SEZONSKI BILTEN ZA SRBIJU

Zima 2018/2019. godine

Beograd, 14. mart 2019. godine

Odeljenje za monitoring klime i klimatske prognoze Sektor Nacionalnog centra za klimatske promene, razvoj klimatskih modela

i ocenu rizika elementarnih nepogoda web: http://www.hidmet.gov.rs

mail: office@hidmet.gov.rs

QF-E-003

Republički hidrometeorološki zavod Srbije Kneza Višeslava 66

11000 Beograd Republika Srbija

Zima 2018/2019. godine je bila vlažna i prosečno hladna. Na Kopaoniku

druga zima po sezonskoj količini padavina. Ukupna količina padavina je u

centralnim i južnim delovima Srbije bila iznad, a na krajnjem severu ispod

prosečnih vrednosti.

Analiza zimske sezone 2018/2019. godine za Srbiju u odnosu na referentni klimatološki period 1981-2010.

Temperatura

Srednja temperatura vazduha u toku zime bila je u intervalu od 0,0ºC u Požegi do 3,2ºC u

Beogradu, a u planinskim predelima od -4,9ºC na Kopaoniku do -1,6ºC na Zlatiboru (Slika 1).

Odstupanja srednje temperature vazduha od normale1, tokom zime, za referentni period 1981-

2010. bila su od 0,1ºC u Vranju do 1,4ºC na Paliću, a na planinama od -0,6ºC na Kopaoniku

do 0,5ºC na Crnom Vrhu (Slika 2).

1 Pod pojmom normala podrazumeva se klimatološka standardna normala, tj. srednja vrednost klimatskog

elementa izračunata za period od 1. januara 1981. do 31. decembra 2010.

Slika 1. Prostorna raspodela srednje sezonske

temperature vazduha Slika 2. Odstupanje srednje sezonske temperature

vazduha u odnosu na referentni klimatološki

period 1981-2010.

Prema metodi percentila2, srednja temperatura vazduha u toku zime bila je u kategoriji

normalno u celoj Srbiji, izuzev u Negotinu gde je bila u kategoriji toplo (Slika 3).

Prema metodi tercila, srednja temperatura vazduha tokom zime je na severu, istoku i delu

zapadne i centralne Srbije bila u kategoriji toplo, a u ostatku Srbije u kategoriji normalno

(Slika 4).

Broj ledenih dana, sa maksimalnom dnevnom temperaturom vazduha nižom od 0ºC, bio je u

intervalu od dva u Loznici do 15 dana u Vranju, a u planinskim krajevima je registrovano od

30 ledenih dana u Sjenici do 57 dana na Kopaoniku. Zabeleženi broj ledenih dana je bio manji

od prosečnog broja za zimsku sezonu u nižim predelima za do 13 dana u Loznici, dok je u

planinskim oblastima, izuzev u Sjenici gde su registrovana dva dana manje, taj broj bio veći

od proseka, do osam dana na Kopaoniku (Slika 5).

Najniža temperatura u toku zime od -22,1ºS izmerena je u Sjenici 8. januara.

2n-ti percentil neke veličine je ona vrednost posmatrane veličine ispod koje se nalazi n procenata podataka

prethodno poređanih u rastući niz.

Slika 3. Srednja sezonska temperatura vazduha

određena metodom percentila

Slika 4. Srednja sezonska temperatura vazduha

određena metodom tercila

Broj mraznih dana, sa minimalnom dnevnom temperaturom vazduha nižom od 0ºC, bio je u

intervalu od 36 u Beogradu do 74 dana u Zaječaru, a na planinama od 81 na Crnom Vrhu do

87 dana na Kopaoniku. Broj mraznih dana je u većem delu Srbije bio manji od prosečnog

broja za zimu, do 11 dana manje u Negotinu i Beogradu. U pojedinim krajevima zapadne,

istočne i južne Srbije bio je iznad proseka, u nižim predelima za do sedam dana više u

Velikom Gradištu, a u višim oblastima do deset dana više na Zlatiboru (Slika 6).

Broj dana sa jakim mrazom, sa minimalnom dnevnom temperaturom vazduha nižom od -

10ºC, bio je u intervalu od šest na Zlatiboru do 27 na Kopaoniku, a u nižim predelima do pet

dana, koliko ih je bilo u Somboru, Banatskom Karlovcu, Kragujevcu i Požegi. Zabeleženi broj

dana sa jakim mrazom u Srbiji je bio za do devet dana manji u nižim predelima, a na Crnom

Vrhu za 11 dana manji od prosečnog broja tokom zime.

U Beogradu su topliji periodi, kada je srednja, maksimalna i minimalna temperatura vazduha

bila iznad višegodišnjeg proseka, zabeleženi tokom prve i treće dekade decembra, sredinom i

pri kraju januara, kao i tokom skoro većeg dela februara. Hladniji periodi, sa temperaturom

vazduha ispod višegodišnjeg proseka, su registrovani sredinom decembra, tokom prve i

početkom treće dekade januara, kao i sredinom treće dekade februara (Slika 7).

Slika 5. Odstupanje broja ledenih dana u odnosu

na referentni period 1981-2010.

Slika 6. Odstupanje broja mraznih dana u odnosu

na referentni period 1981-2010.

Slika 7. Tromesečni hod srednje, maksimalne i minimalne temperature vazduha u Beogradu

Slika 8. Tromesečni hod srednje dnevne temperature vazduha na Kopaoniku

Talas hladnoće / toplotni talas

Tokom zime 2018/2019. nisu zabeleženi talasi hladnoće3, izuzev jednog talasa u Negotinu

koji je započeo krajem novembra 2018. i trajao do 3. decembra. Toplotni talas, u periodu od

16. do 20. februara, registrovan je u Negotinu, Kikindi i na Paliću.

Padavine Ukupna količina padavina je tokom zime u centralnim i južnim delovima Srbije bila iznad, a

na krajnjem severu ispod prosečnih vrednosti u odnosu na normalu za referentni period 1981-

2010, od 72,4 mm na Paliću do 209,6 mm u Ćupriji, a na Kopaoniku 298,7 mm (Slika 9).

Suma padavina je u procentima od normale bila u intervalu od 67% na Paliću do 149% na

Kopaoniku (Slika 10).

3 Talas hladnoće je po definiciji kontinuirani niz od pet i više dana kada je minimalna dnevna temperatura vazduha u

kategoriji veoma hladno i ekstremno hladno

Slika 9. Prostorna raspodela količine padavina

tokom zime u mm

Slika 10. Prostorna raspodela količine padavina

tokom zime u % od normale 1981-2010. godine

Prema metodi percentila suma padavina tokom zime je u centralni, južnim i pojedinim

zapadnim krajevima Srbije bila u kategorijama kišno i veoma kišno, dok je na Paliću bila u

sušnoj kategoriji, a u ostalim delovima Srbije u granicama proseka (Slika 11).

Suma padavina je prema metodi tercila u većem delu centralne Srbiji bila u kategoriji kišno, a

u ostalim krajevima u granicama prosečnih vrednosti, izuzev na severozapadu gde je bila u

sušnoj kategoriji (Slika 12).

Broj dana sa padavinama od jednog milimetra i više, registrovanih tokom zime, je bio od 18 u

Negotinu do 41 na Zlatiboru. Zabeleženi broj dana sa padavinama je u Negotinu za šest dana

bio manji od proseka, ali je u zapadnim i centralnim delovima Srbije bio veći od proseka, do

10 dana više na Zlatiboru (Slika 13).

Slika 11. Količina padavina određena metodom

percentila

Slika 12. Količina padavina određena metodom

tercila

Broj dana sa snežnim pokrivačem u nižim predelima Srbije je bio u intervalu od 25 na Paliću

do 47 dana u Požegi, a u brdsko-planinskim predelima od 86 u Sjenici i na Zlatiboru do 90

dana na Kopaoniku. Registrovani broj dana sa snežnim pokrivačem je u većem delu zemlјe

bio veći od proseka, u nižim krajevima do sedam dana više u Smederevskoj Palanci do 15

dana više u Sjenici. Na severozapadu, jugoistoku i pojedinim zapadnim i centralnim delovima

Srbije registrovan je manji broj dana sa snežnim pokrivačem od prosečnog za zimu, došest

dana manje u Loznici (Slika14). Maksimalna visina snežnog pokrivača registrovana je 14. i

15. februara na Kopaoniku i iznosila je 117 cm.

Slika 13. Odstupanje broja dana sa padavinama od 1.0

mm i više

Slika 14. Odstupanje broja dana sa snežnim

pokrivačem

Na slikama 15 i 16 prikazana je kumulativna količina padavina za Palić i Kopaonik tokom

zime i po mesecima u odnosu na prosečne kumulativne količine padavina.

Slika 15. Kumulativna količina padavina za Palić

Slika 16. Kumulativna količina padavina za Kopaonik

Karakteristika zime 2018/2019. godine je vlažna i prosečno topla, tj. ukupna sezonska

količina padavina se nalazi u gornjem tercilu, a srednja sezonska temperatura vazduha

je u granicama prosečnih vrednosti (Slika 17).

Slika 17. Ocena temperature vazduha i količine padavina tokom zime u Srbiji prema pripadajućim tercilima u

odnosu na referentni period 1981-2010. godine

Oblačnost, vedri i tmurni dani

Srednja zimska oblačnost je bila u granicama prosečnih vrednosti u celoj Srbiji (Slika 18), u

intervalu od 6/10 u Negotinu do 8/10 u Požegi.

Slika 18. Prosečna dnevna oblačnost u Beogradu

Tokom zime broj vedrih dana je bio u intervalu od četiri u Požegi do 13 dana u Negotinu i

Somboru. Odstupanje osmotrenog broja vedrih dana od proseka za zimu je bilo u intervalu od

devet dana manje koliko je zabeleženo na Kopaoniku, do pet dana više od proseka koliko je

registrovano u Somboru. Broj tmurnih dana je bio u intervalu od 36 dana na Paliću, do 55

dana koliko je osmotreno Požegi i Ćupriji. Tokom zime je osmotreno od osam dana manje na

Paliću, do 12 tmurnih dana više od proseka u Kuršumliji.

Trajanje sijanja sunca (osunčavanje)

Tokom zime vrednosti osunčavanja su bile u intervalu od 165,4 u Kragujevcu do 268,6

časova na Paliću (Slika 21).

U odnosu na normalu za referentni period 1981-2010. trajanje sijanja sunca iznosilo je od

71% na Kopaoniku do 119% u Somboru (Slika 22).

Slika 19. Osunčavanje u časovima Slika 20. Osunčavanje u procentima od

normale

Analiza zimske sezone 2018/2019. godine za Srbiju u odnosu na referentni klimatološki period 1961-1990.

Temperatura

Odstupanja srednje temperature vazduha od normale, u toku zime, za referentni period 1961–

1990. bila su od 0,2ºC u Vranju do 1,9ºC u Negotinu i na Paliću, a na planinama od -0,1ºC na

Kopaoniku do 0,8ºC na Crnom Vrhu (Slika 21).

Prema metodi percentila, srednja temperatura vazduha bila je u većem delu Srbije u kategoriji

normalno, dok je toplo bilo u Loznici, Valјevu, Negotinu, Ćupriji, Kruševcu, Beogradu i na

Paliću (Slika 22).

Prema metodi tercila, srednja temperatura vazduha bila je iznad prosečnih vrednosti u većem

delu Srbije, izuzev u zapadnim i jugoistočnim krajevima.

Slika 23. Odstupanje srednje sezonske

temperature vazduha u odnosu na referentni

klimatološki period 1961-1990.

Slika 24. Srednja sezonska temperatura vazduha u

Srbiji određena metodom percentila

Padavine

Suma padavina tokom zime je u većem delu centralne Srbije bila iznad, a na krajnjem severu

ispod prosečnih vrednosti u odnosu na normalu za referentni period 1961-1990. Suma

padavina u procentima od normale je bila u intervalu od 64% na Paliću do 161% na

Kopaoniku (Slika 23).

Prema metodi percentila, suma padavina tokom zime je na krajnjem severu bila u kategoriji

sušno, u većem delu centralne Srbije u kategorijama kišno i veoma kišno, na Kopaoniku

ekstremno kišno, a u ostalom delu Srbije u kategoriji normalno (Slika 24).

Suma padavina je prema metodi tercila u većem delu Srbije bila u kategoriji kišno, izuzev na

severu gde je bila u granicama prosečnih vrednosti, a na Paliću i u sušnoj kategoriji.

Napomena: Klimatološka analiza meteoroloških elemenata urađena je na osnovu

preliminarnih podataka sa 28 Glavnih meteoroloških stanica.

Slika 25. Količina padavina u procentima od

normale

Slika 26. Količina padavina određena metodom

percentila