seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering
TRANSCRIPT
![Page 1: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/1.jpg)
ThThee Interplay of Genes and Diet Interplay of Genes and Diet in Metabolic Diseases in Metabolic Diseases
and Agingand Aging
Carola ZillikensCarola Zillikens
De Wisselwerking tussen Genen en Voeding De Wisselwerking tussen Genen en Voeding bij Metabole ziekten en Verouderingbij Metabole ziekten en Veroudering
![Page 2: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/2.jpg)
2,5 miljoen jaar 50 jaar
De evolutie van de mens
![Page 3: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/3.jpg)
AchtergrondAchtergrond
• Wereldwijde toename van overgewicht en obesitas
• De helft van de Nederlanders is te zwaar
• Wereldwijd: 1 miljard mensen overgewicht 300 miljoen mensen
obesitas
![Page 5: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/5.jpg)
Gevolgen van obesitasGevolgen van obesitas
• Suikerziekte• Hart- en vaatziekten• Slijtage van gewrichten• Bepaalde vormen van kanker• En nog veel meer...
![Page 6: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/6.jpg)
OsteoporoseOsteoporose
normaal osteoporose
• Bij osteoporose (botontkalking) is er sprake van een verlies van botmassa en is de structuur van het bot veranderd
![Page 7: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/7.jpg)
Botbreuken door osteoporoseBotbreuken door osteoporose
Ruggewervels
Pols
Heup
![Page 8: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/9.jpg)
Jaar
Aan
tal
Osteoporose in Nederland (RIVM)Osteoporose in Nederland (RIVM)
![Page 10: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/10.jpg)
Oorzaken van de metabole ziekten Oorzaken van de metabole ziekten obesitas en osteoporoseobesitas en osteoporose
• Erfelijke factoren: niet goed bekend welke genen een rol spelen
• Omgevingsfactoren (leefstijl) zoals:– Lichaamsbeweging– Dieet:
- Veel eten leidt tot obesitas maar lijkt te beschermen tegen osteoporose
![Page 11: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/11.jpg)
Oorzaken van de metabole ziekten Oorzaken van de metabole ziekten obesitas en osteoporoseobesitas en osteoporose
J. Kanis et al. Osteoporosis International 200819;385-397
hip fracture
![Page 12: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/12.jpg)
Possible mechanisms explaining Possible mechanisms explaining relation body composition and BMDrelation body composition and BMD
Gewicht: Loading Spier via activiteit Vet: productie adopokines en hormonen
![Page 13: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/13.jpg)
Vetverdeling bij overgewichtVetverdeling bij overgewicht
Voor het hart beter een peervorm dan een appelGeldt dat ook voor het skelet?
![Page 14: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/14.jpg)
Doel van het onderzoekDoel van het onderzoek
• Het beter in kaart brengen van de oorzaken van obesitas en osteoporose met nadruk op de erfelijke factoren in relatie tot dieet
• Het bestuderen van de relatie tussen de twee aandoeningen
![Page 15: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/15.jpg)
DXA-techniek
vet, spier en bot
Buik
HeupenHeup
Dij
Middel
Omtrek
MethodenMethoden
![Page 16: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/16.jpg)
AGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTAGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACCGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTAGTGCAGTGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACCGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATAACCGCATAAGGGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATAACCGCATAAGGGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTAGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGCCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAACTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGAAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTTCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATAGCTAGCTGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTTGATCGATAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGT
Variaties in het DNAVariaties in het DNA
![Page 17: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/17.jpg)
AGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTAGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACCGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTAGTGCAGTGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACCGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATAACCGCATAAGGGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATAACCGCATAAGGGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTAGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGCCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAACTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGAAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTTCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATAGCTAGCTGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTTGATCGATAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGT
Variaties in het DNAVariaties in het DNA
BOERBOER BIERBIER
![Page 18: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/19.jpg)
ERGO: de Rotterdam StudieERGO: de Rotterdam Studie
• Bevolkingsonderzoek in regio Ommoord
• Naar chronische ziekten bij ouderen
• Gestart in 1990 bij 7.983 personen > 55 jaar
• 4 vervolgbezoeken
![Page 20: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/20.jpg)
• Familieonderzoek in genetische geïsoleerde bevolkingsgroep in Brabant
• ~ 3.000 personen van 20 – 80 jaar onderzocht van 2002-2005
ERF: Erasmus ERF: Erasmus Rucphen Familie StudieRucphen Familie Studie
![Page 21: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/21.jpg)
Bevindingen: bot en gewichtBevindingen: bot en gewicht
• Een hoger gewicht gaat gepaard met een hogere botmineraaldichtheid (BMD)
![Page 22: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/22.jpg)
Bevindingen: bot en gewichtBevindingen: bot en gewicht
• Een hoger gewicht gaat gepaard met een hogere botmineraaldichtheid (BMD)
• Bij een zelfde gewicht:
BMD BMD
![Page 23: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/23.jpg)
• Spier- en vetmassa en vetverdeling voor ~ 45% door erfelijke factoren bepaald
• Bij mannen en vrouwen deels door andere genen gereguleerd
Bevindingen: Bevindingen:
erfelijkheidsonderzoekerfelijkheidsonderzoek
![Page 24: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/24.jpg)
Clinical Expression:
Risk Factors:
Fracture Risk
Bone Strength Impact Force Fall Risk
DNA DNA ppoollyymmoorrpphhiissmmss
BMD Quality Geometry
Osteoporosis is a “complex” genetic disease:
Environmental factors: diet, exercise, sun exposure, ...
![Page 25: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/25.jpg)
How do we find disease genes ? Soon.....
“Top-down”/hypothesis free
* Genome-Wide Linkage Analysis
- Genotype 400 DNA markers genome-wide
- Pedigrees
* Genome-Wide-Association Analysis
- Genotype >500.000 SNPs genome-wide
- population-based: case/control or cohort
“Bottom-up”/up-front hypothesis
* Association Analyses of Candidate
Gene Polymorphisms (based on biology)
EffectivenessApproaches
-
+ ?
Resolution
5-20 million bp
5-50 thousand bp
1 bp +/-
![Page 26: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/26.jpg)
Genetic architecture of complex traits:
an emerging picture for BMD
Population
Frequency
of Trait
Value
Mutations with severe effects
Common polymorphisms with moderate effects
Rare RareCommon
Mutations with severe effects
BMD
LRP5
SOST
ClCN7
Etc.
LRP5
COLIA1
Etc.LRP5
VDR
COLIA1
Etc.
Low High
![Page 27: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/27.jpg)
AGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAAAAAGGATTACGATAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGAGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGTCGATGCTAGTAGCCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGAGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTGGGGATTGACCAGTAAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGGCTCTGGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGAGGAGTCTGACTGACCACTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGTTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATAACCGCTAGCTGATCGATCATCGATAACCGTTATAAGGGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGATAAGGGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATGGATGCTACCAGTCGATCCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTATCTTTATTAGGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAAAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAGCTGATAGCGGTATTTTGGGCTAGCTAGCTGATCGTCGATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAATCATCGATCGTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCATCGATCGTGATCGTAAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGGCTAGCTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATGCTAGCTAGCTAGCTAGTCATCTGTGGTGGGGGGTTAAATGCGATTGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGCCGCTAGCTAGAACAAAATAGCGGTATTTTGGAGGAGTCTGACTGACCATTGGACTAGGGGATTGACCAGTAGGCTGCGATTCGGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTGATGCGGATTGACGATTAAAAAGGATTACGATTAGCTGTGACGTGCAGGATGCTGCGATGCTGGACTGAACGCCCCCCGGGCTTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTCTTTATTAGCTGCTGACGTGCCAGATGCTGGACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGAACGTGCAGTGCGGCTGACGGTGCTTACCTGGATCGGATGCTACCAGTCGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGATCGATCGTAGCGTAGCGTATGCTAGCTAGTGATCGATGCTAGTAGCTAGCTAGCTGATCGA
Human Genome ProjectRe-sequencing (dbSNP)
HapMap Project
~ 12 million common DNA polymorphisms in human
genome
Hypothesis:Common Variant – Common
Disease
![Page 28: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/28.jpg)
Why is the study of DNA variation important ?
- Mechanism: understand how disease occurs
- Treatment: identify new drug targets
- Diagnostics: to understand the contribution of DNA variations to inter-individual variability in:
-Disease-risk (susceptibility): personalized medicine ?
-Response-to-”treatment” (medication, diet, drug- target design): pharmacogenetics
![Page 29: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/29.jpg)
Molecular Genetic Epidemiology (1)case-control design
Test for “association” by counting variants of a (candidate) gene. Compare allele frequencies: A = wild-type allele; B = risk-allele
CONTROL-group DISEASE-group
AAAAAAA
70%
BBB
30%
BBBBB
50%
AAAAA
50%
![Page 30: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/30.jpg)
Humans are diploid: compare characteristics by their genotype
Population (-based sample)
Genotype mean Femoral Neck BMD
AA 0.82±0.12 0.82±0.12 0.82±0.12
AB 0.80±0.13 0.82±0.13 0.79±0.13
BB 0.78±0.13 0.78±0.13 0.79±0.13
dose-effect recessive dominant
Molecular Genetic Epidemiology (2)Quantitative Trait analyses
![Page 31: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/31.jpg)
9 = Participant + Epidemiological Cohort
Boston
Quebec
GENOMOS 2006a large-scale, multi-centre study for prospective meta-analyses of
osteoporosis candidate gene variants ( www.GENOMOS.eu )
7 = Participant*coordinating centre
Total number of subjects (2007):
37,760
24,177 women
15,585 men
8,933 fractures
2,146 vertebral fx
“Genetic Markers for Osteoporosis”
EU FP5 sponsored: 3 mio euro
Jan 2003 – Jan 2007
![Page 32: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/32.jpg)
Figure 1A C E
GENOMOS results LRP5 and LRP6: BMD
LS
FN
20 mg/cm2 per allele; p = 3.3*10-8 14 mg/cm2 per allele; p = 2.6*10-9
(van Meurs et al., JAMA 2007)
![Page 33: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/33.jpg)
GENOMOS RESULTS: November 2007GENOMOS RESULTS: November 2007
----37,7601LRP6
6-14%12-26%0.15 SD0.15 SD37,7602LRP5
----28,9245TGFb
-10% (Cdx)--26,2425VDR
-10% (Sp1)0.15 SD0.15 SD20,7861COLI
10-20%20-30%--18,9173ESR1
Non-Vert
VertLSFN(17)(6)
FXBMDSample nSNPs nGENE
Ioannidis et al., JAMA 2004
Uitterlinden et al., Ann Int Med 2006
Langdahl et al. (Bone; in press)
van Meurs et al. (JAMA; in press)
Ralston et al., PLoS Med 2006
New Project GEFOS EU FP7:
- GWA
- Larger consortium, global
- Different ethnicities
- Additional phenotypes
Effect-sizes are expressed per allele
PUBLICATIONS :
![Page 34: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/34.jpg)
Kandidaatgen: SIRT1Kandidaatgen: SIRT1
• Bij gisten en fruitvliegen leidt actiever SIRT1 tot minder snelle veroudering en langer leven
• SIRT1 wordt actiever bij weinig voeding
• Calorie beperking bij dieren levensverlengend
• SIRT1 is hierbij mogelijk betrokken
![Page 35: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/35.jpg)
Colman et al., Science 09
Normaal dieet Caloriebeperkt dieet
![Page 36: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/36.jpg)
Resveratrol stimuleert SIRT1Resveratrol stimuleert SIRT1
![Page 37: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/37.jpg)
Muizen op een calorierijk dieet worden dik
Resveratrol ++ Resveratrol --
![Page 38: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/38.jpg)
Is SIRT1 ook bij de mens Is SIRT1 ook bij de mens belangrijk?belangrijk?
• Onderzoek naar variaties in het SIRT1 gen en gewicht en het risico op obesitas
![Page 39: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/39.jpg)
Bevindingen: SIRT1Bevindingen: SIRT1
• Variaties in het SIRT1 gen geassocieerd met:- Lager gewicht en body mass index- 13-18% minder kans op obesitas- Minder aankomen in de loop der tijd
![Page 40: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/40.jpg)
Bevindingen: SIRT1Bevindingen: SIRT1
• Het effect van variaties in het SIRT1 gen op BMI wordt beïnvloed door samenstelling van het dieet
![Page 41: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/41.jpg)
Is SIRT1 ook bij de mens belangrijk Is SIRT1 ook bij de mens belangrijk ??
• Onderzoek naar variaties in het SIRT1 gen en overleving
![Page 42: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/42.jpg)
Bevindingen: SIRT1 gen variatiesBevindingen: SIRT1 gen variaties
• Geen effect op overleving bij de gehele bevolking van de ERGO studie
• Bij mensen met ouderdomsdiabetes 50% minder kans op overlijden- Dit wordt versterkt door weinig inname van
vitamine B3 in de voeding en roken
![Page 43: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/43.jpg)
Figure 2: mortality in prevalent diabetes
First tertile of niacin intake
Observed number of person years
181614121086420
Cum
Sur
viva
l
1,0
,8
,6
,4
,2
0,0
sirt1 haplotype 1
homozygotes
heterozygotes
noncarriers
Aantal jaren
Overl
evin
g
2 variaties
1 variatie
0 variaties
Overleving bij suikerziekte met Overleving bij suikerziekte met weinig vitamine B3weinig vitamine B3
![Page 44: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/44.jpg)
• Nieuwste techniek om nieuwe genen te vinden voor complexe aandoeningen zoals obesitas en osteoporose
• Hierbij worden meer dan 300.000 variaties in genen gemeten en een verband gezocht met ziekten of eigenschappen
Genoomwijde associatie (GWA)Genoomwijde associatie (GWA)
![Page 45: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/45.jpg)
Dissection of a Complex Disease/Trait : identify “risk” alleles of susceptibility genes
“Top-down”/hypothesis free
* Whole-Genome-Linkage analysis
- Pedigrees- Sib-pairs- Human, mouse
* Genome-Wide Association (GWA) analysis
- 100K – 1000K SNP analysis in cases/controls
“Bottom-up”/up-front hypothesis
* Association analyses of candidate
gene polymorphisms (based on biology)
EffectivenessType of approach
-
+/-
+
>>All approaches converge to testing (candidate) gene polymorphisms!!
Resolution
5-20 million bp
5-50 thousand bp
1 bp
![Page 46: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/46.jpg)
Time required for genotyping 1 SNP in 7.000 DNA samples from “the Rotterdam Study”:
1996 6 months: RFLP, Epp tubes
1999 3 months: RFLP, 96-well plates
2001 1 week: SBE, 384-well plates
2003 1 day: Taqman (manual)
2004 6 hrs: Taqman, Caliper pipetting robot (automated)
2005 3 hrs: Taqman, Deerac, “Fast” PCR
2007 6 sec: Illumina 1000K array, 600 DNAs/week
The influence of “technology-push”
![Page 47: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/47.jpg)
AAAA→→
BB→BB→
AB→AB→
..
..
..
AB→AB→
SNPSNP11
SNPSNP22
SNPSNP33
..
..
..
SNPSNP550,000550,000
11 22 33 44 55 66 77 88 1414 1818 XX
ChromosomesChromosomes
1010 1212
AA AB BBAA AB BB
AAAA
ABAB
BBBB
DATA ANALYSIS by PLINK:DATA ANALYSIS by PLINK:
REPLICATION in other cohorts !
Illumina Affymetrix
Genome-Wide Association (GWA) study: Genome-Wide Association (GWA) study: Hypothesis-freeHypothesis-free search across the genome for DNA variants search across the genome for DNA variants associatedassociated to to
disease/trait, using high-density SNP arrays in DNA collections with phenotypedisease/trait, using high-density SNP arrays in DNA collections with phenotype
Select SNPs (p-value, frequency, annotation, etc.)
DNA collection
![Page 48: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/48.jpg)
Eff
ect
Siz
eE
ffec
t S
ize
Frequency Genetic VariantFrequency Genetic Variant
rare, monogenicrare, monogenic
((linkagelinkage))
common, complexcommon, complex
((associationassociation))will require high throughput will require high throughput sequencing and very large sequencing and very large
sample sizessample sizes
(very) few examples(very) few examples
rarerare commoncommon
smal
lsm
all
big
big
Genetic architecture of traitsGenetic architecture of traits
Gene hunting success in complex Gene hunting success in complex diseases is determined by design: diseases is determined by design:
![Page 49: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/49.jpg)
Examples of DNA polymorphisms with consistent association with complex disease (pre-GWA)
DISEASE GENE POLYMORPHISM FREQUENCY ALLELE
ODDS RATIO
Thrombophilia Factor V Arg506Gln (“Leiden”) 0.03 4
Crohn’ s Disease CARD15 3 SNPs 0.06 4
Alzheimer’ s Disease ApoE e4 0.15 3
Osteoporosis COLIA1 IVS1 G2046T (“Sp1”) 0.18 1.3
ESR1 2 SNPs 0.48 1.3
Type 2 diabetes KCNJ11 Glu23Lys 0.36 1.2
PPARG Pro12Ala 0.85 1.2
Graves’ disease CTLA4 Thr17Ala 0.36 1.6
Type 1 diabetes INS 5’ VNTR 0.67 1.2
Bladder cancer GSTM1 Δ (Deletion) 0.70 1.3
![Page 50: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/50.jpg)
Counting fish in the sea of association analyses…..
Multiplier Parameter
>1.000.000 Gene variants
>1.000 Diseases
>10 Outcomes
>10 Subgroups
>10 Genetic contrasts
>10 Investigators
100 trillion Candidate analyses
J Ioannidis
![Page 51: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/51.jpg)
Levels of evidence:
- Collaborative prospective meta-analysis of individual level data (e.g., GENOMOS)
- Meta-analysis of published data
- >2 large studies (n > 1000 each)
- 1-3 smaller studies
- 1 small study (n<500)
Good
Not so good
Grades of evidence in Complex GeneticsGrades of evidence in Complex Genetics
Effects per SNP are small, so:
- large sample sizes are needed
- replication across multiple studies is required
![Page 52: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/52.jpg)
Bevindingen: GWA obesitasBevindingen: GWA obesitas
• In een groot internationaal consortium (CHARGE) 30.000 mensen onderzocht
• Nieuw gen geassocieerd met de middelomvang en de BMI: Neurexine 3
• Eerder geassocieerd met verslaving en beloningsgedrag
![Page 53: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/53.jpg)
Bevindingen: GWA Bevindingen: GWA osteoporoseosteoporose
• In een groot internationaal consortium (GEFOS) 20.000 mensen onderzocht
• 20 plaatsen op het DNA geassocieerd met de botmineraaldichtheid, waarvan 13 in nieuwe gebieden
![Page 54: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/54.jpg)
-> E
SR
1
A.
B.
CRHR1FOXL1STARD3NLSPTBN1
CTNNB1
MEPE
->O
PG
->LR
P5
-> S
P7
->R
AN
K-L
<-
-> R
AN
K
->Z
BT
B40
-> E
SR
1
GPR177 FLJ42280 DCD5
->O
PG
FLJ42280 SOX6 ARHGAP1GPR177 MEF2C
->Z
BT
B40
HDAC5
Rivadeneira et al. Nat Genet 2009; 41, 1199 - 1206
LS
FN
![Page 55: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/55.jpg)
A. B.
≤ ≥ ≤ ≥
Rivadeneira et al. Nat Genet 2009; 41, 1199 - 1206
![Page 56: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/56.jpg)
ConclusiesConclusies
• Meer inzicht in de erfelijke achtergrond van obesitas en osteoporose en de relatie tussen deze aandoeningen
• Het SIRT1 gen is bij de mens van belang voor gewicht en voor overleving bij mensen met suikerziekte in interactie met dieet
• Nieuwe genen ontdekt die te maken hebben met obesitas en osteoporose. De effecten van deze genen zijn klein.
![Page 57: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/57.jpg)
ConsequentiesConsequenties
• Onderzoek nodig naar effect van SIRT1 stimulatoren op metabole ziekten en veroudering
• Vervolgonderzoek nodig naar onderliggende biologische mechanismen van de nieuw ontdekte genen
![Page 58: Seminar 14-10-09 - de wisselwerking tussen genen en voeding bij metabole ziekten en veroudering](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022081401/5570108dd8b42ac0178b4c7d/html5/thumbnails/58.jpg)