ! Tekstil ve konfeksiyon sektöründe, son yõllarda kapasitedeki çok büyük artõşa rağmen, (elyaf

hariç) toplam ithalat hafif de olsa artmaya devam ederek 1998 yõlõnda 493.540 tona (2.514.818.000 Amerikan dolarõna) yükselmiştir. Bu ithalatõn önemli bölümü �Dahilde İşleme Rejimi ve Geçici Kabul� kapsamõnda yapõlmõştõr. DİR kapsamõnda, özellikle Doğu kapõlarõndan, yapõlan ithalatõn bir kõsmõnõn da iç piyasada satõldõğõ izlenimi vardõr.

• Dahili İşleme Rejimi (DİR) belgesi verilirken AB kriterlerine uyulmalõdõr. • DİR belgesi gerçek imalatçõ-ihracatçõ firmalar ve onaylanmõş ihracatçõlar dõşõnda

verilmemelidir. • DİR belgelerinin Dõş Ticaret Müsteşarlõğõ tarafõndan süresinde kapatõlõp kapatõlmadõğõnõn

denetimi yapõlmalõ ve kapatõlmayan belgeler için caydõrõcõ cezai yaptõrõmlar uygulanmalõdõr.



! Gerçek olmayan fiyatlar ile yapõlan ithalat önlenmelidir. • Belli ülkeler için düşük faturalama nedeniyle haksõz rekabete yol açan belirlenmiş mal

gruplarõnõn ithalatõ sõrasõnda (GATT ve DTÖ üyesi olan Meksika�nõn uyguladõğõ gibi) ön bildirim yapõlmasõ sağlanmalõdõr.

• AB�nin ülkemize uygulatmakta olduğu �Asgari İhraç Fiyatlarõ� benzeri bir uygulama ile emsal pazar fiyatlarõnõn altõnda ithalatõn yapõlmasõ engellenmelidir.

10. Haksõz rekabet, sadece yurtdõşõndan kaynaklanmamakta, aynõ zamanda yurtiçindeki

uygulamalarõn bir sonucu olarak da karşõmõza çõkabilmektedir. Faturasõz veya eksik fatura ile yapõlan işlemler, bir yandan yasal ortamda çalõşan firmalarõ doğrudan etkilerken (hammadde alõmõnda, işçilik giderinde vergi vermeyerek ucuza mal edilen ürünün yine eksik KDV ile satõlmasõ durumunda vergisini ödeyen firmalarõn karşõlaştõğõ haksõz rekabet durumu), diğer yandan yeterli vergi geliri elde edemeyen devletin enerji gideri, çalõşan üzerinden alõnan vergiler gibi dolaylõ olarak gelir elde etme çabalarõ sektörün sağlõklõ yapõlanmasõnõ engellemekte ve böylece sektördeki firmalar yurtdõşõndaki rakiplerine oranla dezavantajlõ konuma düşmektedirler. Bu faktörler global üretim ve ticaretin önem kazandõğõ günümüzde yabancõ sermeyenin sektöre girişini de olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle pamuktan başlayarak, tekstil üretim aşamasõnda KDV oranlarõnõn %1-4 gibi düşük bir seviyeye indirilmesi, bu tür haksõz rekabet ortamõnõ ortadan kaldõrabileceği gibi, üretimi kayõt altõna alacağõndan, kalite sorunlarõnõn çözümünden vergi kaçağõnõn azaltõlmasõna kadar çeşitli yönde olumlu faydalar sağlayacaktõr. 11. Orta Asya'daki kardeş ülkelerle pamuk, iplik, ham kumaş ortaklõklarõ ve diğer ilişkilerin genişletilerek geliştirilmesi teşvik edilmelidir. Buralarda üretilen hammaddelerin boya, terbiye, moda ve pazarlama faaliyetleri ülkemizce yapõlmalõdõr.



GLOBAL EĞİLİMLER



2.1 GENEL

Beslenme ve barõnma ihtiyaçlarõ ile birlikte giyim, insan hayatõnõn en önemli temel ihtiyacõdõr. Tekstil sektörü dünyada, turizm ve enformasyon sektörlerinden sonra üçüncü büyük sektör olup toplam satõşlarõn tutarõ yaklaşõk 1,7 trilyon ABD $�dõr. Tekstil sanayiindeki global senaryo 5 önemli faktörün etkisi altõndadõr. Bu faktörler önümüzdeki 10 yõl içinde rekabet ortamõnõn değişmesinde önemli rol oynayacak olup, şu şekilde sõralanabilir:

! Sanayi eğilimleri ! Dünya ticareti ! Tüketici eğilimleri ! Perakende eğilimleri ! Teknolojideki gelişmeler

2.1.1 SANAYİ EĞİLİMLERİ

Tekstil Sanayi dünyada üç yönde gelişim göstermektedir.

Konsolidasyon: Dünya üzerinde elyaftan perakendeye kadar uzanan tüm zincirlerde önemli bir konsolidasyon çalõşmasõ yaşanmaktadõr.

Entegrasyon: Üretim ve pazarlama olarak çok değişik safhalara sahip tekstil sanayiinde

entegrasyon pazar taleplerine hõzlõ reaksiyon göstermek açõsõndan son derece önemlidir. Başarõlõ bir entegrasyon stratejisi toplam maliyette %25�e varan avantajlar sağlayabilmektedir. Entegrasyon, üretim zincirinin değişik safhalarõndaki iki şirketin stratejik ortaklõğõ şeklinde olabileceği gibi, şirket birleşmeleri şeklinde de gerçekleştirilebilir.

Globalizasyon: Globalizasyonun iki önemli hedefi pazarlarõn globalleştirilmesi ve kaynaklarõn bölgeselleştirilmesidir. Geçtiğimiz 10 yõl içinde globalizasyon neticesinde dünya tekstil sanayii üretim kapasitelerini özellikle Asya ülkelerine doğru kaydõrmõştõr.

1985-1996 yõllarõ arasõ, iplik, dokuma ve hazõr giyim sektörlerindeki kapasitelerin yer değiştirmeleri bölgesel bazda aşağõdaki tabloda mukayese edilmiştir.



Bölge Ring İplik Üretimi Rotor İplik Üretimi Dokuma Konfeksiyon

1985 1996 Değişim (%)

1985 1996 Değişim (%)

1985 1996 Değişim (%)

1985 1996 Değişim (%)

Asya 52.5 67.7 +15.2 10.5 25.9 +15.4 17 35 +18 23 47 +24 Batõ Avrupa

7.1 4.2 -2.9 7.6 8.3 + 0.7 20 12 -8 28 13 -15

Doğu Avrupa

14.2 6.7 -7.5 70.7 38.9 -31.8 34 32 -2 16 12 -4

Kuzey Amerika

12.2 6.4 -5.8 6.2 14.8 +8.6 22 12 -10 25 18 -7

Güney Amerika

5.7 7.4 +1.7 2.1 4.4 +2.3 4 6 +2 4 6 +2

Afrika 4.9 4.8 -0.1 1.9 2.6 +0.7 3 3 - 4 4 - Toplam 100 100 - 100 100 - 100 100 - 100 100 -

AB�nin bazõ önemli ürünlerde, 1990-1996 yõllarõ arasõndaki miktar ve fiyat büyümeleri, aşağõdaki tabloda gösterilmiştir.

MİKTAR ARTIŞI(%)

FİYAT ARTIŞI(%)

ÜRÜNLER 1990-96 1990-96

Pamuklu Gömlek +64 -9 Havlu +34 -2 Örme Giysi +81 -18 T-shirt +110 -10 Pamuklu Pantolon +36 -9 Pamuklu bluz +70 -24 2.1.2 TÜKETİCİ EĞİLİMLERİ

Ailelerin hazõr giyim harcamalarõ 1970 yõlõnda toplam bütçe içinde %9 iken, günümüzde %5 - 6 oranõna düşmüştür. Bu eğilimin devam edeceği tahmin edilmektedir.

Kişisel eşya satõn alõm müddeti gittikçe düşmektedir. ABD�deki alõşverişe ayrõlan zamanõ son 15 yõl içinde 12 saatten 4 saate düşmüştür. İçlerinde çok çeşitli dükkanlar olan büyük mağazalar tercih edilmektedir. Ayrõca, bilgisayar teknolojisi ile birlikte evden yapõlan alõşverişler önem kazanmaktadõr..

Fiyat tüketiciler için gün geçtikçe önemli bir unsur haline gelmektedir. Tüketiciler kaliteye önem vermekte ve harcadõklarõ paranõn karşõlõğõnõ almak istemektedirler.

KKaayynnaakk :: GGhheerrzzii TTeexxttiill OOrrggaanniissaattiioonn TTDDSS



Suni ve sentetik elyaflar teknik performanslarõ, rahatlõklarõ, bakõm kolaylõklarõ gibi özellikleriyle tüketiciler tarafõndan gün geçtikçe tercih edilmektedir. 2.1.3 PERAKENDE EĞİLİMLERİ

Büyük perakendeciler dünyanõn her yerinde pazar paylarõnõ arttõrmaktadõrlar. Bunun yanõ sõra markalar da giyim sanayiindeki paylarõnõ arttõrma eğilimindedirler. Tüketicilerin gücü perakendecilerin performanslarõnõ yükseltmelerine sebep olmuştur. Bunun sonucu olarak da perakendeciler dükkanlarõnda daha çeşitli ve daha modaya dönük ürünler bulundurmaya zorlanmõşlardõr. Dükkanlara gelen koleksiyon sayõlarõ artõş göstermiştir. 2.1.4 TEKNOLOJİDEKİ GELİŞMELER

Son 30 yõl içinde yeni teknolojilerin ortaya çõkmasõyla tekstil ve konfeksiyon sanayiinin verimliliği büyük boyutlarda artõş göstermiştir. Bu gelişmenin bir kõsmõ üretim makinelerindeki yeniliklerden, önemli bir kõsmõ ise bilgi teknolojisinden kaynaklanmaktadõr. Sonuç olarak emek yoğun tekstil sanayii, sermaye yoğun bir sanayii haline gelmiştir. 2.2 GLOBAL İSTATİSTİKLER:

Maliyete etki eden önemli girdilerin mukayeseleri, aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir:

0.56 0.56 0.56 1.70 2.06

17.6

3.18 5.80

12.2

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

Endonezya Hindistan Çin Meksika Türkiye Macaristan Kore ABD İtalya

İŞÇİLİK (ABD $/SAAT)



2.3 GLOBAL EĞİLİMLER/TÜRKİYE Türk tekstil ve konfeksiyon sanayii, toplam sanayi üretiminin yaklaşõk %12�sine eşittir.

Toplam Türkiye ihracatõnõn yaklaşõk %38�ini tek başõna sağlayan tekstil ve konfeksiyon sektörü çalõşanlarõ, toplam imalat sanayi çalõşanlarõnõn %21�ini oluşturmaktadõr. Bunlara ilaveten tekstil ve konfeksiyon sanayi, tüketim mallarõ üretiminden %32�lik pay almaktadõr.

Ülke ekonomisi için bu denli önemli olan tekstil sektöründe rekabet edilebilirlik, birçok

kurum ve kuruluşun birbiri ile uyumlu ve eşgüdümlü bir şekilde işbirliği yapmasõyla mümkündür.

MİLLİ EKONOMİK POLİTİKALAR

TEKSTİL POLİTİKALARI

Ülke Planlama

Mali Politika

Finans Politikasõ

Yatõrõm Politikasõ

İthalat Rejimi

İhracat Rejimi

İşgücü Planlama

AR-GE Altyapõ

ENDÜSTRİYEL POLİTİKALAR

Sanayi Yapõsõ

Kaynak: TDS

17.0 9.9

9.1 5.7 5.7

5.0

0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 12.0 14.0 16.0 18.0

Amerika Brezilya Türkiye İtalya Almanya Japonya

ELEKTRİK MALİYETİ (ABD CENT/ Kwh)

Kaynak : TDS Gherzi Textil Organisation



1980-1998 yõllarõ arasõnda Türkiye�nin toplam ihracatõ içindeki tekstil ve konfeksiyon

sektörlerinin paylarõ aşağõdaki tabloda gösterilmektedir. Konfeksiyon ihracatõnõn hõzlõ gelişimde güçlü Türk tekstil sanayinin rolü büyük olmuştur

Türkiye�nin tekstil sektöründe 1998 yõlõ itibariyle rekabet edebilirliği önemli parametreler bazõnda diğer rakip ülkelerle karşõlaştõrmalõ olarak aşağõdaki tabloda gösterilmiştir.

TOPLAM KONFEKSİYON PAY TEKSTİL PAY TEKSTİL VE TEKSTİL VE YIL İHRACAT (ABD $ 1000) (%) (ABD $ 1000) (%) KONFEKSİYON KONFEKSİYON

(ABD $ 1000) (ABD $ 1000) PAYI (%)1980 2.910.000 106.000 4 671.000 23 777.000 271981 4.703.000 302.000 6 915.000 19 1.217.000 261982 5.746.000 367.000 6 1.069.000 19 1.436.000 251983 5.728.000 544.000 9 1.055.000 18 1.599.000 281984 7.134.000 989.000 14 1.181.000 17 2.170.000 301985 7.958.000 936.000 12 1.151.000 14 2.087.000 261986 7.457.000 1.069.000 14 1.043.000 14 2.112.000 281987 10.190.000 1.728.000 17 1.133.000 11 2.861.000 281988 11.662.000 2.127.000 18 1.334.000 11 3.461.000 301989 11.625.000 2.448.000 21 1.338.000 12 3.786.000 331990 12.959.289 2.898.349 22 1.424.249 11 4.322.598 331991 13.593.539 3.219.350 24 1.374.357 10 4.593.707 341992 14.365.414 4.009.615 28 1.369.322 10 5.378.937 371993 15.345.000 4.157.997 27 1.457.490 9 5.615.487 371994 18.107.000 4.490.043 25 1.944.818 11 6.434.861 361995 21.635.901 6.188.502 29 2.130.665 10 8.319.167 381996 23.224.500 6.337.259 27 2.450.218 11 8.787.477 381997 24.246.700 7.284.218 30 2.913.298 12 10.197.516 421998 28.095.618 7.556.508 27 3.186.700 11 10.743.208 38

Kaynak : TDS



Türkiye�nin 1998 yõlõ itibariyle konfeksiyon sektöründe rekabet edebilirliği önemli parametreler bazõnda diğer rakip ülkelerle karşõlaştõrmalõ olarak aşağõdaki tabloda gösterilmiştir.

KRİTERLER TUNUS FAS TÜRKİYE HİNDİSTAN POLONYA ÇİN İTALYAArsa Fiyatõ (ABD $/m2) 50 30-40 30 10 100 5 100-150İnşaat (ABD $/m2) 250 450 500 300-400 700 300-400 600Elektrik (cent/kwh) 6,2 11 8,8 6,6 8,5 5 9,6Su ( cent/m3 ) 70 - 95 60 85 45 30-90

Nakliyat ABD $ 2000 ABD $ 1900 ABD $ 1600 ABD $ 2200 ABD $ 1000 ABD $ 2400 ABD $ 1100

İşçi Ücreti 1,89 1,92 2,14 0,6 2,52 0,61 16,65(ABD $/h)Yõõlõk Çalõşma Saati 2272 2208 2231 2350 1843 2180 1662Tekstil İhracatõ 151 158 2450 4612 511 12112 10364(ABD $ mn.)Kalifiye Eleman 3 3 1 1 2 1 1Bulunabilirliği (1-5)İplik Düzgünsüzlüğü 20-40 20-30 10 10-20 10-20 20-30 10(Uster) (%)Dokuma 70-80 60-80 70-80 70-80 70-80 70-80 95Kalitesi (%)Fabrika Oranizasyonu yetersiz yetersiz iyi yeterli yeterli yeterli çok iyiTeslim Zamanõ 3-5 4-5 3-4 2-4 3-4 2-4 2-4

hafta hafta hafta hafta hafta hafta haftaPazarlama çok zayõf zayõf kuvvetli kuvvetli orta orta mükemmelKonfeksiyon ile çok zayõf çok kuvvetli zayõf çok mükemmelİşbirliği zayõf kuvvetli zayõfFabrika Ölçeği ekonomik olmayan ekonomik ekonomik ekonomik ekonomik ekonomik ekonomik

ölçek ölçek ölçek ölçek ölçek ölçek ölçekTeknoloji 20 60-70 70-80 60-70 70-80 70-80 100 Seviyesi(%)Maliyet az az çok çok orta çok çokRekabet Edebilirlik



Türkiye�nin 1990-1998 yõllarõ arasõndaki sektördeki makine ithalatõ aşağõdaki tabloda

gösterilmektedir.

TUNUS FAS TÜRKİYE HİNDİSTAN POLONYA ÇİN İTALYAAB Örme Giysi İthaltõndaki Payõ(%) 1,5 2 9,1 2,3 1,2 6,8 13,1AB Dokuma Giysi İthaltõndaki Payõ(%) 4,9 3,9 4,4 3,3 4,3 8,4 8,3Üretim Maliyeti(cent/dak) 9,5 9 10 5 12,5 4,5 425 Cepli Klasik PantolonÜretim Zamanõ 23-28 22-30 22-30 28-34 24-28 26-30 16-20(dak)Kazak Üretim Zamanõ(dak) 27-33 30-36 25-34 28-42 22-38 24-38 18-24Gömlek Üretim Zamanõ(dak) 36-42 34-58 32-40 42-62 36-48 30-42 24-26Kalite (%) 75-80 75 80 60-65 75 65-70 90Kendi Kolleksiyonlarõnõ < 25 < 25 > 25 < 20 30-35 < 25 80-90Hazõrlayan Fabrikalar (%)Otomatik Kesme 9 2 89 5 - 52 910Yapan FabrikalarKüçük Parti Çalõşabilme iyi iyi iyi zayõf orta zayõf çok

orta iyi50-60 50-60 55-65 40-50 50-60 40-50 65-75

Prodüktivite (%)Pazarlama çok zayõf güçlü - zayõf güçlü çok

zayõf güçlüTeslim Zamanõ 3-5 4-5 3-4 3-5 3-4 3-5 2-4

hafta hafta hafta ay hafta ay haftaTeslimat 90 80 90 50-60 85-90 60 90Başarõsõ (%)Koleksiyon Başarõsõ zayõf zayõf çõkõş trendi çok zayõf çõkõş trendi çõkõş trendi çok

içinde weak içinde içinde kuvvetliPerakendeciye artõyor - artõyor yok az yok varDirekt Satõş sõklõkta

Kaynak : Gherzi Textil Organisation, TDS



TÜRKİYE�NİN TEKSTİL MAKİNELERİ İTHALATI (Milyon TL)

2.4 TEŞVİKLER

Yatõrõm teşviklerin 1999 yõlõ itibariyle bölgelere göre dağõlõmõ aşağõda gösterilmiştir:

Kaynak : T.C Resmi Gazete - TDS

Yatõrõm teşviklerin 1999 yõlõ itibariyle sektörlere göre dağõlõmõ aşağõda gösterilmiştir:

İplik Dokuma Örme Terbiye Konfeksiyon Toplam1990 266 161 114 125 95 7611991 202 55 105 104 67 5331992 281 80 166 119 68 7141993 400 120 182 168 98 9681994 199 59 114 109 58 5391995 535 257 232 189 149 13621996 811 351 405 404 171 21421997 697 215 308 356 152 17281998 383 134 262 233 99 1111

Kaynak : TSKB

48%

17%

16%

7%3% 2%7%

Marmara Bölgesi Güney Doğu Anadolu B İç Anadolu BölgesiKaradeniz Bölgesi Ege Bölgesi Akdeniz BölgesiDoğu Anadolu Bölgesi

48%

17%

16%

7%3% 2%7%

Marmara Bölgesi Güney Doğu Anadolu B İç Anadolu BölgesiKaradeniz Bölgesi Ege Bölgesi Akdeniz BölgesiDoğu Anadolu Bölgesi



Kaynak : T.C Resmi Gazete - TDS

%4

%15

0,2%%14

%6%2

%39

19,8%

KONFEKSİYON PAMUK YÜN SENTETİK HALI TERBİYE KETEN ÖRGÜ

%4

%15

0,2%%14

%6%2

%39

19,8%

KONFEKSİYON PAMUK YÜN SENTETİK HALI TERBİYE KETEN ÖRGÜ



PAMUKLU SEKTÖR RAPORU



3.1 METODOLOJİ Bu çalõşma Türkiye Pamuk İplik ve Dokuma Sektörleri (kõsa elyaf) hakkõnda, sektördeki

üretici kuruluşlarla yapõlan anketler ve sektör hakkõnda önemli bilgilere sahip kişi ve kuruluşlarla yapõlan görüşmeler sonucunda hazõrlanmõştõr. Çalõşma kapsamõnda aşağõdaki kaynaklardan faydalanõlmõştõr. ! Pamuklu Tekstil Özel İhtisas Alt Komisyonu ! Tekstil Danõşmanlõk Servisi A.Ş.(TDS) ! Üretici Firmalar ! TSKB ! Devlet İstatistik Enstitüsü

3.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI

1950 yõlõnda dünyanõn tükettiği elyaf miktarõ yaklaşõk 7 milyon ton olarak bilinmekte olup

bunun %60�õnõ pamuk oluşturmaktaydõ. 2000 yõlõnda ise dünya elyaf tüketimi 46 milyon tona yükselmiş, pamuğun aldõğõ pay ise %45�in altõna düşmüştür.

1989/1990-1999/2000 yõllarõ arasõnda dünya pamuk üretimi %13 artarken, aynõ dönemde

tüketim yaklaşõk %3 oranõnda düşmüştür. Dünya pamuk üretimi ve tüketimi (milyon ton) aşağõda gösterilmiştir:

1989/90 1998/99 1999/00 Üretim Tüketim Üretim Tüketim Üretim Tüketim

Çin H.C. 3.788 4.150 4.400 4.300 3.750 4.250 ABD 2.655 1.907 3.026 2.253 3.971 2.254 Hindistan 2.308 1.876 2.746 2.550 2.890 2.584 Sovyetler B. 2.654 2.640 - - - - Özbekistan - - 1.010 168 1.150 200 Pakistan 1.455 1.100 1.343 1.530 1.475 1.564 Türkiye 617 600 858 900 865 1.000 Brezilya 666 764 425 730 403 780 DünyaToplamõ 17.387 18.798 19.455 18.030 19.626 18.211

Kaynak : TSKB



1990/91-1997/98 önemi arasõnda, dünyanõn önde gelen pamuk üreticilerinin hektar başõna almõş olduklarõ verim aşağõdaki grafikte gösterilmiştir.

3.2.1 İPLİK

Türkiye dünyada 6. büyük pamuk üreticisi ülke konumundadõr. Türkiye tekstil ve konfeksiyon ihracatõnõn değer bazõnda yaklaşõk %85�i pamuklu sistem ürünleridir.

1970�ler, özellikle pamuklu sanayiinin yapõ taşlarõnõn oturtulduğu yõllar olarak bilinmektedir.

Bu sektörde, Sümer Holding�e ait olan tesisler dõşõnda yaklaşõk 275 firma faaliyet

göstermektedir. Bu firmalarõn yaklaşõk %30�u sadece ring iplik ünitesini, %45�i open-end iplik ünitesini, %25�i ise ring ve open-end iplik ünitelerini içermektedir.

Özellikle 1996 yõlõnda, Türkiye�nin Gümrük Birliği�ne girmesinin getireceği avantajlarõn yanlõş yorumlanmasõ sebebiyle, sektörde yeni open-end ve ring iplik tesisleri kurulmuş ve atõl kapasitelerin yaratõlmasõna sebep olunmuştur.

PAMUK ÜRETİMİ (kg/hektar)

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

İsrail Avustralya Türkiye Çin Özbekistan ABD Pakistan Brezilya Paraguay Arjantin Hindistan

1990/91

1997/98

Kaynak: Dünya Pamuk İstatistikleri, ICAC, Gherzi Textil Organisation, TDS



Türkiye ring teknolojisinde dünya kapasitesinin %3,2�sine, open-end teknolojisinde ise

%5,1�ine sahiptir. 1998 yõlõ AB pamuk ipliği üretimi aşağõdaki tabloda gösterilmiştir:

DÜNYA KISA ELYAF İPLİK KAPASİTESİ

1996 1997 Ring (iğ) Open-end

(rotor) Ring (iğ) Open-end

(rotor) Çin H.C. 41.710.000 603.600 42.456.000 578.200 Hindistan 31.835.000 230.000 34.874.000 309.000 ABD 4.919.000 968.000 4.527.000 925.000 Pakistan 8.159.000 142.900 8.333.000 144.800 Endonezya 7.050.000 86.000 7.050.000 86.000 Brezilya 7.300.000 257.700 6.500.000 283.000 Türkiye 4.576.000 363.600 5.382.000 388.000 Tayland 4.100.000 75.000 4.100.000 75.000 Japonya 4.360.000 96.000 3.880.000 94.000 Rusya 3.553.000 1.766.000 3.553.000 1.766.000 Tayvan 3.334.000 140.000 3.334.000 140.000 Meksika 3.500.000 100.000 3.500.000 100.000 Mõsõr 2.988.000 41.200 2.988.000 41.200 Bangladeş 2.100.000 37.200 2.810.000 43.000 Kore 2.135.000 17.200 1.997.000 16.800 İran 1.975.000 60.000 1.975.000 60.000 Romanya 2.000.000 65.000 1.700.000 98.000 Özbekistan 1.400.000 323.800 1.400.000 323.800 AB 6.148.000 569.900 5.990.000 559.800 İtalya 1.676.000 103.400 1.667.000 105.700 Portekiz 1.150.000 41.200 1.100.000 42.000 İspanya 1.089.000 85.600 1.075.000 86.100 Yunanistan 800.000 35.000 800.000 35.000 Dünya Toplamõ 163.553.000 7.566.700 166.888.000 7.653.800

Kaynak: TSKB



1 99 8 A v r u p a B ir l iğ i P am u k İp liğ i Ü r e tim i(ton )

0

5 0 '0 0 0

10 0 '0 0 0

15 0 '0 0 0

2 0 0 '0 0 0

2 5 0 '0 0 0

3 0 0 '0 0 0

Av

ustu

rya

Bel

çika

Dan

imar

ka

Fra

nsa

Alm

anya

İng

ilte

re

Yu

nani

stan

İtal

ya

Ho

llan

da

Por

teki

z

İsp

anya

% 8 5 �d e n f az la p am u k iç e re n ip lik ü re t im i

% 8 5 �d e n a z p am uk içe r en ip lik ü re t im i

Ton

70 %

30 %

T o p lam A B1 �1 4 9 �0 0 0

1925-1998 yõllarõ arasõnda, dünya pamuk fiyatlarõ ile iğ sevkiyatlarõ arasõndaki ilişki aşağõda grafik formunda gösterilmektedir. Ayrõca bu grafikte, 1998-2003 yõllarõ arasõnda, bu ilişkinin muhtemel seyirleri üzerine projeksiyonlar da yapõlmõştõr.

41

P a m u k F iy a tla r õ (In d e k s A ) i le İğ le r in S e v k iy a t õ İ l işk is i

P a m u k F iy a tla r õ (In d e k s A ) i le İğ le r in S e v k iy a t õ İ l işk is i

0

1 '0 0 0 '0 0 0

2 '0 0 0 '0 0 0

3 '0 0 0 '0 0 0

4 '0 0 0 '0 0 0

5 '0 0 0 '0 0 0

6 '0 0 0 '0 0 0

1 9 8 5 1 9 8 6 1 9 8 7 1 9 8 8 1 9 8 9 1 9 9 0 1 9 9 1 1 9 9 2 1 9 9 3 1 9 9 4 1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 1 9 9 9 2 0 0 0 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 30 .0

1 0 .0

2 0 .0

3 0 .0

4 0 .0

5 0 .0

6 0 .0

7 0 .0

8 0 .0

9 0 .0

1 0 0 .0

İğ

P a m u k F iya t õY ü k s elen S en a ry o (9 0 C en ts )

O la s õ S en a r yo (8 0 C en ts )

A lç a la n S en a r yo (7 0 C en ts )

Satõl

an İğl

er(a

det

)

Türkiye pamuk ipliği sektöründe yaklaşõk 5,7 milyon ring iğ bulunmaktadõr.

! Ring iğlerin yaklaşõk %45�i 10 yaş ve daha gençtir. ! 5 yaş ve daha genç olan iğlerin toplam içindeki oranõ ise yaklaşõk %30�dur. ! Son iki yõlda, Türkiye pamuklu sektörüne dahil olan iğ sayõsõnõn yaklaşõk % 8 olduğu tahmin edilmektedir.

Kaynak : EUROCOTON, Gherzi Textil Organisation

Kaynak: Dünya Pamuk İstatistikleri, ITMF Gherzi Textile Organization



Türkiye pamuk ipliği sektöründe yaklaşõk 420 bin adet rotor bulunmaktadõr

! Rotorlarõn yaklaşõk %83�i 10 yaş ve daha gençtir. (1959-1990) ! 5 yaş ve daha genç olan rotorlarõn toplam içindeki oranõ ise yaklaşõk %55�dur. ! Son iki yõlda, Türkiye pamuklu sektörüne dahil olan rotor sayõsõnõn yaklaşõk % 6 olduğu tahmin edilmektedir.

Kaynak : TSKB, TDS

Türkiye�de kurulu ring iğleri demografik açõdan incelendiğinde; ! %26�sõ GAP bölgesinde ! %24�ü Marmara bölgesinde ! %19 ise Akdeniz bölgesinde bulunmaktadõr.

Kaynak : TSKB, TDS

ROTORLARIN YAŞ DAĞILIMI

17%

83%

1959-19901991-1999

ROTORLARIN YAŞ DAĞILIMI

17%

83%

1959-19901991-1999

RİNG İĞLERİN YAŞ DAĞILIMI

55%

45%1959-19901991-1999

RİNG İĞLERİN YAŞ DAĞILIMI

55%

45%1959-19901991-1999



Kaynak : TSKB, TDS

Türkiye�de kurulu rotor kapasitesi demografik açõdan incelendiğinde; ! %54�ü GAP bölgesinde ! %16�sõ Marmara bölgesinde ! %9 ise Akdeniz bölgesinde olduğu görülmektedir.

Kaynak : TSKB, TDS

Pamuklu sektöründe(ring+open-end), 1993-1998 yõllarõ arasõnda gerçekleşen kapasite, kapasite kullanõm oranõ ve üretimleri aşağõda belirtilmiştir.

RİNGLERİN DEMOGRAFİK DAĞILIMI

26%

24%19%

31% GAPMARMARAAKDENİZDİĞER

RİNGLERİN DEMOGRAFİK DAĞILIMI

26%

24%19%

31% GAPMARMARAAKDENİZDİĞER

ROTORLARIN DEMOGRAFİK DAĞILIMI

54%

16%

9%

21%GAPMARMARAAKDENİZDİĞER

ROTORLARIN DEMOGRAFİK DAĞILIMI

54%

16%

9%

21%GAPMARMARAAKDENİZDİĞER



Kaynak : TSKB Görüleceği gibi 1993-1998 arasõnda kapasite %71 artarken, aynõ dönemde üretim ise %69

artõş göstermiştir. Pamuklu sektördeki ring ve open-end kapasite ve üretimleri ayrõ ayrõ incelendiğinde;

#Ring iplik kapasitesinin, ortalama iplik inceliğinin Ne 24,8 olduğu varsayõmõ ile, yaklaşõk 844 bin ton/yõl olduğu hesap edilmektedir. Gerçekleşen fiili üretim ise 507 bin ton/yõl seviyesindedir. #Open-end iplik kapasitesinin ortalama iplik inceliğinin Ne 19,8 olduğu varsayõmõ ile, yaklaşõk 595 bin ton/yõl olduğu hesap edilmektedir. Gerçekleşen fiili üretim ise 393 bin ton/yõl seviyesindedir.

K a p a s i t e K . K .O . Ü r e t i m( t o n / y õ l ) ( % ) ( t o n / y õ l )

1 9 9 3 8 3 9 . 0 0 0 6 3 ,1 5 3 0 . 0 0 0

1 9 9 4 9 1 4 . 0 0 0 6 5 ,6 6 0 0 . 0 0 0

1 9 9 5 1 . 0 0 9 . 0 0 0 6 2 ,4 6 3 0 . 0 0 0

1 9 9 6 1 . 1 9 5 . 0 0 0 6 3 ,9 7 6 4 . 0 0 0

1 9 9 7 1 . 3 5 0 . 0 0 0 6 4 ,4 8 7 0 . 0 0 0

1 9 9 8 1 . 4 3 9 . 0 0 0 6 2 ,4 8 9 8 . 0 0 0

K a p a s i t e K . K .O . Ü r e t i m( t o n / y õ l ) ( % ) ( t o n / y õ l )

1 9 9 3 8 3 9 . 0 0 0 6 3 ,1 5 3 0 . 0 0 0

1 9 9 4 9 1 4 . 0 0 0 6 5 ,6 6 0 0 . 0 0 0

1 9 9 5 1 . 0 0 9 . 0 0 0 6 2 ,4 6 3 0 . 0 0 0

1 9 9 6 1 . 1 9 5 . 0 0 0 6 3 ,9 7 6 4 . 0 0 0

1 9 9 7 1 . 3 5 0 . 0 0 0 6 4 ,4 8 7 0 . 0 0 0

1 9 9 8 1 . 4 3 9 . 0 0 0 6 2 ,4 8 9 8 . 0 0 0

0

500.000

1.000.000

1.500.000

1993 1994 1995 1996 1997 1998

YIL

PAMUKLU SEKTÖRDE KAPASİTE-ÜRETİM İLİŞKİSİ

Kapasite (ton/yõl)Üretim (ton/yõl)

0

500.000

1.000.000

1.500.000

1993 1994 1995 1996 1997 1998

YIL

PAMUKLU SEKTÖRDE KAPASİTE-ÜRETİM İLİŞKİSİ

Kapasite (ton/yõl)Üretim (ton/yõl)



3.2.2 DOKUMA

Genel olarak incelendiğinde dokuma sektörü yapõ itibariyle iplik sektöründen daha yaşlõ bir

teknolojiye sahiptir.

Türkiye dünya mekikli ve mekiksiz tezgah kapasitesinden yaklaşõk %2,5 pay almaktadõr. Bu tezgahlar, atkõ atma sistemine göre incelendiğinde %83,8�ünün rapier ve projektilli, %16�sõnõn ise hava jetli olduğu görülmektedir. Türk Dokuma endüstrisi iki önemli segmentten meydana gelmektedir.

# çoğunluğu entegre büyük firmalar # küçük-orta ölçekli entegre olmayan aile şirketleri

TSKB tarafõndan yapõlan araştõrmada, Türk pamuklu sektörüne yön veren 41 büyük şirket

(toplam 8,220 tezgah) araştõrõlarak 5 yaş ve daha genç tezgahlarõn toplam içindeki payõnõn %21, 20 yaş ve daha eski tezgahlarõn payõnõn ise %61 olduğu görülmüştür.

Bu çalõşmada incelenen 8,220 adet dokuma tezgahõ,, Türkiye kapasitesinin yaklaşõk %55�ini

DÜNYA PAMUKLU SİSTEM DOKUMA KAPASİTESİ (TEZGAH ADET)

1996 1997 Mekiksiz Mekikli Mekiksiz Mekikli

Rusya 113.450 10.670 113.450 10.670 ABD 62.450 9.210 60.990 7.760 Çin H.C. 49.110 774.970 45.800 687.500 Brezilya 33.200 122.410 35.200 98.200 Japonya 28.530 55.150 27.980 51.170 Kore 27.000 5.000 27.000 5.000 Endonezya 27.000 200.000 27.000 200.000 Özbekistan 25.790 - 25.790 - Romanya 20.000 5.000 20.300 3.500 Tayvan 19.690 3.970 20.050 3.040 Türkiye 18.000 40.000 18.000 40.000 Ukrayna 18.000 - 18.000 - Meksika 14.500 35.000 14.500 35.000 Pakistan 11.500 8.310 13.200 8.110 Tayland 9.000 45.000 9.000 45.000 Polonya 8.000 10.000 8.000 10.000 AB 66.550 11.730 63.580 11.050 Portekiz 15.100 3.040 13.800 2.800 İ talya 13.280 1.760 12.800 1.700 İ spanya 7.010 2.250 7.020 2.140 Fransa 7.690 - 7.000 2.250 İ ngiltere 5.900 250 5.800 250 Belçika 5.500 2.500 5.500 2.500 Almanya 5.500 350 5.100 90 Yunanistan 2.000 1.500 2.000 1.500 Dünya Toplam õ 679.750 1.710.040 677.990 1.609.690 Kaynak : TSKB



oluşturmaktadõr. Hesaplanan yaklaşõk 798 milyon metrelik kapasitenin yaklaşõk %31�i 5 yaş ve daha genç tezgahlar tarafõndan oluşturulmaktadõr. Bu kapasite içinde 20 yaş ve daha eski tezgahlarõn payõ yaklaşõk %25�dir. 3.3 İTHALAT

Pamuklu sektöründe 1995-1998 yõllarõ arasõnda, gerçekleştirilen pamuk ağõrlõklõ ithalat, miktar ve değer bazõnda, elyaf, iplik ve mensucat olarak aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir.

G.T.İ.P 5201-5203 Kaynak : DİE



1998 yõlõnda, pamuk ipliği ithalatõnõn yaklaşõk %26�sõ Pakistan�dan, %18�i Hindistan�dan, %12�si Türkmenistan�dan yapõlmõştõr. AB�den iplik ithalatõnda, en önemli ülke İtalya�dõr. İplik ithalatõndaki diğer ülkeler Mõsõr ve Özbekistan�dõr.

Suni ve sentetik kõsa elyaflõ ipliklerin ithalatõnda en büyük pay, %33 ile Endonezya, %30 ile

Hindistan�õndõr. 1998 yõlõnda, pamuklu dokuma ithalatõnda en önemli pay Uzak Doğu ülkelerinindir. AB�den

yapõlan ithalattaki önemli ülkeler, %9 ile Almanya ve %7 ile İtalya�dõr. Daha önceleri ham bez ağõrlõklõ olan dokuma ithalatõ son yõllarda mamul ağõrlõklõ olmaya başlamõştõr.

Suni ve sentetik ağõrlõklõ dokumadaki en önemli pay, %70 ile Uzakdoğu�nundur.

ELYAF 1995 1996 1997 1998

kg 187.784.928 174.033.934 363.202.156 175.115.619USD/kg 2,08 1,77 1,74 1,64USD 389.781.225 308.322.455 632.521.995 286.348.547

İPLİK 1995 1996 1997 1998

kg 58.795.323 42.863.450 41.247.560 35.179.968USD/kg 3,77 3,49 3,33 3,25USD 221.607.271 149.425.599 137.180.691 114.441.505

MENSUCAT 1995 1996 1997 1998

kg 48.536.459 38.513.414 39.100.966 36.994.000USD/kg 5,79 6,96 7,05 7,33USD 281.154.528 268.146.912 275.765.898 271.060.000



3.4 İHRACAT Pamuklu sektöründe 1995-1998 yõllarõ arasõnda gerçekleştirilen pamuk ağõrlõklõ ihracat, miktar

ve değer bazõnda, elyaf, iplik ve mensucat olarak aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir. Kaynak : DİE Kaynak : DİE Kaynak : DİE

1998 yõlõnda, pamuk ipliği ihracatõnõn yaklaşõk %73^ü başta İtalya olmak üzere, AB�ye yapõlmõştõr. İsrail, ABD, Macaristan ve Romanya, ihracat yapõlan diğer önemli ülkelerdir. AB�den iplik ithalatõnda, en önemli ülke İtalya�dõr. İplik ithalatõndaki diğer ülkeler Mõsõr ve Özbekistan�dõr.

Suni ve sentetik kõsa elyaflõ ipliklerin ihracatõ, % 55�i başta Almanya olmak üzere AB�ye

yapõlmõştõr. Suriye, %15�e yaklaşan payla önemli bir pazardõr. 1998 yõlõnda dokuma ihracatõnõn %33�ü başta İtalya olmak üzere AB�ye gerçekleştirilmiştir.

ABD, Makedonya, Arnavutluk ve Kanada, %4 ile %6 arasõnda değişen pazar paylarõna sahiptir. Ham bezin pamuklu dokuma ihracatõ içindeki payõ, 1998 yõlõnda %32�dir.

Suni ve sentetik ağõrlõklõ dokuma ihracatõndaki en önemli pay, başta İngiltere olmak üzere,

%52 ile AB�ye aittir.

ELYAF 1995 1996 1997 1998

kg 31.334.372 108.846.258 71.906.445 49.284.601USD/kg 1,21 1,45 1,26 1,09USD 37.767.252 158.021.794 90.726.367 53.657.546

İPLİK 1995 1996 1997 1998

kg 39.733.257 44.514.408 69.873.685 98.187.081USD/kg 3,47 3,13 3,21 2,95USD 137.878.388 139.146.100 224.274.701 289.459.369

MENSUCAT 1995 1996 1997 1998

kg 50.876.914 54.382.565 60.727.238 87.630.000USD/kg 6,50 6,37 5,89 4,55USD 330.534.499 346.434.198 357.714.781 398.440.000



1998 yõlõnda, AB�nin % 85 ve üzeri pamuk içeren iplik ithalatlarõ ülke ve incelik bazõnda aşağõdaki tabloda gösterilmektedir.(1 Ne = 1,693 Nm)

Kaynak:Gherzi Textil Organisation, TDS 1998 yõlõnda, AB�nin % 85�den daha az pamuk içeren iplik ithalatlarõ ülke ve incelik bazõnda

aşağõdaki tabloda gösterilmektedir.(1 Ne = 1,693 Nm)

Kaynak:Gherzi Textil Organisation, TDS

1998 İthalatõ(Ton) - %85�den fazla pamuk

2,834

27,652

4,730

14,473

3,106

661

50,317

6,079

18,766

9,078

666

Nm 14 - 43

Ülke

Avusturya

Belçika

Fransa

Almanya

Yunanistan

İngiltere+İrlanda

İtalya

Hollanda

Portekiz

İspanya

Diğer(AB)

665

12,950

3,598

13,927

11,719

19

24,926

3,730

13,536

4,922

776

Nm 44 - 52

611

7,605

2,269

7,869

209

0

14,149

846

2,810

4,373

307

Nm 53 - 80

4,110

48,207

10,597

36,269

15,034

680

89,392

10,655

35,112

18,373

1749

TOPLAM

1,161 İsviçre 1,103 1,497 3,761

88 İsviçre 64 123 275

36

155

43

707

28

879 + 19

499

116

184

524

18

59

353

12

361

201

231 + 9

666

236

581

1,352

9

17

63

1

113

7

71 + 0

151

0

11

382

9

112

571

56

1,181

236

1,209

1,316

352

776

2,258

36

1998 İthalatõ(Ton) - %85�den az pamuk

Nm 14 - 43

Ülke

Belçika

Fransa

Almanya

Yunanistan

İngiltere+İrlanda

İtalya

Hollanda

Portekiz

İspanya

Diğer(AB)

Nm 44 - 52 Nm 53 - 80 TOPLAM

Avusturya



1995-1998 yõllarõ arasõnda pamuk ve karõşõmlõ iplik ithalatõnda Avrupa pazarõnõn gösterdiği

gelişme aşağõdaki grafikte gösterilmiştir:

%85�den fazla pamuk içeren ipliklerin ithalatõ

%85�den az pamuk içeren ipliklerin ithalatõ

Pamuk ve Karõşõmlõ İplik İthalatõnda Avrupa Pazarõnõn Gelişimi (ton)

0

100'000

200'000

300'000

400'000

1995 1996 1997 1998

217'019

8'758

235'343

8'995

342'720

6'671

310'657

9'027

225�777244�338

349�391

319�684

Ton

Toplam


1998 yõlõ AB�nin %85�den fazla pamuk içeren iplik ithalatõ, iplik detaylarõ ve ihracatçõ ülkeler bazõnda aşağõdaki tabloda gösterilmektedir:(1 Ne = 1,693 Nm)



1998-AB�nin Pamuk İpliği İthalatõ (%85�den fazla pamuk içeren)

Nm 15-43

Tek kat Karde

Tek Kat Penye

Çift Kat Karde

Çift Kat Penye

Toplam

G.T.İ.P. No

52051200

52052200

52053200

52054200

-

Mõsõr�dan(ton)

4�184

1�679

1�661

355

7�879

Endonezya�dan(ton)

2�932

1�435

1�242

215

5�824

Pakistan�dan(ton)

3�563

2�449

3�048

251

9�311

Türkiye�den(ton)

31�500

6�560

2�768

279

41�107

Hindistan�dan(ton)

1�139

1�052

1�912

921

5�024

Tek Kat Karde

Tek Kat Penye

Çift Kat Karde

Çift Kat Penye

52051300

52052300

52053300

52054300

3�418

2�317

2�250

490

5�064

3�015

1�082

421

1�422

1�483

0

87

15�918

8�219

489

241

588

1�946

2�123

1�291

Nm 44-52 G.T.İ.P. No Mõsõr�dan(ton)


Malezya�dan(ton)

Türkiye�den(ton)


Toplam - 8�475 9�582 2�992 24�867 5�948

Tek Kat Karde

Tek Kat Penye

Çift Kat Karde

Çift Kat Penye

52051400

52052400

52053400

52054400

1�380

2�167

3�216

1�728

437

762

678

148

398

1�369

1�589

1�308

569

2�509

118

105

1�024

2�957

3�302

6�033

Nm 53-80 G.T.İ.P. No Mõsõr�dan(ton)


Tayland�dan(ton)

Türkiye�den(ton)


Toplam - 8�491 2�025 4�664 3�301 13�316


1998 yõlõ AB�nin %85�den az pamuk içeren iplik ithalatõ, iplik detaylarõ ve ihracatçõülkeler bazõnda aşağõdaki tabloda gösterilmektedir.(1 Ne = 1,693 Nm)



1998-AB�nin Pamuk İpliği İthalatõ (%85�den az pamuk içeren)

Nm 15-43

Tek Kat Karde

Tek Kat Penye

Çift Kat Karde

Çift Kat Penye

Total

G.T.İ.P. No

52061200

52062200

52063200

52064200

-

Zambiya�dan(ton)

61

37

0

51

149


0

249

23

191

463

Tayland�dan(ton)

18

52

0

17

87

Türkiye�de(ton)

338

179

12

15

544


9

18

9

83

119

Tek Kat Karde

Tek Kat Penye

Çift Kat Karde

Çift Kat Penye

52061300

52062300

52063300

52064300

266

170

36

20

129

670

17

10

18

212

17

0

0

928

19

16

246

222

50

0

Nm 43-52 G.T.İ.P. No Zambiya�dan(ton)


Tayland�dan(ton)

Filipinler�den(ton)

Malezya�dan(ton)

Total - 492 826 247 963 518

Tek Kat Karde

Tek Kat Penye

Çift Kat Karde

Çift Kat Penye

52061400

52062400

52063400

52064400

0

0

16

87

0

256

0

32

53

18

0

6

0

0

116

4

0

26

21

62

Nm 53-80 G.T.İ.P. No Zambiya�dan(ton)


Tayland�dan(ton)

Slovenya�dan(ton)


Total - 103 288 77 120 109



3.5 MALİYET YAPISI / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER 3.5.1 İPLİK

İplik sektöründe sõnai maliyetin(fason ve finansman giderleri hariç) yaklaşõk % 60�õnõ hammadde oluşturmaktadõr. Ancak, kullanõlan hammaddenin tipine, kalitesine ve satõn alõm şartlarõna göre bu oran +/- %4 değişim göstermektedir.

Diğer üretim girdileri içindeki en büyük pay (bazõ durumlarda amortisman hariç) işçiliğe aittir.

İşçilik oranlarõ yöreye, işçi kalitesine, kullanõlan teknolojiye ve işçi kõdemine göre farklõlõklar göstermekte olup, genelde %11-15 arasõnda değişmektedir.

Kaynak : TDS

Hammadde ve fason giderleri hariç, diğer üretim girdileri içinde finansman giderleri, önemli ölçüde değişmektedir. 1999 yõlõ için yapõlan çalõşmada, bu oranõn, %5 - %40 arasõnda seyrettiği saptanmõştõr.

Yapõlan araştõrmada, 1999 yõlõnda, şirketlerin yatõrõm harcamalarõnõ önemli ölçüde azalttõğõ ve işletme sermayesinin finansman maliyeti içinde önemli boyutta olduğu gözlemlenmiştir. Yõlõn ikinci yarõsõnda iplik alt sektöründe, özellikle modernizasyon ve yenileme konularõnda yatõrõm faaliyetleri hõz kazanmõştõr.

İPLİK MALİYET YAPISI

60%

40%HammaddeDiğer

İPLİK MALİYET YAPISI

60%

40%HammaddeDiğer

FİNANSMAN MALİYETİ DAĞILIMI

70%

30%

İşletmeYatõrõm



3.5.2 MAMUL KUMAŞ

Mamul kumaş alt sektöründe sõnai maliyetin (fason ve finansman giderleri hariç) yaklaşõk

% 65�ini ham ve yardõmcõ madde oluşturmaktadõr. Ancak, kullanõlan ham ve yardõmcõ maddenin tipine, kalitesine ve satõn alõm şartlarõna göre bu oran +/- %5 değişim göstermektedir.

İşçiliğin finansman ve fason giderleri hariç, toplam içindeki payõ, yaklaşõk %15 olup, bu

oran, yöreye, işçi kalitesine, kullanõlan teknolojiye ve işçi kõdemine göre farklõlõklar arz etmekte ve genelde +/- %3 değişmektedir.

Hammadde ve fason giderleri hariç, diğer üretim girdileri içinde finansman giderleri, %5-

%35 arasõnda değişmektedir.Bu oran, 1999 yõlõ için, genelde işletme sermayesi finansmanõnõ yansõtmaktadõr. Zira, 1999 yõlõnda, şirketlerin yatõrõm harcamalarõnõn ihmal edilebilir derecede az olduğu saptanmõştõr.

Kaynak : TDS 3.6 SATIŞ /ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

3.6.1 İPLİK 1995-2000 yõllarõ arasõnda ortalama pamuk ipliği satõş fiyatlarõ, dolar bazõnda %40-%50

arasõnda değer kaybetmiştir. Aynõ dönemde, dünya pamuk fiyatlarõ da önemli ölçüde düşmüştür. En büyük düşüşler katma değeri çok az olan Ne 20/1 OE ve Ne 20/1 Karde iplikte yaşanmõştõr.

Son bir yõlda pamuk ipliği fiyatlarõ artõş trendi içindedir.En yüksek artõşlar yaklaşõk %20

oranõnda, Ne 30/1 ve Ne 40/1 penye ipliklerde oluşmuştur. Katma değeri az olan Ne 20/1 OE ve Ne 20/1 karde ipliklerdeki artõş yaklaşõk %8-10 civarõndadõr.

1995-1998 yõllarõ arasõnda, pamuklu sektöründeki kumaş fiyatlarõ eğilimi, iç piyasa ve ihracat olarak karşõlaştõrmalõ olarak aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir

MAMUL KUMAŞ MALİYET YAPISI

65%

35% Ham ve YardõmcõMaddeDiğer



3.6.2 PAMUKLU KUMAŞ:

1995-1998 yõllarõ arasõnda, pamuklu sektöründeki kumaş fiyatlarõ eğilimi, iç piyasa ve ihracat olarak karşõlaştõrmalõ olarak aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir.

HAM BEZ

1995 1996 1997 1998

YILLAR

ABD

$

İHRACAT

İÇ PİYASA

HAM BEZ

1995 1996 1997 1998

YILLAR

ABD

$

İHRACAT

İÇ PİYASA

DENİM KUMAŞ

1995 1996 1997 1998

YILLAR

ABD

$

İHRACAT

İÇ PİYASA

DENİM KUMAŞ

1995 1996 1997 1998

YILLAR

ABD

$

İHRACAT

İÇ PİYASA

KADİFE KUMAŞ

1995 1996 1997 1998

YILLAR

ABD

$

İHRACAT

İÇ PİYASA

KADİFE KUMAŞ

1995 1996 1997 1998

YILLAR

ABD

$

İHRACAT

İÇ PİYASA

KETEN KUMAŞ

1995 1996 1997 1998

YILLAR

ABD

$

İÇ PİYASA

TOPTAN SATIŞ

PERAKENDE SATIŞ

KETEN KUMAŞ

1995 1996 1997 1998

YILLAR

ABD

$

İÇ PİYASA

TOPTAN SATIŞ

PERAKENDE SATIŞ

MAMUL KUMAS

1995 1996 1997 1998

YILLAR

AABD

$

İHRACAT

İÇ PİYASA

MAMUL KUMAS

1995 1996 1997 1998

YILLAR

AABD

$

İHRACAT

İÇ PİYASA

Kaynak : TDS

İPLİK SATIŞ F İYATLARI(ABD $/KG)

0,001,002,003,004,005,006,007,00

1995 1996 1997 1998 1999 2000

Ne 20/1 KardeNe 30/1 PenyeNe 40/1 Penye Ne 20/1 OE

İPLİK SATIŞ F İYATLARI(ABD $/KG)

0,001,002,003,004,005,006,007,00

1995 1996 1997 1998 1999 2000

Ne 20/1 KardeNe 30/1 PenyeNe 40/1 Penye Ne 20/1 OE

Tablodaki fiyatlar, her yõlõn ocak ayõna ait olup, KDV hariç, peşin bazlõdõr. Kaynak : TDS



3.7 CİRO

Yapõlan çalõşma sonuçlarõna göre 1995-1998 yõllarõ arasõnda yalnõzca iplik üretimi olan şirketlerin TL bazõndaki cirolarõnda yaklaşõk 2,5 kat artõş saptanmõştõr. Aynõ dönem içinde, 2 veya 3 üniteli (konfeksiyon hariç) entegre şirketlerdeki ciro artõşõ yaklaşõk 6 kat, 2 veya 3 üniteli (konfeksiyon dahil) entegre şirketlerdeki ciro artõşõ yaklaşõk 8 kat olarak tespit edilmiştir.

3.8 EĞİTİM DURUMU/ ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Sektörün önde gelen şirketlerini kapsayan araştõrmada,sadece iplik ünitesi olan şirketlerde, personel içindeki üniversite mezunu oranõ %58; aynõ oran, 2-3 üniteli entegre şirketlerde (konfeksiyon hariç) %38 ve 2-3 üniteli entegre şirketlerde (konfeksiyon dahil) %46�dõr.

Kaynak: TSD

3.9 ARGE / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Pamuklu sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin %76�sõ araştõrma-geliştirme faaliyetlerinin gerekliliğine inanmakta ve bu konuda bütçelerinden % 1 pay ayõrmaktadõr.

Araştõrma-Geliştirme çalõşmalarõnõn faydasõna inanan şirketlerin %56�sõ 2-4 üniteli

entegre şirketler, %44�ü ise sadece iplik ünitesi olan şirketlerden oluşmaktadõr.

%58

%38 %46

%0%20%40%60

İplik ENT.(Konf.Hariç)

ENT.(Konf.Dahil)

ENTEGRASYON DURUMUNA GÖRE ÜNİVERSİTE MEZUNU ORANI

%58

%38 %46

%0%20%40%60

İplik ENT.(Konf.Hariç)

ENT.(Konf.Dahil)




Kaynak : TDS

3.10 YATIRIM EĞİLİMLERİ / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER Yapõlan araştõrmaya göre sektörün lokomotif şirketleri, 2000-2005 yõllarõnda çeşitli

yatõrõmlar hedeflemektedirler. Eğilimler incelendiğinde; ! sadece iplik ünitesine sahip şirketlerin

% 32�sinin modernizasyon % 68�inin tevsii ve entegrasyon

! konfeksiyon hariç 2 veya 3 üniteye sahip şirketlerin % 66�sõnõn modernizasyon % 34�ünün tevsii ve entegrasyon

! konfeksiyon dahil 2 veya 3 üniteli şirketlerin % 60�õnõn modernizasyon % 40�õnõn tevsii ve entegrasyon yatõrõmlarõna yöneleceği saptanmõştõr.

OLUMLU YAKLAŞIMLARIN ENTEGRASYON DURUMU

44%

25%

31%

İplik

Entegre(Konfeksiyonuolmayanlar)Entegre(Konfeksiyonuolanlar)

OLUMLU YAKLAŞIMLARIN ENTEGRASYON DURUMU

44%

25%

31%

İplik

Entegre(Konfeksiyonuolmayanlar)Entegre(Konfeksiyonuolanlar)

ARGE HARCAMALARINA BAKIŞ AÇISI

76%

24%

EvetHayõr

ARGE HARCAMALARINA BAKIŞ AÇISI

76%

24%

EvetHayõr



2000-2005 yõllarõ arasõnda, şirketlerin hedefledikleri yatõrõmlar entegrasyon durumlarõna

göre aşağõdaki grafikte gösterilmiştir:

0 %

1 0 %

2 0 %

3 0 %

4 0 %

5 0 %

6 0 %

7 0 %

8 0 %

9 0 %

1 0 0 %

İp lik E n te g re (ko n f . h a r iç ) E n te g re (ko n f d a h il)

2 0 0 0 -2 0 0 5 Y A T IR IM EĞ İL İM İ

E n te g ra sy o n

M o d e rn iza s yo n

T e v s i

Y e n i

1999 yõlõnda pamuklu sektöre verilen teşviklerin demografik olarak dağõlõmlarõ aşağõdaki

grafikte gösterilmiştir:

Kaynak : TDS

36%

25%

12% 10%

Marmara Bölgesi Güney Doğu Anadolu Böl. İç Anadolu Bölgesi Ege Bölgesi

Akdeniz Bölgesi

17%

Kaynak : T.C. Resmi Gazete TDS



3.11 RAKİPLER / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER 3.11.1 İPLİK

Yapõlan araştõrmada, sadece iplik ünitesi olan firmalar baz alõndõğõnda, rakiplerin Uzakdoğu, Yunanistan ve İtalya olduğu görülmüştür.

Aşağõdaki grafikler mukayese yapõlabilmesi amacõyla, Türkiye endeks 100 kabul edilerek

hazõrlanmõştõr.

İplik Maliyeti

90

92

94

96

98

100

102

İtalya Yunanistan Uzakdoğu Türkiye

İplik Maliyeti

90

92

94

96

98

100

102


İplik Satõş Fiyatõ

75

80

85

90

95

100

105


İplik Satõş Fiyatõ

75

80

85

90

95

100

105


Kaynak : TDS



3.11.2 ENTEGRE ŞİRKETLER: İplik, dokuma, terbiye ve iplik boya ünitelerini içeren entegre şirketlerin önemli

rakiplerinin İtalya, Tayvan ve Kore olduğu saptanmõştõr. Ürün bazõnda ülkelerin maliyetleri ve satõş fiyatlarõ aşağõdaki tablolarda göreceli olarak mukayese edilebilmektedir.

MALİYET

OE

Ring

Ham Bez

Boyalõ İplik

Mamul Kumaş

Türkiye İtalya Tayvan Kore

SATIŞ

OE

Ring

Ham Bez

Boyalõ İplik

Mamul Kumaş

Türkiye İtalya Tayvan Kore

Kaynak : TDS



3.12 PROBLEMLER 3.12.1 İPLİK "Sektörde faaliyet gösteren sadece iplik ünitesine sahip şirketlerin en büyük üç problemi; - Hammadde fiyatõ ve kalitesi - Uzakdoğu�dan yapõlan ithalat - Enerji maliyetlerinin yüksek oluşu olarak belirlenmiştir.

Kaynak : TDS

3.12. 2 ENTEGRE ŞİRKETLER ""SSeekkttöörrddee ffaaaalliiyyeett ggöösstteerreenn 22--44 üünniitteellii eenntteeggrree şşiirrkkeettlleerriinn eenn bbüüyyüükk pprroobblleemmlleerrii -- EEnneerrjjii mmaalliiyyeettlleerriinniinn yyüükksseekk oolluuşşuu -- FFiinnaannssmmaann mmaalliiyyeettlleerriinniinn yyüükksseekk oolluuşşuu -- HHaammmmaaddddee ffiiyyaattõõ vvee kkaalliitteessii -- KKaalliiffiiyyee eelleemmaann ssõõkkõõnnttõõssõõ -- KKaappaassiittee ffaazzllaallõõğğõõ --UUzzaakkddooğğuu��ddaann yyaappõõllaann kkoonnttrroollssüüzz iitthhaallaatt oollaarraakk bbeelliirrlleennmmiişşttiirr..

Kaynak : TDS

İPLİK ÜRETİCİLERİNİN PROBLEMLERİ

%46

%23

%31

HammaddeEnerjiUzakdoðu Ýthalatý


%46

%23

%31

HammaddeEnerjiUzakdoðu Ýthalatý

ENTEGRE ÜRETİCİLERİN PROBLEMLERİ

%16

%21

%19%16

%14

%14 HammaddeEnerjiFinans ProblemiKalifiye ElemanKapasite FazlalýðýKontrolsüz Ýthalat


%16

%21

%19%16

%14

%14 HammaddeEnerjiFinans ProblemiKalifiye ElemanKapasite FazlalýðýKontrolsüz Ýthalat

Kaynak : TDS

Sekizinci Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ Tekstil ve Giyim Sanayii Özel İhtisas Komisyonu Raporu 3.13 PROJEKSİYONLAR 3.13.1 İPLİK

Yapõlan sektör çalõşmasõnda, pamuk ipliği sektörüne yön veren önde gelen üreticilerin 2000-2005 yõllarõ arasõndaki beklentileri aşağõdaki tabloda gösterilmiştir. 3.13.2

Yüreticil

3.14 S - Dünytüketimkonumürünler

- Özelyanlõş kapasit

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Üretim +8 +5 +5 +5 +5 +5 İthalat +6 +5 +4 +4 +5 +5 İhracat +10 +7 +7 +7 +8 +8

Kaynak : TDS


DOKUMA

apõlan sektör çalõşmasõnda, pamuklu dokuma sektörüne sektörüne yön veren önde gelen erin 2000-2005 yõllarõ arasõndaki beklentileri aşağõdaki tabloda gösterilmiştir.

ONUÇLAR

a pamuk tüketiminin, suni ve sentetik sektörünün yükselmesi sonucunda, toplam elyaf i içindeki payõ azalmõştõr. Türkiye dünyada 6. büyük pamuk üreticisi ülke

undadõr. Tekstil ve konfeksiyon ihracatõnõn değer bazõnda yaklaşõk %80�i pamuklu sistem idir.

likle 1996 yõlõnda, Türkiye�nin Gümrük Birliği�ne girmesinin getireceği avantajlarõn yorumlanmasõ sebebiyle, sektörde yeni open-end ve ring iplik tesisleri kurulmuş ve atõl eler yaratõlmõştõr.

Üretim + + + +5 +5 +5 İthalat +6 +5 +4 +4 +5 +5 İhracat +10 +7 +7 +7 +8 +8

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Kaynak : TDS



- Türkiye ring teknolojisinde dünya kapasitesinin %3,2�sine, open-end teknolojisinde ise %5,1�ine sahiptir.

- Pamuk ipliği sektöründe yaklaşõk 5,7 milyon ring iğ ve 420 bin adet rotor bulunmaktadõr.Rotorlar iğlere göre çok daha yeni teknolojiye sahiptir. - Türkiye�de kurulu ring ve rotor kapasiteleri incelendiğinde, GAP yöresi ön plana çõkmaktadõr. Özellikle Open-End teknolojisi bu yörede çok ağõrlõklõ konumdadõr. Son beş yõlda, iplik alt sektöründe kapasite kullanõm oranlarõ, %62-65 arasõnda değişmiştir. - Türkiye dünya tezgah kapasitesinden yaklaşõk %2,5 pay almaktadõr. Sektöre, mekiksiz teknoloji hakim olup, iki önemli segmenti, entegre büyük firmalar ile küçük-orta ölçekli entegre olmayan aile şirketleridir. - Sektörde, 10 yaş ve daha yeni tezgahlarõn payõnõn %43 olduğu görülmüştür. Dolayõsõyla, dokuma sektörü, iplik sektörüne göre daha eski bir sektördür. - Son beş yõlda, dokuma alt sektöründeki kapasite kullanõm oranõ, ortalama %77-84 olup düşme eğilimindedir. - Pamuklu iplik ve dokuma sektörleri ithalatõnda Uzak Doğu çok önemli rol oynamaktadõr. -Pamuklu iplik ve dokuma sektörleri ihracatõnda ise, AB Türkiye için çok önemli bir pazardõr. - Maliyetlerde yaklaşõk %60 oranõnda hammadde bağõmlõ olan pamuklu sektörde, son beş yõlda satõş fiyatlarõ hissedilir ölçüde düşmüştür. Bu düşüş, katma değeri az olan standart ürünlerde daha fazladõr. - Araştõrmaya katõlan Türkiye�nin sektördeki lokomotif şirketleri çoğunlukla Ar-Ge�ye inanmakta ve bu konuda bütçelerinden %1�lik pay ayõrmaktadõrlar. - Genel olarak, sektörün problemleri, Uzak Doğu�dan yapõlan kontrolsüz ithalat, enerji ve finansman maliyetlerinin yüksekliği, kontrolsüz yatõrõmlarla oluşan atõl kapasite ve hammadde kalitesidir.



YÜNLÜ SEKTÖR RAPORU



4.1 METODOLOJİ

Bu çalõşma Türkiye Yünlü Sektörü(kamgarn, yarõ kamgarn ve strayhgarn) hakkõnda sektördeki kuruluşlarla yapõlan anketler ve sektör hakkõnda önemli bilgilere sahip kişi ve kuruluşlarla yapõlan görüşmeler sonucunda hazõrlanmõştõr.

Çalõşma kapsamõnda aşağõdaki temaslar yapõlmõştõr. Yünlü Tekstil Alt Komisyonu Tekstil Danõşmanlõk Servisi A.Ş.(TDS) Üretici firmalar Devlet İstatistik Enstitüsü Makina Mümessilleri Diğer Kişi ve Kuruluşlar


Aşağõdaki tabloda dünyadaki koyun sayõsõnõn ülkelere göre dağõlõmõ

gösterilmektedir.Dünya koyun sayõsõ, 1990-1997 yõllarõ arasõnda %11 azalma göstermiştir. Dünyadaki en fazla koyun nüfusuna sahip ülke Çin olup, payõ yaklaşõk %13�tür. Türkiye�deki koyun sayõsõ aynõ dönem içinde, %24 azalarak, 43,6 milyondan 33,1 milyona düşmüştür.



Kaynak: IWS

DÜNYA KOYUN SAYISI (MİLYONADET)

1990 1993 1994 1995 1996 1997Çin 112,8 111,6 117,4 127,3 132,7 135,0Avusturalya 170,3 138,1 132,6 120,9 121,2 120,2Eski Rusya 138,6 122,1 112,7 90,7 75,7 63,4Hindistan 48,7 51,9 53,0 54,1 55,3 56,5İran 44,6 49,7 50,3 50,9 51,5 52,0Yeni Zelanda 57,9 50,3 49,5 48,8 47,4 46,9Türkiye 43,6 39,4 37,5 35,6 33,8 33,1Pakistan 25,7 27,7 28,4 29,1 29,8 30,5İngiltere 29,8 29,3 29,5 29,1 28,3 30,1Güney Afrika 30,0 25,7 25,9 24,4 25,1 29,2Sudan 20,2 22 22,9 23,2 24,0 24,5İspanya 24,0 23,9 23,1 23,0 21,3 21,8Uruguay 24,3 23,9 20,8 19,8 19,4 18,3Brezilya 20,0 18 18,4 18,3 18,0 18,0Fas 13,5 11,9 13,3 16,6 16,3 17,6Arjantin 28,6 24,5 23,5 21,6 17,0 17,3Cezayir 17,7 18,7 17,8 17,3 17,6 16,8Afganistan 14,2 16,0 17,0 18,0 14,3 14,3Suriye 14,5 10,1 11,3 12,1 13,1 13,8Moğolistan 14,3 14,7 13,8 13,8 13,7 13,6Peru 12,3 11,9 12,2 12,6 12,7 13,1İtalya 10,8 10,3 10,5 10,7 10,7 10,9Fransa 11,2 10,4 11,5 10,3 10,6 10,5Romanya 15,4 12,1 11,5 10,9 10,4 9,7Yunanistan 8,7 8,7 8,7 9,2 9,6 9,2Bolivya 7,7 7,5 7,7 7,9 8,0 8,2Suudi Arabistan 6,4 7,2 7,5 7,6 7,8 8,0Amerika 11,4 10,9 9,7 8,9 8,5 7,9Portekiz 5,6 6,1 6,0 5,9 5,8 6,3Tunus 6,0 7,1 6,1 6,2 6,4 6,3Meksika 5,8 5,9 5,9 6,0 5,7 5,5Diğer 189,9 179,5 181,4 182,3 185,0 184,9TOPLAM 1.185 1.107 1.097 1.073 1.057 1.053



Sektörde kullanõlan hammadde teknik özelliklerine göre aşağõdaki tabloda gösterilmektedir.

Yün Suni ve Sentetik

Hauter54-75 mmMikroner16.5 - 29u

Hauter45-60 mmMikroner22 - 32 u

Hauter54-90 mmMikroner22 - 36 u

Hauter>60 mmMikroner3-3.3 Den

Hauter<60 mmMikroner3 - 5 Den

Hauter>90 mmMikroner8 - 15 Den

Hammadde

Kamgarn Strayhgarn Yarõ -Kamgarn

10-20 Nm 2-10 Nm20 - 60 + Nm 3 - 15 Nm

Örme

(Makina)

Taftingve

El Düğüm

Battaniye

Kõşlõk Giyim-paltoluk- tweed kumaş- ceketlik

DokumaGiyimelbiseliketeklik

ÖrmeGiyim- kazak- yelek- elbise

HalõEl Örgü Yünü

İplik

Kumaş

SonÜrün

DokumaYazlõk Kumaş Kõşlõk Kumaş Battaniye250 - 300 g-m 400 - 600 g-m 700 + g-m

Kaynak: TDS

1990-1997 yõllarõ arasõnda, kamgarn sisteminde üretilen yün ve yün ağõrlõklõ iplikler

genelde düşüş trendi sergilerken, İtalya�da artma eğilimi göstermiştir. Kamgarn sisteminde, İtalya, dünyanõn en çok yün ve yün karõşõmlõ iplik üreten ülkesi konumundadõr.

Kaynak: IWS

1990 1993 1994 1995 1996 1997İtalya Saf Yün 51,0 59,9 68,2 67,4 64,1 69,6 Yün Karõşõmlar 106,5 110,9 119,5 121,5 109,3 117,4Almanya 18,6 17,5 17,8 15,9 13,1 12,6İngiltere 18,1 17,6 18,6 16,7 18,0 16,2Fransa 11,0 7,4 8,0 6,4 5,1 4,7Japonya 76,5 59,7 66,3 51,9 49,3 47,6Güney Kore 32,3 37,9 42,1 39,5 36,4 33,6Amerika 21,6 25,5 25,5 25,3 23,4 23,5


KAMGARN SİSTEMİNDE YÜN AĞIRLIKLI İPLİK ÜRETİMİ (Milyon kg)



1990-1997 döneminde, strayhgarn sisteminde yün ağõrlõklõ iplik üretimleri, genelde bir düşüş trendi içindedir. Yine İtalya, bu tarz iplik üretiminde de, dünyanõn önde gelen ülkelerinden biridir.

1990-1997 yõllarõ arasõnda yün kullanõlan strayhgarn kumaş üretimleri, İtalya, ABD ve

Çin dõşõnda diğer ülkelerde genelde düşmüştür.

1990 1993 1994 1995 1996 1997İtalya Saf Yün 33,1 34,4 37,9 38,5 37,2 36,4 Yün Karõşõmlar 18,3 14,6 16,1 17,5 18,8 18,7Almanya 17,5 16,7 17,9 16,1 15,3 15,4İngiltere 7,4 7,7 8,2 7,5 8,2 5,5Fransa 4,2 3,2 3,5 3,1 2,7 2,6Japonya 69,9 59,1 56,3 51,8 52,1 51,1Amerika 36%-100% wool 15,5 20,4 19,4 19,0 18 18,5Çin Saf Yün 30,1 60,6 83,2 - 117,3 -

KAMGARN KUMAŞ ÜRETİMİNDE KULLANILAN YÜN (Milyon kg)

Kaynak: IWS



STRAYHGARN SİSTEMİNDE YÜN AĞIRLIKLI İPLİK ÜRETİMİ (milyon kg)

Kaynak: IWS



4.2.1 İPLİK

Türkiye�de kamgarn, yarõ kamgarn ve strayhgarn teknolojilerinde toplamda yaklaşõk 500�000 iğ olduğu tahmin edilmektedir.

Kamgarn iğlerin %90�õ, yarõ kamgarn iğlerin %100�ü, strayhgarn iğlerin %80�i organize sanayiindedir.

Sektördeki iğler detaylõ incelendiğinde, alt sektör bazõnda dağõlõmlarõ şu şekildedir:

KAMGARN ⇒ Ortalama Nm 36�da 360�000 iğ ⇒ Ortalama Nm 15�de 90�000 iğ

YARI KAMGARN ⇒ Ortalama Nm 2-10 10�000 iğ STRAYHGARN ⇒ Ortalama Nm 5�de 19�000 iğ ⇒ Ortalama Nm 14�de 21�000 iğ

Sektörün lokomotif konumunda olan tanõnmõş fabrikalarõ incelendiğinde, teknoloji yaşlarõyla ilgili aşağõdaki sonuçlara ulaşmak mümkündür.

⇒ Kamgarn iğlerinin, * %36�i 1970�li yõllara * %48�i 1980�li yõllara * %16�õ 1990�lõ yõllara

STRAYHGARN KUMAŞ ÜRETİMİNDE KULLANILAN YÜN (Milyon kg)

Kaynak: IWS

1990 1993 1994 1995 1996 1997İtalya Saf Yün 6,0 8,1 8,8 8,4 8,6 10,0 Yün Karõşõmlar 75,5 82,1 82,2 75,8 75,2 79,6Almanya 2,9 3 1,8 1,6 1,8 1,6İngiltere 12,9 10,3 11,6 10,7 10,1 9,5Fransa 3,5 2,9 3,1 2,3 2,1 2,0Japonya 22,3 22,3 21,9 18,5 18,5 19,9Amerika 36%-100% wool 10,6 15,3 15,0 12,2 11,1 15,6Çin Saf Yün 10,8 6,5 16,2 - 11,4 -



⇒ Yarõ kamgarn iğlerin

* %19�u 1970�li yõllara * %67�si 1980�li * %14�ü 1990�lõ yõllara ⇒ Strayhgarn iğlerin * %17�si 1970�li * %67�si 1980�li * %16�sõ 1990�lõ yõllara aittir. Genel görünüm itibariyle, yünlü sektörde 1980�li yõllarõn teknolojisi hakimdir.

Yünlü sistemde, yaklaşõk 200�000 ton/yõl kapasite olduğu tahmin edilmektedir.Yünlü sistem kapasite kullanõm oranlarõ tahminleri aşağõdaki şekildedir. ⇒ Kamgarn İplik %70/75 ⇒ Yarõ Kamgarn İplik %40 ⇒ Strayhgarn İplik kalõn iplik %60

ince iplik %40

Organize sektörde, yün yõkama kapasitesi, temiz esasõna göre, yõlda yaklaşõk 80-100 bin ton olup, kapasite kullanõm oranõ yaklaşõk % 50�dõr..

Türkiye�de yünlü sektörüne yön veren lokomotif firmalar üzerinde yapõlan araştõrmada aşağõdaki sonuçlara ulaşõlmõştõr.

Kamgarn İplik Kapasite Kullanõm Oranõ

80 8170

79

020406080

100

1995 1996 1997 1998/99

Kamgarn İplik Kapasite Kullanõm Oranõ

80 8170

79

020406080

100

1995 1996 1997 1998/99



1995-1999 yõllarõ arasõnda yünlü iplik sektörünün tüm alt birimlerinde (kamgarn, yarõ kamgarn, strayhgarn) kapasite kullanõm oranlarõnda düşüş meydana gelmiştir.

Yarõ Kamgarn İplik Kapasite Kullanõm Oranõ

82 86 8471

0

20

40

60

80

100

1995 1996 1997 1998/99

Yarõ Kamgarn İplik Kapasite Kullanõm Oranõ

82 86 8471

0

20

40

60

80

100

1995 1996 1997 1998/99

Strayhgarn İplik Kapasite Kullanõm Oranõ

77 77 7255

020406080

100

1995 1996 1997 1998/99

Strayhgarn İplik Kapasite Kullanõm Oranõ

77 77 7255

020406080

100

1995 1996 1997 1998/99

Kaynak : TDS



4.2.2 DOKUMA

Yünlü dokuma sektöründe(kamgarn ve strayhgarn), 2,270 adet tezgah bulunmaktadõr. Bu tezgahlardan 2�000 adedi mekiksizdir. Geri kalan 270 adedi ise mekiklidir.

Yünlü tezgahlarõn 1,320 adedi organize sektörde, 950 adedi ise organize olmayan

sektörde kullanõlmaktadõr. Yünlü dokuma tezgahlarõnõn ortalama yaşõ, organize sektörde 11 yõldõr.

Yünlü sektörde kullanõlan tezgahlarõn yaklaşõk %85�i rapierlidir.

YÜNLÜ TEZGAH TEKNOLOJİSİ

88%

12%

MekiksizMekikli

YÜNLÜ TEZGAHLARIN YERLEŞİMLERİ

58%

42%OrganizeOrganize Olmayan

Kaynak: TDS



Kumaş konstrüksiyonlarõna bağlõ olarak değişimler göstermekle birlikte, mevcut durumda sektörde kullanõlan atkõ sõklõklarõ ! Kamgarn Dokuma için 21-22 atkõ/cm ! Strayhgarn Dokuma için 14-15 atkõ/cm�dir. ! Sektörde kullanõlan ham enler ise ! Kamgarn kumaş için 162-164 cm ! Strayhgarn kumaş için 172-173 cm�dir.

Kaynak : TDS

ORGANİZE FİRMALAR

Pprojektil20%

Hava jetli2%

Rapierli78%

ORGANİZE FİRMALAR

Pprojektil20%

Hava jetli2%

Rapierli78%

ORGANİZE OLMAYAN FİRMALAR

Rapierli93%

Pprojektil7%

ORGANİZE OLMAYAN FİRMALAR

Rapierli93%

Pprojektil7%

TOPLAM

Pprojektil15%

Hava jetli1%

Rapierli84%

TOPLAM

Pprojektil15%

Hava jetli1%

Rapierli84%

YÜNLÜ SEKTÖRDEKİ TEZGAHLARIN ATKI ATMA SİSTEMLERİNE GÖRE DAĞILIMI



Yünlü dokuma sektörüne yön veren lokomotif şirketler üzerinde yapõlan araştõrma sonuçlarõna göre 1995-1999 yõllarõ arasõnda (kamgarn ve strayhgarn) kapasite kullanõm oranlarõ yaklaşõk 10 puan düşerek %70�lerden %60�lara düşmüştür.

Kaynak : TDS

Kamgarn Dokuma Kapasite Kullanõm Oranõ

7179 73

60

0102030405060708090

1995 1996 1997 1998/99

Kamgarn Dokuma Kapasite Kullanõm Oranõ

7179 73

60

0102030405060708090

1995 1996 1997 1998/99

Strayhgarn Dokuma Kapasite Kullanõm Oranõ

6861 61 60

0102030405060708090

100

1995 1996 1997 1998/99

Strayhgarn Dokuma Kapasite Kullanõm Oranõ

6861 61 60

0102030405060708090

100

1995 1996 1997 1998/99



4.3 İTHALAT

Yünlü sektöründe 1995-1998 yõllarõ arasõnda gerçekleştirilen ithalat, miktar ve değer bazõnda, elyaf(tüm hayvansal elyaf), iplik(kamgarn, strayhgarn) ve mensucat(kamgarn, strayhgarn) olarak aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir.

G.T.İ.S 5101-5105

G.T.İ.S 5106-5110

G.T.İ.S 5111-5113 Kaynak : DİE 4.4 İHRACAT Yünlü sektöründe 1995-1998 yõllarõ arasõnda gerçekleştirilen ihracat, miktar ve değer

bazõnda, elyaf (tüm hayvansal elyaf), iplik (kamgarn, strayhgarn) ve mensucat (kamgarn, strayhgarn) olarak aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir.

ELYAF 1995 1996 1997 1998

kg 46.188.322 43.443.633 47.486.566 55.336.005USD/kg 3,39 3,04 3,06 2,33USD 156.682.580 132.008.864 145.326.704 129.022.920

1995 1996 1997 1998kg 1.584.448 4.827.754 5.900.433 4.420.754USD/kg 21,71 23,24 20,72 24,27USD 34.392.523 112.204.722 122.230.716 107.296.450

MENSUCAT

İPLİK 1995 1996 1997 1998

kg 3.631.801 5.607.956 4.464.188 3.782.833USD/kg 13,18 12,07 12,46 12,32USD 47.867.703 67.689.276 55.603.323 46.587.618

ELYAF 1995 1996 1997 1998

kg 3.229.936 9.202.316 14.286.869 7.225.351USD/kg 1,67 1,05 1,32 1,81USD 5.408.952 9.657.451 18.917.025 13.055.156



Kaynak : DİE 4.5 MALİYET YAPISI / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER 4.5.1 İPLİK Yünlü iplik maliyeti, ana ürünler itibariyle aşağõda gösterilmiştir.Ancak, kullanõlan

hammaddenin tipine, kalitesine ve satõn alõm şartlarõna göre hammadde oranõ +/- %5 değişim gösterebilmektedir.

Kamgarn ve strayhgarn iplik maliyetine etki eden diğer giderler içinde en önemli pay,

%17-21 ile işçilik+personele aittir. Yine diğer giderler içerisinde finansmanõn payõ, çok değişken olup, %5-10 arasõndadõr.

İPLİK 1995 1996 1997 1998

kg 696.749 575.910 978.905 1.304.063USD/kg 7,97 8,16 8,30 6,65USD 5.552.757 4.701.352 8.128.683 8.674.513

MENSUCAT 1995 1996 1997 1998

kg 6.298.302 12.073.856 17.940.736 11.260.755USD/kg 11,93 6,97 5,68 8,65USD 75.123.004 84.159.829 101.891.594 97.427.613

KAMGARN İPLİK MALİYET DAĞILIMI

50%50%

HammaddeDiğer



Kaynak : TDS

4.5.2 DOKUMA

Yünlü kumaş maliyeti, ana ürünler itibariyle aşağõda gösterilmiştir. Ancak, kullanõlan hammaddenin tipine, kalitesine ve satõn alõm şartlarõna göre hammadde oranõ +/- %5 değişim gösterebilmektedir.

Kamgarn ve strayhgarn kumaş maliyetine etki eden diğer giderler içinde en önemli pay, %15-18 ile işçilik+personele aittir

STRAYHGARN İPLİK MALİYET DAĞILIMI

53%

47%HammaddeDiğer

KAMGARN KUMAŞ MALİYET DAĞILIMI

44%

56%

HammaddeDiğer



Kaynak : TDS

4.6 SATIŞ / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER 4.6.1 İPLİK Önemli kamgarn iplik türlerinin 1995-1998 yõllarõ arasõnda, iç piyasa ve ihracat (CIF)

satõş fiyatõ mukayeseleri göreceli olarak aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir. 1

1 İç piyasa fiyatlarõnõn ihracat fiyatlarõndan yüksek olmasõ dõş piyasadaki satõşlarõn kõsa vadeli ve döviz bazõnda yapõlmasõ, buna karşõlõk iç piyasadaki satõşlarõn uzun vadeli ve TL üzerinden yapõlmasõ nedeniyle iç piyasada daha riskli bir satõş ortamõ bulunmasõndan kaynaklanmaktadõr.

STRAYHGARN KUMAŞ MALİYET DAĞILIMI

55%

45%Hammadde

Diğer

YÜN AĞIRLIKLI KAMGARN

1995 1996 1997 1998

İHRACATİÇ PİYASA



Kaynak : TDS

KARIŞIM

1995 1996 1997 1998


AKRİLİK

1996 1997 1998




4.6.2 KUMAŞ

Önemli kamgarn kumaş türlerinin 1995-1998 yõllarõ arasõnda, iç piyasa ve ihracat (CIF) satõş fiyatõ mukayeseleri göreceli olarak aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir.

Kaynak: TDS

YÜN-SENTETİK

1995 1996 1997 1998

İHRACATTOPTAN SATIŞPERAKENDE SATIŞ

%100 YÜN

1995 1996 1997 1998

İHRACAT

TOPTAN SATIŞ

PERAKENDE SATIŞ


4.7 CİRO

Yapõlan çalõşma sonuçlarõna göre 1995-1998 yõllarõ arasõnda yünlü iplik ve kumaş sektörlerinde (kamgarn, yarõ kamgarn ve strayhgarn), TL bazõndaki cirolarda, yaklaşõk 3,5 kat artõş tespit edilmiştir. 4.8 EĞİTİM DURUMU / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Yünlü iplik ve dokuma sektörlerinde, sadece iplik ünitesine sahip şirketlerin personel içindeki üniversite mezunu oranõ %38 olup aynõ oran, entegre şirketlerde %44�e yükselmektedir..

4.9 YATIRIM

Yapõlanhedeflemektedi sadece i - % 50� - % 50�s entegre - % 85�i

38%

44%

30%35%40%45%

İplik Entegre

Kaynak: TDS

EĞİLİMLERİ

araştõrmaya göre şirketler 2000-2003 yõllarõnda çeşitli yatõrõmlar rler. Eğilimler incelendiğinde; plik ünitesine sahip şirketlerin (kamgarn, yarõ kamgan ve strayhgarn) sinin modernizasyon inin tevsii ve yeni şirketlerin nin modernizasyon yatõrõmlarõna yöneleceği saptanmõştõr.



Kaynak: TDS

1999 yõlõnda yünlü sektöre verilen teşviklerin demografik olarak dağõlõmlarõ aşağõdaki grafikte gösterilmiştir.


4.10 RAKİPLER / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Türkiye�nin yünlü sektördeki rakipleri, yüksek kaliteli ipliklerde İtalya, diğerlerinde Uzak Doğu, Orta Doğu ve Doğu Avrupa olarak görülmektedir. Kaliteli kumaşta ise Türkiye�nin önemli rakibi İtalya�dõr.

Aşağõdaki grafikler mukayese yapõlabilmesi amacõyla, Türkiye endeks 100 kabul

edilerek hazõrlanmõştõr.

%0%10%20%30%40%50%60%70%80%90

%100

İplik Entegre

YATIRIM DAĞILIMI

Diðer Modernizasyon Tevsi Yeni

%0%10%20%30%40%50%60%70%80%90

%100

İplik Entegre

YATIRIM DAĞILIMI

Diðer Modernizasyon Tevsi Yeni

Marmara Bölgesi 60%

Ege Bölgesi 40%



Kaynak: TDS

Kaynak: TDS

4.11 PROBLEMLER / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER 4.11.1 İPLİK Sektörde faaliyet gösteren sadece iplik ünitesine sahip şirketlerin en önemli problemleri - Arz fazlasõ -Uzakdoğu�dan yapõlan ithalat olarak belirlenmiştir.

İPLİK MALİYET

Türkiye Uzak Doğu

İPLİK SATIŞ

Türkiye Uzak Doğu



Kaynak: TDS 4.11.2 ENTEGRE Sektörde faaliyet gösteren entegre şirketlerin en önemli problemleri - Enerji maliyetleri - Finansman maliyetleri - Hammadde fiyatõ ve kalitesi - Kalifiye eleman sõkõntõsõ - Kapasite fazlalõğõ -Uzakdoğu�dan yapõlan kontrolsüz ithalat olarak belirlenmiştir.


%20

%40

%40 İthalatArz fazlasõ/iç piyasadaki arzDiğer


%20

%40

%40 İthalatArz fazlasõ/iç piyasadaki arzDiğer



Kaynak: TDS

4.12 PROJEKSİYONLAR 4.12.1 DOKUMA

Organize yünlü sektörünün lokomotif firmalarõ ile yapõlan araştõrmada önümüzdeki yõllarõn beklentileri aşağõdaki tablolarda gösterilmiştir.


16%

21%

19%16%

14%

14%

Hammadde

Enerji

Finans Problemi

Kalif iye Eleman

Kapasite Fazlalõğõ

Kontrolsüz İthalat

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Üretim +5 +5 +5 +5 +5 +5 İthalat Aynõ kalacağõ tahmin edilmektedir. İhracat +10 +10 +10 +10 +10 +10

KAMGARN KUMAŞ(%100 YÜN-45/55 YÜN/POLİESTER, 350-400 g/m)



4.12.2 İPLİK 4.13 SONUÇLAR

1990-1997 yõllarõ arasõnda alõnan verilere göre dünya yün kullanõmõnda, hissedilir düşüşler görülmüştür.Dünyada yetiştirilen koyun sayõsõ düşerken buna bağlõ olarak yün ağõrlõklõ iplik ve kumaşlarõn üretiminde de azalmalar kaydedilmiştir. Türkiye�de izlenen trend de dünya paralelindedir.

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Üretim +3 +3 +3 +3 +3 +3 İthalat Aynõ kalacağõ tahmin edilmektedir. İhracat +10 +10 +10 +10 +10 +10

STRAYHGARN KUMAŞ(80/20 YÜN/POLİESTER, 450 g/m)

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Üretim +2 +2 +2 +2 +2 +2 İthalat +3 +3 +3 +3 +3 +3 İhracat Aynõ kalacağõ tahmin edilmektedir.

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Üretim Aynõ kalacağõ tahmin edilmektedir. İthalat Aynõ kalacağõ tahmin edilmektedir. İhracat Aynõ kalacağõ tahmin edilmektedir.

TRİKO İPLİĞİ(30/70 YÜN/AKRİLİK, Nm 28/2)

EL ÖRGÜ İPLİĞİ(80/20 AKRİLİK/YÜN+NAYLON, Nm 9/2, Nm 12/2, Nm 18/3)



Türkiye, yün ipliği teknolojisinde ağõrlõklõ olarak 1980�li yõllarõn teknolojisine sahiptir.

Kamgarn ve yarõ kamgarn sanayii, organize sektör ağõrlõklõ strayhgarn ise organize olmayan sektör ağõrlõklõdõr. Kullanõlan tezgahlarõn %90�õ mekiksiz olup, organize sektör ağõrlõklõdõr.

Türkiye�de 1990-1999 arasõ, sektörün lokomotifliğini yapan şirketlerin yünlü iplik ve

yünlü dokuma kapasite kullanõm oranlarõ düşmüştür. Sektör, hammadde ve işçilik yoğun bir yapõya sahiptir. Özellikle kaliteli yün elyafõ

ithalat bağõmlõdõr.

Önümüzdeki yõllarda sektörde sahip olunan eski teknolojinin modernizasyonuna yönelik yatõrõmlar hedeflenmektedir.

Kaliteli yünlü ürünlerde, İtalya, moda, desen ve teknoloji avantajlarõ ile Türkiye için

önemli bir rakiptir. Bunun yanõ sõra Uzakdoğu ülkeleri de Türkiye�nin rakibidir. Sektörün başlõca problemleri Uzak Doğu�dan yapõlan kontrolsüz ithalat, pahalõ enerji,

yüksek finansman maliyeti ve kalitesi düşük hammaddedir. Önümüzdeki beş yõl içinde modanõn strayhgarn sektörünü olumlu etkileyeceği ve bunun

bir talep yaratacağõ düşünülmektedir. Ancak, mevcut kapasite kullanõmõnõn düşük olmasõ sebebiyle, eldeki kapasitenin ilave üretimi karşõlayabileceği düşünülmektedir. Yarõ kamgarn sektöründe önemli değişikliklerin yaşanmayacağõ tahmin edilmektedir. Kamgarn sektöründe ise, özellikle triko ipliği ve ince yün ve yün karõşõmõ iplikte üretimin artacağõ beklenmektedir.



HALI SEKTÖR RAPORU



5.1 METODOLOJİ Bu çalõşma, Türkiye makine halõlarõ (dokuma, non-woven, tufting) ve el halõlarõ hakkõnda, sektördeki üretici kuruluşlarla yapõlan anketler ve sektör hakkõnda önemli bilgilere sahip kişi ve kuruluşlarla yapõlan görüşmeler sonucunda hazõrlanmõştõr. Bu çalõşma kapsamõnda aşağõdaki görüşme ve temaslar yapõlmõştõr. Tekstil Danõşmanlõk Servisi A.Ş.(TDS) Üretici firmalar Önemli halõ ithalatçõlarõ Yerli makina üreticileri Makina mümessilleri Güneydoğu Anadolu İhracatçõlar Birliği Devlet İstatistik Enstitüsü Mimarlar Odasõ Halõ ve Yer Kaplamalarõ Alt Komisyonu 5.2 MAKİNA HALISI 5.2.1 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI Yapõsal Durum: Türkiye tekstil makina halõsõ sektörünün yapõsal durumu aşağõdaki şekildedir. √ Dokuma

! Organize Sektör (Büyük Firmalar) ! Organize Olmamõş Sektör (Gaziantep Yöresi)

√ Non-Woven ! Organize Sektör (Büyük Firmalar)

√ Tufting ! Organize Sektör (Büyük Firmalar)

Hammadde Cinsleri: √ Dokuma :Yün, PAC, PP, Jüt, Pamuk √ Non-woven :PP, PA, PES √ Tufting :PP, PA, PAC, PES, Jüt Ortalama Halõ Ağõrlõklarõ (Fire dahil): √ Dokuma :2,461 g/m2 √ Non-Woven :580 g/m2 √ Tufting :2,310 g/m2



1993 1994 1995 1996 1997 1998(1000m2/yõl) '(1000m2/yõl) '(1000m2/yõl) '(1000m2/yõl) '(1000m2/yõl) '(1000m2/yõl)

Üretim 36.590 36.870 49.085 54.438 58.439 60.930

Dokuma İthalat 18 26 30 632 178 165

(90% Wilton) İhracat 5.198 8.115 12.875 24.306 35.660 36.669

İç Tüketim 31.410 28.781 36.240 30.764 22.958 24.426

Üretim 13.280 16.557 12.870 16.960 16.940 16.731

Non-Woven İthalat 78 108 63 98 254 210

İhracat 26 186 57 58 30 65

İç Tüketim 13.332 16.480 12.876 17.000 17.165 16.875

Üretim 11.900 13.373 15.073 16.208 18.715 21.100

Tufting İthalat 306 103 209 2.503 4.717 3.843

İhracat 2.389 3.342 960 4.373 1.500 1.000

İç Tüketim 9.817 10.134 14.321 14.338 21.932 23.943

Toplam İç Tüketim 54.559 55.394 63.438 62.102 62.054 65.244

Kaynak : TDS

1993-1998 yõllarõ arasõndaki en büyük üretim artõşõ % 77 ile tufting alt sektöründe yaşanmõştõr.En düşük artõş ise %26 ile non-woven alt sektörüne aittir.

Her üç alt sektörde, ithalat rakamlarõ düşük olup son yõllarda tufting ithalatõnda kayda değer artõşlar

olmuştur. 1995-1998 yõllarõ arasõnda, dokuma halõ ihracat ağõrlõklõ büyüme gösterirken, non-woven ve tufting

halõlar iç pazara yönelik olarak gelişme göstermişlerdir.

1993-1998 dönemi daha detaylõ incelendiğinde: Dokuma Halõda " İthalat yaklaşõk 9 kat artmõştõr. Ancak, 1996-1998 dönemindeki trend düşüş eğilimindedir. " İhracat 7 kat artõş göstermiştir. 1997 ve 1998 yõllarõnda artõş hõzõ 1993-1996 periyoduna kõyasla düşmüştür. " İç tüketimde %27 oranõnda düşüş gözlenmektedir. Ancak, 1997-1998 döneminde tüketim eğilimi az da olsa bir artõş içindedir Non-Woven Halõda " Üretim %26 oranõnda bir artõş göstermişse de son üç yõlda artõş gözlenmemektedir. " İthalat yaklaşõk üç kat artmõştõr. " İhracat 2,5 kat artõş göstermiş olup 1996�dan itibaren düşme trendindedir. " İç tüketim yaklaşõk %26 artõş göstermiş olup 1996�dan beri statik bir görünüm içindedir



Tufting Halõda " Tufting halõ üretiminde %76 oranõnda bir artõş yaşanmõş olup, tüm yõllar itibariyle artõş homojen bir şekilde izlenebilmektedir. " İthalat yaklaşõk 13 kat artmõştõr. " İhracat yaklaşõk %40 azalma göstermiştir.En yüksek artõş hõzõna 1995-1996 yõllarõnda ulaşõlmõş, ancak, 1996�dan itibaren düşüşteki hõz hissedilir derecede artmõştõr. " İç tüketimdeki artõş yaklaşõk 2,5 kat olup yõllar itibariyle homojen bir şekilde izlenebilmektedir. Sektörde kullanõlan teknolojinin ; √ Tufting Halõ için, 1978-1991 √ Dokuma Halõ için, 1980-1990 √ Non-Woven Halõ için, 1978-1991 model olduğu tespit edilmiştir.

1993-1998 yõllarõ arasõnda tekstil yer döşemeleri tüketiminde, dokuma halõnõn payõ azalõrken tufting halõnõn pazar payõ hissedilir derecede artmõştõr.

Tekstil Yer Döşemeleri Tüketimi (1993)

58%24%

18%

Dokuma

Non-Woven

Tufting

Tekstil Yer Döşemeleri Tüketimi (1993)

58%24%

18%

Dokuma

Non-Woven

Tufting

Tekstil Yer Döşemeleri Tüketimi(1998)

37%

26%

37%

Woven

Non-Woven

Tufting

Tekstil Yer Döşemeleri Tüketimi(1998)

37%

26%

37%

Woven

Non-Woven

Tufting

Kaynak : TDS

-

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

1993 1994 1995 1996 1997 1998

Y õl

Te kstil Ye r Döşe m e le ri Tüke tim i (1993-1998)

Dokuma

Non-Woven

Tuf ting1000

m2



Makina halõsõ sektöründe, mevcut kapasite-üretim ilişkisinin aşağõdaki şekilde olduğu hesaplanmõştõr.

5.2.2 MALİYET YAPISI

Makina halõsõ sektöründe maliyetin yaklaşõk % 65�ini ham ve yardõmcõ madde oluşturmaktadõr. Ancak kullanõlan ham ve yardõmcõ maddenin, tipine, kalitesine ve satõn alõm şartlarõna göre bu oran +/- % 3 değişim göstermektedir.

KKaappaassiittee ÜÜrreettiimm (1000m2/yıl) (1000m2/yıl) DOKUMA 90,000 70,000 NON-WOVEN 34,000 16,000 TUFTING 55,000 24,000

Kaynak : TDS

MALİYET YAPISI

65%

35%HammaddeDiğer

Kaynak : TDS



5.2.3 YATIRIM EĞİLİMLERİ

Yapõlan araştõrmaya göre makine halõsõ sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin %55�i, 2000-2003 yõllarõnda çeşitli yatõrõmlar hedeflemektedirler. Eğilimler incelendiğinde mevcut durumda;

Non-Woven halõ üreten şirketler - genelde yatõrõm düşünmemektedirler. Dokuma halõ üreten şirketlerin - % 50�si tevsii - % 25�i modernizasyon - % 25�i yeni Tufting halõ üreten şirketlerin - çok büyük bir kõsmõ entegrasyon yatõrõmõ düşünmektedir.

1999 yõlõnda makine halõsõ sektörüne verilen teşviklerin demografik olarak dağõlõmlarõ aşağõdaki grafikte gösterilmiştir.

%0

%20

%40

%60

%80

%100

Dokuma Tufting

YATIRIM DAĞILIMI

EntegrasyonModernizasyonTevsiYeni

Kaynak : TDS

%7 Marmara

%89 Güney Doğu Anadolu

%2 İç Anadolu %2 Doğu Anadolu




5.2.4 PROBLEMLER

Makine halõsõ sektöründeki önemli problemler aşağõdaki şekilde ifade edilebilir: ! İthal tufting halõlar ! Ucuz ve markasõz taklit halõ ithalatõ ! Fuar desteğinin yetersizliği ! Kayõtsõz ekonomi ! Eski teknolojiye sahip makina ithalatõ

5.2.5 RAKİPLER

Yapõlan araştõrmada tufting halõ rakiplerinin, Belçika, Amerika ve Hollanda, dokuma halõ

rakiplerinin, Belçika ve İran, non-woven halõ rakiplerinin ise, Belçika, Almanya ve İtalya olduğu görülmüştür.

Rakiplerin fiyat mukayeseleri, her halõ türü için, Türkiye endeks 100 kabul edilerek

hazõrlanmõştõr.

Kaynak : TDS Sektörün ihracat yaptõğõ başlõca ülkeler, Suudi Arabistan, başta Kuveyt olmak üzere diğer Arap

Ülkeleri ve Amerika�dõr.

5.2.6 PROJEKSİYONLAR

2000-2005 yõllarõ arasõnda makine halõsõ sektöründeki en büyük artõşõn Tufting halõda yaşanacağõ tahmin edilmektedir.

RAKİPLERİN SATIŞ FİYATI KIYASLAMASI

80859095

100105

Türkiye Tufting Dokuma Non-Woven

TürkiyeTuftingDokumaNon-Woven



D okum a H alõ için Projeksiyonlar

N on-W oven H alõ için Projeksiyonlar

Tufting H alõ için Projeksiyonlar

2001 2002 2003 2004 2005Üretim(1000 m2) 25.920 28.000 30.240 32.700 35.300 İthalat (1000 m2) 4.250 4.600 4.970 5.300 5.650 İhracat(1000 m2) 1.260 1.360 1.470 1.590 1.700

2001 2002 2003 2004 2005Üretim(1000 m2) 72.100 74.200 76.500 78.700 81.000 İthalat (1000 m2) 300 300 300 350 350 İhracat (1000 m2) 40.100 41.300 42.550 43.800 45.100

2001 2002 2003 2004 2005Üretim(1000 m2) 16.200 16.362 16.600 16.750 16.900 İthalat (1000 m2) 1.200 1.238 1.200 1.250 1.295 İhracat (1000 m2) 67 68 69 70 71

Kaynak : TD S

5.2.8 SONUÇLAR

1993-1998 döneminde Türk tekstil makina yer döşemelerindeki tüketim artõşõ yaklaşõk %20�dir. Dokuma,non-woven ve tufting halõ alt sektörleri incelendiğinde,tufting halõ tüketiminin 1993

yõlõndan beri yõllõk bazda düzenli bir artõş eğilimi gösterdiği görülmektedir. Bu sebepten 1999-2004 yõllarõ arasõnda dokuma halõ tüketiminde çok az bir artõş yaşanacağõ, non-woven halõ tüketiminin düşeceği, tufting halõ tüketiminde ise önemli artõşlar yaşanacağõ tahmin edilmektedir.

Makine halõsõnõn kullanõm yerleri aşağõdaki tabloda belirtilmiştir

Kaynak: TDS (*): Son yõllarda, önemli sayõda apartman ve ev işyerlerine dönüştürülmüştür.Tufting halõ tüketimindeki önemli artõş bu

değişimin bir sonucudur.

Konut(%) İşyeri(%)Dokuma 90 10Non-woven 55 45Tufting(*) 75 25



KİŞİ BAŞINA KULLANIM(M2)

0,000,10

0,200,30

0,40

0,50

0,60

0,70

1993 1994 1995 1996 1997 1998

YIL

M2

DokumaNon-wovenTufting

1993-1998 yõllarõ arasõnda tufting halõnõn kişi başõna tüketimi iki katõn üzerinde artõş göstermiştir.

Artõş yõllar itibariyle de homojen bir trend sergilemektedir. 1993-1998 yõllarõ arasõnda non-woven halõnõn kişi başõna tüketimi yaklaşõk %18 oranõnda artmõştõr.

1996-1998 döneminde kişi başõna tüketimde bir değişiklik gözlemlenmemiştir. 1993-1998 yõllarõ arasõnda dokuma halõnõn kişi başõna tüketimi yaklaşõk %29 oranõnda azalmõştõr.

Gaziantep ili ve civarõ, Türkiye�nin dokuma halõ sanayiinde önemli bir yer tutmakta olup, kayõt dõşõ

olarak kabul edilmektedir.1993-1996 arasõnda bu bölgenin üretim rakamlarõna ulaşmak mümkün değildir. Ancak, 1997-1998 döneminde, Gaziantep bölgesinin toplam üretim rakamlarõnõn yaklaşõk 40 milyon m2��ye ulaştõğõ söylenebilir.

Bu bölgede halõlar genellikle PP�den üretilmekte olup halõ ağõrlõklarõ 1�500 gr/m2 civarõndadõr.

Bölgede dağõnõk olarak yerleşen küçük atelyelerde, 1�500-2�000 adet tezgah bulunmaktadõr. Bu tezgahlar, bölgesel yerli üretimlerdir.

Bölgede yaklaşõk 1 milyon m2/yõl kapasitesinde bir sõnõr ticaretinden de bahsetmek mümkündür. Sektörün en büyük problemi yurt dõşõndan ucuz ve kalitesiz, taklit halõlarõn ithalatõdõr. İthalatta, bir

eksper denetiminde kalite kontrolün yapõlmasõ önerilmektedir. Ayrõca, yeni teknolojiye sahip makinalarõn ithalatõna teşvik verilmesi talep edilmektedir. Fuar teşviklerindeki geç ödemeler de sektörde problemlere sebep olmaktadõr.



2000-2004 yõllarõ arasõnda kişi başõna makina halõsõ tüketimindeki en büyük artõşõn tufting halõda

gerçekleşeceği düşünülmektedir

5.3 EL HALISI 5.3.1. SEKTÖRÜN GENEL YAPISI

Türk Sanat tarihinde el halõcõlõğõnõn özel bir yeri vardõr. Türk Halõsõ, Anadolu tarihinin her dönemini yansõtan etnografik bir belge niteliğindedir.

Türkiye�de el halõ üretiminin 30 milyon m2/yõl olduğu tahmin edilmektedir. Bu rakamõn %3�ünü

ipek, %97�sini ise yün halõ oluşturmaktadõr. Genelde ipek halõlarõn ortalama düğüm adedi 100�000 düğüm/m2, yünlü halõlarõn ortalama düğüm

adedi ise 10,000 düğüm/m2�dir. İpek halõ üretimi ağõrlõklõ olarak, Hereke ve Kayseri�de gerçekleştirilmektedir. El halõcõlõğõ, minimum sabit yatõrõmla kõrsal kesimde en fazla istihdam yaratan ve döviz girdisi

sağlayan bir sektördür.Katma değeri yüksek ve emek yoğundur. Kişi başõna ortalama ABD $300-400 gibi bir yatõrõm gerektirmektedir.

El halõsõ sanayiinde istihdamõn 1,5 milyon kişi olduğu düşünülmektedir. Son on yõlda her yõl

sektörde %20 üretim kaybõ olmaktadõr

Türkiye�deki el halõlarõ Türk Standartlarõna göre !Ekstra ekstra ince ! Ekstra ince ! İnce ! Orta(İkinci) ! Kaba olmak üzere beş kategoride toplanmaktadõr.

Ekstra ekstra ince grup aşağõdaki yörelerde dokunmaktadõr.. !Hereke, Sivas, Yağcõ Bedir ! Sivas, Kayseri, Kemaliye, Yağcõ ve Bedir

Ekstra ince grup aşağõdaki yörelerde dokunmaktadõr. !Bünyan ! Kayseri ! Yahyalõ ! Ürgüp ! Yörük(Niğde)



İnce grup aşağõdaki yörelerde dokunmaktadõr. !Bünyan !Taşpõnar !İğneli !Maden ! Konya ! Kõrşehir ! Kula

Orta(İkinci) grup aşağõdaki yörelerde dokunmaktadõr. ! Kula ! Kõrşehir ! Uşak ! Ürgüp ! Koyunlu ! Isparta ! Konya ! Bergama

Kaba grup aşağõdaki yörelerde dokunmaktadõr. ! Demirci ! Gördes ! Avanos ! Simav ! Uşak ! Bor ! Fertek

5.3.2 PAZAR DURUMU

Türk el halõsõnõn dünya ihracatõndaki payõ % 5�dir. Bu oran, İran için %40, Hindistan için %17, Pakistan için % 16�dõr.

El halõsõ ihracatõnda en önemli Pazar, Almanya, ABD, İsviçre, Fransa, Japonya, İngiltere, İtalya ve

Avusturya�dõr. İpek halõ ihracatõnda önemli pazarlar, İsviçre, Almanya, Japonya ve ABD�dir. Satõş açõsõndan bakõldõğõnda, Türkiye El Halõ Sektörünün yõlda 2 milyar ABD $ tutarõnda cirosunun

olduğu söylenebilir. Bu rakamõn ! 400-450 milyon ABD $�lõk kõsmõnõ iç tüketim ! 350-400 milyon ABD $�lõk kõsmõnõ direkt ihracat ! 1,150 milyon ABD $�lõk kõsmõnõ ise turistik satõşlar oluşturmaktadõr.



5.3.3 SONUÇLAR

Türk El Halõcõlõğõ,sahip olduğu manevi değerlerin yanõ sõra ekonomiye çok önemli katkõda bulunan bir sektördür. Ancak, son yõllarda, üretimi git tikçe azalmaktadõr.

Çok sayõda kamu kurum ve kuruluşu el halõcõlõğõ ile ilgili çalõşmalar yapmakta ancak, kuruluşlar

arasõnda gerekli iş birliği sağlanmadõğõndan olumlu sonuçlar alõnamamaktadõr. Sektörde kalifiye olmayan elemanlar çalõşmaktadõr. Gerekli sosyal güvence verilememekte, eğitim

desteği düzenli ve sürekli sağlanamamaktadõr. El halõsõ üretim sürecinin uzun olmasõ dolayõsõyla, üretici ve ihracat yapan firmalar finansman

sõkõntõsõ çekmektedirler. El halõcõlõğõ, kõrsal kesimde istihdam yaratmak yönünde, çok önemli bir sektördür. Dolayõsõyla,

kente göçün önlenmesinde etkindir. Bu sanayinin Doğu ve Güneydoğuya devlet desteği ile kaydõrõlmasõ düşünülmelidir.



TEKSTİL TERBİYESİ SEKTÖR RAPORU



6.1. METODOLOJİ

Bu çalõşma Türkiye Tekstil Terbiyesi Sektörü (pamuklu, yünlü ve sentetik) hakkõnda sektördeki kuruluşlarla yapõlan anketler ve sektör hakkõnda önemli bilgilere sahip kişi ve kuruluşlarla yapõlan görüşmeler sonucunda hazõrlanmõştõr. Çalõşma kapsamõnda aşağõdaki temaslar yapõlmõştõr: Tekstil Terbiyesi Özel İhtisas Alt Komisyonu Raporu Tekstil Danõşmanlõk Servisi A.Ş. (TDS) Üretici Firmalar Devlet İstatistik Enstitüsü Makina Mümessilleri Diğer Kişi ve Kuruluşlar 6.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Türk Tekstil Terbiye Sanayii, pamuk ağõrlõklõ bir sektördür. Türkiye�de mevcut terbiye işletmesi sayõsõ, yaklaşõk 400 civarõndadõr. Yaşanan ekonomik kriz

nedeniyle, tekstil terbiye işletmelerinin %8�i kapanmõştõr. Buna karşõlõk son iki yõlda, 16 yeni tekstil terbiye işletmesi devreye girmiştir.

Türkiye�de mevcut faal terbiye işletmelerinin yaklaşõk %47�si entegre işletmelerden, %53�ü ise

fason terbiye işletmelerinden oluşmaktadõr. İşletmelerin önemli bir bölümü(%30), Çorlu, Çerkezköy, Lüleburgaz �da bulunmakta olup özellikle

Trakya�da bulunan işletmeler örme kumaş ağõrlõklõdõr. Terbiye sektörüne genel olarak bakõlõğõnda, işletmelerin yaklaşõk %70�inin Marmara Bölgesi�nde toplandõğõ görülmektedir.

Kaynak: Terbiye Alt Komisyon Raporu

TERBİYE İŞLETMELERİNİN DEMOGRAFİK DAĞILIMI

70%

16%14%

MarmaraEgeAnadolu



Pamuklu sektörde lokomotif konumda olan 50 kadar entegre şirket, 1995-1999 döneminde, yaklaşõk

%87-89 oranõnda kendi üretim imkanlarõndan faydalanmõş, %13-11 oranõnda ise fason işletmelerden yararlanmõştõr.

Yünlü sektörün lokomotif şirketleri ise, 1995-1999 döneminde, yaklaşõk %90-100 oranõnda kendi

üretim imkanlarõndan faydalanmõştõr. Bunun başlõca sebebi, ürün kalitesinin, fiyatõnõn ve termininin daha sağlõklõ kontrol edilmesi gereğidir.

Kaynak : TDS Pamuklu terbiye sektöründeki işletmelerin yaş dağõlõmlarõnõn, aşağõdaki şekilde olduğu tahmin

edilmektedir.

ŞİRKETLERİN KENDİ ÜRETİMLERİ99 90 94 98

020406080

100

1995 1996 1997 1998/99

ŞİRKETLERİN KENDİ ÜRETİMLERİ

89 86 87 87

020406080

100

1995 1996 1997 1998/99

Kaynak: TDS



49,4

57,41

53,93

27,46

26,78

27

23,14

15,81

19,07

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

1-5 Yaş Arasõ 5-10 Yaş Arasõ 10 Yaşõndan Büyük

PAMUKLU TERBİYE İŞLETMELERİNİN YAŞDAĞILIMI

Türkiye Ortalamasõ

Fason İşletmeler

Entegre İşletmeler

Makinalarõnõn %50�sinden fazlasõ 5 yaşõndan, %80�inden fazlasõ da 10 yaşõndan genç makinalardõr.

Yünlü terbiye sektöründe ise, ortalama makina yaşõ 15 olarak tahmin edilmektedir. Bu sektörde, 5-10 yaş arasõ makinalarõn payõ yaklaşõk %50�dir.

Pamuklu sektörde, pamuk ve karõşõm terbiyesi yapan işletmelerin oranõ yaklaşõk %80�dir. 1995-

1998 yõllarõ arasõnda, işletmelerin %100 pamuk terbiyesi oranlarõ düşüş göstermiştir. Aynõ dönem içinde, özellikle pamuk-sentetik karõşõmlarõnõn terbiye oranlarõnda yükselme görülmüştür.

Yünlü sektörde ise, en çok yün-sentetik karõşõmlarõnõn terbiyesi gözlenmektedir. Türkiye�nin pamuklu dokuma ağõrlõklõ, kurulu kumaş boya kapasitesinin mevcut durumda 906,000

ton/yõl, örme kumaş kapasitesinin ise 509,000 ton/yõl olduğu tahmin edilmektedir. Yine mevcut durumda, elyaf-tops ve iplik boyama kapasitesinin, 220,000 ton/yõl, parça boyama kapasitesinin 29,000 ton/yõl ve baskõ kapasitesinin (dokuma ve örme) ise 304,000 ton/yõl olduğu hesaplanmaktadõr.

Kaynak: TDS



1992 yõlõnda, 1 milyon tonun biraz üzerinde olan Türkiye pamuklu terbiye kapasitesi, 1999 yõlõnda

yaklaşõk %83 artõş göstermiştir. Kapasite artõşõnõn ana nedeni yeni işletmelerin kurulmasõdõr. Türkiye�de mevcut faal işletmelerin yaklaşõk %47�si 1991 yõlõ sonrasõnda kurulmuştur.

Sektörde 1992 yõlõnda yaklaşõk %82 olan kapasite kullanõm oranõ, 1999 yõlõnda %61�e düşmüştür.

Kriz nedeniyle kapatõlan işletmelerin kurulu kapasiteleri de hesaba katõldõğõnda, bu oranõn %56�ya düştüğü görülmektedir.

1992 1997 1998 1999

� ENTEGRE İŞLETMELERDEENTEGRE İŞLETMELERDE 81,1 81,1 72,8 72,8 70,370,3 73,9 73,9�� FASON İŞLETMELERDE FASON İŞLETMELERDE 82,5 82,5 64,3 64,3 59,459,4 56,5 56,5�� BASKI İŞLETMELERİNDE - BASKI İŞLETMELERİNDE - 62,2 62,2 56,456,4 51,3 51,3� TÜRKİYE ORTALAMALARITÜRKİYE ORTALAMALARI 81,7 81,7 67,5 62,6 67,5 62,6 61,2 61,2


Türkiye�de yünlü dokuma kumaş terbiye kapasitesinin 70 milyon m/yõl olduğu tahmin

edilmektedir.Bu kapasitenin yaklaşõk 65 milyon m/yõl�lõk kõsmõ entegre şirketlerde, geri kalan kõsmõnõn ise sadece terbiye üretimi yapan orta ölçekli şirketlerde olduğu tahmin edilmektedir.

1999 KURULU KAPASİTELER

906

509

22029

304

0200400600800

1000

DokumaKumaşBoya

ÖrmeKumaşBoya

Elyaf-Tops,İplik Boya

Parça Boya Baskõ

Bin

Ton

/yõl




Genel olarak, yünlü terbiye sektöründeki kapasite kullanõm oranõnõn % 75-80 olduğu tahmin

edilmektedir. 6.3. MALİYET YAPISI / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Pamuklu sektörde, orta renkte bir boya operasyonunda maliyetler aşağõdaki şekilde oluşmaktadõr.

Son yõllarda maliyetler içinde boya ve kimyasal maddelerin oranõ düşmüş özellikle finansman ve

enerji maliyetleri önemli artõşlar göstermiştir.

YÜNLÜ SEKTÖR TERBİYE KAPASİTESİNİN DAĞILIMI

93%

7%

Entegre ŞirketlerOrta Ölçekli Şirketler

Kaynak: TDS

MALİYET DAĞILIMI

31%

20%12%4%

33% İşçilik+PersonelBoya ve Kimyasal maddeEnerjiSuDiğer

Kaynak: Terbiye Alt Komisyon Raporu TDS



6.4. YATIRIM EĞİLİMLERİ / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Terbiye Alt Komisyonu�nun yapmõş olduğu çalõşmada, 2001-2005 döneminde işletmelerin %67�sinin yatõrõm düşünmediği ortaya çõkmõştõr.Geriye kalan %33�lük oran ise, aynõ dönem içinde, ABD$ 278 milyon yatõrõm yapmayõ hedeflemektedir. Bu rakamõn %43�lük bölümü teşvik belgesine bağlanmõştõr. Aynõ çalõşmada, 1992-1996 yõllarõ arasõnda,sektörde, aşõrõ yatõrõm yapõldõğõ ve bunun zararlarõnõn görüldüğü, ancak, bu dönemde de yatõrõma karşõ isteksizlikten sektörün zarar görme tehlikesi altõnda olduğu vurgulanmõştõr. Yapõlan çalõşmada vurgulanan diğer hususlar şunlardõr:.

Önümüzdeki yõllarda tekstil terbiyesi sektöründe yeni işletmelerin kurulmasõ ve kapasite arttõrõcõ yatõrõmlar teşvik edilmemeli fakat işletmelerin,

!kaliteyi ve prodüktiviteyi arttõrõcõ !dar boğaz giderici !enerji, su, yardõmcõ madde, hammadde tasarrufu sağlayõcõ (kojenerasyon gibi) !çevreyi koruyucu !ürün çeşitliliği sağlayõcõ modernizasyon ve yenileme yatõrõmlarõ teşvik edilmelidir.

6.5. RAKİPLER / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Terbiye Alt Komisyonu�nun hazõrladõğõ çalõşmaya göre Batõ Avrupa ve Japonya�da kalifiye terbiye işçisi saat ücreti, Türkiye�nin 4-8 katõ (Türkiye USD2,2-3,5/saat, Batõ Avrupa ve Japonya USD 12-20/saat) olmasõna rağmen maliyetler içerisindeki işçilik payõ Türkiye�de %25-35, bu ülkelerde ise %30-40�dõr. İşçi saat ücretlerinin Güney ve Güney Doğu Asya�dan 4-10 kat daha yüksek olmasõnda ise, Türkiye�de net ücret ile giydirilmiş ücret arasõndaki farkõn yüksek olmasõnõn etkisi büyüktür.

6.6. PROBLEMLER / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER Terbiye sektöründe oluşan başlõca problemler şu şekilde sõralanabilir:

!Bilinçsiz ve herhangi bir fizibilite çalõşmasõna dayanmayan yatõrõmlarõn teşvik edilmesi ! Pazarõn daralmasõ, özellikle Uzakdoğu'dan yapõlan dampingli ithalatõn haksõz rekabet ortamõ yaratmasõ. ! D.İ.R. kapsamõnda yapõlan kumaş ithalatõnõn kötüye kullanõlmasõ ! İhtisas gümrüklerinin etkin çalõşamamasõ ! Başta kesintili enerji olmak üzere, diğer girdilerin pahalõ olmasõ ! Finansman sõkõntõsõ ! Kalifiye eleman sorunu ! Sektörde sigortasõz işçi çalõştõrmak suretiyle haksõz rekabet ortamõnõn yaratõlmasõ ! Asya menşeili ucuz boyar maddelerin Türkiye�ye girişi ! Teşviklerin daralmasõ. Özellikle terbiye sektörünün dolaylõ ihracatçõ sõfatõyla teşvik ve Eximbank

kredilerinden zor faydalanmasõ



6.7. SONUÇLAR

Terbiye sektörü, iplik ve dokumada olduğu gibi, pamuk ağõrlõklõ bir sektördür. Sektör, yünlü terbiyeye oranla daha genç olup, Marmara Bölgesi�nde yoğunlaşmaktadõr.

Yaşanan ekonomik kriz sebebiyle sektördeki üretici firmalarõn yaklaşõk %8�i kapanmõştõr.

Pamuklu terbiye sektöründe faaliyet gösteren firmalarõn %53�ü fason çalõşma prensibine dayanmaktadõr.

Pamuklu terbiye kapasitesi son yõllarda önemli boyutlarda artõş göstermiştir. Ancak, kapasite kullanõm oranõ, yõllar itibariyle düşmektedir. Bu oran, entegre fabrikalarda, fasona nazaran daha yüksektir.

Yünlü sektörde terbiye kapasitesi çoğunlukla entegre fabrikalar bünyesinde toplanmõştõr. Kapasite kullanõm oranõ son yõllarda düşme trendindedir. Ancak, bu oran, pamuklu terbiyeden yüksektir.

Gerek pamuk terbiyesinde gerekse yün terbiyesinde şirketler yatõrõm düşünmemektedirler.Ancak, kaliteyi arttõrõcõ, dar boğaz giderici, tasarruf sağlayõcõ, çevre koruyucu yatõrõmlar yapõlmasõ kaçõnõlmazdõr.

Kullanõlmõş makine ithalatõ sorun olup önlenmelidir. Özellikle pamuklu terbiyede, makine parkõ yeni olmasõna rağmen modernizasyon yatõrõmlarõ teşvik edilmelidir.

Rakiplerle daha uygun şartlarda rekabet edebilmek için, net ücret ile giydirilmiş ücret arasõndaki fark azaltõlmalõdõr.

Tüm enerji girdi fiyatlarõ, makul seviyelere indirilmeli ve enerjinin devamlõlõğõ sağlanmalõdõr.

Boyar ve yardõmcõ maddelere önemli ölçüde bağõmlõ olan terbiye sektörünün bağõmlõlõğõnõn azaltõlabilmesi amacõyla Ar-Ge çalõşmalarõ teşvik edilmelidir.Ayrõca, Türkiye�de kullanõmõ, ithalatõ ve ihracatõ yasaklanmõş olan boyar maddelerin, Türkiye�ye girişinin önlenebilmesi için kontrol mekanizmalarõ oluşturulmalõdõr.

Türkiye�de KOBİ yapõsõnda çok sayõda tekstil terbiye makine imalatçõsõ vardõr. Bu firmalarõn fiyatlarõ rekabet edilebilir olup, buna karşõlõk kalite sorunlarõ bulunmaktadõr. Taklit yoluyla üretim yapan bu işletmeler önümüzdeki yõllarda, sektörün kalite ve prodüktiviteyi arttõrõcõ yatõrõmlarõ sebebiyle güç durumda kalacaklardõr.Bu nedenle, konularõnda ihtisaslaşmõş, Ar-Ge departmanlarõna sahip güçlü KOBİ�ler desteklenmelidir.



Sektörün ihtiyacõ olan modernizasyon ve yenileme yatõrõmlarõ için yeterli miktarda, uzun vadeli ve

düşük faizli kredi temin edilmelidir.

Kaliteli ve ucuz enerji sağlanmasõ amacõyla kojenerasyon yatõrõmlarõ teşvik edilmelidir.



KETEN-KENDİR-JÜT SEKTÖR RAPORU



7.1 METODOLOJİ

Bu çalõşma Türkiye Keten-Kendir-Jüt Sektörü hakkõnda, sektördeki kuruluşlarla yapõlan anketler ve

sektör hakkõnda önemli bilgilere sahip kişi ve kuruluşlarla yapõlan görüşmeler sonucunda hazõrlanmõştõr.

Çalõşma kapsamõnda aşağõdaki temaslar yapõlmõştõr: Tekstil Danõşmanlõk Servisi A.Ş. (TDS) Üretici firmalar Devlet İstatistik Enstitüsü Diğer Kişi ve Kuruluşlar 7.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Kõsa ve uzun elyaf sistemlerinde kullanõlan diğer üç önemli bitkisel elyaf, keten, kendir ve jüttür.

Keten elyafõ, %100 olarak ve çeşitli oranlarda viskon, poliester ve pamukla birlikte iplik haline getirilmektedir. En popüler karõşõm, keten-pamuk olanõdõr. Keten karõşõmlarõnõn kullanõm alanlarõ, erkek ve bayan dõş giyimidir.

%100 keten elyaf, kalõn ve ince tiplere ayrõlarak, iki değişik sektörde kullanõlmaktadõr.Kalõn elyaf ip, sicim, kõrnap gibi ürünlerin yapõmõnda; ince elyaf ise dõş giyim ve ev tekstilinde kullanõlmaktadõr.

Türkiye�de %20-30 �u keten olan karõşõmlõ ipliklerin üretimi, yaklaşõk 1,800 ton/yõl�dõr. %100 kalõn keten elyafõ, kamgarn ve strayhgarn sistemine benzeyen özel bir sistemde ip haline getirilmektedir. Türkiye�de bu konuda faaliyet gösteren bir fabrika bulunmaktadõr.

%100 ince keten elyafõ, kamgarn ve strayhgarn sistemine benzeyen özel bir sistemde iplik haline getirilmektedir.Türkiye�de bu konuda bir fabrika bulunmakta olup, üç yõl önce faaliyetine son vermiştir.

%100 kendir elyafõ, kamgarn ve strayhgarn sistemine benzeyen özel bir sistemde ip haline getirilmektedir.Türkiye�de bu konuda iki fabrika bulunmaktadõr. Kendir ipinin kullanõm alanõ ambalaj sanayiidir.

%100 jüt elyafõ, özel bir eğirme sisteminde ip haline getirilmektedir.Türkiye�de bu konuda iki fabrika bulunmakta olup biri faaldir. Kullanõm alanõ ip ve kanaviçe halinde ambalaj sanayiidir.

Keten ve jüt elyafõ tamamen ithal edilmekte, kendir elyafõnõn büyük bir kõsmõ ise Batõ Karadeniz Bölgesi�nde yetişmektedir.



Tekstil Sanayiinde, keten,kendir ve jüt elyaflarõnõn dõşõnda yine bitkisel esaslõ (yaprak kökenli) olan sisal elyafõ da kullanõlmaktadõr. Bu elyaf, halat sanayiinde kullanõlmakta olup tamamen ithal edilmektedir ve sadece bir fabrikada işlenmektedir.

Tekel�e ait, Taşköprü�deki jüt fabrikasõ iplik, dokuma ve konfeksiyon bölümlerini içeren tek entegre tesistir.

Özellikle kendir alt sektöründe Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya ve Mõsõr, Türkiye�nin rakipleridir.

Türkiye keten-kendir-jüt sektöründe yaklaşõk 5,000 iğ bulunmaktadõr. ! Keten iplik üreten iğlerin teknolojisi 1960-1990 yõllarõ arasõndadõr. ! Kendir iplik üreten iğlerin teknolojisi 1933-1987 yõllarõ arasõndadõr. ! Jüt iplik üreten iğlerin teknolojisi 1980 yõlõna aittir. ! Toplamda çok az paya sahip olan sisal üretiminde kullanõlan iğler ise 1933 teknolojisine sahiptir.

Kaynak: TDS

RİNG SAYISI

24%

11%6%11%

47%

1% KetenKetenKendirKendirJütSisal

RİNG SAYISI

24%

11%6%11%

47%

1% KetenKetenKendirKendirJütSisal



1995-1999 yõllarõ arasõnda Türkiye kendir ip üretimi % 44 azalarak, 270 ton/yõl seviyesine inmiştir.

Aynõ dönem içinde sisal üretiminde değişiklik olmayõp, 326 ton/yõl�dõr.

1995-1999 yõllarõ arasõnda jüt ip üretimi %18 azalarak 970 ton/yõl�a düşmüştür.

JÜT İP ÜRETİMİ (ton/yõl)

0500

100015002000

1995 1996 1997 1998 1999

Kaynak : TDS

KENDİR İP ÜRETİMİ (ton/yõl)

0500

1.0001.5002.000

1995 1996 1997 1998 1999

Kaynak : TDS


Ambalaj sanayiinde kullanõlan keten iplik üretimi, 1995-1999 yõllarõ arasõnda %40 azalarak, 117 ton/yõl�a düşmüştür.

.

İnce ke

SİSAL İP ÜRETİMİ (ton/yõl)

0500

100015002000

1995 1996 1997 1998 1999

AMBALAJ SANAYİİNDE KULLANILAN KETEN İPLİK ÜRETİMİ

(ton/yõl)

0

100

200

300

1995 1996 1997 1998 1999

Kaynak : TDS

Kaynak: TDS


ten ipliği üretimi ise, 1997 yõlõnda durdurulmuştur.

DIŞ GİYİMDE KULLANILAN KETEN İPLİK ÜRETİMİ (ton/yõl)

0

500

1000

1995 1996 1997 1998 1999



7.3 MALİYET YAPISI /ÖNDE GELEN ŞİRKETLER Keten-Kendir-Jüt sektörde sõnai maliyetin (fason ve finansman giderleri hariç) yaklaşõk % 70�õnõ hammadde oluşturmaktadõr. Ancak, kullanõlan hammaddenin tipine, kalitesine ve satõn alõm şartlarõna göre bu oran +/- %3 değişim göstermektedir. 7.4 CİRO / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER Sektördeki ortalama ciro, 1995 yõlõ Türkiye endeks 100 olarak kabul edildiğinde, 5 kat artõş göstermiştir.

Kaynak : TDS

MALİYET DAĞILIMI

70%

30%Diğer

Hammadde

MALİYET DAĞILIMI

70%

30%Diğer

Hammadde

Kaynak : TDS

SEKTÖRDE CİRO ARTIŞI

1995 1996 1997 1998

SEKTÖRDE CİRO ARTIŞI

1995 1996 1997 1998

Kaynak : TDS



7.5 EĞİTİM DURUMU / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER Sektörde çalõşan personelin yaklaşõk %30�u üniversite mezunudur. 7.6. PROBLEMLER / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Sektörde faaliyet gösteren şirketlerin en büyük üç problemi - Ucuz İthalat

- Enerji maliyetlerinin yüksek oluşu - Fon Uygulamasõ olarak belirlenmiştir.

ÜNİVERSİTE MEZUNU DAĞILIMI

30%

70%

Üniversite Mezunu

Diğer

ÜNİVERSİTE MEZUNU DAĞILIMI

30%

70%

Üniversite Mezunu

Diğer

Kaynak : TDS

PROBLEMLERİN DAĞILIMI

62%25%

13%

İthalat

Enerji

Fon uygulamasõ

PROBLEMLERİN DAĞILIMI

62%25%

13%

İthalat

Enerji

Fon uygulamasõ

Kaynak : TDS



7.7 SONUÇLAR

Keten ve jüt sanayii tamamen ithalata bağõmlõdõr. Kendirin büyük bir kõsmõ ise Batõ Karadeniz Bölgesi�nde yetişmektedir.

Halat sanayiinde kullanõlan sisal elyafõ tamamen ithal edilmektedir ve sadece bir fabrikada işlenmektedir.

Tekel�e ait, Taşköprü�deki jüt fabrikasõ iplik, dokuma ve konfeksiyon bölümlerini içeren tek entegre tesistir.

Özellikle kendir sektöründe Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya ve Mõsõr, Türkiye�nin rakipleridir. Özellikle kendir sektöründe, Bulgaristan, Romanya ve Yugoslavya gibi ülkelerden çok ucuz fiyatlara kalitesiz ipler ithal edilmektedir.

1995-1999 yõllarõ arasõnda, kendir, jüt ve keten üretimleri düşmüştür.Bunlardan kendir ve ambalaj sanayiinde kullanõlan keten üretimlerindeki düşüşler önemli boyutlardadõr. İnce keten ipliği üreten bir fabrika ise üç sene önce kapanmõştõr. Sektörün ileriye dönük yatõrõm planlarõ içinde olmadõğõ ve ayakta kalmanõn mücadelesini yaptõğõ tespit edilmiştir.

Ambalaj sanayiinde kullanõlan kendir iplerinin en büyük rakibi, daha ucuz hammaddeye dayanan sentetik ve pamuk ipliklerdir. Özellikle pamuk ipliği kendir ipinin esas tüketim alanõ olan tütün dizme ve balyalamada birinci derecede rakibi haline gelmiştir. Esasen pamuk ipliği, tütün dizme ve balyalamada küflenmelere sebep olmaktadõr.

Yapõlan araştõrmada, bu sektörde Türkiye�nin başlõca rakiplerinin Balkan Ülkeleri, Mõsõr ve Bangladeş olduğu görülmüştür.



SUNİ/SENTETİK SEKTÖR RAPORU



8.1 METODOLOJİ

Bu çalõşma Türkiye Suni/Sentetik Sektörü hakkõnda sektördeki kuruluşlarla yapõlan anketler ve sektör hakkõnda önemli bilgilere sahip kişi ve kuruluşlarla yapõlan görüşmeler sonucunda hazõrlanmõştõr. Çalõşma kapsamõnda aşağõdaki temaslar yapõlmõştõr. Tekstil Danõşmanlõk Servisi A.Ş.(TDS) Üretici firmalar Devlet İstatistik Enstitüsü Diğer Kişi ve Kuruluşlar


Dünya sentetik elyaf ve iplik sektöründe, yaşanan durgunluk sonrasõ, 2001 yõlõna doğru bir canlanma olacağõ varsayõlmaktadõr.

Artan talebinsonucunda,

1990�dan bu yanayapõlan yatõrõmlar

sektörde atõlkapasiteleryaratmõştõr.

Sektördeoluşan elyafstoklarõ, nakit

sõkõntõsõnakarşõ cömertçekullanõlmõştõr.

Asya krizi, birçokUzakdoğulu

firmayõ finansalkrize sürüklemiştir

Bunun sonucunda, sektörde fiyatlar önemli ölçüde düşmüştür.

Yatõrõmlar askõya alõnmõş veya durdurulmuştur.

Dünyada bu sektörde birçok firma bundan etkilenmiştir.

2001�e kadarstoklar önemli

ölçüdedüşürülecek ve

atõl kapasiteazalacaktõr.

Sektörde elyaftüketimi önemli

ölçüdeartacaktõr.

2001�e kadar, makina yatõrõmlarõ danormalleşecektir.

Fiyatlarnormalleşecektir

Kaynak: Gherzi Textil Organisation

TDS Suni/Sentetik sektörü poliester filament ağõrlõklõdõr. Bunu naylon ve viskon filament iplikler

izlemektedir.



Sektörde ipliğin kumaşa çevrilmesinde ağõrlõkla iki teknoloji kullanõlmaktadõr. !Dokuma !Çözgülü Örme Sektörde suni/sentetik devamlõ ipliklerin kumaşa çevrilme işleminde ağõrlõklõ olarak dokuma

teknolojisi kullanõlmaktadõr.

Kaynak: TDS

Gerek dokuma gerek çözgülü örme sektörleri organize şekilde yapõlanmõştõr.

Kaynak: TDS

SUNİ/SENTETİK İPLİKLERİN KULLANIM YERLERİ

60%

40%DOKUMAÇÖZGÜLÜ ÖRME

ÇÖZGÜLÜ ÖRME

%75

%25

OrganizeOrganize Olmayan

DOKUMA

60%

40%OrganizeOrganize Olmayan

Kaynak: TDS



Türkiye�de suni/sentetik dokuma kapasitesinin 750-800 milyon metre/yõl, çözgülü örme

kapasitesinin ise 100 milyon metre/yõl olduğu tahmin edilmektedir.Her iki sektörde kapasite kullanõm oranlarõ yaklaşõk %70-75�dir.

Dokuma kumaşlar ağõrlõklõ olarak giyim sanayiinde(bayan dõş giyim ve döşemelik; çözgülü örme

kumaşlar ise mefruşatta(masa örtüsü ve perde) kullanõlmaktadõr.

Organize sektörde dokuma kumaş üreten fabrikalar, genellikle, terbiye ile entegredir. Bu entegrasyonun derecesi çözgülü örmede çok azdõr.

Türkiye�de suni/sentetik dokuma kumaş üreten yaklaşõk 7�000 tezgah olduğu tahmin edilmektedir.

Bu rakam çözgülü örmede yaklaşõk 800-900 arasõdõr. Her iki sanayide de makinalarõn çoğunluğu 10 yaşõn altõnda olup Avrupa�daki rakiplerinden daha genç bir makine parkõna sahiptir.

Sektörün hammadde ihtiyacõ % 75 oranõnda yurtiçinden sağlanmaktadõr.

Kaynak: TDS

ÇÖZGÜLÜ ÖRME

75%

25%

EntegreEntegre Olmayan

DOKUMA

60%

40%EntegreEntegre Olmayan

Kaynak: TDS



8.3 MALİYET YAPISI / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Sektördeki genel maliyet yapõsõ aşağõdaki grafikte gösterilmiştir. 8.4 YATIRIM EĞİLİMLERİ / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Yapõlan araştõrmaya göre sektörün önde gelen şirketleri, 2000-2005 yõllarõ arasõnda,aşağõdaki konularda yatõrõmlara ihtiyaç duyulacağõnõ belirtmişlerdir.

!Modernizasyon !Tevsii !Ar-Ge !Kaliteyi Düzeltme !Çevre

8.5 RAKİPLER / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Türkiye�nin suni/sentetik sektöründeki rakipleri, Uzakdoğu ile başta İtalya, İspanya, Portekiz ve Fransa olmak üzere AB�dir.

Yapõlan araştõrmada özellikle Uzakdoğu�dan ithal edilen kumaş fiyatlarõnõn yaklaşõk %20 daha ucuz

olduğu saptanmõştõr.

Kaynak : TDS

MALİYET DAĞILIMI

40%

60%

Hammadde Diğer



8.6 PROBLEMLER / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER Sektörde faaliyet gösteren şirketlerin en önemli problemleri - Uzakdoğu�dan yapõlan ucuz ithalat - enerji maliyeti - kredi maliyeti - kalifiye eleman sorunu olarak belirlenmiştir. 8.7 PROJEKSİYONLAR / ÖNDE GELEN ŞİRKETLER

Organize suni/sentetik sektörünün, önde gelen şirketlerinin, önümüzdeki 5 yõl için beklentileri aşağõdaki tabloda gösterilmiştir.

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Üretim +8/10 +8/10 +8/10 +8/10 +8/10 +8/10

İthalat +10 +10 +10 +10 +10 +10

İhracat +6 +6 +6 +6 +6 +6

Kaynak : TDS 8.8 SONUÇLAR

Dünya sentetik elyaf ve iplik sanayiinde yaşanan krizin 2001 yõlõna doğru etkisini kaybetmesi tahmin edilmektedir. Önümüzdeki on yõl içinde, özellikle sentetik filament ipliklerin tüketimlerinde önemli artõşlar olacağõ düşünülmektedir. Türk Sentetik Elyaf ve İplik Sanayii�nin de bu global değişikliklerden etkilenmesi kaçõnõlmazdõr.

Türkiye�de devamlõ suni/sentetik ipliklerin kumaşa çevrilmesinde, ağõrlõklõ dokuma ile çözgülü örme teknolojileri kullanõlmaktadõr.

Her iki üretim teknolojisi de %60-70 oranõnda organize sektör bünyesindedir.

Kapasite kullanõm oranlarõ yaklaşõk %70-75 �dir.

Organize sektördeki makinalarõn yaşõ 10 yõl ve daha genç olup, bu özelliği ile Avrupa�dan daha yenidir. Bununla beraber, özellikle Çin�in makine parkõ Türkiye�den daha gençtir.

Önümüzdeki yõllarda sektör modernizasyon, tevsii, Ar-Ge, kalite ve çevreye yönelik yatõrõmlar hedeflemektedir.



Uzakdoğu ithalatõ, pahalõ enerji ve kredi maliyetleri, kalifiye eleman temini ile birlikte sektörün başlõca sorunlarõ olarak ortaya çõkmaktadõr.2001-2005 yõllarõ arasõnda sektörün önde gelen şirketleri, üretim, ihracat ve ithalatta kayda değer artõşlar beklemektedirler.

Sektörün rakip ülkelere göre sahip olduğu önemli avantajlar aşağõdadõr: !Avrupa�ya yakõnlõk

" Çabuk teslimat " Moda takibi " Güven

! Üretilen kaliteye göre fiyatlarõn Uzakdoğu�dan daha düşük olmasõ ! Makine parkõnõn yeniliği ! Geniş ürün yelpazesi



KONFEKSİYON SEKTÖR RAPORU



9.1 METODOLOJİ

Bu çalõşma hazõr giyim sektörü hakkõnda, sektördeki üretici kuruluşlarla yapõlan anketler ve sektör hakkõnda önemli bilgilere sahip kişi ve kuruluşlarla yapõlan görüşmeler sonucunda hazõrlanmõştõr. Çalõşma kapsamõnda aşağõdaki kaynaklardan faydalanõlmõştõr: Hazõr Giyim Alt Komisyonu Raporu Tekstil Danõşmanlõk Servisi A.Ş. (TDS) Üretici Firmalar T.C Resmi Gazete 9.2 SEKTÖRÜN GENEL YAPISI

1998 yõlõ verilerine göre Türk giyim sanayi dünya giyim ihracatçõlarõ sõralamasõnda yaklaşõk 7,69 milyar dolar ile 5. sõrada yer almaktadõr.

Türk hazõr giyim sanayi;10 yõlda 4 kriz geçirip buna rağmen ihracatõnõ 3�e katlamõş bir sektördür. Aynõ süre içinde pazar payõnõ %0.3�ten %4.5�e çõkarmõş ve yatõrõmlarõnõ %300 oranõnda artõrmõştõr yine son on yõlda istihdamõnõ %100�den fazla artõrmõş bir sektördür.

Sektör son dört yõlda önemli hiçbir teşvikten yararlanamamõştõr. Bu süre içinde kredi maliyetleri

dünya ortalamasõnõn 15-20 puan üzerinde seyretmiştir. Sektörün kullandõğõ enerji maliyetleri dünya ortalamasõnõn üzerindedir.

Sektörün önümüzdeki 10 yõllõk dönemde,uluslararasõ rekabetteki güçlü ve zayõf yanlarõ şu şekilde

değerlendirilebilir: Avantajlar ✓ Quick response ( hõzlõ teslimat) ✓ Pazara yakõnlõk ✓ Çevre bilinci ✓ Geniş ürün yelpazesi ✓ Görece olumlu çalõşma koşullarõ ✓ Eğitilmiş girişimci ve yönetici ✓ Koleksiyon hazõrlõklarõ ✓ Tekstil ve terbiye sanayinin geliş olmasõ ✓ Standardizasyon ✓ Haberleşme ve ulaşõmda alt yapõ gücü Dezavantajlar ✓ Güçsüz sermaye yapõsõ ✓ Yüksek faiz ✓ Ülke finans kaynaklarõnõn yetersizliği



✓ Yüksek işgücü maliyeti ✓ Pazar kompozisyonuna uyumsuzluk ✓ Yüksek gelir vergisi ve sigorta primi ✓ Istihdamõn teşvik görmemesi ✓ Eğitilmiş işgücü ve ara kademe eleman ve supervizör yetersizliği ✓ Kaliteli hammaddenin içeriden tedariğinin yetersizliği ✓ Pahalõ enerji ✓ Türkiye�de büyük alõcõ ofislerinin yetersizliği ✓ Doğrudan ulaşõmda yetersizlik ✓ Pahalõ haberleşme ve ulaşõm ✓ E-commerce�nin alt yapõsõnõn ihtiyaçlara cevap verecek düzeyde olmamasõ ✓ Makinalarõn yenilenmesi gereksinimi ✓ Markalaşamamak ✓ Zayõf ülke imajõ ✓ Yeni pazarlama tekniklerinin kullanõlamamasõ

Aşağõdaki grafik mukayese yapõlmak amacõyla Almanya endeks 100 kabul edilerek hazõrlanmõştõr:

Kaynak: Gherzi Textil Organisation

Yapõlan araştõrmaya göre, sektör üyelerinin %71,7�si önümüzdeki beş yõl içinde ihracat hacimlerinin artacağõ yönünde bir beklenti içindelerdir. Yine aynõ çalõşmada %46,7�lik bir kitle yapacaklarõ ithalatõn artacağõ, %58,3�lük bir kitle ise talep artõşõ beklentileri içindedir.

Sektörün %68,3�ü kendi koleksiyonunu hazõrlamaktadõr. Ancak, bu koleksiyonlar siparişlerinin

sadece %35�lik bir bölümünü oluşturmaktadõr.

10095

9090

8585

807575

6560

5040

0 20 40 60 80 100 120

Almanya

Amerika

Portekiz

Mýsýr

China South

Brezilya

Hindistan Bombay

İŞÇİ VERİMLİLİĞİ



Sektör ana rakip olarak Çin Halk Cumhuriyeti�ni görmektedir. Çin�in WTO�ya girmesinden

olumsuz yönde etkilenileceği ifade edilmektedir. Çin�i izleyen rakipler sõrasõyla Uzakdoğu ülkeleri, Batõ Avrupa ülkeleri ve Doğu Avrupa ülkeleridir.

Sektör ana rekabet gücünde rol oynayan unsurlarõ şu şekilde sõralamaktadõr: ⇒ Kalite, ⇒ Fiyat, ⇒ Hõz.

Ancak, önümüzdeki dönem içinde aşağõdaki unsurlar da ön plana çõkacaktõr:

⇒ Marka-koleksiyon, ⇒ Tecrübe, ⇒ Esneklik, ⇒ Bilgi-teknolojileri

Yapõlan sektör araştõrmasõnda firmalarõn %61.7�sinin herhangi bir kalite belgesi sahibi olmadõğõ

anlaşõlmõştõr. Bu konuda sadece araştõrmaya katõlan firmalarõn %45�inin çalõşmalarõ vardõr.

Sektör önümüzdeki dönemin tedarikçi ülke sõfatõ ile götürülemeyeceğinin tümüyle bilincindedir. Bu nedenle de hem koleksiyon hazõrlama bazõnda, hem de markaya dönüşte elle tutulur bir gelişme vardõr.

Sektörü oluşturan şirketlerin özenle ve özellikle üzerinde durduklarõ bir konuda yabancõlarla ve kendi aralarõnda kurmayõ hedefledikleri ortaklõklardõr.

Sektörde yapõlan araştõrmalarda ortaya çõkan önemli konular aşağõdaki şekilde özetlenebilir: ✓ Sektör, uluslararasõ rekabetin koşullarõnõ iyi bilmektedir. ✓ Ancak, bu bilince rağmen, hazõrlõklarõnõ zamanõnda tamamlayamama sorunuyla karşõ karşõyadõr. ✓ Bunca yõldõr kendi ayaklarõ üzerinde durmasõna karşõn,hala devletten gelebilecek teşvik beklentisinden

kurtulamamõştõr ✓ Tüm olumsuzluklara rağmen sektör uluslararasõ arenada kalmayõ başarmasõnõn getirdiği bir özgüvene

sahiptir. Moral üstünlüğü vardõr ve olumlu beklentileri yüksektir. ✓ Böylesi bir sektörde önümüzdeki on yõl içinde mutlaka önünü açacak önlemler alõnmalõ ve kesinlikle

vazgeçilebilir bir sektör olarak değerlendirilmemelidir. ✓ WTO değerlendirmesine göre son 10 yõlda tekstil-giyim ticareti yapan ülkeler içinde en yüksek

performansõ gösteren ülke Türkiye�dir.

Son 10 yõlda Türkiye giyim sanayi AB pazarõndaki payõnõ %8�lerden %12�lere taşõmõş ve AB pazarõnda iki numaralõ tedarikçi konumunu korumuştur. AB�ye AB dõşõndan yapõlan ihracatõn topluluk içindeki dağõtõm kanallarõ aşğõda şematik olarak gösterilmiştir:



AB�NIN AB DIŞINDAN ITHALAT DAĞITIM KANALLARI

%18

%24

%35

%4

%43

%6%8%4

%36

%11

%60

%100

ABDõşõndanİthalat

Toptancõlar

Kumaş Üreticileri

Bağõmsõz Özel Mağazalar

Büyük Perakendeciler

Kaynak : Gherzi Textil Organisation, TDS

80�li yõllarda Türkiye�nin toplam ihracatõnõn dünya içindeki payõ %3.2�lerden 90�lõ yõllarõn sonunda 4.2�lere çõkmõştõr. Türk giyim sanayinin ise 80�li yõllarda dünya giyim ihracatõ içindeki payõ %0.3 iken 90�lõ yõllarõn sonunda yüzde 4.5�e ulaşarak Çin, Hong Kong, ABD ve Italya�nõn ardõndan dünyanõn 5 numaralõ giyim ihracatçõsõ konumuna gelmiştir.

1990�lõ yõllarda belli başlõ pazarlarõmõzõn seyri son derece umut vericidir. Almanya pazarõna yapõlan

giyim ihracatõ 1992 yõlõnda 2 milyar dolar civarõndayken 1999 yõlõ itibariyle 3 milyar dolara yaklaşmõştõr. ABD, Ingiltere gibi pazarlarda daha da yüksek artõşlõ oranlar söz konusudur. ABD pazarõnda 10 yõlda % 200�lerde artõş sağlanmõştõr.Türkiye, iç-dõş tüm gelişmelerden bağõmsõz olarak ana pazarlarõnda istikrarõ yakalamõş bulunmaktadõr.

Giyim ihracatõndaki gelişmeye rağmen dağõlõmõnda 10 yõllõk sürede çok önemli değişiklikler

yaşanmamõştõr. Hala AB ülkeleri % 70�lik payla ana pazar konumundadõr. Dünyanõn 7. pamuk üreticisi olan Türkiye�nin giyim sanayisi, dünyadaki 6. pamuk tüketicisi

konumundadõr. Katma değeri yüksek nihai ürün yapan 5. sanayi konumuna sahiptir. Türk giyim sanayi dünya ile entegrasyonunu sağlamõş rekabet içinde var olan bir sanayidir. AB�ye yakõnlõk, sadece coğrafi değil; ticari, ekonomik ve parasal sistemlerin uygulanmasõndaki

seçimlerin aynõlõğõ da bizleri yakõnlaştõran öğelerdir. Kaliteli ürünleri uygun fiyatla veren Türk giyim sanayi, fason üretim değil üretimin tamamõnõ gerçekleştiren bir sanayi olarak ürün siparişlerini hõzlõ teslim eden alt yapõyõ da kurmuştur.



Türkiye AB�nin serbest ticaret anlaşmasõ yaptõğõ ülkelerde kendi serbest ticaret anlaşmalarõ vardõr;

(OPT üretim) kendi üretim hakkõnõ tanõmõştõr. Bu rekabette önemli bir avantaj sağlamaktadõr. Anadolu�da üretim, sektör açõsõndan çok miktarda, düşük fiyatlõ mal üretimi açõsõndan önemli

avantaj sağladõğõndan 90�lõ yõllarda yatõrõmõn Istanbul�dan Anadolu�ya kaymasõnda artõş yaşanmõştõr.

9.3 REKABET EDEBİLİRLİK KRİTERLERİ

Rekabet edebilirlik açõsõndan alõcõlar için önem taşõyan -f iyat dõşõnda- bir dizi unsur söz konusudur. Belli başlõ ticari engeller şu şekilde sõralanabilir: İhracat Lisanslarõnõn Fazladan Dağõtõmõ:

Belli ülkelerden belli kategoriler için alõnan ihracat lisanslarõnõn fazla dağõtõlmasõ son derece önemli sorunlara yol açmaktadõr. AB Konseyi�yle birlikte AB Komisyonu anlaşma taahhütlerinin yerine getirilmesini istemekte ve gelişmekte olan ülkelerin yanlõşlarõnõ düzeltmesi konusunda yardõmcõ olmak istememektedir. Bunun diğer gelişmekte olan ülkeler açõsõndan haksõz rekabet olacağõ düşünülmektedir. Yalnõzca Almanya�da bir seferde bir ülkeden 117 yükleme, bir başka ülkeden 38 yükleme bloke edilmiştir. Alõcõnõn Iyi Niyetini Korumasõnõn Güçlüğü:

GSP çerçevesinde alõcõlar, gümrük vergilerini geriye dönük olarak işin çoğu bitirildiğinde ödemek zorundadõr. AB otoriteleri menşe sertifikalarõnõ yanlõş bulmaktadõr, çünkü menşe koşullarõnõn uygun olmadõğõ düşünülmektedir. Alõcõlardan, tedarikçilerine karşõ kontrol mekanizmasõ geliştirip �polis� rolü oynamalarõ beklenmektedir. Oysa doğal olarak alõcõlar genel olarak tedarikçilerinin kendilerine beyan ettiği bilgilerin doğruluğundan hareket etmektedirler.

Dökümantasyonun Hala Kağõt Üzerinde Olmasõ:

Hala ağõrlõklõ olarak kağõt dolaşõmõ söz konusudur. Elekronik sisteme tam anlamõyla geçilememiştir. Bu da alõcõlar açõsõndan ciddi bir bürokratik yük yaratmaktadõr. Hem AB, düzeyinde hem de tedarikçi ülkeler düzeyinde elektronik ortama geçilmesi şarttõr. Sõnõflandõrma Sorunlarõ:

Sõnõflandõrma iki nedenle sorun yaratmaktadõr:Birincisi ürünün kotaya tabi olup olmadõğõnõn ve uygulanmasõ gereken gümrük vergisi oranõnõn saptanmasõ.Ikincisi de sõnõflandõrma taleplerinin yanõtlanmasõnõn zaman alarak karar verilmesinin üye ülkeler arasõnda farklõlõklar göstermesidir.



Ödeme Kuru Sorunu:

US dolarla ödeme bir sorun haline gelmektedir. Avrupalõ alõcõlar açõsõndan Euro/$ paritesinin seyrinden ötürü US dolarla ödeme son derece yüksek maliyetlidir. Aynõ zamanda Euro�nun dolaşõmõyla birlikte US dolar ödeme genel olarak dezavantajlõdõr. Bu yüzden Euro kullanõmõnõ tercih eden ülkeler avantaj sahibi olmaktadõr. Akdeniz ülkeleri, Türkiye ve Doğu Avrupa ülkeleri bu konudaki sorunsuzluklarõyla Asya ülkelerine göre avantaj sahibidir. Kota Sorunlarõ:

Tedarikçi ülkeler açõsõndan kota yönetimi ve kota dağõlõmõ sorun olmaya devam ederken, alõcõlar açõsõndan da kota fiyatlarõ ve fiyatlandõrmasõ sorun oluşturmaya devam etmektedir. Bu nedenle 2005�te kotalar kaldõrõldõğõnda alõcõlarõn satõnalma stratejilerinde önemli değişiklikler olacağõ öngörülmektedir. Çocuk emeği:

ITCB üyesi ülkelerin büyük bölümü çocuk emeği konusunda ILO standartlarõna uyma yükümlülüğüne direnç göstermektedir. Son WTO toplantõsõnda da bu durum iyice açõğa çõkmõş bulunmaktadõr. Gelişmiş ülkeler ve tabii ki AB bu konuda õsrarlõdõr. Hem yasal çerçevesini hem de fiili durumunu uyumlu hale getirmeyi başaran ülkeler avantaj sahibidir. Genel olarak sosyal koşullar başlõğõ önemli bir konudur. Çevre standartlarõ:

Çevre standartlarõna uyum da alõcõlar açõsõndan önemli bir kriter haline gelmiştir. Hem AB düzeyinde hem de tek tek ülkeler düzeyinde çevre şartnamelerine uygunluk aranmaktadõr. �Ecolabelling� sadece AB çapõnda değil, global çapta önem taşõmaktadõr. Lojistik performans:

Tedarikçi bir ülkenin rekabet edebilirliğini belirleyen önemli bir faktör de Avrupa�daki satõş noktasõna ürünlerin ulaştõrõlmasõndaki lojistik performanstõr. Müşteriler siparişten 8-12 hafta sonra ürünleri almak istemektedirler. 9.4 2000 YILININ GETİRDİKLERİ 9.4.1 İÇ GELİŞMELER

Türkiye�nin önünde 1999 yõlõnõn ikinci yarõsõnda hõzla atõlmaya başlanan adõmlarla belirginleşen ve 2000 yõlõnõn ilk günlerinde genel hatlarõyla tamamõyla açõğa çõkan kapsamlõ bir program bulunmaktadõr. Ekonomi alanõnda en net ifadesini Merkez Bankasõ�nõn açõkladõğõ �Para ve Kur Programõ�nda bulan programõ sadece ekonomi alanõna ilişkin dar bir müdahale olarak görmek yanlõş olacaktõr. AB�ne adaylõk süreciyle tutarlõ, siyasi, idari, toplumsal ve elbette



ekonomik bacaklara sahip bütünlüklü bir programdan söz etmek daha doğru olacaktõr. Gelinen noktada bu bacaklardan hiçbirini diğerinden ayrõ düşünmek mümkün değildir.

Türkiye ekonomisinin yeniden yapõlanmasõ açõsõndan kritik başlõklar: ⇒ Sosyal güvenlik reformu ⇒ Yabancõ yatõrõmlarõ teşvik edecek yasal düzenlemeler (Tahkim başta olmak uluslararasõ uyumu sağlamak üzere gerekli yasal çerçevenin hazõrlanmasõ) ⇒ Özelleştirmeler ⇒ Finans sisteminin yeniden yapõlandõrõlmasõ ⇒ Temel ekonomik göstergelere çekidüzen verilmesi ⇒ Tarõm reformu :Tarõmda yabancõ sermaye yatõrõmlarõnõn ve dolayõsõyla teknolojiye dayalõ büyük işletmelerin önünü açacak düzenlemelerden tarõmda liberalizasyonu artõracak düzenlemlere bir dizi başlõğõ içeren kapsamlõ bir tarõm reformu tasarõsõ hazõrlanmõştõr. Bir bölümü yasal değişiklik de gerektiren yeni düzenlemeler, tarõm/sanayi dengesi ve kõr/kent dengesinde orta vadede önemli değişiklikler ortaya çõkartacaktõr.

�Para ve Kur Programõ�nõn açõklandõğõ 9 Aralõk�tan Ocak�õn ikinci haftasõna kadar piyasalarda meydana gelen değişiklikler umut vericidir. �Para ve Kur Programõ� kendi içinde teknik açõdan güçlü bir program olmakla birlikte esas gücünü �teknik dehasõ�ndan çok uygun koşullardan ve bütünlüklü bir programõn parçasõ olmaktan almõştõr.

Diğer alanlarda olduğu gibi ekonomi alanõnda da Türkiye�nin atacağõ her adõm 4 yõl sonra AB

üyeliği müzakereleri yapmaya başlayacak bir ülke olmanõn sorumluluğunu taşõmak zorundadõr. Bugüne kadar uygulanmaya çalõşõlan ekonomi programlarõnda temel sorun, yapõsal hedeflerin kõsa erimli çõkarlara feda edilmesi olmuştur. Bugün yapõsal hedeflerle kõsa erimli çõkarlar neredeyse çakõşmõş durumdadõr. 9.4.2 DIŞ GELİŞMELER

Dõş gelişmeler küreselleşme ve bloklaşma olarak iki başlõk altõnda incelenebilir: Küreselleşme: ⇒ WTO�nun Aralõk�ta yapõlan �Millennium Round� hazõrlõk toplantõsõnda da belirginlik kazandõğõ üzere 2000�li yõllar �free and fair trade�in öneminin daha da artacağõ yõllar olacaktõr. ⇒ Sermaye hareketleri yeni bir biçimle hõzlanacaktõr. Güneydoğu Asya kriziyle geri döndüğü �güvenli� gelişmiş ekonomilerden çõkõp, yeni ve karlõ alan arayõşõna başlamõş bulunmaktadõr. Hiç kuşkusuz en cazip alanlardan biri Çin gibi büyük pazarlar olmaktadõr. Ancak Avrupa�nõn hinterlandõndan başlayõp Orta Asya ve Ortadoğu�ya uzanan bölge de birçok açõdan cazibe merkezidir. ⇒ Türkiye�nin de dahil olduğu G-20 oluşumu dünya ekonomisi açõsõndan yeni ve etkin bir kurum niteliği taşõmaktadõr. Güneydoğu Asya kriziyle ortaya çõkan ve IMF üzerinde yoğunlaşan tartõşmalara dönük bir çözüm olarak düşünülmüştür.



⇒ Güneydoğu Asya�yla başlayõp Rusya�ya ve Brezilya�ya da sirayet eden kriz �henüz tüm etkilerinin sõfõrlanmasõ açõsõndan erken olsa da- uluslararasõ piyasalar açõsõndan atlatõlmõş bulunmaktadõr. Bloklaşma: ⇒ 90�larla birlikte ortaya çõkan üç bloklaşma eğiliminden ikisi ABD-NAFTA ve AB hõz kazanarak sürmektedir. Japonya ve Güneydoğu Asya ülkeleri arasõndaki ASEAN süreci ise son kriz nedeniyle son derece yavaşlamõş, uluslararasõ entegrasyon bloklaşma sürecinin önüne geçmiştir. Ancak burada da ABD ve AB arasõndaki bloklaşma çekişmelerinin etkisini görmek mümkündür. ⇒ ABD ekonomisi son on yõlõn en güçlü ekonomisi olma özelliğini korumaya devam etmektedir. Yüksek büyüme ivmesi devam ederken, enflasyon ve işsizlik oranõ da tarihinin en düşük düzeyine inmiş durumdadõr. ABD ekonomisinin gücü Asya krizinden kaçan sermayenin ağõrlõklõ olarak buraya yönelmesine neden olurken, bu yöneliş ekonominin gücünü daha da artõrõcõ etkide bulunmuştur. ⇒ ABD, Çin�le imzaladõğõ WTO�ya giriş anlaşmasõyla Çin�in dünya ekonomisine entegrasyonu konusunda önemli bir adõm atmõş, aynõ zamanda önemli bir avantaj sağlamõştõr.Böylelikle hem Çin�in entegrasyon koşullarõndaki belirleyiciliğini artõrõp kendi ekonomisini korumaya dönük avantaj elde etmiş, hem de 2000�li yõllarõn en büyük pazarlarõndan biri olan Çin pazarõna giriş kolaylõğõnõ sağlamõştõr. ⇒ Uluslararasõ ticaret rakamlarõ NAFTA sürecinin yaşadõğõ derinleşmeyi somut olarak göstermektedir. Meksika özellikle emek-yoğun sektörlerde, başta tekstil-giyim olmak üzere, önemli bir ihracatçõ konumuna gelmiştir. Bu göstergeler diğer NAFTA�nõn Latin Amerika�ya yayõlmasõnõn önünü de açmaktadõr. 2000�li yõllarda merkezinde ABD�nin durduğu NAFTA kõtanõn bütününe yayõlan bir yapõ olacaktõr. ⇒ AB süreci 2000�li yõllarda yeni bir karakter kazanacaktõr. Bugünkü AB�nin merkezinde durduğu Orta ve Doğu Avrupa�dan Türkiye�ye uzanan geniş bir coğrafyayla sõkõ entegrasyon içinde daha güçlü bir AB hedeflenmektedir. ⇒ Orta ve Doğu Avrupa, Akdeniz havzasõ AB�nin doğal hinterlandõ ve yeni üretim üsleri olacaktõr. Bu doğrultuda eskisine kõyasla çok daha kararlõ davranõlmõştõr. ⇒ Orta Asya ve Kafkaslar başta enerji kaynaklarõ, ucuz işgücü gibi faktörler olmak üzere sahip olduklarõ avantajlar nedeniyle yeni üretim üsleri haline gelme potansiyeli taşõmaktadõr. Rusya�nõn �model� olma şansõnõn kalmadõğõ bu bölgede, Türkiye dünya ekonomisine entegrasyonun kurulmasõnda lokomatif görevi üstlenecektir. ⇒ Rusya, hala içinde bulunduğu kriz sürecinden çõkõşta radikal bir yeniden yapõlanma süreci yaşamak zorunluluğuyla karşõ karşõya bulunmaktadõr. Son on yõldõr yaşanan entegrasyon son derece parçalõ ve sorunlu bir entegrasyon süreci olmuştur. Ekonominin mafyöz yapõdan



kurtarõlõp, dünya ekonomisinin kurallarõna uygun hale getirilmesi kaçõnõlmaz bir zorunluluktur. Mevcut siyasi dengeleri Rusya�nõn daha fazla devlet müdahalesiyle ekonomik yeniden yapõlanmaya girişeceği ancak bölgesinde yitirdiği gücü askeri yöntemlerle geri kazanmayõ zorlayacağõ bir tabloya işaret etmektedir. Bu durum istenmeyen gerilimler yaratabilir. Ancak Rusya�nõn Orta Asya ve Kafkaslardaki belirleyeciliğinin çok azaldõğõna dikkat çekmek gerekir. ⇒ Diğer yandan yaşanan barõş süreciyle istikrara kavuşan Ortadoğu da yeni bir üretim üssü haline gelmeye başlamaktadõr. Iran�daki değişim süreci de dikkatle izlenmek durumundadõr. Iran da ekonomik potansiyeli itibariyle bölgede Mõsõr�la birlikte en çok dikkat çeken ülkelerden biridir 9.5 2005 YILINDA REKABET KOŞULLARI √ Kotasõz Ticaret WTO�ya giriş hazõrlõklarõndaki Çin √ AB�ye üyeliği kesinleşen üretici ülkeler √ NAFTA içinde güçlenmiş Meksika √ NAFTA ile serbest ticarete hazõrlanan G.Amerika √ Avrupa � Akdeniz havzasõnõn billurlaşmasõ √ G-20 oluşumu √ Yerli markalarõn yeni pazarlara girmesini sağlayacak sistemlerin yaratõlmasõ √ Niş pazarlar bulmak √ Yüksek kaliteli mallar üretmek √ Kendi markalarõmõzla ihracat pazarõna girmek Uygulanabilecek Yöntemler: √ Stratejik ortaklõklar

⇒ Yabancõ sermayenin gelişini kolaylaştõrõcõ önlemler √ Teknik engellere uyum

⇒ Kamu desteği √ Bu engelleri 3. ülkelere adapte etmek

⇒ Rekabet ⇒ Çevre, sosyal,sağlõk standartlar ⇒ Fikri mülkiyetler ⇒ Gümrükleme ve otomasyonun çok iyi düzenlenmesi



9.6 İHRACAT

1999 yõlõ itibariyle tekstiklve konfeksiyon ihracatõnõn toplam ihracatla değer bazõnda karşõlaştõrõlmasõ:

Konfeksiyonun toplam ihracat içindeki payõ % 26.6

Tekstilin toplam ihracat içindeki payõ % 9.5

Kaynak: Hazõr Giyim Alt Komisyonu

Tekstil ve konfeksiyon ihracatõnõn yõllara göre değişimi:

1996 1997 1998 1999012345678

Mily

ar $

1996 1997 1998 1999

Tekstil Konfeksiyon


Tekstil- konfeksiyon

%36

Diðerleri%64



1999 yõlõ itibariyle konfeksiyon ihracatõnda İstanbul ve Anadolu oranlarõnõn karşõlaştõrõlmasõ:


Konfeksiyon ihracatõnõn bölgesel dağõlõmõ (1 Ocak- 30 Eylül, Bin $)

1998 1999

AB 3.799.520 3.723.939

Diðer OECD Ülkeleri 797.983 825.892

BDT Ülkeleri 349.481 134.550

Kuzey Afrika Ülkeleri 253.378 243.887

75%

17%3% 5%

AB Diðer OECD Ülkeleri BDT Ülkeleri Kuzey Afrika Ülkeleri

Kaynak: İTKİB

Anadolu%22

İstanbul%78



Konfeksiyon ihracatõnda ilk beş ülke (1 Ocak- 30 Eylül)

Milyon $

1995 1996 1997 1998

Almanya 2860 2880 2830 2924

ABD 620 590 750 840

Ingiltere 350 360 480 567

Fransa 390 350 410 490

Hollanda 340 350 350 405 Kaynak: İTKİB

1999 yõlõ ilk altõ ay itibariyle AB�nin ilk 10 tedarikçisi

1998 Ocak-Haziran 1999 Ocak-Haziran Degisim Pay - 19991000 EURO 1000 kg 1000 EURO 1000 kg % Deger % Miktar

Çin 2.016.283 118,378 2.311.118 138,471 14,6 17,0 12,9

Türkiye 2.092.623 122,151 2.183.260 126,863 4,3 3,9 12,2Tunus 1.123.950 58,538 1.194.112 59,273 6,2 1,2 6,7

Hong-Kong 1.145.498 55,724 1.138.230 56,302 -0,6 1,0 6,4

Fas 976,461 55,424 1.013.926 58,680 3,8 5,9 5,7

Hindistan 907,051 61,549 918,112 66,076 1,2 7,4 5,1

Romanya 767,567 38,556 893,463 44,415 16,4 15,2 5,0

Polonya 818,574 36,144 836,316 37,328 2,2 3,3 4,7

Banglades 788,505 91,747 781,422 86,879 -0,9 -5,3 4,4

Endonezya 565,505 32,676 546,909 33,299 -3,3 1,9 3,1 Kaynak: EURATEX



1999 yõlõ Ocak-Mart aylarõ itbariyle AB�ye en çok ihraç edilen kategoriler:

Kaynak: EURATEX

√ AB�ye en çok ihraç edilen kategorilerin yõllara göre değerlendirilmesi:

29%

31%

18%

9%8% 5%

Kat.5-Sw eatShirt Kat.4-T-ShirtKat.6 Pantolon Kat.28-PantolonKat.24-Pijama Kat.Ex7 Göm-Bluz

29%

31%

18%

9%8% 5%

Kat.5-Sw eatShirt Kat.4-T-ShirtKat.6 Pantolon Kat.28-PantolonKat.24-Pijama Kat.Ex7 Göm-Bluz

30%

27%15%

10%

10%8%

Sw eatShirt T-ShirtPantolon (Kat.6) Pantolon (Kat.28)Pijama Bayan Bluz (Kat.ex7)

27%

28%14%

11%

11%9%

Sw eatShirt T-Shirt Pantolon(Kat.6)Pantolon (Kat.28) Pijama Bayan Bluz

27%

28%14%

11%

11%9%

Sw eatShirt T-Shirt Pantolon(Kat.6)Pantolon (Kat.28) Pijama Bayan Bluz

1998 1996

1995

Kaynak: EURATEX

Diğer%2

Bornoz%3Manto-Kaban %4

Gömlek %4

Pijama %5Çorap-Tayt(Örme) %6

%8 Pantolon(Örme)

%18 Sweatshirt %17 Pantolon (Dokuma)

%33 T-Shirt

Kat.4-T-Shirt Kat.6-Pantolon (Dokuma)Kat.5-SweatShirt Kat.28-Pantolon (Örme)Kat.12-Çorap-Tayt (Örme) Kat.24-PijamaKat.8-Gömlek Kat.15-Manto-Kaban (Kadõn)Kat.18-Bornoz-İç Çamaşõr Kat.78-Örme Hariç Giyim Eşyasõ



9.7 İTHALAT

Tekstil ve konfeksiyon ithalatõnõn yõllara göre değişimi (1 Ocak - 31 Aralõk) aşağõda verilmiştir:

1996 1997 19980

1

2

3

4M

ilyar

$

1996 1997 1998Konfeksiyon Tekstil


Tekstil ve konfeksiyon makina ithalatõnõn yõllara göre değişimi aşağõdaki grafikte gösterilmiştir: Kaynak: DİE

0 5 0 0 1 0 0 0 1 5 0 0 2 0 0 0

1 9 9 5

1 9 9 6

1 9 9 7

1 9 9 8

M ily o n $

K o n fe k s iy o n T e k s t i l



1997, 1998 ve 1999 yõllarõnda (ilk 7 aylõk verilere göre) konfeksiyon ithalatõnda ilk beş ülke aşağõdaki gibidir:

Kaynak: Hazõr Giyim Alt Komisyonu 1999 ilk 7 ayõnda ilk beş ülkenin payõ aşağõdaki gibi olmuştur:

Kaynak: Hazõr Giyim Alt Komisyonu 9.8 TEŞVİKLER

Konfeksiyon sektöründe 1999 yõlõnda verilen yatõrõm teşviklerinin bölgelere göre yatõrõm tutarõ bazõndaki dağõlõmlarõ şöyledir:

Kaynak: T.C Resmi Gazete ,TDS

Almanya%18

Fransa%14

Çin%14 İtalya

%37

İspanya%17

0

5

10

15

20

25

30

35M

ilyon

$

Italya Almanya Ispanya Fransa Çin

199719981999

%4%15

0,2%%14

%6%2

%39

19,8%

KonfeksiyonPamukYünSentetikHalõTerbiyeKetenÖrgü



9.9 ANKET ÇALIŞMASI

VIII. Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ Hazõr Giyim Alt Komisyonu bu çalõşma ile ilgili 60 üretici firmayõ kapsayan önemli bir sektör araştõrmasõ gerçekleştirmiştir.

Sorulara verilen cevaplarõn analiz ve yorumlarõ geniş bir şekilde �Sektörün Genel Yapõsõ� bölümünde açõklanmõştõr. ✔ Son beş yõlda üretim miktarõnõzda bir değişiklik oldu mu?

Toplam düşüş oldu Sayõ 21 % 35,0% artõş oldu Sayõ 28

son beş yõlda üretim

% 46,7%

miktarõnõzda değişiklik olmadõ Sayõ 10 değişiklik oldu mu?

% 16,7%

cevap yok Sayõ 1 % 1,7% Sayõ 60

Toplam % 100,0% ✔ Son beş yõlda üretiminizde bir düşüş olduysa başlõca nedenleri nelerdir?

Toplam iç pazardaki daralma Sayõ 7 % 33,3% üretim maliyetindeki artõş Sayõ 6

düşünün % 28,6% nedenleri ihracatta daralma Sayõ 3 neler ? % 14,3%

finansal zorluklar Sayõ 5 % 23,8% Sayõ 21

Toplam % 100,0%



✔ Son beş yõlda ihracatõnõzda önemli bir değişiklik oldu mu?

Toplam düşüş oldu Sayõ 19 % 31,7% artõş oldu Sayõ 27

son beş yõlda % 45,0% ihracatõnõzda değişiklik olmadõ Sayõ 11 değişiklik oldu mu?

% 18,3%


Toplam % 100,0%

✔ Son beş yõlda ihracatõnõzda düşüş olduysa başlõca nedenleri nelerdir?

Toplam ihracat pazarlarõnda daralma Sayõ 7 % 36,8%

ihracatõnõzdaki finansal zorluklar Sayõ 11 düşüşün % 57,9% nedenleri cevap yok Sayõ 1 nelerdir? % 5,3%

Sayõ 19 Toplam % 100,0%



✔ Mevcut ihracat rejiminde karşõlaştõğõnõz başlõca sorunlar nelerdir? Toplam dahilde işleme rejiminden Sayõ 27

Mevcut ihracat kaynaklanan sorunlar % 45,0% Rejiminde eximbank kredileri

konusuda Sayõ 26

Karşõlaştõğõnõz Karşõlaşõlan sorunlar % 43,3% başlõca sorunlar KDV iadelerinde

karşõlaşõlan Sayõ 15

nelerdir? Sorunlar % 25,0% Diğer Sayõ 7 % 11,7% cevap yok Sayõ 15 % 25,0% Sayõ 60

Toplam % 100,0% ✔ İhracatõnõz içinde kendi koleksiyonunuzun payõ nedir?

Toplam 0 Sayõ 14 % 23,3% 10 Sayõ 8 % 13,3% 15 Sayõ 1 % 1,7% 20 Sayõ 3 % 5,0%

ihracatõnõz içinde 30 Sayõ 11 Kendi % 18,3% Kolleksiyonunuzun 50 Sayõ 3 payõ yüzde kaç? % 5,0%

70 Sayõ 2 % 3,3% 75 Sayõ 2 % 3,3% 90 Sayõ 3 % 5,0% 100 Sayõ 7 % 11,7% cevap yok Sayõ 6 % 10,0%

Toplam Sayõ 60 % 100,0%



✔ Kendi koleksiyonunuzu üretiyor musunuz?

Toplam Evet Sayõ 41 % 68,3%

kendi Hayõr Sayõ 17 kolleksiyonunuzu % 28,3% üretiyor musunuz? cevap yok Sayõ 2

% 3,3% Sayõ 60

Toplam % 100,0% ✔ Ürünlerinizin herhangi bir kalite belgesi var mõ?

Toplam Yok Sayõ 37 % 61,7%

ürünlerinizin Var Sayõ 18 herhangi bir kalite % 30,0% belgesi var mõ? Cevap yok Sayõ 5

% 8,3% Sayõ 60

Toplam % 100,0%

✔ Kalite standartlarõna uyum konusunda çalõşmalarõnõz ne durumda?

Toplam bir çalõşmamõz yok Sayõ 24

standartlara uyum % 40,0% konusunda Çalõşmalarõmõz var Sayõ 27 çalõşmalarõnõz ne % 45,0% durumda? cevap yok Sayõ 9

% 15,0% Sayõ 60

Toplam % 100,0%



✔ 1996 yõlõnda girilen Avrupa Gümrük Birliği�nden nasõl etkilendiniz?

Toplam olumlu Sayõ 32 % 53,3%

1996 yõlõnda girilen olumsuz Sayõ 9 Avrupa Gümrük % 15,0% Birliği'nden nasõl hem olumlu Sayõ 8 ektilendiniz? hem olumsuz % 13,3%

etkilemedi Sayõ 4 % 6,7% cevap yok Sayõ 7 % 11,7% Sayõ 60

Toplam % 100,0% ✔ Mevcut ithalat rejiminde karşõlaştõğõnõz sorunlar nelerdir?

Toplam vergi Sayõ 22 % 36,7%

Mevcut ithalat kota Sayõ 10 rejiminde % 16,7% karşõlaştõğõnõz engellemeler Sayõ 23 sorunlar nelerdir? % 38,3%

diğer Sayõ 9 % 15,0% cevap yok Sayõ 12 % 20,0% Sayõ 60

Toplam % 100,0%



✔ Serbest bölgelerde faaliyet gösteriyor musunuz?

Toplam evet Sayõ 15 % 25,0%

serbest bölgede faaliyet hayõr Sayõ 44 gösteriyor musunuz? % 73,3%


Toplam % 100,0% ✔ Serbest bölgeler hakkõndaki görüşleriniz nelerdir?

Toplam olumlu Sayõ 21

serbest % 35,0% bölgeler olumsuz Sayõ 13 hakkõndaki % 21,7% görüşler cevap yok Sayõ 26

% 43,3% Sayõ 60

Toplam % 100,0% ✔ Sektörel bazda devletten beklediğiniz yasal düzenlemeler var mõ?

Toplam yok Sayõ 11

sektörel bazda % 18,3% Devletten var Sayõ 41 beklediğiniz yasal % 68,3% düzenlemeler var mõ? cevap yok Sayõ 8

% 13,3% Sayõ 60

Toplam % 100,0%



✔ Verimlilik düzeyiniz sizce yeterli midir?


verimlilik hayõr Sayõ 41 düzeyiniz sizce % 68,3% yeterli mi? cevap yok Sayõ 1

% 1,7% Sayõ 60

Toplam % 100,0% ✔ İşçi sirkülasyonu veriminizi ne derece düşürmektedir?

Toplam düşürmemektedir Sayõ 30 % 50,0%

işçi sirkülasyonu çok düşürmektedir Sayõ 23 veriminizi ne % 38,3% derece kõsmen Sayõ 2 düşürmektedir? % 3,3%

sirkülasyon yok Sayõ 2 % 3,3% cevap yok Sayõ 3 % 5,0% Sayõ 60

Toplam % 100,0%



✔ Son dört yõlda planladõğõnõz yatõrõmlarõn gerçekleştirilmesinde yaşadõğõnõz sõkõntõlar nelerdir?

Toplam finansman Sayõ 33 % 55,0% kalifiye eleman Sayõ 11 % 18,3% bürokrasi Sayõ 7 % 11,7%

son dört yõlda istikrarsõzlõk Sayõ 5 planladõğõnõz % 8,3% yatõrõmlarõn pazarõn daralmasõ Sayõ 11 gerçekleşmesinde % 18,3% yaşadõğõnõz enflasyon Sayõ 6 sõkõntõlar % 10,0% nelerdir? sorun yaşamadõ Sayõ 7

% 11,7% diğer Sayõ 2 % 3,3% cevap yok Sayõ 10 % 16,7%




✔ Ana ihracat pazarõnõzda şu andaki rakipleriniz kimler?

Toplam çin Sayõ 18 % 30,0% uzakdoğu Sayõ 25 % 41,7% portekiz Sayõ 12 % 20,0%

ana ihracat italya Sayõ 11 pazarõnõzda şu % 18,3% andaki kuzey afrika Sayõ 7 rakipleriniz % 11,7% kimler? doğu avrupa Sayõ 14

% 23,3% asya Sayõ 6 % 10,0% diğer Sayõ 7 % 11,7% cevap yok Sayõ 14 % 23,3%




✔ Bugün itibariyle temel rekabet gücünüz nedir?

Toplam kalite Sayõ 16 % 26,7% hõz (termin) Sayõ 8 % 13,3% fiyat Sayõ 9 % 15,0% esneklik (fleksibilite)

Sayõ 3

bugün itibari ile % 5,0% temel rekabet bilgi-teknoloji Sayõ 4 gücünüz nedir? % 6,7%

koleksiyon-moda

Sayõ 4

% 6,7% tecrübe Sayõ 2 % 3,3% cevap yok Sayõ 11 % 18,3% rekabet gücü zayõf

Sayõ 3

% 5,0% Toplam Sayõ 60

% 100,0%



✔ 01-01-2005 itibariyle kotasõz bir dünya pazarõ sizin işinizi nasõl etkiler?


1-1-2005 itibari ile olumsuz Sayõ 15 kotasõz bir dünya % 25,0% pazarõ işinizi nasõl etkilemez Sayõ 11 etkiler? % 18,3%

cevap yok Sayõ 7 % 11,7%


✔ Önümüzdeki beş yõllõk dönemde ürettiğiniz ürüne olan talep hacminde beklediğiniz gelişmeler

nelerdir?

Toplam talep artar Sayõ 35 % 58,3%

önümüzdeki beş yõllõk talep azalõr Sayõ 7 dönemde ürettiğiniz ürüne % 11,7% olan talep hacminde değişiklik olmaz Sayõ 3 beklediğiniz gelişmeler % 5,0% nelerdir? cevap yok Sayõ 15


% 100,0%



✔ Önümüzdeki beş yõl içinde marka üretimine geçmeyi planlõyor musunuz?


önümüzdeki beş yõl hayõr Sayõ 19 içinde marka üretimine % 31,7% geçmeyi planlõyor marka üretimi Sayõ 2 musunuz? yapõyoruz % 3,3%



✔ Önümüzdeki beş yõlda Türkiye�nin sadece tedarikçi sanayi ülke konumunu sürdürmesi mümkün mü?

Toplam evet Sayõ 20

Türkiye'nin önümüzdeki beş yõlda % 33,3% sadece tedarikçi sanayi ülke hayõr Sayõ 37 konumunu sürdürmesi mümkün % 61,7% mü? cevap yok Sayõ 3


% 100,0%



✔ Önümüzdeki beş yõllõk dönemde ihracat hacminizde beklediğiniz gelişmeler nelerdir?

Toplam artacak Sayõ 43 % 71,7%

önümüzdeki beş yõllõk azalacak Sayõ 5 dönemde ihracat hacminizde

% 8,3%

beklediğiniz gelişmeler değişiklik olmayacak Sayõ 4 nelerdir? % 6,7%



✔ Önümüzdeki beş yõllõk dönemde üretim hacminizde beklediğiniz gelişmeler nelerdir?


önümüzdeki beş yõllõk azalacak Sayõ 8 dönemde üretim hacminizde

% 13,3%

beklediğiniz gelişmeler değişiklik olmayacak Sayõ 4 nelerdir? % 6,7%





✔ Önümüzdeki beş yõllõk dönemde ithal ettiğiniz ürün, yarõ ürün ve hammadde hacminizde beklediğiniz

gelişmeler nelerdir?


önümüzdeki beş yõllõk azalacak Sayõ 4 dönemde ithal ettiğiniz ürün, % 6,7% yarõ ürün ve hammadde değişiklik olmayacak Sayõ 7 hacminizde beklediğiniz % 11,7% gelişmeler nelerdir? cevap yok Sayõ 21


% 100,0% ✔ AB ve ABD�nin uyguladõğõ sosyal şartname ilkelerinden önümüzdeki dönemde nasõl etkileneceksiniz?


AB ve ABD'nin olumsuz Sayõ 12 uyguladõğõ sosyal % 20,0% şartname ilkelerinden etkilenmeyeceğiz Sayõ 8 önümüzdeki dönemde % 13,3% nasõl etkileneceksiniz? cevap yok Sayõ 18


% 100,0%



✔ AB çevre politikalarõnõn firmaya etkileri ne olabilir?

Toplam olumlu etkiler Sayõ 20 % 33,3%

AB çevre olumsuz etkiler Sayõ 10 politikalarõnõn % 16,7% firmaya etkileri ne etkilemez Sayõ 12 olabilir? % 20,0%



✔ Çin�in DTÖ�ne (Dünya Ticaret Örgütü) girmesi sizi nasõl etkiler?

Toplam olumlu etkiler Sayõ 12 % 20,0%

Çin'in DTÖ'ne olumsuz etkiler Sayõ 30 girmesi sizi nasõl % 50,0% etkiler? etkilemez Sayõ 3

% 5,0% cevap yok Sayõ 15 % 25,0%




✔ Sizce önümüzdeki beş yõl içinde ana rakipleriniz kimler olacaktõr ?

Toplam Çin Sayõ 16 % 26,7% uzakdoğu ülkeleri Sayõ 10 % 16,7% doğu avrupa ülkeleri Sayõ 6 % 10,0%

rakipleriniz batõ avrupa ülkeleri Sayõ 7 kim olacak? % 11,7%

kaliteli üretim yapan Sayõ 3 Ülkeler % 5,0% Diğer Sayõ 3 % 5,0% cevap yok Sayõ 15 % 25,0%


✔ Önümüzdeki beş yõl içinde rekabetteki temel avantajõnõzõn ne olacağõnõ düşünüyorsunuz?

Toplam Kalite Sayõ 23 % 38,3% hõz (termin) Sayõ 8 % 13,3% Esneklik (fleksibilite)

Sayõ 2

% 3,3% Rekabette Tecrübe Sayõ 3 Temel % 5,0% Avantaj Marka-

koleksiyon Sayõ 5

% 8,3% bilgi-teknoloji Sayõ 2 % 3,3% Diğer Sayõ 2 % 3,3% cevap yok Sayõ 15 % 25,0%




EK TABLOLAR



TABLO 1

2000 YILI İTHALAT REJİMİ KARARINDA YER ALAN GÜMRÜK VERGİSİ ORTALAMALARI

G.T.İ.P. AB VE ÇEK.

FASIL MADDE İSMİ SAYISI EFTA E.A.G.Ü

. İSR. ROM. MAC. LİT. SLO. BUL. EST. BOS.-HER. D.Ü.

50 İPEK, İPEK İPLİĞİ, İPEK MENSUCAT 56 0 4,34 0 0 0 4,71 0 0 0 0 5

51 YÜN, YÜN İPLİĞİ, YÜNLÜ MENSUCAT 236 0 3,72 0 0 0 3,76 0,56 0 0 0 4

52 PAMUK, PAMUK İPLİĞİ, PAMUKLU 891 0 7,71 0 0 0 7,71 0,38 0 0 0 8

MENSUCAT

53 DOKUMAYA ELVERİŞLİ BİTKİSEL LİFLER 66 0 4,46 0 0 0 4,82 0 0 0 0 5

BUNLARDAN MAMUL İPLİK VE MENSUCAT

54 SENTETİK VE SUNİ FİLAMENTLER VE 337 0 7,71 0 0 0 7,71 0,06 0 0 0 8

BUNLARDAN MAMUL MENSUCAT

55 SENTETİK VE SUNİ DEVAMSIZ LİFLER VE 277 0 8,2 0 0 0 8,2 0,12 0 0 0 8

BUNLARDAN MAMUL İPLİK VE MENSUCAT

56 VATKA, KEÇE VE DOKUNMAMIŞ MENSUCAT 120 0 7,02 0 0 0 7,02 0 0 0 0 7

57 HALILAR VE DİĞER YER KAPLAMALARI 79 0 8,02 0 0 0 8,02 0 0 0 0 8

58 ÖZEL DOKUNMUŞ MENSUCAT 136 0 8,79 0 0 0 8,79 0,05 0 0 0 9

59 EMDİRİLMİŞ, SIVANMIŞ, KAPLANMIŞ MENSUCAT 91 0 6,39 0 0 0 6,73 0 0 0 0 7

60 ÖRME EŞYA 64 0 9,5 0 0 0 9,5 0,5 0 0 0 10

61 ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARI 447 0 12,38 0 0 0 12,38 1,02 0 0 0 12

62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARI 543 0 12,22 0 0 0 12,22 0,78 0 0 0 12

63 DOKUMAYA ELVERİŞLİ MADDELERDEN 198 0 10,35 0 0 0 10,35 0,21 0 0 0 10

HAZIR EŞYA



TABLO 2 ISIC. REV.2 32 G.T.(İ).P. İTİBARİYLE İTHALAT İTHALAT I.S.I.C. SANAYİİ KOLU G.T.(İ).P. 1995 YILI 1996 YILI 1997 YILI 1998 YILI

32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) 3211 Elyafõn hazõrlanmasõ, bükülmesi ve finisajõ 1404.20.** 750.870 152.026 110.928 35.043 81.206 44.586 152.625 62.468

1505.**.** 164.572 475.627 241.105 530.234 250.261 472.402 153.999 426.439 5002.**.** 75.848 1.963.598 192.529 3.852.740 187.898 3.482.777 136.747 2.191.819 5003.10.00.00.13 (1999) 5003.10.13 0 0 0 0 0 0 782 20.024 5003.10.00.00.14 (1999) 5003.10.14 0 0 0 0 0 0 1 161 5003.10.00.00.15 (1999) 5003.10.15 0 0 0 0 0 0 3 426 5003.10.00.00.17 (1999) 5003.10.17 164 2.850 0 0 0 0 280 2.384 5003.10.00.00.19 (1999) 5003.10.19 0 0 592 1.839 227 861 105 1.748 5003.90.** 107 7.432 5.085 27.631 1.579 62.355 1.978 77.888 5004.**.** 243 7.454 12.374 221.287 22.600 250.410 19.315 461.457 5005.**.** 3.214 97.015 220 20.750 114 7.025 20 815 5006.**.** 1.626 30.930 1.812 21.918 242 1.497 2.811 137.896 5007.**.** 41.433 2.509.948 334.412 11.135.322 357.578 10.369.537 233.039 10.043.676 5101.21.** 5.323.017 18.704.917 12.336.454 22.219.989 4.963.675 18.004.389 4.603.472 14.151.130 5101.29.** 3.484.777 3.120.936 3.266.864 3.788.957 4.535.648 4.032.030 1.936.585 2.940.998 5101.30.** 1.060.997 5.295.446 805.142 4.625.004 783.193 4.652.725 1.083.212 5.732.742 5103.**.** 98.630 188.688 175.062 754.027 106.406 412.361 122.583 506.613 5104.**.** 0 0 6.386 13.085 0 0 0 0 5105.**.** 6.629.677 56.697.184 7.590.810 53.160.693 8.438.493 61.586.380 8.077.220 54.085.197 5106.**.** 1.812.498 17.404.567 2.396.079 25.123.855 1.351.155 15.029.209 937.342 11.123.715 5107.**.** 1.709.935 29.146.367 2.773.052 37.759.947 3.030.230 39.297.895 2.805.194 34.948.446 5108.**.** 89.476 1.006.791 68.426 661.749 3.755 109.321 5.000.365 109.062 5109.**.** 19.882 309.757 74.324 835.524 113.006 1.160.962 34.122 378.177 5110.**.** 10 401 5 51 170 5.923 810 28.128 5111.**.** 1.024.831 19.511.515 2.136.919 40.617.593 3.148.536 50.160.656 2.277.593 41.498.479 5112.**.** 557.850 14.855.662 2.470.783 67.145.918 2.574.960 70.321.114 2.127.875 65.519.503 5113.**.** 1.767 25.690 14.525 289.475 95.167 1.748.886 18.573 284.735 5201.**.** 182.560.644 381.045.480 167.579.921 301.292.386 556.458.209 627.917.342 379.687.589 600.845.065 5202.**.** 3.848.627 1.940.726 2.272.125 2.400.374 5.622.611 3.219.072 4.730.616 2.814.750 5203.**.** 142.922 153.771 38.905 75.321 456.420 744.985 2.438.006 4.218.480 5204.**.** 837.753 3.916.138 439.174 3.026.548 41.308 494.262 56.634 473.462 5205.**.** 56.449.425 210.460.759 39.815.973 134.295.462 40.759.904 133.804.263 34.920.136 112.368.189 5206.**.** 1.375.657 6.795.226 2.801.196 12.122.633 311.703 2.414.436 344.727 2.749.675 5207.**.** 132.488 435.694 127.833 646.174 51.424 462.039 15.138 249.511 5208.**.** 24.687.463 137.432.171 16.608.210 113.271.716 13.765.141 107.796.063 10.958.501 95.773.081 5209.**.** 23.123.572 134.214.383 21.224.738 140.872.475 23.366.378 150.822.428 23.263.992 151.768.677 5210.**.** 355.610 4.550.280 564.897 6.605.578 1.119.375 10.466.539 2.138.614 14.654.742 5211.**.** 171.331 2.849.234 304.456 4.595.050 420.163 4.794.350 497.319 6.128.735 5212.**.** 198.483 2.110.310 105.209 1.539.356 101.417 1.886.469 128.544 2.707.666


138 http://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/tekstil/oik565.pdf

İTHALAT I.S.I.C. SANAYİİ KOLU G.T.(İ).P. 1995 YILI 1996 YILI 1997 YILI 1998 YILI

32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) 5301.21.** 310.236 555.028 378.218 394.337 360.768 423.225 260.918 256.927 5301.29.** 2.012.370 5.872.671 569.884 1.170.276 323.014 655.824 682.239 1.105.263 5301.30.** 213.760 158.109 138.845 222.360 15.414 34.160 29.890 63.310 5302.90.** 1.555 22.012 1.080.558 1.117.936 143.010 233.338 662.658 1.405.016 5303.90.** 40.846 8.721 156.712 171.078 217.721 270.092 37.702 18.792 5304.90.** 0 0 1.220 1.630 5.797 6.516 13 24 5305.19.** 0 0 14.950 16.183 3.675 1.895 0 0 5305.29.** 0 0 0 0 9.950 71.074 0 0 5305.99.** 0 0 7.000 8.348 560 4.081 0 0 5306.**.** 113.394 1.379.798 58.248 757.402 134.466 1.473.782 188.579 1.575.851 5307.**.** 23.918.212 21.321.453 31.786.412 30.417.702 45.667.752 37.247.038 56.854.029 38.965.562 5308.**.** 401.927 392.289 563.469 526.890 584.805 555.100 645.311 715.831 5309.**.** 807.062 11.628.571 688.206 12.115.961 943.552 14.523.671 970.887 16.934.651 5310.**.** 12.659.573 11.343.051 13.871.153 14.269.638 7.077.861 6.622.856 5.510.573 4.020.181 5311.**.** 40.892 192.919 70.640 438.029 194.479 1.393.252 122.019 1.225.137 5401.**.** 336.178 3.510.757 863.009 7.484.924 577.681 7.259.200 507.444 6.958.033 5402.61.** 80.109 580.914 48.745 634.652 75.759 640.759 49.586 644.142 5402.62.** 413.451 3.153.051 507.023 2.346.735 259.912 2.460.714 781.648 2.474.827 5402.69.** 57.544 340.531 56.965 643.202 190.505 569.991 213.988 1.442.797 5403.41.** 359.497 1.628.188 356.548 1.326.165 200.305 1.306.060 133.276 1.747.846 5403.42.** 152.121 628.236 71.922 711.295 139.172 1.099.684 14.844 240.339 5403.49.** 3.127 48.828 1.956 46.993 41.895 197.809 19.433 219.983 5406.**.** 57.238 529.867 16.623 271.836 46.227 503.797 51.348 306.646 5407.**.** 23.602.025 108.851.110 23.093.777 147.295.750 29.363.164 225.119.397 40.546.538 271.328.389 5408.**.** 6.990.921 60.828.047 8.224.145 70.781.035 8.010.069 65.252.586 7.911.680 70.796.765 5506.**.** 4.532.669 11.289.347 5.206.097 11.172.438 4.842.748 7.983.371 3.538.293 5.555.553 5507.**.** 142.298 720.347 154.265 710.151 686.764 1.246.444 142.383 457.979 5508.**.** 3.747.689 14.379.467 3.416.769 13.737.876 2.760.803 10.513.863 2.167.949 7.384.233 5509.**.** 26.347.151 81.907.742 29.108.183 95.238.173 33.142.985 98.545.284 35.490.978 97.791.233 5510.**.** 8.383.936 26.262.268 6.204.408 19.932.521 4.198.901 12.369.723 5.478.695 14.559.289 5511.**.** 63.328 365.845 95.235 657.893 66.537 656.867 41.352 640.247 5512.**.** 730.406 4.862.046 1.218.203 7.554.852 1.442.326 12.858.649 1.232.441 10.291.136 5513.**.** 7.382.859 26.957.790 6.911.081 34.652.438 10.123.745 47.379.534 10.140.084 40.575.133 5514.**.** 1.110.834 7.065.118 926.386 6.726.273 1.474.733 9.263.753 1.646.879 10.701.223 5515.**.** 2.851.083 41.066.800 4.346.994 63.991.784 5.088.937 69.616.527 5.021.857 73.080.865 5516.**.** 31.549.998 166.878.329 28.656.654 164.579.836 18.808.906 111.005.361 19.584.811 107.615.337 5801.**.** 2.019.665 16.230.909 2.288.825 30.356.588 5.464.500 53.104.493 4.189.097 45.586.701 5802.**.** 3.436.688 22.472.081 2.568.202 17.149.857 4.282.776 29.440.468 1.542.222 11.088.054 5803.**.** 19.867 39.806 12.011 229.488 7.788 189.642 9.189 220.877 7019.51.** (1999) 7019.20.** 343.785 2.482.550 348.866 2.335.029 797.343 3.817.926 528.302 4.099.978 7019.52.** (1999)




32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) 7019.59.** (1999)

3211 TOPLAM 481.969.693 1.713.373.569 460.984.932 1.755.781.258 860.297.457 2.161.953.355 695.855.602 2.091.580.309 3212 Giyim Dõşõ Hazõr Eşya Sanayii 5805.**.** 4.080 13.919 326 4.249 303 17.941 578 35.119

6301.20.** 13.855 97.234 88.699 590.522 97.034 661.053 55.356 545.265 6301.30.** 47.303 35.655 18.338 199.909 14.816 122.218 6.046 87.189 6301.40.** 241.222 873.793 311.679 1.734.214 536.278 2.410.680 727.982 3.198.049 6301.90.** 16.127 101.432 50.572 370.256 105.918 691.930 36.884 173.743 6302.**.** 318.215 2.331.646 414.890 4.920.652 431.106 5.370.590 424.737 5.364.817 6303.**.** 10.321 233.234 54.708 1.241.363 75.607 1.720.595 95.754 1.957.045 6304.**.** 46.772 788.885 183.866 1.532.085 168.467 1.833.369 196.463 1.860.196 6305.**.** 5.230.698 4.556.121 8.688.942 7.640.599 3.915.694 3.940.287 5.415.641 4.183.380 6306.**.** 182.033 4.457.612 377.772 1.138.037 193.946 2.691.141 106.585 1.804.056 6307.**.** 425.279 3.521.271 560.304 5.201.744 678.488 6.643.934 503.560 5.155.982 6308.**.** 2.242 41.591 1.389 23.547 3.778 119.741 2.217 68.599 8804.**.** 517 263.178 958 202.271 878 255.136 321 66.318 9404.30.** 3.338 43.703 6.292 253.691 3.243 72.375 5.135 125.577 9404.90.** 72.776 375.026 85.275 1.011.597 88.557 1.243.225 145.464 2.117.156

3212 TOPLAM 6.614.778 17.734.300 10.844.010 26.064.736 6.314.113 27.794.215 7.722.723 26.742.491 3213 Örme Sanayii 6001.**.** 1.269.256 10.275.031 2.792.259 23.303.387 3.069.978 24.836.584 3.041.504 24.138.413

6002.**.** 7.065.093 53.928.622 8.827.302 77.874.166 9.553.772 83.568.087 9.111.460 81.509.455 6101.**.** 7.150 315.022 53.807 1.307.081 28.261 1.095.659 72.097 1.904.231 6102.**.** 19.503 103.582 20.249 756.189 82.166 997.474 60.049 2.085.001 6103.**.** 21.895 511.743 85.611 2.895.125 97.302 3.954.144 100.243 3.665.770 6104.**.** 68.516 849.325 180.243 5.815.683 219.112 7.734.151 168.921 8.397.683 6105.**.** 4.965 153.409 69.488 2.226.649 45.547 1.649.350 61.466 2.081.741 6106.**.** 5.810 93.995 40.475 1.412.805 64.884 2.084.475 66.476 3.459.173 6107.**.** 7.791 221.657 47.976 963.321 62.390 1.603.787 23.070 736.044 6108.**.** 28.097 729.192 139.825 3.714.427 194.237 6.288.134 161.009 5.731.454 6109.**.** 162.898 1.932.138 1.043.424 8.538.479 1.564.195 10.638.454 1.424.845 13.204.437 6110.**.** 102.632 4.000.389 415.166 16.046.254 668.641 22.394.812 703.822 28.893.361 6111.**.** 6.636 145.207 36.855 1.124.542 60.542 1.627.150 52.607 1.876.426 6112.**.** 22.953 906.471 111.366 2.695.711 235.186 2.762.805 400.214 3.875.196 6113.**.** 600 21.678 4.334 40.136 373 13.832 2.494 81.400 6114.**.** 46.822 267.665 17.569 746.148 35.688 637.754 45.632 1.052.188 6115.**.** 142.833 2.548.420 102.865 5.120.535 277.184 6.950.265 177.865 5.922.608 6116.**.** 9.259 185.771 10.160 290.383 17.925 436.400 18.052 1.176.938 6117.**.** 58.379 1.012.275 102.534 2.573.932 164.628 3.525.523 183.864 4.056.952

3213 TOPLAM 9.051.088 78.201.592 14.101.508 157.444.953 16.442.011 182.798.840 15.875.690 193.848.471 3214 Halõ ve Kilim Sanayiii 5701.**.** 22.751 598.238 650.226 12.478.539 1.090.647 18.754.448 812.079 15.433.791

5702.**.** 364.831 1.481.529 2.049.347 9.507.147 1.102.925 6.051.252 988.297 5.872.119 5703.**.** 558.002 3.133.491 5.589.298 19.518.131 9.299.325 25.992.567 8.773.768 27.030.342




32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) 5704.**.** 138.615 722.886 131.759 599.412 565.792 1.729.896 546.563 2.019.813 5705.**.** 197.247 1.380.533 181.216 1.534.377 304.397 1.913.257 501.889 3.154.179

3214 TOPLAM 1.281.446 7.316.677 8.601.846 43.637.606 12.363.086 54.441.420 11.622.596 53.510.244 3215 Halat, ip ve sicim sanayii 5607.**.** 1.008.634 2.563.477 1.937.775 3.667.335 2.286.810 3.686.758 1.991.429 3.573.436

5608.**.** 69.618 710.787 250.492 1.920.621 162.638 1.196.593 127.773 1.183.280 5609.**.** 37.756 328.064 71.876 672.390 40.189 468.481 86.570 530.522

3215 TOPLAM 1.116.008 3.602.328 2.260.143 6.260.346 2.489.637 5.351.832 2.205.772 5.287.238 3219 Diğer tekstil ürünleri sanayii 5601.**.** 1.727.675 11.760.908 2.148.372 12.703.108 2.118.978 11.943.938 2.396.200 16.484.208

5602.**.** 359.710 1.594.024 381.512 3.197.204 324.046 3.194.216 305.734 2.733.758 5603.**.** 7.387.978 36.700.069 10.051.860 50.965.767 13.680.253 58.208.041 13.168.794 51.314.721 5604.**.** 442.598 1.516.135 167.358 1.096.592 176.849 1.121.001 122.342 979.156 5605.**.** 131.828 2.242.743 55.151 900.588 41.660 569.205 47.834 784.615 5606.**.** 327.420 4.552.706 696.051 9.440.102 1.175.478 13.229.613 1.252.921 13.548.522 5804.**.** 68.891 1.816.469 206.740 3.713.408 178.016 3.550.625 233.543 5.182.324 5806.**.** 959.611 5.262.449 1.042.596 10.355.254 1.411.199 12.337.911 1.464.803 11.924.839 5807.**.** 103.662 1.202.744 229.283 5.082.263 282.043 7.185.581 230.166 6.173.233 5808.**.** 55.414 1.012.737 56.232 1.177.789 75.168 1.254.340 76.289 1.248.410 5809.**.** 9.278 171.251 15.908 113.906 4.126 116.164 973 34.653 5810.**.** 191.131 3.010.413 398.682 3.530.776 242.570 3.127.705 131.770 2.481.476 5811.**.** 2.073.643 32.017.258 1.884.983 35.092.725 2.484.616 43.629.704 2.988.749 47.810.469 5901.**.** 101.605 996.031 54.393 565.338 466.899 1.387.079 129.852 687.200 5902.**.** 3.162.258 15.443.139 3.245.823 16.910.102 3.872.000 20.415.271 2.742.825 15.049.284 5903.**.** 6.898.341 28.254.149 7.651.114 51.109.859 10.039.170 71.366.181 15.716.713 93.106.623 5904.**.** 314.047 896.549 457.065 1.291.820 976.157 2.167.196 501.404 1.388.426 5905.**.** 6.169 59.755 2.989 68.165 9.072 219.877 3.404 75.908 5907.**.** 412.911 2.077.592 324.706 3.259.261 590.475 6.305.661 711.080 6.665.870 5908.**.** 15.476 172.381 25.639 320.590 60.614 651.216 41.329 331.045 5909.**.** 29.111 272.212 48.544 713.677 87.475 675.901 46.449 429.863 5910.**.** 73.643 1.968.281 196.262 3.837.785 298.563 4.571.635 94.733 1.839.639 5911.**.** 470.737 16.546.391 460.584 21.017.183 577.407 19.986.660 450.902 16.278.369

3219 TOPLAM 25.323.137 169.546.386 29.801.847 236.463.262 39.172.834 287.214.721 42.858.809 296.552.611 3220-A Tekstil giyim sanayii 6201.**.** 36.281 1.575.919 131.456 5.871.296 185.096 6.861.241 207.406 7.529.449 6202.**.** 18.674 1.072.765 57.165 3.114.084 158.130 5.692.595 129.065 5.773.741 6203.**.** 119.463 5.528.483 328.286 16.073.628 406.931 18.058.275 402.657 21.941.165 6204.**.** 151.970 6.296.449 665.655 24.263.234 641.265 32.477.599 541.778 38.522.615 6205.**.** 37.166 1.820.028 92.764 4.491.158 133.359 5.788.503 146.695 6.879.440 6206.**.** 30.722 1.496.331 199.184 5.709.668 227.740 6.097.752 167.865 6.717.847 6207.**.** 37.970 224.199 124.489 636.503 39.418 1.059.008 35.612 908.085 6208.**.** 72.758 761.171 66.447 1.882.437 60.517 1.879.199 89.749 1.618.533 6209.**.** 12.793 403.496 26.526 860.118 39.189 785.700 20.641 585.386 6210.**.** 6.190 223.550 20.259 561.734 37.332 950.814 36.060 1.473.808




32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) 6211.**.** 55.016 1.484.091 168.308 7.423.081 386.716 28.815.888 96.324 4.567.160 6212.**.** 197.197 2.225.722 76.934 5.339.678 130.316 7.599.743 139.721 8.034.885 6213.**.** 36.426 98.167 3.640 87.604 14.098 191.077 19.392 222.799 6214.**.** 126.082 868.342 80.702 2.137.477 161.568 3.393.692 179.539 3.574.520 6215.**.** 9.274 1.305.670 31.408 3.677.760 39.265 3.880.931 57.259 4.510.565 6216.**.** 37.861 352.994 151.591 964.119 177.735 1.044.133 33.826 414.906 6217.**.** 114.066 2.009.732 214.986 4.712.360 224.363 4.845.354 189.911 4.604.912 (ölçü birimi adet) 6501.**.** 1.950 7.579 35.653 93.696 197.642 150.874 45.120 59.036 (ölçü birimi adet) 6502.**.** 38.418 33.545 84 1.110 9 445 2.187 32.154 (ölçü birimi adet) 6503.**.** 1.821 18.065 40.245 82.651 24.825 72.654 22.893 117.098 (ölçü birimi adet) 6504.**.** 354.121 242.300 265.153 444.532 221.600 436.239 208.991 419.976 (ölçü birimi adet) 6505.**.** 1.271.955 580.735 2.649.924 1.719.146 2.574.335 2.626.133 2.593.494 2.404.803 (ölçü birimi adet) 6506.99.** 135.810 100.170 195.658 178.505 83.890 300.732 19.316 168.685 6507.**.** 793 11.074 22.394 501.631 6.828 116.796 7.803 93.153 3220-A TOPLAM 2.904.777 28.740.577 5.648.911 90.827.210 6.172.167 133.125.377 5.393.304 121.174.721

32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ TOPLAMI 528.260.927 2.018.515.429 532.243.197 2.316.479.371 943.251.305 2.852.679.760 781.534.496 2.788.696.085



TABLO 3 ISIC REV.2 32 G.T.(İ).P. İTİBARİYLE İHRACAT İHRACAT I.S.I.C. SANAYİİ KOLU G.T.(İ).P. 1995 YILI 1996 YILI 1997 YILI 1998 YILI

32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) 3211 Elyafõn hazõrlanmasõ, bükülmesi ve finisajõ 1404.20.** 28.526.416 10.113.490 38.012.042 13.354.597 38.514.344 9.941.871 39.127.863 8.920.690

1505.**.** 0 0 1.197 823 168 418 23.798 38.832 5002.**.** 0 0 11.276 57.226 0 0 0 0 5003.10.00.00.13 (1999) 5003.10.13 0 0 0 0 743 7.297 0 0 5003.10.00.00.14 (1999) 5003.10.14 0 0 0 0 130 155 2.943 3.531 5003.10.00.00.15 (1999) 5003.10.15 0 0 0 0 0 0 0 0 5003.10.00.00.17 (1999) 5003.10.17 0 0 17 40 0 0 0 0 5003.10.00.00.19 (1999) 5003.10.19 0 0 0 0 10.512 6.307 4.050 2.430 5003.90.** 121 1.984 11.238 231.132 4.634 39.116 0 0 5004.**.** 90.047 489.570 73.594 447.100 84.855 630.889 74.454 645.713 5005.**.** 0 0 4.332 30.240 0 0 0 0 5006.**.** 122 6.714 1.508 645 2 15 343 11.335 5007.**.** 1.205 86.015 2.431 49.943 249.680 1.666.084 50.936 483.115 5101.21.** 755.545 1.087.433 4.644.450 4.003.724 5.467.758 7.782.069 3.097.712 4.753.455 5101.29.** 330.325 352.465 1.230.708 821.795 1.355.162 1.349.668 759.871 845.032 5101.30.** 9.166 40.499 13.132 5.675 280 375 0 0 5103.**.** 102.780 145.882 198.320 308.742 228.831 363.705 316.860 185.302 5104.**.** 139.305 196.782 97.183 150.196 208.159 554.888 202.080 387.129 5105.**.** 790.374 1.639.157 955.943 1.337.024 1.646.033 3.064.612 1.356.787 5.693.626 5106.**.** 81.939 789.958 91.887 907.882 232.840 1.973.553 173.939 1.075.374 5107.**.** 277.393 1.623.641 107.950 706.069 217.962 1.869.470 518.331 2.514.493 5108.**.** 59.676 454.191 58.059 239.425 64.981 162.692 23.937 52.126 5109.**.** 251.341 2.469.601 263.815 2.783.940 401.718 4.105.856 559.609 4.992.076 5110.**.** 26.400 35.405 54.199 64.036 11.969 17.112 28.279 40.823 5111.**.** 654.854 21.344.817 587.299 19.582.268 622.620 17.749.544 943.960 22.682.165 5112.**.** 1.677.272 42.964.637 1.690.268 50.161.610 2.022.159 57.083.063 1.785.868 53.076.296 5113.**.** 47.350 60.107 18.063 57.148 355 11.002 4.270 24.638 5201.**.** 2.918.275 6.105.113 76.042.570 124.077.392 37.039.895 57.168.468 45.964.745 55.467.961 5202.**.** 27.727.320 30.404.784 31.466.957 32.013.416 32.952.092 30.700.906 39.780.933 33.169.513 5203.**.** 696.299 1.283.038 1.336.731 1.930.986 1.605.898 2.856.993 2.485.390 3.896.200 5204.**.** 185.043 1.434.114 247.786 1.285.430 445.195 1.212.268 738.919 2.055.762 5205.**.** 38.551.185 130.194.295 42.239.253 128.357.582 67.542.904 213.635.990 94.729.292 276.995.464 5206.**.** 782.667 3.554.787 1.666.469 5.703.278 877.087 3.346.537 2.152.247 5.753.058 5207.**.** 214.362 2.695.472 393.600 3.907.741 1.160.774 6.133.751 1.872.069 9.257.641 5208.**.** 11.667.649 104.796.303 10.744.293 99.545.978 11.872.690 110.401.767 29.678.723 112.427.562 5209.**.** 38.251.125 218.169.184 42.949.777 241.316.212 47.490.509 240.924.170 52.725.977 254.320.972 5210.**.** 624.514 4.164.403 474.033 3.435.518 525.332 3.209.079 4.352.581 25.736.162 5211.**.** 197.707 1.995.169 128.548 1.438.393 297.703 2.431.222 341.214 2.346.211 5212.**.** 135.919 1.410.572 104.303 812.498 532.509 1.615.231 367.271 2.419.076 5301.21.** 600 936 802 660 30 120 195 613 5301.29.** 3.113 11.703 21.727 83.476 10.136 28.894 8.789 29.200 5301.30.** 1.366 4.310 1.461 3.519 5.673 13.159 5.004 19.399 5302.90.** 182 318 3.504 8.368 10.187 19.699 2.809 5.030 5303.90.** 3.100 6.488 3.994 5.550 164.508 171.047 51.080 44.708 5304.90.** 0 0 62.621 205.978 39.008 228.792 8.454 44.229 5305.19.** 0 0 5.284 11.311 1.629 6.517 0 0 5305.29.** 0 0 7.030 23.853 0 0 0 0



İHRACAT I.S.I.C. SANAYİİ KOLU G.T.(İ).P. 1995 YILI 1996 YILI 1997 YILI 1998 YILI

32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) 5305.99.** 8 189 122 267 73 218 50 150 5306.**.** 4.939 47.855 2.875 12.974 70.666 152.192 1.239 2.184 5307.**.** 127.071 114.442 795.746 719.292 218.480 163.989 1.465.700 607.845 5308.**.** 588 771 20.225 60.246 17.325 47.441 37.671 38.581 5309.**.** 64.216 852.342 144.345 1.897.658 130.637 1.405.850 82.973 754.886 5310.**.** 129.849 186.539 5.208.121 6.518.647 387.046 386.758 174.529 233.065 5311.**.** 31 359 3.500 31.414 3.570 55.337 36.097 39.949 5401.**.** 249.980 1.752.207 267.451 1.931.776 733.944 3.825.528 1.222.413 8.060.769 5402.61.** 1.664 6.572 10.758 60.298 12.006 54.511 247 2.306 5402.62.** 45.399 399.860 8.698 86.082 34.987 282.148 140.006 1.140.486 5402.69.** 210.041 553.954 422.358 1.128.774 1.636.442 3.167.922 3.813.207 6.478.169 5403.41.** 3.122 17.651 6.538 70.610 560 826 3.260 30.445 5403.42.** 5.251 29.460 0 0 0 0 0 0 5403.49.** 113 710 128 2.140 8.909 67.318 590 3.263 5406.**.** 104.821 279.767 50.993 342.427 198.823 331.588 2.841.882 4.822.505 5407.**.** 7.549.213 150.434.291 6.269.049 71.553.217 13.361.024 84.572.301 21.012.975 131.113.328 5408.**.** 3.654.272 62.884.810 3.302.761 44.550.728 5.072.929 59.905.542 7.552.171 81.626.950 5506.**.** 5.988.526 14.826.735 8.195.447 18.341.035 10.327.509 21.031.068 11.221.295 20.256.400 5507.**.** 17.818 97.553 1.687 8.411 14.679 44.504 11.699 63.108 5508.**.** 168.233 1.497.885 278.825 1.502.926 628.766 3.826.484 557.593 2.951.736 5509.**.** 31.260.069 131.051.928 32.917.073 135.692.278 40.167.368 160.385.064 47.489.463 176.350.359 5510.**.** 199.947 1.039.558 297.888 1.395.619 612.655 2.450.781 961.287 3.125.951 5511.**.** 5.071.732 30.856.120 5.847.745 35.194.674 6.282.895 36.088.244 5.313.052 28.917.718 5512.**.** 188.998 1.739.564 389.003 4.501.307 531.015 3.456.110 606.122 4.509.737 5513.**.** 290.078 2.676.927 137.864 1.263.925 242.802 2.758.485 507.515 5.005.385 5514.**.** 280.138 3.363.882 227.019 2.560.744 440.505 4.159.070 641.605 4.952.202 5515.**.** 7.719.721 95.393.454 9.198.522 126.772.662 19.062.125 187.560.401 15.647.154 200.862.217 5516.**.** 16.586.903 202.964.691 16.998.851 197.754.390 16.293.405 186.253.978 13.745.195 157.202.583 5801.**.** 6.400.286 46.632.103 6.363.963 50.687.443 8.970.253 69.981.280 8.014.939 58.749.114 5802.**.** 3.375.537 21.727.593 3.130.166 21.593.166 5.673.604 38.217.376 3.082.845 19.634.787 5803.**.** 32.704 161.665 100.534 363.520 126.372 507.562 91.186 427.436 7019.51.** (1999) 7019.20.** 100.140 711.553 97.862 735.346 132.156 759.397 65.151 492.368 7019.52.** (1999) 7019.59.** (1999)

3211 TOPLAM 245.613.465 1.362.436.327 356.725.771 1.466.802.415 385.313.184 1.654.383.644 470.662.693 1.808.872.924 3212 Giyim Dõşõ Hazõr Eşya Sanayii 5805.**.** 0 0 7.291 24.219 628 6.210 9.881 37.325

6301.20.** 102.216 859.218 283.143 1.171.010 243.842 1.355.446 716.067 2.830.161 6301.30.** 55.668 231.913 215.280 741.843 520.096 3.039.556 482.164 3.249.042 6301.40.** 4.345.934 16.509.239 5.548.902 21.160.133 6.893.879 23.908.148 6.848.395 23.724.876 6301.90.** 95.598 214.781 363.416 1.565.845 352.024 1.047.141 1.373.867 4.338.507 6302.**.** 25.361.514 251.562.548 31.920.832 290.975.196 46.508.159 382.163.088 59.873.512 472.119.650 6303.**.** 3.004.638 33.437.415 3.521.016 37.965.188 4.432.042 47.086.545 5.123.945 56.940.898 6304.**.** 10.169.368 108.410.342 11.424.183 112.950.462 18.848.534 166.443.730 17.279.069 166.154.047 6305.**.** 34.029.828 106.145.589 41.844.953 124.755.557 60.095.885 148.094.544 69.860.040 164.365.800 6306.**.** 1.163.358 1.896.682 1.697.822 4.780.858 1.332.749 2.388.178 2.601.644 6.634.310 6307.**.** 439.185 4.323.255 1.384.765 7.222.493 1.286.574 8.151.702 2.607.116 11.053.888 6308.**.** 588.439 3.690.696 1.103.667 5.408.584 1.518.838 7.914.063 962.208 4.772.653

**** kayõtlar

8804.**.** 9404.30.**

0 23.721

0 313.902

35 25.784

191.115 492.482

2 65.368

90 610.270

0 58.642

0 387.596




32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) 9404.90.** 596.838 4.114.334 993.368 6.071.349 1.437.497 6.947.022 1.367.339 6.596.649 3212 TOPLAM 79.976.305 531.709.914 100.334.457 615.476.334 143.536.117 799.155.733 169.163.889 923.205.402 3213 Örme Sanayii 6001.**.** 2.358.246 15.873.985 3.832.811 24.827.698 5.370.312 37.335.018 5.954.316 45.527.624

6002.**.** 10.792.943 68.635.696 15.575.195 98.678.613 25.665.630 145.896.626 25.526.961 146.093.248 6101.**.** 195.340 3.955.917 522.417 7.999.013 493.385 8.645.848 539.763 10.372.567 6102.**.** 261.529 6.576.396 565.786 10.219.722 688.522 13.501.949 515.658 10.022.085 6103.**.** 2.571.548 48.131.057 5.652.904 81.877.258 6.785.228 85.159.288 8.235.287 86.107.750 6104.**.** 24.925.697 577.237.825 34.548.867 454.249.590 83.590.992 505.187.050 44.267.539 532.175.099 6105.**.** 7.832.829 164.772.169 6.829.806 150.805.082 7.392.860 149.884.435 7.417.005 156.967.946 6106.**.** 7.316.904 193.793.547 9.947.724 174.905.889 10.996.960 180.460.022 11.659.839 193.075.296 6107.**.** 3.652.057 63.172.855 4.925.962 77.891.691 7.035.339 92.413.864 6.926.558 90.645.723 6108.**.** 21.373.870 382.989.897 25.385.020 412.516.757 39.367.009 542.554.681 35.319.650 459.871.326 6109.**.** 30.260.224 702.523.261 166.361.809 746.252.131 230.350.306 903.025.923 289.302.519 1.125.989.031 6110.**.** 35.395.501 858.964.412 59.793.963 1.032.183.046 65.305.850 1.018.690.848 70.656.606 1.118.769.428 6111.**.** 2.481.254 65.483.892 2.692.221 64.114.590 4.106.169 73.556.377 3.817.884 75.771.466 6112.**.** 3.604.458 86.000.976 4.326.827 60.480.966 6.090.584 70.762.982 5.537.582 58.123.328 6113.**.** 95.975 1.643.273 816.181 4.844.038 510.478 2.854.134 31.942 243.871 6114.**.** 3.155.833 87.867.842 2.437.917 58.281.763 2.571.807 58.125.929 2.597.593 56.895.543 6115.**.** 14.675.555 196.998.545 15.701.348 225.021.205 41.882.835 246.550.182 45.472.426 249.168.162 6116.**.** 59.044 1.336.119 24.386 1.265.108 98.012 2.091.318 69.668 1.646.479 6117.**.** 250.682 4.758.311 248.852 5.945.861 508.751 8.080.514 425.628 8.075.784 3213 TOPLAM 171.259.489 3.530.715.975 360.189.996 3.692.360.021 538.811.029 4.144.776.988 564.274.424 4.425.541.756 3214 Halõ ve Kilim Sanayiii 5701.**.** 2.769.095 108.659.213 3.267.645 139.061.309 3.400.381 150.585.803 2.909.143 136.938.577

5702.**.** 25.497.031 136.633.262 30.678.190 149.385.575 28.344.154 136.905.988 27.310.286 123.500.950 5703.**.** 1.734.297 6.116.755 7.091.962 17.342.428 29.549.312 59.793.300 39.320.104 79.990.338 5704.**.** 84.059 154.324 77.265 363.820 51.931 93.816 97.691 286.424 5705.**.** 137.891 685.311 171.399 1.065.066 535.216 2.335.048 678.245 2.932.697 3214 TOPLAM 30.222.373 252.248.865 41.286.461 307.218.198 61.880.994 349.713.955 70.315.469 343.648.986 3215 Halat, ip ve sicim sanayii 5607.**.** 1.212.328 2.484.975 1.504.702 2.462.369 649.079 1.177.656 1.073.668 1.714.827

5608.**.** 30.920 269.138 87.801 686.332 154.458 597.970 66.726 196.565 5609.**.** 616.983 2.299.070 760.237 2.719.568 478.969 1.388.966 339.546 971.459 3215 TOPLAM 1.860.231 5.053.183 2.352.740 5.868.269 1.282.506 3.164.592 1.479.940 2.882.851 3219 Diğer tekstil ürünleri sanayii 5601.**.** 311.030 1.112.509 266.640 730.734 364.857 1.724.860 759.645 2.011.733

5602.**.** 317.924 369.620 550.317 737.872 638.987 556.918 1.615.220 1.103.088 5603.**.** 958.181 4.551.973 1.281.620 42.394.540 11.139.471 67.367.565 6.125.683 27.582.636 5604.**.** 221.775 1.751.905 409.308 2.049.465 267.698 1.346.470 279.512 963.795 5605.**.** 169.264 2.173.666 174.678 2.303.770 465.373 2.441.656 728.744 2.460.843 5606.**.** 33.395 433.910 754.856 6.164.221 455.711 3.693.796 814.750 7.320.966 5804.**.** 2.774.940 44.095.064 3.116.725 46.473.784 5.349.373 68.456.666 6.085.315 73.899.427 5806.**.** 799.140 4.249.206 1.182.206 6.647.479 1.951.566 8.106.984 1.816.000 7.602.149 5807.**.** 27.351 1.184.889 101.794 1.801.554 72.318 1.198.526 133.048 2.551.394 5808.**.** 399.111 5.362.946 454.788 6.515.110 440.368 7.391.005 512.667 7.461.777 5809.**.** 551 1.210 939 3.432 12.373 93.414 3.595 31.413 5810.**.** 111.753 2.768.535 269.641 5.814.495 282.178 5.489.190 382.209 5.380.267 5811.**.** 47.495 372.000 167.486 1.041.461 110.829 702.338 146.660 1.354.290 5901.**.** 100 1.409 51.792 196.845 18.007 56.838 48.320 93.594 5902.**.** 15.329.421 84.570.413 13.509.788 73.657.998 18.534.249 92.422.486 14.753.376 79.555.739 5903.**.** 1.388.589 6.247.176 2.887.752 11.696.092 5.681.047 29.696.013 6.405.852 30.368.618 5904.**.** 17.619 48.661 34.789 56.467 127.648 241.519 117.871 115.357




32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) MİKTAR DEĞER ($) 5905.**.** 0 0 8.561 19.191 15.966 49.457 7.820 11.086 5907.**.** 59.090 129.228 279.497 1.543.520 203.755 972.898 486.675 2.187.066 5908.**.** 820 4.100 72.782 156.751 17.917 67.580 11.985 54.715 5909.**.** 12.400 40.047 14.442 87.347 33.848 170.575 21.698 139.779 5910.**.** 374.100 1.122.652 483.060 1.619.249 652.768 1.710.748 917.582 1.952.305 5911.**.** 34.482 278.519 62.505 451.096 154.652 862.113 82.370 446.168

3219 TOPLAM 23.388.531 160.869.638 26.135.966 212.162.473 46.990.959 294.819.615 42.256.597 254.648.205 3220-A Tekstil giyim sanayii 6201.**.** 4.554.337 121.435.324 4.029.303 97.110.005 4.653.764 107.490.584 3.907.951 95.762.821 6202.**.** 3.719.704 97.079.804 5.378.233 103.080.690 5.179.076 94.089.983 5.156.129 78.464.426 6203.**.** 19.399.926 359.263.897 20.848.700 377.988.806 26.528.101 457.288.836 29.689.304 519.824.639 6204.**.** 26.433.288 687.296.725 29.023.128 699.883.793 31.608.667 750.203.493 38.835.604 884.483.274 6205.**.** 11.944.486 311.181.420 10.318.744 259.154.301 10.798.034 257.542.777 10.849.907 244.928.236 6206.**.** 6.978.255 229.579.287 7.958.178 217.981.406 9.096.293 242.471.910 9.454.741 230.050.843 6207.**.** 3.869.226 50.069.461 3.855.980 46.828.328 5.546.346 60.913.256 6.182.597 74.300.568 6208.**.** 11.021.832 138.913.550 13.370.050 150.351.385 15.025.531 166.281.629 27.227.261 181.628.205 6209.**.** 366.405 7.323.291 576.287 8.733.929 782.748 10.236.450 812.059 11.194.930 6210.**.** 2.423.832 26.876.175 3.980.956 34.016.905 1.721.981 16.528.178 915.218 10.903.593 6211.**.** 3.526.817 96.372.274 3.352.911 86.448.419 3.437.911 73.784.511 2.684.820 53.889.679 6212.**.** 641.797 23.060.597 694.339 19.683.671 826.563 26.337.811 818.592 25.940.870 6213.**.** 15.807 123.432 10.896 200.012 11.938 242.236 6.041 107.447 6214.**.** 3.162.549 46.513.657 3.462.174 46.336.064 4.942.918 51.505.176 4.945.226 57.621.929 6215.**.** 60.057 3.061.098 86.452 2.315.107 119.761 1.730.928 168.826 2.004.895 6216.**.** 18.729 371.713 23.118 302.266 43.425 1.017.924 47.004 682.291 6217.**.** 367.522 4.156.274 334.583 3.892.023 298.418 3.521.215 450.156 4.603.809 (ölçü birimi adet) 6501.**.** 516 1.331 722.350 196.861 106.951 207.671 46.761 86.601 (ölçü birimi adet) 6502.**.** 6.982 49.670 47.470 10.893 3.963 4.787 24.736 12.903 (ölçü birimi adet) 6503.**.** 16.344 23.284 2.151.680 289.629 145.940 163.344 114.302 103.973 (ölçü birimi adet) 6504.**.** 56.640 77.159 1.102.220 186.761 76.340 129.886 114.258 134.540 (ölçü birimi adet) 6505.**.** 1.336.819 2.919.430 19.395.340 3.270.089 3.747.171 3.837.982 2.442.637 3.508.307 (ölçü birimi adet) 6506.99.** 61.344 270.695 1.325.550 439.008 159.602 438.517 167.051 483.225 6507.**.** 825 1.342 6.527 78.824 22.585 139.304 704 7.099 3220-A TOPLAM 99.984.039 2.206.020.890 132.055.169 2.158.779.175 124.884.027 2.326.108.388 145.061.885 2.480.729.103

32 DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ TOPLAMI 652.304.433 8.049.054.792 1.019.080.560 8.458.666.885 1.302.698.816 9.572.122.915 1.463.214.897 10.239.529.227



TABLO 4 - TÜRKİYE'NİN DIŞ TİCARETİNDE TEKSTİL VE KONFEKSİYON ÜRÜNLERİNİN PAYI (Dolar) 1995 1996 1997 1998 95/96 96/97 97/98 95/98 YILLIK YILLIK YILLIK YILLIK DEĞİŞİM(%) DEĞİŞİM(%) DEĞİŞİM(%) DEĞİŞİM(%) GENEL İTHALAT 35.707.515.583 43.626.684.000 48.585.089.000 45.921.387.000 22,18 11,37 -5,48 28,60 GENEL İHRACAT 21.636.473.851 23.224.465.000 26.244.702.000 26.973.972.000 7,34 13,00 2,78 24,67 DIŞ TİCARET AÇIĞI -14.071.041.732 -20.402.219.000 -22.340.387.000 -18.947.415.000 44,99 9,50 -15,19 34,66 TEKSTİL ÜRÜNLERİ İTHALATI 2.621.797.272 2.631.132.799 3.380.404.388 3.305.229.213 0,36 28,48 -2,22 26,07 GENEL İTHALAT İÇİNDEKİ PAYI 7,34% 6,03% 6,96% 7,20% -1,97 KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ İTHALATI 59.279.439 153.305.185 230.597.125 230.892.953 158,61 50,42 0,13 289,50 GENEL İTHALAT İÇİNDEKİ PAYI 0,17% 0,35% 0,47% 0,50% TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TOPLAM İTHALATI 2.681.076.558 2.784.437.984 3.611.001.513 3.536.122.166 3,86 29,69 -2,07 31,89 GENEL İTHALAT İÇİNDEKİ PAYI 7,51% 6,38% 7,43% 7,70% TEKSTİL ÜRÜNLERİ İHRACATI 2.130.665.214 2.350.894.684 2.730.709.175 2.811.763.344 10,34 16,16 2,97 31,97 GENEL İHRACAT İÇİNDEKİ PAYI 9,85% 10,12% 10,40% 10,42% KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ İHRACATI 6.188.502.198 6.344.552.658 7.089.042.635 7.644.051.081 2,52 11,73 7,83 23,52 GENEL İHRACAT İÇİNDEKİ PAYI 28,60% 27,32% 27,01% 28,34% TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TOPLAM İHRACATI 8.319.167.412 8.695.447.342 9.819.751.810 10.455.814.425 4,52 12,93 6,48 25,68 GENEL İHRACAT İÇİNDEKİ PAYI 38,45% 37,44% 37,42% 38,76% AB'DEN TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ İTHALATI 828.348.286 1.391.897.000 1.617.225.307 1.474.409.011 68,03 16,19 -8,83 77,99 TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TOPLAM İTHALATINDA AB'NİN PAYI 30,90% 49,99% 44,79% 41,70% AB'YE TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ İHRACATI 5.352.633.251 5.665.124.000 5.933.426.752 6.469.447.847 5,84 4,74 9,03 20,86 TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TOPLAM İHRACATINDA AB'NİN PAYI 64,34% 65,15% 60,42% 61,87% AB DIŞINDAN TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ İTHALATI 1.852.728.272 1.392.540.984 1.993.776.206 2.061.713.155 -24,84 43,18 3,41 11,28 TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TOPLAM İTHALATI İÇİNDEKİ PAYI 69,10% 50,01% 55,21% 58,30% AB DIŞINA TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ İHRACATI 2.966.534.161 3.030.323.342 3.886.325.058 3.986.366.578 2,15 28,25 2,57 34,38 TEKSTİL + KONFEKSİYON ÜRÜNLERİ TOPLAM İHRACATI İÇİNDEKİ PAYI 35,66% 34,85% 39,58% 38,13%


147 ttp://ekutup.dpt.gov.tr/imalatsa/tekstil/oik565.pdf

TABLO 5: KATEGORİLER İTİBARİYLE İTHALAT (1995/1996/1997/1998)

1995 1996 1997 1998

KAT. BR. MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) 154 TOPLAM İTHALAT KG 239.376.247 497.028.920 214.238.161 393.344.346 405.748.481 722.326.230 434.453.650 684.727.065 2 TOPLAM İTHALAT KG 48.538.534 281.173.885 38.811.893 266.964.761 38.777.341 275.880.612 36.993.676 271.060.311 35 TOPLAM İTHALAT KG 22.285.926 105.558.586 21.456.996 142.321.441 27.914.997 221.756.291 33.715.226 255.229.430 41 TOPLAM İTHALAT KG 38.004.381 162.462.352 41.060.577 178.093.923 65.393.244 231.417.987 60.312.222 245.379.133 126 TOPLAM İTHALAT KG 67.493.707 151.214.902 63.180.336 163.953.624 74.242.934 160.714.097 71.408.815 144.358.843 3 TOPLAM İTHALAT KG 12.075.424 79.958.951 13.402.875 112.931.806 18.131.717 139.157.844 18.041.720 134.660.174

124 TOPLAM İTHALAT KG 67.722.208 114.586.722 74.507.115 108.271.086 93.605.616 133.778.406 107.314.192 127.691.424 1 TOPLAM İTHALAT KG 58.662.306 221.162.764 43.024.996 149.160.119 41.093.309 136.445.072 35.294.102 115.440.620 37 TOPLAM İTHALAT KG 31.549.998 166.878.312 28.656.884 164.584.668 18.811.225 111.076.469 19.584.811 107.615.337 50 TOPLAM İTHALAT KG 1.582.681 34.367.147 4.607.702 107.763.511 5.723.496 120.481.770 4.405.468 107.017.982 22 TOPLAM İTHALAT KG 29.960.450 95.479.846 31.849.001 106.536.143 35.801.417 108.392.507 37.632.965 104.984.084 100 TOPLAM İTHALAT KG 6.898.341 28.254.130 7.651.114 51.109.859 10.039.170 71.366.181 15.716.713 93.106.623

125A TOPLAM İTHALAT KG 24.403.022 68.632.473 27.292.145 68.568.620 37.595.783 78.917.964 41.850.753 79.762.516 127A TOPLAM İTHALAT KG 20.988.842 76.798.949 21.752.385 78.167.377 24.395.728 76.058.981 23.024.977 78.606.579

65 TOPLAM İTHALAT KG 7.202.693 48.196.371 8.430.702 64.144.733 9.543.214 70.120.238 10.293.135 74.406.511 36 TOPLAM İTHALAT KG 9.023.281 92.406.232 8.224.145 70.781.035 8.010.335 65.262.050 7.911.680 70.796.765 96 TOPLAM İTHALAT KG 7.594.140 38.457.526 10.461.461 54.398.447 14.169.403 61.842.921 13.670.304 54.745.087 46 TOPLAM İTHALAT KG 6.629.677 56.697.160 7.590.640 53.158.445 8.438.472 61.586.009 8.070.487 53.966.258 240 TOPLAM İTHALAT KG 144.696 1.862.423 1.829.473 35.329.852 2.665.212 47.950.621 3.217.991 52.772.918 32 TOPLAM İTHALAT KG 2.009.726 16.009.499 2.340.629 30.541.110 5.444.287 52.591.067 4.095.854 44.680.140

148A TOPLAM İTHALAT KG 23.918.212 21.321.452 31.786.412 30.417.702 45.667.752 37.247.038 56.854.029 38.965.562 59 TOPLAM İTHALAT KG 1.168.275 6.178.273 7.683.160 29.603.710 10.959.675 34.263.075 10.471.450 36.558.608 48 TOPLAM İTHALAT KG 1.714.785 29.289.053 2.787.054 37.906.613 3.031.683 39.339.791 2.807.833 35.014.090 114 TOPLAM İTHALAT KG 3.736.353 33.169.445 3.972.443 42.284.134 4.893.803 46.128.744 3.372.078 33.687.290 62 TOPLAM İTHALAT KG 732.458 11.326.410 1.509.207 21.702.303 1.881.677 26.721.295 1.890.473 27.863.272 42 TOPLAM İTHALAT KG 2.989.445 14.468.084 4.365.571 23.001.841 5.686.002 25.769.732 4.944.514 25.398.990 63 TOPLAM İTHALAT KG 1.138.924 16.300.648 2.408.526 27.629.617 2.563.134 28.744.702 1.373.526 22.505.673 4 TOPLAM İTHALAT ADET 885.258 2.631.465 1.376.917 13.203.741 1.831.387 15.160.608 1.912.177 20.733.720 5 TOPLAM İTHALAT ADET 238.771 3.300.124 704.913 13.280.162 1.050.546 18.438.711 993.885 20.256.047 6 TOPLAM İTHALAT ADET 281.552 2.783.212 715.710 10.862.603 828.210 14.645.321 791.320 17.961.475

117 TOPLAM İTHALAT KG 817.044 11.689.483 698.486 12.200.144 1.001.930 14.986.261 992.565 17.220.225 94 TOPLAM İTHALAT KG 1.727.675 11.760.896 2.148.372 12.703.108 2.118.978 11.943.938 2.396.200 16.484.208 34 TOPLAM İTHALAT KG 671.242 1.936.445 917.318 3.085.452 1.177.771 2.831.472 6.668.626 15.803.142 58 TOPLAM İTHALAT KG 22.751 598.234 650.226 12.478.539 1.090.647 18.754.448 812.079 15.433.791 99 TOPLAM İTHALAT KG 1.341.534 8.895.902 1.455.460 11.442.151 2.630.854 15.901.038 1.997.550 15.310.052 23 TOPLAM İTHALAT KG 8.386.989 26.293.230 6.206.283 19.996.351 4.199.037 12.374.706 5.478.695 14.559.289 61 TOPLAM İTHALAT KG 959.611 5.262.439 1.042.573 10.354.933 1.411.060 12.335.925 1.464.691 11.923.651 15 TOPLAM İTHALAT ADET 33.311 2.006.103 227.389 6.724.519 299.265 11.155.545 208.294 11.809.155 9 TOPLAM İTHALAT KG 3.446.459 22.578.207 2.531.667 17.048.336 4.308.791 29.836.914 1.583.996 11.580.045 47 TOPLAM İTHALAT KG 1.897.124 18.268.655 2.450.503 25.638.938 1.353.457 15.096.634 940.068 11.167.133 136 TOPLAM İTHALAT KG 56.306 3.745.747 346.023 11.745.512 362.244 10.578.916 243.421 10.377.101 161 TOPLAM İTHALAT KG 104.772 2.268.653 143.167 8.147.450 372.063 31.158.831 163.872 9.958.716

125B TOPLAM İTHALAT KG 1.047.672 5.014.128 846.638 6.389.578 904.327 7.836.512 1.123.924 9.523.150 67 TOPLAM İTHALAT KG 218.313 1.981.186 490.131 5.657.097 691.466 8.122.099 738.046 8.261.567



TABLO 5 KATEGORİLER İTİBARİYLE İTHALAT (1995/1996/1997/1998)

1995 1996 1997 1998 KAT. BR. MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) 136A TOPLAM İTHALAT KG 38.922 2.345.195 125.385 6.191.078 98.062 7.138.479 117.351 8.073.766

7 TOPLAM İTHALAT ADET 95.479 1.066.785 611.528 5.736.614 753.200 6.362.603 575.748 7.690.923 150 TOPLAM İTHALAT KG 14.880.991 12.301.257 18.950.859 17.221.642 9.659.372 8.223.168 10.614.017 7.413.301 27 TOPLAM İTHALAT ADET 47.306 675.318 288.894 2.989.811 281.178 2.731.847 327.556 6.746.022 157 TOPLAM İTHALAT KG 52.428 624.583 86.923 2.904.417 91.825 3.509.049 127.926 6.682.578 159 TOPLAM İTHALAT KG 12.344 1.565.782 43.867 4.906.850 48.173 5.251.629 49.661 6.322.884 26 TOPLAM İTHALAT ADET 45.866 872.426 428.867 6.051.495 370.828 6.661.288 279.603 6.205.908 8 TOPLAM İTHALAT ADET 87.648 1.638.632 222.349 4.234.352 294.953 5.181.149 329.192 6.129.348

31 TOPLAM İTHALAT ADET 2.360.834 1.727.417 650.359 4.206.033 1.046.583 5.827.889 1.112.171 6.049.917 83 TOPLAM İTHALAT KG 21.209 639.084 55.598 2.623.075 166.263 4.626.768 181.402 5.906.186 76 TOPLAM İTHALAT KG 17.752 810.857 92.144 3.475.028 149.397 4.721.786 130.837 5.591.262 55 TOPLAM İTHALAT KG 4.532.669 11.289.334 5.206.097 11.172.438 4.842.748 7.983.371 3.538.293 5.555.553 29 TOPLAM İTHALAT ADET 12.983 855.436 105.575 2.425.817 94.708 3.945.201 54.065 4.927.526

136B TOPLAM İTHALAT KG 33.346 2.220.198 272.905 6.904.671 282.206 5.108.834 161.412 4.783.532 28 TOPLAM İTHALAT ADET 48.256 577.918 365.262 3.452.821 360.876 3.807.657 322.309 4.769.117 88 TOPLAM İTHALAT KG 117.997 2.163.333 223.059 4.998.278 228.940 4.960.901 193.128 4.712.366 12 TOPLAM İTHALAT ÇİFT 1.244.370 1.615.809 24.527.311 3.820.239 76.566.833 5.419.270 42.794.596 4.632.222 21 TOPLAM İTHALAT ADET 24.333 1.039.762 115.642 2.846.184 136.454 3.827.795 164.802 4.380.090 51 TOPLAM İTHALAT KG 142.922 153.766 38.905 75.321 456.420 744.985 2.438.006 4.218.480 14 TOPLAM İTHALAT ADET 16.808 823.308 83.701 3.447.436 121.470 3.722.413 138.608 3.968.928 72 TOPLAM İTHALAT ADET 96.557 829.110 216.358 3.084.744 299.436 3.613.651 369.274 3.874.765 17 TOPLAM İTHALAT ADET 13.318 1.238.324 69.769 3.951.559 58.839 3.324.041 53.084 3.815.842 140 TOPLAM İTHALAT KG 189.621 1.487.414 726.396 7.220.989 304.432 4.710.371 248.549 3.517.708 16 TOPLAM İTHALAT ADET 13.056 1.954.236 36.198 4.062.845 24.099 3.375.860 26.210 3.511.400 95 TOPLAM İTHALAT KG 359.385 1.641.399 386.025 3.286.842 321.879 3.539.049 309.548 3.204.543 13 TOPLAM İTHALAT ADET 148.598 575.176 568.919 2.611.012 880.049 4.037.170 463.708 2.968.170 78 TOPLAM İTHALAT KG 45.877 474.835 100.376 2.162.435 79.648 2.941.031 53.085 2.663.487 24 TOPLAM İTHALAT ADET 69.061 356.416 237.714 1.708.180 355.570 3.302.934 330.615 2.596.806 18 TOPLAM İTHALAT KG 110.728 985.354 190.936 2.518.940 99.935 2.938.207 125.361 2.526.618 39 TOPLAM İTHALAT KG 231.198 1.499.149 174.260 2.043.193 243.091 2.596.031 224.951 2.445.053 40 TOPLAM İTHALAT KG 36.707 525.042 118.047 1.550.654 173.923 2.218.389 186.018 2.424.606 43 TOPLAM İTHALAT KG 313.151 2.223.012 560.617 3.425.292 213.087 2.534.816 180.668 2.340.090 84 TOPLAM İTHALAT ADET 72.790 533.739 229.268 860.262 1.024.334 2.018.637 1.323.298 2.157.275 68 TOPLAM İTHALAT KG 14.497 384.299 50.058 1.557.934 85.852 2.098.226 67.201 2.067.594 86 TOPLAM İTHALAT ADET 274.023 498.289 281.629 1.133.645 790.093 1.771.854 1.130.868 1.984.968 112 TOPLAM İTHALAT KG 121.789 1.100.160 158.015 1.851.289 221.979 2.720.473 128.014 1.948.887 115 TOPLAM İTHALAT KG 126.426 1.445.627 60.865 780.511 135.266 1.486.127 234.098 1.803.110 20 TOPLAM İTHALAT KG 15.108 252.177 110.325 1.321.092 100.684 1.688.214 94.144 1.701.566 90 TOPLAM İTHALAT KG 260.963 992.981 276.625 1.316.892 330.709 1.483.350 354.066 1.582.780 10 TOPLAM İTHALAT ÇİFT 169.183 187.906 1.886.439 295.760 3.533.654 449.156 4.165.850 1.397.437 142 TOPLAM İTHALAT KG 86.275 507.129 161.103 986.138 210.704 1.173.514 253.480 1.348.752 109 TOPLAM İTHALAT KG 156.871 4.183.602 32.053 356.943 81.048 2.073.823 62.367 1.345.788 70 TOPLAM İTHALAT ÇİFT 2.434.752 932.594 15.085.852 1.300.296 38.071.016 1.530.995 24.557.511 1.290.386 73 TOPLAM İTHALAT ADET 16.477 302.956 61.157 958.404 66.396 914.359 69.814 1.195.153




1995 1996 1997 1998 KAT. BR. MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) 97 TOPLAM İTHALAT KG 69.618 710.776 250.492 1.920.621 162.638 1.196.593 127.773 1.183.280 66 TOPLAM İTHALAT KG 182.904 672.787 129.627 663.401 239.400 997.379 234.018 1.181.740

138 TOPLAM İTHALAT KG 32.876 150.179 61.675 389.190 137.133 973.952 101.667 992.121 33 TOPLAM İTHALAT KG 1.313.418 3.652.706 1.311.287 3.176.756 707.485 1.734.637 327.594 941.148

113 TOPLAM İTHALAT KG 127.047 963.327 118.681 1.014.773 180.522 1.454.697 106.997 796.357 56 TOPLAM İTHALAT KG 143.450 806.205 671.009 2.635.306 120.654 1.118.601 60.486 787.320

134 TOPLAM İTHALAT KG 131.828 2.242.738 55.151 900.588 41.660 569.205 47.834 784.615 146C TOPLAM İTHALAT KG 174.452 221.506 1.183.734 1.094.057 1.559.203 1.134.049 1.218.749 772.467

75 TOPLAM İTHALAT ADET 1.703 70.408 51.745 1.171.453 42.928 1.100.397 24.228 741.233 77 TOPLAM İTHALAT KG 11.665 528.291 15.868 837.527 12.863 699.402 14.116 736.619 85 TOPLAM İTHALAT ADET 26.707 230.865 77.203 495.903 174.436 772.063 309.912 734.756

101 TOPLAM İTHALAT KG 20.142 668.375 32.681 592.212 94.798 586.965 94.532 667.683 130A TOPLAM İTHALAT KG 1.566 32.753 12.760 227.148 22.700 250.893 21.861 596.243

98 TOPLAM İTHALAT KG 38.990 349.827 73.800 724.315 47.111 638.739 87.138 545.363 148B TOPLAM İTHALAT KG 386.004 315.892 524.274 445.591 502.840 424.387 598.688 484.816

74 TOPLAM İTHALAT ADET 100.096 191.091 33.893 659.409 119.561 1.715.831 48.777 472.844 146B TOPLAM İTHALAT KG 476.849 606.650 418.866 559.213 291.758 431.023 308.080 460.664

54 TOPLAM İTHALAT KG 142.298 720.344 154.265 710.151 686.764 1.246.444 142.383 457.979 87 TOPLAM İTHALAT KG 38.160 359.057 152.541 983.861 178.783 1.068.248 33.854 415.488 49 TOPLAM İTHALAT KG 19.882 309.752 74.324 835.524 113.006 1.160.962 34.122 378.177

123 TOPLAM İTHALAT KG 24 1.541 40.427 279.561 30.012 516.147 17.272 323.371 156 TOPLAM İTHALAT KG 352 12.209 315 27.773 2.830 99.904 5.075 313.106 91 TOPLAM İTHALAT KG 20.596 210.675 294.181 616.845 83.915 495.315 30.532 310.678

135 TOPLAM İTHALAT KG 1.767 25.689 14.525 289.475 95.167 1.748.886 18.573 284.735 38B TOPLAM İTHALAT KG 354 9.558 4.245 67.497 4.095 176.463 6.127 231.557 137 TOPLAM İTHALAT KG 0 0 75 2.084 3.163 2.646 59.691 196.130

151A TOPLAM İTHALAT KG 3.845 29.832 104.454 536.816 96.608 243.337 85.522 163.407 19 TOPLAM İTHALAT KG 34.185 65.734 3.260 46.880 12.861 127.078 18.231 157.673 69 TOPLAM İTHALAT ADET 1.864 17.254 27.014 301.829 33.918 473.712 11.904 132.865

38A TOPLAM İTHALAT KG 78.147 792.820 3.995 38.439 8.246 163.653 9.451 132.543 111 TOPLAM İTHALAT KG 4.239 62.166 45.605 144.192 18.983 122.003 11.185 122.739 128 TOPLAM İTHALAT KG 0 0 170 2.248 21 371 6.733 118.939 93 TOPLAM İTHALAT KG 5.942 68.100 8.871 49.956 14.255 96.892 17.278 102.316 53 TOPLAM İTHALAT KG 19.494 28.635 3.938 100.489 1.091 19.233 2.216 93.573

149 TOPLAM İTHALAT KG 2.398.953 2.423.376 2.755.597 3.031.736 761.717 1.026.272 94.999 83.643 147 TOPLAM İTHALAT KG 107 7.431 5.085 27.631 1.579 62.355 1.978 77.888 121 TOPLAM İTHALAT KG 2.261 20.994 2.993 30.087 4.267 39.345 7.644 72.382

149A TOPLAM İTHALAT KG 0 0 191.231 157.401 104.223 92.168 91.625 69.933 160 TOPLAM İTHALAT KG 2.241 32.425 380 40.724 1.237 63.999 1.161 65.126 118 TOPLAM İTHALAT KG 48.994 250.906 49.295 366.685 12.330 140.049 1.176 39.492

130B TOPLAM İTHALAT KG 3.559 112.649 1.845 96.365 3.680 79.479 1.715 36.609 60 TOPLAM İTHALAT KG 4.080 13.917 326 4.249 303 17.941 578 35.119

139 TOPLAM İTHALAT KG 9.278 171.248 15.908 113.906 4.126 116.164 973 34.653 129 TOPLAM İTHALAT KG 10 401 5 51 170 5.923 810 28.218




1995 1996 1997 1998

KAT. BR. MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) 110 TOPLAM İTHALAT KG 327 1.150 5.933 20.057 0 0 2.501 24.851 144 TOPLAM İTHALAT KG 334 4.596 0 0 10.697 25.212 8.721 20.154 120 TOPLAM İTHALAT KG 667 15.305 6.557 98.740 1.825 28.872 1.467 18.272 145 TOPLAM İTHALAT KG 55.967 33.691 21.575 65.771 6.057 11.646 8.320 16.602 141 TOPLAM İTHALAT KG 953 11.465 12.219 92.500 2.401 37.863 257 14.913

149C TOPLAM İTHALAT KG 0 0 175.406 177.406 81.101 90.164 3.336 13.511 127B TOPLAM İTHALAT KG 31.511 89.669 2.708 59.829 690 11.861 429 7.050 151B TOPLAM İTHALAT KG 300 3.178 2.903 32.403 5.452 7.046 65 5.686 153 TOPLAM İTHALAT KG 18.912 15.280 218.333 199.050 57.146 44.855 2.916 3.634 132 TOPLAM İTHALAT KG 2.631 7.206 433 1.396 877 4.067 589 2.981

38BY TOPLAM İTHALAT KG 0 0 126 7.314 45 1.519 6 1.207 122 TOPLAM İTHALAT KG 0 0 0 0 450 972 257 944

146A TOPLAM İTHALAT KG 18.000 19.260 1.301 9.103 18 380 38 858 131 TOPLAM İTHALAT KG 61 1.792 22.501 44.940 80.288 114.301 515 775

149B TOPLAM İTHALAT KG 0 0 2.388.960 2.696.929 576.393 843.940 38 199 133 TOPLAM İTHALAT KG 199 1.555 13.644 11.854 0 0 0 0

137B TOPLAM İTHALAT KG 377 47.678 0 0 0 0 0 0 152 TOPLAM İTHALAT KG 0 0 0 0 100 1.224 0 0 163 TOPLAM İTHALAT KG 0 0 412 14.135 10.384 69.095 0 0 230 TOPLAM İTHALAT KG 230.475 359.630 0 0 0 0 0 0



TABLO 6 KATEGORİLER İTİBARİYLE İHRACAT

(1995/1996/1997/1998)

1995 1995 1996 1996 1997 1997 1998 1998 KAT. BR. MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($) MİKTAR DEĞER($)

4 TOPLAM ADET 175.847.340 964.163.818 203.640.910 1.137.320.512 274.285.413 1.302.944.637 344.375.779 1.602.919.738 5 TOPLAM ADET 135.852.706 764.695.821 90.927.538 790.776.394 97.478.449 765.712.555 102.249.319 796.248.593 6 TOPLAM ADET 45.258.534 436.550.192 32.222.747 297.530.186 41.307.996 381.652.681 60.812.932 567.800.388 7 TOPLAM ADET 52.166.045 419.040.419 48.024.717 373.377.659 53.629.348 403.056.731 56.539.651 407.544.457 2 TOPLAM KG 50.878.325 330.546.367 54.499.542 347.222.498 60.755.737 358.801.965 87.630.364 398.439.643

28 TOPLAM ADET 80.559.003 351.619.136 74.694.437 333.537.009 91.217.234 373.834.928 97.739.712 388.975.282 24 TOPLAM ADET 50.265.798 343.488.105 56.463.171 373.165.622 66.976.866 407.072.420 58.026.322 351.393.783 76 TOPLAM KG 2.473.102 44.235.976 14.084.512 293.156.242 18.214.669 351.031.207 17.381.973 336.085.864 1 TOPLAM KG 39.393.039 134.280.830 44.045.197 134.762.421 68.614.883 217.625.004 97.150.893 283.665.224

18 TOPLAM KG 14.891.058 188.982.977 17.226.030 197.179.713 20.571.877 227.194.885 33.409.858 255.928.773 8 TOPLAM ADET 32.528.743 306.825.303 25.124.556 253.079.747 26.076.190 248.932.339 26.151.050 236.864.910

12 TOPLAM ÇİFT 321.672.218 171.669.608 3.898.296.949 197.357.799 10.035.328.234 217.268.967 10.500.906.395 219.102.146 3 TOPLAM KG 8.478.965 103.173.870 9.969.495 135.176.736 20.297.025 198.027.872 17.437.271 215.640.863 9 TOPLAM KG 12.330.248 106.363.418 14.926.506 127.908.126 24.581.990 192.381.724 30.191.148 215.598.330

67 TOPLAM KG 17.715.282 146.179.418 17.755.302 139.318.671 23.784.335 162.434.558 33.562.645 209.955.525 59 TOPLAM KG 27.195.622 142.575.789 37.780.909 166.931.752 57.960.467 197.508.654 66.489.844 202.347.737 13 TOPLAM ADET 132.484.405 102.197.871 86.267.319 114.995.414 201.383.409 222.231.051 201.251.077 193.560.625 22 TOPLAM KG 31.375.178 131.877.629 33.152.302 136.867.385 40.462.422 162.042.324 47.975.247 178.908.408 15 TOPLAM ADET 7.774.499 130.987.333 10.699.994 162.560.623 10.934.463 172.137.967 11.319.216 177.818.908 26 TOPLAM ADET 26.258.325 260.274.244 18.366.106 178.411.870 17.027.847 150.063.752 19.279.323 160.912.357 37 TOPLAM KG 16.586.903 202.964.641 16.999.308 197.758.948 16.295.504 186.267.735 13.747.860 157.222.045 20 TOPLAM KG 8.309.977 83.879.361 10.378.057 94.928.986 16.255.045 133.051.752 17.501.262 153.067.182 65 TOPLAM KG 11.553.934 71.603.973 15.596.322 97.466.137 23.201.603 134.469.691 26.088.498 151.859.712 33 TOPLAM KG 32.317.075 95.571.040 36.259.275 111.174.782 53.048.024 134.168.201 56.482.448 141.865.366 58 TOPLAM KG 2.769.095 108.659.201 3.267.645 139.061.309 3.400.381 150.585.803 2.909.143 136.938.577 27 TOPLAM ADET 18.706.352 154.404.207 14.367.829 117.357.542 14.687.505 118.377.157 17.878.181 134.903.371 35 TOPLAM KG 5.762.461 146.455.922 3.903.080 65.745.517 8.249.567 75.609.776 15.117.087 121.588.563 41 TOPLAM KG 24.691.223 82.132.283 29.429.991 89.185.470 36.673.797 109.095.562 42.600.598 116.425.135 83 TOPLAM KG 3.736.208 103.171.089 4.797.692 97.033.779 4.950.213 101.308.112 4.830.487 104.777.059 62 TOPLAM KG 3.346.450 53.839.823 4.638.533 66.582.908 6.533.339 85.996.750 7.910.669 96.510.685

154 TOPLAM KG 33.193.650 40.472.264 115.919.066 165.269.093 82.795.580 104.334.436 91.937.122 96.501.269 40 TOPLAM KG 1.445.685 12.503.276 6.550.258 66.325.583 10.668.499 91.282.712 10.197.174 92.381.541 78 TOPLAM KG 6.522.805 145.555.834 5.207.405 120.063.144 5.122.160 98.024.949 4.736.659 86.931.816 68 TOPLAM KG 2.648.422 69.558.880 2.993.695 68.688.561 4.322.546 79.524.029 4.533.235 85.719.739

114 TOPLAM KG 15.751.138 86.012.814 14.142.427 75.968.424 19.391.548 95.223.411 15.786.617 82.147.305 36 TOPLAM KG 3.696.059 63.229.131 3.302.761 44.550.728 5.072.929 59.905.542 7.557.163 81.650.982 74 TOPLAM ADET 6.268.198 61.646.701 8.617.086 60.138.235 71.496.094 77.927.511 11.289.534 77.581.173 50 TOPLAM KG 2.332.126 64.309.434 2.277.567 69.743.878 2.644.779 74.832.607 2.729.828 75.758.461

124 TOPLAM KG 49.757.936 88.706.700 46.517.223 65.542.656 39.128.752 56.716.344 55.958.962 66.150.205 21 TOPLAM ADET 8.757.764 167.927.165 4.600.390 92.920.392 4.455.865 86.339.942 3.223.097 64.214.900 96 TOPLAM KG 6.562.672 66.914.500 9.801.093 84.741.387 20.412.469 107.240.697 12.779.486 56.809.654 32 TOPLAM KG 6.051.323 44.741.974 5.978.477 48.217.187 8.307.702 66.232.800 7.633.656 56.759.420



TABLO 6

KATEGORİLER İTİBARİYLE İHRACAT (1995/1996/1997/1998)

14 TOPLAM ADET 1.054.987 28.214.232 2.484.217 46.715.965 2.782.999 52.196.359 2.885.670 54.302.491 84 TOPLAM ADET 3.130.188 45.120.565 27.479.846 43.952.330 40.936.772 49.112.714 41.285.884 54.296.217

161 TOPLAM KG 1.447.512 48.089.969 1.788.836 50.723.922 2.278.374 57.691.337 2.082.523 53.843.515 39 TOPLAM KG 2.371.542 28.889.413 3.987.375 37.596.625 4.761.692 43.217.078 5.983.695 51.842.083 73 TOPLAM ADET 6.338.052 79.037.013 5.484.294 55.125.539 6.872.749 55.952.598 6.354.624 49.216.103 29 TOPLAM ADET 4.681.199 79.287.809 3.939.744 58.030.220 3.417.913 59.452.734 2.879.303 46.711.543

125A TOPLAM KG 41.005.702 91.456.270 45.195.456 83.305.349 48.975.647 81.326.763 24.785.056 39.405.059 17 TOPLAM ADET 1.868.415 47.983.252 1.330.300 36.479.796 1.908.705 42.870.096 1.868.495 37.830.444 16 TOPLAM ADET 1.233.307 34.672.511 1.358.499 37.064.376 1.150.747 30.259.287 1.216.633 32.180.705

100 TOPLAM KG 1.388.589 6.247.168 2.887.752 11.696.092 5.681.047 29.696.013 6.405.852 30.368.618 70 TOPLAM ÇİFT 56.689.126 25.328.900 421.156.631 27.663.406 1.750.158.427 29.281.215 2.717.043.499 30.066.016 56 TOPLAM KG 5.076.082 30.930.181 5.878.166 35.420.107 6.548.794 37.999.891 5.244.958 28.897.652 31 TOPLAM ADET 11.756.060 22.312.904 7.216.062 13.407.273 7.947.465 15.592.320 12.033.292 24.370.280 55 TOPLAM KG 5.988.526 14.826.734 8.195.447 18.341.035 10.327.509 21.031.068 11.221.295 20.256.400

38A TOPLAM KG 664.875 5.309.774 1.949.993 12.932.701 4.782.533 28.662.443 2.403.446 19.520.196 240 TOPLAM KG 3.648.384 24.614.253 2.098.439 12.786.148 3.278.775 25.685.966 2.658.970 18.562.101 43 TOPLAM KG 532.480 4.900.189 600.580 5.200.328 1.919.852 8.537.141 5.670.927 17.408.825

157 TOPLAM KG 267.360 4.665.162 941.688 18.550.913 1.354.039 23.644.378 849.390 17.311.939 66 TOPLAM KG 1.244.378 4.507.232 1.618.005 9.046.432 1.675.079 8.631.916 2.440.132 12.111.647 75 TOPLAM ADET 415.463 3.954.180 1.127.232 9.098.729 1.657.719 10.629.595 2.416.396 11.942.003 99 TOPLAM KG 2.241.076 12.525.661 2.138.567 12.536.461 1.965.699 9.147.443 2.351.280 10.135.439 72 TOPLAM ADET 1.647.061 9.288.022 1.041.628 6.921.914 2.797.002 17.261.833 1.618.493 9.659.704 63 TOPLAM KG 748.494 5.813.465 1.181.553 8.171.694 1.952.275 12.542.639 1.380.658 9.378.161

38B TOPLAM KG 90.064 1.270.230 540.538 4.754.002 779.914 7.047.986 907.582 8.328.558 140 TOPLAM KG 178.178 1.922.701 571.426 3.909.320 951.283 6.400.651 1.155.238 8.093.216 61 TOPLAM KG 752.230 4.245.723 1.182.206 6.647.479 1.951.562 8.106.424 1.807.825 7.485.496

113 TOPLAM KG 123.079 1.155.800 1.061.620 4.163.362 904.518 3.339.895 2.180.560 6.812.914 93 TOPLAM KG 116.410 627.968 672.078 2.247.974 1.716.696 4.343.707 3.337.756 6.686.849

159 TOPLAM KG 23.189 1.160.957 363.292 10.658.909 333.303 8.441.352 263.102 5.797.762 46 TOPLAM KG 789.847 1.638.472 822.831 962.033 1.631.125 2.936.763 1.356.787 5.693.626 69 TOPLAM ADET 143.160 417.167 701.789 1.624.980 1.614.195 5.166.902 2.281.524 5.293.648 49 TOPLAM KG 251.341 2.649.598 263.815 2.783.940 401.718 4.105.856 559.609 4.992.076 88 TOPLAM KG 391.222 4.748.160 346.508 4.047.292 350.678 4.181.485 466.416 4.741.425

142 TOPLAM KG 254.605 990.467 230.138 1.141.681 502.691 1.508.002 883.848 4.189.910 51 TOPLAM KG 696.299 1.283.037 1.336.731 1.930.986 1.605.898 2.856.993 2.485.390 3.896.200 34 TOPLAM KG 800 2.320 989.649 2.121.193 1.377.616 2.635.273 2.003.889 3.557.171

111 TOPLAM KG 58.507 305.101 19.549 167.290 46.933 162.928 968.499 3.330.595 23 TOPLAM KG 199.967 1.039.613 300.058 1.420.218 638.732 2.535.062 961.742 3.127.239 91 TOPLAM KG 1.086.845 1.483.961 1.444.584 3.565.741 1.198.156 1.563.654 1.508.435 2.641.560 48 TOPLAM KG 278.339 1.624.669 130.050 832.634 261.665 1.993.417 518.563 2.521.697

134 TOPLAM KG 169.264 2.173.661 174.678 2.303.770 465.373 2.441.656 728.744 2.460.843 123 TOPLAM KG 7.644 11.398 198.744 1.667.507 119.635 1.279.339 211.452 2.248.293



TABLO 6

KATEGORİLER İTİBARİYLE İHRACAT (1995/1996/1997/1998)

94 TOPLAM KG 311.030 1.112.505 266.640 730.734 364.857 1.724.860 759.645 2.011.733 10 TOPLAM ÇİFT 1.247.481 1.632.656 11.455.892 2.098.080 33.658.504 2.592.422 27.259.228 1.923.660

141 TOPLAM KG 69.221 169.626 25.444 189.239 44.385 105.621 483.378 1.572.958 86 TOPLAM ADET 284.215 747.674 2.587.107 6.276.398 5.440.063 10.745.491 758.517 1.570.590

112 TOPLAM KG 100.920 1.421.486 138.384 991.593 97.078 1.281.905 182.136 1.482.887 95 TOPLAM KG 330.249 565.289 643.405 1.812.927 632.039 1.444.911 1.476.197 1.400.391 90 TOPLAM KG 1.041.661 1.845.705 1.415.468 2.144.132 463.450 711.773 876.195 1.163.286 85 TOPLAM ADET 1.068.844 2.815.616 790.201 1.269.594 841.780 944.948 1.259.297 1.135.020 47 TOPLAM KG 140.669 1.243.112 127.846 1.020.742 254.118 2.012.298 197.644 1.120.296

117 TOPLAM KG 77.494 887.967 235.202 2.158.631 179.266 1.545.712 169.837 999.480 98 TOPLAM KG 616.983 2.299.058 760.237 2.719.568 478.969 1.388.966 339.555 971.589 42 TOPLAM KG 16.640 140.693 222.138 1.392.059 152.635 625.957 213.595 956.846

163 TOPLAM KG 0 0 120.598 1.182.465 108.831 965.670 723.141 897.726 87 TOPLAM KG 35.621 649.956 76.624 1.192.202 55.165 1.228.662 60.947 890.031

125B TOPLAM KG 31.383 135.615 168.870 1.211.592 173.659 1.144.642 160.258 850.659 126 TOPLAM KG 7.655 20.380 76.558 413.763 113.089 244.987 491.814 781.656 156 TOPLAM KG 149 2.555 22.725 677.999 19.293 513.351 25.095 663.205

130A TOPLAM KG 90.169 496.285 73.594 447.100 84.855 630.889 74.760 656.701 148A TOPLAM KG 127.071 114.442 795.746 719.292 218.480 163.989 1.465.700 607.845 127A TOPLAM KG 549.034 2.815.165 64.584 377.349 28.836 114.908 116.528 509.277

136 TOPLAM KG 1.396 89.943 2.871 54.977 254.045 1.725.302 61.547 509.034 150 TOPLAM KG 227.715 419.950 5.446.895 7.081.031 481.497 612.626 286.574 486.256 109 TOPLAM KG 17.844 104.991 233.433 1.039.531 86.698 653.499 110.339 460.273 153 TOPLAM KG 375.090 810.006 467.498 1.458.392 419.334 658.335 260.308 412.749 101 TOPLAM KG 80.222 348.764 29.217 134.366 118.208 356.646 133.987 392.584 120 TOPLAM KG 21.428 1.434.838 55.560 527.358 61.184 390.566 56.527 391.735

136B TOPLAM KG 795 59.220 1.407 31.459 239.318 1.559.990 50.055 384.418 77 TOPLAM KG 22.650 768.377 31.549 1.455.153 47.107 1.165.250 10.412 286.353

110 TOPLAM KG 12 19 256 8.296 962 8.097 14.371 201.882 97 TOPLAM KG 30.920 269.134 87.801 686.332 154.458 597.970 66.726 196.565

118 TOPLAM KG 7.455 48.243 27.947 371.013 20.169 188.455 27.964 186.616 136A TOPLAM KG 1.205 86.012 1.524 25.727 14.727 165.312 13.357 132.834

137 TOPLAM KG 47.710 6.350 16.991 112.044 4 560 8.175 116.653 151B TOPLAM KG 3.051 23.382 7.535 71.934 2.962 14.908 29.267 106.713

53 TOPLAM KG 19.320 124.997 9.942 111.261 69.974 273.303 19.845 94.286 19 TOPLAM KG 15.806 123.398 7.811 176.308 11.353 237.886 4.664 86.540

151A TOPLAM KG 0 0 234 11.522 14.493 96.588 3.367 66.049 54 TOPLAM KG 17.818 97.552 1.687 8.411 14.679 44.504 11.699 63.108

146C TOPLAM KG 30.242 134.418 17.047 59.136 12.236 25.087 21.882 62.952 152 TOPLAM KG 206 1.739 40.665 21.491 55.166 12.479 176.014 51.640 121 TOPLAM KG 3.349 11.817 15.067 75.181 12.645 43.412 13.084 47.040 129 TOPLAM KG 26.400 35.405 54.199 64.036 11.969 17.112 28.279 40.823



TABLO 6 KATEGORİLER İTİBARİYLE İHRACAT

(1995/1996/1997/1998)

60 TOPLAM KG 0 0 7.291 24.219 628 6.210 9.881 37.325 139 TOPLAM KG 551 1.210 939 3.432 12.373 93.414 3.595 31.413 149 TOPLAM KG 0 0 39.822 35.570 8.221 13.781 31.165 26.079 135 TOPLAM KG 47.350 60.107 18.063 57.148 355 11.002 4.270 24.638 145 TOPLAM KG 34.173 81.165 19.370 29.862 33.755 33.453 17.616 24.347

146B TOPLAM KG 22.676 63.080 8.433 19.514 8.785 7.285 9.914 23.477 160 TOPLAM KG 1 26 3.085 23.704 585 4.350 1.377 20.907

149B TOPLAM KG 0 0 1.025 3.837 1.456 7.674 23.530 19.751 133 TOPLAM KG 549 645 20.074 59.940 17.227 47.038 35.709 17.290 132 TOPLAM KG 0 0 1 6 1 10 1.000 11.500 131 TOPLAM KG 39 125 0 0 97 393 962 10.791

149C TOPLAM KG 0 0 38.797 31.733 6.765 6.107 7.385 6.221 144 TOPLAM KG 0 0 0 0 52 83 2.922 5.414 115 TOPLAM KG 4.939 47.854 3.025 13.274 70.666 152.192 1.239 2.184

146A TOPLAM KG 5 20 100 178 0 0 990 1.141 130B TOPLAM KG 0 0 6.477 32.395 253 1.204 93 611 127B TOPLAM KG 900 900 0 0 5.265 17.929 150 403

138 TOPLAM KG 31 359 2.054 14.233 6.768 63.634 253 331 149A TOPLAM KG 0 0 0 0 0 0 250 107

122 TOPLAM KG 500 530 750 45.620 3.969 12.120 0 0 128 TOPLAM KG 527 685 133.112 374.991 14.908 127.849 0 0 147 TOPLAM KG 121 1.984 11.238 231.132 4.634 39.116 0 0 230 TOPLAM KG 9.525 115.624 0 0 0 0 0 0



TABLO 7

KATEGORİLER İTİBARİYLE İHRACAT BİRİM FİYATLARI (1995/1996/1997/1998)

Birim Fiyat: Dolar

1995 1996 1997 1998 95/96 96/97 97/98 95/98 KAT. BR. BR. FİYAT BR. FİYAT BR. FİYAT BR. FİYAT DEĞİŞİMİ (%) DEĞİŞİMİ (%) DEĞİŞİMİ (%) DEĞİŞİMİ (%)

4 TOPLAM ADET 5,48 5,58 4,75 4,65 1,86 -14,94 -2,02 -15,11 5 TOPLAM ADET 5,63 8,70 7,86 7,79 54,50 -9,68 -0,86 38,35 6 TOPLAM ADET 9,65 9,23 9,24 9,34 -4,27 0,06 1,06 -3,20 7 TOPLAM ADET 8,03 7,77 7,52 7,21 -3,21 -3,33 -4,09 -10,27 2 TOPLAM KG 6,50 6,37 5,91 4,55 -1,93 -7,31 -23,01 -30,01

28 TOPLAM ADET 4,36 4,47 4,10 3,98 2,31 -8,22 -2,89 -8,82 24 TOPLAM ADET 6,83 6,61 6,08 6,06 -3,28 -8,04 -0,36 -11,38 76 TOPLAM KG 17,89 20,81 19,27 19,34 16,37 -7,41 0,33 8,10

1 TOPLAM KG 3,41 3,06 3,17 2,92 -10,24 3,66 -7,94 -14,34 18 TOPLAM KG 12,69 11,45 11,04 7,66 -9,81 -3,52 -30,64 -39,64

8 TOPLAM ADET 9,43 10,07 9,55 9,06 6,79 -5,23 -5,12 -3,97 12 TOPLAM ÇİFT 0,53 0,05 0,02 0,02 -90,51 -57,24 -3,63 -96,09

3 TOPLAM KG 12,17 13,56 9,76 12,37 11,43 -28,04 26,75 1,63 9 TOPLAM KG 8,63 8,57 7,83 7,14 -0,66 -8,67 -8,75 -17,22

67 TOPLAM KG 8,25 7,85 6,83 6,26 -4,91 -12,96 -8,40 -24,19 59 TOPLAM KG 5,24 4,42 3,41 3,04 -15,72 -22,88 -10,69 -41,95 13 TOPLAM ADET 0,77 1,33 1,10 0,96 72,81 -17,22 -12,84 24,68 22 TOPLAM KG 4,20 4,13 4,00 3,73 -1,78 -3,00 -6,88 -11,28 15 TOPLAM ADET 16,85 15,19 15,74 15,71 -9,83 3,62 -0,21 -6,76 26 TOPLAM ADET 9,91 9,71 8,81 8,35 -2,00 -9,28 -5,29 -15,80 37 TOPLAM KG 12,24 11,63 11,43 11,44 -4,93 -1,74 0,05 -6,54 20 TOPLAM KG 10,09 9,15 8,19 8,75 -9,38 -10,52 6,85 -13,35 65 TOPLAM KG 6,20 6,25 5,80 5,82 0,84 -7,26 0,44 -6,07 33 TOPLAM KG 2,96 3,07 2,53 2,51 3,68 -17,51 -0,69 -15,07 58 TOPLAM KG 39,24 42,56 44,28 47,07 8,45 4,06 6,29 19,96 27 TOPLAM ADET 8,25 8,17 8,06 7,55 -1,04 -1,33 -6,38 -8,58 35 TOPLAM KG 25,42 16,84 9,17 8,04 -33,72 -45,59 -12,24 -68,35 41 TOPLAM KG 3,33 3,03 2,97 2,73 -8,90 -1,84 -8,13 -17,84 83 TOPLAM KG 27,61 20,23 20,47 21,69 -26,76 1,19 5,99 -21,45 62 TOPLAM KG 16,09 14,35 13,16 12,20 -10,78 -8,30 -7,31 -24,17

154 TOPLAM KG 1,22 1,43 1,26 1,05 16,93 -11,61 -16,70 -13,91 40 TOPLAM KG 8,65 10,13 8,56 9,06 17,08 -15,50 5,88 4,75 78 TOPLAM KG 22,31 23,06 19,14 18,35 3,32 -17,00 -4,10 -17,75 68 TOPLAM KG 26,26 22,94 18,40 18,91 -12,64 -19,82 2,78 -28,00



TABLO 7 KATEGORİLER İTİBARİYLE İHRACAT BİRİM FİYATLARI

(1995/1996/1997/1998) Birim Fiyat: Dolar


114 TOPLAM KG 5,46 5,37 4,91 5,20 -1,63 -8,58 5,97 -4,71 36 TOPLAM KG 17,11 13,49 11,81 10,80 -21,15 -12,46 -8,51 -36,84 74 TOPLAM ADET 9,83 6,98 1,09 6,87 -29,04 -84,38 530,48 -30,13 50 TOPLAM KG 27,58 30,62 28,29 27,75 11,05 -7,60 -1,92 0,64

124 TOPLAM KG 1,78 1,41 1,45 1,18 -20,97 2,87 -18,45 -33,69 21 TOPLAM ADET 19,17 20,20 19,38 19,92 5,34 -4,07 2,82 3,90 96 TOPLAM KG 10,20 8,65 5,25 4,45 -15,20 -39,24 -15,39 -56,40 32 TOPLAM KG 7,39 8,07 7,97 7,44 9,08 -1,15 -6,74 0,56 14 TOPLAM ADET 26,74 18,81 18,76 18,82 -29,68 -0,26 0,33 -29,64 84 TOPLAM ADET 14,41 1,60 1,20 1,32 -88,90 -24,99 9,62 -90,88

161 TOPLAM KG 33,22 28,36 25,32 25,85 -14,65 -10,70 2,11 -22,18 39 TOPLAM KG 12,18 9,43 9,08 8,66 -22,60 -3,74 -4,54 -28,88 73 TOPLAM ADET 12,47 10,05 8,14 7,74 -19,40 -19,01 -4,87 -37,89 29 TOPLAM ADET 16,94 14,73 17,39 16,22 -13,04 18,09 -6,73 -4,22

125A TOPLAM KG 2,23 1,84 1,66 1,59 -17,36 -9,91 -4,26 -28,72 17 TOPLAM ADET 25,68 27,42 22,46 20,25 6,78 -18,09 -9,86 -21,16 16 TOPLAM ADET 28,11 27,28 26,30 26,45 -2,95 -3,62 0,59 -5,91

100 TOPLAM KG 4,50 4,05 5,23 4,74 -9,97 29,06 -9,31 5,38 70 TOPLAM ÇİFT 0,45 0,07 0,02 0,01 -85,30 -74,53 -33,86 -97,52 56 TOPLAM KG 6,09 6,03 5,80 5,51 -1,11 -3,70 -5,05 -9,58 31 TOPLAM ADET 1,90 1,86 1,96 2,03 -2,11 5,59 3,23 6,70 55 TOPLAM KG 2,48 2,24 2,04 1,81 -9,61 -9,01 -11,36 -27,09

38A TOPLAM KG 7,99 6,63 5,99 8,12 -16,95 -9,64 35,52 1,70 240 TOPLAM KG 6,75 6,09 7,83 6,98 -9,69 28,57 -10,89 3,47

43 TOPLAM KG 9,20 8,66 4,45 3,07 -5,91 -48,64 -30,96 -66,64 157 TOPLAM KG 17,45 19,70 17,46 20,38 12,90 -11,36 16,72 16,81

66 TOPLAM KG 3,62 5,59 5,15 4,96 54,36 -7,83 -3,68 37,04 75 TOPLAM ADET 9,52 8,07 6,41 4,94 -15,19 -20,56 -22,93 -48,07 99 TOPLAM KG 5,59 5,86 4,65 4,31 4,88 -20,62 -7,37 -22,88 72 TOPLAM ADET 5,64 6,65 6,17 5,97 17,84 -7,13 -3,29 5,84 63 TOPLAM KG 7,77 6,92 6,42 6,79 -10,95 -7,11 5,73 -12,54

38B TOPLAM KG 14,10 8,79 9,04 9,18 -37,64 2,75 1,55 -34,93 140 TOPLAM KG 10,79 6,84 6,73 7,01 -36,60 -1,65 4,12 -35,08

61 TOPLAM KG 5,64 5,62 4,15 4,14 -0,38 -26,13 -0,32 -26,64 113 TOPLAM KG 9,39 3,92 3,69 3,12 -58,24 -5,85 -15,38 -66,73



TABLO 7


Birim Fiyat: Dolar


93 TOPLAM KG 5,39 3,34 2,53 2,00 -38,00 -24,35 -20,82 -62,86 159 TOPLAM KG 50,06 29,34 25,33 22,04 -41,40 -13,68 -12,99 -55,98

46 TOPLAM KG 2,07 1,17 1,80 4,20 -43,64 53,99 133,07 102,29 69 TOPLAM ADET 2,91 2,32 3,20 2,32 -20,54 38,24 -27,51 -20,38 49 TOPLAM KG 10,54 10,55 10,22 8,92 0,10 -3,15 -12,72 -15,38 88 TOPLAM KG 12,14 11,68 11,92 10,17 -3,76 2,09 -14,75 -16,24

142 TOPLAM KG 3,89 4,96 3,00 4,74 27,52 -39,53 58,03 21,86 51 TOPLAM KG 1,84 1,44 1,78 1,57 -21,60 23,16 -11,88 -14,92 34 TOPLAM KG 2,90 2,14 1,91 1,78 -26,09 -10,75 -7,20 -38,79

111 TOPLAM KG 5,21 8,56 3,47 3,44 64,10 -59,43 -0,94 -34,05 23 TOPLAM KG 5,20 4,73 3,97 3,25 -8,96 -16,15 -18,07 -37,46 91 TOPLAM KG 1,37 2,47 1,31 1,75 80,78 -47,13 34,19 28,26 48 TOPLAM KG 5,84 6,40 7,62 4,86 9,69 18,99 -36,17 -16,69

134 TOPLAM KG 12,84 13,19 5,25 3,38 2,70 -60,22 -35,64 -73,70 123 TOPLAM KG 1,49 8,39 10,69 10,63 462,69 27,45 -0,57 613,07

94 TOPLAM KG 3,58 2,74 4,73 2,65 -23,38 72,50 -43,98 -25,96 10 TOPLAM ÇİFT 1,31 0,18 0,08 0,07 -86,01 -57,94 -8,38 -94,61

141 TOPLAM KG 2,45 7,44 2,38 3,25 203,51 -68,00 36,75 32,79 86 TOPLAM ADET 2,63 2,43 1,98 2,07 -7,78 -18,58 4,83 -21,29

112 TOPLAM KG 14,09 7,17 13,20 8,14 -49,13 84,28 -38,34 -42,20 95 TOPLAM KG 1,71 2,82 2,29 0,95 64,61 -18,87 -58,50 -44,58 90 TOPLAM KG 1,77 1,51 1,54 1,33 -14,51 1,39 -13,55 -25,07 85 TOPLAM ADET 2,63 1,61 1,12 0,90 -39,01 -30,13 -19,71 -65,79 47 TOPLAM KG 8,84 7,98 7,92 5,67 -9,65 -0,82 -28,42 -35,86

117 TOPLAM KG 11,46 9,18 8,62 5,88 -19,90 -6,05 -31,75 -48,64 98 TOPLAM KG 3,73 3,58 2,90 2,86 -4,00 -18,94 -1,33 -23,21 42 TOPLAM KG 8,46 6,27 4,10 4,48 -25,88 -34,56 9,23 -47,02

163 TOPLAM KG v.y. 9,81 8,87 1,24 v.y. -9,50 -86,01 v.y. 87 TOPLAM KG 18,25 15,56 22,27 14,60 -14,73 43,15 -34,43 -19,97

125B TOPLAM KG 4,32 7,17 6,59 5,31 66,03 -8,13 -19,47 22,84 126 TOPLAM KG 2,66 5,40 2,17 1,59 103,00 -59,92 -26,63 -40,30 156 TOPLAM KG 17,15 29,83 26,61 26,43 73,99 -10,82 -0,68 54,12

130A TOPLAM KG 5,50 6,08 7,43 8,78 10,38 22,38 18,15 59,60 148A TOPLAM KG 0,90 0,90 0,75 0,41 0,37 -16,96 -44,75 -53,95 127A TOPLAM KG 5,13 5,84 3,98 4,37 13,95 -31,80 9,68 -14,76



TABLO 7


Birim Fiyat: Dolar


136 TOPLAM KG 64,43 19,15 6,79 8,27 -70,28 -64,53 21,78 -87,16 150 TOPLAM KG 1,84 1,30 1,27 1,70 -29,51 -2,13 33,36 -7,99 109 TOPLAM KG 5,88 4,45 7,54 4,17 -24,31 69,26 -44,66 -29,10 153 TOPLAM KG 2,16 3,12 1,57 1,59 44,46 -49,67 1,00 -26,57 101 TOPLAM KG 4,35 4,60 3,02 2,93 5,78 -34,40 -2,89 -32,60 120 TOPLAM KG 66,96 9,49 6,38 6,93 -85,83 -32,75 8,56 -89,65

136B TOPLAM KG 74,49 22,36 6,52 7,68 -69,98 -70,85 17,82 -89,69 77 TOPLAM KG 33,92 46,12 24,74 27,50 35,96 -46,37 11,18 -18,93

110 TOPLAM KG 1,58 32,41 8,42 14,05 1946,71 -74,03 66,90 787,23 97 TOPLAM KG 8,70 7,82 3,87 2,95 -10,19 -50,47 -23,91 -66,16

118 TOPLAM KG 6,47 13,28 9,34 6,67 105,15 -29,62 -28,58 3,12 136A TOPLAM KG 71,38 16,88 11,23 9,94 -76,35 -33,51 -11,40 -86,07

137 TOPLAM KG 0,13 6,59 140,00 14,27 4854,56 2023,04 -89,81 10621,21 151B TOPLAM KG 7,66 9,55 5,03 3,65 24,57 -47,28 -27,56 -52,42

53 TOPLAM KG 6,47 11,19 3,91 4,75 72,97 -65,10 21,64 -26,56 19 TOPLAM KG 7,81 22,57 20,95 18,55 189,12 -7,17 -11,45 137,67

151A TOPLAM KG v.y. 49,24 6,66 19,62 v.y. -86,47 194,35 v.y. 54 TOPLAM KG 5,47 4,99 3,03 5,39 -8,93 -39,19 77,92 -1,47

146C TOPLAM KG 4,44 3,47 2,05 2,88 -21,95 -40,90 40,32 -35,27 152 TOPLAM KG 8,44 0,53 0,23 0,29 -93,74 -57,20 29,70 -96,52 121 TOPLAM KG 3,53 4,99 3,43 3,60 41,41 -31,20 4,72 1,89 129 TOPLAM KG 1,34 1,18 1,43 1,44 -11,90 21,01 0,97 7,64

60 TOPLAM KG v.y. 3,32 9,89 3,78 v.y. 197,69 -61,80 v.y. 139 TOPLAM KG 2,20 3,65 7,55 8,74 66,44 106,56 15,74 297,90 149 TOPLAM KG v.y. 0,89 1,68 0,84 v.y. 87,67 -50,08 v.y. 135 TOPLAM KG 1,27 3,16 30,99 5,77 149,23 879,56 -81,38 354,54 145 TOPLAM KG 2,38 1,54 0,99 1,38 -35,09 -35,72 39,46 -41,81

146B TOPLAM KG 2,78 2,31 0,83 2,37 -16,82 -64,16 185,57 -14,87 160 TOPLAM KG 26,00 7,68 7,44 15,18 -70,45 -3,22 104,19 -41,60

149B TOPLAM KG v.y. 3,74 5,27 0,84 v.y. 40,80 -84,07 v.y. 133 TOPLAM KG 1,17 2,99 2,73 0,48 154,15 -8,56 -82,27 -58,79 132 TOPLAM KG v.y. 6,00 10,00 11,50 v.y. 66,67 15,00 v.y. 131 TOPLAM KG 3,21 v.y. 4,05 11,22 v.y. v.y. 176,86 249,98

149C TOPLAM KG v.y. 0,82 0,90 0,84 v.y. 10,37 -6,69 v.y. 144 TOPLAM KG v.y. v.y. 1,60 1,85 v.y. v.y. 16,08 v.y.



TABLO 7 KATEGORİLER İTİBARİYLE İHRACAT BİRİM FİYATLARI

(1995/1996/1997/1998) Birim Fiyat: Dolar


115 TOPLAM KG 9,69 4,39 2,15 1,76 -54,71 -50,92 -18,15 -81,81 146A TOPLAM KG 4,00 1,78 v.y. 1,15 -55,50 v.y. v.y. -71,19 130B TOPLAM KG v.y. 5,00 4,76 6,57 v.y. -4,85 38,06 v.y. 127B TOPLAM KG 1,00 v.y. 3,41 2,69 v.y. v.y. -21,10 168,67

138 TOPLAM KG 11,58 6,93 9,40 1,31 -40,16 35,69 -86,09 -88,70 149A TOPLAM KG v.y. v.y. v.y. 0,43 v.y. v.y. v.y. v.y.

122 TOPLAM KG 1,06 60,83 3,05 v.y. 5638,36 -94,98 v.y. v.y. 128 TOPLAM KG 1,30 2,82 8,58 v.y. 116,73 204,42 v.y. v.y. 147 TOPLAM KG 16,40 20,57 8,44 v.y. 25,43 -58,96 v.y. v.y. 230 TOPLAM KG 12,14 v.y. v.y. v.y. v.y. v.y. v.y. v.y.

v.y.:veri yok


PAMUKLU TEKSTİL

ALT KOMİSYON RAPORU


Başkan : Bahadõr Necat (DTM)

Raportör : Aysun Cireli (Dokuz Eylül Üniversitesi) Üyeler : Fatma Çeken (Dokuz Eylül Üniversitesi) Remzi Korkut (Ege İhracatçõ Birlikleri) Ali Rõza Oktay (DTM) Serpil Batõ (DTM)



Pamuk İpliği Sektörü

1994 1995 1996 1997 1998 Üretim (ton) 600.000 630.000 764.000 870.000 898.000 Kapasite kullanõm oranõ

65.6 62.4 63.9 64.4 62.4

Kaynak : TSKB

Pamuk ipliği üretiminde, son beş yõlda makine teknolojisindeki gelişmelerin etkisi ve yapõlan büyük yatõrõmlar nedeniyle, yeni makinalarla yarõşamayan eski makinalarõn artan oranda üretim dõşõnda kalmasõyla, kapasite kullanõm oranlarõnda geçmiş yõllara göre bir düşüş görülmüştür. Buna karşõn, üretim miktarlarõnda sürekli artõş görülmektedir. Bunun nedeni 1994 yõlõnda ihracatta, 1995 yõlõnda iç talepte ve 1996 yõlõnda da hem iç hem de dõş talebe yönelik artõşlardõr. Bu artan talebi karşõlamak amacõyla üretim artmõştõr. Kapasitedeki yüksek artõş nedeniyle firmalar ihracat için kendilerini zorlamak zorunda kalmõşlardõr. Fakat ihracattaki bu artõşa rağmen, yeni makinalar da bile kapasite kullanõm oranlarõnda düşüş eğilimi görülmektedir. Pamuklu Dokuma Sektörü

1994 1995 1996 1997 1998 Üretim (ton) 344.000 370.000 420.000 450.000 440.000 Kapasite kullanõm oranõ

84.9 84.1 85.7 83.3 77.2

1990�lõ yõllarda, bavul ticareti ve konfeksiyon ürünlerindeki dolaylõ ihracattaki artõş nedeniyle yurt içi tüketim de artmõştõr. Bu nedenle bu yõllarda yapõlan ucuz kumaş ithalatõna rağmen dokuma üretiminin arttõğõ görülmektedir. Dokuma sektörü ipliğe göre daha fazla iç piyasaya yönelik çalõştõğõndan, yurt içi talepteki daralma dönemlerinde yeterli ihracat yapõlamadõğõndan üretim gerilemiştir. Tabloda da görüldüğü gibi 1998 yõlõnda üretimde %19,5 gibi önemli bir oranda gerileme olmuştur.

1995-98 döneminde iplik makinalarõna yapõlan yoğun yatõrõmlar, büyük ölçüde yeni firmalar tarafõndan gerçekleştirildiğinden, alt sektördeki firma sayõsõ hõzla artmõştõr. İplik makinalarõ GAP ve Marmara bölgelerinde yoğunlaşmõştõr. Bunlarõn ardõndan Akdeniz, İç Anadolu ve Ege Bölgeleri gelmektedir.



Türkiye�de Mevcut İplik Makinalarõ Kapasiteleri (Bölgelere göre)

RİNG OPEN-END RİNG+OPEN END DAĞILIM (%)

İğ Sayõsõ

Ton Ton x Ne Rotor Sayõsõ

Ton Ton x Ne Ton Ton*Ne Ton Ton x Ne

GAP 1.476.756 245.814 5.856.009 225.424 305.420 6.621.461 551.233 12.477.470 38,3 38,2 Marmara 1.342.916 185.056 5.136.330 68.136 110.476 1.844.999 293.533 6.981.329 20,6 21,4 Akdeniz 1.104.184 146.085 3.705.764 36.976 54.005 930.768 200.090 4.636.533 13,9 14,2 İç Anadolu 783.827 131.928 3.026.673 27.584 42.011 811.174 173.939 3.837.846 12,1 11,8 Ege 727.820 104.912 2.560.686 34.912 57.123 926.492 162.034 3.487.179 11,3 10,7 Karadeniz 29.760 4.629 92.585 22.896 23.103 587.371 27.733 679.956 1,9 2,1 Diğer 0 0 0 1.728 1.963 39.268 1.963 39.268 0,1 0,1 Bilinmeyen 213.828 25.131 502.620 576 458 6.867 25.589 509.487 1,8 1,6 TOPLAM 5.679.091 843.555 20.880.668 418.232 594.559 11.768.399 1.438.114 32.649.067 100 100

Kaynak: TSKB Üretim a) Üretim Yönetimi - Teknoloji

Türkiye�de mevcut ring iplik makinalarõnda, toplam iğlerin %44,9�unu oluşturan 414.960 ton kapasiteli 2.551.348 iğ oldukça modern (1990-08 model) makinalardan oluşmaktadõr. Toplam iğlerin %15,1�ini oluşturan 116.639 ton kapasiteli 856.155 iğ 1980�li model makinalardan oluşmaktadõr. Makinalarõn üretkenliği dikkate alõndõğõnda (ton x Ne cinsinden) ring kapasitesinin %53,9�u 8 yaşõndan daha eski olmayan makinalara aittir.

Mevcut open-end iplik makinalarõ; bu kapasitenin yarõdan fazlasõ 1995-97 döneminde yaratõldõğõndan, ring iplik makinalarõna göre daha moderndir. Mevcut rotorlarõn %83,2�si, 1990-98 model makinalardan oluşmaktadõr. Makinalarõn üretkenliği dikkate alõndõğõnda (ton x Ne cinsinden) open - end kapasitesinin %87,3�ü 8 yaşõndan daha eski değildir.

Toplam 1.438.114 ton/yõl olan pamuklu (kõsa elyaf) iplik kapasitesinin %61.3�ü 1990-98 model makinalardan oluşmaktadõr. Makinalarõn üretkenliği dikkate alõndõğõnda toplam kapasitenin %66�sõ 8 yaşõndan eski olmayan makinalara aittir.

Türkiye�de mevcut ring, open-end makinalarõnõn ve toplam olarak iplik makinalarõnõn modellerine göre kapasiteleri aşağõdaki tablolarda görülmektedir.



TÜRKİYE�DE RİNG İPLİK MAKİNALARININ MODELLERİNE GÖRE DAĞILIMI

Kapasite Dağõlõm(%) Model İğ Sayõsõ Ton Ort. Ne Kg x Ne / İğ İğ Sayõsõ Ton x Ne

1998 448.176 76.649 26,0 4.455 7,9 9,5 1995-97 1.268.160 203.921 28,0 4.502 22,3 27,3 1990-94 835.012 134.390 26,5 4.271 14,7 17,1 1985-89 551.769 75.353 27,2 3.708 9,7 9,8 1980-84 304.386 41.286 25,0 3.386 5,4 4,9 1970-79 1.550.744 220.782 21,2 3.019 27,3 22,4 1960-69 283.812 36.374 21,3 2.725 5,0 3,7

1959- 223.204 29.669 19,5 2.590 3,9 2,8 Bilinmeyen 213.828 25.131 20,0 2.351 3,8 2,4

TOPLAM 5.679.091 843.555 24,8 3.677 100,0 100,0 Kaynak: TSKB

TÜRKİYE�DE OPEN-END İPLİK MAKİNALARININ MODELLERİNE GÖRE DAĞILIMI

Kapasite Dağõlõm(%) Model Rotor Sayõsõ Ton Ort. Ne Kg x Ne/Rot Rotor Sayõsõ Ton x Ne

1998 24.652 32.256 23,6 30.890 5,9 6,5 1995-97 211.028 276.871 23,1 30.274 50,5 54,3 1990-94 112.024 157.732 19,8 27.821 26,8 26,5 1985-89 45.832 95.318 10,9 22.647 11,0 8,8 1980-84 18.920 26.178 14,9 20.633 4,5 3,3 1970-79 5.200 5.747 11,5 12.579 1,2 0,6

Bilinmeyen 576 458 15,0 11.921 0,1 0,1 TOPLAM 418.232 594.559 19,8 28.138 100,0 100,0

Kaynak : TSKB



TÜRKİYE�DE İPLİK MAKİNALARININ MODELLERİNE GÖRE DAĞILIMI

Kapasite Dağõlõm(%) Model İğ Sayõsõ Ton Ort. Ne İğ Sayõsõ Ton x Ne

1998 108.906 2.753.817 25,3 7,6 8,4 1995-97 480.792 12.097.945 25,2 33,4 37,1 1990-94 292.122 6.683.186 22,9 20,3 20,5 1985-89 170.671 3.083.876 18,1 11,9 9,4 1980-84 67.463 1.421.055 21,1 4,7 4,4 1970-79 226.529 4.748.427 21,0 15,8 14,5 1960-69 36.374 773.277 21,3 2,5 2,4

1959- 29.669 577.996 19,5 2,1 1,8 Bilinmeyen 25.589 509.487 19,9 1,8 1,6

TOPLAM 1.483.114 32.649.067 22,7 100,0 100,0 Kaynak: TSKB

Birim Üretim Girdileri (1998) Girdiler

Miktar (ton)

(Mal bazõnda) Yerli İthal Pamuk 820.000 300.000 Pamuk İpliği 898.000 35.000 Pamuklu Dokuma 440.000 37.000 Kaynak : DPT ve TSKB

Türkiye�de pamuk talebindeki artõş hõzõ özellikle son yõllarda yükselmiştir. İç talep yönündeki bu artõşta, son yõllarda Türkiye�de pamuk ipliği kapasitesindeki aşõrõ büyümenin büyük rolü olmuştur. Pamuk politikalarõndaki istikrarsõzlõk ve yetersizlik, üretici eline geçen reel fiyatlarõn yõldan yõla değişmesi, yurt içinde pamuk ekim alanlarõnda ve üretiminde dalgalanmalara yol açmõştõr. Bunlarõn sonucunda Türkiye, pamukta net ihracatçõ durumundan, net ithalatçõ duruma gelmiştir.

Pamuk ipliği ithalatõ ise, 1998 yõlõnda geçmiş yõla göre %14.5 azalarak yaklaşõk 35 bin tona gerilemiştir. Bu azalmanõn önemli nedenlerinden biri, yurt içinde gerçekleştirilen yoğun yatõrõmlar nedeniyle iplik kapasitesindeki büyük artõştõr.



b) Maliyetler

İşgücü Maliyeti

1980�li yõllarda Türkiye�de tekstil sektöründe 1 dolar�õn altõnda olan işçilik ücretleri (0,95 dolar/saat), 1993 yõlõnda 4 dolar�õn üzerine tõrmanmõş, 1994 yõlõnda yapõlan devalüasyon sonucu dolar bazõnda 2,31 dolar/saat gerilemiştir. 1996 yõlõnda ise 2,02 dolar/saat olmuştur. Bu ücret miktarõ, Tayvan, Güney Kore, Hong Kong�dan ucuz, Çin, Hindistan, Pakistan, Tayland, Filipinler, Fas ve Tunus�dan pahalõ kalmõştõr.

TÜRKİYE�DE VE DÜNYADA TEKSTİL SANAYİ İŞÇİLİK ÜCRETLERİ Birim: $/saat

1990 1991 1993 1994 1996

Almanya 16,46 16,96 20,50 20,77 21,94 İtalya 16,13 17,31 16,20 15,65 16,65 ABD 10,02 10,33 11,61 11,89 12,26 Yunanistan 5,85 5,75 7,13 7,68 8,92 Tayvan 4,56 5,00 5,76 5,98 6,38 Güney Kore 3,22 3,60 3,66 4,00 5,65 Hong Kong 3,05 3,39 3,85 4,40 4,90 Macaristan 1,24 1,32 1,80 2,19 3,18 Çek Cum. - - 1,43 1,51 2,21 TÜRKİYE 1,82 3,12 4,44 2,31 2,02 Fas 1,28 1,37 1,47 1,54 1,92 Tunus 2,82 2,82 2,97 - 1,89 Tayland 0,92 0,87 1,04 1,41 1,56 Filipinler 0,67 0,67 0,78 0,95 0,91 Çin 0,37 0,34 0,36 0,48 0,58 Hindistan 0,72 0,55 0,56 0,58 0,56 Endonezya 0,25 0,28 0,43 0,46 0,52 Pakistan 0,39 0,38 0,44 0,45 0,43

Kaynak: Internationalisation of European Textiles and Clothing Production / Textiles Intelligence Limited�Werner Int. Enerji Maliyeti

Tekstil ve konfeksiyon sektörünün başlõca maliyet kalemlerinden biri olan elektrik

maliyeti, 90�lõ yõllarõn başlarõnda %60 civarõnda yõllõk artõşlarla sanayide 777 - 1.151 TL/kws civarõnda olmuştur. 94-96 yõllarõnda %100 civarõnda artõşlar olmuş, 98 yõlõ dokuz aylõk dönem artõşõ ise %60-70 düzeylerinde kalmõştõr. Türkiye�de halen elektrik fiyatlarõ her ay muntazam olarak %3,5-4 oranõ civarõnda artõrõlmaktadõr. Aşağõdaki tabloda sanayide elektrik fiyatlarõ diğer ülkelerle karşõlaştõrõlmõştõr.



ÜLKELER İTİBARİYLE SANAYİDE ELEKTRİK FİYATLARI Birim: $/ kwh

SANAYİDE ELEKTRİK FİYATLARI

SANAYİDE ELEKTRİK FİYATLARI

(Satõn Alma Gücü Paritesine Göre) 1994 1995 1996 1997 1994 1995 1996 1997

AVUSTURYA 0.072 0.081 0.081 0.081 0.059 0.058 0.061 0.070 BELÇİKA 0.059 0.068 0.065 (-) 0.053 0.053 0.054 (-) KANADA 0.038 (-) (-) (-) 0.042 (-) (-) (-) ÇEK CUMH. 0.056 0.061 0.059 0.052 0.145 0.132 (-) (-) DANİMARKA 0.063 0.069 0.073 0.064 0.046 0.045 0.049 0.049 FİNLANDİYA 0.052 0.063 0.062 0.055 0.044 0.046 0.048 0.049 FRANSA 0.053 0.060 0.057 0.049 0.045 0.045 0.044 0.044 ALMANYA 0.089 0.100 0.086 (-) 0.070 0.069 0.063 (-) YUNANİSTAN 0.055 0.062 0.059 0.053 0.068 0.069 0.065 0.063 MACARİSTAN 0.046 0.045 0.048 0.054 0.072 0.069 (-) (-) İRLANDA 0.061 0.066 0.066 0.063 0.064 0.063 0.064 0.066 İTALYA 0.091 0.093 0.101 0.094 0.096 0.095 0.096 0.098 JAPONYA 0.172 0.185 0.127 (-) 0.097 0.099 0.100 (-) KORE 0.068 0.072 0.068 0.040 0.089 0.090 0.091 0.094 MEKSİKA 0.047 0.031 0.038 0.048 0.081 0.075 0.086 0.097 HOLLANDA 0.065 0.075 0.071 0.063 0.055 0.058 0.058 0.059 POLONYA 0.035 0.040 0.040 0.036 0.074 0.071 (-) (-) PORTEKİZ 0.116 0.122 0.112 0.097 0.163 0.150 0.141 0.138 İSPANYA 0.078 0.081 0.080 0.064 0.087 0.081 0.080 0.075 İSVEÇ 0.036 0.039 0.045 0.034 0.028 0.028 0.031 0.027 İSVİÇRE 0.106 0.125 0.120 0.102 0.069 0.072 0.074 0.075 TÜRKİYE 0.077 0.076 0.085 0.077 0.189 1.157 0.180 0.170 İNGİLTERE 0.067 0.068 0.065 0.065 0.067 0.065 0.062 0.058 A.B.D. 0.047 0.047 0.046 0.044 0.047 0.047 0.046 0.044

(-) veri yoktur Kaynak: TİSK-OECD, Energy Prices and Taxes, 1st Quarter 1998



Dõş Ticaret Durumu a) Mevcut Dõş Ticaret Rejimi, İthalat Rejimi ve Genel Dõş Ticaret Rakamlarõ Açõsõndan Değerlendirme:

Türkiye'nin Gümrük Giriş Tarife Cetvelinin XI nci Bölümünde yer alan tekstil ve hazõr

giyim eşyasõ ile ilgili uygulamasõnõn temel olarak iki kaynağõ bulunmaktadõr:

Dõş ticaret rejimi açõsõndan Türkiye taraf olduğu GATT i Anlaşmasõnõn hükümlerini uygulamaktadõr. Uluslararasõ ticaret bakõmõndan tekstil ve hazõr giyim eşyasõ ticaretindeki uygulamalar zaman içerisinde GATT sisteminin dõşõna çõkmõştõr ii.

Anõlan Anlaşma çerçevesinde GATT'a verilen ve ithalatta uygulanacak olan gümrük vergilerini gösterir cetveller Dõş Ticaretin Düzenlenmesi hakkõnda 474 iii sayõlõ Kanun ekinde belirtilmiş bulunmaktadõr. 31.12.1995 tarihine kadar uygulanmakta olan gümrük vergilerinin esasõnõ bu vergiler oluşturmaktadõr.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasõ (GATT) 30.10.1947 tarihinde

Cenevre�de dünya ticaretinin yeniden yapõlanmasõ için imzalanmõş olup, dünya ekonomisinde liberalleşmeyi, üretimin ve eşya ticaretinin artmasõnõ aşağõdaki temel prensipler dahilinde gerçekleştirme amacõ gütmektedir iv:

- En çok kayrõlan ülke ve ayrõmcõlõk yapmama; - Mütekabiliyet; - Çok taraflõ ticaret görüşmeleri yoluyla liberalleşme. GATT Anlaşmasõnõn hükümleri esas olarak imza tarihinden itibaren dõş ticareti

ayrõmcõlõk gözetilmemesi esasõnda düzenlemiş olmasõna rağmen, özellikle 1960'larõn başõndan itibaren, sektörde ayrõmcõ bazda miktar kõsõtlamalarõ uygulanmaya başlanmõştõr. Bu uygulama, zaman içerisinde diğer sektörlerde de ayrõmcõ uygulamanõn zaman içerisinde yaygõnlaşmasõna yol açmõştõr.

DTÖ Kuruluş Anlaşmasõ ve ekinde yer alan çok taraflõ ticaret müzakerelerinin

sonuçlarõndan olan Tekstil ve Giyim Eşyasõ Anlaşmasõ 1.1.1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bu Anlaşma temel olarak, gerek MFA bünyesinde gerek ise diğer uygulamalarla GATT kurallarõ haricinde ayrõmcõ bazda sürdürülen miktar kõsõtlamalarõnõ tedricen kaldõrmak yoluyla bu çerçevedeki ticareti GATT�õn genel kural ve disiplinlerine dahil etmeyi amaçlamaktadõr v.

Bu amaca ulaşmak için on yõllõk bir geçiş dönemi (01.01.1995-01.01.2005)

öngörülmüş olup, bu süre kesinlikle uzatõlmayacaktõrvi. Bu süre farklõ aralõklara bölünmüş olup, bu aralõklarõn her birinin başlangõcõnda, her üye anlaşma eki eşya listesinden 1990 yõlõnda gerçekleştirdiği ithalatõn belli bir bölümünü GATT�õn genel kural ve disiplinlerine entegre edecektir vii. Entegre edilen ürünlere artõk ayrõmcõ bazda miktar kõsõtlamasõ uygulanamayacaktõr viii. Anlaşmada, kalan kõsõtlamalar için bu kõsõtlamalarõnõn büyüme oranõnõn da anlaşmada belirtilen aralõklar itibariyle belirtilen asgari oranlar çerçevesinde artõrõlmasõ öngörülmektedir ix. Bu hususlara rağmen anlaşma 01.01.1995-31.12.2004 tarihleri arasõnda ayrõmcõ bazda kõsõtlama uygulanabilmesine



yönelik hükümler içermektedirx. Anlaşma diğer taraftan ticaret politikasõ tedbirleri ve pazara giriş imkanlarõ açõsõndan ilerleme sağlanmasõna dair hükümler içermektedirxi. Anlaşma uygulanmasõnõn denetlemesinin temini için anlaşma çerçevesinde bir Tekstil Gözetim Organõ oluşturulmuştur xii.

Tekstil ve Giyim Anlaşmasõ�nõn entegrasyona ilişkin hükümleri 2 nci maddesinin 6�dan 8�e kadar olan fõkralarõnda belirtilmektedir. Buna göre,

a) Her üye DTÖ Anlaşmasõnõn yürürlüğe girdiği tarihte (01.01.1995) Armonize Sistem kodlarõ veya kategoriler itibariyle anlaşma ekindeki ürünlerde 1990 yõlõnda yaptõğõ ithalatõn toplam miktarõnõn en az %16�sõnõ oluşturan ürünleri GATT 1994�e entegre etmiştir; entegre edilecek ürünler taranmõş şerit (tops) ve iplik, kumaşlar, hazõr tekstil ürünleri ve giyim eşyasõ kompozisyonunda olacaktõr xiii.

b) Anlaşmada, Anlaşma kapsamõnda olup da entegre edilmeyen ürünlerin 1 nci

fõkrada belirtilen kompozisyonda olmak üzere, üç aşamada GATT 1994�e entegre edileceği öngörülmektedir: i) DTÖ Anlaşmasõnõn yürürlükte bulunduğu 37 nci ayõn ilk günü

(01.01.1998) 1990 yõlõ ithalatõnõn miktar olarak en az %17�sini oluşturan ürünler xiv (Bu entegrasyon gerçekleşmiştir),

ii) DTÖ Anlaşmasõnõn yürürlükte bulunduğu 85 inci ayõn ilk günü

(01.01.2002) 1990 yõlõ ithalatõnõn miktar olarak en az %18�sini oluşturan ürünler,

iii) Geriye kalan ürünler ise DTÖ Anlaşmasõnõn yürürlüğe girdiği 121 nci ayõn

ilk günü (01.01.2005) entegre edilmiş sayõlacaklardõr.

Entegre edilen ürünler GATT�õn XIX uncu Maddesinin Yorumlanmasõna Dair Anlaşma hükümleri kapsamõna girmekte xv, iç mevzuat açõsõndan ise Genel Korunma Önlemleri Mevzuatõxvi çerçevesinde mütalaa edilmektedirler.

Türkiye, AT ile 01.01.1996�dan itibaren uygulamaya başladõğõ gümrük birliğinde

tekstil eşyasõnda serbest dolaşõmõn taşõdõğõ öneme binaen bu eşya ticaretine ait Topluluk düzenlemelerini aynen üstelendiği gibi entegrasyonda da Topluluk paralelinde hareket etmektedir.

Bu çerçevede 1.Dönem entegrasyon Topluluk paralelinde 6�lõ Armonize Sistem Kodlarõ ile, 2.Dönem entegrasyon ise kategoriler itibariyle yapõlmõş bulunmaktadõr.

Türkiye'nin bu eşyadaki uygulamalarõnda AT ile olan gümrük birliği kapsamõ uygulamalarõnõn GATT yükümlülükleri ile iç içe olduğu görülmektedir. Esas itibariyle GATT açõsõndan incelenecek olursa, AT ile Türkiye'nin meydana getirdikleri oluşum yapõ itibariyle bir gümrük birliğidir. Türkiye, AET ile 12 Eylül 1963'de imzaladõğõ Ankara Anlaşmasõnõ müteakip Anlaşmanõn 5 nci Maddesinde öngörülen hedef doğrultusunda hareket ederek zaman içinde çeşitli aksamalara uğrasa da bir uyum programõ uygulamõş, 14 Nisan 1987 tarihli tam üyelik başvurusuna dair Komisyon Değerlendirmesi neticesinde ise Topluluğun önceki genişlemelerinin aksine olarak hiçbir aday ülkenin davranmadõğõ şekilde tam üye olmadan AT ile gümrük birliği oluşturmuştur.



Oluşturulan bu gümrük birliğinin hukuki dayanağõ Ankara Anlaşmasõ ve Katma Protokol'dürxvii, ancak teknik ayrõntõlarõna dair belge AT/Türkiye Ortaklõk Konseyi tarafõndan 5 Mart 1995'te imzalanan 1/95 Sayõlõ Ortaklõk Konseyi Kararõ'dõr xviii.

Bu Kararõn 4üncü maddesi uyarõnca Topluluk ve Türkiye arasõnda ithalat ve ihracatta

alõnan gümrük vergileri ile eş etkili vergiler, Karar�õn yürürlüğe giriş tarihinde tamamen uygulamadan kaldõrõlacaktõr.

Aynõ Karar�õn 13üncü maddesi uyarõnca, Türkiye, Karar�õn yürürlüğe giriş tarihinde

Topluluk üyesi olmayan ülkeler bakõmõndan ortak gümrük tarifesi ile uyum sağlayacaktõr. Gümrük Giriş Tarife Cetvelinin 50-63 fasõllarõnda yer alan dokuma ve hazõr giyim eşyasõ ithalatõnda bu gün itibariyle Ortak Gümrük Tarifesi uygulanmaktadõr. İthalatta uygulanmakta olan sistem hammaddeden mamul maddeye doğru giderek artan oranlarda koruma oranlarõ sağlayan gümrük vergilerinin uygulanmasõdõrxix.

Bu çerçevede 2000 yõlõ İthalat Rejimi Kararõnda tekstil ve hazõr giyim eşyasõnõn yer

aldõğõ 50-63.Fasõllardaki G.T.İ.P.�larõnõn üçüncü ülkeler için uygulanan gümrük vergileri, Fasõl 50�de yer alan ipek, ipek ipliği ve ipekten mensucatta ortalama %4,71, Fasõl 51�de yer alan yün, yün ipliği ve yünlü mensucatta ortalama %3,76, Fasõl 52�de yer alan pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucatta %7,71, Fasõl 53�de yer alan dokumaya elverişli bitkisel lifler ve bunlardan mamul iplik ve mensucatta ortalama %4,82, Fasõl 54�te yer alan sentetik ve suni filament iplikleri ile bunlardan mamul mensucatta %7,71, Fasõl 55�te yer alan sentetik ve suni devamsõz lifler ve bunlardan mamul iplik ve mensucatta %8,2, Fasõl 56�da yer alan vatka, keçe ve dokunmamõş mensucatta %7,02, Fasõl 57�de yer alan halõlar ve diğer yer kaplamalarõnda %8,02, Fasõl 58�de yer alan özel dokunmuş mensucatta %8,79, Fasõl 59�da yer alan emdirilmiş, sõvanmõş, kaplanmõş mensucatta %6,73, Fasõl 60�ta yer alan örme eşyada %9,5, Fasõl 61�de yer alan örme giyim eşyasõ ve aksesuarõnda %12,38, Fasõl 62�de yer alan örülmemiş giyim eşyasõ ve aksesuarõnda %12,22, Fasõl 63�de yer alan dokumaya elverişli maddelerden hazõr eşyada ise %10,35�tir.

Belirtilen vergiler ilgili fasõllarda yer alan G.T.İ.P.�larõna uygulanan vergilerin

toplanõp, yine aynõ fasõlda yer alan G.T.İ.P. sayõsõna oranõ ile elde edilen ortalama değerleri göstermektedir. Uygulanmakta olan vergi oranõ yukarõda belirtildiği şekilde hammadde ve ara mamulde düşük düzeylerde olup, ilgili fasõlda yer alan mamul eşyada daha yüksektir.

Pamuklu sektör alt komisyonunun inceleme sahasõna giren eşya temel olarak Fasõl

52�de yer alan ve çõrçõrlanmõş pamuktan başlayan ve pamuktan dokunmuş mensucatla sona eren eşya grubudur. Bu eşyada 2000 yõlõnda geçerli olan üçüncü ülkeler gümrük vergisi (Ortak Gümrük Tarifesi) hadleri ise 52.01-52.03 G.T.P.�larõnda yer alan ham pamuk, pamuk telefi ve karde edilmiş veya penyelenmiş pamukta muaf-%0,2, 52.04-52.07 G.T.P.�larõnda yer alan pamuktan mamul her türlü iplikte %4-6,6, 52.08-52.12 G.T.P.�larõnda yer alan pamuktan mamul mensucatta %8,8�dir.



Konu, yukarõda belirtilen entegrasyon açõsõndan incelenirse, 52.01-52.03

G.T..P.�larõnda yer alan ham pamuk, pamuk döküntüleri ve karde edilmiş veya penyelenmiş pamuğun Tekstil Giyim Eşyasõ Eki Eşya Cetvelinde yer almadõğõ, dolayõsõyla menşe bazõnda ayrõmcõ kõsõtlamaya tabi tutulmasõnõn veya entegrasyonunun söz konusu olmadõğõ görülmektedir.

Fasõl 52 kapsamõnda bulunan iplikler (52.04-52.07 G.T.P.�larõ), TGA Eki Eşya

Cetvelinde yer almaktadõr ve henüz Türkiye ve AT tarafõndan Genel Anlaşmanõn kural ve disiplinlerine entegre edilmemiş durumdadõrlar. Bu G.T.P.�larõndaki eşyanõn büyük kõsmõnõn yer aldõğõ kategori 1, halihazõrda pek çok düşük maliyetli ve/veya pamuk üreticisi tedarikçi ülke için kõsõtlama uygulamasõna tabidir xx.

Fasõl 52�de yer alan pamuktan dokunmuş mensucatta (52.08-52.12 G.T.P.�larõ) aynõ

şekilde TGA Eki Eşya Cetvelinde yer almakta olup, henüz entegrasyon uygulamasõ dahilinde değildir. Bu eşyanõn tamamõnõn yer aldõğõ kategori 2, halihazõrda pek çok düşük maliyetli ve/veya pamuk üreticisi tedarikçi ülke için kõsõtlama uygulamasõna tabidir xxi.

Ortaklõk Konseyi Kararõ�nõn 12 nci maddesi tekstil sektörüne özel uygulamayõ

düzenlemektedir. Burada gümrük birliğinin tekstil eşyasõ açõsõndan işlerlik kazanabilmesi için Türkiye�nin Ortaklõk Konseyi Kararõ�nõn yürürlüğe girişi tarihinden itibaren, Topluluk üyesi olmayan ülkelere, Topluluğun 3030/93 xxii, 517/94 xxiii ve 636/82 xxiv sayõlõ Konsey Yönetmelikleriyle belirlenen ticaret politikasõna büyük ölçüde benzer hükümleri ve uygulayõcõ tedbirleri yürürlüğe koyacağõ belirtilmektedir.

Türkiye bu çerçevede 31.12.1995 tarihine kadar bir kõsmõna ihracatçõ ülke olarak tabi

olduğu AT'nin yürüttüğü kõsõtlama ve gözetim uygulamalarõnda paralellik sağlamak amacõyla,

i) 95/6815 sayõlõ Bakanlar Kurulu Kararõ'na istinaden Belirli Tekstil Ürünleri İthalatõnda Gözetim ve Korunma Önlemleri hakkõnda Yönetmelik xxv,

ii) 95/6816 sayõlõ bakanlar Kurulu Kararõna istinaden İkili Anlaşmalar, Protokoller veya Diğer Düzenlemeler Kapsamõ Dõşõnda Belirli Ülkeler Menşeli Tekstil Ürünleri İthalatõnda Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkõnda Yönetmelik xxvi,

iii) 97/8703 sayõlõ Karar'a istinaden Belirli Üçüncü Ülkelerde İşlendikten Sonra Türkiye'ye Geriye İthal Edilen Tekstil ve Hazõrgiyim Eşyasõ İçin Hariçte İşleme Yönetmeliği xxvii ve uygulama tebliğlerini çõkararak uygulamaya başlamõştõr.

Bu çerçevedeki uygulama büyük ölçüde AT uygulamasõna benzer olarak yapõlmakta, ancak, Türkiye kotalarõ AT kotalarõndan ayrõ olarak belirlenmekte ve yönetilmektedir.

İmalat Sanayii Sõnõflandõrmasõ açõsõndan kimya sanayii kapsamõnda değerlendirilen

bazõ eşyayõ da içeren tekstil (GGTC 50-60. Fasõllar xxviii) ve hazõr giyim (Gümrük Giriş Tarife Cetvelinde örme ve örme olmayan giysi ve aksesuarõnõ kapsayan 61 ve 62. Fasõllar ile hazõr eşyayõ kapsayan 63.Fasõl) dõş ticaret değerleri incelendiğinde aşağõdaki hususlar dikkat çekmektedir.



Tekstil ürünleri ithalatõ 1995 yõlõndaki 2,6 milyar Dolar�lõk değerinden, genel ithalat içerisindeki oranõnõ koruyarak, 1998 yõlõnda 3,3 milyar Dolar seviyesine ulaşmõştõr. 1995-1998 döneminde %26'lõk bir artõş gözlenmektedir.

Hazõr giyim ürünleri ithalatõ ise 1995�deki 59,2 milyon Dolarlõk seviyeden 231 milyon Dolar seviyesine gelmiştir. Meydana gelen değişim 1995-1998 dönemi için %290 seviyesindedir.

Diğer taraftan, tekstil ürünleri ihracatõ genel ihracat içindeki payõnõ korumuş ve dört yõl boyunca genel ihracatõn yaklaşõk %10'unu oluşturmuştur. Değer olarak ise 1995�de 2,1 milyar Dolar�dan 1998�de 2,8 milyar Dolar seviyesine çõkmõştõr. Meydana gelen değişim %32 düzeyindedir.

Hazõr giyim ürünleri ihracatõ 1995'te 6,2 milyar Dolar'dan 7,6 milyar Dolar seviyesine çõkmõştõr, meydana gelen değişim %24'tür.

1995-1998 döneminde meydana gelen ihracat artõşõ %26'dõr. Tekstil ve konfeksiyon

ithalatõ içinde AT'nin payõ 1995-1998 döneminde bariz şekilde artmõş ve %31'den %42�ye yükselmiştir. Tekstil ve hazõr giyim ihracatõnda AT'nin payõ %65�ten %62�ye gerilemiştir.

İthalat içerisinde AT'nun pay artõşõ üçüncü ülkelere OGT seviyesinde gümrük vergisi

ve bazõ kaynaklara kota ve/veya gözetim uygulanmasõ dolayõsõyla ticaret tercihlerinin AT lehine değiştiğinin göstergesidir. Mevcut durum itibariyle AT pazarõ, ithalat ve ihracat açõsõndan Türkiye için en önemli pazar olarak görünmektedir. Ancak bu husus ihracatta pazar çeşitlendirmesi açõsõndan olumsuzdur.

Mevcut dõş ticaret verilerinin ürün bazõnda incelenmesi, aşağõdaki hususlarõ göstermektedir:

1995-1998 rakamlarõna göre, 1998 yõlõnda mevcut kategorizasyon sistemi dahilinde ithalatõ en yüksek ürün grubu doğal tekstil hammaddelerinin yer aldõğõ kategori 154'tür (Bu kategoriye ait 1998 ithalatõ 685 milyon Dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Doğal tekstil hammaddelerine ait bu genel rakam içinde ham pamuk (52.01 G.T.P.) 601 milyon Dolarla önemli bir yer tutmaktadõr.) Bunu 271 milyon Dolarlõk ithalat değeriyle pamuktan dokunmuş mensucatõn yer aldõğõ kategori 2 takip etmekte, sentetik filament ipliklerinden dokunmuş mensucatõn yer aldõğõ kategori 35 üçüncü sõrada (255 milyon Dolar), sentetik filament ipliklerinin yer aldõğõ kategori 41 dördüncü sõrada (245 milyon dolar), Türkiye'de imalatõ bulunmayan suni devamsõz elyafõn bulunduğu kategori 126 (144 milyon Dolar) beşinci sõrada yer almaktadõr. İthalatõn en yüksek olduğu ilk 27 kategori kapsamõ eşya tamamõyla dokuma ve hazõr giyimde girdi olarak kullanõlan eşyadõr ve toplam ithalatõ 3,1 milyar Dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.

1995-1998 döneminde kategoriler bazõnda gerçekleşen ihracat rakamlarõ

incelendiğinde ilk dört ürünün hazõrgiyim kategorileri olduğu görülmektedir. Kategori 4 (Gömlekler, tişörtler, yuvarlak balõkçõ veya �polo� yakalõ hafif ince örme kazak ve süveterler (Yünden veya ince hayvan kõllarõndan olanlar hariç), fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç giyim eşyasõ (örme))



1,6 milyar Dolarlõk değerle ilk sõrada yer almakta, bunu 796 milyon Dolar ihracatla kategori 5 (Anoraklar, rüzgarlõklar, kolsuz ceketler ve benzeri eşya; kazaklar, süveterler, hõrkalar, yelekler ve benzeri eşya (Ceketler ve blazerler hariç), anoraklar, rüzgarlõklar, kolsuz ceketler ve benzeri eşya (örme)), 568 milyon Dolar ihracatla kategori 6 (Erkekler ve erkek çocuklar için dokunmuş mensucattan kõsa pantolonlar, şortlar (yüzme kõyafetleri hariç) ve pantolonlar (bol pantolonlar dahil); kadõnlar ve kõz çocuklar için yünden, pamuktan, sentetik veya suni liflerden dokunmuş mensucattan pantolonlar ve bol pantolonlar; pamuktan, sentetik veya suni liflerden vücudun alt kõsmõna giyilen astarlõ spor kõyafetleri (kategori 16 veya 29�da yer alanlar hariç)), 408 milyon Dolar ihracatla kategori 7 (Kadõnlar ve kõz çocuklar için yünden, pamuktan, sentetik veya suni liflerden bluzlar, gömlekler ve gömlek-bluzlar) takip etmektedir.

Alt Komisyonun inceleme sahasõna giren eşyanõn bulunduğu Kategori 2 (Pamuklu

mensucat (gaz mensucat, kordelalar, kadife, pelüş ve tõrtõl mensucat, tüller ve diğer ağ mensucat hariç)) 1998 yõlõ ihracat değeri sõralamasõnda 398 milyon Dolarla beşinci sõrada, Kategori 1 (Pamuk ipliği (perakende olarak satõlacak hale getirilmemiş)) ise 284 milyon Dolarla dokuzuncu sõrada yer almaktadõrlar.

İhracatõ 1998'de 100 milyon Dolarõn üzerinde olan ilk 29 kategori ürünün ihracat toplamõ 8,6 milyar Dolar tutarõndadõr ve bu aynõ dönemdeki toplam 10,5 milyar Dolar'lõk ihracatõn %82'si nispetindedir. Bu kategorilerin on dokuzu hazõr giyim kategorileridir. 31 Aralõk 1995'e kadar AT'na ihracatta kõsõtlama uygulamasõna tabi olan bütün ürün kategorileri bu listede yer almaktadõr. Bu, fiziki birimlerle kota uygulanmasõnõn doğal sonucudur. İhracatõ kõsõtlamaya tabi olan her ihracatçõ daha yüksek birim fiyatlõ ürünlere yönelmektedir. Aynõ gelişimin Türkiye�de yaşandõğõnõ iddia etmek yanlõş olmaz.

Eşya kalemleri ve pazar ayõrõmõnda daha detaylõ bir inceleme, ihracat birim fiyatlarõnõn

1995-1998 döneminde genelde düşme eğiliminde olduğunu göstermektedir. Bu husus ihracat pazarlarõnda (özellikle ihracatõn yoğun olduğu pazarlarda) diğer tedarikçi ülkelerle olan rekabeti ve fiyat baskõsõnõ göstermektedir.

Bu rakamlara esas olan ihracat değerleri oldukça büyük bir performansõ ve

uzmanlaşmaya yönelik bir durumu göstermekle birlikte birkaç kategori toplamõnõn oldukça büyük bir kõsmõnõ oluşturmasõ daha önce işaret edilen pazar çeşitliliğinin az olmasõnõn yanõ sõra - inceleme sistemin teknik hudutlarõ çerçevesinde xxix - ürün yelpazesinin de sõnõrlõ olduğunu göstermektedir.

Bu kategorilere ait ihracatta AT, kategori 4�te %66, kategori 5�te %82, kategori 6�da

%59, kategori 7 %73, kategori 2 %43,9, kategori 1 %72,5 paya sahiptir ve bu kategoriler en geç 31.12.2004 tarihinde GATT'õn genel kural ve disiplinlerine entegre edilecekler ve DTÖ üyesi düşük fiyatlõ bütün tedarikçiler için pazara giriş imkanõ doğacaktõr.



b) Pamuklu Sistem Bazõnda İthalat

TÜRKİYE İTHALATI (bin ton) 1995 1996 1997 1998 Yõllõk Değişim (%) 1996 1997 1998 Pamuk İpliği 58.8 42.9 41.2 35.3 -27 -3 14 Pamuklu Dokuma 48.5 35.5 39.1 37.0 -26 10 -5 Örme Kumaş 8.3 11.8 14.1 12.2 42 19 -13 Örme Giyim Esyasõ 0.7 1.9 2.7 1.7 1.7 42 -37 Dokuma Giyim Eşyasõ 1.1 2.7 3.4 2.5 45 25 -26 Hazõr Ürün 1.3 2.1 2.3 2.2 61 9 -4 Diğer* 83.9 82.5 82.4 79.8 -1 -0.1 -3

* Pamuklu sistemde üretilen diğer iplik ve dokumalar Kaynak TSKB

TÜRKİYE İTHALATI (milyon $) 1995 1996 1997 1998 Yõllõk Değişim (%) 1996 1997 1998 Pamuk İpliği 221.6 149.4 137.2 115.8 -32 -8 -15 Pamuklu Dokuma 281.2 268.1 275.8 270.7 -4 2 -1 Örme Kumaş 64.2 104.6 108.4 105.6 63 3 -2 Örme Giyim Esyasõ 14.0 55.2 74.4 74.4 294 34 0 Dokuma Giyim Eşyasõ 27.6 86.4 128.9 122.8 213 49 -4 Hazõr Ürün 12.5 17.4 22.3 20.3 39 28 -8 Diğer* 385.7 410.9 396.5 365 6 -3 -7


Pamuk ipliği ithalatõnda 1990�lõ yõllardan itibaren devamlõ artõş eğilimi gözlenirken, gümrük birliğinin ithalat üzerindeki etkisinin yanõ sõra, yurt içinde kapasitenin büyük miktarda artmasõyla da 1996 yõlõndan itibaren azalma olmuştur. 1998 yõlõnda pamuk ipliği ithalatõ, 1997 yõlõna göre, %14,3 azalarak 35.335 tona gerilemiştir. Pamuk ipliği ithalatõnõn %26,8�i serbest bölgelerden, %25,7�si Pakistan�dan, %18.4�ü Hindistan�dan, %11,7�si Türkmenistan�dan, %5,3�ü başta İtalya olmak üzere AB�den, %4�ü Mõsõr�dan, %3,1�i Özbekistan�dan yapõlmõştõr.

Pamuklu dokuma ithalatõ ise, 1998 yõlõnda %5,4 gerileyerek 36.974 tona düşmüştür. İplikte olduğu gibi, pamuklu dokuma ithalatõ içinde de AB�nõn payõ azalarak %28,7�ye düşerken Uzakdoğu Asya ülkelerinin payõ %33,2�ye yükselmiştir. Toplam pamuklu dokuma ithalatõnõn %22,6�sõ serbest bölgelerden, %12,9�u Çin�den, %12,4�ü Pakistan�dan, %8,6�sõ Almanya�dan, %7,4�ü İtalya ve ABD�den, %4,5�i Özbekistan�dan yapõlmõştõr. Önceki yõllarda pamuklu dokuma ithalatõ ham bez ağõrlõklõ iken, 1996 yõlõndan itibaren mamul ağõrlõklõ olmaya başlamõştõr. Örme kumaş ithalatõ ise 1998 yõlõnda %13,6 gerileyerek 12.150 ton olmuştur. Bunun önemli 1995�ten sonra örme makinalarõna yapõlan yoğun yatõrõm nedeniyle yurt içi kapasitenin artmasõdõr.



c)Pamuklu Sistem Bazõnda İhracat

TÜRKİYE İHRACATI (bin ton)

1995 1996 1997 1998 Yõllõk Değişim (%) 1996 1997 1998 Pamuk İpliği 39.7 44.5 69.9 99.2 12 57 41 Pamuklu Dokuma 50.9 54.4 60.7 86.9 6 11 43 Örme Kumaş 13.1 19.4 31.0 31.4 48 59 1 Örme Giyim Esyasõ 158.0 182.0 217.0 234.3 15 19 7 Dokuma Giyim Eşyasõ 98.5 104.1 118.6 125.6 5 13 5 Hazõr Ürün 45.3 57.5 82.2 94.7 26 42 15 Diğer* 41.2 43.3 54.9 49.4 5 26 -10


TÜRKİYE İHRACATI (milyon $)

1995 1996 1997 1998 Yõllõk Değişim (%) 1996 1997 1998 Pamuk İpliği 137.8 139.1 224.3 293.1 0.1 61 30 Pamuklu Dokuma 330.5 346.4 357.7 395.4 4 3 10 Örme Kumaş 84.4 123.5 183.2 191.3 46 48 4 Örme Giyim Esyasõ 3445.0 3568.7 3961.6 4225.0 3 11 6 Dokuma Giyim Eşyasõ 2202.1 2154.2 2321.1 2469.1 -2 7 6 Hazõr Ürün 421.0 484.1 643.6 749.0 14 32 16 Diğer* 403.1 432.4 519.4 476.5 7 20 -8

Kaynak TSKB

Pamuk ipliği ihracatõ 1995 yõlõndan 1998�e kadar devamlõ artõş eğilimi göstermiştir. Bunun önemli bir nedeninin yurt içinde yapõlan yoğun yatõrõmlar nedeniyle artan iplik üretiminin, yurt içi talepten oldukça fazla olmasõ nedeniyle üreticilerin kendilerini ihracata yönelmeye zorlamalarõ olabilir. 1998 yõlõnda pamuk ipliği ihracatõ %41,9 artarak 99.181 tona yükselmiştir. AB�ye ihracat %52,9 artarak 71.945 tona çõkmõştõr. AB�ye ihracat artõşõnõn yaklaşõk ½�si Portekiz�den, ¼�ü Yunanistan�dan sağlanmõştõr. 1998 yõlõnda pamuk ipliği ihracatõnõn %72,5�i başta İtalya (%30,9), Portekiz (%14,6), Yunanistan (%9,7) Belçika (%6,7) olmak üzere AB�ye, %13,4�ü serbest bölgelere yapõlmõştõr. İsrail, ABD, Macaristan ve Romanya ihracat yapõlan diğer önemli ülkelerdir.

Yine 1995 yõlõndan itibaren devamlõ artõş gösteren pamuklu dokuma ihracatõ da, 1998 yõlõnda 86.939 tona yükselmiştir. İhracat AB�ye %14.2, ABD�ye %47,5, Doğu Avrupa ülkelerine %120,6 artmõştõr. 1998 yõlõnda Bulgaristan, Arnavutluk, Rusya ve Türkmenistan�a yapõlan ihracat miktar olarak artmasõna rağmen, değer olarak gerilemiştir. 1998 yõlõnda miktar cinsinden pamuklu dokuma ihracatõnõn %33,1�i başta İtalya (%10,9), İngiltere (%8,9) ve Belçika (%5,9)



olmak üzere AB�ye, %11,6�sõ serbest bölgelere %11,5�i ABD�ye, %6,2�si Makedonya�ya, %4,3�ü Arnavutluğa ve %3,7�si Kanada�ya yaptõrõlmõştõr.

Örme kumaş ihracatõnda 1996 ve 1997 yõllarõnda yaşanan hõzlõ artõş 1998�de durmuştur. 1998 yõlõnda yapõlan ihracatõn %59,1�i başta İtalya (%37,6), İngiltere (%6,2) ve Fransa (%4,6) olmak üzere AB�ye, %20,4�ü başta Bulgaristan (%5,2) ve Rusya (%4,4) olmak üzere Doğu Avrupa ülkelerine %9,7�si de İsrail�e yapõlmõştõr.

i Türkiye 1947 Ekiminde imzalanan ve 1.1.1948�de yürürlüğe giren GATT�a (General Agreement on Tariffs And Trade/Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasõ) 28.9.1950-21.4.1951 tarihleri arasõnda Torquay�da yapõlan ikinci tarife müzakerelerinde üye olmuştur. Bkz. Büyüktaşkõn, Şener, Uluslararasõ Ticarette GATT Düzeni, Gazi Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayõn No:17, Gazi Üniversitesi Yayõn No:20, ( ), Ankara, S.155-156. Çeşitli tarihlerde değişikliğe uğrayan GATT 1947 metni bugün itibariyle GATT 1994 Anlaşmasõnõn parçasõdõr. (Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasõ/Ek I/Ek IA/Çok Taraflõ Mal Ticareti Anlaşmalarõ/Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasõ 1994, 1 inci madde (a) ve (b) bentleri) Bkz. 26.1.1995 tarih ve 4067 Sayõlõ Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasõnõn Onaylanmasõnõn Uygun Bulunduğuna Dair Kanun ve 3.2.1995 tarih ve 95/6525 sayõlõ Karar, T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), 75.Yõl, 29.1.1995, 22186, S.1, a.g.e. 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.1, a.g.e. S.12. ii Uygulamanõn başlangõç yõlõ olarak, Amerika Birleşik Devletleri�nin İkinci Dünya Savaşõnõ izleyen dönemde 1947�de GATT�õn imzalanmasõndan sonra Japonya menşeli pamuklu tekstil ürünlerine kõsõtlama uygulamaya başladõğõ 1957 yõlõ alõnabilir. Bkz. Navaretti, Giorgio Barba/Faini, Ricardo/Silberstone, Aubrey, Overview, S.13-14, Beyond The Multifibre Arrangement : Third World Competition and Restructuring Europe�s Textile Industry, Paris, (OECD, Development Center Documents), 1995, S.13-24. Tekstil ve hazõrgiyim ticaretindeki kõsõtlayõcõ uygulamalar zaman içinde genişleyerek devam etmiştir ve 1974-1995 arasõ dönemde MFA (Multifibers Arrangement) bünyesinde sürdürülmüştür. iii Bkz. Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkõnda 14/5/1964 tarih ve 474 sayõlõ Kanun, T.C. Resmi Gazete, 25/5/1964, 11711, 44.Yõl, Tertip 5, Cilt 3, S.2261. iv Bkz. Swoboda, Bernhard/Zentes, Joachim, Grundbegriffe des internationalen Managements, Stuttgart, (Schaeffer-Poeschel), 1996, S.37. v Bkz. Tekstil ve Giyim Anlaşmasõ, Madde 2 ve 3, a.g.e., 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.64 � 68. vi Bkz. Tekstil ve Giyim Anlaşmasõ, Madde 9, a.g.e., 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.75. vii Bkz. Tekstil ve Giyim Anlaşmasõ, Madde 2 (6)-(8), a.g.e., 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.65 � 66. viii 3.2.1995 tarih ve 95/6525 sayõlõ Karar Eki Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasõ Ek IA, Korunma Tedbirleri Anlaşmasõ Madde 2(2), T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.243. ix Bkz. Tekstil ve Giyim Anlaşmasõ, Madde 2 (12)-(14), a.g.e., 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.66. x Bkz. Tekstil ve Giyim Anlaşmasõ, Madde 6 (4), a.g.e., 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.71. xi Bkz. Tekstil ve Giyim Anlaşmasõ, Madde 7, a.g.e., 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.73. xii Bkz. Tekstil ve Giyim Anlaşmasõ, Madde 8, a.g.e., 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.74. xiii Bkz. DTM, İthalatta Gözetim ve Korunma Önlemleri Yönetmeliği, EK I, T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), 75. Yõl, 01.06.1995, 22300 (mükerrer), S.21-40. xiv Bkz. DTM, a.g.e. xv 3.2.1995 tarih ve 95/6525 sayõlõ Karar Eki Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşmasõ Ek IA, Korunma Tedbirleri Anlaşmasõ, T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), 75.Yõl, 22213 (mükerrer), S.243 � 251. xvi Bkz. DTM, İthalatta Gözetim ve Korunma Önlemleri Yönetmeliği, T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), 75. Yõl, 01.06.1995, 22300 (mükerrer), S.21-40.



xvii Türkiye İle Avrupa Ekonomik Topluluğu Arasõnda Bir Ortaklõk Yaratan Anlaşma ve Katma Protokol, Devlet Planlama Teşkilatõ Müsteşarlõğõ, Avrupa Topluluğu İle İlişkiler Genel Müdürlüğü, Avrupa Topluluklarõna İlişkin Temel Belgeler, Cilt � 2, (DPT), Ankara, Ağustos 1993. xviii Bkz. AET-Türkiye Ortaklõk Konseyi 1/95 Sayõlõ Ortaklõk Konseyi Kararõ, Ankara, (DTM), 1995. xix Bkz. 15/12/1999 tarih ve 99/13817 Sayõlõ İthalat Rejimi Kararõna Ek Karar, T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), Ankara, 23923 (2.Mükerrer), S.332-494. xx Arjantin, Belarus, Brezilya, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, Endonezya, Güney Kore, Mõsõr, Pakistan, Peru, Tayland, Ukrayna, Bosna-Hersek, Hõrvatistan, Kuzey Kore ve Yugoslavya Federal Cumhuriyeti (Sõrbistan-Karadağ) menşeli olan ve Kategori 1�de yer alan eşya (Perakende olarak satõlacak hale getirilmemiş pamuk ipliği), Türkiye/AT Gümrük Birliği Gümrük Bölgesine kesin ithalatõ yapõlmasõ söz konusu olduğunda miktar kõsõtlamasõna tabidir. Bkz. DTM, Belirli Tekstil Ürünleri İthalatõnda Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkõnda Yönetmelik, T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), 77. Yõl, 26.12.1997, 23212, S.101-105 ve Bkz. İkili Anlaşmalar, Protokoller veya Diğer Düzenlemeler Kapsamõ Dõşõnda, Belirli Ülkeler Menşeli Tekstil Ürünleri İthalatõnda Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkõnda Yönetmelik, a.g.e. S.190-191. xxi Arjantin, Belarus, Brezilya, Çin Halk Cumhuriyeti, Hong Kong, Hindistan, Endonezya, Güney Kore, Malezya, Mõsõr, Pakistan, Peru, Singapur, Tayvan, Tayland, Ukrayna, Özbekistan, Bosna-Hersek, Hõrvatistan, Kuzey Kore ve Yugoslavya Federal Cumhuriyeti (Sõrbistan-Karadağ) menşeli olan ve Kategori 2�de yer alan eşya (Pamuklu mensucat (gaz mensucat, kordelalar, kadife, pelüş ve tõrtõl mensucat, tüller ve diğer ağ mensucat hariç)) Türkiye/AT Gümrük Birliği Gümrük Bölgesine kesin ithalatõ yapõlmasõ söz konusu olduğunda miktar kõsõtlamasõna tabidir. Bkz. DTM, Belirli Tekstil Ürünleri İthalatõnda Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkõnda Yönetmelik, T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), 77. Yõl, 26.12.1997, 23212, S.101-105 ve Bkz. İkili Anlaşmalar, Protokoller veya Diğer Düzenlemeler Kapsamõ Dõşõnda, Belirli Ülkeler Menşeli Tekstil Ürünleri İthalatõnda Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkõnda Yönetmelik, a.g.e. S.190-191. xxii Bkz. The Council Of the European Union, Council Regulation (EEC) No:3030/93 of 12 October 1993 on common rules for imports of certain textile products from third countries, Official Journal of the European Communities, 8 November 1993, Vol. 36, L 275, S.1-75. xxiii Bkz. The Council Of the European Union, Council Regulation (EC) No:517/94 of 7 March 1994 on common rules for imports of textile products from certain third countries not covered by the bilateral agreements, protocols or other arrangements or by other specific community import rules, Official Journal of the European Communities, Vol. 37, L 67, 10 March 1994, S.1-75. xxiv Bkz. The Council Of the European Union, Council Regulation (EEC) No:636/82 of 16 March 1982 establishing economic outward proccessing arrangements applicable to certain textile and clothing products into the Community after working or proccessing in certain third countries, Official Journal of the European Community, L 276, 20.3.1982, S.1-5 ve The Council of the European Union, Council Regulation (EC) 3036/94 of 8 December 1994 establishing economic outward proccessing arrangements applicable to certain textiles and clothing products reimported into the Community after working or proccessing in certain third countries, Official Journal of the EC, L 322, 15.12.1994, S.1-7. xxv Bkz., T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), 77. Yõl, 26.12.1997, 23212, S.7-130. xxvi Bkz. a.g.e. S.131-195. xxvii Bkz., T.C. Resmi Gazete, (Başbakanlõk), 77. Yõl, Sayõ : 23866, 3.1.1997. xxviii Bu rakamlar, Gümrük Giriş Tarife Cetvelinin 54 ve 55.Fasõllarõnõn başlangõcõnda yer alan ve ISIC Rev.2 32 ve ISIC Rev.3 17 ve 18 üretim kodlarõ tarafõndan kapsanmayan ve kimya sanayii kapsamõnda değerlendirilen sun�i ve sentetik devamsõz lifler, lif demetleri ve sun�i ve sentetik filamentlerden iplikleri de kapsamaktadõr. xxix İncelemeye esas olan kategorizasyon sistemi veya bunun esasõnõ teşkil eden Armonize Sistem Nomanklatürü bünyesinde bulunan eşyayõ tanõmõ ve çoğu zaman kullanõm özelliklerine göre ayõrmaktadõr. Dolayõsõyla örnek olarak, hazõrlanan koleksiyon büyüklüğünü tespit imkanõ bulunmamaktadõr.

YÜNLÜ TEKSTİL


Başkan : Ali Osman Kilitçioğlu (Altõnyõldõz)

Raportör : Belgin Özoğul (Türkiye Kalkõnma Bankasõ A.Ş.)



VIII. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI �DOKUMA VE GİYİM SANAYİİ ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU�

YÜNLÜ TEKSTİL ALT KOMİSYON RAPORU ŞİRKET YAPISI

Yabancõ sermaye ortaklõğõnõn olmadõğõ ve hisseleri daha çok borsada işlem görmeyen şirketlerden oluşan YÜNLÜ SEKTÖRÜnde önümüzdeki 5 yõlda şirket birleşmeleri olacak ve yabancõ sermaye ortaklõklarõ gerçekleşecektir. Son yõllarda dünyada gerçekleşen ekonomik kriz sektörü etkilemiş ve birçok firma üretimden çekilmiştir. Tekstil Sanayi İşverenler Sendikasõna kayõtlõ üretimi bõrakan firmalarõn sayõsõ %20�yi bulmuştur. Önümüzdeki 5 yõlda üretimden çekilen firmalar tekrar sektöre kazandõrõlmalõ ve sermaye yapõlarõ kuvvetlendirilmelidir. YATIRIMLAR

Ekli tabloda da görüldüğü gibi toplam tekstil ve konfeksiyon yatõrõmlarõnda 1995 yõlõnda patlama olmuş, fazla kapasiteler oluşmuş, ilgili ilgisiz herkes pazar araştõrmasõ, fizibilite etüdü yapmadan yatõrõm yapmõştõr. Bu durum mevcut tesisleri darboğaza sokmuştur. Pazarõn sürekli değişmesi yeni üretim teknolojilerine ve yeni modernizasyon, kalite artõrõcõ ve darboğaz giderici yatõrõmlarõn yapõlmasõ sebep olmuştur. Bu bakõmdan bölge farkõ gözetmeksiz mevcut tesislerin; - Darboğaz giderici - Yeni teknolojileri bünyerine alõcõ - Kalite artõrõcõ - Daha az enerji, su ve kimyevi madde kullanõcõ - Entegrasyona gidici yatõrõmlarõ teşvik edilmelidir. Yatõrõm indirimi, KDV istinasõ ve fon kaynaklõ

kredilerden yararlanõlmalõdõr.

Bu yatõrõmlar ufak büyük demeden mutlaka bir fizibilite raporuna dayandõrõlmalõ. Gerçek pazar etüdü, kapasite kullanõmõ ve sermaye yapõlarõ incelenmeli yatõrõmlarõn geri dönüş analizlerine bakõlmalõdõr.

Ayrõca entegrasyon teşvik edilirken mutlaka Boya ve Apre makinasõ üretimi de teşvik kapsamõna alõnmalõdõr. İHRACAT

İhracat ekli tablodan da görüldüğü gibi son yõllarda sürekli artmõş, bu daha çok fiyat indirimi ile sağlanmõştõr. Katma değeri yüksek ürünler ihraç edilmeli ve ihracatõn önündeki engeller kaldõrõlmalõdõr. Bunun için: - Dõş pazarlar hakkõnda doğru bilgilendirme sağlanmalõ - Gümrükleri ihtiyaca yeterli hale getirilmeli - İhracatta formalite ve kõrtasiye azaltõlmalõdõr. AB mevzuatõna uyum sağlanmalõ - ABD pazarõnda kotalar aktif olarak kaldõrõlmalõ - 2005 yõlõndaki dünya ticaretindeki serbestleşmenin tekstil sanayi sektörüne etkileri konusunda

aydõnlatõlmalõ - Eximbank kredileri ihracat teşvik olacak seviyelere getirilmeli - Kurlar ihracatõ teşvik edecek şekilde gerçek değerinden ayarlanmalõdõr.



İTHALAT

Ekli tablodan da görüldüğü gibi son 5 yõlda tekstil ve konfeksiyon sektöründe teşvik belgeli 50 milyar dolar yatõrõm yapõlmõştõr. Böylece sektörünüz AB�nin ve dünyanõn en büyük iplik, dokuma, boya, apre ve konfeksiyon kapasitesine sahip ülkelerinden biri haline gelmiştir. Hal böyleyken Türkiye�de hambez ve kumaş ithalatõ azalacağõna artmõştõr. Bu da mevcut tesislerin kapanmasõna veya düşük kapasitede çalõşmasõna sebep olmuştur.

Bu bakõmdan ithalat rejimi VIII. Beş Yõllõk Plan döneminde titizlikle yürütülmeli ve tekstil sektörümüzün gelişmesine õşõk tutucu bir şekilde düzenlenmelidir. Döviz kurlarõ ithalatõ teşvik etmemelidir.

Mal mukabili yün topsu ithalatõnda %3 olan KKDF kaldõrõlmalõdõr.

4 Şubat 2000 tarihinde yayõmlanan AB uyumlu Gümrük Kanunu bu konuda birçok eksikliği gidermekte olduğundan titizlikle uygulanmalõdõr.

Tekstil ihtisas gümrükleri titiz bir şekilde çalõşmalõ, gerçek anlamda miktar, fiyat, kompozisyon, kalite ve menşei yönünden doğru bilgiler içermelidir.

(DIR) Dahilde işleme rejimi kapsamõnda ithal edilen hambez ve kumaş ithalatõna izin verilmemelidir.

Damping ve haksõz rekabetle ilgili işlemler çabuk sonuçlanmalõdõr.

Sektörel istatistikler doğru ve yakõn tarihli olarak tespit edilmelidir. ÜRETİM

Son yõllarda artan yatõrõmlar ve daralan iç ve dõş pazarlar nedeniyle kurulu tesislerde kapasite düşüşleri ve kapanmalar olmuş, istihdam ve ekonomi bundan zarar görmüştür.

VIII. Beş Yõllõk Plan döneminde kapasite artõrõcõ önlemlere öncelik verilmelidir. Bunun için; - Finans maliyeti düşürülmeli - Kalifiye insan gücü temin edilmeli - İhtisaslaşmaya gidilmeli - Şirket birleşmeleri ve şirketler arasõ işbirliği, fason ve taşeron ilişkileri geliştirilmeli - Kaçak ekonominin önüne geçilmelidir ENERJİ

Temiz, ucuz, kesintisiz enerji sağlanmalõ, fabrika ve bölge bazõnda cogenerasyon tesisleri teşvik edilmelidir. Doğalgaz yaygõnlaştõrõlmalõ, mevcut ve kurulacak cogenerasyon tesislerine BOTAŞ tarifesinden doğal gaz satõlmalõdõr. Tekstil ve konfeksiyon tesislerinin kesintisiz tam kapasite çalõşmasõnõ mevcut elektrik santralleri karşõlayamayacağõndan, acilen enerji santralleri devreye girmelidir.



FİNANSMAN

Şirketlerin öz sermayeleri güçlendirilmeli, halka açõlõmlarõ teşvik edilmelidir.

Düşen faiz oranlarõna paralel olarak yatõrõm ve işletme kredi faizleri düşürülmelidir.

Banka kredileri tüketici finansmanõna değil üretim, yatõrõm ve ihracata kaydõrõlmalõ vadeleri uzatõlmalõdõr.

Eximbank kredilerinin miktarõ artõrõlmalõ ve düşük faizli olmalõdõr. İNSAN KAYNAKLARI

Üretim girdilerinin en önemli unsuru İNSANdõr. Emek yoğun olan yünlü iplik ve dokuma sektörü ile sermaye yoğun olan boya ve terbiye sektöründe eğitilmiş eleman çalõştõrmak esastõr. Artõk kompleks mekanizmalar çalõştõran tekstil makinalarõnda gerçek manada eğitilmiş tekstil meslek lisesi ve endüstri meslek lisesi mezunlarõna ihtiyacõmõz vardõr. Fakat varolan okullar hem sayõ bakõmõndan yetersiz hem de eğitim düzeyleri düşüktür. Eğitim seviyesinin artõrõlmasõ yanõnda, mezunlarõn üniversiteye girişlerini kolaylaştõrarak temelden gelen tekstil mühendisleri yetiştirilmesi gerekmektedir. Ayrõca, insana yapacağõmõz her türlü yatõrõmõn teşvik kapsamõna alõnmasõ zorunludur. Şirketlerin yönetim yapõlarõ da bir an önce güçlendirilmelidir. KALİTE

İhracatta tarife dõşõ engellerle karşõlaşmamak için tüm firmalarõn ISO 9000 kalite sistem belgesi almasõ teşvik edilmelidir. Kalite, üretiminin ve hizmetinin her aşamasõnda üretilmeli, Toplam Kalite Yönetimi firmalarõn temel yönetim biçimi olmalõdõr. Kaliteli ve katma değeri yüksek ürünlere yönelinmelidir. ÇEVRE

Tüm tekstil kuruluşlarõ çevreye duyarlõ olmalõ, müşterek veya ferdi arõtma-geri kazanma tesisi kurmalõdõrlar. Tarife dõşõ engellerle karşõlaşmamak için ISO 14001 çevre yönetimi sistem belgesi alõnmasõ ve buna göre organize olunmasõ gerekmektedir. Temiz teknolojiler kullanõlmalõ, insan ve çevreye zararlõ kimyevi maddeler kullanõlmamalõdõr. AR-GE

Tüm sektörlerde olduğu gibi tekstil ve konfeksiyon sektöründe de AR-GE faaliyetlerine önem verilmeli; üretimden tasarõma, kaliteden pazarlamaya kadar tüm sahalarda AR-GE faaliyetleri arttõrmalõdõr. TÜBİTAK, yurt içi ve dõşõ araştõrma kuruluşlarõ, üniversitelerle işbirliği yapõlmalõ, öğrencilerin verimsiz geçen staj, master ve doktora çalõşmalarõna özel sektör olarak destek verilmelidir.



TASARIM

Ülkemizde tekstil üretilmekte, fakat tasarõm, stilistlik, moda, renk ve desen konusunda dõşarõya bağõmlõlõk devam etmektedir. Kendi tasarõm firmalarõmõzõn olmamasõ, tesislerimizde bulunan desen ve tasarõm bölümleri yetersizliği ve know-how eksikliği sorun olmaktadõr. Önümüzdeki 5 yõlda bilgisayarlõ tasarõm ve dizayna çok önem vermeli ve çalõşmalar teşvik edilmelidir. BİLGİ SİSTEMLERİ

Tekstil sektörü, artan işçilik maliyetleri sebebiyle emek yoğun olmaktan çõkmõş, teknoloji ve sermaye yoğun bir hale gelmiştir. Bu bakõmdan otomasyon ve bilgi teknolojisi önem kazanmõştõr. Şirketlerin maliyetlerini düşürmek için bilgi sistemlerini çok yaygõn olarak kullanmalarõ gerekmektedir. Böylece gereksiz stoklar azalacak, işçilik ve finans giderleri optimum seviyeye inecektir. SON 5 YILIN YATIRIM İHRACAT VE İTHALATI

1995 1996 1997 1998 1999 TOPLAM

YATIRIMLAR

Milyar $ 34.9

7.5 5.0 2.2 0.4 50

İHRACAT

Milyar $ 8.3 8.7 9.8 10.4 11 48.2

İTHALAT

Milyar $ 2.7 3.0 3.6 3.5 2.7 15.5


HALI VE YER KAPLAMALARI ALT KOMİSYON RAPORU


Başkan : Mehmet YATKIN (Sümerhalõ) Raportör : Mehmet ÖZYAVUZ (Sümerhalõ) Üyeler : Emel Sevaioğlu (Sümerhalõ)

Adem KADERLİ (Sümerhalõ)



VIII. BEŞ YILLIK (2001-2005) KALKINMA PLANI

DOKUMA VE GİYİM SANAYİ ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU �Halõ ve Yer Kaplamalarõ Alt Komisyon Raporu�

EL HALICILIĞI A- MEVCUT DURUM :

Türk Sanat Tarihinde halõcõlõğõn özel bir yeri vardõr. Tüm kültür araştõrmacõlarõnõn ilk el

dokuma halõsõnõn Türkler tarafõndan dokunduğu görüşünde birleşmekte olmalarõ yanõnda, Türk Halõsõ Anadolu Türk insanõ ile tarihin her döneminde yaşamõş etnografik birer belge niteliğindedir. Bu nedenledir ki, yapõldõğõ ve yaşandõğõ dönemin dokuma konstrüksiyonu, atkõ, çözgü, ilme sõklõğõ, düğüm şekli, hammadde kalitesi, desen ve renk dolayõsõyla boyarmadde özellikleriyle birlikte günümüze yansõtan bu halõlarõmõzõ bir kültür ürünü ve Atayadigarõ olarak nitelendiriyoruz. Öz be öz kendi kültür ürünümüz olan el halõlarõmõzõn dünya ihracatõndaki payõnõn %5 civarõnda olmasõ düşündürücü ve üzücü bir durumdur. Oysa; İran�õn %40, Hindistan�õn %17, Pakistan�õn %16 gibi rakamlara eriştiği bilinmektedir. 2000�li yõllarõn başõnda dünyamõz, ulaşõm ve iletişim teknolojisinin aşõrõ gelişmesiyle küçülmüş; siyasi bloklaşmalar yerini küresel ve bölgesel ekonomik entegrasyonlara bõrakmõş; böylece pazar da küreselleşmiştir. Arzõn talebin önüne geçmesiyle dünya tüketicisinin seçim şansõ artmõştõr. Pazarda kalite, fiyat ve zamanõnda teslim alõm kararõnõ belirleyen faktörler olmuştur. Kalkõnmõş ülke toplumlarõ, kaliteyi üreten ve güvencesini veren şirketlerle işbirliğine gitmeyi ön plana çõkarmõşlardõr. Diğer yandan, el halõcõlõğõ en az sabit yatõrõmla kõrsal kesimde en fazla istihdam yaratan, döviz girdisini artõran, katma değeri yüksek olan emek-yoğun bir iş koludur. Yerinde sağlanan istihdamla köyden kente göçün önlenmesinde önemli bir katkõ sağlayan el halõcõlõğõnda kişi başõna 300-400 dolarlõk yatõrõm yeterli olurken diğer sanayi sektörlerinde kişi başõna 200.000 dolarlõk bir yatõrõm gerekmektedir. İşte bu nedenlerden dolayõdõr ki, Türk El Halõcõlõğõ için Devletimizin stratejik ürün mahiyetinde yeni bir �EL HALICILIĞI ÜRETİM TANITIM VE SATIŞ POLİTİKASI�nõn oluşmasõna katkõ sağlayacak önlemlerin alõnmasõnõn gereği önem kazanmaktadõr.



B-TÜRK HALICILIĞINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Sorun: Halen çeşitli Bakanlõklar, Genel Müdürlükler, Resmi Kurum ve Kuruluşlarõn alt birimleri el halõsõ ile uğraşmakta ve geniş organizasyonlara da sahip bulunmaktadõrlar. Bu kuruluşlar arasõnda gerekli işbirliği bulunmadõğõndan yapõlan harcamalarõn da milli ekonomiye katkõsõ yeterince sağlanamamaktadõr. Çözüm: Bugün çok sayõda kamu kurum ve kuruluşu el halõcõlõğõ ile ilgili çalõşmalar yapmaktadõr. Bu kurum ve kuruluşlarõn çoğu kendi örgüt yapõlarõ içinde araştõrma, geliştirme, eğitim, yönlendirme, üretim, tanõtõm, pazarlama aşamalarõnda el halõcõlõğõ ile uğraşmaktadõr. Ancak, bu kurum ve kuruluşlar arasõnda yeterli bir iletişim ve koordinasyon bulunmadõğõndan yapõlan harcamalarõn ulusal ekonomiye reel katkõ oranõ bilinememekte; gerçekleştirilen hizmetler çoğu kez diğerleri tarafõndan yeterince öğrenilememekte, iletişimsizlik nedeniyle farklõ taraflarca tekrarlanan özellikle araştõrma çalõşmalarõ ve/veya projeler kaynak israfõna neden olmaktadõr. Bu nedenle çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarõnõn bütçe ödenekleri ile mükerrer olarak yaptõklarõ bu faaliyetlerden zaman ve kaynak israfõnõn önlenmesini teminen bu aktivitelerin bir kuruluşun koordinatörlüğünde yürütülmesi gerekmektedir. Böyle bir kuruluşun ise, kar amacõ gütmeyip eğitim ve kültürel ağõrlõklõ Yap İşlet Devret (YİD) modeli ile çalõşan entegre bir kuruluş olmasõ gerekmektedir. Söz konusu kuruluşun; bilgi, dokümantasyon ve arşiv zenginliği bulunan, araştõrma ve geliştirme çalõşmalarõnõ detaylõ bir biçimde yapabilen, bu kapsamlõ çalõşmalarõn yapõlabilmesi için kalifiye eleman, makine-teçhizat vb. unsurlarõ bünyesinde bulunduran bir yapõda olmasõ gerekmektedir. Bu nedenle halen bir KİT olarak faaliyet gösteren SÜMERHALI�nõn bu faaliyetleri yürütmek ve koordine etmek üzere görevlendirilmesi uygun olacaktõr.

Sorun: Halõ ve diğer el sanatlarõ üretiminde istihdam yapõsõndan kaynaklanan; yetişkin olmayan dokuyucularõn çalõştõrõlmasõ, sosyal güvencenin verilememesi, gerekli eğitim desteğinin düzenli ve sürekli olarak sağlanamamasõ, eğitim ve üretim için sağlõklõ yerlerin temin edilememesi, kursiyer ve dokuyucularõn ulaşõm ve yemek ihtiyaçlarõnõn karşõlanamamasõ vb. nedenlerle üretim gerçekleşmesi zorlanmakta ve her geçen günde azalarak ileride yok olma tehlikesi arz etmektedir. Çözüm: Yukarõda belirtilen sorunlarõn bertaraf edilebilmesi için Devletin halõ ve diğer el sanatlarõnõn yaşatõlmasõ istenen tüm yörelerde yeni bir yapõlanma modeliyle, örneğin, söz konusu yörelerdeki Valiliklere bağlõ halõ ve diğer el sanatlarõnõ koruma ve yaşatma adõyla bir organõn oluşturulmasõ ve bu organa bir fon yaratõlmak suretiyle yukarõdaki tüm sorunlara köklü çözüm getirilerek tüm yöresel el sanatlarõnõn korunup yaşatõlmasõ sağlanarak, bu şekilde müteşebbislerin istenen kalitede ve rekabet edebilir maliyetlerle üretim yaptõrabilmeleri sağlanmõş olacaktõr.



Sorun: 193 sayõlõ Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesi 1. fõkrasõnda nüfusu 5000�i aşmayan yerlerde faaliyet gösteren ve el ile dokunan halõ, kilim imal eden işletmelerde çalõşan kişilerin ücretlerinin vergiden muaf tutulmasõ 1980 yõlõnda hükme bağlanmõş olup, bu durum nüfus artõşlarõ nedeniyle kõrsal kesimdeki faaliyetleri de olumsuz yönde etkilediği gibi büyük şehirlerde de tamamen imkansõz kõlmaktadõr. Çözüm: Nüfusu 5000�den az olan yerleşim birimlerinde halõ dokuyan işçi ücretlerinden gelir vergisi alõnmamasõ uygulamasõ bütün yerleşim birimlerine yaygõnlaştõrõlmalõdõr.

Sorun: El halõsõ üretiminin uzun zaman almasõ nedeniyle, üretici ve ihracatçõ firmalar finansman sõkõntõsõ yaşamaktadõrlar. Bu nedenle ucuz ve uzun vadeli kredi desteği verilmesinde yarar görülmektedir. Çözüm: El halõ üretim ve ihracatõnõ gerçekleştiren firmalara uygun şartlarda Eximbank ve benzerlerinden (ucuz ve uzun vadeli) kredi tahsisi ve dõş ticaret rejiminde yeni düzenlemelerle bu sektör korunmaya alõnmalõdõr.

Sorun: Türk el halõsõnõn yurt dõşõnda tanõtõmõ planlõ programlõ ve bir bütün olarak ele alõnamadõğõndan kişi, kurum ve kuruluşlarõn bireysel çalõşma ve anlayõşlarõyla sõnõrlõ kalmakta olup, bu gün için yetersiz görülmektedir. Çözüm: Bu sorunun çözümü için, bu gün için uygulanmakta olan Devletin sağladõğõ fuar ve tanõtõm desteklerinin artõrõlarak yeterli seviyeye getirilmesi ve ayrõca özellikle yurt dõşõnda bu ürünlerin sürekli olarak sergilenmesine olanak sağlayacak yerlerin Devletçe temini gerekmektedir.

Sorun: İhraç edilen Geleneksel Türk El Halõlarõnõn gerektirdiği teknik özelliklere uymadan üretilmesi dünya pazarlarõnda Türk halõcõlõğõnõ olumsuz yönde etkilemektedir. Çözüm: İhracata yönelik el halõlarõnõn T.S.E. kalite kontrol kapsamõ içine alõnarak dünya pazarlarõnda Türk Halõcõlõğõ hakkõndaki olumsuzluğun ortadan kaldõrõlmasõ sağlanmalõdõr.

Sorun: Yurt dõşõndan ucuz fiyatla ithal edilen halõlar Türk el halõcõlõk sektörüne zarar vermektedir. Çözüm: �Coğrafi İşaretlerin Korunmasõ Hakkõnda 555 sayõlõ K.H.K.� da belirtilen Gümrük Halõ İhtisas Komisyonlarõnõn yeterli düzeye getirilerek geleneksel Türk el halõcõlõğõnõ koruyacak yetkilerle donatõlmasõ ve işlerlik kazandõrõlmasõ. Örneğin; Türk halõsõ taklidi ve aynõ ismi taşõyan halõ girişinin önlenmesi.



MAKİNA HALICILIĞI A- MEVCUT DURUM :

Türk makine halõsõ sektörü tüm diğer sanayi sektörlerinde olduğu gibi 1999'da yaşanan ekonomik krizden fazlasõyla etkilenmiştir. Bu etkilenme yurt içi satõşlarda olduğu gibi, makine halõsõ ihracatõnda da fazlasõyla etkilenmiştir. İç piyasada firmalar satõşlarõnõ gerçekleştirebilmek için uzun vade açõmlarõna ve fiyat düşümüne gitmişlerdir. Dolayõsõyla, özellikle öz kaynak sõkõntõsõ olan firmalar finansman darboğazõna girmiş ve atölye tipi çalõşan firmalar üretimlerini durdurmuş veya iflas etmişlerdir. Ayakta kalanlar ise bulabildikleri oranlarda borçlanma içine girerek ilerisi için sõkõntõlõ bir devreye adõm atmõşlardõr. Unutulmamalõdõr ki mevcut durumda sektörün gelişmesinde temel etken iç piyasa olup, iç piyasadaki olumlu gelişmeler kapasite kullanõmõnõ ve yatõrõmlarõ getirmekte, dolayõsõ ile ihracatta başarõ sağlanabilmektedir

İhracata yönelik olarak ise, özellikle TL/Döviz makasõnõn olumsuz yönde gelişmesi firmalarõ fiyat yönünden rekabet edemez hale getirmiş, renk, desen ve konstrüksiyon yönünden yaratõcõ unsurlarõ yerine getiren organize üreticiler dõşõnda büyük kayõplar ortaya çõkmõştõr. 1999 yõlõnõn ihracatõnda ki %25'lere varan azalma bunun en çarpõcõ yansõmasõdõr. Şu anda firmalar iç pazarda oluşan kayõplarõnõ azaltabilmek için dõş pazarlara yönelmiş, ancak finansman eksikliği yine karşõlarõna çõkmõştõr. Çünkü dõş pazarlarda pay sahibi olmak için AR-GE, dõş pazarlama ağlarõnõn oluşturulmasõ ve ticari yatõrõmlarõn yapõlmasõ sektörün bugünkü durumu itibariyle kaldõrmakta zorlanacağõ yatõrõmlardõr. 1- ÜRETİM YÖNTEMİ VE TEKNOLOJİLER :

Sektörde markalõ olarak ifade edilen entegre tesislerin üretim yönteminde, hammadde alõp işlemek suretiyle makina halõ üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu firmalarõn üretiminde kullanõlan makinelerde bilgisayar sistemi ve en son teknoloji kullanõlmaktadõr. Bu teknoloji Avrupa ile aynõ seviyededir.

Üretim şekilleri döşemelik ha1õ ve parça halõ olmak üzere iki çeşittir. Ayrõca kendi

içlerinde de birçok kalite mevcuttur. Döşemelik halõ üretimleri entegre olup, %100 yün veya %80 Yün, %20 naylon karõşõmlõ yüksek kalite ha1õlar üretmektedir. Son sistem dokuma teknolojisine sahip sektörde THY uçak1arõnõn ha1õ1arõ gibi yanmazlõk, su geçirmezlik özelliği olan halõlar da üretilebilmektedir. Parça ha1õ üretiminde ise markalõ firmalar ortalama 8 renkli halõ dokuyabilen teknolojiye sahip olup, Avrupa Birliği ve rakip ülkelerle teknolojik olarak yarõşabilecek düzeydedirler.



2- ÜRÜN STANDARTLARI:

Sektörde üretilen ürünlere ait dünyanõn kabul ettiği standartlardan ikisi kullanõlmaktadõr. Parça halõ için ''ITC" standardõ, döşemelik halõ için ''WOOLS OF NEW ZEALAND'' standardõ kullanõlmaktadõr. Yine markalõ halõ üreticilerinin önemli bir kõsmõ ISO 9000 Kalite Güvence Belgesi ile üretim yapmaktadõr. Ayrõca bazõ firmalar uluslararasõ bir kuruluş olan ICCO (International Carpet Classification Organization)'nun daimi üyesidir. 3- İTHALAT:

İthalatlarda uygulanan %3 KKDF maliyetleri yükseltmektedir. Ayrõca gümrüklerdeki bürokratik mevzuat ve gereksiz masraflarda üretim maliyetlerine olumsuz olarak yansõmaktadõr. Diğer taraftan Gümrük Birliğine girişten itibaren yapõlan ithalattan alõnan vergilerin indirimindeki gecikmeler, ihracat için yapõlan üretim maliyetini de olumsuz yönde etkilemektedir.

4- İHRACAT:

Üretim girdi maliyetlerinde artõş olduğu halde, döviz kur artõşõ, reel değerinde artõş göstermemektedir. Yani döviz kur artõşõ enflasyon oranõnõn altõnda kalmaktadõr. Bu durumda yabancõ firmalar ile rekabet etmek şansõmõzõ ortadan kaldõrmaktadõr. Sektörün gelişmesine ilişkin çok önemli bulunan bazõ hususlarõ şöyle sõralamak mümkündür.

a- Enerji birim fiyatõ çok yüksektir. Sanayide kullanõlan enerjinin dünya fiyatlarõna getirilmesi

gerekmektedir. b- Yurtdõşõndan gelen ihracat mal bedeliyle, malõn ilk giriş tarihindeki bedeli arasõndaki müspet

farkõn gelir hesaplarõna kaydedilip vergilendirilmesi önem arzetmektedir. c- Vergi dairelerinin, fatura bedellerini en geç 6 ayda kapatõlmasõnõ istemeleri yoğun rekabet

ortamõnda ihracatõ olumsuz etkilemektedir. (AB içerisindeki bazõ ülkelerde 6-8-12 aylõk periyotlarda taksitli fatura kapatmasõ uygulamasõ vardõr.) Bu sürenin tamamen kaldõrõlmasõ veya 12 aya kadar uzatõlmasõ faydalõ olacaktõr.

d- İhracatta kullanõlmak üzere ithal edilen hammaddelerin gümrük işlemlerinin sadece İhtisas Gümrüklerinden yapõlabilmesi, ağõrlõklõ olarak ihracat için üretim yapan ve fabrikasõnda fiktif depo bulunan şirketler için munzam ve hiç de haklõ olmayan bir masrafa yol açmakta ve zaman kaybõna neden olmaktadõr. Çözüm, bu tür müesseselerin ithalat işlemlerini en yakõnlarõnda bulunan Gümrük Müdürlüğü vasõtasõ ile fabrikalarõnda bulunan fiktif depolardan yapõlabilmesine müsaade edilmesidir.

e- Ha1en kullanõlmakta olan ihracat eximbank döviz kredileri faizleri, hõzla düşmeye başlamõş olan faiz oranlarõna rağmen, çok yüksek seyretmektedir. Faizlerin makul düzeye indirilmesi ile güçlü kaynak sağlanmasõ ihracat için önerilecek en önemli teşvik olacaktõr.



5- REKABET GÜCÜ:

Özellikle, yurtiçi pazarlamada �haksõz rekabet� koşullarõ yaratan ve �kayõt dõşõ� ortamda faaliyetlerini sürdüren firma1arõn yarattõğõ önemli sorunlar vardõr. Bu firmalarõn �kayõt içine� alõnarak haksõzlõklarõn önlenmesi sektör açõsõndan olduğu kadar toplum ve devletimiz açõsõndan da verimliliği, dolayõsõyla katma değeri artõrõcõ olumlu sonuçlar yaratacaktõr. Sağlõklõ rekabet koşullarõnõn oluşumu için ;

a) Katma Değer Vergi oranõ düşürülmelidir. b) Katma Değer Vergisi tahsilatõnda mükellefin vadeli satõşlarõna göre vade bitiminde vergisi

tahsil edilmelidir. Örneğin : 9 ay vadeli 100.000.000.- TL.' lik satõş yapõlsa KDV'si 17.000.000.- TL. henüz tahsil edilmeden Devlet 17 milyon TL.' sõnõn ertesi ay peşinen almaktadõr. Bu olayda devamlõ işletme sermayesini azaltmakta, dar duruma düşen sanayici banka kredisi almaktadõr. Kredi faizleri de maliyetleri artõrmakta dolayõsõyla rekabet etme şansõ azalmaktadõr.

c) Gerek iç piyasada gerek dõş piyasada kaçak sigortasõz işçi çalõştõrõlmamasõ gerekir. Bu konu en ağõr cezai tedbirler alõnõp kesinlikle önlenmelidir.

d) Çocuk işçi çalõştõrõlmamalõdõr. e) AB çifte standart uygulamamalõdõr. f) Bütün satõşlarõn faturalõ olmasõ için gerekli yasal tedbirler alõnmalõdõr. 6- İSTİHDAM:

Son dört yõlda sektörde çalõştõrõlan işçi ve personel sayõsõnda, özellikle işçilerde, 1998 yõlõnda bir iniş olmuştur. Bunun nedeni ise global krizin her sektörde yarattõğõ sõkõntõnõn sektörümüzde daha fazla hissedilmesindendir. Kriz nedeniyle gerek dõş gerekse iç piyasada talep daralmasõ olmuş, bu da üretimi olumsuz yönde etkileyerek, işçi sayõsõnda böyle bir inişin yapõlmasõ zorunluluğunu beraberinde getirmiştir. Bu tarihten itibaren işçi ve personel sayõsõnda ciddi bir iniş çõkõş olmamõştõr. Diğer taraftan son yõllarda sektörde makine parkõnda en son teknoloji yerleştirilmesi sonucunda işçi istihdamõnda doğal bir düşüş olmuştur. 7- YATIRIMLAR:

Son yõllarda sektördeki yatõrõmlar teşvik kapsamõnda gerçekleştirilmiş olup çeşitli finansman kaynaklarõ (öz kaynak, uzun vadeli yabancõ kaynak ve leasing) ile finanse edilmiştir İç ve dõş piyasalardaki olumlu gelişmeler ve beklentiler kaynak sağlamada bir sõkõntõ yaratmamõştõr Ancak; a) Yurt dõşõndan yatõrõm teşvik belge kapsamõnda getirilen makine ve alet edevatõn ithalinde

KDV güvencesi olarak teminat mektubu verilmektedir. Hem komisyon masrafõ yönünden hem de çözümünde bir çok bürokratik zorluklar yaşanmaktadõr. Yatõrõm Teşvik Belge kapsamõnda bu mal fiili ithal ediliyor ise teminat mektubu istemek anlamsõz olmaktadõr.

b) Yatõrõmlarõn kredi maliyeti çok fazla tutmaktadõr. Globalleşen dünyada son teknolojiyi de takip etseniz kredi maliyetleri üretim maliyet masraflarõna yüklendiğinde rekabet etme şansõ



azalmaktadõr. Bu bakõmdan kõsa ve uzun vadeli yatõrõm kredilerinin faiz oranlarõnõn yatõrõmlarõ teşvik eder düzeyde olmasõ gerekmektedir .

7- DİĞER SEKTÖRLER VE YAN SANAYİ İLE İLİŞKİLER:

Sektöre girdi sağlayan firmalarda da kredi faizlerinin yüksek oluşu menfi tesir yaratmaktadõr. Bu nedenle yan sanayide yükselen maliyetler ana sektöre yansõmaktadõr. Mallarõn korsan tabir edeceğimiz firmalarca taklit edilmesi, etiketin taklit edilmesi, renklerin, desenlerin, modellerinin taklit edilmesi önlenmelidir. Bunun için tüketici örgütleri ve rekabetin önlenmesi teşkilatõ kuvvetlendirilmelidir. Bu konuda açõlan davalar 3-5 yõl uzamaktadõr. Bu konuda yaptõrõmlarõn çok daha ağõrlaştõrõlarak çok seri bir şekilde karara bağlanõp, uygulanmasõ gerekmektedir. 8- SEKTÖRÜN SORUNLARI : a) Haksõz rekabet önlenmelidir. İç pazarda müesseseleşmiş olan Atlas, Saray, Gümüşsuyu gibi

kuruluşlarca kullanõlan hammadde, yardõmcõ madde ve işletme malzemeleri hemen hemen standart haldedir. Ama 1-2-3 tezgahla çalõşan kuruluşlar çoğunlukla ucuz ve düşük kaliteli hammadde ve yardõmcõ madde kullanmaktadõrlar.

b) Çocuk işçi çalõştõrõlmaktadõr . c) Sigortasõz işçi çalõştõrõlmaktadõr. d) Sendikasõz ve kaçak işçi çalõştõrõlmaktadõr. e) Devletin vermiş olduğun teşviklerde belli bölgeler vergi istisnasõ kapsamõndayken, sanayinin

yoğunlaştõğõ diğer bölgeler bu şemsiyenin dõşõnda bõrakõlmaktadõr. f) Etiket ve garanti belgelerinde yer alacak bilgilerin mutlaka bir standarda bağlanmasõ

gerekmektedir. (Halen bir çok üreticinin etiketlerinde belirtilen evsaf, düğüm sayõsõ, hav yüksekliği gibi bilgiler tüketiciyi yanõltmaya yönelik ve haksõz rekabet sağlar niteliktedir)

g) Sektörde, küçük üreticilerde kaçak elektrik kullanõmõ yaygõndõr. B-ULAŞILMAK İSTENEN AMAÇLAR:

Önümüzdeki beş yõllõk dönemde döşemelik halõ ve parça halõ pazarõnda olumlu gelişmeler beklenmektedir. Özellikle Avrupa Birliği üyeliği, istikrarlõ hükümetler, ekonomide uygulanan kararlõ politikalar ve dünyanõn global krizdeki acõ deneyimi bu olumlu beklentileri desteklemektedir. Bununla birlikte iç piyasa dağõtõm kanalõndaki yeniden yapõlanma ile yurt içi satõş payõnõn arttõrõlmasõ, fiyat ve kalite bakõmõndan her kesime hitap edecek ürünlerin yer aldõğõ geniş ürün yelpazesi ile pazarda etkin bir hale gelinmesi öngörülmektedir. 2000 yõlõ başõnda alõnan istikrar tedbirleri sonucunda özellikle iç piyasada nihai tüketici alõmlarõnõn beklenmemesi gerektiği açõktõr. Bu sebeple iç piyasaya dayalõ çalõşan firmalar için 2000 yõlõnõn 1999'dan daha da sõkõntõlõ geçeceğini beklemek gerekir. Olumsuz etkiler, KOBİ tipi firmalarõn yanõnda doğal olarak organize çalõşan büyük işletmeleri de olumsuz etkileyecek ve



finansman darboğazõnõn daha da daralmasõna yol açacaktõr. Firmalarõn bu darboğazõ açmak için ihracata yönelme arzusu içinde olmasõ, hem gerekli pazarlama yatõrõmlarõnõn külfeti, hem de kalifiye eleman bulma zorluklarõ nedeniyle kõsa sürede iç piyasa azalmasõnõ telafi edecek seviyelerde olmayacaktõr. Bunun ötesinde döviz kurlarõnõn enflasyon ve faizlerin altõnda kalacağõ açõk olduğuna göre dõş piyasalarda da fiyat rekabetine dayanabilmek kolay olmayacaktõr. Özellikle 2000 yõlõnda firmalarõn derin sõkõntõlar yaşamasõ ve öz kaynak sõkõntõsõ yaşayan firmalarõn kapanmasõ beklenen bir durumdur.

Ancak özellikle tüketici faizlerinin kademeli olarak düşmesi sonucunda 10 yõlõ aşan uzun dönemli kredi imkanlarõ ile �Konut� talep ve tüketiminin artmasõ, zemin kaplamalarõ sektörüne 2002 yõlõndan itibaren olumlu bir ivme sağlayabilir. Bu durum da 2000 ve 2001 yõllarõnda ayakta kalan firmalara önemli bir imkan yaratabilir. Olasõ bir başka gelişme de, 2000 ve 2001 yõllarõnda finansal yönden zorlanan firmalarõn dõş firmalar tarafõndan satõn alõnmasõ şeklinde beklenebilir. Ancak bu durumda dahi yabancõ firmalar ucuz işçilik avantajõndan yararlanmak için düşük kaliteli ürünleri Türkiye'de üretme ve katma değerli mallarõ ise kendi ülkelerinde yapma yolunu seçebilirler. Bu da Türk Halõ endüstrisine uzun dönemde faydadan çok zarar getirebilir. 1- TALEP PROJEKSİYONU:

Maliyetleri olumsuz etkileyen KKDF ve diğer vergi oranlarõ düşürülür, ucuz kredi imkanõ ve ucuz enerji kullanma imkanõ sağlanõr, özellikle gümrüklerdeki bürokratik engeller asgari seviyeye indirilir ise bu unsurlar fiyatlarõmõza yansõyacağõndan önümüzdeki 5 yõlda sektördeki ürünlere olan taleb artabilecektir. Ayrõca 1997 Kasõm'õnda Uzak Doğu ülkelerinde yaşanan krizin 1998 yõlõnda Rusya'da devam etmesi ve Yugoslavya'daki savaşõn etkilerinden oluşan global krizin sebep olduğu durağanlõğõn sona ermesiyle talep artacaktõr. Ayrõca, Pazar araştõrmalarõnõn sonucunda talep neticelerine göre üretim programlanmaktadõr. Bu da her zaman talebe hazõr mal arzõnõn bulunmasõnõ temin etmekte, satõşlarda artan oranlõ devamlõlõk sağlamaktadõr. Talep artõşõnõn %10'larda başlayõp, artarak devam edeceği yönünde beklentiler gün geçtikçe artmaktadõr. 2- İHRACAT PROJEKSİYONU:

Önümüzdeki 5 yõllõk dönemde ihracatta büyük bir artõş olacağõ beklenmektedir. Bunun nedenleri, kaliteli halõ üretiminde edinilen İSO 9000 kalite belgesinin yaygõnlaşmasõ, ürün çeşidinin müşteri talepleri doğrultusunda üretilip çoğaltõlmasõdõr. Ayrõca maliyetleri olumsuz etkileyen sorunlar çözülürse ihracatõn % 40 seviyesinde artacağõ öngörülmektedir.

3- ÜRETİM PROJEKSİYONU:

İç ve dõş piyasalardaki olumlu gelişmelerin üretim hacmini artõrmasõ beklenmektedir. Global

bir krizden çõkan dünya ekonomisinin daha sağlõk1õ ve daha temkinli kararlar vereceği düşünülürse gelecek beş yõ1da sanayi sektörünün yõ1dõzõ daha da parlayacaktõr. Bu nedenle global krizin etkisi ile daralmõş olan üretim hacminin en azõndan kriz öncesi döneme ulaşmasõ; %60-65 düzeylerinde olan üretim kapasitesi kullanõmõnõn da %90'lara çõkmasõ beklenmektedir



4- İTHALAT PROJEKSİYONU:

Önümüzdeki 5 yõlda ithalat; satõş seyrinin artõsõna göre artacak olup, üretim artõşõ ile birlikte ithal girdiler de artacaktõr 5- TEKNOLOJİDE MUHTEMEL GELİŞMELER:

Bu sanayi sektöründeki makinelerin ekonomik ömrü 5-7 yõl arasõnda değişmektedir. Bu

bakõmdan önümüzdeki 5 yõlda, teknoloji gelişmelerine uyum sağlamak için kõsmen de olsa makinelerin yenilenmesi ve modernize edilmesi gerekebilecektir. 6- ÇEVREYE YÖNELİK POLİTİKALAR:

Üretim sürecinde, ekolojik dengeyi ve çevreyi olumsuz etkileyecek bir atõk ve çõktõ yoktur. Bu nedenle çevre ile uyumlu bir çalõşma söz konusudur. 7- DİĞER SEKTÖRLER VE YAN SANAYİ İLE İLİŞKİLER:

Nihai ürün üreten, girdilerini diğer sektörlerle iş münasebetleri ile gideren müesseselerde;

a) Enerji fiyatlarõnõn yüksek olmasõ, b) Hammadde fiyatlarõnõn istikrarsõzlõğõ, c) Kredi faizlerinin yüksek olmasõ gibi sorunlar yaşanmaktadõr.

Alõnabilecek önlemleri şu şekilde sõralayabiliriz:

a) Nihai ürün üreten ve girdi sağlayan diğer sektörlerin ve yan sanayinin rekabet ve gelişime açõk olmasõ için; hammadde fiyatlarõnõn dünya fiyatlarõ ile aynõ düzeye getirilmesi gerekir .

b) Enerji fiyatlarõnõn aynõ işi yapan (yurtdõşõ) firmalarõn kullandõklarõ enerji ile aynõ fiyata getirilmesi ve eşdeğer olmasõ gereklidir.

c) Kullanõlan döviz ve TL. yatõrõm kredi faizlerinin cazip duruma getirilerek devlet tarafõndan teşvik edilmesi gereklidir.

d) AB'de aynõ iş kolunda çalõşan işletmelere sağlanan teşviklerin aynõ şartlarla kendi firmalarõmõza da sağlanmasõ gereklidir .

e) Bu teşviklerin yatõrõmõn üretim safhalarõnda verilmesi temin edilmelidir. 8- UZUN DÖNEMDE (2001-2023) GELİŞMELER:

Gerek iç piyasada gerek dõş piyasada kalitede markalaşan firmalarõn ürettikleri mallarõn satõşõnda artõş olacaktõr. Çünkü milenyum yõlõnda tüketiciler daha bilinçli olacak ve daha ekonomik olan internet aracõlõğõ ile alõşveriş yapacaklardõr. Teknolojiyi takip eden ve yani az enerji az işçilik kullanarak kaliteli ve yüksek üretim yapan markalaşmõş firmalar rekabet edebileceklerdir.



C- PLANLANAN YATIRIMLAR :

Önümüzdeki dönemlerde sektörde planlanan yatõrõmlar modernizasyon ve komple yeni yatõrõmlardan oluşmaktadõr. En büyük şikayet, kayõtsõz veya eksik kayõtlõ çalõşmalara Devletin seyirci kalmaya devam etmesidir. Bu durum bir yandan haksõz rekabete yol açarken bir yandan da ticaret etiğini zaafa uğratmaktadõr. Daha fazla gecikmeden bu durumun önemine yakõşõr radikal önlemlerle çare bulunmalõdõr. Yüzde 15'i geçen kayõtsõz ekonomi, kayõt-içi çalõşanlar için haksõzlõk olarak yorumlanmaktadõr. Türkiye'nin AB'ne tam üyeliğinin gerçekleşme süreç ve gelişmelerine göre planlanan yatõrõm çalõşmalarõ mevcut olup, önceki yõllarda teşvik belgesi almõş yatõrõmlarõn realizasyonu devam etmektedir. D- SEKTÖRDE ÖNGÖRÜLEN AMAÇLAR İÇİN YAPILMASI GEREKENLER : a) İç ve dõş piyasada haksõz rekabetin önlenmesi ve bu konuda resmi kuruluşlarõn yardõmcõ

olmasõ, b) Sanayi enerjisinin ucuzlatõlmasõ, c) TSE tarafõndan ürün standardõnõn mecburi uygulamaya konulmasõ, d) Vergi indirimleri ve tespitlerin gerçekleştirilmesi. e) Bürokratik engellerin amacõna uygun olarak azaltõlmasõ, f) Enflasyon/Döviz makasõnõn ihracatõ olumsuz yönde etkilemesinin engellenmesi için ihracat

dövizine özel kur uygulamasõ, g) Yüksek KDV oranõnõn karlõlõklarõn tek haneli rakamlara indiği bir dönemde indirilmesi, h) İç ve dõş piyasada kalite ve fiyattan oluşan haksõz rekabetin kayõtlõ ekonomi tarafõndan daha

sõkõ kontrol eder hale getirilmesi, i) Banka kredi maliyetlerinin rekabet edilebilir seviyelere inmesi, j) Yurt dõşõ mağaza -fuar katõlõm desteği gibi endirek desteklerin yeterli seviyelere çõkartõlmasõ, k) KOBİ'lere sağlanan desteklerin diğer sanayi kuruluşlarõna da kullandõrõlmasõ, l) Yurt dõşõ tanõtõm ve pazarlama seyahat masraflarõnõn desteklenmesi, m) Döviz getirme süresinin uzatõlmasõ, n) Yurt dõşõ fuar desteği yanõnda yurt içi fuar desteği de sağlanmalõdõr.

TEKSTİL TERBİYESİ


Başkan :Dr.Işõk TARAKÇIOĞLU (Ege Üniversitesi) Raportör :Taha ÜLKER (Tekstil Terbiye Sanayicileri Derneği) Üyeler :Mehmet Ali İNCE Ali Osman KİLİTÇİOĞLU (Altõnyõldõz) Dr.Özcan ÖZENBAY (Ege Üniversitesi) Lütfi PAKER Hürol SARP (Tekstil Terbiyeci Sanayicileri Derneği) Doğan ÜNAL

Ersal YAZGAN

TEŞEKKÜR Sekizinci Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ hazõrlõklarõ çerçevesinde, Sanayimizin sorunlarõnõn açõkca ortaya konarak, çözüm yollarõnõn aranmasõna fõrsat veren başta Sayõn Başbakanõmõza, Sayõn Bakanõmõza, Sayõn Devlet Planlama Teşkilatõ Müsteşarõna ve DPT yetkililerine şükranlarõmõzõ sunarõz. Bu Raporun hazõrlanmasõna esas olan anket çalõşmalarõna maddi katkõlarõ nedeniyle Türkiye İşverenler Sendikasõ Başkan, Yönetim Kurulu Üyeleri ve Genel Sekreterine, anket formlarõnõn derlenmesi ve değerlendirilmesindeki çaba ve çalõşmalarõ nedeniyle Ege Üniversitesi Tekstil Araştõrma Merkezi öğretim üyeleri, çalõşanlarõ ve öğrencilerine, Türkiye Tekstil Terbiye Sanayicileri Derneği Başkan ve üyelerine, Trakya ve Çerkezköy Sanayiciler Dernekleri Başkan ve üyelerine değerli katkõlarõ nedeniyle teşekkür ederiz.



1. GİRİŞ Tekstil sanayii, ileri bilgi toplumu ülkelerde hiçbir zaman öncelikli sanayiler arasõnda yer almamaktadõr. Ama bu ülkeler tekstil teknolojisini geliştiren ve üreten ülkeler olma avantajõnõ da kullanarak, MFA, kota ve sözde gönüllü sõnõrlama uygulamalarõ gibi koruma önlemlerinin şemsiyesi altõnda, son 30-35 yõlda tekstil sanayilerine kendi mukayeseli üstünlüklerine (ucuz ve bol para, mükemmel eğitim-öğretim ve AR-GE) uygun bir yapõ kazandõrmõşlardõr. Sanayileşmeyi tamamlayõp bilgi toplumu olmak, çağ atlamak, Türkiye�nin de hedefi olduğuna göre, uzun vadede tekstil sanayii büyümeye devam ederken, lider (lokomotif) sanayii olma hüviyetini kaybedecektir. Gerek bilgi toplumu ülkeler, gerekse G.Kore ve Taiwan gibi yeni sanayileşmiş ülkeler, sanayileşmeye tekstil sanayii ile başlamõş ve zaman içerisinde geliştirdikleri tekstil makinalarõ ve kimyasallarõ sanayilerinin marş motoru etkisi sayesinde de makina, elektrik-elektronik ve kimya sanayilerinde daha hõzlõ büyüme sağlayarak, gerçek sanayileşmiş ülke olma sürecini kõsaltmõşlardõr. Türkiye�nin, tekstil sanayiini dõşa açõlma ve sanayileşmeyi hõzlandõrma politikasõnõn lokomotifi olarak seçmesi, G.Kore ve Taiwan ile yaklaşõk aynõ tarihlere rastlamasõna rağmen, Türkiye�nin geride kalmasõnõn nedeni: Türkiye Cumhuriyeti�nde uzun vadeli ve sağlõklõ bir tekstil politikasõnõn olmamasõ, bu sanayiye ve bu sanayinin eğitim-öğretim ve AR-GE�sine hiçbir zaman gereken önemin verilmemiş olmasõ ve dolayõsõyla yerli tekstil makinalarõ ve kimyasallarõ sanayilerinin gelişmesinin güdük kalmasõdõr. Tekstil Sanayiinin, sağladõğõ katma değer, istihdam ve özellikle ihracattaki payõ ile Türk ekonomisinin en önemli sanayi dalõ olduğu bir realitedir. Dolayõsõyla kõsa vadede öncelik, bu sanayinin acilen sağlõğõna kavuşmasõnõ sağlamak olmalõdõr. Uzun vadede Türkiye�nin kaybettiği zamanõ kazanmak için, bir taraftan geleceğin sanayi, bilgi ve hizmet sektörlerinin eğitim-öğretim ve AR-GE�sine önem verilir, altyapõsõ oluşturulurken; Diğer taraftan da bugünün realitesi tekstil sektörünün eksikliklerini acilen giderip, bu sektörün sağlõklõ bir yapõ kazanmasõnõ sağlamak gerekmektedir. Başarõ için, tekstil sanayii hem büyümeli ve güçlenmeli, hem de bu sanayinin ekonomideki yeri göreceli olarak azalmalõdõr. Tekstil sanayiini ihmal ederek, küçülterek, zayõflatarak, yalnõzca geleceğin sanayi, bilgi ve hizmet sektörlerine öncelik tanõmak, önem vermek, gerçekleri redetmek, yeni krizlere davetiye çõkarmak demektir. Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii�nin ucuz fiyatõ nedeniyle rekabet şansõna sahip olunabilen sõradan mallar üretmek ve fason üretim yapõp ihraç etmekten ziyade, katma değeri yüksek, kaliteli, yenilik-yoğun özgün mallarõn üretim ve pazarlamasõna yönelmesi gerektiği hususunda tüm ilgililer hemfikirdir. Bu kapsamda, hambezi alõp kaliteli ve modaya uygun görünüm, tutum ve özelliklerde kumaş yapan tekstil terbiye sanayiinin önemi, orta ve uzun vadede daha da artacaktõr.



2. MEVCUT DURUM ve SORUNLAR 2.1. MEVCUT DURUM 2.1.1.DÜNYADAKİ DURUM Dünya�daki tekstil tüketimi, nüfus ve zenginlik (kişi başõna düşen G.S.M.H.) artõşlarõyla artmaktadõr. 1990�lõ yõllarda nüfus artõşõna bağlõ olarak tüketim artõşõ, belirgin şekilde daha fazla olmuştur. 1990�lõ yõllarõn ilk yarõsõnda çöken COMECON (eski Doğu Bloku) ülkelerinin geçiş dönemi sõkõntõlarõ, son yõllarõnda da Uzakdoğu ve Rusya Krizi ile Avrupa�daki resessiyon nedeniyle Dünya tekstil ve konfeksiyon ürünleri tüketimi, tahminlerin altõnda bir gelişme göstermiştir. Talep artõşõndaki bu yavaşlamaya karşõlõk, yatõrõmlar yeterince yavaşlamayõnca, Dünyada önemli bir arz (kapasite) fazlalõğõ ortaya çõkmõş, rekabet artmõş, kârlõlõk iyice azalmõştõr. Bu durum 1997 yõlõnda Uzakdoğu�da yaşanan krizle birleşince, bu ülkelerin inanõlmaz fiyatlarla yaptõklarõ ihracatlar, Türkiye gibi milli sanayiini korumaktan aciz ülkeler tekstil sanayileri için büyük bir tehlike oluşturmuştur. VII. B.Y.K.P. döneminde Dünya�daki pamuk tüketimi bir türlü 20 Milyon ton�u geçememiş, bu arada petrol krizlerinden sonra duraklayan sentetik (özellikle poliester) elyaf ve iplik üretim ve tüketimi ise yeniden patlamõştõr. Sonuç olarak pamuk elyafõnõn 1994 yõlõnda % 45 civarõnda olan oranõ, 1999 yõlõnda % 36�ya düşmüştür. B.Avrupa ülkeleri konfeksiyon sanayiinin Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine relokalizasyonu daha da artarken, tekstil sanayiinin relokalizasyonu beklenen hõzda ve ölçekte gerçekleşmemiştir. 1970�li yõllardan beri anlatõlan Avrupa ve Amerika�da tekstil sanayiinin ölmekte olduğu masalõ yine gerçekleşmemiş, AB Dünya�nõn tekstil (iplik, kumaş) ihracatõ, en yüksek fazlalõk veren ülkeler grubu olmaya devam etmiştir. Çekistan, Macaristan, Polonya, Slovenya ve Slovakya gibi Orta Avrupa ülkelerindeki tekstil işçi ücretleri Türkiye�yi geçmiş, Doğu Avrupa ülkelerinin rekabeti önem kazanmaya başlamõştõr. Çevre koruyucu önlemlerin maliyetleri çok artõrmasõ ve başta Taiwan ve G.Kore olmak üzere bazõ Uzakdoğu ülkelerinin boyarmadde, tekstil yardõmcõ maddeleri ve tekstil terbiye makinelerini çok daha ucuza üretip satabilmeleri sonucu, Avrupa Tekstil Terbiye Sanayiinin rekabet gücü bir miktar gerilemiştir.



2.1.2. TÜRKİYE�DEKİ DURUM

1992-1997 Döneminde bilinçsiz ve aşõrõ kapasite yaratõcõ tekstil (bu arada tekstil terbiyesi) yatõrõmlarõ patlamõş ve bu durum 1998 yõlõnda pazar daralmasõyla birleşince sektör bugüne kadar yaşadõğõ en ciddi krize girmiştir. Global kriz ve en büyük müşterimiz olan AB�de yaşanan ressesiyonun sonucu olarak ihracat artõşõ hõz kesmiş (Tekstil ve Konfeksiyon ihracatõ 1995-1998 Döneminde sadece % 25 artmõş), hatta 1999 yõlõnda % 6 kadar düşmüştür. Bu arada 1998 ve 1999 yõllarõnda: -Ekonomik kriz ve enflasyonu düşürme önlemleri sonucu yurtiçinde büyük kitlenin (orta direğin) alõm gücünün azalmasõ; -Bavul ticaretinin (Laleli Pazarõnõn), çökme mertebesinin küçülmesi; -Dahilde İşleme Rejimi (D.İ.R.) kapsamõnda Asya ülkelerinden gelen ve önemli bir kõsmõ kayõtdõşõ olarak iç piyasada satõlan dampingli kumaş ve iplik ithalatõnõn patlamasõ sonucu, iç piyasada çok önemli bir talep daralmasõ yaşanmõştõr. Komisyonumuz, Türk Tekstil Terbiye Sanayiinin mevcut durumunu, sorunlarõnõ ve Terbiye Sanayicilerinin gelecek için beklentilerini, planlarõnõ ve öngördükleri amaçlara ulaşõlabilmesi için neler yapõlmasõ gerektiği hakkõndaki önerilerini toplayabilmek için, geniş kapsamlõ bir anket çalõşmasõ yapmõştõr. Türkiye Tekstil Terbiye Sanayicileri Derneği, Türkiye Tekstil Sanayii İşverenler Sendikasõ, T.O.B.B., çeşitli illerdeki Sanayi ve Ticaret Odalarõ, Trakya ve Çerkezköy Sanayiciler Dernekleri ve çeşitli boyarmadde ve kimyevi madde üretici ve satõcõlarõndan temin edilen adreslere göre Türkiye�de irili ufaklõ 407 tane müstakil olarak veya entegre tekstil tesisi bünyesinde çalõşan tekstil terbiye işletmesi (dairesi) mevcuttur. 2000 Yõlõ başõ itibariyle bu işletmelerin 34 tanesi kapalõdõr. Faal durumdaki 373 işletmenin 274 tanesi (% 73,5�uğu) anket sorularõna cevap vermiştir. Anket sonuçlarõ değerlendirilirken, alõnan cevaplarõn tutarsõz olanlarõ, ortalamalardan büyük sapmalar gösterenleri değerlendirme dõşõ bõrakõlmõştõr. Dolayõsõyla bu raporda verilen rakamsal değerlerde yanõlma payõnõn ± % 10�dan az olduğu kesindir. 2.1.2.1. MEVCUT KAPASİTE ve KAPASİTE KULLANIMI Anket çalõşmalarõ sõrasõnda yapõlan tespitlere göre: Türkiye�de mevcut terbiye işletmesi sayõsõ : 407 (% 100) Faal işletme sayõsõ : 373 (% 91,6) Kapalõ işletme sayõsõ : 34 (% 8,4) Yaşanan kriz nedeniyle son 1-2 yõl içerisinde Türkiye�deki mevcut tekstil terbiye işletmelerinin % 8,4�ü kapanmõştõr (faaliyetlerini durdurmuşlardõr). Buna karşõlõk son 2 yõlda 16 tane de yeni tekstil terbiye işletmesi devreye girmiştir.



Tekstil Terbiye İşletmelerinin Coğrafi Dağõlõmõ ______________________________________________________

Trakya (Çorlu, Çerkezköy ağõrlõklõ) 107 % 28,7 İstanbul 51 % 13,7 Marmara Bölgesi Anadolu yakasõ(Bursa ağõrlõklõ) 103 % 27,6 Ege Bölgesi (Denizli, İzmir, Uşak ağõrlõklõ) 59 % 15,8 Diğer Anadolu (Adana, İçel, G.Antep,K.Maraş, 53 % 14,2 Malatya, Kayseri ağõrlõklõ) Tüm Türkiye 373 % 100,0 ___________________________________________________________ Tekstilin diğer alt sektörlerinden farklõ olarak, tekstil terbiye sanayiinde faal işletmelerin % 70�i Marmara Bölgesinde toplanmõştõr. Marmara ve Ege Bölgeleri dõşõnda kalan tüm diğer bölgelerdeki terbiye işletmeleri ise toplamõn sadece % 14,2�sini oluşturmaktadõr. Marmara ve biraz da Ege Bölgesindeki bu yoğunlaşmanõn nedeni, terbiye sanayiinin en önemli müşterisi olan Türk Konfeksiyon Sanayii�nin % 70�inden fazlasõnõn İstanbul�da ve % 15 kadarõnõn Ege Bölgesinde yoğunlaşmõş olmasõdõr. VII. B.Y.K.P. için hazõrlanan Özel İhtisas Alt Komisyonumuz raporunda 1992 yõlõ için kurulu terbiye kapasitesi: Pamuklu, viskon dokuma (karõşõmlar dahil) 530.000 ton/yõl Pamuklu örme (karõşõmlar dahil) 200.000 ton/yõl Yünlü kumaş ? Sentetik ? İplik Boya 50.000 ton/yõl olarak tahmin edilmiştir. Aşağõdaki tabloda 1992 yõlõ için bu rakamlarõn revize edilmiş şekilleri yer almaktadõr. __________________________________________________________________________ Kurulu Kapasiteleri (ton/yõl) 1991 1992 1999 1992/1999 1991/1999 Değişimi Değişimi __________________________________________________________________________ Dokuma kumaş (düz beyaz ve boya) 500.000 906.144 + % 81,2 Örme kumaş (düz beyaz ve boya) 300.000 508.925 + % 69,6 Basma (dokuma ve örme kumaş) 50.000 303.818 + %102,5 Elyaf-tops ve iplik boyama 120.000 222.194 + % 85,2 Parça boyama 15.000 29.319 + % 95,4 TOPLAM 875.407 1.075.000 1.970.400 + % 83,3 +% 125,1 ___________________________________________________________________________ 1992-1999 yõllarõ arasõnda Türkiye'deki kurulu terbiye kapasitesi % 83,3 artmõştõr. Hele 1992 yõlõndaki % 22,8'lik artõş da dahil edilerek 1991 yõlõ ile 1999 yõlõ kurulu kapasiteleri karşõlaştõrõldõğõnda, son 8 yõlda % 125,1'lik bir kapasite artõşõ meydana geldiği görülmektedir.



Atõl vaziyette duran, iş ve para olduğunda her an çalõştõrõlabilecek 34 tesisin kurulu kapasiteleri de (34x5.285 ≈ 180.000 ton/yõl) göz önüne alõndõğõnda Türkiye'deki gerçek kurulu kapasitenin 2.150.000 ton/yõl ve son 8 yõldaki kurulu kapasite artõşõnõn da % 145,6 olduğu görülmektedir. Bu kapasite artõşõnõn bir kõsmõ mevcut işletmelerin kurulu kapasitelerini artõrmalarõndan ileri gelmekteyse de, önemli bir kõsmõ da yeni işletmelerin kurulmasõndan ileri gelmiştir (Faal işletmelerin % 47,1'i 1991'den sonra kurulmuştur). Türkiye'deki Terbiye İşletmelerinin Kuruluş Yõllarõna Göre Dağõlõmõ 1925-1950 Yõllarõ Arasõ % 2,5 1951-1960 Yõllarõ Arasõ % 8,4 1961-1970 Yõllarõ Arasõ % 1,3 1971-1980 Yõllarõ Arasõ % 11,8 1981-1990 Yõllarõ Arasõ % 29,0 1991-1999 Yõllarõ Arasõ % 47,1 Kurulu Terbiye Kapasitelerinin Son 3 Yõldaki Değişimi _____________________________________________________ Kurulu Kapasiteleri 1997 1998 1999 1997/1999 Değişimi __ Dokuma kumaş (düz beyaz ve boya) 830.000 869.177 906.144 + % 9,2 Örme kumaş (düz beyaz ve boya) 454.478 479.023 508.925 + % 12,0 Basma (dokuma ve örme kumaş) 281.491 296.830 303.818 + % 7,9 Elyaf-tops ve iplik boyama 203.575 218.080 222.194 + % 09,1 Parça boyama 30.202 29.090 29.319 + % 2,9 TOPLAM 1.799.746 1.892.220 1.970.400 + % 9,5 __________________________________________________________________ 1998 ve 1999 yõllarõnda faaliyetlerini durduran 34 işletmede mevcut kurulu kapasite hiç nazar-õ dikkate alõnmadõğõnda 1997/99 yõllarõ arasõnda terbiye kapasitesinin sadece % 9,5 arttõğõ görülmektedir. Hele 1997 yõlõnda faal olup 1999 yõlõnda kapalõ olan işletmelerin yaklaşõk 180.000 ton/yõl�lõk kurulu kapasiteleri, faal olduklarõ 1997 yõlõ için gözönüne alõnõp, kapalõ olduklarõ 1999 yõlõ için alõnmazsa, bu taktirde 1997/99 döneminde yapõlan kapasite artõrõcõ yatõrõmlarõn (170.654 ton/yõl), aynõ dönemde gayri faal hale gelen kurulu kapasiteden (180.000 ton/yõl) daha az olduğu görülmektedir. Kapasite Kullanma Oranlarõ (K.K.O. %) ____________________________________________________ ______________ 1992 1997 1998 1999 1999* _____________________________________________________________________ Entegre İşletmelerde 81,1 72,8 70,3 73,9 Fason işletmelerinde 82,5 64,3 59,4 56,5 Baskõ işletmelerinde ? 62,2 56,4 51,3 Türkiye ortalamalarõ 81,7 67,5 62,6 61,2 56,0 _____________________________________________________________________ * Kapalõ olan işletmelerdeki kurulu kapasite de göz önüne alõndõğõnda



1992 yõlõnda % 80'in üzerinde olan K.K.O.'larõ 1999 yõlõnda % 61'e düşmüştür. Hele şu anda mevcut, fakat çalõşmayan 34 işletmedeki 180.000 ton/yõl'lõk kurulu kapasite de göz önüne alõnõrsa % 56'ya düşmüştür. Önemli olan iki husus: - K.K.O.'larõnõn fason işletmelerde entegre tesislere nazaran çok daha fazla (% 56,5'a) düşmüş olmasõ; - Baskõ işletmelerindeki K.K.O. azalmasõnõn da boya ve genel olarak terbiyedeki azalmadan çok daha fazla olmasõdõr. Sonuç olarak, son 7-8 yõl içerisinde tekstil terbiyesinde gereğinden fazla yeni işletme kurulmuş, gereğinden fazla kapasite artõşõ meydana gelmiş ve talebin de (yanlõş olarak) ümit edildiği gibi büyümemesi üzerine, işletmelerin % 8,4'ü faaliyetlerini tamamen durdurmuş, geri kalanlarõn ortalama K.K.O. da % 61'e düşmüştür. 2.1.2.2. ARZ-TALEP Yukarõda belirtildiği gibi, özellikle 1992-1997 yõllarõ arasõnda yapõlan plansõz ve aşõrõ kapasite artõrõcõ yatõrõmlar sonucu, şu anda tekstil terbiye sanayiinde çok büyük bir arz fazlasõ vardõr. Diğer taraftan, tekstil terbiye sanayiinin en büyük müşterisi olan Türk Konfeksiyon Sanayiinin ihracat artõşõnõn yavaşlamasõ, hatta 1999 yõlõnda gerilemesi ve Türk Konfeksiyon Sanayiinin D.İ.R. kapsamõnda kumaş ithalatõnõ iyice artõrmasõ, AB ile Gümrük Birliğine girildikten sonra AB'den gelen kumaş ve konfeksiyon ürünleri ithalatõnõn artmasõ, AB ile Gümrük Birliğine girildikten sonra düşük oranlõ ortak gümrük tarifelerinin uygulanmasõ nedeniyle üçüncü ülkelerden giren kumaş ve konfeksiyon ürünleri ithalatõnõn artmasõ, ekonomik kriz nedeniyle orta direğin alõm gücünün düşmesi, bavul ticaretinin iyice azalmasõ gibi nedenlerle 1998 ve 1999 yõllarõnda talepte de artõş yerine, daralma meydana gelmiştir. 1998-1999 yõllarõnda tekstil terbiyesi sanayii de, tüm tekstil sanayii gibi ciddi bir kriz yaşamõştõr ve bu krizin en önemli nedeni arz-talep dengesinin bozulmasõdõr. 2.1.2.3. TEKNOLOJİ Terbiye İşletmelerindeki Makinalarõn Yaş Dağõlõmõ ______________________________________________________ ______________ 1-5 Yaş Arasõ 5-10 Yaş Arasõ 10 Yaşõndan Büyük (%) (%) (%) _____________________________________________________________________ Entegre İşletmelerde 49,40 27,46 23,14 Fason işletmelerinde 57,41 26,78 15,81 Türkiye ortalamalarõ 53,93 27,00 19,07 _____________________________________________________________________



Tekstil terbiye sanayii, Türk Tekstil Sanayiinin diğer alt sektörleri ve Konfeksiyon Sanayii gibi, pamuklu ağõrlõklõdõr: Terbiye İşletmelerinin, Terbiye Edilebilen Elyaf Cinsine Göre Gruplandõrõlmasõ ______________________________________________________________________ Elyaf Cinsi Toplam T.İşletmelerinin ______________________________________________________________________ Pamuklu ve karõşõmlarõnõ terbiye edebilen işletmeler % 75'i Viskon ve karõşõmlarõnõ terbiye edebilen işletmeler % 51,6'sõ Sentetik ve karõşõmlarõnõ terbiye edebilen işletmeler % 58,5'i Yünlü ve karõşõmlarõnõ terbiye edebilen işletmeler % 13,7'si ______________________________________________________________________ Terbiye işletmelerinin büyük kõsmõ kumaş terbiyesi (beyaz, boyalõ, baskõlõ) yapmaktadõrlar. Terbiye İşletmelerinin Terbiye Edilen Ürün Cinsine Göre Gruplandõrõlmasõ ______________________________________________________________________ Elyaf Cinsi Toplam T.İşletmelerinin ______________________________________________________________________ Dokuma Kumaş Terbiyesi Yapabilen İşletmeler % 55,5'i Örme Kumaş Terbiyesi Yapabilen İşletmeler % 53,8'sõ İplik Terbiyesi Yapabilen İşletmeler % 23,2'si Elyaf-tops Terbiyesi Yapabilen İşletmeler % 8,9'u Parça Boyama ve Yõkamasõ Yapabilen İşletmeler % 8,9'u ______________________________________________________________________ Terbiye edilen kumaşlarõn büyük kõsmõ boyanmaktadõr. Kurulu kapasitenin (Yünlüler hariç): % 60'õ Boyama, % 29,2'si Beyaz ve İpliği boyalõ terbiyesi, % 17,8'i Baskõ için uygundur. Baskõda K.K.O.'larõ boyama ve düz beyaza nazaran daha düşük olduğu için, üretimin ise sadece % 15'i baskõ kumaştõr. 2.1.2.4. REKABET EDEBİLİRLİK Tekstil terbiye sanayiinde rekabet edebilirliğinin yüksek olmasõ için: -İstenen kalitenin -En ucuza ve -Vaktinde gerçekleştirilebilmesi gerekmektedir.



Türk Tekstil Terbiye Sanayii şu anda, en büyük müşterisi olan Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinde istenilen kalitede üretimi gerçekleştirebilecek altyapõ, bilgi birikimi ve tecrübeye sahiptir. Bu husus sanayinin önemli bir avantajõdõr. Kurulu kapasitenin büyüklüğü ve K.K.O.'larõnõn düşüklüğü nedeniyle terbiye sanayinin siparişleri vaktinde gerçekleştirme hususunda da ciddi bir sorunu yoktur, hatta hõzlõ servis ve termin tutturma sektörün avantajõdõr. Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinin pamuklu ağõrlõklõ olmasõ ve siparişlerin yõl boyunca eşit dağõlmayõp, sezonsal olarak yoğunlaşmasõ sonucu yaşanan bazõ sorunlar, gerek terbiye, gerekse konfeksiyon sanayiinde yapõlacak organizasyon geliştirmeleri ile giderilebilecek boyuttadõr. Türk Tekstil Terbiye Sanayiinin rekabet gücünü azaltan en önemli sorun, son yõllarda bazõ maliyet kalemlerinde meydana gelen aşõrõ artõşlar ve bunun sonucu olarak fiyat tutturmada yaşanan zorluklardõr. Buna ilaveten kayõtdõşõ ekonominin (kaçak işçi çalõştõran, arõtma tesisi olmayan, fatura kesmeyen işletmelerin, D.İ.R. kapsamõnda Türkiye'ye KDV'siz olarak giren dampingli Uzakdoğu kumaş ve mamullerinin iç piyasada faturasõz olarak satõşõnõn) yarattõğõ haksõz rekabet ortamõyla, nakit akõşõndaki bozulmalar da, namuslu ve ciddi kuruluşlarõn rekabet gücünü azaltan diğer olumsuz etkenlerdir. Türkiye'de mevcut faal 367 terbiye işletmesinin: Entegre işletmeler % 46,7 Fason terbiye işletmeleri % 53,3 'üdür. Terbiye işletmelerinin çoğunluğu KOBİ kapsamõna girmeyen, fakat tek başlarõna çok da büyük olmayan işletmelerdir: ______________________________________________________________________ Çalõşan Sayõsõ Bu işletmelerin toplam içerisindeki oranõ ______________________________________________________________________ 1-50 % 18,58 51-100 % 28,76 101-200 % 29,65 201-300 % 12,83 301-400 % 6,20 401-500 % 3,98 ______________________________________________________________________ Yukarõdaki tabloda görüldüğü gibi terbiye işletmelerinin % 58,4'ü 51-200 işçinin çalõştõğõ orta büyüklükte işletmelerdir. Anket sonuçlarõna göre faal vaziyetteki 373 terbiye işletmesinde 51.500 kişi çalõşmaktadõr. Ancak bazõ firmalarõn haksõz rekabet yaratan kaçak işçi çalõştõrma durumu ve entegre işletmelerin yalnõz terbiye dairesinde çalõşan işçi sayõsõnõ bildirip, laboratuvar, atelyeler, over-head ve benzeri kõsõmlardan terbiye dairesine düşen payõ bildirmedikleri göz önüne alõnõrsa, komisyonumuz bu rakamõn 60.000'in üstünde, hatta 70.000 civarõnda olabileceği görüşündedir.



Orta tonda bir boyama ele alõndõğõnda maliyetlerin oluşumu: Ücretler % 25-35 Boya ve Kimyasal Madd. % 20-24 Enerji (Elektrik+Isõ) % 10-15 Su+Atõk Su % 2- 5 Diğer (Finansman ve amortisman dahil) % 25-35 şeklindedir. Maliyetler içerisinde son yõllarda boyarmadde ve kimyasal maddelerin oranõ düşmüş; Suyun ve ücretlerin oranõ biraz, finansman ve enerjinin oranõ ise çok artmõştõr. İşçilik: ITMF'in Mart 1999 tarihi itibariyle büyük tekstil üreticisi 2 Kalkõnmakta Olan (Endonezya, Hindistan), 2 Eşik (Brezilya, Türkiye), 1 Yeni sanayileşmiş (G.Kore) ve 2 Bilgi Toplumu (ABD, İtalya) ülke için yaptõğõ maliyet karşõlaştõrmalarõnda verilen herşey dahil (giydirilmiş) işçi saat ücretleri şöyledir: İşçi Saat Ücretleri ($/Saat) Karşõlaştõrmasõ ___________________________________________________________ Ülkesi Düz İşçi Kalifiye İşçi Usta ___________________________________________________________ Endonezya 0,15 0,23 0,55 Hindistan 0,72 0,80 1,05 Brezilya 1,22 1,62 3,40 TÜRKİYE 1,59 2,13 2,95 G.Kore 2,64 3,80 5,67 A.B.D. 10,60 12,00 14,75 İtalya 17,80 18,30 20,25 ___________________________________________________________ Kaynak. ITMF Türkiye Tekstil İşverenleri Sendikasõ'na bağlõ işletmelerde çalõşan işçilerin yõllõk maliyetleri 7500 $, çalõşma saatleri toplamõ da 2400 saat olduğuna göre, saat ücreti 3 $'õn biraz üzerindedir. Sigortasõz, vergisiz, kaçak çalõştõrõlan (giydirilmiş ücret=net ücret olan) işçilerde bu rakam 1 $/saat'e kadar düşebilmektedir. Özellikle Ege ve diğer Anadolu bölgelerindeki işletmelerde 1,5-2,5 $ arasõnda değişen saat ücretleri, başta İstanbul olmak üzere Marmara Bölgesinde de 2,5-3,5 $ arasõnda değişen saat ücretleri daha yaygõndõr. Buna göre Türkiye'deki ücretler, Güney ve Güney Doğu Asya'daki (Çin dahil) büyük tekstil üreticisi ülkelerin 0,2-1 $/saat arasõnda değişen ücretlerinin 3-10 katõ kadar daha yüksek, fakat zengin B.Avrupa ülkeleri, Japonya ve ABD'deki 12-20 $/saat arasõnda değişen ücretlerin ise sadece 1:4-1:7'si (% 25-15'i) kadardõr.



1999 yõlõ itibariyle 1.200.000 ton�luk (2,5 Milyar $�lõk) bir üretim gerçekleştiren Tekstil Terbiye Sanayinin bu üretimi bazõ işletmelerde 12�şer saatlik 2 ekip ile 3 vardiya çalõşan 60.000 kişiyle (yani 80.000 kişi muadiliyle) sağladõğõ kabul edildiğinde, kişi başõna yõllõk üretimin 15.000 kg ve kişi başõna sağlanan yõllõk cironunda 30.000-35.000 $ civarõnda olduğu ortaya çõkmaktadõr. Bu rakam B.Avrupa, Japonya ve ABD'ne nazaran çok düşüktür. Bu nedenle bu ülkelerdeki işçi saat ücretlerinin Türkiye'deki ücretlerin 4-7 katõ (% 300-600 daha yüksek) olmasõna rağmen, Türkiye'de maliyetler içerisindeki % 25-35 olan işçilik payõ, bu ülkelerde de sadece % 30-40'dõr. Bu da açõk bir şekilde göstermektedir ki, Türkiye'de işçiliğin maliyetler içerisindeki payõnõn yüksek olmasõnõn en önemli nedeni, Türkiye'de işçi saat ücretlerinin yüksek olmasõ değil, işçi verimliliğinin veya daha doğrusu işçi başõna sağlanan yõllõk cironun düşük olmasõdõr. İşçi başõna sağlanan yõllõk ciro: -İşçi verimliliğinin (üretim miktarõ ve kalite olarak) -Kullanõlan teknolojinin gelişmişliğinin (hõzõnõn, otomasyon derecesinin, sağladõğõ kalitenin) -Yapõlan işin birim fiyatõnõn -Kapasite Kullanma Oranõnõn bir bileşkesidir. Dolayõsõyla bu rakamõn düşük olmasõnõ sadece işçi verimliliğinin düşük olmasõna bağlamak yanlõştõr. Bir örnek verilecek olursa, aynõ makine parkõ ve işçi kadrosuyla, aynõ kalitede ve fiyatta işler yapõlmaya devam edilse ve şu anda % 61 olan K.K.O. % 91,5'a çõksa, işçi başõna yõllõk ciro % 50 artõşla 45.000-52.500 $'a çõkacak, maliyetler % 10 kadar azalacak ve ücretlerin maliyet içerisindeki % 25-35 olan payõ da % 18-28'e düşecektir. Boyarmadde ve Kimyevi Maddeler: VII. B.Y.K.P. Döneminde, boyarmadde ve kimyasal maddelerin maliyetler içerisindeki payõ önemli ölçüde düşmüştür. Bunun nedeni ise, Türkiye'deki boyarmadde ve kimyevi madde fiyatlarõnõn düşmesidir. Türkiye'nin 1995 yõlõnda ithal ettiği tüm boyarmaddelerin üst üste ortalama fiyatõ 11,90 $/kg, boyarmadde ithalatõmõzõn değer olarak % 50'sinden fazlasõnõ oluşturan reaktif boyarmaddelerin ortalama fiyatõ da 13,22 $/kg iken; Bu rakamlar 1999 yõlõnda tüm boyarmadde ithalatõ için 8,20 $/kg'a,reaktif boyarmaddeler için de 8,28 $/kg'a düşmüştür (Yerli reaktif boyarmaddelerin fiyatlarõ da ortalama 4-5 $/kg civarõndadõr). Boyarmadde fiyatlarõnõn ucuzlanmasõnõn nedenlerine gelince: - Pahalõ B.Avrupa boyarmaddeleri ithalatõnõn yerini ucuz Asya boyarmaddelerine bõrakmaya başlamasõ (Türkiye'nin en fazla reaktif boyarmadde ithal ettiği ülkeler sõrasõyla: Almanya, Taiwan, Hindistan, G.Kore ve İsviçre'dir. - Ucuz Asya boyarmaddeleriyle rekabette zorlanan B.Avrupa ülkelerinin, yeni yapõlanmalara gidip (Eski Bayer, Hoechst, BASF, ICI Zeneca'nõn birleşmesiyle oluşan yeni Alman Şirketi



Dünya boyarmadde pazarõnõn 1/5'ine sahiptir), üretimlerinin hamballõk kõsmõnõ Asya ve bazõ G.Amerika ülkelerine kaydõrarak fiyatlarõnõ önemli ölçüde düşürmeleri, - Yerli boyarmadde üretiminin artmasõdõr (1992 yõlõnda 1690 ton olan asit, direkt, kükürt ve reaktif boyarmadde üretimine, dispers ve küp boyarmaddeleri üretimi de dahil olarak, 2000 yõlõ için öngörülen toplam üretim 5200 ton'a çõkmõştõr). Tekstil yardõmcõ maddelerinin (kimyevilerinin) fiyatlarõnõn düşmesinde ise, Türkiye'deki üretimin miktar ve kalite olarak artõşõnõn rolü büyüktür. Türkiye'nin Tekstil ve Deri Boyarmaddeleri İthalatõ __________________________________________________________________ 1992 1998 Boyarmadde sõnõfõ Miktarõ Değeri Miktarõ Değeri (ton) (x 1000 $) (ton) (x 1000 $) Reaktif 4.925 83.208 14.624 136.870 Kükürt 2.802 8.157 4.504 7.768 Dispers 1.831 28.092 2.798 27.206 Bazik 1.555 20.390 1.968 22.832 Küp (vat) 1.163 24.191 1.598 25.252 Asit 1.070 18.384 2.211 25.349 Direkt 729 8.975 721 5.699 Pigment 1.755 24.032 2.279 26.433 TOPLAM 15.830 215.429 30.703 277.409 _____________________ Kaynak. DIE Türkiye'deki Tekstil Boyarmaddeleri Üretimi ve İhracatõ ____________________________________________________ ________________ Üretim (ton) İhracat (1998 yõlõ) Boyarmadde sõnõfõ 1992 2000 Miktar (ton) Değer (x1000$) Asit + Direkt 1.520 600 271 1.702 Reaktif 170 3.000 229 994 Kükürt 220 600 85 183 Küp (Vat) -- ? 140 648 Dispers -- 1.000 448 2.561 TOPLAM 1.910 5.200 1.173 6.088 ______ Kaynak. Tekstil Boyarmaddeleri Özel İhtisas Alt Komisyonu Enerji: Türkiye'de enerjinin maliyetler içerisindeki payõ, B.Avrupa ve ABD'dekinden daha yüksektir ve bu pay son dönemde daha da artmõştõr. Bu durumun 2 nedeni vardõr: -Gerek elektrik enerjisi, gerekse õsõ enerjisi (doğal gaz, LPG, fuel-oil) fiyatlarõ Türkiye'de birçok zengin sanayileşmiş ülkedekinden bile daha yüksektir. Bir de kesintiler (elektrik ve doğal gazda)



sõrasõndaki zararõ azaltmak için alõnan önlemler (kombine kazanlar, jeneratörler) maliyetleri daha da artõrmaktadõr. Bu önlemler alõnmazsa bu sefer de üretimin aksamasõ ve bozulmasõ nedeniyle yaşanan zarar çok daha büyük olmaktadõr. - Türkiye'de terbiye işletmelerinde özgül õsõ enerjisi tüketimi, A.B.D. ve B.Avrupa ülkelerindekine nazaran daha yüksektir. Enerji tasarrufu ve enerji geri kazanõmõ çalõşmalarõ yetersizdir. Terbiye işletmelerindeki BUHAR KAZANLARININ: % 4,6'sõ Kömürlü % 40,8'i Fuel-oilli % 23,4'ü Doğal-gazlõ % 9,2'si LPG'li % 22,2'si Kombine kazanlardõr. Terbiye işletlemelerinin % 70'inin doğal gaz bulunan Marmara Bölgesinde kurulu olmasõna rağmen, buhar kazanlarõnõn sadece % 45,6'sõnõn (1992 yõlõnda bu oran % 32,5 idi) tek başõna veya kombine doğal gazlõ kazan olmasõ, doğal gaz yetersizliğinin bir sonucudur. Doğal gaz gitmeyen Ege ve diğer bölgelerdeki terbiye işletmeleri, bu durumun kendilerini Marmara Bölgesindeki işletmeler karşõsõnda mağdur ettiğini belirterek, Devletin sebep olduğu bu haksõz rekabet durumunun, yine Devlet tarafõndan giderilmesini (örneğin doğal gaz olmayan bölgelerdeki LPG'nin, kalori değerlerine göre doğal gazla aynõ fiyata verilmesi sağlanarak) talep etmektedirler. Tekstil terbiye işletmeleri õsõ enerjisi de (buhar da) tükettiklerinden, ko-jenerasyon için son derece uygundurlar. Fakat ankete cevap veren işletmelerin sadece 18 tanesinde ( % 7'sinde) ko-jenerasyon vardõr. Su ve Atõk Su: Terbiye sanayii önemli bir su tüketicisidir. Su olmadan terbiye sanayii olmaz. Ankete cevap verenlerin su tüketimiyle ilgili cevaplarõ çeşitli nedenlerle her zaman doğru olmayabilmektedir. Bu nedenle ortalamaya nazaran ± % 50'den fazla sapma gösteren değerler elemine edilerek yapõlan bir değerlendirmeye göre: 1 kg örgü kumaşõn terbiyesi için kullanõlan ortalama su miktarõ 113 l 1 kg dokuma kumaşõn terbiyesi için kullanõlan ortalama su miktarõ 131 l'dir. Yanõlma payõ ± % 10'dan fazla olabilmek şartõyla, terbiye sanayiinin şu andaki günlük su tüketimi 350.000 m3 (ton) civarõndadõr ve sanayi tam kapasite çalõştõğõnda bu rakam 600.000 ton'u geçecektir (4 kişilik bir ailenin ayda 15-20 m3 su tükettiği kabul edildiğinde, bu 4-5 milyonluk bir nüfusun su tüketiminden daha yüksek bir rakamdõr). Terbiye Sanayii orta düzeyde bir su kirleticisidir ve terbiye sanayiinin atõk sularõ, esasõnda tehlikeli olmayan renk dõşõnda kolaylõkla arõtõlabilmektedir. Terbiye sanayii, kullandõğõ suyun büyük



kõsmõnõ yeraltõ su kaynaklarõndan kendi imkanlarõyla sağlamaktadõr. Yüksek olan su+atõk su maliyetinin çok büyük bir kõsmõnõ arõtma giderleri oluşturmaktadõr. Bu nedenle arõtma tesisi olmayan veya göstermelik olarak kurulmuş arõtma tesislerini çalõştõrmayan işletmeler: - Çevre kirlenmesine, - Yurtdõşõnda Türkiye'nin geri kalmõş bir ülke imajõna sahip olmasõna, - Haksõz rekabete neden olarak ülkemize ve namuslu, bilinçli sanayicilerimize büyük zarar vermektedirler. Amortisman - Sermaye Faizi: Bu sabit gider kalemlerinin payõnõn Türkiye'de, B.Avrupalõ rakiplerimizden yüksek olmasõnõn 3 nedeni vardõr: - Yerli tekstil terbiye makineleri sanayiinin yeterince gelişmemiş olmasõ ve en büyük makine tedarikçimiz olan B.Avrupa ülkelerinden satõn alõnan makinelerin, aksesuarlarõn ve yedek parçalarõn çok pahalõ olmasõ; - Sermaye-yoğun bir sanayi dalõ olan tekstil terbiyesinde Türkiye'de, gerek randõman, gerekse K.K.O.'larõnõn çok düşük olmasõ nedeniyle, üretim verimliliğinin düşük olmasõ ve bunun sonucu olarak birim üretime düşen sabit giderler miktarõnõn yüksek olmasõ; - 1992-1997 döneminde yaşanan yatõrõm patlamasõ sõrasõnda kõsa vadeli kredilerle bile yatõrõm yapõlmasõ ve 1997 sonrasõnda kredilerin aşõrõ pahalanmasõ. Esasõnda Türkiye'de uzun süredir yatõrõm kredilerinin faizlerinin yüksek olmasõ ve kalkõnmakta öncelikli bölgelerden farklõ olarak, tekstil terbiye işletmelerinin yoğunlaştõğõ Marmara ve Ege Bölgelerindeki işletmelere sağlanan teşviklerin düşük olmasõ nedeniyle, VI. B.Y.K.P. Döneminde de sektörün yatõrõm kredisi kullanma oranõ düşük idi (VII. B.Y.K.P. Tekstil Terbiyesi Özel İhtisas Alt Komisyonu Raporu s.5'te aynen "Çoğunluğu büyük olan entegre tesislerin terbiye dairelerinde son 5 yõlda yaptõklarõ yatõrõmlarda kullandõklarõ orta vadeli kredi miktarõ toplam yatõrõmõn % 25'ini oluştururken, fason terbiye işletmelerinde bu oran yalnõzca % 13,8'dir. Ankete cevap veren fason terbiye işletmelerinin % 60,8'i, son 5 yõlda gerçekleştirdikleri yatõrõmlarõn % 100'ünü, bir kuruş kredi almadan kendi olanaklarõyla gerçekleştirdiklerini ifade etmişlerdir. Esasõnda bu durum sektörün zenginliğinin değil, yüksek kredi maliyetlerinin getirdiği ağõr finansman yükünü fiyatlarõna aksettiren işletmelerin, artan maliyet fiyatlarõ nedeniyle rekabet gücünü kaybetme durumuyla karşõ karşõya kalmalarõnõn bir göstergesidir." denilmiştir). 1998 ve 1999 yõlõnda TL kredilerde faizler % 130�lara, reel faizler % 40'lara, döviz kredilerinde de % 20'nin üstüne çõkõnca, gerçekten de kredi kullanarak yatõrõm yapmõş olan firmalar, rekabet güçlerini yitirerek, ya kapanmõş, ya da halâ ölüm kalõm savaşõ vermektedirler.



Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinin Rakiplerine Göre Avantajlarõ: Anket kapsamõnda katõlõmcõlara "Sektörün son 3 yõlda karşõlaştõğõ en önemli 5 sorun nelerdir?" ve "Sizce Türk Tekstil Terbiye Sanayiinin, diğer ülkelerle rekabet açõsõndan en önemli avantajlarõ ve dezavantajlarõ nelerdir?" sorularõ da sorulmuştur. Düşündürücü olan husus, "En önemli sorunlar nelerdir?" ve "Rakiplerimize göre dezavantajlarõmõz nelerdir?" sorularõna cevap veren katõlõmcõlarõn yaklaşõk % 20'sinin, "Sektörün diğer ülkelerle rekabet açõsõndan en önemli avantajlarõ nelerdir?" sorusuna �Sektörün rakiplerine göre avantajõ kalmamõştõr" cevabõnõ vermiş veya hiçbir avantaj belirtmemiş olmalarõdõr. Rekabet avantajõ sorusunu cevaplayan katõlõmcõlar ise, sektörün en önemli 3 avantajõ olarak, büyük fark ile: a)Coğrafi konum. Hedef pazarlara yakõnlõk; b)Ücretlerin B.Avrupa ülkelerine nazaran düşük olmasõ; c)Pamuk, özellikle kaliteli pamuk üreticisi bir ülke olmamõz hususlarõnõ belirtmişlerdir. Esasõnda bu, belirli tehlike işaretleri içeren bir durumdur: a) Coğrafi konum: Demirperde'nin ortadan kalkmasõndan sonra, B.Avrupa pazarlarõna bizden de yakõn olan Orta Avrupa ve Doğu Avrupa ülkelerinin rekabeti artmaktadõr. - B. Avrupa'dan sonra ikinci büyük ve yükselen pazarõmõz ABD pazarõ için, başta ayrõcalõklõ ülkeler Meksika ve Karayip Havzasõ Ülkeleriyle tüm Orta ve Güney Amerika ülkelerine nazaran coğrafi konumumuz avantaj değil dezavantajdõr. Asya Kaplanlarõ, Çin ve ASEAN ülkelerine nazaran da coğrafi konum avantajõmõz yoktur. -Varlõk gösteremediğimiz 3.büyük pazar Japonya pazarõ için, Asya Kaplanlarõ, Çin ve ASEAN ülkelerine nazaran coğrafi konumumuz dezavantajdõr. -En büyük potansiyel pazar Çin pazarõ için, Asya Kaplanlarõ ve ASEAN ülkelerine nazaran coğrafi konumumuz dezavantajdõr. b) İşçilik Maliyeti: Verimlilik (İşçi başõna ciro) düşüklüğü ve yüksek yan ödentiler de nazarõ dikkate alõndõğõnda, B.Avrupa ülkelerine nazaran işçilik maliyetlerinin daha düşük olmasõ avantajõ da azalmõştõr. Asya ve Doğu Avrupa ülkelerine nazaran, işçilik Türkiye'de çok daha yüksektir. c) Pamuk: Türkiye Dünya'nõn 6 .büyük pamuk üreticisi ülkesidir. Ancak kurulan büyük pamuk ipliği kapasitesi (kabaca 1,5 milyon ton) nedeniyle, Türkiye 300-400 bin ton pamuk ithal eden bir ülke olmuştur. GAP tam olarak devreye girip pamuk elyafõ üretimimiz 1,2 milyon ton'a çõksa



bile, K.K.O'larõnõn da artmasõ durumunda, Türkiye yine bir miktar pamuk ithal etmek zorunda kalacaktõr. - Dünya'daki pamuk elyafõ tüketiminin 1990'lõ yõllarda 19 Milyon ton civarõnda donmuş olmasõ ve bir türlü artmamasõ, sentetik ve özellikle poliester elyafõ üretiminin ve tüketiminin büyük artõş göstermesi nedeniyle sõradan pamuk elyafõnõn önemi azalmaktadõr. -Değerli olan, Türk Tekstil Sanayii için stratejik hammadde niteliği taşõyan, elle toplanmõş, roller-gin çõrçõrlanmõş, temiz Ege ve Antalya pamuğudur. Ancak doğru dürüst bir pamuk politikamõz olmamasõ sonucu, bu kõymetli pamuk çiftçinin elinden maliyetinin çok altõnda fiyatlarla alõndõğõndan ve fark gözetilmeden bütün pamuklara aynõ miktarda prim ödendiğinden, Ege ve Antalya'da pamuk ekimi azalmaktadõr. Daha vahimi ise, toplama ve çõrçõrlama sõrasõndaki laubalilik ve bilinçsizlik sonucu yabancõ madde miktarõnõn yüksek oluşudur. En vahim gelişme de, bu kõymetli pamuğun makina ile hasadõ ve saw-gin çõrçõrlanmasõ yönündeki çalõşmalardõr. Sonuç olarak, tekstil sanayiinin, büyük fark ile en önemli avantajlarõ olarak görülen coğrafi konum, ucuz işçilik ve kaliteli pamuk yetişmesi hususlarõ, acil ve etkili önlemler alõnmazsa kaybolmak üzeredir. Sanayi bunlarõn yerine: Yüksek kalite, üstün teknoloji, hõzlõ servis, dinamik yapõ, üretim esnekliği, yüksek verimlilik, yüksek AR-GE birikimi, üstün ve özgün ürün geliştirme yeteneği gibi yeni rekabet üstünlükleri kazanmak zorundadõr. 2.2. SORUNLAR Anket kapsamõnda sorulan "Sektörün son 3 yõlda karşõlaştõğõ en önemli 5 sorun nelerdir?" sorusunda, "sektör" ifadesi bazõ katõlõmcõlar tarafõndan "Tekstil ve Konfeksiyon Sektörü", bazõ katõlõmcõlar tarafõndan da "Tekstil Terbiye Sanayii" olarak algõlanmõş ve buna göre cevaplandõrõlmõştõr. Dolayõsõyla aşağõda belirtilen sorunlarõn büyük kõsmõ yalnõz Tekstil Terbiye Sanayii'nin değil, tüm Tekstil Sektörünün de sorunlarõdõr. Önem sõralamasõna göre başta yer alan 15 sorun içerisinde 7., 8., 11. ve 12. sõradaki: "Global kriz (Uzakdoğu ve Rusya Krizleri) ve Avrupa'daki resessiyon", "Ülkedeki ekonomik ve siyasi istikrarsõzlõk ve belirsizlikler", "Döviz fiyatlarõndaki artõşõn, enflasyonun altõnda kalõşõ (yani kur makasõnõn açõlmasõ)" ve "Kronik yüksek enflasyon ortamõnõn yarattõğõ olumsuzluklar" son yõllarda tüm Türk Ekonomisinin yaşadõğõ önemli sorunlardõr. 3. sõrada yer alan "Finansman giderlerinin aşõrõ yükselmesi. Reel faizlerin anormal seviyelere çõkmasõ" sorunu da, tüm Türk ekonomisini olumsuz etkileyen en önemli sorunlardan birisidir. Ancak Bankacõlõk sektörü, 1997 öncesi tekstil sektörüne kredi vermek için yarõşõrken, 1997 yõlõndan başlayarak, özellikle de 1998-1999 yõllarõnda tekstil sektörünü riskli sektör kabul ederek, sektörü çok sõkõştõrmõş ve ezmiştir. Bankacõlõk sektörünün tekstil sektörüne verdiği zarar, diğer sektörlere verdiği zarardan fazladõr. Tekstilciler için Bankacõlõk Sektörü: "Güneşli havada verdiği şemsiyeyi, yağmurlu havada tam işe yarayacağõ sõrada geri isteyen bir sektördür" Sektörün son 3 yõlda karşõlaştõğõ diğer sorunlar önem sõrasõna göre şunlardõr:



1.Plansõz-programsõz, fizibilitesiz kõsacasõ bilinçsiz olarak yapõlan ve Devlet tarafõndan da aynõ şekilde teşvik edilen aşõrõ yatõrõmlarõn yarattõğõ kapasite fazlalõğõ, arz fazlalõğõ. 2.Pazar daralmasõ, talep yetersizliği: İhracat artõşõnõn yavaşlamasõ ve daha önemlisi iç pazarõn küçülmesi; Türkiye'de boş duran büyük bir kapasite var iken, Uzakdoğu'nun dampingli kumaşlarõnõn Türkiye'ye girişi önlenmeyerek haksõz rekabet ortamõ yaratõlmasõ; D.İ.R. kapsamõnda kumaş ithalatõnõn kötüye kullanõlmasõ: İhtisas gümrüklerinin etkin bir şekilde çalõştõrõlamamasõ. 4.Başta enerji ve kamu sektörünce sağlanan diğer girdilerde olmak üzere, girdi maliyetlerinin aşõrõ yükselmesi. 5.Her düzeyde iyi yetişmiş eleman yetersizliği; Her seviyedeki eğitim-öğretimin kalitesinin düşüklüğü. 6.Finansman sõkõntõsõ (Bankalarõn sektöre olumsuz yaklaşõşõ dahil): Nakit sõkõşõklõğõ; Nakit akõşõ sorunlarõ; Konfeksiyonculardan para tahsilatõnda karşõlaşõlan sorunlar ve batak paranõn fazla oluşu. 9.Arz-talep dengesinin bozulmasõ sonucu kâr marjlarõnõn iyice düşmesi, hatta piyasada maliyetaltõ fiyatlarla üretim yapõlmasõ; Kayõtdõşõ (kaçak işçiyle, arõtma tesisi olmadan, faturasõz) çalõşan işletmelerin yarattõğõ haksõz rekabet ortamõ; Ticari ahlâksõzlõğõn artõşõ. 10.Boyarmadde ve kimyevi madde temininde yaşanan sorunlar: Özellikle boyarmaddelerde yüksek oranda dõşa bağõmlõ oluş; Boyarmadde ve kimyevi maddelerin fiyatlarõnõn dövizle olmasõ, boya-baskõ fiyatlarõnõn ise TL olarak verilmesi; Piyasada kalitesiz boyarmadde ve kimyevi maddelerin artmasõ; Hiçbir kontrol olmamasõ. 13.Elektrik kalitesinin düşüklüğü (voltaj dalgalanmalarõ ve kesintiler) 14.Verimsiz işçinin maliyetinin yüksek oluşu; Kriz nedeniyle fiyatlar enflasyonun altõnda bir artõş gösterirken, işçi ücretlerinin enflasyonun üstünde bir artõş göstermesi. 15.Sektör için sağlõklõ ve tutarlõ bir destekleme politikasõnõn olmamasõ; Teşviklerin daralmasõ; Tekstil terbiye sektörünün konfeksiyoncunun dikip ihraç ettiği kumaştaki katkõsõ oranõnda, dolaylõ ihracatçõ olarak teşviklerden, Eximbank kredilerinden faydalanmasõnõn zor olmasõ.



3.ULAŞILMAK İSTENEN AMAÇLAR 3.1.VIII. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI DÖNEMİNDE ULAŞILMAK İSTENEN AMAÇLAR Türkiye'nin kõsa, orta ve uzun vadede tekstil sanayiini terketmesi düşünülemez. -Kõsa vadede (2000-2001 Döneminde): Tekstil ve konfeksiyon sanayii, ekonominin ve özellikle ihracatõn lokomotifi olmaya devam edecektir. Kriz sonrasõ nekahat dönemine girmekte olan bu sanayinin kendini kõsa sürede toparlamasõ ve krizin tekrarlanmamasõ için, krizi oluşturan sebeplerin doğru teşhis edilerek, bu olumsuzluklarõn ortadan kaldõrõlmasõna öncelik tanõnmalõdõr. -Orta vadede (2000-2005 Döneminde): Tekstil ve konfeksiyon sanayii ciro olarak büyümeye devam etmeli, ancak hacim olarak büyümesi yavaşlamalõdõr. Türkiye'nin, ucuz fiyatõ nedeniyle rekabet gücüne sahip sõradan mallarõn üretiminde rekabet şansõnõn özellikle 2005 yõlõnda kotalarõn kalkmasõndan sonra azalacağõ da düşünülerek, katma değeri yüksek, kaliteli, yenilik-yoğun ve özgün tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin, yani yükte hafif, pahada ağõr mallarõn üretim ve ihracatõna ağõrlõk verilmelidir. Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinin şu anda kuvvetli olduğu pamuklu yuvarlak örgü kumaştan mamul T-shirt, sweat-shirt, eşofman, pijama, gecelik, bluz, iç çamaşõrõ v.b. ile şort, pantolon, gömlek, havlu-bornoz ve nevresim takõmlarõna ilaveten, başta dokunmuş yünlü ve benzeri kumaştan mamul kaliteli bayan ve erkek dõş giysileri olmak üzere yeni ürün gruplarõna da yönelmesi sağlanmalõdõr. Teknik tekstiller konusunda AR-GE çalõşmalarõna ağõrlõk verilmeli, alt-yapõ ve know-how birikimi oluşturulmaya başlanmalõdõr. Hambezi kumaş yapan, değer kazandõran tekstil terbiyesinin, kalite ve know-how olarak geliştirilmesine öncelik verilmelidir. Hazõr Giyim Sanayiinde, baş (yönetim, kolleksiyon hazõrlama, satõn alma) ve kuyruk (pazarlama) İstanbul ve kõsmen de İzmir'de kalmak üzere, gövdenin (emek-yoğun dikim işlemlerinin) Anadolu'ya kaydõrõlmasõ teşvik edilmelidir. Hazõr Giyim Sanayiinin fason dikimcilikten, kendi kreasyon ve kolleksiyonlarõnõ hazõrlayabilen ve pazarlayabilen bir sanayiye dönüşmesi teşvik edilmelidir. Hazõr Giyim Sanayiinin Türk kumaşõ kullanmasõnõ cazip hale getirecek önlemler alõnmalõ, Türk Tekstil Sanayiinin Türk Hazõr Giyim Sanayiinin taleplerini, kalite ve fiyat bakõmõndan karşõlayabilecek yönde gelişme göstermesi desteklenmelidir. Zira Dünya'da tekstil sanayilerinin en büyük müşterileri, kendi konfeksiyon sanayileridir. Tekstil ve konfeksiyon sanayileri üretim ve ihracatlarõnõ artõrõrlarken, elektrik-elektronik, makina ve kimya sanayileri daha büyük artõşlar sağlayacağõndan, tekstil ve konfeksiyon sanayiinin ekonomideki ve ihracattaki önemi göreceli olarak azalmaya başlamalõdõr. 3.1.1. KAPASİTE Türkiye'de şu anda bir kõsmõ hiç kullanõlmayan 2.150.000 ton/yõllõk bir kurulu terbiye kapasitesi mevcuttur. 2005 yõlõna kadar bu kapasite artmazken, talep % 50'lik bir artõş gösterse bile, sektördeki ortalama K.K.O. yine de % 85'i geçmeyecektir. Dolayõsõyla hiç olmazsa



2000-2002 döneminde yeni kapasite artõrõcõ yatõrõmlardan kesinlikle kaçõnõlmalõdõr. Sektöre yeni girmeye çok meraklõ olan müteşebbisler var ise, yeni tesis kurmak yerine, çalõşmayan 34 tesisten veya düşük K.K.O. ile çalõşmaktan dolayõ sõkõntõda olan onlarca işletmeden beğendiklerini seçip alabilme imkanõndan faydalanmaya yöneltilmelidirler. Pamuklu ağõrlõklõ olan Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinin ihracatõnda belirli birkaç ürün grubu ağõrlõk kazandõğõ ve bu ürünlerin siparişleri de belirli mevsimlerde yoğunlaştõğõ için, talepte büyük artõş meydana gelirse, mevsimsel olarak bazõ sõkõşõklõklar yaşanabilir ise de bunlarõn idari ve teknik rasyonalizasyon çalõşmalarõyla giderilebilmesi mümkündür. 3.1.2. ARZ-TALEP Hem aşõrõ kapasite artõrõcõ yatõrõmlarla (aşõrõ arz fazlalõğõ ile), hem de talep daralmasõyla (pazar küçülmesiyle) bozulan arz-talep dengesinin, VIII. BY.K.P. Döneminde yeniden oluşturulmasõ öncelikli amaç (hedef) olmalõdõr. Bunun için: -Yeni terbiye işletmelerinin kurulmasõndan ve salt kapasite artõrõcõ yatõrõmlardan kaçõnõlmalõdõr. Bu arada eskimiş ve basit teknolojiye sahip, iyi çalõştõrõlamõyan ve gelişmelere ayak uyduramayan bazõ sağlõksõz işletmelerin devre dõşõ kalmasõ sonucu kurulu kapasite düşecektir. Fakat diğer taraftan dar boğaz giderici ve prodüktiviteyi artõrõcõ yatõrõmlar sonucu ister istemez üretim ve dolayõsõyla kurulu kapasite de bir miktar artmõş olacağõndan, bu değişmeler birbirini dengeleyecektir. -Önemli olan husus talebin artõrõlmasõdõr. Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii'nin 1995 yõlõnda 8.319 Milyon $ olan ihracatõ, 1998 yõlõnda 10.775 Milyon $'a % 29,5'luk bir artõş gösterdikten sonra, 1999 yõlõnda % 6 düşerek 10.130 Milyon $ olmuştur. Buna göre Türkiye'nin tekstil ve konfeksiyon ihracatõ son 5 yõlda sadece % 21,8'lik bir artõş göstermiştir. Bu da yaklaşõk olarak yõllõk % 5'lik bir artõşa tekabül etmektedir. İyimser bir projeksiyonla 2000 yõlõnda ve 2001-2005 döneminde ihracatõn tekrar toparlanarak değer olarak her yõl üst üste % 10 artacağõ kabul edilirse, 2005 yõlõnda ihracat, toplam % 77,2'lik bir artõşla 17.946 Milyon $'a çõkacaktõr. Ancak ana hedefler doğrultusunda Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii katma değeri daha yüksek, yani yükte hafif pahada daha ağõr mallara yönelirse, ihracattaki miktar olarak artõş, bu iyimser projeksiyona göre bile % 35-40'õ geçmeyecektir. -Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii'nin D.İ.R. kapsamõnda yaptõğõ büyük kumaş ithalatõ önlenemediği (azaltõlamadõğõ) taktirde, Konfeksiyon Sanayii'nin ihracatõnda meydana gelecek artõş, Türk Tekstil Sanayii'nin değil, Asyalõ rakiplerimizin pazarõnõ (talebini) büyüterek, Türk Tekstil Sanayii'ne iki taraflõ zarar verecektir. Bu nedenle Tekstil Terbiye Sanayii dahil Tekstil Sanayiinin, Konfeksiyon Sanayiinin talep ettiği fiyat ve kalitede üretim yapabilmesinin sağlanmasõ, desteklenmesi büyük önem taşõmaktadõr. Diğer taraftan Konfeksiyon Sanayiinin de Türk kumaşõ kullanmasõnõ cazip hale getirecek önlemler alõnmalõ, D.İ.R.'nin kötüye kullanõlmasõ, bu kapsamda gümrüksüz ve K.D.V.'siz olarak Türkiye'ye giren kumaşlarõn önemli bir kõsmõnõn kayõtdõşõ yollarla iç piyasada satõlmasõ önlenilmelidir. Yalnõz bu maddede sayõlan önlemlerin alõnmasõ bile, tekstil sanayiinin pazarõnõ en azõyla % 20 büyütecektir.



-Uzun vadede pazar (talep) Asya ve Doğu Avrupa'da, B.Avrupa ve ABD'dekine nazaran daha fazla büyüyecektir. Türkiye bavul ticareti yoluyla komşumuz olan eski S.S.C.B. ve Doğu Avrupa ülkelerine büyük miktarlarda tekstil ve konfeksiyon ürünü göndermiştir. Ancak müşterinin fiyat talebinin de bir sonucu olarak, bu pazarda satõlan mallar düşük ve hatta bazen çok düşük kalitede mallar olmuştur. Bu ülkelerde Türk tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin imajõ, kalite bakõmõndan kötüdür. Moskova'da kaliteli mal sattõğõnõ göstermek isteyen bazõ mağazalarõn vitrininde "Burada Türk malõ satõlmamaktadõr" diye yazmaktadõr. Bu kötü imajõ düzeltmek ve büyüyen bu pazarlara daha ciddi bir şekilde girmek için çalõşmalar hemen başlatõlmalõdõr. Doğal gaz ve petrol boru hatlarõnõn gerçekleşmesinden sonra Rusya ve Kafkas ülkelerindeki, AB'ne girişleri yaklaştõkça da Doğu Avrupa ülkelerindeki pazar yalnõz büyümekle kalmayarak, daha seçici de olacaktõr. -65 milyonluk genç (ve ne yazõk ki halâ hõzlõ büyüyen) nüfusuyla T.C. iç pazarõ, yalnõz Avrupalõ değil, aynõ zamanda Asyalõ tekstil ve konfeksiyon üreticisi ülkelerin de iştahõnõ kabartmaktadõr. Bugünki bilinçsizlik devam eder, ciddi caydõrõcõ fakat legal (DTÖ uygulamalarõna uygun) önlemler alõnmazsa, 2005 yõlõnda dõş ticaretteki kõsõtlamalar kalktõğõnda, tekstil ve konfeksiyon ürünleri ithalatõmõzdaki artõş, ihracatõmõzdaki artõştan daha fazla olacaktõr. 3.1.3. TEKNOLOJİ Tekstil Terbiye Sanayii'ndeki makine-teçhizatõn % 50'sinden fazlasõ 5 yaşõndan, % 80'ininden fazlasõ da 10 yaşõndan gençtir. Yani Tekstil Terbiye Sanayii modern sayõlabilecek bir makine parkõna sahiptir. Ancak birçok defalar vurgulandõğõ gibi, bir hambezi alõp rengiyle, deseniyle, tutumuyla ve kullanma özellikleriyle istenilen kalitede bir kumaş yapan tekstil terbiye işlemleridir. Tekstil terbiye işlemleri çok yönlü ve çok basamaklõ işlemlerdir. Tekstil ve Konfeksiyon ürünlerine taleplerdeki değişiklikleri sağlamada, tekstil terbiye sanayiine büyük görev düşmektedir. Tekstil terbiye sanayiinin başarõsõ için, tekstil kimyasõ, tekstil terbiye makinalarõ ve tekstil terbiyesi alanlarõnda AR-GE ve kaliteli eğitim-öğretim büyük önem taşõmaktadõr ve ne yazõk ki Türkiye bu konuda çok zayõftõr. Bu eksiklik acilen giderilmediği sürece, hedeflere ulaşmak mümkün olamõyacaktõr. Tekstil ve konfeksiyon müşterilerinin taleplerindeki değişiklik 3 noktada toplanmaktadõr: a-Daha kaliteli ürünler (daha çevre dostu ürünler de dahil) b-Daha değişik (görünümde, tuşede, kullanma özelliklerinde) ürünler (örneğin son yõllarda elastomer-Lycra-elyaflõ giysilerin artõşõ gibi) c-Ve artan bu performansa rağmen artmayan, hatta düşen fiyatlarda ürünler. Kapasite artõrõcõ yatõrõmlara ihtiyacõ olmayan Türk Tekstil Terbiye Sanayiinin, yukarõda belirtilen müşteri talepleri değişimini sürekli olarak karşõlayabilmek, rekabet gücünü kaybetmemek için, sürekli olarak modernizasyon yatõrõmlarõ yapmasõ şarttõr. a) Daha kaliteli ürünlerin üretimi, elyaf seçimi ile başlayarak, iplik, dokuma veya örmeciyle devam ederek, terbiye işlemleriyle tamamlanacaktõr. Terbiye işlemlerinde kalitenin artõrõlmasõ,



terbiyecinin bilgi ve becerisi ile kullanõlan boyarmadde ve yardõmcõ maddelerin kalitesinin yanõnda, işlemlerin yapõldõğõ makinelerin, teknolojinin kalitesiyle de yakõndan ilgilidir. Örneğin yõkama ve kurutma makineleri, yalnõz yõkama ve kurutma işlemlerini gerçekleştirmemekte, yõkarken, kuruturken aynõ zamanda kumaşõn tutumunu, görünümünü ve çekmezliğini olumlu veya olumsuz yönde etkilemektedirler. Bu nedenle daha kaliteli ürün için, teknolojideki gelişmeler izlenmeli ve gerektiğinde sõrf bu amaçla da olsa yatõrõm yapõlmalõdõr. b) Tekstil ve konfeksiyon sanayii tamamen müşteri odaklõ bir sanayidir. Müşteri kraldõr. Ne isterse o yapõlmak zorundadõr. Ancak tabii ki bu müşteriyi yönlendiren ve sunduğu sürekli yeniliklerle, değişikliklerle müşteride daha fazla satõn alma isteği uyandõran bir güç vardõr ve bu güç büyük B.Avrupa ülkeleri ile artan bir oranda ABD tekelindedir. Modaya ve dolayõsõyla pazara yön verenler bunlardõr. Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinin yapmaya çalõştõğõ, bu güç tarafõndan oluşturulan taleplere uygun üretimi gerçekleştirebilmektir. B.Avrupa ülkeleri ve ABD tekelindeki bu güç, doğaldõr ki, modaya ve dolayõsõyla pazara yön verirken kendi ülkelerinin rekabet üstünlüklerine (Yüksek teknoloji kullanõmõ; Üstün AR-GE çalõşmalarõ; En iyi şekilde eğitilmiş insan gücü; Üstün dizayn, üretim ve dağõtõm servisi; Hõzlõ tedarik; Pazar ihtiyaçlarõna göre esneklik; Üstün ürün geliştirme beceri ve bilgisi) daha uygun olan yenilik ve değişikliklere öncelik ve ağõrlõk vermektedir. Türk Tekstil Sanayii, yalnõzca Avrupa'ya yakõn ve işçiliğin nispeten ucuz olduğu pamuk yetiştiricisi bir ülke olma rekabet üstünlükleriyle daha ileri hedeflere gidemiyeceğine göre, bundan sonraki gelişmelerin, politikalarõn, Türk Tekstil Sanayii'ne Avrupa'nõnkine benzer rekabet üstünlükleri de kazandõrmasõ gerekmektedir. Bu nedenle, ürün çeşitliliği sağlayõcõ, hõzlõ tedarike uygun, üretim esnekliği sağlayõcõ yüksek teknoloji ürünü makine ve teçhizata yatõrõm yapõlmalõdõr. c) Artan performansa rağmen maliyetlerin artmamasõ ve hatta düşmesi için: İşçi başõna cironun artõrõlmasõ, enerji ve su tüketiminde tasarruf sağlanmasõ ve boyarmaddeler ile kimyasal maddelerin daha bilinçli şekilde seçilip kullanõlmasõ gerekmektedir. Bölüm 3.1.4.'te açõklanacağõ gibi bunun için de: -Üretim verimliliğini artõrõcõ -Dar boğaz giderici -Enerji ve su tasarrufu sağlayõcõ modernizasyon yatõrõmlarõ yapõlmalõdõr. Bütün bu modernizasyon ve yenileme yatõrõmlarõ, pahalõ ithal makinalarla yapõlõrsa, yatõrõm maliyetlerinin yüksek olmasõna ilaveten, bakõm ve onarõmda dõşa bağõmlõlõk ve pahalõlõk, daha da önemlisi teknoloji bilgisi eksikliği sakõncalarõ ortaya çõkacaktõr. Bu nedenle Türkiye'de mevcut çok sayõdaki küçük ve orta büyüklükte terbiye makineleri imalatçõlarõnõn birleşerek, işbirliği ve işbölümü yaparak, kendi gerçek AR-GE üniteleri bulunan ve yüksek teknolojiye sahip kaliteli makineler üretebilen bir yapõ kazanmasõ büyük bir önem taşõmaktadõr.



3.1.4. REKABET EDEBİLİRLİK Bölüm 2.1.2.4.'te açõklandõğõ gibi, anket sonuçlarõna göre Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii'nin en önemli rekabet üstünlükleri: -İşçiliğin, AB, ABD ve Japonya ... gibi zengin sanayileşmiş ülkelere nazaran daha ucuz olmasõ; -Coğrafi konumumuz (özellikle en büyük pazarõmõz olan AB'ne yakõnlõk); -Kaliteli pamuk yetiştirici bir ülke olmamõzdõr. Eğer Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii 3.1.'de belirtilen hedeflere ulaşmak istiyorsa, mevcutlara ilaveten yeni rekabet üstünlükleri kazanmalõdõr: -Kaliteli ürün -Yüksek teknoloji kullanõmõ -Üstün AR-GE çalõşmalarõyla desteklenme -İyi eğitimli işgücü -Özgün ürün geliştirme yeteneği -Üretim esnekliği ve dinamik yapõ -Hõzlõ tedarik ve servis Bütün bunlarõn sağlanabilmesi için ilk yapõlacak iş ise, her seviyedeki tekstil ve konfeksiyon (tekstil kimyasõ, tekstil makineleri, tekstil ve konfeksiyon işletmeciliği, tekstil ve konfeksiyon ticareti dahil) eğitim-öğretim faaliyetlerinin kalitesinin artõrõlmasõ ve gerçek ve kapsamlõ AR-GE çalõşmalarõ yapabilecek bir yapõnõn (çok şubeli Tekstil Enstitüsü kurulmasõnõn) oluşturulmasõdõr. Diğer rekabet üstünlükleri: İyi yetişmiş elemanlarõn, ciddi AR-GE çalõşmalarõndan da faydalanarak yapacaklarõ doğru modernizasyon ve yenileme yatõrõmlarõ ile teknik ve idari rasyonalizasyon ve reorganizasyon çalõşmalarõ sayesinde rahatlõkla sağlanabilecektir. Bölüm 2.1.2.4.'te de belirtildiği gibi, Tekstil Terbiye Sanayii'nin şu anda istenen kaliteyi tutturma ve vaktinde üretebilme (teslim) konusunda ciddi sorunlarõ yoktur. Sorun bu işi en ucuza mâl edebilmektedir. Yani, terbiye sanayii fiyat tutturmada zorlanmaktadõr. Terbiye sanayiinin maliyet oluşumu incelendiğinde, maliyetlerin % 50-70'ini, ücretler, sermaye, amortisman, genel giderler gibi sabit giderlerin oluşturduğu görülmektedir (Terbiye Sanayii iyi yetişmiş kalifiye işçi, usta, tekniker ve mühendis ile çalõşmak zorunda olduğundan, işler kötü gidince ekibini dağõtõr ve daraltõrsa, işler açõldõğõnda da iş yapamaz hale gelir. Bu nedenle ciddi ve bilinçli firmalarda işler iyi gitse de, kötü gitse de ekip korunur ve dolayõsõyla ücretler de sabit gider olarak kabul edilir). Özellikle sermaye-yoğun sanayilerde birim üretime (1 kg veya 1 metre mala) düşen sabit gider payõnõ düşürmek için en etkili çare, üretim verimliliğini artõrmaktõr. Kurulu kapasite aynõ kalmak şartõyla üretim verimliliğini artõrmak için ise:



-Randõman ve/veya -Kapasite Kullanma Oranõ (K.K.O.) artõrõlmalõdõr. Bu hususun maliyetlere etkisinin büyüklüğünü gösterebilmek için, maliyet oluşumu: Ücretler % 30 Boya ve Kimyasal Maddeler % 22 Enerji (Isõ ve Elektrik) % 14 Su + Atõk su % 4 Diğer (Amortisman, sermaye faizi, % 30 genel gid., Bina kullanma payõ) şeklinde ve K.K.O. % 60 olan bir işletme örnek olarak alõnõrsa: -Bu işletmenin yeni yatõrõm yapmadan ve yeni eleman almadan, işlerin açõlmasõ sonucu K.K.O.'õ % 90'a çõkarsa: Maliyetleri % 20 düşer ve maliyet oluşumu şöyle olur: Ücretler % 25 Boya ve Kimyasal Madde % 27,5 Enerji % 17,5 Su % 5 Diğer % 25 - Yeni yatõrõm yapmadan ve yeni eleman almadan, sadece teknik rasyonalizasyon sonucu bir partinin 8 saat olan işlem süresi 6 saate düşürülür ve K.K.O. % 60'da kalõrsa: Maliyetler % 15 düşer ve maliyet oluşumu şöyle olur: Ücretler % 26,5 Boya ve Kimyasal Madde % 26,0 Enerji % 16,5 Su % 4,5 Diğer % 26,5 - Yeni yatõrõm yapmadan ve yeni eleman almadan, sadece teknik rasyonalizasyon sonucu bir partinin 8 saat olan işlem süresi 6 saate düşürülür ve K.K.O. % 90'a çõkarsa: Üretim % 100 artar, maliyetler % 30 düşer ve maliyet oluşumu şöyle olur: Ücretler % 21,5 Boya ve Kimyasal Madde % 31,5 Enerji % 20,0 Su % 5,5 Diğer % 21,5



Bu örnekte de açõk bir şekilde görüldüğü gibi: -Kapasite artõrõcõ yatõrõmlar yapõlmadan (arz artõrõlmadan) pazarõn büyümesi sağlanarak K.K.O.larõ ve -İyi eğitilmiş elemanlar, bilinçli modernizasyon yatõrõmlarõ ve ciddi AR-GE çalõşmalarõ sonucu randõman artõrõlõrsa, ücretler ve faizler düşmese de maliyetler rahatlõkla 25-30 düşürülebilecek ve üretim de iki katõna çõkarõlabilecektir (Zaman içerisinde faizler düşüp, ücretler artõnca, bu sonuç yine geçerli olacaktõr). Maliyetler içerisindeki 3.büyük kalem olan boyarmadde ve kimyasal maddelerin yurtiçindeki üretimlerinin artmasõ sonucu fiyatlarõ biraz düşse ve iyi eğitilmiş elemanlar sayesinde daha bilinçli kullanõlmasõ sağlansa bile, yine de toplam maliyette sağlanabilecek düşüş % 3-4'ü geçmeyecektir. Enerji ve su tüketiminde ciddi (% 25-50) tasarruf potansiyeli vardõr, bu potansiyel bir de ko-jenerasyon sayesinde elektrik ve buharõn daha ucuza teminiyle birleştirilebilirse, enerji ve su giderlerinin % 30-40 kadar azaltõlabilmesi ve dolayõsõyla toplam maliyetlerin % 6-7 düşürülebilmesi mümkündür. 3.2. UZUN DÖNEMDE TALEPTE, ARZDA, TEKNOLOJİ ve REKABET GÜCÜNDE GELİŞME EĞİLİMLERİ -Uzun vadede de Türk Tekstil ve konfeksiyon sanayii ciro olarak büyümeye devam etmelidir. -Hacim olarak ise küçülmelidir. Türkiye artõk sõradan elyaf, iplik, kumaş ve hatta konfeksiyon ürünü üretimini azaltmalõ, bunlarõ sanayileşmekte olan Asya ve Afrika ülkelerinden ithal etmelidir. -Türkiye'de başta teknik tekstiller olmak üzere, özel, yenilik-yoğun, know-how yoğun kõymetli ve kaliteli ürünlerin üretimi ağõrlõk kazanmalõdõr. -Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii, tasarõmõnõ kendisinin yaptõğõ özgün ürünleri üretebilen veya başka ülkelerde ürettirip pazarlayabilen ve yurtiçindeki ve yurtdõşõndaki tüketicilere kadar ulaştõrabilen (dağõtõm kanallarõna sahip, sanal ticareti-on line shopping'i, home shopping'i, e-merchandising'i-çok iyi uygulayabilen) bir yapõ kazanmalõdõr. -Türk Konfeksiyon Sanayii, kendi kreasyonlarõnõ kaliteli Türk kumaşlarõyla el emeğinin daha ucuz olduğu ülkelerde diktirip tüm Dünya'da kendi markasõyla satabilen bir yapõ kazanmalõdõr. -Markalaşmayõ başaran tekstil ve konfeksiyon firmalarõ, Life-style çerçevesinde kendi markasõyla yalnõz giyim eşyasõ üretip satan değil, ayakkabõdan gözlüğe, saate; nevresim takõmõndan koltuk takõmõna, abajura kadar insanlarõn yaşam stilini oluşturan tüm aksesuarlarõ bir bütün halinde ürettirip satabilen bir yapõ kazanmalõdõr.



-AB'nin bir üyesi olarak, Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinin avantajlarõ arasõnda ucuz el emeği diye birşey bulunmamalõdõr. -Organik (bio) pamuk üretiminin payõ artmalõdõr. -Çevre dostu olmayan üretim yapõlmamalõdõr. Bir tekstil veya konfeksiyon ürününde "Made in Turkey" etiketi, kalite ve çevre dostu ürün garantisi sayõlmalõdõr. -Bilgi toplumu bir ülke olacak olan Türkiye'de elektrik-elektronik, makina ve kimya sanayileri, tekstil ve konfeksiyon sanayiinden daha fazla büyüyeceklerinden, sanayi ürünleri üretimi ve ihracatõnda tekstil ve konfeksiyon sanayii bu sanayilerin altõnda 4. sõraya düşmelidir. -Kendi AR-GE çalõşmalarõmõz sonucu geliştirilip üretilen bazõ tekstil terbiye makinalarõ, teknoloji, kalite ve fiyat bakõmõndan tüm Dünya'da tercih edilen makineler olmalõ, Türkiye'nin terbiye makineleri ihracatõ ithalatõnõ geçmelidir. -Kendi AR-GE çalõşmalarõmõz sonucu geliştirilip üretilen boyarmadde ve tekstil yardõmcõ maddeleri: Kalite ve fiyat bakõmõndan tüm Dünya'da tercih edilen ürünler olmalõ, Türkiye'nin boyarmadde ve tekstil yardõmcõ maddeleri ihracatõ ithalatõnõ geçmelidir. 4. PLANLANAN YATIRIMLAR Türkiye'de 1991 yõlõnda 875.000 ton olan kurulu Tekstil Terbiye Kapasitesi 8 yõlda % 145,6 artarak 1999 yõlõnda 2.150.000 ton/yõl'a çõkmõştõr. Ancak bu artõş esasõnda 1992-1997 döneminde gerçekleşmiş olup, 1998 ve 1999 yõllarõnda 16 yeni terbiye işletmesi açõlõrken 34 işletme kapanmõştõr. 1998 ve 1999 yõllarõnda gerek yeni açõlan 16 işletme, gerekse mevcut işletmelerde yapõlan kapasite artõrõcõ yatõrõmlar sonucu kurulu kapasite 171.000 ton/yõl artarken, faaliyetlerini durduran 34 işletme nedeniyle de 180.000 ton/yõl azalmõş, yani faal kurulu kapasite 9.000 ton/yõl küçülmüştür. Kapanan firmalar göz önüne alõnmasa bile, 1992-1997 döneminde her yõl üst üste yõlda % 13 büyüyen tekstil terbiye sanayiinin, 1998 ve 1999 yõllarõndaki 2 yõllõk toplam büyümesi sadece % 9,5 olmuştur. 1992-1996 yõllarõ arasõndaki 5 yõlda bir milyar dolarlõk terbiye makinasõ ithalatõ gerçekleştiren, yerli makinalar da göz önüne alõndõğõnda yõlda ortalama 300 Milyon $'lõk yatõrõm gerçekleştiren tekstil terbiye sanayiinin 1999 yõlõ yatõrõm miktarõ tahminlere göre 100 Milyon $'õ pek geçmemiştir. Uygulanan Anketteki "2001-2005 döneminde ne kadarlõk yatõrõm yapmayõ planlõyorsunuz ?" sorusuna işletmelerin % 66,8'i (2/3'ü) ya hiç cevap vermemiş veya yatõrõm yapmayõ düşünmediğini belirtmiştir. Bu çok büyük bir tehlike işaretidir.



Yatõrõm yapmayõ düşündüğünü belirten % 33,2 oranõndaki işletmeler ise, 2001-2005 döneminde (163 Milyon $'lõk kõsmõ teşvik belgesi alõnmõş olarak) toplam 378 Milyon $'lõk yatõrõm yapmayõ planladõklarõnõ belirtmişlerdir. Yukarõda da belirtildiği gibi 1998 ve 1999 yõllarõ hariç son dönemde aşõrõ yatõrõmdan zarar gören sektör, eğer doğru önlemler alõnmazsa VIII. BY.K.P. Döneminde de yatõrõmsõzlõktan zarar görme tehlikesi ile karşõ karşõya kalacaktõr. Tekstil Terbiye Sanayiinin rekabet gücünü kaybetmemesi için, 2001-2005 Döneminde yõlda en azõyla 200-250 milyon dolarlõk modernizasyon ve yenileme yatõrõm yapmasõ şarttõr. Alõnacak önlemlerle, sağlanacak teşviklerle ve kredilerle (uzun vadeli ve düşük faizli) sektör modernizasyon ve yenileme yatõrõmõ yapmaya özendirilmelidir. Tekstil Terbiye Sanayiinin en önemli müşterisi konfeksiyon sanayiidir. Dolayõsõyla terbiye sanayii genellikle konfeksiyon sanayiine yakõn yerlerde kurulup gelişir. Türkiye'de konfeksiyon sanayiinin % 70'inden fazlasõ İstanbul'da kurulu olduğu için, terbiye sanayiinin de %70'i Marmara Bölgesinde kuruludur. Konfeksiyon sanayiinin % 15 kadarõ (Denizli, İzmir-Manisa ağõrlõklõ olarak) Ege Bölgesinde bulunduğundan, son yõllarda Ege Bölgesindeki (Denizli, İzmir-Manisa ağõrlõklõ olarak) terbiye işletmelerinin sayõsõ da artmõştõr. Orta ve uzun vadede İstanbul ve Ege'deki konfeksiyon işletmeleri, baş (yönetim, kolleksiyon hazõrlama ve satõn alma) ve kuyruk (pazarlama, satõş) İstanbul ve Ege'de kalmak üzere üretimin gövdesini (kesim, dikim, bitim işlemleri, paketleme Anadolu'ya, özellikle Güneydoğu ve Doğu Anadolu'ya kaydõrõrlarsa, bu taktirde bu bölgelerdeki terbiye işletmeleri sayõsõ da artabilir. Ancak bu durumda bile, ülkedeki atõl kapasitenin fazlalõğõ göz önüne alõnarak, yeni terbiye işletmeleri kurmak yerine, Marmara Bölgesindeki mevcut işletmelerden bazõlarõnõn (aynõ sahiplerle, el değiştirerek veya yeni ortaklõklar oluşturarak) Güneydoğu ve Doğu Anadolu'ya taşõnmasõ teşvik edilmeli, cazip hale getirilmelidir. 5. ÖNGÖRÜLEN AMAÇLARA ULAŞILABİLMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKLİ YASAL ve KURUMSAL DÜZENLEMELER ve UYGULANACAK POLİTİKALAR 1. Türkiye'nin uzun vadeli bir Tekstil Politikasõ'nõn, tekstil için bir master planõnõn olmamasõ ve Sektörün büyüklüğüne ve ekonomimiz için taşõdõğõ öneme rağmen, Devlet nezdinde çeşitli Bakanlõklar ve Müsteşarlõklar bünyesindeki en fazla birer Daire Başkanlõğõ seviyesinde temsil edilmesi ve gerek bu Daire Başkanlõklarõ, gerekse Tekstilin çeşitli alt sektörleri arasõndaki koordinasyonsuzluklar nedenleriyle Tekstil Sektörü, VII. Beş Yõllõk Kalkõnma Planõ Döneminde bilinçsiz ve sağlõksõz bir büyüme göstererek, çok ciddi bir kriz içerisine girmiştir. Dolayõsõyla yapõlmasõ gereken en önemli husus, bu sahipsizliğe, başõ boşluğa, koordinasyonsuzluğa son vererek, hemen uzun vadeli bir Tekstil Politikasõ çerçevesinde: Kõsa, orta ve uzun vadeli hedeflerin ve önceliklerin tespitidir. Tekstil ve Giyim Sanayii Özel İhtisas Komisyonumuz bu konunun danõşmanlõğõna, koordinasyonuna ve takipçiliğine taliptir. 2. Türkiye'de yatõrõmlarõn ve dolayõsõyla sanayilerin yönlendirilmesinde en önemli etken "Yatõrõmlarda Devlet Yardõmlarõ ve Yatõrõmlarõ Teşvik Fonu"dur. Ne yazõk ki yanlõş teşvik



uygulamalarõ, bir taraftan bazõ tekstil alt sektörlerinde aşõrõ kapasitelerin (arz fazlasõnõn) oluşmasõna neden olarak tüm sektöre zarar verirken, diğer taraftan teşvik alan iyi niyetli kişileri de yanõltmõştõr. Bu arada kötü niyetli kişilerin, normalin 2-3 katõna şişirilmiş faturalarla makine alõmõ yoluyla haksõz olarak Devletten aldõklarõ yardõmlarla ilgili dedikodular ayyuka çõkmõştõr. Teşvik uygulamalarõ muhakkak yeniden düzenlenmelidir. Teşvik Belgesi alõmõ sõrasõnda ciddi fizibilite raporlarõ (pazar araştõrmasõ, çevreye uygunluk, su ve elektrik enerjisi yeterliliği raporlarõ gibi ekleriyle birlikte) istenilmelidir. Bu raporlar ve faturalar uzmanlar tarafõndan (ilgili meslek kuruluşlarõndan faydalanõlabilir) kontrol edilmelidir. 3. Önümüzdeki yõllarda tekstil terbiyesi alt sektöründe yeni işletmelerin kurulmasõ ve salt kapasite artõrõcõ yatõrõmlar teşvik edilmemeli, fakat işletmelerin: -Kaliteyi artõrõcõ -Prodüktiviteyi artõrõcõ -Darboğaz giderici -AR-GE ve Hizmetiçi eğitim ünetileri oluşturma -Enerji, su, yardõmcõ madde, hammadde tasarrufu sağlayõcõ -Çevreyi koruyucu -Ürün çeşitliliği sağlayõcõ modernizasyon ve yenileme yatõrõmlarõ bölge farkõ gözetmeden, öncelikle ve en yüksek oranda teşvik edilmelidir. 4. Hambezi kumaş yapan, kumaşa rengiyle, deseniyle, tuşesiyle ve yüksek performans özellikleriyle albeni ve kalite kazandõran terbiye işlemlerine, Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinin "Katma değeri yüksek, kaliteli, yenilik-yoğun ve özgün tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin üretim ve ihracatõna daha fazla ağõrlõk verilmesi" şeklindeki hedefine ulaşmasõnda büyük görev düşmektedir. Dolayõsõyla kullanõlmõş makine ithalatõ önlenmeli ve makina parkõnõn oldukça yeni olmasõna rağmen modernizasyon yatõrõmlarõ özendirilmeli ve teşvik edilmelidir. 5. Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii'nin yanlõş yatõrõmlardan başlamak üzere, kalitede, üretim verimliliğinde, maliyet tutturmada, enerji-su ve malzeme tasarufu sağlamada, işletmecilikte, pazarlamada ve yönetimde karşõlaştõğõ bütün sorunlarõn temelinde yatan (dolayõsõyla görünmeyen, fakat ağõrlõğõnõ her geçen gün daha fazla hissettiren) eksikliği: Eğitim-Öğretim ve AR-GE'deki yetersizliklerdir. Bu yetersizlikler acilen giderilmediği takdirde, Türkiye'nin 2.Madde'de belirtilen orta ve uzun vadeli hedefleri tutturmasõ mümkün değildir. Bu nedenle acilen aşağõdaki önlemlerin alõnmasõ gerekmektedir: - Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii'nin ülke ekonomisinin ve ihracatõnõn lider sanayii olmasõna karşõlõk, bu sektörün Türkiye'nin zaten son derece yetersiz olan AR-GE harcamalarõ içersindeki payõ sadece % 1,5'dir. Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinin AR-GE faaliyetleri için muhakkak daha fazla kaynak ayrõlmalõdõr. Sektördeki firmalarõn enerji tüketimlerinden veya ihracat, ithalat ve yatõrõm tutarlarõndan % 0,1'i gibi cüz'i oranlarda yapacaklarõ ödemelerle bir AR-GE Fonu oluşturulmalõ ve Türk Tekstil (AR-GE) Enstitüsü kurulmalõdõr.



- 1990'lõ yõllarõn ortalarõna kadar Türkiye'de sadece 3 tane (Ege, Uludağ, İTÜ) Tekstil Mühendisliği Bölümü mevcut iken, son birkaç yõl içersinde bu sayõ 12'ye çõkmõştõr. Dosdoğru bir altyapõsõ ve öğretim kadrosu olmadan açõlan bu yeni Bölümler, Tekstil Mühendisliği Bölümlerindeki zaten yeterli olmayan eğitim-öğretim ve AR-GE faaliyetleri kalitesinin daha da düşmesine neden olmaktadõr. Bu nedenle yeni kurulan Tekstil Mühendisliği Bölümlerinin hemen kendi aralarõnda veya eski 3 Tekstil Mühendisliği Bölümüyle birleştirilerek, tekstil ve konfeksiyonun çeşitli dallarõnda öğretim verecek 5 (en fazla 6) Tekstil Fakültesi oluşturulmalõdõr. Bu Fakülteler bünyesinde Tekstil ve Konfeksiyon Yüksekokullarõ da kurularak, Fakültelerin altyapõlarõndan teknikerlik eğitiminde de faydalanõlmasõ sağlanmalõdõr. - Kurulacak Türk Tekstil (AR-GE) Enstitüsünün bu Fakültelerle işbirliği yapmasõ ve Fakültelerin bulunduğu şehirlerde şubeler açmasõ sağlanarak ve Üniversite -Okul-Sanayi İşbirliği geliştirilerek oluşturulacak Fakülte-Enstitü Merkezlerinin Tekstil ve Konfeksiyon Sanayiinin her türlü eğitim-öğretim, AR-GE, Danõşmanlõk, Yayõn, Yayõm ihtiyaçlarõnõn en iyi şekilde sağlandõğõ merkezler haline getirilmesi sağlanmalõdõr. 6. Enerji konusunda, doğalgazõn daha da yaygõnlaştõrõlmasõ ve bollaşmasõ için önlemler acilen alõnmalõdõr. Gerek doğal gaz, gerekse fuel-oil, LPG ve elektrik fiyatlarõ rakiplerimiz seviyelerine çekilmelidir (vergi yükleri azaltõlarak. Sanayi cereyanõndan TRT payõ alma gibi acaipliklere son vererek). Doğal gaz gitmeyen bölgelerdeki işletmelerin, kalori hesabõna göre LPG'yi doğal gaz fiyatõna alabilmesi sağlanmalõdõr. Doğal gazõn bütün Türkiye�de sanayi kuruluşlarõna tek tarife (BOTAŞ tarifesi) ile satõlmasõ sağlanõlmalõdõr. Tekstil terbiye işletmeleri õsõ enerjisi de (buhar da) tükettiklerinden, ko-jenerasyon için son derece uygundurlar, fakat ankete cevap veren işletmelerin sadece 18 tanesinde (% 7'sinde) ko-jenerasyon vardõr. Terbiye işletmelerinde ko-jenerasyon teşvik edilmeli ve desteklenmelidir. Doğal gaz sõkõntõsõ nedeniyle kurulacak motorinli santrallara motorin köylüye verildiği fiyattan verilmelidir. Terbiye işletmelerinde enerji tasarrufu çalõşmalarõ (eğitim ve AR-GE'si dahil) ve yatõrõmlarõ teşvik edilmeli ve mümkün olan en yüksek oranda desteklenmelidir. 7. Su ve Atõk Su: Terbiye Sanayii orta düzeyde bir su kirleticisidir ve terbiye sanayiinin atõk sularõ, esasõnda tehlikeli olmayan renk dõşõnda kolaylõkla arõtabilmektedir. Terbiye sanayii, kullandõğõ suyun büyük kõsmõnõ yeraltõ su kaynaklarõndan kendi imkanlarõyla sağlamaktadõr. Yüksek olan su+atõk su maliyetinin çok büyük bir kõsmõnõ arõtma giderleri oluşturmaktadõr. Bu nedenle arõtma tesisi olmayan veya göstermelik olarak kurulmuş arõtma tesislerini çalõştõrmayan işletmeler: - Çevre kirlenmesine, - Yurtdõşõnda Türkiye'nin geri kalmõş bir ülke imajõna sahip olmasõna, - Haksõz rekabete neden olarak ülkemize ve bilinçli sanayicilerimize büyük zarar vermektedirler. Bu olumsuzluklarõn önlenmesi için, arõtma tesislerinin kurulmasõnõn ve gerçekten sürekli olarak çalõştõrõlmasõnõn ciddi bir şekilde kontrol edilmesi gerekmektedir.



Kõsõtlõ olan yeraltõ su kaynaklarõnõn azalmakta olduğu göz önüne alõnarak, tekstil terbiye sanayiinin % 60'õnõn yoğunlaştõğõ Trakya ve Bursa'da yeni Tekstil Terbiye işletmeleri kurulur iken D.S.İ. raporlarõna önem verilmelidir. Mevcut işletmelerin, gerek su reservleri, gerekse maliyetler bakõmõndan rekabet güçlerini kaybetmemeleri için: -Su tasarrufu sağlamak, -Sularõ daha az kirletmek, -Atõk sularõ daha iyi arõtmak, -Arõtõlmõş sularõn mümkün derece büyük kõsmõnõ tekrar kullanmak (recycling) için yapacaklarõ her türlü çalõşma (eğitim ve AR-GE dahil) ve yatõrõm öncelikle ve en yüksek oranda teşvik edilmeli ve desteklenmelidir. 8. Dünya boyarmadde ve tekstil yardõmcõ maddeleri tüketiminin miktar olarak % 6 kadarõnõ tek başõna tüketen Türkiye'nin bu konuda dõşarõya bağõmlõlõğõnõn fazla olmasõ ve ülkede tekstil kimyasõ konusundaki AR-GE, eğitim-öğretim ve know-how birikiminin düşük olmasõ, sektörün rekabet gücünü düşürücü önemli bir etkendir. Bu alanda: - Ucuz Asya boyarmaddelerinde yaşanabilen, Türkiye'de kullanõmõ, ithalatõ ve ihracatõ yasaklanmõş olan boyarmaddelerin Türkiye'ye girişi tehlikesini önlemek için, ithalatta kontrol mekanizmasõ bir an önce yürürlüğe konulmalõdõr. - İrili ufaklõ çok sayõda tekstil yardõmcõ maddeleri imalatçõlarõ yerine, gerçek anlamda AR-GE çalõşmalarõ yapan, yeni gelişmelere ayak uydurabilen ve kalite garantisi sağlayabilen işletmelerin gelişmesi öncelikle desteklenmelidir. - B.Avrupa'daki dev boyarmadde şirketleri evlenip, tüm B.Avrupa'daki boyarmadde şirketi sayõsõ 2-3'e düşer, üretimin önemli bir kõsmõ Asya'ya kaydõrõlõrken, Türkiye'de 6 tane boyarmadde üreticisi firmanõn sağlõklõ bir gelişme göstermesi mümkün değildir. Kendi gerçek AR-GE departmanõna sahip bir veya iki firmanõn daha güçlü bir yapõ kazanacağõ oluşumlar desteklenmelidir. Şirket evlilikleri, işbirliği ve iş bölümleri özendirilmelidir. - Tekstil kimyasõ AR-GE ve eğitim-öğretim çalõşmalarõ ve yatõrõmlarõ öncelikle desteklenmelidir. 9. Büyük bir tekstil ve konfeksiyon sanayiine sahip olan Türkiye, ne yazõk ki tekstil teknolojisi ve makineleri geliştirilmesi ve üretilmesinde önemli bir varlõk gösterememiştir. Türkiye'nin şu anda bütün tekstil altsektörlerinde teknoloji ve makine geliştirmeye ve üretmeye çalõşmasõ, gerçekçi değildir. Hem belirli bir birikim mevcut olduğu ve hem de daha basit olduğu için, tekstil terbiye makine ve aparatlarõnõn geliştirilmesine ve üretimine öncelik tanõnmalõdõr. Türkiye'de KOBİ yapõsõnda bir sürü tekstil terbiye makine imalatçõsõ vardõr. Özellikle boya makineleri ve aparatlarõ alanõnda üretim yapan bu imalatçõlarõn uygun fiyatlarõna karşõlõk, kalite sorunlarõ vardõr. Gerçek AR-GE departmanlarõna sahip olmayõp, taklit yoluyla üretim yapan bu çok sayõdaki küçük ve orta büyüklükteki işletmenin durumu, önümüzdeki yõllarda



kapasite artõrõcõ yatõrõmlar (sõradan boya-terbiye makina ve cihazlarõ) yerine, kalite ve prodüktiviteyi artõrõcõ özel makinelere yapõlan yatõrõmlar ağõrlõk kazanõnca, daha da güçleşecektir. Bu nedenle şirket evlilikleri, işbirlikleri teşvik edilerek, yalnõz belirli makine gruplarõ konusunda ihtisaslaşmõş, gerçek AR-GE departmanlarõna sahip güçlü tekstil terbiye makine imalatçõlarõ öncelikle ve en üst düzeyde desteklenmelidir. Üniversitelerde, makine mühendisliğinin bir ihtisas dalõ olarak tekstil makineleri eğitim-öğretimi başlatõlmalõdõr. 10. Tekstil Terbiye Sanayiinin, en büyük müşterisi Türk Konfeksiyon Sanayiidir. Konfeksiyon Sanayii'nin D.İ.R. kapsamõnda Asya ülkelerinden yaptõğõ dampingli kumaş ithalatõnõn patlamasõ, Tekstil Terbiye Sanayiinin yaşadõğõ talep daralmasõnõn en önemli nedenlerinden biridir. Türkiye'de imal edilmeyen özel konstrüksiyon ve kalitedeki kumaşlar (ki bunlar daha ziyade AB'den ithal edilmektedir) hariç, sõrf ucuz fiyatlarõ nedeniyle ithal edilen kumaşlarõn ithalatõnõ azaltmak için, bir taraftan Türk Tekstil Sanayii'nin K.K.O.larõnõ ve randõmanlarõnõ yükselterek maliyetlerini düşürmeleri sağlanõrken (bak 3.1.4.), diğer taraftan konfeksiyon sanayicilerinin Türk kumaşõ kullanmasõ teşvik edilmelidir (Örneğin, Türk kumaşõ kullanan konfeksiyonculara öncelikli ve daha yüksek oranda Eximbank kredisi sağlayarak). 11. Gümrüklerdeki bazõ eksiklikler nedeniyle resmi rakamlarda belirtilenden daha fazla kumaş ve ipliğin D.İ.R. kapsamõnda KDV'siz olarak Türkiye'ye girmesi ve önemli bir kõsmõnõn kaçak olarak iç piyasada satõlmasõ haksõz rekabet ortamõ yaratmakta ve büyük vergi kaybõna neden olmaktadõr. Bu çok tehlikeli gelişmeyi acilen önlemek için: - Tekstil ve Konfeksiyon ürünlerinin ithalatõ ve ihracatõ aynõ İhtisas Gümrüğünden yapõlmalõ. Giriş ve çõkõşta alõnan numunelerin aynõ olup olmadõğõ ve miktarlarõ-fire oranlarõ ciddi bir şekilde kontrol edilmelidir. - Asya ülkelerinden yapõlacak iplik ve kumaş ithalatõ, Meksika'nõn yaptõğõ gibi, ithali önceden izne bağlõ olan mallar uygulamasõna tabi tutulmalõdõr. - Bir süre yurtiçindeki iplik ve kumaşlarõn KDV oranlarõ % 3-7 gibi oranlara düşürülmelidir. - Yolcu beraberinde çõkõş uygulamasõndaki boşluklar giderilmelidir. 12. Türkiye'nin 10 milyar dolarõn üstündeki tekstil ve konfeksiyon ihracatõ içerisinde, 1,5 milyar dolara yaklaşan bir kõsmõ terbiye sanayiinin sağladõğõ katma değerdir (Konfeksiyon sanayicilerinin payõ da 2,5 milyar dolar civarõndadõr). Ancak konfeksiyon sanayicilerinden farklõ olarak, terbiye sanayicileri direkt ihracatçõ olmayõp, ihraç ürününün üretimine katkõda bulunan sanayiciler olduklarõndan, ihracata sağlanan teşviklerden, özellikle Eximbank kredilerinden faydalanmalarõ zor olmaktadõr. İhraç malõ terbiye eden tekstil terbiyecilerinin de, ihracata sağlanan direkt veya dolaylõ her türlü teşvikten daha kolay faydalanmasõnõ sağlayacak, daha pratik ve etkili uygulamalar geliştirilmelidir.



Tekstil terbiyecileri ihracatçõ konfeksiyonculardan paralarõnõ peşin olarak alamamakta ve dolayõsõyla boyarmadde ve kimyasal madde alõmlarõnda da peşin ödeme yapamamaktadõrlar. Dolayõsõyla uygulanan vade farklarõ, fiyatlarõn (hem boyarmadde ve kimyasal madde, hem de boyama-basma fiyatlarõnõn) aşõrõ şişmesine neden olmaktadõr. Eğer daha etkili şekilde uygulanacak ve terbiyecilerin de faydalanabileceği düşük faizli prefinansman kredileri sağlanõr ve vadeli alõş ve satõşlar yerini peşin alõş verişlere bõrakõrsa, terbiye fiyatlarõnda önemli düşüşler sağlanabilecektir. Böylece vadeli alõş verişlerde, tekstil ve konfeksiyon sektörü yüksek riskli bir sektör kabul edildiğinden, uygulanan yüksek risk faktörünün getirdiği ek yük de ortadan kalkmõş olacaktõr. 13. Anket çalõşmalarõ sõrasõnda bazõ işletmelere girmek veya özellikle üretim miktarlarõ ve çalõşan işçi sayõsõ hakkõnda bilgi almak, bütün çabalarõmõza rağmen mümkün olmamõştõr. Böyle işletmeler herkesin gözü önünde kaçak işçi çalõştõrarak, arõtma tesisi olmadan veya arõtma tesisini çalõştõrmadan üretim yaparak, fakat herşeyden önemlisi alõm satõmlarõnõn çok büyük bir kõsmõnõ faturasõz yaparak çok büyük haksõz rekabete neden olmaktadõrlar. Bunlar ticarethane değil, fabrikadõrlar , dolayõsõyla kontrol altõna alõnmalarõnõn hiç de zor olmamasõ gerekir. XXI. Yüzyõlda kayõtdõşõ üretim diye birşey kalmamalõdõr. 6. YAPILACAK YASAL ve KURUMSAL DÜZENLEMELER ve İZLENECEK POLİTİKALAR KONUSUNDA PERFORMANS KRİTERLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ Belirlenen amaçlara ulaşabilmek ve tekstil terbiye sanayiinin sağlõklõ ve tüm dünyadaki rakipleriyle rekabet edebilecek bir yapõ kazanmasõ için: -Kapasite artõrõcõ yatõrõmlar yapmadan ve çalõşan sayõsõnõ artõrmadan yõllõk cironun 3,5 - 4 milyar dolara çõkmasõ; -Ortalama K.K.O.'larõnõn tekrar % 80' in üstüne çõkarak %90' lara yaklaşmasõ; -Yapõlacak modernizasyon ve yenileme yatõrõmlarõnõn yõlda 200-250 Milyon $'õn altõna düşmemesi; -İşçi başõna cironun 70.000 $/yõl rakamõna ulaşmasõ; -AR-GE faaliyetlerine ayrõlan payõn, hemen sektörün cirosunun %1'ne, dönem sonunda da %2'sine çõkmasõ, -1 kg kumaşõn boyanõp basõlmasõnda tüketilen su miktarõnõn Pamuklu örme kumaş terbiyesinde ortalama 60 litre'nin Pamuklu dokuma kumaş terbiyesinde de ortalama 80 litre'nin altõna düşmesi; -1 kg kumaşõn boyanõp basõlmasõnda tüketilen ortalama enerji (õsõ+elektrik) miktarõnõn 40.000 kJ'ün altõna düşmesi;



-Arõtma tesisi olmayan veya arõtma tesisini çalõştõrmadan üretim yapan işletme kalmamasõ; -Kayõtdõşõ çalõşan işletme kalmamasõ; gerekmektedir. 6.1. YAPILAN DÜZENLEMELERİN ve UYGULANAN POLİTİKALARIN GETİRİLERİ ve YÜKLERİ Tekstil ve Konfeksiyon Sanayii ülkede sanayileşmeyi başlatma ve dõşa açõlma (ihracata yönelik üretim) politikalarõnõn lokomotifidir ve ülkedeki sanayi istihdamõnõn %27'sini sağlamaktadõr. Bu sanayinin krize girmesi tüm ekonomiyi sõkõntõya sokmakta ve önlemler alõnmazsa sosyal problemlere (işsizlik, döviz sõkõntõsõ) yol açabilmektedir. Bu lokomotif sanayinin sağlõklõ ve istikrarlõ büyümesi, tüm ekonomiyi de arkasõndan sürükleyerek, Türkiye'nin sanayileşmiş bir ülke ve hatta bilgi toplumu bir ülke olma yolunda hõzlõ ve istikrarlõ bir şekilde ilerlemesini sağlayacaktõr. Sektörün Devletten bekledikleri esasõnda ciddi mali bir yük getirmeyen, hatta kayõtdõşõ üretimin kontrol altõna alõnmasõ gibi, Devlete ek kaynak sağlayacak hususlardõr. Sektör Türk ekonomisinin lider (lokomotif) sanayiidir ve Devletten bu önemine uygun kurumsal ve yasal düzenlemeleri talep etmektedir. Bu arada düşük faizli yatõrõm ve işletme kredilerinin artõrõlmasõ dõşõnda Devletten hiçbir önemli mali bekletisi yoktur, hatta AR-GE faaliyetleri için gerekli mali kaynağõ kendisi karşõlamaya hazõrdõr, yeter ki devlet gerekli yasal düzenlemeleri sağlasõn.

HAZIR GİYİM


Başkan : Fikret Mõsõrlõ (Ege Giyim Sanayicileri Derneği) Raportör : Sn. Fevzi Çakaloğlu (E.B.S.O. İzmir) Raporu Hazõrlayan: Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Üyeler : Dr. Güngör Keşçi (Türkiye Giyim Sanayicileri

Derneği) Sabahnur Erdemli (Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği)

Ülkem Genç (Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği)

Gülay Dinçel (Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği) Ozanay Onur (Marmara Üniversitesi Tekstil Bölümü)

Mehmet Kumbaracõ (Tübitak Mam) Ali İnceoğlu (Ege Giyim Sanayicileri Derneği)

Ertan Engin (Akdeniz İhracatçõlarõ Birliği) Sedat Kaya (DİSK) Sinan Turhan (Terziler Konf. Fed.) Ali Rõza Oktay (DTM İhracat Gn. Md.) Bedriye Saraçoğlu (Gazi Üniversitesi)

Turan Pekmezci (Gaziantep Üniversitesi) Aynur Odaman (KOSGEB)

Mehmet Yatkõn (Sümerhalõ) Turgut Ünal (Hak-iş) Deniz Büyükkõlõç (MPM)

Aynur Çõray (Gümrük Müsteşarlõğõ) Özden Ergün (IGEME)

Ümit Sevim (IGEME)



YÖNETİCİ ÖZETİ: HAZIR GİYİM SANAYİNİN ÖNÜ AÇIK 10 yõlda 4 kriz geçirip ihracatõnõ 3�e katlamõş bir sektör. 10 yõlda pazar payõnõ %0.3�ten %4.5�e çõkarmõş bir sanayi 10 yõlda yatõrõmlarõnõ %300 Oranõnda artõrmõş bir sanayi 10 yõlda istihdamõnõ %100�den fazla büyütmüş bir sektör Son dört yõlda ANLAMLI hiçbir teşvikten yararlanmamõş. Son dört yõlda kredi maliyetleri dünya ortalamasõnõn 15-20 puan üzerinde seyretmiş Son dört yõlda enerji maliyetleri dünya ortalamasõnõn üzerine çõkmõş AMA YİNE DE TÜRKİYE�NİN LOKOMOTİF SEKTÖRÜ OLMAYI BAŞARMIŞ. Bütün bu sayõsal veriler, sektörün geleceği ile ilgili simulasyonlarõn ve bilimsel öngörülerin de olumlu yönde olacağõna işaret ediyor. Sektörün önümüzdeki 10 yõllõk dönemde,uluslararasõ rekabetteki güçlü ve zayõf yanlarõ bilimsel olarak değerlendirildiğinde ortaya çõkan tablo şöyle: Avantajlarõmõz • Quick response ( hõzlõ teslimat) • Pazara yakõnlõk • Çevre bilinci • Geniş ürün yelpazesi • Görece olumlu çalõşma koşullarõ • Eğitilmiş girişimci ve yönetici • Koleksiyon hazõrlõklarõ • Tekstil ve Terbiye sanayinin gelişmişliği • Standardizasyon • Haberleşme ve ulaşõmda alt yapõ gücü Dezavantajlarõmõz • Güçsüz sermaye yapõsõ • Yüksek faiz • Ülke finans kaynaklarõnõn yetersizliği • Yüksek işgücü maliyeti • Pazar kompozisyonuna uyumsuzluk • Yüksek gelir vergisi ve sigorta primi • İstihdamõn teşvik görmemesi • Eğitilmiş işgücü ve ara kademe eleman ve supervizör yetersizliği • Kaliteli hammaddenin içeriden tedariğinin yetersizliği • Pahalõ enerji • Türkiye�de büyük alõcõ ofislerinin yetersizliği • Doğrudan ulaşõmda yetersizlik • Pahalõ haberleşme ve ulaşõm



• E-commerce�nin alt yapõsõnõn ihtiyaçlara cevap verecek düzeyde olmamasõ • Makinalarõn yenilenmesi gerekir. • Markalaşamamak • Zayõf ülke imajõ • Yeni pazarlama tekniklerinin kullanõlamamasõ Çok önemli bir konu, sektör üyelerinin kendi kişisel görüş ve yaklaşõmlarõnõn da bu değerlendirmelerle önemli paralellikler taşõmasõ. Ancak, bazõ noktalarda sapmalar olduğu da özellikle belirtilmek zorunda. Bizce önemli olan, tüm somut ve objektif veri, değerlendirme ve saptamalarõn ötesinde SEKTÖR ÜYELERİNİN GELECEK İLE İLGİLİ OLUMLU BEKLENTİLERİ. Yapõlan araştõrmaya göre, sektör üyelerinin yüzde 71.7�si önümüzdeki beş yõl içinde ihracat hacimlerinin artacağõ yönünde bir beklenti içindeler. Yüzde 65�lik bir kitle üretim hacminin artacağõnõ umuyor. Yüzde 46.7�lik bir kitle yapacaklarõ ithalatõn artacağõ beklentisinde Yüzde 58.3�lük bir kitle talep artõşõ bekliyor. Uluslararasõ ticaretin yarattõğõ yeni engeller konusunda bile bir güven zemini var: yüzde 36.7lik bir kitle sosyal şartname engelinin olumlu olduğunu düşünürken, yüzde 13.3 bu engelden etkilenmeyeceklerini güvenle söylüyorlar. Çevre engeli ile ilgili özgüvenin de aynõ düzeyde olduğu görülüyor: %33.3 olumlu etkiden, yüzde 20 ise hiç etkilenmemekten sözediyor. Sektörün yüzde 68.3�ü kendi koleksiyonunu hazõrlõyor ama siparişlerinin sadece yüzde 35�lik bir bölümü, şimdilik kendi koleksiyonlarõndan oluşuyor. Sektör ana rakip olarak ÇİN �i görüyor ve Çin�in WTO�ya girmesinden olumsuz yönde etkileneceklerini ifade ediyor (%50). Çin �i izleyen rakipler şöyle: Uzakdoğu ülkeleri, Batõ Avrupa ülkeleri, Doğu Avrupa ülkeleri. Sektör ana rekabet gücünde rol oynayan unsurlarõ şöyle sõralõyor: - kalite, - fiyat, - hõz. Ancak önümüzdeki dönem için sõralama farklõlaşõyor: - kalite, - hõz, - marka-koleksiyon, - tecrübe, - esneklik, - bilgi-teknolojileri



İşte sapma burada başlõyor. Sektör, geleceğin temel rekabet unsurlarõndan biri olan bilgi teknolojilerini rekabet unsurlarõ içinde en son sõraya koyarak çok ciddi tehlike sinyallleri veriyor. Zaten iki veri bu sinyalleri doğrular durumda: %61.7�nin herhangi bir kalite belgesi yok. Sadece %45�in bu doğrultuda çalõşmasõ var. %68.3 verimlilik düzeyinin yetersiz olduğunu belirtiyor ama yarõsõ işçi sirkülasyonunun verimsizliğe neden olmadõğõ inancõnda. En çarpõcõ veri ise devletten beklenen yasal düzenlemelerle ilgili : %68.3�lük bir oran böylesi bir beklenti içinde. SEKTÖR ÖNÜMÜZDEKİ DÖNEMİN TEDARİKÇİ ÜLKE SIFATI İLE GÖTÜRÜLEMEYECEĞİNİN TÜMÜYLE BİLİNCİNDE:%61.7 Bu nedenle de hem koleksiyon hazõrlama bazõnda, hem de markaya dönüşte elle tutulur bir yönelim var: %55+%3.3(halen marka üretiyor) BÜTÜN BU VERİLERİN YANISIRA, SEKTÖR ÜYELERİNİN AÇIKLAMALI CEVAP BÖLÜMLERİNDE ÖZENLE VE ÖZELLİKLE ÜZERİNDE DURDUKLARI BİR KONU VAR: YABANCILARLA VE KENDİ ARALARINDA ORTAKLIK Bütün bu sayõsal ve ampirik bulgular şu biçimde yorumlanabilir: SEKTÖR, ULUSLARARASI REKABETİN KOŞULLARININ BİLİNCİNDEDİR ANCAK BU BİLİNCE RAĞMEN, HAZIRLIKLARINI ZAMANINDA TAMAMLAYAMAMA SORUNUYLA KARŞI KARŞIYADIR. BUNCA YILDIR KENDİ AYAKLARI ÜZERİNDE DURMASINA KARŞIN,HALA DEVLETTEN GELEBİLECEK TEŞVİK BEKLENTİSİNDEN KURTULAMAMIŞTIR ANCAK TÜM OLUMSUZLUKLARA RAĞMEN HAYATTA VE ULUSLARARASI ARENADA KALMAYI BAŞARMASININ GETİRDİĞİ BİR ÖZGÜVENE SAHİPTİR. HERŞEYE KARŞIN MORAL ÜSTÜNLÜĞÜ VARDIR. OLUMLU BEKLENTİLERİ YÜKSEKTİR SONUÇ: BÖYLESİ BİR SEKTÖRÜN ÖNÜMÜZDEKİ ON YIL İÇİNDE MUTLAKA ÖNÜNÜ AÇACAK ÖNLEMLER ALINMALI VE KESİNLİKLE VAZGEÇİLEBİLİR OLARAK DEĞERLENDİRİLMEMELİDİR.



SEKTÖREL SAPTAMALAR: • WTO değerlendirmesine göre son 10 yõlda tekstil-giyim ticareti yapan ülkeler içinde en

yüksek performansõ gösteren ülke Türkiye�dir. • Son 10 yõlda Türkiye giyim sanayi AB pazarõndaki payõnõ %8�lerden % 12�lere taşõmõş

ve AB pazarõnda 2 numaralõ tedarikçi konumunu korumuştur. • 80�li yõllarda Türkiye�nin toplam ihracatõnõn dünya içindeki payõ %3.2�lerden 90�lõ

yõllarõn sonunda 4.2�lere çõkmõştõr. Türk giyim sanayinin ise 80�li yõllarda dünya giyim ihracatõ içindeki payõ %0.3 iken 90�lõ yõllarõn sonunda yüzde 4.5�e ulaşarak Çin, Hong Kong, ABD ve İtalya�nõn ardõndan dünyanõn 5 numaralõ giyim ihracatçõsõ konumuna gelmiştir.

• 1990�lõ yõllarda belli başlõ pazarlarõmõzõn seyri son derece umut vericidir. Almanya

pazarõna yapõlan giyim ihracatõ 1992 yõlõnda 2 milyar dolar civarõndayken 1999 yõlõ itibariyle 3 milyar dolara yaklaşmõştõr. ABD, İngiltere gibi pazarlarda daha da yüksek artõşlõ oranlar söz konusudur. ABD pazarõnda 10 yõlda % 200 lerde artõş sağlanmõştõr.Türkiye, iç-dõş tüm gelişmelerden bağõmsõz olarak ana pazarlarõnda istikrarõ yakalamõş bulunmaktadõr.

• Giyim ihracatõndaki gelişmeye rağmen dağõlõmõnda 10 yõllõk sürede çok önemli

değişiklikler yaşanmamõştõr. Hala AB ülkeleri % 70�lik payla ana pazar konumundadõr. • Dünyanõn 7.pamuk üreticisi olan Türkiye�nin giyim sanayisi, Dünyadaki 6. pamuk

tüketicisi konumundadõr. Katmadeğeri yüksek nihai ürün yapan 5. sanayi konumuna sahiptir.

• Türk giyim sanayi dünya ile entegrasyonunu sağlamõş rekabet içinde var olan bir

sanayidir. • AB�ye yakõnlõk, sadece coğrafi değil; ticari, ekonomik ve parasal sistemlerin

uygulanmasõndaki seçimlerin aynõlõğõ da bizleri yakõnlaştõran öğelerdir. Kaliteli ürünleri uygun fiyatla veren Türk giyim sanayi, fason üretim değil üretimin tamamõnõ gerçekleştiren bir sanayi olarak ürün siparişlerini hõzlõ teslim eden alt yapõyõ da kurmuştur.

• Türkiye AB�nin serbest ticaret anlaşmasõ yaptõğõ ülkelerde kendi serbest ticaret

anlaşmalarõ vardõr; (OPT üretim) kendi üretim hakkõnõ tanõmõştõr. Bu rekabette önemli bir avantaj sağlamaktadõr.

• Anadolu�da üretim, sektör açõsõndan çok miktarda, düşük fiyatlõ mal üretimi açõsõndan

önemli avantaj sağladõğõndan 90�lõ yõllarda yatõrõmõn İstanbul�dan Anadolu�ya kaymasõnda artõş yaşanmõştõr.



GİYİM TİCARETİNDE REKABET EDEBİLİRLİK KRİTERLERİ Rekabet edebilirlik açõsõndan alõcõlar için önem taşõyan �fiyat dõşõnda- bir dizi unsur söz konusudur. Belli başlõ ticari engeller şu şekilde sõralanabilir: • İhracat lisanslarõnõn fazladan dağõtõmõ:

Belli ülkelerden belli kategoriler için alõnan ihracat lisanslarõnõn fazla dağõtõlmasõ son derece önemli sorunlara yol açmaktadõr. Çünkü AB Konseyi�yle birlikte AB Komisyonu anlaşma taahhütlerinin yerine getirilmesini istemekte ve gelişmekte olan ülkelerin yanlõşlarõnõ düzeltmesi konusunda yardõmcõ olmak istememektedir. Bunun diğer gelişmekte olan ülkeler açõsõndan haksõz rekabet olacağõ düşünülmektedir. Yalnõzca Almanya�da bir seferde bir ülkeden 117 yükleme, bir başka ülkeden 38 yükleme bloke edilmiştir.

• Alõcõnõn iyi niyetini korumasõnõn güçlüğü:

GSP çerçevesinde alõcõlar, gümrük vergilerini geriye dönük olarak işin çoğu bitirildiğinde ödemek zorundadõr. AB otoriteleri menşe sertifikalarõnõ yanlõş buluyor, çünkü menşe koşullarõnõn uygun olmadõğõ düşünülüyor. Alõcõlardan, tedarikçilerine karşõ kontrol mekanizmasõ geliştirip �polis� rolü oynamalarõ bekleniyor. Oysa doğal olarak alõcõlar genel olarak tedarikçilerinin kendilerine beyan ettiği bilgilerin doğruluğundan hareket ediyor.

• Dokümantasyon ağõrlõğõnõn hala kağõtta olmasõ sorun yaratõyor:

Hala ağõrlõklõ olarak kağõt dolaşõmõ söz konusu; elekronik sisteme tam anlamõyla geçilememiş durumda. Bu da alõcõlar açõsõndan ciddi bir bürokratik yük yaratõyor. Hem AB düzeyinde hem de tedarikçi ülkeler düzeyinde elektronik ortama geçilmesi elzem.

• Sõnõflandõrma sorunlarõ:

Sõnõflandõrma iki nedenle sorun yaratõyor. Ürünün kotaya tabi olup olmadõğõnõn ve uygulanmasõ gereken gümrük vergisi oranõnõn saptanmasõ. Sõnõflandõrma taleplerinin yanõtlanmasõ zaman alõyor ve kararõn verilmesi üye ülkeler arasõnda farklõlõk gösteriyor. Sõnõflandõrma alõcõlar açõsõndan tam bir mayõn tarlasõ olarak değerlendiriliyor.

• Kota sorunlarõ:

Tedarikçi ülkeler açõsõndan kota yönetimi ve kota dağõlõmõ sorun olmaya devam ederken, alõcõlar açõsõndan da kota fiyatlarõ ve fiyatlandõrmasõ sorun oluşturmaya devam ediyor. Bu nedenle 2005�te kotalar kaldõrõldõğõnda alõcõlarõn satõnalma stratejilerinde önemli değişiklikler olacağõ öngörülmektedir.

• Ödeme kuru sorunu:

US dolarla ödeme bir sorun haline gelmektedir. Avrupalõ alõcõlar açõsõndan Euro/$ paritesinin seyrinden ötürü US dolarla ödeme son derece yüksek maliyetlidir. Aynõ zamanda Euro�nun dolaşõmõyla birlikte US dolar ödeme genel olarak dezavantajlõdõr. Bu yüzden Euro kullanõmõnõ tercih eden ülkeler avantaj sahibi olmaktadõr. Akdeniz ülkeleri, Türkiye ve Doğu Avrupa ülkeleri bu konudaki sorunsuzluklarõyla Asya ülkelerine göre avantaj sahibidir.



• Çocuk emeği: ITCB üyesi ülkelerin büyük bölümü çocuk emeği konusunda ILO standartlarõna uyma yükümlülüğüne direnç göstermektedir. Son WTO toplantõsõnda da bu durum iyice açõğa çõkmõş bulunmaktadõr. Gelişmiş ülkeler ve tabii ki AB bu konuda õsrarlõdõr. Hem yasal çerçevesini hem de fiili durumunu uyumlu hale getirmeyi başaran ülkeler avantaj sahibidir. Genel olarak sosyal koşullar başlõğõ önemli bir başlõk durumundadõr.

• Çevre standartlarõ:

Çevre standartlarõna uyum da alõcõlar açõsõndan önemli bir kriter haline gelmiştir. Hem AB düzeyinde hem de tek tek ülkeler düzeyinde çevre şartnamelerine uygunluk aranmaktadõr. �Ecolabelling� sadece AB çapõnda değil, global çapta önem taşõmaktadõr.

• Lojistik performans:

Tedarikçi bir ülkenin rekabet edebilirliğini belirleyen önemli bir faktör de Avrupa�daki satõş noktasõna ürünlerin ulaştõrõlmasõndaki lojistik performans haline gelmiştir. Alõcõlar siparişten 8-12 hafta sonra ürünleri almak istemektedirler.

2000 YILININ GETİRDİKLERİ A) İÇ GELİŞMELER Türkiye�nin önünde 1999 yõlõnõn ikinci yarõsõnda hõzla atõlmaya başlanan adõmlarla belirginleşen ve 2000 yõlõnõn ilk günlerinde genel hatlarõyla tamamõyla açõğa çõkan kapsamlõ bir program bulunmaktadõr. Ekonomi alanõnda en net ifadesini Merkez Bankasõ�nõn açõkladõğõ �Para ve Kur Programõ�nda bulan programõ sadece ekonomi alanõna ilişkin dar bir müdahale olarak görmek yanlõş olacaktõr. AB�ne adaylõk süreciyle tutarlõ, siyasi, idari, toplumsal ve elbette ekonomik bacaklara sahip bütünlüklü bir programdan söz etmek daha doğru olacaktõr. Gelinen noktada bu bacaklardan hiçbirini diğerinden ayrõ düşünmek mümkün değildir. Türkiye ekonomisinin yeniden yapõlanmasõ açõsõndan kritik başlõklar: - Sosyal güvenlik reformu :

Yeniden yapõlanma sürecinin ilk adõmõ oldu.

- Yabancõ yatõrõmlarõ teşvik edecek yasal düzenlemeler (Tahkim başta olmak uluslararasõ uyumu sağlamak üzere gerekli yasal çerçevenin hazõrlanmasõ) : Sosyal güvenlik reformunun arkasõndan ikinci adõm oldu.

- Özelleştirmeler : 2000 yõlõnõn ilk çeyreğinden başlayarak özelleştirmeler hõz kazanacak.

- Finans sisteminin yeniden yapõlandõrõlmasõ :

Yeni bankacõlõk yasasõyla başlayan süreç borç-faiz sarmalõnõn taşõnamaz hale gelen yükünden kurtulmayõ hedefleyen ve sonuçlarõ kõsa sürede alõnmaya başlayan para ve kur programõ ile desteklenmiş durumda.



- Temel ekonomik göstergelere çekidüzen verilmesi :

Enflasyonun üç-dört yõl içinde tekli hanelere indirilmesinden, ekonomik rasyonaliteye sahip faiz oranlarõna bir dizi hedef yeni para ve kur programõnõn tavizsiz uygulanmasõ ile hayata geçirilmeye çalõşõlacak.

- Tarõm reformu :

Tarõmda yabancõ sermaye yatõrõmlarõnõn ve dolayõsõyla teknolojiye dayalõ büyük işletmelerin önünü açacak düzenlemelerden tarõmda liberalizasyonu artõracak düzenlemlere bir dizi başlõğõ içeren kapsamlõ bir tarõm reformu tasarõsõ hazõrlanmõş durumda. Bir bölümü yasal değişiklik de gerektiren yeni düzenlemeler, tarõm/sanayi dengesi ve kõr/kent dengesinde orta vadede önemli değişiklikler ortaya çõkartacak.

2000�li yõllarda Türkiye�nin önünde neler var? �Para ve Kur Programõ�nõn açõklandõğõ 9 Aralõk�tan Ocak�õn ikinci haftasõna kadar piyasalarda meydana gelen değişiklikler umut verici. �Para ve Kur Programõ� kendi içinde teknik açõdan güçlü bir program olmakla birlikte esas gücünü �teknik dehasõ�ndan çok uygun koşullardan ve bütünlüklü bir programõn parçasõ olmaktan almakta. Diğer alanlarda olduğu gibi ekonomi alanõnda da Türkiye�nin atacağõ her adõm 4 yõl sonra AB üyeliği müzakereleri yapmaya başlayacak bir ülke olmanõn sorumluluğunu taşõmak zorundadõr. Bugüne kadar uygulanmaya çalõşõlan ekonomi programlarõnda temel sorun, yapõsal hedeflerin kõsa erimli çõkarlara feda edilmesi olmuştu. Bugün yapõsal hedeflerle kõsa erimli çõkarlar neredeyse çakõşmõş durumda. Mevcut programõn güçlü yanlarõ: - Yeni sürecin basõncõ: Türkiye, AB üyesi olma hedefinde bir ülke olarak ekonomik

istikrarõ yakalamak, bunun gereklerini yerine getirmek zorunda. - Türkiye�nin sahip olduğu vizyon, bölgesel konumu başta olmak üzere bir dizi nedenden

ötürü başta AB olmakla birlikte, ABD de dahil olmak üzere uluslararasõ sermaye çevrelerinin tam desteği sağlanmõş durumda. Bu programla �klasik IMF� süreçlerinden farklõ bir süreç yaşanacak.

- Başta finans sektörü olmak üzere son on yõlõ �günü kurtarma� anlayõşõyla geçirmiş bir

dizi sektör ve sermaye çevresi açõsõndan denizin sonu gelmiş durumda. İç borç-yüksek faiz sarmalõyla gidilebilecek hiçbir yer yok.

- Uluslararasõ sermayenin de desteğiyle mevcut program uygulandõğõnda orta vadede

Türkiye yepyeni fõrsatlarla karşõ karşõya gelecektir. Uluslararasõ sermaye desteğinin önceki dönemlerden farklõ yanlarõ bulunmaktadõr. Güneydoğu Asya krizi ile �yuva�larõna yani ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkelere geri dönen uluslararasõ sermaye krizin atlatõlmõş olduğuna ilişkin inançla birlikte yeni bir vizyonla, yeni alanlara yönelmenin eşiğindedir. Türkiye, Balkanlardan Kafkaslara �yeni� ama güçsüz ve istikrarsõz ekonomilerin orta yerinde güçlü ve istikrar vaad eden bir ülke olarak durmaktadõr.



- Türkiye�nin önünde sermaye akõşõ açõsõndan Güney Kore�nin yaşadõğõna benzeyen hatta

belli yanlarõyla daha güçlü bir süreç bulunmaktadõr. B) DIŞ GELİŞMELER Dõş gelişmeleri iki eksende ele almak doğru olacaktõr. Küreselleşme ve bloklaşma. Birbirine tezat görünmekle birlikte yaşanan süreç, küreselleşmenin bloklaşma eğilimlerini güçlendirmesine yol açmaktadõr. Küreselleşme: • WTO�nun Aralõk�ta yapõlan Millennium Round hazõrlõk toplantõsõnda da belirginlik

kazandõğõ üzere 2000�li yõllar �free and fair trade�in öneminin daha da artacağõ yõllar olacaktõr.

• Sermaye hareketleri yeni bir biçimle hõzlanacaktõr. Güneydoğu Asya kriziyle geri

döndüğü �güvenli� gelişmiş ekonomilerden çõkõp, yeni ve karlõ alan arayõşõna başlamõş bulunmaktadõr. Hiç kuşkusuz en cazip alanlardan biri Çin gibi büyük pazarlar olmaktadõr. Ancak Avrupa�nõn hinterlandõndan başlayõp Orta Asya ve Ortadoğu�ya uzanan bölge de birçok açõdan cazibe merkezidir.

• Türkiye�nin de dahil olduğu G-20 oluşumu dünya ekonomisi açõsõndan yeni ve etkin bir

kurum niteliği taşõmaktadõr. Güneydoğu Asya kriziyle ortaya çõkan ve IMF üzerinde yoğunlaşan tartõşmalara dönük bir çözüm olarak düşünülmüştür.

• Güneydoğu Asya�yla başlayõp Rusya�ya ve Brezilya�ya da sirayet eden kriz �henüz

tüm etkilerinin sõfõrlanmasõ açõsõndan erken olsa da- uluslararasõ piyasalar açõsõndan atlatõlmõş bulunmaktadõr.

Bloklaşma 90�larla birlikte ortaya çõkan üç bloklaşma eğiliminden ikisi ABD-NAFTA ve AB hõz kazanarak sürmekte. Japonya ve Güneydoğu Asya ülkeleri arasõndaki ASEAN süreci ise son kriz nedeniyle son derece yavaşlamõş, uluslararasõ entegrasyon bloklaşma sürecinin önüne geçmiş bulunmakta. Ancak burada da ABD ve AB arasõndaki bloklaşma çekişmelerinin etkisini görmek mümkün. • ABD-NAFTA - ABD ekonomisi son on yõlõn en güçlü ekonomisi olma özelliğini korumaya devam

ediyor. Yüksek büyüme ivmesi devam ederken, enflasyon ve işsizlik oranõ da tarihinin en düşük düzeyine inmiş durumda. ABD ekonomisinin gücü Asya krizinden kaçan sermayenin ağõrlõklõ olarak buraya yönelmesine neden olurken, bu yöneliş ekonominin gücünü daha da artõrõcõ etkide bulunmuş oldu.



- ABD, Çin�le imzaladõğõ WTO�ya giriş anlaşmasõyla Çin�in dünya ekonomisine

entegrasyonu konusunda önemli bir adõm atmõş, aynõ zamanda önemli bir avantaj sağlamõş oldu. Hem Çin�in entegrasyon koşullarõndaki belirleyiciliğini artõrõp kendi ekonomisini korumaya dönük avantaj elde etti, hem de 2000�li yõllarõn en büyük pazarlarõndan biri olan Çin pazarõna giriş kolaylõğõ konusunda avantaj elde etti.

- Uluslararasõ ticaret rakamlarõ NAFTA sürecinin yaşadõğõ derinleşmeyi somut olarak

göstermektedir. Meksika özellikle emek-yoğun sektörlerde �başta tekstil-giyim olmak üzere- önemli bir ihracatçõ konumuna gelmiştir. Bu göstergeler diğer NAFTA�nõn Latin Amerika�ya yayõlmasõnõn önünü de açmaktadõr. 2000�li yõllarda merkezinde ABD�nin durduğu NAFTA kõtanõn bütününe yayõlan bir yapõ olacaktõr.

• AB - AB süreci 2000�li yõllarda yeni bir karakter kazanacaktõr. Bugünkü AB�nin merkezinde

durduğu Orta ve Doğu Avrupa�dan Türkiye�ye uzanan geniş bir coğrafyayla sõkõ entegrasyon içinde daha güçlü bir AB hedeflenmektedir.

- Orta ve Doğu Avrupa, Akdeniz havzasõ AB�nin doğal hinterlandõ ve yeni üretim üsleri

olacaktõr. Bu doğrultuda eskisine kõyasla çok daha kararlõ davranõlmõştõr. • Diğer - Rusya, hala içinde bulunduğu kriz sürecinden çõkõşta radikal bir yeniden yapõlanma

süreci yaşamak zorunluluğuyla karşõ karşõya bulunmaktadõr. Son on yõldõr yaşanan entegrasyon son derece parçalõ ve sorunlu bir entegrasyon süreci olmuştur. Ekonominin mafyöz yapõdan kurtarõlõp, dünya ekonomisinin kurallarõna uygun hale getirilmesi kaçõnõlmaz bir zorunluluktur. Mevcut siyasi dengeleri Rusya�nõn daha fazla devlet müdahalesiyle ekonomik yeniden yapõlanmaya girişeceği ancak bölgesinde yitirdiği gücü askeri yöntemlerle geri kazanmayõ zorlayacağõ bir tabloya işaret etmektedir. Bu durum istenmeyen gerilimler yaratabilir. Ancak Rusya�nõn Orta Asya ve Kafkaslardaki belirleyeciliğinin çok azaldõğõna dikkat çekmek gerekir.

- Orta Asya ve Kafkaslar başta enerji kaynaklarõ, ucuz işgücü gibi faktörler olmak üzere

sahip olduklarõ avantajlar nedeniyle yeni üretim üsleri haline gelme potansiyeli taşõmaktadõr. Rusya�nõn �model� olma şansõnõn kalmadõğõ bu bölgede, dünya ekonomisine entegrasyonun motoru bu ülkeler açõsõndan Türkiye�dir.

- Keza diğer yandan yaşanan barõş süreciyle istikrara kavuşan Ortadoğu da yeni bir

üretim üssü haline gelmeye başlamaktadõr. İran�daki değişim süreci de dikkatle izlenmek durumundadõr. İran da ekonomik potansiyeli itibariyle bölgede Mõsõr�la birlikte en çok dikkat çeken ülkelerden biridir.



2005 yõlõnda Rekabet koşullarõ; • Kotasõz Ticaret : Teme sorun; yoksul ülkelerdeki ucuz işgücü ile rekabet • WTO�ya giriş hazõrlõklarõndaki Çin • AB�ye üyeliği kesinleşen üretici ülkeler • NAFTA içinde güçlenmiş Meksika • NAFTA ile serbest ticarete hazõrlanan G.Amerika • Avrupa � Akdeniz havzasõnõn billurlaşmasõ • G-20 oluşumu 2005 yõlõna uygun yeni yatõrõm ve rekabet stratejilerinin geliştirilmesi

- Italya olmak - eski pazarlar ;

a- yerli markalarõn yeni pazarlara gitmesini sağlayacak sistemlerin yaratõlmasõ -niş ve segmentler bulmak -yüksek kaliteli mallara geçmek

- kendi markalarõmõzla pazara girmek

b- İhracatçõlarõn markalaşmasõnõ sağlamak - yeni pazarlar

• Kullanõlacak araçlar ; 1- Stratejik işbirlikleri

- yabancõ sermayenin gelmesini kolaylaştõrõcõ önlemler 2- Teknik engellere uyum

- kamu desteği 3- Bu engelleri 3. Ülkelere adapte etmek

- rekabet - çevre, sosyal,sağlõk standartlar - fikri mülkiyetler - gümrükleme ve otomasyonun çok iyi oturmuş olmasõ



• İhracat Tekstil ve Giyim İhracatõ (1 Ocak � 31 Aralõk) 1996 1997 1998 1999 (Milyar $) (Milyar $) (Milyar $) (Milyar $) Giyim 6.3 7.3 7.7 7.1 Tekstil 2.3 2.9 2.6 2.5 Tekstil+Giyim 8.6 10.2 10.3 9.7 1 Ocak � 31 Aralõk 1999 Tekstil+Giyimin toplam ihracat içindeki payõ yüzde 36,1 Giyimin toplam ihracat içindeki payõ yüzde 26,6 Tekstilin toplam ihracat içindeki payõ yüzde 9,5 • İthalat Tekstil ve Giyim İthalatõ (1 Ocak � 31 Aralõk) 1996 1997 1998 (Milyar $) (Milyar $) (Milyar $) Giyim 0.154 0.23 0.23 Tekstil 2.6 3.3 3.3 Tekstil+Giyim 2.8 3.6 3.5 • Giyim İhracatõnda İstanbul-Anadolu Payõ Karşõlaştõrmasõ İstanbul Anadolu 1996 81,9 18,1 1997 80,6 19,3 1998 78,5 21,5 1999 77,8 22,2 1999 yõlõnda giyim ihracatõnõn yüzde 77,8�i İstanbul�dan, yüzde 22,2�si ise Anadolu�daki birliklerden yapõlmõştõr. 1996-99 arasõnda İstanbul�un payõ azalõrken, Anadolu�nun payõnda artõş yaşanmõştõr.



• Üretim Üretim Artõşõ (İlk 11 Ay - %) 1998 1999 Giyim eşyasõ imalatõ 5.5 -8.2 Tekstil ürünleri imalatõ -1.4 -8.2 İmalat Sanayi 0.8 -6.8 • İstihdam (% Değişim) Üretimde Çalõşanlar Üretimde Çalõşõlan Saat 1997 1998 1999 1997 1998 1999 1- Dönem -2.2 1.3 -9.2 -2.7 2.3 -12.5 2- Dönem 7.7 -0.3 -12.5 7.5 3.7 -13.0 3- Dönem 8.3 -6.2 -12.7 8.3 -6.5 -13.0 • Tekstil- konfeksiyon Makinalarõ İthalatõ Türkiye�nin Tekstil-konfeksiyon Makineleri İthalatõ (milyon USD) İplik Dokuma Örme Boya-Apre Konfeksiyon Toplam 1989 124 92 41 52 49 1990 266 161 114 125 95 1991 202 55 105 104 67 1992 281 80 166 119 68 1993 400 120 182 168 98 1994 199 59 114 109 58 1995 535 257 232 189 149 1996 811 351 405 404 171 1997 697 215 308 356 152 1998 383 134 262 233 99 Değ. 98/97 -45,1 -37,7 -15,1 -34,5 -34,7 Kaynak: DİE



Giyim Sanayinin Dünya Ekonomisi İçindeki Yeri 1980�de tüm giyim ihracatõnõn dünya giyim ihracatõ içindeki payõ %0.3�tü. 1990�lõ yõllarõn sonlarõnda Türkiye'nin toplam ihracatõnõn dünya ihracatõ içindeki payõ binde 4,2'dir.Türk giyim sanayinin dünya giyim ihracatõ içindeki payõ ise yüzde 4,5dir. 1998 yõlõnda Türk giyim sanayi dünya giyim ihracatçõlarõ sõralamasõnda 7,69 milyar dolar ile 5. sõrada yeralmaktadõr.

Son altõ yõlda giyim ihracatõ (1000 $)

Aylar 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Ocak 392.041 584.994 521.218 624.947 578.362 542.449 Şubat 285.901 455.219 434.866 559.457 597.392 662.537 Mart 349.884 478.410 547.349 630.008 679.605 659.738

Nisan 368.426 475.645 498.811 489.940 498.847 490.738 Mayõs 225.661 437.828 397.531 584.621 622.945 537.408

Haziran 376.064 584.876 428.116 554.987 663.578 602.064 Temmuz461.570 594.133 569.114 688.988 787.561 660.691 Ağustos 360.082 616.436 698.113 658.943 665.295 568.248 Eylül 432.316 667.349 507.929 623.340 634.480 628.824 Ekim 481.667 691.138 601.393 629.738 664.867 622.486 Kasõm 366.868 625.566 592.468 582.704 635.342 596.312 Aralõk 415.494 452.291 561.909 649.314 754.911 673.326 TOPLAM 4.515.974 6.663.885 6.385.817 7.267.987 7.783.545 7.244.721 Son dört yõlda giyim ihracatõnõn negatif seyrettiği tek yõl 1999 yõlõ olmuştur.



Ülkeler bazõnda giyim ihracatõnõn dağõlõmõ Giyim İhracatõnõn Ülkelere Göre Dağõlõmõ (1000 $) (1 Ocak-30 Eylül ) Ülkeler 1998 1999 Değ. Pay 98 Pay 99 (%) (%) (%) AB 3.799.520 3.723.939 -1,99 66.3 69.7 Almanya 2.180.240 2.129.558 -2,3 38.1 40.1 İngiltere 408.355 479.458 17,41 7.1 9.0 Fransa 349.641 356.623 2,0 6.1 6.7 Hollanda 305.676 288.383 -5,66 5.3 5.4 Diğer OECD Ülkeleri 797.983 825.892 3,5 13.9 15.5 ABD 687.434 716.546 4,23 12.0 13.4 BDT Ülkeleri 349.481 134.550 -61,49 6.1 2.5 Rusya 315.303 102.053 -67,63 5.5 1.9 Kuzey Afrika Ülkeleri 253.378 243.887 -3,75 4.4 4.6 Tunus 102.438 90.428 -11,72 1.8 1.7

Kaynak: İTKİB



Dünya Giyim Ihracatõnõn Bölgesel Dağõlõmõ

Değer(milyar $) Yõllõk Değişim (%)

1998 1990-98 1997 1998 Batõ Avrupa içi 46.5 2 10 -8 Asya'dan Kuzey Amerika'ya 31.2 5 12 7 Asya içi 19.6 11 1 -5 Asya'dan Batõ Avrupa'ya 18.6 4 5 -3 Latin Amerika'dan K.Amerika'ya 11.7 20 26 16 Orta-Doğu Avrupa, Baltõklar ve BDT ülkelerinden B.Avrupa'ya 8.7 20 0 19 Kaynak: Textile Asia

Türkiye�nin İlk Altõ Giyim Pazarõna İhracatõnõn Yõllar İçinde Seyri � (milyon

$)

Ülke 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 AB 3.280 3.240 3.260 4.370 4.400 4.590 5.172

Almanya 2.070 2.060 2.110 2.860 2.880 2.830 2.924

ABD 330 390 560 620 590 750 840

İngiltere 350 350 280 350 360 480 567

Fransa 270 270 280 390 350 410 490

Hollanda 230 250 260 340 350 350 405

Rusya Fed.* - - - 670 420 720 373

• Rusya Federasyonu için 1995 öncesine ilişkin sağlõklõ rakam bulunmamaktadõr.



Kategori Bazõnda İhracat

Türkiye'den AB'ye en çok ihraç edilen kategoriler (Ocak - Mart) 1998 Ocak-Mart 1999 Ocak-Mart

Değer Miktar Değer Miktar

(1000 ECU) (1000kg) (1000 ECU) (1000kg)

1 -Kat.4- T-Shirt 256.757 14.954 292.981 16.456 2-Kat.6- Pantolon(Dokuma) 120.961 6.180 153.847 7.765 3-Kat.5- SweatShirt 150.652 8.875 152.174 8.751 4-Kat.28- Pantolon(Örme) 62.260 4.249 70.089 4.439 5-Kat.12- Çorap-Tayt(Örme) 43.006 3.983 50.479 4.679 6-Kat.24- Pijama 48.171 3.459 43.203 3.221 7-Kat.8- Gömlek 32.337 1.290 32.794 1.365 8-Kat.15- Manto-Kaban(Kadõn) 32.943 1.209 30.760 1.172 9- Kat. 18- Bornoz-İç çamaşõr 27.512 2.687 22.233 2.126 10- Kat. 78- Örme hariç giyim 20.165 914 20.159 916

Kaynak: EURATEX

Türkiye�den AB�ye İhraç Edilen Ürünlerin Birim fiyatlarõ - ECU/kg ( İlk Üç Ay )

Kategori 1998 1999 Kat. 4- T-Shirt 17,17 17,81 Kat. 6- Dokuma Pant. 19,57 19,81 Kat. 5- Sweatshirt 16,97 17,39 Kat. 28- Örme Pant. 14,65 15,79 Kat. 12- Çorap-Tayt (Örme) 10,80 10,79 Kat. 24- Pijama 13,93 13,41 Kat. 8- Erkek Gömlek 25,07 24,02 Kat. 15- Manto-Kaban (Kadõn) 27,25 26,25 Kat. 18- Bornoz-İç çamaşõr 10,24 10,46 Kat. 78- Örme hariç giyim eşyasõ 22,06 22,01 Kaynak: EURATEX



Karşõlaştõrmalõ AB'ye ihraç edilen kategoriler-1998 (1000 ECU)

Türkiye Çin Hong Kong Tunus Fas Polonya 1. Kat.5-SweatShirt 762.586 272.916 471.900 137.613 175.616 89.215 2- Kat.4- T-Shirt 823.015 309.309 155.936 96.209 138.589 51.202 3- Kat.6- Pantolon 487.799 223.989 470.236 839.402 567.499 312.929 (Dokuma) 4- Kat. 28- Pantolon 245.589 227.287 15.214 25.967 40.704 26.840 (Örme) 5-Kat. 24- Pijama 207.213 113.118 6.501 26.155 13.465 16.521 6-Kat.Ex7Göm-Bluz(K.)119.128 74.925 57.268 78.616 15.998 184.695

Kaynak: EURATEX

Karşõlaştõrmalõ AB'ye ihraç edilen kategoriler-1996 (1000 ECU) Türkiye Çin Hong Kong Tunus Fas Polonya 1 - SweatShirt 633.146 242.251 434.402 78.030 133.626 85.212 2- T-Shirt 538.320 206.033 154.763 68.882 85.096 31.459 3- Pantolon(Kat.6) 295.426 192.085 402.871 678.710 454.442 237.789 4- Pantolon(Kat28) 196.146 131.927 19.019 17.247 43.364 24.003 5- Pijama 194.260 101.623 9.336 19.304 12.576 13.372 6- Bayan Bluz 157.538 71.323 206.401 66.217 93.069 174.086 (Kat.ex7)

Kaynak: EURATEX

Türkiye'den AB'ye en çok ihraç edilen kategoriler (1000 ECU) 1995 1996 1996/95 (%) 1 - SweatShirt 475.960 633.146 33 2- T-Shirt 480.674 538.320 12 3- Pantolon 243.912 295.426 21 (Örme - Kat.6) 4- Pantolon 197.550 196.146 -1 (Dokuma - Kat.28) 5- Pijama 188.806 194.260 3 6- Bayan Bluz 152.660 157.538 3 (Kat.ex7) Kaynak: EURATEX



Giyim İthalatõnda İlk 5 Ülke (İlk 7 Ay) Ülke 1997 1998 1999 1999/98 Değ. (1000$) (1000$) (1000$) ( % ) İtalya 27.043 34.973 24.718 -29,3 Almanya 13.955 14.813 11.582 -21,8 İspanya 3.896 10.051 10.994 9,4 Fransa 9.319 13.474 9.186 -31,8 Çin 2.896 5.005 9.149 82,8 Giyim ithalatõ yapõlan ülkeler içinde en yüksek oranlõ artõş Çin�de görülmüştür. İspanya�dan yapõlan ithalatta da artõş sürmüş ve İspanya üçüncü ithalatçõ ülke haline gelmiştir.

1999 Yõlõnõn İlk Altõ Ayõnda AB'nin İlk 10 Tedarikçisi

1998 Ocak-Haziran 1999 Ocak-Haziran Değişim Pay - 1999 Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar (%) (1000 Euro) (1000 kg) (1000 Euro) (1000 kg) (%) (%) 1- Çin 2.016.283 118.378 2.311.118 138.471 14,6 17,0 12,9 2- Türkiye 2.092.623 122.151 2.183.260 126.863 4,3 3,9 12,2 3- Tunus 1.123.950 58.538 1.194.112 59.273 6,2 1,2 6,7 4- Hong-Kong 1.145.498 55.724 1.138.230 56.302 -0,6 1,0 6,4 5- Fas 976.461 55.424 1.013.926 58.680 3,8 5,9 5,7 6- Hindistan 907.051 61.549 918.112 66.076 1,2 7,4 5,1 7- Romanya 767.567 38.556 893.463 44.415 16,4 15,2 5,0 8- Polonya 818.574 36.144 836.316 37.328 2,2 3,3 4,7 9- Bangladeş 788.505 91.747 781.422 86.879 -0,9 -5,3 4,4 10- Endonezya 565.505 32.676 546.909 33.299 -3,3 1,9 3,1

Kaynak: EURATEX



Dünyanõn Önde Gelen Giyim İhracatçõlarõ (milyar $)

Ülke Değer Dünya İhracatõ içindeki pay (%) Değ.(%) 1998 1980 1990 1998 1998/97 1- Çin 39.05 4.0 8.9 16.7 -6 2- Hong Kong, Çin 22.16 - - - -4 Domestik İhracat 9.67 11.4 8.6 5.4 4 Re-exports 12.50 - - - -9 3- İtalya 14.74 11.2 11.0 8.2 -1 4- ABD 8.79 3.1 2.4 4.9 1 5- Almanya 7.68 7.0 7.3 4.3 2 6- Türkiye* 7.06 0.3 3.1 3.9 5 Türkiye (TGSD) 7,69 0.3 3.1 4.5 8,6 7- Meksika 6.60 0.0 0.5 3.7 17 8- Fransa 5.75 5.6 4.3 3.2 8 9- İngiltere 4.92 4.6 2.8 2.7 -7 10- G. Kore 4.65 7.2 7.3 2.6 � * Türkiye için ilk satõr Textile Asia�nõn, ikinci satõr ise TGSD�nin rakamõdõr. Türkiye için Textile Asia, Dünya Ticaret Örgütü Yõllõk Raporu�na dayanarak 7,06 milyar dolar değerini kullanmõştõr. Oysa 1998 yõlõnda Türkiye�nin giyim ihracatõ 7,69 milyar dolar olmuştur. Türkiye�nin giyim ihracatõ 7,69 milyar dolar olarak alõndõğõnda Almanya�yõ geride bõrakõp 5.liğe yerleştiğimiz görülmektedir. Dünya giyim ihracatõ 1990�larda yõllõk ortalama yüzde 7 artõş göstermiştir. Bu oran 1985-90 arasõnda yüzde 18�di. 1998 dünya giyim ihracatçõlarõ sõralamasõnda ilk 10�a giren ülkeler içerisinde 1997 yõlõna göre en yüksek artõşõ sağlayan ülkeler sõrasõyla Meksika (+17), Türkiye (+8,6) ve Fransa (+8) olmuştur. 1998 yõlõnda dünya giyim ihracatõ toplamõ ise bir önceki yõla göre yüzde 1,7�lik artõşla 180 milyar dolar olmuştur. Türkiye giyim ihracatõ yüzde 8,6�lõk artõşla dünya giyim ihracatõnõn üzerinde bir performans sergilemiştir. Dünya giyim ihracatõ yapan ülkelerin bölgesel dağõlõmõ ise; Asya ülkeleri yüzde 42.7, Batõ Avrupa ülkeleri yüzde 33.6, Latin Amerika yüzde 7.1, Kuzey Amerika yüzde 5.8 şeklindedir. Çin ve Hong Kong birlikte alõndõğõnda bu ülkelerin toplam ihracatõnõn dünya ihracatõnõn yüzde 29�unu oluşturduklarõ görülmektedir. 1997 yõlõnda Çin+Hong Kong�un dünya giyim ihracatõ içindeki payõ yüzde 32�ydi. Toplam giyim ihracatõndaki artõşa rağmen bir gerileme söz konusudur



Dünyanõn Önde Gelen Giyim İthalatçõlarõ (milyar $) Ülke Değer Dünya İthalatõ içindeki pay (%) Değ.(%) 1998 1980 1990 1998 1998/97 1- ABD 55.72 15.9 23.6 29.9 11 2- Almanya 22.35 19.1 17.9 12.0 -2 3- Japonya 14.72 3.5 7.7 7.9 -12 4- Hong Kong, Çin 14.30 - - - -5 5- İngiltere 11.98 6.6 6.1 6.4 7 6- Fransa 11.64 6.0 7.3 6.3 8 7- İtalya 5.86 1.8 2.3 3.1 10 8- Belçika-Luksemburg 5.30 4.2 3.1 2.8 8 9- Hollanda 5.27 6.6 4.2 2.8 -11 10- Meksika 3.75 0.3 0.5 2.0 12 Kaynak: Textile Asia Dünya giyim ithalatõ 1998 yõlõnda yüzde 1.4�lük artõş göstererek 186 milyar dolara ulaşmõştõr. İthalatçõ ülkeler arasõnda en yüksek artõşõ sõrasõyla Hong Kong (+45), Meksika (+12), ABD (+11), İtalya (+10), Fransa (+8) göstermiştir. Giyim ithalatõ gerileyen başlõca ülkeler ise sõrasõyla Rusya (-19), Japonya (-12), Hollanda (-11) olmuştur. AB PAZARI • 1990 yõlõndan 1998 yõlõna kadar AB�nin belli başlõ tekstil-giyim tedarikçileri

sõralamasõnda önemli değişiklikler gözlendi. İlk 10 tedarikçi listesinden Yugoslavya ve Güney Kore çõktõ. Yerlerini Bangladeş ve Pakistan aldõ. Diğer tedarikçi ülkelerin de pazar paylarõnda önemli değişiklikler oldu. Çin ve Türkiye pazar paylarõnõ yüzde 9�lardan yüzde 10�un üstüne çõkartõrken (Çin yüzde 12.2, Türkiye yüzde 11.0) Tunus, Fas, Polonya gibi ülkeler hõzlõ çõkõşlar gösterdiler. İlk 10�daki yer almakla birlikte gerileyen ülkeler ise Hong Kong ve İsviçre oldu.

• 1990 yõlõndan 1998 yõlõna kadar (AB tüketimi hemen hemen sabit kalmasõna ve 1997 yõlõndan itibaren Asya krizinin de olumsuz etkileri olmasõna rağmen) AB�nin Asya�dan gerçekleştirdiği tekstil-giyim ithalatõ yüzde 69.3 arttõ.

• Almanya toplam AB tekstil-giyim ithalatõnõn yüzde 25�ini gerçekleştirirken,

Almanya, Fransa, İtalya ve Britanya toplam ithalatõn yüzde 75�ini gerçekleştiriyor.

• AB giyim tüketiminin yüzde 43�ü kadõn giyimi, yüzde 20�si erkek giyimi, kalanõ

da t-shirt, sweat-shirtler gibi üniseks ürünlerden oluşuyor.



• 1998 yõlõ itibariyle AB�nin 1. tekstil tedarikçisi 1,68 milyar Euro ile Türkiye, 1.

giyim tedarikçisi ise 5,34 milyar Euro ile Çin. (Türkiye 4,39 milyar Euro ile 2. giyim tedarikçisi)

• AB üyesi ülkeler bazõnda ortalama giyim ithalat birim fiyatlarõ incelendiğinde;

giyimde 22.45 Euro ortalama fiyatla Avusturya�nõn en yüksek fiyatlõ ülke olduğu, onu 19.79 Euro ile Almanya ve 19.45 ile Hollanda�nõn takip ettiği görülüyor. En düşük ortalama birim fiyatlõ ülke ise 10.22 Euro ile Yunanistan.

AB�nde Giyim İthalatõnda Ortalama Birim Fiyatlar

Üye Ülke Birim Fiyat (Euro/kg) Belç.-Lux. 14.90

Danimarka 15.73 Almanya 19.79 Yunanistan 10.22 İspanya 13.42 Fransa 17.94 İrlanda 16.94 İtalya 17.24 Hollanda 19.10 Avusturya 22.45 Portekiz 14.06 Finlandiya 17.83 İsveç 18.06 İngiltere 15.40

AB-15 17.62

Kaynak: Textile Asia • İki ana kategoride (Kat. 6 ve Kat.8) AB�nin ilk 10 tedarikçisinin ihracatlarõ değer,

miktar ve birim fiyat bazõnda incelendiğinde;

En göze çarpan nokta, bazõ tedarikçilerin (Türkiye ve Polonya gibi) değer sõralamasõnda miktar sõralamasõna göre daha üst sõralarda yer almalarõ oluyor. Bu durum söz konusu ülkelerin birim fiyatlarõnõn yüksekliğini gösteriyor. Aynõ zamanda anõlan üç ülke içinde pazar paylarõnõ artõrma olanağõna da işaret ediyor. Romanya ve Polonya�nõn CMT çalõşan ülkeler olduğu düşünüldüğünde Türkiye�nin bu �olumlu� durumu kullanmasõ gerektiği de açõk.

- Pantolon ve şortlar (Kat. 6)

Hem değer hem de miktar bazõnda AB�ne en fazla ihracat yapan ülkelerin sõrasõyla Tunus ve Fas olduğu görülüyor. Türkiye�nin ise değer bazõnda üçüncü sõradayken, miktar bazõnda dördüncü sõrada olduğu görülüyor. Bu durum Türkiye�nin birim fiyatõnõn yüksek olduğunu göstermekle birlikte, bu kategoride daha fazla pazar payõna sahip olma şansõ



olduğuna da işaret ediyor. Birim fiyatõ en yüksek ülke Polonya olurken onu Macaristan, Romanya ve Türkiye izliyor. (Burada yine bu ülkelerin Türkiye dõşõnda CMT yapan ülkeler olduğuna dikkat çekmek gerekiyor.)

- Erkek gömlek (Kat. 8)

Bu kategoride ise hem değer hem de miktar bazõnda en fazla ihracat yapan ülke Bangladeş aynõ zamanda birim fiyatõ en düşük ülke. Türkiye ise değer bazõnda 5. sõrada yer alõrken miktar bazõnda 8. sõrada yer alõyor. Birim fiyatõ en yüksek ülkeler ise yine sõrasõyla Polonya, Tunus ve Türkiye.

• Kat. 6�da (pantolon ve şort) AB ortalama birim fiyatõ 8.41 Euro iken, Türkiye�nin

birim fiyatõ 9.11 Euro, Kat. 8�de (erkek gömlek) ise AB ortalama birim fiyatõ 5.53 iken, Türkiye�nin birim fiyatõ 8.23 Euro.

• Kat. 6�nõn (pantolon ve şort) ithalatõ incelendiğine, AB ülkeleri içinde en büyük

alõcõnõn yüzde 31.4�lük payla Almanya olduğu, onu yüzde 15.1�le Fransa ve yüzde 12.4�lük payla İngiltere�nin takip ettiği görülüyor. Birim fiyatõ en yüksek alõcõ 9.66 Euro ile Almanya, en düşük alõcõ ise 6.98 Euro ile İrlanda.

• Kat. 8�in (erkek gömlek) ithalatõ incelendiğinde ise yine en büyük alõcõ yüzde

28�lik payla Almanya olurken, onu yüzde 19.1�le İngiltere ve yüzde 14.7�yle Fransa izliyor. Birim fiyatõ en yüksek alõcõ 7.08 Euro ile Avusturya, en düşük alõcõ ise 4.12 Euro ile İspanya.

AMERİKA HAZIRGİYİM PAZARI 1999 yõlõnõn ilk altõ ayõnda ABD�nin hazõrgiyim ihracatõ 23,7 milyar USD oldu. Hazõrgiyim ihracatõnõn yüzde 57,3�ü dokuma ürünlerden, yüzde 42,7�si ise örme ürünlerden oluşmaktadõr. 1995 sonrasõnda �NAFTA ile birlikte- ABD hazõrgiyim ihracatõnda hem daha hõzlõ bir artõş hem de tedarikçilerinde değişiklik yaşandõ. 1995-99 arasõnda yüzde 10-15 civarõnda düzenli bir artõş gerçekleşirken, belli başlõ tedarikçiler Çin ve Hong Kong�dan Meksika başta olmak üzere diğer Orta Amerika ülkelerine bir kayõş gözlendi. ABD�nin belli başlõ tedarikçileri Meksika (pazar payõ yüzde 15.1), Çin (yüzde 10.4), Hong Kong (yüzde 7.4), Dominik Cum. (yüzde 4.5) ve Filipinler (yüzde 3.5). İhraç edilen başlõca ürünler; dokumada, kadõn takõm elbiseleri (yüzde 33.3), erkek takõm elbiseleri (yüzde 25.0), erkek gömlek (yüzde 10.4), kadõn gömlek ve bluzlarõ (yüzde 8.4); örmede ise sweatshirt, kazak ve yelekler (yüzde 33.4), t-shirtler (yüzde 16.5), erkek gömlek (yüzde 10.0), kadõn iç çamaşõr ve pijamalarõ (yüzde 8.2).



• Türk Hazõrgiyimcilerinin ABD Pazarõndaki Gücü Türkiye, yüzde 1,7�lik pazar payõyla ABD�nin 17. hazõrgiyim ihracatçõsõ konumundadõr. 1999 yõlõnda 910 milyon USD dolayõnda olmuştur. Türkiye�nin ABD�ye yaptõğõ ihracatõn yüzde 42�sini tekstil-hazõrgiyim ürünleri oluşturmaktadõr. 1992-99 arasõnda Türkiye�den ABD�ye yapõlan hazõrgiyim ihracatõ yüzde 175 dolayõnda artmõştõr. 1992 yõlõnda ABD�ye yapõlan hazõrgiyim ihracatõ 330 milyon USD iken, 1998 yõlõnda 910 milyon USD�a ulaşmõş oldu. Türkiye�nin ABD�ye ihraç ettiği başlõca hazõrgiyim ürünleri, erkek gömlek başta olmak üzere dokuma ürünler ve t-shirt, sweatshirt başta olmak üzere pamuk ürünlerdir. İç çamaşõr ve pijama gelişen kategorilerdir. • Kotalõ Ürünler Türk giyim sanayinin ABD ihracatõnda hõzlõ artõş gösteren ve kotalarõn yüzde 90�larõ aşan düzeyinde dolu olduğu kategoriler �örme erkek-çocuk gömlek, sweatshirt(pamuklu ve sentetik)�, �t-shirt�, �bornoz�, �pijama� gibi kategorilerdir. Aynõ zamanda bu kategorilerde ABD�nin ithalat oranõ da yüksektir. Her birinde 1999 yõlõnõn ilk üç ayõnda ABD�nin ithalatõ yüzde 10�lar düzeyinde artõş göstermiştir. Ayrõca bu dört kategori ABD�nin toplam giyim ithalatõnõn yarõya yakõnõnõ oluşturmaktadõr. Bu veriler õşõğõnda kotalarõn kalkmasõnõn mutlak anlamda �ek pazar� olanağõ yaratacağõnõ söylemek mümkündür. Kota doluluk oranlarõ: - 338S, 339S, 638S, 639S (Örme erkek-erkek çocuk üst giyim (gömlek, sweatshirt � pamuklu ve sentetik) Doluluk oranõ: % 95,3 - 338, 339, 638, 639 ( Erkek-Kadõn t-shirt � pamuklu ve sentetik) Doluluk oranõ: % 99,5 - 350 ( Bornoz )Doluluk oranõ : % 82,3 - 351, 651 ( Pamuklu ve sentetik pijama )Doluluk oranõ : 89,5 - 352, 652 ( İç giyim )Doluluk oranõ : 66,8 • ABD Pazarõnõn Potansiyeli ABD tekstil-giyim ithalatõnda 1999 yõlõnõn ilk altõ ayõnda yüzde 6 yani yaklaşõk 1,5 milyar dolarlõk artõş gerçekleşti; �ek pazar� ortaya çõktõ. Türk hazõrgiyimcileri kõsmen kotalardan kõsmen de ABD pazarõna dönük yapõsal dönüşümlerde katedilen mesafenin henüz yetersiz oluşundan bu �ek pazar�dan 30-40 milyon dolarlõk bir payla yetinmiş oldular. ABD ekonomisinin seyri gözönüne alõndõğõnda 2000�li yõllarda hazõrgiyim talebindeki genişleme süreceği görülmektedir. Türk hazõrgiyimcilerinin her yõl 3-4 milyar dolar civarõnda genişleyen bir pazardan daha fazla pay almak için uğraş vermesi gerekmektedir. Bu uğraşõn ne ölçüde realize olacağõnõ belirleyecek temel etmen �kotalar dõşõnda- Türk hazõrgiyim sanayinin kendi üretim yapõsõ ve olanaklarõnõn elverişlilik düzeyidir.



• ABD Pazarõnda Rakipler ve Türk Hazõrgiyimcilerinin Durumu ABD�nin bellibaşlõ hazõrgiyim tedarikçileri, Meksika, Çin, Hong Kong, Kanada önemli avantajlara sahip ülkeler durumundadõr. Meksika ve Kanada�nõn NAFTA�dan kaynaklanan özel konumlarõ bir yana, Türkiye son yõllarda ABD�nin tedariğinin en fazla arttõğõ ülkelerden biri konumundadõr. 1998 yõlõnda yüzde 20�lik artõşla, en yüksek artõş Türkiye�den yapõlan ithalatta görülmüştür. Türkiye�nin büyük tedarikçilerle doğrudan karşõ karşõya gelmeden katedebileceği son derece geniş bir mesafe bulunmaktadõr. Keza son yõllarda NAFTA�dan yapõlan tedarikten ötürü başta Çin olmak üzere Uzakdoğu�dan yapõlan ithalat gerilemeye başlamõştõr. Türkiye bu geçişin yarattõğõ boşluklara dönük bir strateji geliştirmelidir/geliştirmektedir. GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ VE SEKTÖR 1985 yõlõnda enerji ve sulama ağõrlõklõ başlayan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) daha sonra tarõm, sanayi ve sosyal hedeflerle zenginleştirilerek 11 ili kapsayan bir entegre projeye dönüştü. Nisan 1998 itibariyle projenin yüzde 40�õndan fazlasõ realize edilmiş durumda. Enerjide realize olma oranõ yüzde 73 iken, tarõmda bu oran yüzde 11 düzeyinde. Proje için öngörülen toplam tutar 32 milyar dolar. Parasal gerçekleşme oranõ Nisan 1998 itibariyle yüzde 41.3 (12.6 milyar dolar-2 katrilyon 862 tirilyon 861 milyar TL). Proje'nin bitirilmesi için 19.4 milyar dolara ihtiyaç duyulmakta. Şu ana kadar harcanan 2 katrilyon 862 trilyon 861 milyar TL'nin 1 katrilyon 620 trilyon 182 milyar TL'si enerji için, 228 trilyon 244 milyar TL'si tarõm için, 444 trilyon 733 milyar TL'si ulaşõm için harcanmõş bulunmaktadõr. Proje kapsamõndaki çeşitli alt projeler için de 2.1 milyar dolar dõş kredi kullanmõş bulunmaktadõr. Enerji Üretimi GAP kapsamõnda yapõlan Atatürk ve Karakaya barajlarõnda 132 milyar kWh, 8 milyar dolarlõk enerji üretilmektedir. 1997 yõlõnda Türkiye'nin toplam hidrolik enerji üretiminin yarõsõ GAP kapsamõndaki bölgede üretilen enerji ile karşõlanmaktaydõ. Toplam enerji üretiminin de yüzde 18.8'ini GAP karşõlamaktaydõ. Tarõm 1998 Nisan'õna ait verilere göre GAP kapsamõndaki bölgede tarõmda sulanabilir alan 174.080 hektara ulaşmõş bulunmaktadõr. Proje tamamlandõğõnda sulanmasõ planlanan alanlarõn 1998 itibariyle yüzde 10'u sulanabilir durumda. Yüzde 11'lik bölümde de çalõşmalar sürmektedir. 1997 sonu itibariyle Türkiye'de toplam pamuk üretiminin üçte biri bölgede gerçekleştirilmektedir.



KONFEKSİYON SANAYİİNDE VERİMLİLİK VE REKABET GÜCÜ

Konfeksiyon sektörü, Türkiye ekonomisinde küçük ve orta ölçekli işletme olarak ağõrlõğõ en

yüksek olan sektördür. Bu nedenle KOSİ'lerin karşõlaştõklarõ ve taşõdõklarõ sorunlar

konfeksiyon sektörü için de geçerlidir.

(1-99) işçi çalõştõran işyerleri itibariyle imalat sanayii tüm işyerlerinin %15'i, çalõşanlarõn

%10.9'u Deri ve Kürk Dõşõnda Kalan Hazõr Giyim Eşyasõ Sanayii, konfeksiyon

sektöründe(3222) yer almaktadõr. Bu düzeyler 1989-1993 dönem ortalamalarõ olup alt sanayi

gruplarõ arasõnda en yüksek düzeyi ifade etmektedir. Ayrõca yaratõlan katma değerin %10.2'si

bu sanayi grubundan gelmektedir. Bu özelliklerine karşõn konfeksiyon sektöründe çalõşan kişi

başõna katma değer, yani işgücü verimliliği 1989-1993 ortalamasõ olarak, en düşük düzeydedir.

Benzer biçimde çalõşan kişi başõna işgücü maliyeti de en düşük düzeydedir (Büyükkõlõç, D.,

1997).

Giderek sermaye-yoğun bir sektör olma yönünde gelişen konfeksiyon sanayiinde rekabet gücü

açõsõndan ticari etmenlerin yanõnda, dikkate almasõ gereken başka noktalar vardõr.

Rekabet gücü, müşterilerin mal ve hizmetleri alternatifleri karşõsõnda tercih etmelerini

sürdürülebilir biçimde sağlama yeteneği olarak tanõmlanabilir. Bu bakõş açõsõ ile

konfeksiyon işletmelerinin rekabet gücünün artõrõlmasõ için aşağõda belirtilen gereklilikleri

yerine getirecek biçimde desteklenmeleri ve yönlendirilmeleri sağlanmalõdõr.

- İşletmelerde Verimlilik İlkelerine Göre Çalõşma. İşletmelerin doğru işi (talebi olan

ürünü), doğru zamanda (ürünün tüketiciye ulaşma hõzõ ve zamanlõlõk), doğru biçimde (yeni

ürün tasarõmõ ve çeşitliliği ile), beklenen kalitede (müşteri memnuniyetini öne çõkaran),

çevreye zarar vermeden, doğru miktarda ve enaz maliyetle üretmeleri biçiminde tanõmlanan

verimlilik ilkelerine göre üretim yapmalarõ sağlanmalõdõr.

- İşletmelerde Girdi Kalitesinde İyileşme. Rekabet gücü açõsõndan en can alõcõ noktalarõn

başõnda hammadde, özellikle de işgücü girdisinin niteliğinin yükseltilmesi gelmektedir.

Çünkü konfeksiyon, tasarõmõn ön plana çõktõğõ bir sanayi olup, çalõşanlarõn CAD/CAM



ağõrlõklõ üretim yapabilen, tasarõm geliştirebilen, yaratõcõ, nitelikli kişiler olmalarõ

gereklidir. Böylece sektörde yüksek katma değer yaratabilmek olasõdõr. Ayrõca gelişmiş

ülkelerle rekabet edebilmek için, fason üretim yapmaktan kurtulabilmek için gelişen bilgi

teknolojilerini izleyebilen, bu teknolojilerin getirdiği olanaklarõ sektöre aktarabilen nitelikte

işgücüne gereksinim vardõr.

- AR - GE Çalõşmalarõ. Hem konfeksiyon sanayiinde, hem de bu sanayinin beslendiği yan

sanayilerde AR-GE çalõşmalarõ desteklenmelidir. Ar-Ge�ye dayalõ olarak moda, marka ve

yeni ürün üreten bir konfeksiyon sektörü oluşturulmalõdõr. Türkiye Tekstil sektöründe orta

ve uzun-erimli gelişmeler açõsõndan kaygõ veren en kritik noktalardan biri, araştõrma �

geliştirme faaliyetlerinin son derece sõnõrlõ kalmasõdõr. Yurt dõşõna yapõlan fason üretim

ile sağlanan getiri büyük ölçüde adõna üretim yapõlan işletmelere kalmaktadõr.

- Verimlilik Artõrma Tekniklerinin Uygulanmasõ. İşletmeler teknolojik eksikliklerini

tamamlasalar bile verimliliklerini artõracak tekniklerden haberdar edilmeli ve uygulamalarõ

konusunda özendirilmelidirler. Modern teknoloji ile hõzlõ üretim yapan, otomasyonu bol

makinelerle çalõşõlõyorsa işgücü verimliliğinin artacağõ açõktõr. Ancak her ülkede, ilde, hatta

işletmede benzer uygulamalar yapõldõğõnda verimliliği artõrmak üzere marjinal katkõlar

sağlayacak diğer önlemler çok önem taşõmaya başlamaktadõr. Marjinal katkõlar sağlayacak

önlemler, düzenlemeler nelerdir? Bir motivasyon çalõşmasõ yürütmek, ergonomiye önem

vermek ve gerektirdiği ufak değişiklikleri ve yatõrõmlarõ yapmak, işçi-işveren

ilişkilerinde özenli davranmak, iş etüdü tekniklerini uygulamak, hizmetiçi eğitimler

düzenlemek, adil bir ücret politikasõ yürütmek, üretim planlamasõ yapmak, yerleşim ve

iş akõşõ düzenlemelerine özen göstermek, özellikle hazõr giyimde yeni yönetim ve

organizasyon teknolojilerini gözardõ etmemek, strateji geliştirmek üzere düzenli

aralõklarla işletmede performans ve verimlilik ölçümü yapmak, toplam kalite yönetimi

yaklaşõmlarõnõ uygulamak. Biz bu tekniklere verimlilik artõrma teknikleri ya da kõsaca

VAT�lar diyoruz. Bu teknik/teknikler uygulanarak mevcut teknolojide daha az maliyetle

daha çok üretim yapma olanağõ ve böylece verimlilik artõşõ ve rekabet avantajõ elde

edilebilir.



- Sürekli Eğitim Anlayõşõnõn İşletmelere Benimsetilmesi ve Bu Yönde Destek Verilmesi.

İnsan kaynaklarõnõn etken kullanõmõ verimliliği ve rekabet gücünü etkileyen bir diğer

etmendir. Eğitim ile işgücünün kalitesini iyileştirerek yeni gelişmelerin sürekli izlenmesi,

gerekli düzenlemelerin zamanõnda yapõlmasõ sağlanabilir.

- Firmalararasõ İşbirliğinin Sağlanmasõ. Ana-yan sanayii ilişkilerinin düzenlenmesi,

gerektiğinde firma birleşmelerinin sağlanmasõ önemli avantajlar sağlar.

- İşletmelerde Yatõrõmlarõn Yönlendirilmesi. Yukarõda söylenenlerin yanõnda

modernizasyonu sağlayõcõ, darboğaz giderici, kaliteyi ve randõmanõ artõrõcõ, çevreyi

koruyucu, enerji ve malzeme tüketimini azaltõcõ yatõrõmlar daha stratejik bir karar olarak

ortaya çõkabilir.

- Reklam Ve Pazarlama Desteği. Ar-Ge�ye bağlõ olarak geliştirilen moda, markalar çok iyi

tasarlanmõş olan reklam ve pazarlama çalõşmalarõ ile desteklenmelidir. Pazar araştõrmalarõ

zaman zaman yapõlan bir faaliyet olmamalõ, sürekli yinelenmelidir. Ürünlerimizin dõş

pazarlarda kalõcõlõğõnõn sağlanabilmesi ve Türk Malõ'na yönelik bir talebin yaratõlmasõ

açõsõndan yatõrõm tercihleri kadar önemli diğer bir konu da, pazarlamadõr. Bu itibarla

firmalarõmõzõn başta hedef pazarlar olmak üzere, ihracat açõsõndan potansiyel ülkelerde

mağaza, satõş zinciri kurmak gibi aktif pazarlama tekniklerinden yararlanmalarõ çok

önemlidir.

- Rekabet gücünü etkileyen diğer faktörlerden eğitim ve alt yapõ alanõndaki olanaklarõnõ da

belirtmek gerekmektedir. Üniversite ve meslek liselerinde teknolojiyi kavrayacak, yaratõcõ

nitelikte elemanlar yetiştirecek bir eğitim felsefesi temel alõnmalõdõr. Sektörün gereksinim

duyduğu ara insangücü eğitimi desteklenmelidir. Üniversite-sanayi işbirliği, sonuçlarõ

kestirilemez katkõlar sağlar.

- Stratejik Yönetimin Öneminin Firmalara Anlatõlmasõ. Rekabet Stratejileri üzerine

çalõşmalarõ olan Stephen Covey "Bugün için mükemmel olmanõn gelecek açõsõndan

hiçbir garantisi olmadõğõ gibi, ileriye dönük plan ve programlarõn yoksunluğu da o



mükemmelliği anlamsõzlaştõrõyor" diyor. Bugünlerde eğer işletmelerde kriz tehlikesi

yoksa herhangi bir strateji arama gereği hiç duyulmamaktadõr. Ancak krizle karşõ karşõya

gelindiği zaman yeni stratejiler aranõyor. Ama bu gibi durumlarda da sektör bir takõm

fõrsatlar kaçõrõyor, yõpranõyor. Bu nedenle stratejileri yeniden yaratabilmek için işletmelerin

yönlendirilmeleri gerekli.

Uluslararasõ Standart Sanayi Sõnõflamasõ'na göre Ayakkabõ Dõşõnda Giyim Eşyasõ Sanayii, 322

sanayii kodu ile tanõmlanmaktadõr. Milli prodüktivite Merkezi bu tanõmlamaya göre DİE'den

alõnan verileri derleyerek Verimlilik Göstergelerini düzenli aralõklarla belirlemektedir. Son

dört yõllõk göstergeler aşağõdaki gibi belirlenmiştir:

Çizelge 1. Çalõşan Kişi Başõna Katma Değer, 1987 Yõlõ Fiyatlarõyla Sektör 1993 1994 1995 1996 1997 Toplam 17463 17991 16455 15961 16653 Kamu 8452 6175 5683 6478 7909 Özel 18757 19365 17595 16757 15739 Kaynak: MPM, İmalat Sanayii ve Alt Kollarõnda Verimlilik, Üretim, İstihdam, Ücret ve İşçi-Saat Göstergeleri Dizisi, (2000 yõlõnda yayõnlanacak).

Çizelge 2. Çalõşan Kişi Başõna Ortalama Ücret, 1987 Yõlõ Fiyatlarõyla Sektör 1993 1994 1995 1996 1997 Toplam 1846 1522 1436 1529 1783 Kamu 4872 5148 3901 3157 5406 Özel 1730 1352 1374 1495 1719 Kaynak: MPM, İmalat Sanayii ve Alt Kollarõnda Verimlilik, Üretim, İstihdam, Ücret ve İşçi-Saat Göstergeleri Dizisi, (2000 yõlõnda yayõnlanacak).



Çizelge 3. Ücretin Katma Değer İçindeki Payõ (%), 1987 Yõlõ Fiyatlarõyla Sektör 1993 1994 1995 1996 1997 Toplam 19,5 14,7 16,5 19,3 21,2 Kamu 54,2 90,1 51,6 93,5 32,3 Özel 18,3 12,8 15,7 18,7 20,8 Kaynak: MPM, İmalat Sanayii ve Alt Kollarõnda Verimlilik, Üretim, İstihdam, Ücret ve İşçi-Saat Göstergeleri Dizisi, (2000 yõlõnda yayõnlanacak).

Çizelge 4. Çalõşan Kişi Başõna Üretim, 1992 Yõlõ Fiyatlarõyla, Milyon TL Sektör 1995 1996 1997 1998 1999-I

1999-II

Toplam 88,5 75,7 65,0 82,9 74,1 82,0

Kamu 20,2 18,3 7,4 20,1 7,1 16,2

Özel 91,3 77,2 78,1 83,6 74,9 82,5

Kaynak: MPM, İmalat Sanayii ve Alt Kollarõnda Verimlilik, Üretim, İstihdam, Ücret ve İşçi-Saat Göstergeleri Dizisi, (2000 yõlõnda yayõnlanacak).

Çizelge 5. Çalõşan Kişi Başõna Ortalama Ücret, 1992 Yõlõ Fiyatlarõyla, Milyon TL Sektör 1995 1996 1997 1998 1999-I

1999-II

Toplam 4,99 5,49 6,29 5,63 5,31 5,70

Kamu 20,08 23,63 29,61 26,87 14,50 24,41

Özel 4,80 5,30 6,03 5,37 5,20 5,52




Çizelge 6. Ücretin Üretimdeki Payõ, % Sektör 1995 1996 1997 1998 1999-I

1999-II

Toplam 5,64 7,26 9,68 6,80 7,17 9,95

Kamu 51,81 57,11 189,88 73,17 131,35 74,23

Özel 5,26 6,87 7,72 6,42 6,94 6,69


Merkezimizde 1997 yõlõnda Gaziantep'te düzenlenen Verimlilik Konseyinde "Gaziantep

Yöresinde Hazõr Giyim Yan Sanayicilerinin Gelişme Potansiyeli" başlõklõ konu incelenmiştir.

Bu çalõşmada yer alan GAP bölgesinde hazõr giyim sanayiinin geliştirilmesi üzerine öneriler

şöyle özetlenebilir:

İnsan Kaynaklarõnõn Geliştirilmesi:

- Girişimcilere yönelik olarak eğitim, yönlendirme ve bilgilendirme çalõşmalarõ kesintisiz

olarak sürdürülmelidir. Bu çerçevede üniversiteler, KOSGEP; MPM, İGEME gibi kamu

kuruluşlarõ meslek ve sanayi odalarõ, ihracatçõ birlikler arasõnda ilişkilerin

yoğunlaştõrõlmasõ.

- İşletmelerarasõ iletişim ve dayanõşma sağlayan örgütlenmeler özendirilmelidir. Özellikle

AR-GE, ortaklaşa makine kullanõmõ ve dõş pazarlama gibi.

- Yurtiçi ve dõşõ ortaklõklar yoluyla bilgi ve teknoloji aktarõmõ sağlanmalõ; ancak bu

yapõlõrken "uydu" konumuna düşülmemesi için alõnmasõ gereken önlemler konusunda

girişimciler bilgilendirilmelidir.

- Yüksek okul ve meslek liselerinde hazõr giyim bölümleri açõlmalõ ve yaygõnlaştõrõlmalõdõr.

- İşletmeler ile eğitim kurumlarõ arasõnda ilişkiler yoğunlaştõrõlmalõ, çalõşanlarõn işbaşõnda

eğitimi ve öğrencilerin işyerlerinde uygulama yapmalarõ yaygõnlaştõrõlmalõdõr.

Ürün ve Pazar Geliştirme:

- Dõş piyasalarda gelişmeler yakõndan izlenmeli

- Yerli marka ve koleksiyon geliştirilmesi yönünde çaba harcanmalõdõr. Ürünlerde çeşitlilik

ve üretimde esneklik ön planda tutulmalõdõr.



- Kalite konusunda ödün verilmemeli ve "Türkiye Malõ" imajõnõn zedelenmemesi için bir

özdenetim mekanizmasõ oluşturulmalõdõr.

- Dõş tanõtõma ağõrlõk verilmelidir. Bu arada Devletin yapacağõ çalõşmalarõn yanõnda

sanayicilerin de reklam, fuarlara katõlõm, ortaklaşa "showroom"lar açma gibi konularda

işbirliğine gidilmelidir.

- Parekende zincirleri ile toptancõlar daha yakõn ilişki kurmalõdõr.

- Üretici firma olarak uluslararasõ kataloglara ve büyük alõcõlarõn bilgisayar sistemlerine

girilmeye çalõşõlmalõdõr.

- Rakiplerin uyguladõklarõ teknolojiler ve geliştirdikleri ürünleri yakõndan izleyerek rekabet

gücünün korunmasõ sağlanmalõdõr.

- Kalite ve standartlar konusunda uluslararasõ uygulamalar yakõndan izlenmeli ve rekabet

gücünün korunmasõ sağlanmalõ.

KAYNAKÇA 1. Aydõn, A. (2000): "İmalat sanayii ve Alt Kollarõnda Verimlilik, Üretim, İstihdam,

Ücret ve İşçi saat Göstergeleri", MPM Yayõnõ (Yayõnda), Ankara. 2. Büyükkõlõç, D. (1997) : "Türkiye İmalat Sanayiinde Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi İşletmeleri, Yoğunlaştõklarõ Sektörlerin Belirlenmesi ve Verimlilik Göstergeleri", Verimlilik Dergisi, 1997(2), S.21-46.

3. Büyükkõlõç, D. (1996) : "KOBİ�lerde Verimlilik ve Verimliliği Etkileyen Etmenler",

DİE, Küçük ve Orta Ölçekli İmalat Sanayii Verimlilik ve Teknoloji Analizleri Semineri, 5 Nisan 1996, Ankara.

4. MPM (1997): "Gaziantep Yöresinde Hazõr Giyim Yan Sanayilerinin Gelişme Potansiyeli", Verimlilik Konseyi, Gaziantep.


TÜRKİYE GİYİM SANAYİCİLERİ

DERNEĞİ

ÜYELERİ

�DURUM VE GELECEĞE DÖNÜK ÖNCELİKLER�

ARAŞTIRMASI



YÖNTEM

TGSD, hazõrladõğõ soru formunu, tekstil- hazõr giyim sektöründe faaliyet gösterip

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği üyesi olan ve Ege Hazõr Giyim ve Konfeksiyon

İhracatçõlarõ Birliği üyesi olan firmalara göndermiştir. Gelen sonuçlar (TGSD üyesi

42 firma, ve Ege Hazõr Giyim ve Konfeksiyon İhracatçõlarõ Birliği üyesi 18 firma)

neticesinde anketler kodlanmõş ve rapor haline getirilmiştir.

BULGULAR

Araştõrmanõn bulgularõ iki bölümde incelenmiştir. Birinci bölümde firmalarõn mevcut

durumlarõnõn belirlenmesine çalõşõlmõş, ikinci bölümde ise ulaşmak istedikleri

amaçlar konusuna değinilmiştir.

A- Mevcut Durum Analizi

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 46,7�si son beş yõlda üretim miktarlarõnda bir

artõşõn olduğunu belirtirken, yüzde 35,0�i ise üretim miktarlarõnda bir azalma

olduğunu belirtmiştir. Yüzde 16,7�lik küçük bir grup ise son beş yõlda üretimlerinde

herhangi bir değişiklik olmadõğõnõ belirtmiştir.

Tablo 1: Son beş yõlda üretim miktarõnõzda bir değişiklik oldu mu?

Son beş yõlda üretimlerinde bir düşüş olduğunu belirtenlere bu düşüşün nedenleri de sorulmuştur. Üretimlerinde bir düşüş olduğunu belirtenlerin yüzde 33,3�ü bu düşüşün nedeni olarak iç pazardaki daralmayõ , yüzde 28,6�sõ üretim maliyetindeki artõşõ, yüzde 23,8�i finansal zorluklarõ ve yüzde 14,3�ü ise ihracattaki daralmayõ göstermiştir.

2135,0%

2846,7%

1016,7%

11,7%

60100,0%

Sayõ%

düşüş oldu

Sayõ%

artõş oldu

Sayõ%

değişiklik olmadõ

Sayõ%

cevap yok

son beş yõlda üretimmiktarõnõzdadeğişiklik oldu mu?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 2: Son beş yõlda üretiminizde bir düşüş olduysa başlõca nedenleri nelerdir?

Araştõrmaya katõlan 60 firmanõn yüzde 45,0�i son beş yõlda ihracatlarõnda bir artõş

olduğunu , yüzde 31,7�si bir düşüş olduğunu ve yüzde 18,3�ü ise bir değişiklik

olmadõğõnõ belirtmiştir.

Tablo 3: Son beş yõlda ihracatõnõzda önemli bir değişiklik oldu mu?

Son beş yõlda ihracatlarõnda bir düşüşün olduğunu belirtenlerin yüzde 57,9�u bu

düşüşün nedenini finansal zorluklar olarak, yüzde 36,8�i ise ihracat pazarlarõndaki

daralma olarak görmektedirler.

733,3%

628,6%

314,3%

523,8%

21100,0%

Sayõ%

iç pazardaki daralma

Sayõ%

üretim maliyetindeki artõş

Sayõ%

ihracatta daralma

Sayõ%

finansal zorluklar

düşüşünnedenlerineler?

Sayõ%

Toplam

Toplam

1931,7%

2745,0%

1118,3%

35,0%

60100,0%

Sayõ%

düşüş oldu

Sayõ%

artõş oldu

Sayõ%

değişiklik olmadõ

Sayõ%

cevap yok

son beşyõldaihracatõnõzdadeğişiklikoldu mu?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 4: Son beş yõlda ihracatõnõzda düşüş olduysa başlõca nedenleri nelerdir?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 45,0�i mevcut ihracat rejiminde karşõlaştõklarõ sorunlarõn başõnda dahilde işleme rejiminden kaynaklanan sorunlarõ saymaktadõr. Bu sorunu yüzde 43,3 ile Eximbank kredileri konusunda karşõlaşõlan sorunlar izlemektedir. KDV iadelerinde karşõlaşõlan sorunlar ise yüzde 25,0 ile üçüncü sõrada yer almaktadõr. Yüzde 11,7�lik küçük bir grup ise bu sorunlardan başka sorunlar da yaşadõklarõnõ belirtmiştir. (Araştõrmaya katõlanlar birden fazla sorun dile getirdikleri için oranlarõn toplamõ

yüzde 100�ü geçmektedir.)

Tablo 5: Mevcut ihracat rejiminde karşõlaştõğõnõz başlõca sorunlar nelerdir?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn koleksiyonlarõnõn ihracatlarõ içindeki ortalama payõ

yüzde 35,1 olarak hesaplanmõştõr. Firmalarõn koleksiyonlarõnõn ihracatlarõ içindeki

paylarõnõn dağõlõmõ aşağõda gösterilmiştir.

736,8%

1157,9%

15,3%

19100,0%

Sayõ%

ihracat pazarlarõnda daralma

Sayõ%

finansal zorluklar

Sayõ%

cevap yok

ihracatõnõzdakidüşüşünnedenleri nelerdir?

Sayõ%

Toplam

Toplam

2745,0%

2643,3%

1525,0%

711,7%

1525,0%

60100,0%

Sayõ%

dahilde işleme rejimindenkaynaklanan sorunlar

Sayõ%

eximbank kredileri konusundakarşõlaşõlan sorunlar

Sayõ%

KDV iadelerinde karşõlaşõlansorunlar

Sayõ%

diğer

Sayõ%

cevap yok

Mevcut ihracatrejimindekarşõlaştõğõnõzbaşlõca sorunlarnelerdir?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 6: İhracatõnõz içinde kendi koleksiyonunuzun payõ nedir?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 68,3�ü koleksiyon ürettiklerini, yüzde 28,3�ü ise üretmediklerini belirtmiştir.

1423,3%

813,3%

11,7%

35,0%

1118,3%

35,0%

23,3%

23,3%

35,0%

711,7%

610,0%

60100,0%

Sayõ%

0

Sayõ%

10

Sayõ%

15

Sayõ%

20

Sayõ%

30

Sayõ%

50

Sayõ%

70

Sayõ%

75

Sayõ%

90

Sayõ%

100

Sayõ%

cevapyok

ihracatõnõz içindekendikolleksiyonunuzunpayõ yüzde kaç??

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 7: Kendi koleksiyonunuzu üretiyor musunuz?

Araştõrmaya katõlan her üç firmadan ikisi (yüzde 61,7) herhangi bir kalite belgesi

bulunmadõğõnõ biri ise (yüzde 30,0) bulunduğunu belirtmiştir.

Tablo 8: Ürünlerinizin herhangi bir kalite belgesi var mõ?

Firmalarõn yüzde 40,0�õ kalite standartlarõna uyum konusunda herhangi bir

çalõşmalarõnõn bulunmadõğõnõ belirtirken yüzde 45,0�lik bir bölüm ise kalite

standartlarõna uyum konusunda çalõşmalarõ olduğunu belirmiştir. Yüzde 15,0�lik bir

kesim ise soruyu cevapsõz bõrakmõştõr.

4168,3%

1728,3%

23,3%

60100,0%

Sayõ%

evet

Sayõ%

hayõr

Sayõ%

cevap yok

kendikoleksiyonunuzuüretiyor musunuz?

Sayõ%

Toplam

Toplam

3761,7%

1830,0%

58,3%

60100,0%

Sayõ%

yok

Sayõ%

var

Sayõ%

cevap yok

ürünlerinizinherhangi bir kalitebelgesi var mõ?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 9: Kalite standartlarõna uyum konusunda çalõşmalarõnõz ne durumda?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 53,3 gibi önemli bir kesimi 1996 yõlõnda girilen

Avrupa Gümrük Birliği�nden olumlu etkilendiklerini belirmiştir. Avrupa Gümrük

Birliği�ne girilmesinden olumsuz etkilendiklerini belirtenlerin oranõ yüzde 15,0, hem

olumlu hem de olumsuz etkilendiklerini belirtenlerin oranõ yüzde 13,3 ve

etkilenmediklerini belirtenlerin oranõ yüzde 6,7�dir. Yüzde 11,7�lik bir grup ise

soruyu cevaplamamõştõr.

Tablo 10: 1996 yõlõnda girilen Avrupa Gümrük Birliği�nden nasõl etkilendiniz?

Hedef kitlenin mevcut ithalat rejiminde karşõlaştõklarõ sorunlarõn başõnda yüzde 38,3

ile engellemeler gelmektedir. Bu sorunu yüzde 36,7 ile vergiler, yüzde 16,7 ile

kotalar ve yüzde 15,0 ile bunlarõn dõşõndaki sorunlar izlemektedir. Yüzde 20,0�lik bir

kesim bu soruya cevap vermemiştir.

2440,0%

2745,0%

915,0%

60100,0%

Sayõ%

bir çalõşmamõz yok

Sayõ%

çalõşmalarõmõz var

Sayõ%

cevap yok

standartlara uyumkonusundaçalõşmalarõnõz nedurumda?

Sayõ%

Toplam

Toplam

3253,3%

915,0%

813,3%

46,7%

711,7%

60100,0%

Sayõ%

olumlu

Sayõ%

olumsuz

Sayõ%

hem olumluhem olumsuz

Sayõ%

etkilemedi

Sayõ%

cevap yok

1996 yõlõnda girilenAvrupa GümrükBirliği'nden nasõletkilendiniz.

Sayõ%

Toplam

Toplam



( Araştõrmaya katõlanlar birden fazla sorun dile getirdikleri için oranlarõn toplamõ yüzde 100�ü

geçmektedir.)

Tablo 11: Mevcut ithalat rejiminde karşõlaştõğõnõz sorunlar nelerdir?

Araştõrmaya katõlan her dört firmadan sadece biri (yüzde 25,0) serbest bölgede faaliyet

göstermekte, üçü ise (yüzde 73,3) göstermemektedir.

Tablo 12: Serbest bölgelerde faaliyet gösteriyor musunuz?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 35,0�i serbest bölgeler hakkõnda olumlu düşünceleri

olduğunu belirtmiştir. Serbest bölgelere olumlu bakmayanlarõn oranõ yüzde 21,7�dir. Firmalarõn

2236,7%

1016,7%

2338,3%

915,0%

1220,0%

60100,0%

Sayõ%

vergi

Sayõ%

kota

Sayõ%

engellemeler

Sayõ%

diğer

Sayõ%

cevap yok

Mevcut ithalatrejimindekarşõlaştõğõnõzsorunlar nelerdir?

Sayõ%

Toplam

Toplam

1525,0%

4473,3%

11,7%

60100,0%

Sayõ%

evet

Sayõ%

hayõr

Sayõ%

cevapyok

serbest bölgede faaliyetgösteriyor musunuz?

Sayõ%

Toplam

Toplam



yüzde 43,3 gibi önemli bir bölümü soruya cevap vermemiştir. Soruya verilen

cevaplarõn ayrõntõlõ dökümü ektedir.

Tablo 13: Serbest bölgeler hakkõndaki görüşleriniz nelerdir?

Firmalarõn yüzde 68,3 gibi önemli bir bölümü sektörel bazda devletten bekledikleri

yasal düzenlemeler olduğunu belirtmiş, yüzde 18,3�ü ise devletten herhangi bir

düzenleme beklemediklerini belirtmiştir. Devletten beklenen düzenlemelerin ayrõntõlõ

dökümü ektedir.

Tablo 14: Sektörel bazda devletten beklediğiniz yasal düzenlemeler var mõ?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 68,3 gibi önemli bir bölümü verimlilik düzeylerinin yetersiz olduğunu, yüzde 30,0�u ise yeterli olduğunu söylemiştir.

2135,0%

1321,7%

2643,3%

60100,0%

Sayõ%

olumlu

Sayõ%

olumsuz

Sayõ%

cevap yok

serbestbölgelerhakkõndakigörüşler

Sayõ%

Toplam

Toplam

1118,3%

4168,3%

813,3%

60100,0%

Sayõ%

yok

Sayõ%

var

Sayõ%

cevap yok

sektörel bazdadevlettenbeklediğiniz yasaldüzenlemeler var mõ?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 15: Verimlilik düzeyiniz sizce yeterli midir?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yarõsõ işçi sirkülasyonunun verimlerini düşürmediğini, yüzde 38,3�ü ise çok düşürdüğünü belirtmiştir. Tablo 16: İşçi sirkülasyonu veriminizi ne derece düşürmektedir?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn, son dört yõlda planladõklarõ yatõrõmlarõn

gerçekleştirilmesinde yaşadõklarõnõ belirttikleri en önemli sõkõntõ yüzde 55,0 ile

finansman sõkõntõsõdõr. Bu sorunu yüzde 18,3�erlek oranlarla kalifiye eleman ve

pazarõn daralmasõ sorunlarõ izlemektedir. Yüzde 11,7�lik bir bölüm bürokratik

sorunlar ve yüzde 10,0�luk bir bölüm de enflasyon sorunu yaşadõğõnõ belirtmiştir.

(Araştõrmaya katõlanlar birden fazla sorun dile getirdikleri için oranlarõn toplamõ yüzde 100�ü geçmektedir.)

1830,0%

4168,3%

11,7%

60100,0%

Sayõ%

evet

Sayõ%

hayõr

Sayõ%

cevap yok

verimlilikdüzeyiniz sizceyeterli mi

Sayõ%

Toplam

Toplam

3050,0%

2338,3%

23,3%

23,3%

35,0%

60100,0%

Sayõ%

düşürmemektedir

Sayõ%

çok düşürmektedir

Sayõ%

kõsmen

Sayõ%

sirkülasyon yok

Sayõ%

cevap yok

işçi sirkülasyonuveriminizi nederecedüşürmektedir

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 17: Son dört yõlda planladõğõnõz yatõrõmlarõn gerçekleştirilmesinde yaşadõğõnõz sõkõntõlar nelerdir?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn ana ihracat pazarlarõnda gördükleri rakiplerin başõnda

uzakdoğu ülkeleri gelmektedir.(yüzde 41,7) Uzakdoğu ülkelerini yüzde 30,0 ile Çin,

yüzde 23,3 ile Doğu Avrupa ülkeleri, yüzde 20,0 ile Portekiz, yüzde 18,3 ile İtalya,

yüzde 11,7 ile Kuzey Afrika ülkeleri ve yüzde 10,0 ile Asya ülkeleri izlemektedir.

(Araştõrmaya katõlanlar birden fazla sorun dile getirdikleri için oranlarõn toplamõ yüzde 100�ü geçmektedir.)

3355,0%

1118,3%

711,7%

58,3%

1118,3%

610,0%

711,7%

23,3%

1016,7%

60100,0%

Sayõ%

finansman

Sayõ%

kalifiye eleman

Sayõ%

bürokrasi

Sayõ%

istikrarsõzlõk

Sayõ%

pazarõn daralmasõ

Sayõ%

enflasyon

Sayõ%

sorun yaşamadõ

Sayõ%

diğer

Sayõ%

cevap yok

son dört yõldaplanladõğõnõzyatõrõmlarõngerçekleşmesindeyaşadõğõnõzsõkõntõlarnelerdir?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo18: Ana ihracat pazarõnõzda şu andaki rekipleriniz kimler?

Araştõrmaya katõlanlar, bugünkü koşullarda rakip firmalarla rekabet güçlerini, yüzde

26,7�lik oranla ürettikleri ürünlerin kalitesine bağlamaktadõr. Rekabet güçlerini

arttõrõcõ diğer önemli etkenler yüzde 15,0 ile fiyat ve yüzde 13,3 ile hõz (termin)

olarak belirtilmiştir. Diğer etkenlerin oranlarõ çok daha düşüktür. Araştõrmaya

katõlanlarõn yüzde 5,0 gibi küçük bir bölümü rekabet güçlerinin zayõf olduğunu

belirtirken yüzde 18,3�lük bölümü soruyu yanõtsõz bõrakmõştõr.

1830,0%

2541,7%

1220,0%

1118,3%

711,7%

1423,3%

610,0%

711,7%

1423,3%

60100,0%

Sayõ%

çin

Sayõ%

uzakdoğu

Sayõ%

portekiz

Sayõ%

italya

Sayõ%

kuzey afrika

Sayõ%

doğu avrupa

Sayõ%

asya

Sayõ%

diğer

Sayõ%

cevap yok

ana ihracatpazarõnõzda şuandakirakiplerinizkimler?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 19: Bu gün itibariyle temel rekabet gücünüz nedir?

Araştõrmaya katõlan firmalara �01-01-2005 itibarõ ile kotasõz bir dünya pazarõ işinizi

nasõl etkiler?� sorusu yöneltilmiştir. Hedef kitlenin yüzde 45,0�i bu soruya �olumlu�

cevabõnõ verirken, yüzde 25,0�i ise �olumsuz� cevabõnõ vermişlerdir. � Etkilemez�

cevabõnõ verenlerin oranõ yüzde 18,3 düzeyinde kalõrken, firmalarõn yüzde 11,7�si

soruyu yanõtsõz bõrakmõştõr.

1626,7%

813,3%

915,0%

35,0%

46,7%

46,7%

23,3%

1118,3%

35,0%

60100,0%

Sayõ%

kalite

Sayõ%

hõz (termin)

Sayõ%

fiyat

Sayõ%

esneklik (fleksibilite)

Sayõ%

bilgi-teknoloji

Sayõ%

koleksiyon-moda

Sayõ%

tecrübe

Sayõ%

cevap yok

Sayõ%

rekabet gücü zayõf

bugün itibarõ iletemel rekabetgücünüz nedir?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 20: 01-01-2005 itibariyle kotasõz bir dünya pazarõ sizin işinizi nasõl etkiler?

B � Ulaşõlmak İstenen Amaçlar

Hedef kitlenin yüzde 58,3�lük bölümü önümüzdeki beş yõllõk dönemde ürettikleri

ürünlere olan talebin artmasõnõ yönünde bir gelişme yaşanacağõnõ, yüzde 11,7�lik

bölüm ise talebin azalmasõ yönünde gelişmeler yaşanacağõnõ düşünmektedir. Yüzde

5,0�lik küçük bir kesim ise hiçbir değişikliğin olmayacağõnõ belirtmişlerdir.

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 25,0�lik bölümü soruyu yanõtsõz bõrakmõştõr.

Tablo 21: Önümüzdeki beş yõllõk dönemde ürettiğiniz ürüne olan talep hacminde beklediğiniz gelişmeler nelerdir?

2745,0%

1525,0%

1118,3%

711,7%

60100,0%

Sayõ%

olumlu

Sayõ%

olumsuz

Sayõ%

etkilemez

Sayõ%

cevap yok

1-1-2005 itibarõ ilekotasõz bir dünyapazarõ işinizi nasõletkiler?

Sayõ%

Toplam

Toplam

3558,3%

711,7%

35,0%

1525,0%

60100,0%

Sayõ%

talep artar

Sayõ%

talep azalõr

Sayõ%

değişiklik olmaz

Sayõ%

cevap yok

önümüzdeki beş yõllõkdönemde ürettiğiniz ürüneolan talep hacmindebeklediğiniz gelişmelernelerdir?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 55,0�lik bölümü önümüzdeki beş yõl içinde

marka üretimine geçmeyi planlarken yüzde 31,7�lik bölümü marka üretimine

geçmeyi planlamamaktadõr. Yüzde 3,3�lük bölüm ise halen marka üretimi

yaptõklarõnõ belirtmektedirler.

Tablo 22: Önümüzdeki beş yõl içinde marka üretimine geçmeyi planlõyor musunuz?

Hedef kitlenin yüzde 61,7�si Türkiye�nin önümüzdeki beş yõlda sadece tedarikçi ülke

konumunu sürdürmesinin mümkün olmadõğõnõ belirtirken, yüzde 33,3�lük kesin ise

Türkiye�nin bu konumunu sürdüreceğini belirtmektedirler.

Tablo 23: Önümüzdeki beş yõlda Türkiye�nin sadece tedarikçi sanayi ülke konumunu sürdürmesi mümkün mü?

3355,0%

1931,7%

23,3%

610,0%

60100,0%

Sayõ%

evet

Sayõ%

hayõr

Sayõ%

marka üretimiyapõyoruz

Sayõ%

cevap yok

önümüzdeki beş yõliçinde marka üretiminegeçmeyi planlõyormusunuz?

Sayõ%

Toplam

Toplam

2033,3%

3761,7%

35,0%

60100,0%

Sayõ%

evet

Sayõ%

hayõr

Sayõ%

cevap yok

Türkiye'nin önümüzdeki beş yõldasadece tedarikçi sanayi ülkekonumunu sürdürmesi mümkünmü?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Hedef kitlenin yüzde 71,7�lik büyük bir bölümü önümüzdeki beş yõllõk dönemde

ihracat hacimlerinin artacağõnõ belirtirken ihracatlarõnõn azalacağõnõ belirtenlerin

oranõ yüzde 8,3 düzeyinde kalmaktadõr. Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 6,7�si

herhangi bir değişikliğin olmayacağõnõ belirtirken, yüzde 13,3�ü herhangi bir görüş

belirtmemiştir.

Tablo 24: Önümüzdeki beş yõllõk dönemde ihracat hacminizde beklediğiniz gelişmeler nelerdir?

Hedef kitlenin yüzde 65,0�i önümüzdeki beş yõllõk dönemde üretim hacimlerinin

artacağõnõ, yüzde 13,3�i ise azalacağõnõ belirtmişlerdir. Yüzde 6,7�lik kesim herhangi

bir değişikliğin olmayacağõnõ belirtirken, firmalarõn yüzde 15,0�i soruyu yanõtsõz

bõrakmõşlarõdõr.

4371,7%

58,3%

46,7%

813,3%

60100,0%

Sayõ%

artacak

Sayõ%

azalacak

Sayõ%

değişiklik olmayacak

Sayõ%

cevap yok

önümüzdeki beşyõllõk dönemdeihracat hacminizdebeklediğinizgelişmeler nelerdir?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 25: Önümüzdeki beş yõllõk dönemde üretim hacminizde beklediğiniz gelişmeler nelerdir?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 46,7�si önümüzdeki beş yõllõk dönemde ithal

ettikleri ürün, yarõ ürün ve hammadde hacimlerinin artacağõnõ, yüzde 6,7�si ise

azalacağõnõ belirtmişlerdir. Firmalarõn yüzde 11,7�si ithal ettikleri ürün, yarõ ürün ve

hammadde hacminde bir değişikliğin olmayacağõnõ belirtirken yüzde 35,0�i herhangi

bir görüş belirtmemişlerdir.

Tablo 26: Önümüzdeki beş yõllõk dönemde ithal ettiğiniz ürün, yarõ ürün ve hammadde hacminizde beklediğiniz gelişmeler nelerdir? Araştõrmaya katõlan firmalara � AB ve ABD�nin uyguladõğõ sosyal şartname

ilkelerinden önümüzdeki dönemde nasõl etkileneceksiniz?� sorusu yöneltilmiştir. Bu soruya firmalarõn yüzde 36,7�si �olumlu�, yüzde 20,0�si �olumsuz� ve yüzde 13,3�ü �etkilenmeyeceğiz� cevabõnõ vermişlerdir. Firmalarõn yüzde 30,0�luk bölümü görüş belirtmemişlerdir.

3965,0%

813,3%

46,7%

915,0%

60100,0%

Sayõ%

artacak

Sayõ%

azalacak

Sayõ%


Sayõ%

cevap yok

önümüzdeki beşyõllõk dönemde üretimhacminizdebeklediğinizgelişmeler nelerdir?

Sayõ%

Toplam

Toplam

2846,7%

46,7%

711,7%

2135,0%

60100,0%

Sayõ%

artacak

Sayõ%

azalacak

Sayõ%


Sayõ%

cevap yok

önümüzdeki beş yõllõkdönemde ithal ettiğiniz ürün,yarõ ürün ve hammaddehacminizde beklediğinizgelişmeler nelerdir?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 27: AB ve ABD�nin uyguladõğõ sosyal şartname ilkelerinden önümüzdeki dönemde nasõl etkileneceksiniz?

Hedef kitlenin yüzde 33,3�ü AB çevre politikalarõnõn firmalarõnõ olumlu, yüzde

16,7�si ise olumsuz etkileyeceğini belirtmiştir. Firmalarõn yüzde 20,0�si AB çevre

politikalarõnõn firmalarõnõ etkilemeyeceğini belirtirken, görüş belirtmeyenlerin oranõ

yüzde 30,0�dur.

Tablo 28: AB çevre politikalarõnõn firmaya etkileri ne olabilir?

Hedef kitlenin, Çin�in Dünya Ticaret Örgütü�ne girmesinin firmalarõnõ hangi

yönde etkileyeceği hakkõndaki görüşleri şöyledir: �Olumlu etkiler� diyenlerin oranõ

yüzde 20,0, �olumsuz etkiler� diyenlerin oranõ yüzde 50,0, �etkilemez�

2236,7%

1220,0%

813,3%

1830,0%

60100,0%

Sayõ%

olumlu

Sayõ%

olumsuz

Sayõ%

etkilenmeyeceğiz

Sayõ%

cevap yok

AB ve ABD'ninuyguladõğõ sosyalşartname ilkelerindenönümüzdeki dönemdenasõl etkileneceksiniz?

Sayõ%

Toplam

Toplam

2033,3%

1016,7%

1220,0%

1830,0%

60100,0%

Sayõ%

olumlu etkiler

Sayõ%

olumsuz etkiler

Sayõ%

etkilemez

Sayõ%

cevap yok

AB çevrepolitikalarõnõnfirmaya etkileri neolabilir?

Sayõ%

Toplam

Toplam



diyenlerin oranõ yüzde 5,0�dir. Firmalarõn yüzde 25,0�i görüş belirtmemiştir.

Tablo 29: Çin�in DTÖ�ne (Dünya Ticaret Örgütü) girmesi sizi nasõl etkiler?

Araştõrmaya katõlan firmalarõn yüzde 26,7�si kendilerine rakip olarak Çin�i

görmektedirler. Diğer rakipler sõrasõ ile şöyledir: Uzakdoğu ülkeleri (yüzde 16,7),

Batõ Avrupa ülkeleri (yüzde 11,7), Doğu Avrupa ülkeleri (yüzde 10,0), kaliteli üretim

yapan ülkeler (yüzde 5,0) ve diğer ülkeler (yüzde 5,0). Firmalarõn yüzde 25,0�i

rakiplerinin kim olduğunu belirtmemiştir.

1220,0%

3050,0%

35,0%

1525,0%

60100,0%

Sayõ%

olumlu etkiler

Sayõ%

olumsuz etkiler

Sayõ%

etkilemez

Sayõ%

cevap yok

Çin'in DTÖ'negirmesi sizi nasõletkiler

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 30: Sizce önümüzdeki beş yõl içinde ana rakipleriniz kimler olacaktõr?

Araştõrmaya katõlan firmalar rekabette kendilerine avantaj sağlayacak unsurlarõ şöyle

sõralamõşlarõdõr: Kalite (yüzde 38,3), hõz (termin) (yüzde 13,3), marka-koleksiyon

(yüzde 8,3), tecrübe (yüzde 5,0), esneklik (fleksibilite) (yüzde 3,3), bilgi-teknoloji

(yüzde 3,3) ve diğer unsurlar (yüzde 3,3). Firmalarõn yüzde 25,0�i rekabette

kendilerine avantaj sağlayacak unsurlarõ belirtmemişlerdir.

1626,7%

1016,7%

610,0%

711,7%

35,0%

35,0%

1525,0%

60100,0%

Sayõ%

çin

Sayõ%

uzakdoğu ülkeleri

Sayõ%

doğu avrupa ülkeleri

Sayõ%

batõ avrupa ülkeleri

Sayõ%

kaliteli üretim yapanülkeler

Sayõ%

diğer

Sayõ%

cevap yok

rakiplerinizkim olacak?

Sayõ%

Toplam

Toplam



Tablo 31: Önümüzdeki beş yõl içinde rekabetteki temel avantajõnõzõn ne olacağõnõ düşünüyorsunuz?

2338,3%

813,3%

23,3%

35,0%

58,3%

23,3%

23,3%

1525,0%

60100,0%

Sayõ%

kalite

Sayõ%

hõz (termin)

Sayõ%

esneklik (fleksibilite)

Sayõ%

tecrübe

Sayõ%

marka-koleksiyon

Sayõ%

bilgi-teknoloji

Sayõ%

diğer

Sayõ%

cevap yok

rekabettetemelavantaj

Sayõ%

Toplam

Toplam



EK � AYRINTILI GÖRÜŞLER: • �Serbest bölgeler hakkõndaki görüşleriniz neler?�

• �Sektörel bazda devletten beklediğiniz yasal düzenlemeler neler?�

• �Bu gelişmeler gerçekte ulaşmak istediğiniz amaç mõdõr? Değilse; önümüzdeki

beş yõl için yeterli imkan olursa hedefleriniz ne olur?�

• �Talepte, arzda, dõş ticarette, teknoloji ve rekabet gücünde beklentileriniz

nelerdir?�

sorularõna verilen cevaplarõn ayrõntõlõ dökümleri.

�Serbest bölgeler hakkõndaki görüşleriniz neler?� - İstihdam yaratõyor. - Ülke ve ihracatçõ için faydalõ olduğuna inanõyoruz. - İthalat ve ihracat yönünden daha az maliyetli olmasõ yönünden olumlu. - Haksõz rekabete neden olmamalõdõr. - Dõş ticaret işlemlerini kolaylaştõrmalõdõr. - Menşe belgesi ve kota verilmesi doğru değildir. - Vergi planlamasõ açõsõndan olumlu. - Sayõlarõ az. - Maliyetleri yüksek. - Mevcut mevzuat devam etmeli. - Menfi. - Vergi kaybõ. - Haksõz kazanç. - Çaktõrmadan bazõ uyanõklar için devletin alacağõ vergiyi alõşana ve yatõrõmcõya

kazandõrmak. - Mevcut ithalat rejimi ile birlikte çalõşamõyor. Faydalõ olamõyor. - Bürokratik engellerin olmamasõ. - Mali avantajlar. - Yatõrõm, ticari ve istihdam avantajlarõ. - İhracatçõ firmalar için çok maliyetli. - Faydalõ. - Gereksiz. - Önemli. - Tam kavrandõğõnõ zannetmiyorum. - Formalite zamanõ kõsõtlanmalõ. - Daha modernize olmalõ. - Olumlu.



- Faydalõ bir uygulama. Alt yapõ yetersiz. Devletin uyguladõğõ teşvik mevzuatõnõn Türk firmalarõna mahsus serbest bölgelerde de geçerli olmasõ.

- Yorum yok. - Dõş pazar ile içiçe yaşamak gibi avantajlarõ var. Ekonomik koşullardaki esnekliği

açõsõndan olumlu. Serbest bölgelerin sayõsõnõn arttõrõlmasõ ve imkanlarõnõn genişletilmesi.

- Aceleye getirildiği için gerçek serbest bölge organizasyonuna sahip değiller. Bürokrasi çok fazla.

- Amacõna uygun değildir. Toplum yeterince bilgi sahibi değildir. - Ham ve yardõmcõ maddeyi dõşarõdan almak kaydõ ile. Üretimde fayda var. - Verimli olduğunu sanõyorum. İlgilenmedim. - İç piyasa için ham mal alamama. İhraç için alõnan malõn KDV�siz içte

tüketilmesi yerine başka mal ihracõ. - Olumlu. - Olumlu bir yöntem. �Sektörel bazda devletten beklediğiniz yasal düzenlemeler neler?� - Rekabet desteği (ucuz girdiler, vergi muafiyetleri v.s.) - Yurtdõşõndaki ülke ve sektör tanõtõmlarõnda destek olunup aktif rol almasõ. - Teşvik, ihracat ve ithalatlarda daha az bürokrasi. - İhracat ve ithalatõ engelleyen ve geciktiren tüm düzenlemeler iptal edilmelidir. - Yurtdõşõ mağaza, yurtdõşõ marka desteklenmelidir. - Kur-enflasyon makasõnõn açõlmamasõ. - Her türlü bürokrasi azaltõlmalõ, ucuz ve uzun vadeli finansman sağlanmalõ. - İhracat için daha çok teşvik. - İhracatõ teşvik tedbirleri ile ithalatõ kolaylaştõrõcõ faaliyetlerin bir an önce hayata

geçirilmesi. - Asgari ücretin vergi dõşõ bõrakõlmasõ. - Ucuz kredi temini. - Gerçekçi kur politikasõ. - Kayõtsõz çalõşan sorunu. - Eximbank kredi dağõtõmõnda aracõ banka sorunu. - İthalat rejiminin yeniden düzenlenmesi. - İhracat kanunlarõ yumuşatmalarõ. - İhracatçõlara orta ve uzun vadeli, düşük faizli, yeterli boyutlu kredi ve teşvikler

sağlanmasõ. - İthalatta KDV�nin teminata bağlanmasõ konusunda pratik yollar konulmasõ, örnek

olarak % 100 iharcat şirketlerine tanõnacak bazõ istisnalar. - Gümrük mevzuatlarõ (geçici kabul yoluyla ithalat). - İhracat yapabilmek için. - Enflasyonu gerçekten aşağõ çekmesi, yoksa sabit kur politikasõyla çift yönden

sõkõşacağõz. - Gerçek tekstil ihracat politikalarõ. - Kalõcõ destek. - Nakliyecilerin dizginlenmesi, mümessillerin güçlerinin azaltõlmasõ. - Bütün düzenlemelerde sektör temsilcileri ile beraber karar vermesi. - KDV�nin ayni iadesi.



- Doğru ve yanlõşõ, faydalõ ve faydasõz ayõrt etmeli. - Tekstil plama-yatõrõm oluşturulmalõ. - Daha iyi koşullarda rekabet yasasõ. - Çalõşmayõ kolaylaştõracak düzenlemeler diğer ülkelerde yapõldõğõ gibi yapõlmalõ,

kanunlar ciddi olarak tatbik edilip, kurunun yanõnda yaş da yanmamalõ. - Sektördeki işçi sayõsõ ile önde gelen testil sektörünü destekleyici önlemlerin

alõnmasõ. - İhracata gerçek destek. Temin edici firmalara destek. - İstihdam teşviği; SSK, Muhtasar ihracat oranõnda karşõlansõn!.. - Teşvikler daha fonksiyonel işlemeli. - El halõcõlõğõnõn bir kültür hazinesi olarak desteklenmesi gereken önemin

verilmesi. - Gümrük Kanununun eksiksiz revize edilmesi. İhracatõ daha çok kolaylaştõrma. - Ucuz kredi. - İhracat mutlaka teşvik edilmeli. - Sanayicinin en az, borsada oynõyanlar kadar korunmasõ gerekir. (Aslõnda çok

daha fazla korunmalõ). - Üretimden sigorta vergi ve diğer giderler alõnmamalõ teşvik edilmeli. - Çok ciddi ve istikrarlõ teşvik. - Kredilerin gerçek kullanõlanlara verilmesi, komisyoncularõn banka ile ihracatcõ

arasõndan çõkarõlmasõnõn çaresi. - Sadece bürokrasinin yaşanõr hale getirilmesi. Rüşvete çare bulunmasõ. �Bu gelişmeler gerçekte ulaşmak istediğiniz amaç mõdõr? Değilse; önümüzdeki beş yõl için yeterli imkan olursa hedefleriniz ne olur?� - Hedef entegre tesis olmak. Bu da iplik üretimi boyama-triko örme ve

konfeksiyon bandõnda entegre olmak. - Amaçtõr. - Bu gelişmeler olmazsa hedef konfeksiyon sektöründen uzaklaşmak olacaktõr. - Sabancõ Grubu Giysa ile perakendecilik işine soyunmuştur. Bu noktada zincirin

konfeksiyon halkasõ eksiktir. Biz Yünsa olarak yabancõ bir ortakla bu halkayõ tamamlamak istiyoruz.

- Hayõr. Marka ve dağõtõm kanallarõ. - Kalkõnmada 1. Öncelikli yörelerde yapõlacak yeni bir yatõrõmla, ucuza maledilmiş

kredi ile, rekabet edebilecek fiyatlar. - Yabancõ bir firma ile ortaklõk. - Amacõmõz, küresel ölçekte tasarõm, üretim ve pazarlama gücüne sahip, kendi

konusunda lider bir kuruluş olmaktõr. Bu amaca ulaşmak için çalõşmalarõmõzõ sürdüreceğiz.

- Kendi kolleksiyonumu satmak (markalõ veya markasõz). - 19. Maddede yazõlanlar yapõlamadõkça konfeksiyon üretimi yapõlacak gibi değil.

Bunun üstüne tekstil sektöründen aldõğõmõz hizmet ve mal kalitesi de eklenince, akõllõ bir insanõn bu işi yapmamasõ gerekiyor. 2001 senesine kadar belli hedefler gerçekleşmez ise bu işi yapmayõ düşünmüyorum.

- İmkan olma olasõlõğõ görmüyorum. - Daha karlõ. Daha büyük cirolar. Belki yabancõ bir şirketle ortaklõk. - Hayõr. Maliyetleri düşürerek Uzakdoğu ile rekabet edebilir duruma gelmek. - Değil. Yeni yatõrõmlar ve marka yaratõmõ.



- Önümüzdeki 5 yõlõ daha göremiyoruz. - 5 yõllõk hedef içinde yurtdõşõnda markamõzõ daha da yerleştirmek ve şirket evliliği

yaparak uluslararasõ şirket sahibi olmak istiyoruz. - İmal edilen üründe ve ülkelerde yenilikler. - Sabit kalmak bile başarõ. Gerçekte ulaşmak istediğimiz nokta bu olsaydõ bu kadar

yatõrõm yapõlõr mõydõ? - Bugün için tek engelin kalifiye insan yetersizliği olduğu inancõndayõm. - Ürün gamõmõzõn değşimesi, tedarikçi. - Şüphesiz değildir. Hedefimiz değişik kollarda yatõrõm yapmaktadõr. - Değildir. Hedefim Avrupa�da direkt mağaza sistemi. (İmkan olursa). - Yukardaki hedefler yeterlidir.Yeterli imkan durumu sözkonusu olursa; üretim ve

ihracatõmõzõ genişletmeyi düşünüyoruz fakat şu durumda bu imkansõz. - Ulaşmak istenilen amaçlardõr. - Şirket hedefimiz, fason ihracata devam değil, kendi moda ve markasõnõ satmaktõr.

Gelişmeler de ulaşmak istediğimiz amaçtõr. - Kaliteli mal ucuz fiat. Entegre üretim maliyeti düşünmek. Konsorsiyum yapmak. - İhracata başlamak. - Standartõ yakalama-kalite ve geniş pazar. - Daha da gelişir. �Talepte, arzda, dõş ticarette, teknoloji ve rekabet gücünde beklentileriniz nelerdir?� - Elektronik ticarete ağõrlõk vermek. - Enflasyon düşüşü nedeniyle, maliyetleri kontrol altõna alabilme. - Gelişen tekstil teknolojisini yakõndan takip edip, Yünsa�ya uyarlanmasõ. - Dünyanõn en iyi tekstil firmalarõ arasõndaki yerimizi korumak. - Çok ihracat yapõlmasõ, az ama dõş ticaret dengelerini bozmayacak oranda ithalat

yapõlmasõ. - Üretimin her aşamasõnda teknolojiden faydalanmak. - Rekabet için gerekli koşullarõn sağlanmõş olmasõ. - İç talep, orta sõnõf geliştikçe artacak. - İhracatõmõz istikrarla devam edecek. - İhracatõ teşvik tedbirleri rekabet gücümüzü artõracaktõr. - Talep daralacak. - Arz sabit. - Artacak. Dõş ticaret. - Genelde artõş bekliyoruz. - Teknolojide bir gelişme beklemiyorum. - Arzda bir fazlalõk olmayacak. - Dõş ticaret hacmi artacak. - Rekabet daha artacak. - Talep düşecektir. - Hepsi olumlu gelişecek. Yeni pazarlama kanunlarõ gelişecek. - Olumlu. - Talepte artõş olacak. - Arz kapasite kullanõmõnõn artmasõyla yükselecek.



- Dõş ticaret rakamlarõmõz büyüyecek. Teknolojiyi yakalamamõz için daha yatõrõm yapmamõz gerekli. Rekabet gücümüz artacak.

- O kadar uzağõ bu ülkede görmem imkansõz. Her an herşey değişebilir. Tek beklentim istikrarlõ ekonomi.

- Artõş. - Ertelenen talepler ortaya çõkacak. - Maliyetlerin düşürülmesi sorununu çözmemiz gerekir. - Talep azalacak. - Arz normalin üstüne çõkmayacak. - Dõş ticaret devlet açõlmayõ istemiyor. - Teknoloji büyük yatõrõm gerektirdiği için istenildiği seviyede faydalõ olmayacak. - Rekabet gücümüz azalacak. - Dünya fiyatlarõna enerji. - Etrafõmõzdaki ülkelerle orantõlõ işgücü maliyeti. - Talep aynõ. - Arz azalacak. - Teknoloji yatõrõmõ artacak. - Rekabet gücü 5 yõl için var. Sonrasõ bugünkü İtalya ve Fransa�nõn durumunda

olacağõz. - 2005 yõlõndan sonra, tekstil Türkiye�den çõkacak. Çok az firma devam

edebilecek. - Enflasyonun düşmesi. - Devlet politikasõnõn güçlenmesi. - Küresel ve yurtiçi talep ekonomik büyümeye paralel olarak artacak. Ekonomik ve

siyasal istikrar sonucu yatõurõmlar ve arz artacak. Dõş ticaret, yatõrõmlarõn artmasõyla birlikte, hem yatõrõm mallarõ ithalatõ, hem de yeni ürünlerle artacaktõr. Teknoloji, ülkemizde sürekli olarak yenilenmektedir. Yurtiçinde Arge çalõşmalarõnõn da artacağõnõ düşünerek bu konuda büyük bir ivme yakalanacaktõr. Ülkemiz, her bakõmdan küresel ölçekte önemlidir. Gelişim süreci başlamõştõr:

. Siyasiler kavgayõ bõrakõp çalõşmaya başladõlar.

. AB üyeliği adaylõğõ en azõndan motive edicidir. . Ekonomik istikrarsõzlõk, ortak görüşle giderilme sürecine sokulmuştur.

. Sanayi ve Hizmet Sektöründe çok yoğun yeniden yapõlanma çalõşmalarõ yapõlmakta ve küresel değişim dikkatle izlenmektedir. . Üniversiteler ve diğer eğitim kurumlarõ da bu çalõşmalara destek vermektedirler. . Çalõşanlarõn ekonomik ve sosyal haklarõ teminet altõna alõnacaktõr. . İnsan sağlõğõ, gelişimi, sosyal şartname, çevre koruma, marka tescili,

tüketici haklarõ, haksõz rekabete uyum gibi konular düzeltilecek, iyileştirilecektir.

- Küçülerek büyümek, hantal ve ağtõl kapasiteleri yok edip esas rekabetin can aldõğõ Türkiye içindeki üretilerin kendilerine çeki düzen vermesi ile birşeyler yapabiliriz. Tekstilde 10 yõlõmõz kaldõ, iyi değerlendirmemiz lazõm. Bugünkü üretim gamõnõn devam etmesi halinde.

- Talep artar+E-trade başlar. İzmir�de rekabet azalõr, İstanbul ile rekabet artar. Dõş Ticaret Bakanlõğõ kurulabilir ve Dõş Ticaret bilenler bu konuyu üstlenirse ihracat 2003 yõlõnda 50 milyar $ olur.

- Yukarõ maddelere bakõnõz. - Talebin artmasõnõ umut ediyoruz.



- Kobi ihracatlarõnõn desteklenmesi, Eximbank kredilerinin hakiki ihtiyaç

sahiplerine tahsisi, şirketlerarasõ birleşmeler. - Ucuz kredi, teknik bilgi, reklam. - Türkiye için olumlu düşünüyorum. Bizlerde birer birey olarak bundan pay

almalõyõz. - Teknoloji hariç her konuda olumlu gelişmeler olacak. - Teknoloji gelişecek. Rekabet gücümüz artacak. Arz, talebi karşõlayamayacak. - Yeterli sermayeye ulaşan firma teknolojiyi mutlaka kullanmalõyõz. Karda olacak

artõşõ mutlaka işe yatõrmalõyõz. Ülke olarak hiç kimseye faydasõ olmayan, rant getirir diye toprak yatõrõmõnõ durduracak caydõrõcõ önlemler alõnmalõ.

- Talep, arzda artõş olacak, teknoloji sayesinde rekabet gücü fazla olacaktõr. - Daha fazla kredi imkanõ verildiğinde teknolojik olarak yenilenmek ve daha güçlü

olmak. - Hammaddesi pamuk olan tekstil ürünlerinde AB ve ABD Türkiye için çok büyük

pazarlardõr. Arzõn eksileceğini zannetmiyorum. Dõş ticaret ilişkilerinin olumlu gelişmesi memleketimize döviz bazõnda olumlu yansõyacaktõr. Teknoloji ve rekabet finansmana bağlõdõr. Devletin sağladõğõ finansman (döviz olarak) Bankalarõn katõ tutumu ve baskõsõ nedeniyle küçük ölçekli ihracatçõlara yansõmõyor. Yansõsa dahi maliyeti çok yüksek oluyor. Bu da gelişmemizi olumsuz etkiliyor. Bizlere direkt yansõyacak döviz kredi tahsisinin sağlanmasõ gerekmektedir.