Μελέτη Επικαιροποίησης Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης

Το συγκεκριμένο έργο εντάχθηκε στο επιχειρησιακό πρόγραμμα Περιβάλλον (ΕΠΠΕΡ) με την αρ. πρ. 167725/15.09.2003 απόφαση Γενικού Γραμματέα Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ.

Οι προδιαγραφές εγκρίθηκαν με την απόφαση 4/13/15.11.2004 της Εκτελεστικής Επιτροπής(Ε.Ε.) του ΟΡ.ΘΕ. Η προκήρυξη της μελέτης «Επικαιροποίηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης» έγινε σε εφαρμογή των διατάξεων του Ν.3316/2005 (ημέρα δημοσίευσης στο Ενημερωτικό Δελτίο του ΤΕΕ 26/6/2006).

Ακολούθησε η επιλογή του μελετητή (Αναδόχου). Με την 3/13/18-6-2007 απόφαση της Ε.Ε. του ΟΡ.ΘΕ., ανατέθηκε στην ομάδα μελέτης ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Α.Ε., Α. ΔΗΜΗΚΑΣ, Ν. ΠΑΠΑΜΙΧΟΣ , Α. ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ , ΟΜΙΚΡΟΝ ΕΠΕ, Η. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ. Στις 23.7.2007 υπογράφηκε η σχετική σύμβαση.

Με την με αρ. πρ. 2469/25.7.2007 απόφαση της Προέδρου της Ε.Ε. του ΟΡ.ΘΕ. καθορίσθηκε και συγκροτήθηκε επταμελής επιτροπή επίβλεψης. Την 23.01.2008 υποβλήθηκαν εμπρόθεσμα τα στοιχεία του Α Σταδίου της μελέτης.

Με ανακοίνωση τύπου του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. της 3-12-2008 και την αποστολή τεύχους (ΟΡΘΕ οικ. 3434/16-12-2008 και ΟΡΘΕ οικ. 3547/30-12-2008) τέθηκαν προς διαβούλευση «Προτάσεις Οριοθέτησης Περιοχής Εφαρμογής του ΡΣΘ».

Η Εκτελεστική Επιτροπή του ΟΡ.ΘΕ. με την απόφαση της 3/9/14.4.2009 συνεκτιμώντας τις προτάσεις που διατυπώθηκαν, προέκρινε ως περιοχή ευθύνης του ΟΡ.ΘΕ. την περιοχή που περιλαμβάνεται στα διοικητικά όρια των νομών Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Χαλκιδικής και των δήμων Πέλλας - Γιαννιτσών (ν. Πέλλας), Πλατέως – Μελίκης - Αλεξάνδρειας (ν. Ημαθίας), Αιγινίου – Μεθώνης – Κολυνδρού – Πύδνας (ν. Πιερίας) και παράλληλα αποφάσισε για την έναρξη του Β σταδίου της μελέτης.

Στις12.10.2009 υποβλήθηκαν εμπρόθεσμα τα στοιχεία του Β Σταδίου. Τμήμα των στοιχείων, αποτελεί και η σχετική Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Με την 3/26/23-10-2009 απόφαση της Ε.Ε. του ΟΡ.ΘΕ. παρελήφθη η «Μελέτη Επικαιροποίησης Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης»

Το κείμενο που ακολουθεί είναι η πρόταση στην οποία κατέληξε η μελέτη, υπό μορφή νομικού κειμένου (σχεδίου νόμου). Η διοίκηση του ΟΡ.ΘΕ. θεώρησε πιο εύλογο για τον αναγνώστη να αναρτήσει την τελική μελετητική πρόταση που δίνει τις αρχές και τις κατευθύνσεις του επικαιροποιημένου ρυθμιστικού σχεδίου, παρά την πλήρη ογκωδέστατη μελετητική προσέγγιση.

1

Σύνταξη σχεδίου νόμου

Κεφάλαιο Α’ : Ορισμοί, Περιεχόμενα και προβλεπόμενες Διαδικασίες του ΡΣΘ

Άρθρο 1. Ορισμός και Περιεχόμενο του ΡΣΘ

1. Επικαιροποιημένο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης, που στο εξής θα ονομάζεται ΡΣΘ, είναι το σύνολο των στόχων, των κατευθύνσεων πολιτικής, των προτεραιοτήτων, των προγραμμάτων και των μέτρων που προβλέπονται από το νόμο αυτό ως αναγκαία για τη χωροταξική και οικιστική οργάνωση της περιοχής που περιλαμβάνεται στα διοικητικά όρια των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης της παρακάτω παραγράφου και την προστασία του περιβάλλοντος σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.

2. Ως πεδίο αναφοράς για την εφαρμογή του παρόντος καθορίζεται η περιοχή που περιλαμβάνεται στα διοικητικά όρια των ΟΤΑ των νομών Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής και Κιλκίς, οι δήμοι Πέλλας και Γιαννιτσών του νομού Πέλλας, οι δήμοι Αλεξάνδρειας, Μελίκης και Πλατέως του νομού Ημαθίας και οι δήμοι Αιγινίου, Κολινδρού, Μεθώνης και Πύδνας του νομού Πιερίας.

3. Το ΡΣΘ περιλαμβάνει κείμενα και διαγράμματα διαμέσου των οποίων προσδιορίζεται ο ρόλος της περιοχής ευθύνης όπως έχει περιγραφεί στην προηγούμενη παράγραφο τόσο στον ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο, όσο και σε εθνικό επίπεδο συγκριτικά με τις λοιπές περιφέρειες της χώρας. Ορίζονται οι στρατηγικές επιλογές για την ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη του χώρου στο πλαίσιο των προγραμμάτων οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και της εθνικής χωροταξικής πολιτικής και προδιαγράφονται οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προτεραιότητες.

4. Ειδικότερα το ΡΣΘ θέτει στόχους και προτείνει μέτρα που αναφέρονται ιδίως:

α) Στη κοινωνικοοικονομική ανασυγκρότηση του περιφερειακού χώρου, κυρίως με τη δημιουργία βιώσιμων αναπτυξιακών ενοτήτων σε ενδοπεριφερειακό επίπεδο.

β) Στη χωροταξική δομή και οργάνωση των τομέων παραγωγής.

γ) Στη διάρθρωση του οικιστικού δικτύου.

δ) Στη χωρική διάρθρωση των βασικών δικτύων και υπηρεσιών μεταφορικής, τεχνικής, διοικητικής και κοινωνικής υποδομής.

ε) Στην πολεοδομική δομή της πόλης.

στ) Στην πολιτική γης και κατοικίας.

ζ) Στο σχεδιασμό περιοχών ή ζωνών ειδικού ενδιαφέροντος ή ειδικών προβλημάτων.

2

η) Στο συντονισμό των μελετών και προγραμμάτων που έχουν σχέση με το ΡΣΘ και εκπονούνται από άλλους φορείς ώστε να εξασφαλίζεται η εναρμόνισή τους με τις διατάξεις του παρόντος.

θ) Στο συντονισμό με τα περιφερειακά πλαίσια των όμορων περιφερειών.

5. Το ΡΣΘ περιλαμβάνει κατευθύνσεις και μέτρα για την προστασία και αναβάθμιση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, του τοπίου της περιοχής ευθύνης του ΟΡ.ΘΕ. και του ζητήματος αντιμετώπισης της ρύπανσης. Παράλληλα η περιβαλλοντική διάσταση ενσωματώνεται οργανικά στο σύνολο των επιμέρους στόχων και μέτρων.

6. Σε Παράρτημα, που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του παρόντος νόμου, περιλαμβάνονται χάρτες και διαγράμματα για την απεικόνιση της χωρικής ανάπτυξης και οργάνωσης της περιοχής ευθύνης του ΟΡ.ΘΕ..

7. Το ΡΣΘ εξειδικεύεται στο επίπεδο των εδαφικών ορίων των επιμέρους χωρικών ενοτήτων της περιοχής ευθύνης του ΟΡ.ΘΕ., όπως προβλέπεται στο άρθρο 13 του παρόντος.

Άρθρο 2. Η Θέση του ΡΣΘ στο Σύστημα Σχεδιασμού

1. Το ΡΣΘ επέχει και θέση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της περιοχής ευθύνης του ΟΡ.ΘΕ. σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο Ν.2742/1999. Καλύπτει πλήρως όλους τους όρους και τις συνέπειες έγκρισης των Περιφερειακών Πλαισίων και χρησιμοποιεί και τους μηχανισμούς εφαρμογής, ελέγχου και υποστήριξης που προβλέπονται στον προαναφερθέντα νόμο, με εξαίρεση τα ζητήματα που ρυθμίζονται διαφορετικά με ρητές διατάξεις του παρόντος νόμου.

2. Όσον αφορά στο Πρόγραμμα Δράσης που σύμφωνα με το εδ. 4, της παρ. 1 του άρθρου 8 του Ν.2742/1999 συνοδεύει τα Περιφερειακά Πλαίσια, ισχύουν στην παρούσα περίπτωση τα αναφερόμενα στο Κεφάλαιο Η΄ του παρόντος.

Άρθρο 3. Διαδικασία Σύνταξης, Έγκρισης και Αναθεώρησης του ΡΣΘ

1. Το ΡΣΘ και οι αναθεωρήσεις του εγκρίνονται με νόμο που καταρτίζεται με μέριμνα του ΟΡ.ΘΕ.. Κατά τη κατάρτιση του ΡΣΘ και κάθε αναθεώρησης αυτού ακολουθούνται κατάλληλες διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης και ενημέρωσης των κατοίκων της περιοχής ευθύνης του ΟΡ.ΘΕ..

2. Το ΡΣΘ συνοδεύεται από Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σύμφωνα με τη σχετική Οδηγία της Ε.Ε. όπως μεταφέρθηκε στο εθνικό δίκαιο και ισχύει.

3. Η εφαρμογή του ΡΣΘ εξειδικεύεται με ένα ή περισσότερα επιχειρησιακά προγράμματα τα οποία καταρτίζονται με την σύμφωνη γνώμη του Οργανισμού

3

Θεσσαλονίκης και περιλαμβάνουν Σχέδια Δράσης για την υλοποίηση των στόχων του ΡΣΘ.

4

Κεφάλαιο Β’ : Διοίκηση, διαχείριση και οργανωτική δομή του ΟΡ.ΘΕ.

Άρθρο 4. Συμβούλιο Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος

1. Το παραπάνω Συμβούλιο αποτελεί το όργανο για την παρακολούθηση της πραγματοποίησης των στόχων του Ρυθμιστικού Σχεδίου. Το Συμβούλιο απαρτίζεται από μία ευρεία και πολυμερή σύνθεση, η οποία περιλαμβάνει:

α) Εκπρόσωπο του Εποπτεύοντα Οργανισμού (ΥΠΕΚΑ. ή Μητροπολιτικού Φορέα) ως Πρόεδρο του Συμβουλίου

β) Τον Πρόεδρο της Εκτελεστικής Επιτροπής ως Αντιπρόεδρο

γ) Έναν εκπρόσωπο από τους Υπουργούς (1) Εθνικής Οικονομίας (2) Μακεδονίας-Θράκης (3) ΥΠΕΚΑ (4) Βιομηχανίας

δ) Έναν εκπρόσωπο από κάθε Νομαρχιακό Συμβούλιο της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού σύνολο έξι (6) μέλη (Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Πιερίας, Ημαθίας, Πέλλας, Κιλκίς)

ε) Έξι (6) μέλη εκπροσώπους των Τοπικών Ενώσεων Δήμων και Κοινοτήτων των έξι (6) Νομών της περιοχής

στ) Έναν εκπρόσωπο καθενός από τους φορείς, Επιμελητήρια, Πανεπιστήμια, ΕΚΘ

ζ) Έναν εκπρόσωπο των εργαζομένων του ΟΡ.ΘΕ.

2. Το Συμβούλιο έχει την πολιτική ευθύνη των αποφάσεων και δράσεων του Οργανισμού:

• Παρακολουθεί την πραγματοποίηση των στόχων του ρυθμιστικού σχεδίου και την πορεία του έργου του Οργανισμού

• Υποβάλλει σχετικές εκθέσεις προς τον Εποπτεύοντα Οργανισμό

• Γνωμοδοτεί με έγγραφες παρατηρήσεις και εκθέσεις προς την Ε.Ε. για κάθε θέμα σχετικό με τους σκοπούς και δραστηριότητες του Οργανισμού

• Γνωμοδοτεί για την ετήσια έκθεση της Ε.Ε. στα αρμόδια υπουργεία και εμπλεκόμενους φορείς

• Εγκρίνει το ενιαίο πρόγραμμα γενικών κατευθύνσεων και προτεραιοτήτων για την εφαρμογή του Ρυθμιστικού Σχεδίου

• Παρακολουθεί και ενεργεί συστηματικά για τα θέματα που σχετίζονται με ειδικές χρήσεις (Λιμένας, Αεροδρόμιο, Ζώνη Καινοτομίας, ΔΕΘ μετεγκατάσταση)

• Εποπτεύει την λειτουργία του μηχανισμού άσκησης των αρμοδιοτήτων του.

5

Άρθρο 5. Εκτελεστική Επιτροπή

1. Τον ΟΡ.ΘΕ. διοικεί εννεαμελής Εκτελεστική Επιτροπή (ΕΕ) η οποία απαρτίζεται από τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρο και επτά (7) μέλη, εκ των οποίων Πρόεδρος, Αντιπρόεδρος και ένα μέλος διορίζονται με απόφαση του Εποπτεύοντα Οργανισμού και οι υπόλοιποι έξι (6) αναδεικνύονται, τρεις (3) από τις τρεις ΤΕΔΚ Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Κιλκίς και οι τρεις (3) από τα τρία Νομαρχιακά Συμβούλια Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Κιλκίς. Προϋπόθεση συμμετοχής στην Ε.Ε. οι ειδικές γνώσεις και εμπειρία στα σχετικά θέματα. Η θητεία των ατόμων που συγκροτούν την ΕΕ είναι τριετής, που μπορεί να ανανεώνεται.

2. Θεσμοθετείται ως το όργανο που:

− παρακολουθεί την ολοκλήρωση και εφαρμογή του ΡΣΘ γενικά, καθώς και των επιμέρους προγραμμάτων και Σχεδίων Δράσεων που εκπονεί ο Οργανισμός μόνος του ή σε συνεργασία με άλλους φορείς

− προτείνει τις προσαρμογές και εξειδικεύσεις του ΡΣΘ και γνωμοδοτεί για την έγκριση των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού

− γνωμοδοτεί για κάθε έργο μεγάλης κλίμακας εμβέλειας τουλάχιστον Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ)

− επιβλέπει τη μελέτη και εφαρμογή των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος που εκτελούνται από τον ΟΡ.ΘΕ. και παρακολουθεί τις αντίστοιχες μελέτες και την εφαρμογή μέτρων που εκτελούνται από άλλους φορείς

− εγκρίνει τις περιβαλλοντικές μελέτες έργων με σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και με διαδικασίες που ορίζονται με ιδιαίτερες εκτελεστικές διατάξεις

− ασκεί τη διοίκηση και τη διαχείριση που σχετίζεται με τον ΟΡ.ΘΕ. και το έργο του και τον εκπροσωπεί δικαστικώς και εξωδίκως.

Άρθρο 6. Πόροι - διαχείριση

1. Οικονομικοί πόροι του Οργανισμού είναι οι εξής:

α) Τακτική ετήσια κρατική επιχορήγηση που περιγράφεται στον προϋπολογισμό του Εποπτεύοντα Οργανισμού και αποδίδεται στον ΟΡ.ΘΕ. με απόφαση του.

β) Έκτακτη ετήσια κρατική επιχορήγηση από τον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων που δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 3% των ποσών που διαθέτει ο προϋπολογισμός αυτός για προγράμματα και έργα στην περιοχή ευθύνης του Οργανισμού

γ) Έσοδα από εκμετάλλευση περιουσιακών στοιχείων ή από επιχορηγήσεις ελληνικών και ξένων οργανισμών ή από δωρεές ή κληρονομιές .

6

δ) Έσοδα από διοικητικές χρηματικές ποινές που επιβάλλονται από τον οργανισμό σε όσους ρυπαίνουν το περιβάλλον.

ε) Κάθε άλλο έσοδο από οποιαδήποτε αιτία.

2. Οι οικονομικοί πόροι του οργανισμού διατίθεται για τις δαπάνες λειτουργίας του και για μερική ή ολική χρηματοδότηση μελετών προγραμμάτων, έργων ή άλλων φορέων με αποκλειστικό σκοπό την εφαρμογή του ΡΣΘ και ΠΠΠ, καθώς και για τις αποζημιώσεις των μελών της Διοίκησής του. Το προσωπικό του ΟΡ.ΘΕ., που υπηρετεί στον Οργανισμό με τη διαδικασία απόσπασης από άλλους φορείς, μισθοδοτείται από τις αντίστοιχες Υπηρεσίες από τις οποίες έχει διατεθεί προς τον Οργανισμό για την κάλυψη των αναγκών του. Οι δαπάνες του ΟΡ.ΘΕ. πραγματοποιούνται σύμφωνα με τον οικονομικό του κανονισμό.

3. Οι προτεραιότητες για την διάθεση των οικονομικών πόρων καθορίζονται από τα στελέχη των τομέων του Οργανισμού και συντάσσονται οι αντίστοιχες εισηγήσεις προς στον Προϊστάμενο Υπηρεσιών. Στη συνέχεια ο Προϊστάμενος των Υπηρεσιών εισηγείται στην ΕΕ του ΟΡ.ΘΕ. που αποφασίζει τελικά την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων για τη διάθεση των πόρων με αποκλειστικό σκοπό την προώθηση της εφαρμογής του ΡΣΘ και ΠΠΠ. Κατά την οικονομική διαχείριση πρέπει να υιοθετείται σταθερό μοντέλο ισοζυγίου διαχείρισης των οικονομικών πόρων του ΟΡ.ΘΕ.. Επίσης, εφαρμόζεται η διαδικασία δημοσίου λογιστικού (προϋπολογισμός – απολογισμός) από τον Τομέα Διοίκησης και Οργάνωσης του ΟΡ.ΘΕ. με υπαγωγή στον προληπτικό και κατασταλτικό έλεγχο του κράτους.

Άρθρο 7. Οργανωτική δομή

1. Μετά την ψήφιση του παρόντος σχεδίου Νόμου, ακολουθεί η έκδοση υπουργικών αποφάσεων για τη θεσμοθέτηση του «Οργανισμού Λειτουργίας» του ΟΡ.ΘΕ., ώστε να ρυθμίζονται:

α) Η οργάνωση των υπηρεσιών και οι αρμοδιότητες τους

β) Οι κλάδοι του νόμιμου προσωπικού και ο αριθμός των οργανικών θέσεων κάθε κλάδου και βαθμού

γ) Τα ειδικά προσόντα που απαιτούνται για την κατάληψη των θέσεων

δ) Οι θέσεις και οι ειδικότητες του ειδικού επιστημονικού προσωπικού που μπορεί να προσληφθεί με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου καθώς και τα τυπικά προσόντα και οι όροι πρόσληψης

ε) Τα προσόντα του προϊστάμενου καθεμιάς από τις οργανικές μονάδες

στ) Οι θέσεις του μόνιμου προσωπικού που δεν καλύπτονται μέχρι την θεσμοθέτηση του οργανισμού θα καλυφθούν με νέες προσλήψεις.

2. Στον Οργανισμό συνιστάται μια θέση μετακλητού υπαλλήλου με βαθμό β των ειδικών θέσεων. Αυτός που διορίζεται στη θέση αυτή έχει τον τίτλο του προϊσταμένου του Οργανισμού Θεσσαλονίκης, είναι προϊστάμενος όλων των

7

υπηρεσιών του και συμμετέχει στις συνεδριάσεις της Εκτελεστικής Επιτροπής όπου εισηγείται τα θέματα χωρίς ψήφο.

3. Ο διορισμός του προϊσταμένου γίνεται με απόφαση του εποπτεύοντα οργανισμού για πενταετή θητεία, που μπορεί να ανανεώνεται. Ανάκληση κατά τη διάρκεια της θητείας είναι πάντα δυνατή. Με την ίδια απόφαση είναι δυνατό να ορίζεται και αναπληρωτής του προϊσταμένου.

4. Καθήκοντα Προϊσταμένου του Οργανισμού μπορούν να ανατεθούν και σε υπάλληλο του δημόσιου τομέα που έχει τα σχετικά προσόντα. Στην περίπτωση αυτή καταβάλλονται οι αποδοχές της μιας μόνο θέσης που θα επιλέξει ο υπάλληλος. Για τον υπολογισμό της σύνταξης του Προϊσταμένου Οργανισμού ισχύουν οι διατάξεις της παρ. (12) του Ν. 3234/04 (Α’ 52), με εξαίρεση την περίπτωση β της πιο πάνω παραγράφου η οποία δεν απαιτείται να συντρέχει για τον Προϊστάμενο του Οργανισμού. Σύμφωνα με την περίπτωση β της πιο πάνω παραγράφου, η θητεία σε θέση Διευθυντή νοείται η υπηρεσία που διανύθηκε στην θέση Προϊστάμενου των υπηρεσιών του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης.

8

Κεφάλαιο Γ’ : Γενικά χαρακτηριστικά του Επικαιροποιημένου Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης

Άρθρο 8. Περιοχή εφαρμογής

1. Συνοπτικά στην περιοχή εφαρμογής του επικαιροποιημένου Ρυθμιστικού Σχεδίου, όπως οριοθετείται, περιλαμβάνονται οι περιοχές της παραγράφου 2 του άρθρου 1 του παρόντος. Πιο συγκεκριμένα:

1.1 Νομός Θεσσαλονίκης

Δήμοι: Θεσσαλονίκης, Αγ. Παύλου, Αμπελοκήπων, Ελ. Κορδελιού, Ευκαρπίας, Ευόσμου, Καλαμαριάς, Μενεμένης, Νεάπολης, Πανοράματος, Πολίχνης, Πυλαίας, Πεύκων, Σταυρουπόλεως, Συκεών, Τριανδρίας, Εχεδώρου, Θέρμης, Καλλιθέας, Χορτιάτη, Ωραιοκάστρου, Αγίου Αθανασίου, Αξιού, Βασιλικών, Επανομής, Θερμαϊκού, Κουφαλιών, Μηχανιώνας, Μίκρας, Χαλάστρας, Χαλκηδόνας, Μυγδονίας, Ασσήρου, Λαγκαδά, Βερτίσκου, Σοχού, Λαχανά, Εγνατίας, Κορώνειας, Καλλινδοίων, Απολλωνίας, Μαδυτού, Αρεθούσας, Αγ. Γεωργίου, Ρεντίνας

1.2 Νομός Χαλκιδικής

Δήμοι: Αρναίας, Ζερβοχωρίων, Παναγίας και Σταγείρων Ακάνθου, Ανθεμούντα, Καλλικράτειας, Κασσάνδρας, Ν. Μουδανιών, Ορμύλιας, Παλλήνης, Πολυγύρου, Σιθωνίας, Τορώνης και Τρίγλιας

1.3 Νομός Κιλκίς

Δήμοι: Κιλκίς, Αξιούπολης, Γαλλικού, Γουμένισσας, Δοϊράνης, Ευρωπού, Κρουσσών, Μουριών, Πικρολίμνης, Πολυκάστρου, Χέρσου και Κοινότητα Λιβαδίων

1.4 Νομός Πέλλας

Δήμοι: Γιαννιτσών και Πέλλας

1.5 Νομός Ημαθίας

Δήμοι: Αλεξάνδρειας, Μελίκης και Πλατέως

1.6 Νομός Πιερίας

Δήμοι: Αιγινίου, Κολινδρού, Μεθώνης και Πύδνας

Άρθρο 9. Χρονικός ορίζοντας

1. Το επικαιροποιημένο ΡΣΘ στηρίχθηκε σε προβολές πληθυσμιακών και οικονομικών μεγεθών και αναπτυξιακών προβλέψεων με χρονικό ορίζοντα το έτος 2022. Για την εφαρμογή του ΡΣΘ δεν προβλέπονται ενδιάμεσες προγραμματικές περίοδοι. Η προσέγγιση των γενικών και ειδικών στόχων, η προώθηση των διατομεακών και τομεακών πολιτικών καθώς και ο ρυθμός και η έκταση υλοποίησης των προβλεπόμενων μέτρων να παρακολουθούνται σταθερά μέσα από το σύστημα

9

κριτηρίων, με βάση τις προβλεπόμενες διαδικασίες, και λαμβάνονται τα αναγκαία οργανωτικά και λειτουργικά μέτρα για τη βελτίωση των επιδόσεων. Σε τακτά χρονικά διαστήματα, ανά πενταετία, γίνεται συνολική εκτίμηση της πορείας του ΡΣΘ με δυνατότητα μεταβολών ρυθμίσεων ύστερα από απόφαση Υπουργού Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ). Συνολική αναθεώρηση του ΡΣΘ θα γίνει με την πάροδο της προγραμματικής περιόδου των 15 ετών.

Άρθρο 10. Χωρική δομή

1. Το πρότυπο χωρικής οργάνωσης που προκύπτει με την άσκηση ισχυρής αλλά μέσα σε ρεαλιστικό πλαίσιο ρυθμιστικής παρέμβασης χαρακτηρίζεται από:

- Ενίσχυση της συνοχής του οικιστικού δικτύου, ενίσχυση της πολυκεντρικότητας και αποδυνάμωση της πόλωσης μεταξύ μητροπολιτικού κέντρου και περιφερειακών κέντρων, ενδυνάμωση και πύκνωση των ενδοπεριφερειακών σχέσεων και προώθηση της περιφερειακής ολοκλήρωσης.

- Ανάσχεση της εξάπλωσης των αστικών χρήσεων και περιορισμός τους στα θεσμοθετημένα και διαμορφωμένα όρια με επανάχρηση / ανακύκλωση των εκτάσεων που μένουν εκτός λειτουργίας. Περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης με μείωση των συντελεστών, κατάργηση των παρεκκλίσεων, διπλασιασμό των αρτιοτήτων και απαγόρευση κατάτμησης.

- Διατήρηση του αγροτικού χαρακτήρα της μη αστικοποιημένης αγροτικής γης για παραγωγικούς και οικολογικούς λόγους.

- Ενίσχυση της συνεκτικότητας των οικιστικών συγκεντρώσεων στην κατεύθυνση της αρχής της «συμπαγούς πόλης», με επίτευξη πολεοδομικής συνοχής, δημιουργία ευανάγνωστων και λειτουργικών ιστών, προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών και φυσικών στοιχείων και ενσωμάτωση των εκτάσεις αγροτικής γης ως αναγκαίων παραγόντων βιώσιμων περιβαλλοντικών συνθηκών.

- Ανάσχεση της διάχυσης στον εκτός σχεδίου χώρο εγκαταστάσεων μεταποίησης, χονδρεμπορίου, αποθηκών και μεταφορών και συγκέντρωσή τους σε οργανωμένους υποδοχείς. Πολεοδομική και περιβαλλοντική εξυγίανση των υφιστάμενων συγκεντρώσεων, βελτίωση των υποδομών, ορθολογική αξιοποίηση της χωρητικότητάς τους και ενίσχυση της ικανότητας υποδοχής νέων επιχειρήσεων. Λειτουργία μέσα στα αποδεκτά όρια ρύπανσης και επικινδυνότητας.

- Ενίσχυση της προστασίας, αποτροπή της διάσπασης και αποκατάσταση της συνέχειας των ορεινών, πεδινών, υδάτινων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων της μητροπολιτικής περιφέρειας.

Άρθρο 11. Χωροταξική οργάνωση

10

1. Με βάση τα ιδιαίτερα γεωγραφικά, παραγωγικά, αναπτυξιακά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των επιμέρους περιοχών, και λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της διοικητικής οργάνωσης, η μητροπολιτική περιοχή Θεσσαλονίκης, όπως αυτή ορίστηκε στην παράγραφο 2 του άρθρου 1 του παρόντος νόμου, οργανώνεται σε ένα χωρολειτουργικό σύστημα που συγκροτείται από τα επάλληλα και αλληλοεξαρτώμενα υποσυστήματα α) των χωρικών ενοτήτων, β) των στρατηγικών αξόνων και πόλων ανάπτυξης και γ) του οικιστικού δικτύου και του πλέγματος των κέντρων.

2. α. Χωρικές ενότητες.

2.1. Χωρική ενότητα Μητροπολιτικού Κέντρου

Περιλαμβάνει τους δήμους Θεσσαλονίκης, Αγ. Παύλου, Αμπελοκήπων, Ελ. Κορδελιού, Ευκαρπίας, Ευόσμου, Καλαμαριάς, Μενεμένης, Νεάπολης, Πανοράματος, Πολίχνης, Πυλαίας, Πεύκων, Σταυρουπόλεως, Συκεών, Τριανδρίας, Εχεδώρου, Θέρμης, Καλλιθέας, Χορτιάτη, Ωραιοκάστρου, Αγίου Αθανασίου, Αξιού, Βασιλικών, Επανομής, Θερμαϊκού, Κουφαλιών, Μηχανιώνας, Μίκρας, Χαλάστρας, Χαλκηδόνας και υποδιαιρείται σε δύο υποενότητες:

- Υποενότητα Πολεοδομικού Συγκροτήματος (Π.Σ.) και Περιαστικής Ζώνης Θεσσαλονίκης (ΠΖΘ), όπως οριοθετούνται με το επικαιροποιημένο ΡΣΘ, δηλαδή οι δήμοι Θεσσαλονίκης, Αγ. Παύλου, Αμπελοκήπων, Ελ. Κορδελιού, Ευκαρπίας, Ευόσμου, Καλαμαριάς, Μενεμένης, Νεάπολης, Πανοράματος, Πολίχνης, Πυλαίας, Πεύκων, Σταυρουπόλεως, Συκεών, Τριανδρίας, Εχεδώρου, Θέρμης, Καλλιθέας, Χορτιάτη, Ωραιοκάστρου και

- Υποενότητα Λοιπής Περιοχής (ΛΠ) στην οποία εντάσσονται οι λοιποί δήμοι δηλαδή δήμοι Αγίου Αθανασίου, Αξιού, Βασιλικών, Επανομής, Θερμαϊκού, Κουφαλιών, Μηχανιώνας, Μίκρας, Χαλάστρας, Χαλκηδόνας.

2.2. Χωρική ενότητα Ευρύτερης Ζώνης Λιμνών.

Περιλαμβάνει τους υπόλοιπους δήμους του ν. Θεσσαλονίκης δηλαδή τους δήμους Μυγδονίας, Ασσήρου, Λαγκαδά, Βερτίσκου, Σοχού, Λαχανά, Εγνατίας, Κορώνειας, Καλλινδοίων, Απολλωνίας, Μαδυτού, Αρεθούσας, Αγ. Γεωργίου, Ρεντίνας και υποδιαιρείται σε δύο υποενότητες:

- Υποενότητα Λιμνών, με όλους τους δήμους της χωρικής ενότητας εκτός από το δήμο Αγ. Γεωργίου και το παραθαλάσσιο τμήμα του δήμου Ρεντίνας.

- Υποενότητα Ακτών Στριμωνικού κόλπου που περιλαμβάνει το δήμο Αγ. Γεωργίου και το παραθαλάσσιο τμήμα του δήμου Ρεντίνας.

2.3. Χωρική ενότητα Χαλκιδικής

Περιλαμβάνει τους όλο το νομό Χαλκιδικής και υποδιαιρείται σε δύο υποενότητες:

- Υποενότητα Βορειοανατολικής Χαλκιδικής που περιλαμβάνει τους δήμους Αρναίας, Ζερβοχωρίων, Παναγίας και Σταγείρων Ακάνθου.

11

- Υποενότητα Νοτιοδυτικής Χαλκιδικής, που περιλαμβάνει τους δήμους Ανθεμούντα, Καλλικράτειας, Κασσάνδρας, Ν. Μουδανιών, Ορμύλιας, Παλλήνης, Πολυγύρου, Σιθωνίας, Τορώνης και Τρίγλιας.

2.4. Χωρική ενότητα Κιλκίς

Περιλαμβάνει τους όλους δήμους του νομού Κιλκίς.

2.5. Χωρική ενότητα δυτικής ζώνης Αξιού.

Περιλαμβάνει τους δήμους Γιαννιτσών και Πέλλας του ν. Πέλλας, Αλεξάνδρειας, Μελίκης και Πλατέως του ν. Ημαθίας και Αιγινίου, Κολινδρού, Μεθώνης και Πύδνας του ν. Πιερίας.

3. β. Στρατηγικοί άξονες και πόλοι ανάπτυξης.

Η χωρική διάρθρωση των παραγωγικών και οικονομικών λειτουργιών της μητροπολιτικής περιφέρειας έχει τη δομή ενός πλέγματος αξόνων και πόλων ανάπτυξης στρατηγικής σημασίας που ενσωματώνει την αναπτυξιακή δυναμική της περιφέρειας και επιδιώκει να προωθήσει τη χωρική ολοκλήρωση και να εξομαλύνει τις εσωτερικές αναπτυξιακές ανισορροπίες.

3.1. Αναπτυξιακοί άξονες διεθνούς, εθνικής και μητροπολιτικής επιρροής.

Διαμορφώνονται τρεις άξονες με διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά:

- Βόρειος αναπτυξιακός άξονας, στην κατεύθυνση Θεσσαλονίκη – Κιλκίς, με κύριο αναπτυξιακό χαρακτηριστικό τις βιομηχανικές συγκεντρώσεις και τη σύνδεση με τον βαλκανικό και ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο.

- Νότιος αναπτυξιακός άξονας, στην κατεύθυνση Θεσσαλονίκη – Χαλκιδική, με κυρίαρχο τον τομέα των υπηρεσιών τουρισμού και αναψυχής.

- Αναπτυξιακός άξονας Εγνατίας, που περιλαμβάνει τμήμα της ΠΑΘΕ και θα αξιοποιήσει τη δυναμική της Εγνατίας οδού με κύρια χαρακτηριστικά την ανάπτυξη υπηρεσιών διαμετακόμισης και εμπορίου σε ένα πλαίσιο αυστηρής προστασίας σημαντικότατων οικοσυστημάτων.

3.2. Αναπτυξιακοί άξονες ενδοπεριφερειακής σημασίας.

- Αναπτυξιακός άξονας Γιαννιτσών

- Αναπτυξιακός άξονας Β. Χαλκιδικής

- Αναπτυξιακός άξονας Πιερίας

3.3. Πόλοι ανάπτυξης διεθνούς, εθνικής και μητροπολιτικής εμβέλειας

- Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης

- Πόλος ανατολικής Θεσσαλονίκης (Θέρμη – Μίκρα και ανατολική Πυλαία)

- Πόλος δυτικής Θεσσαλονίκης (Εχέδωρος – Αγ. Αθανάσιος)

3.4. Πόλοι ανάπτυξης ενδοπεριφερειακής εμβέλειας.

- Πόλος Ανατολικής Περιαστικής ζώνης

- Πόλος Δυτικής Περιαστικής ζώνης

12

- Πόλος Βόρειας Περιαστικής ζώνης

- Δίπολο τουρισμού – αναψυχής (Πολύγυρος – Μουδανιά)

- Πόλος βιομηχανίας – μεταποίησης (Κιλκίς)

- Πόλος μεταλλευτικής ανάπτυξης (Στρατόνι – Βάβδος)

- Δίπολο αγροτικής παραγωγής (Γιαννιτσά – Αλεξάνδρεια)

- Πόλος μείζονος σημασίας αρχαιολογικών τόπων (Πέλλα)

4. γ. Οικιστικό δίκτυο. Οργάνωση και ιεραρχία κέντρων

4.1. Μητροπολιτικό κέντρο Θεσσαλονίκης: δήμος Θεσσαλονίκης

4.2. Κέντρα ευρείας ακτινοβολίας:

- Πυλαία – Θέρμη

- Σίνδος – Ν. Ιωνία

4.3. Αστικά κέντρα χωρικών ενοτήτων

- Χωρική ενότητα Μητροπολιτικού Κέντρου: Καλαμαριά, Μενεμένη, Σταυρούπολη Μίκρα, Αγ. Αθανάσιος, Ωραιόκαστρο

- Χωρική ενότητα Ευρύτερης Ζώνης Λιμνών: Λαγκαδάς, Ασπροβάλτα.

- Χωρική ενότητα Χαλκιδικής: Πολύγυρος, Αρναία, Μουδανιά, Μαρμαράς

- Χωρική ενότητα Κιλκίς: Κιλκίς, Πολύκαστρο, Αξιούπολη, Γουμένισσα

- Χωρική ενότητα δυτικής ζώνης Αξιού: Γιαννιτσά, Αλεξάνδρεια, Αιγίνιο

4.4. Τοπικά κέντρα Δήμων - συνοικίας – Γειτονιάς

13

Κεφάλαιο Δ’ : Συνολική Στρατηγική του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης – Βασικοί και ειδικοί στόχοι

Άρθρο 12. Στρατηγικοί στόχοι του ΡΣΘ

1. Η συνολική στρατηγική του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης κινείται στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης στην οποία η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική δικαιοσύνη και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούν αναπόσπαστες, ισότιμες και αλληλοσυμπληρούμενες συνιστώσες.

2. Οι στρατηγικοί στόχοι του ΡΣΘ εντάσσονται στο πλαίσιο της εθνικής και ευρωπαϊκής αναπτυξιακής και χωρικής πολιτικής και συγκροτούν τις ακόλουθες ενότητες:

- ενίσχυση της διεθνοποίησης της Θεσσαλονίκης, ενδυνάμωση της χωρικής συνοχής της μητροπολιτικής περιοχής και προώθηση της ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας,

- προώθηση της ισότητα ευκαιριών και της κοινωνικής συνοχής και βελτίωση της ποιότητας ζωής,

- εξασφάλιση της βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης, της οικολογικής ισορροπίας, προστασία φυσικών, πολιτιστικών πόρων και περιβάλλοντός

3. Οι ενότητες αυτές των στρατηγικών στόχων αντιστοιχούν στις τρεις συνιστώσες της βιώσιμης ανάπτυξης και εξειδικεύονται στους παρακάτω γενικούς και ειδικούς στόχους.

α) Στρατηγικός στόχος 1: Ενίσχυση της διεθνοποίησης της Θεσσαλονίκης, ενδυνάμωση της χωρικής συνοχής της μητροπολιτικής περιοχής και προώθηση της ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας

β) Στρατηγικός στόχος 2: Προώθηση της ισότητα ευκαιριών και της κοινωνικής συνοχής και βελτίωση της ποιότητας ζωής.

γ) Στρατηγικός στόχος 3: Εξασφάλιση της βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης, της οικολογικής ισορροπίας και προστασία φυσικών και πολιτιστικών πόρων και περιβάλλοντός

Άρθρο 13. Ενίσχυση της διεθνοποίησης της Θεσσαλονίκης, ενδυνάμωση της χωρικής συνοχής της μητροπολιτικής περιοχής και προώθηση της ανταγωνιστικότητας και καινοτομίας

1. Γενικοί στόχοι

- Ενίσχυση του ρόλου της Θεσσαλονίκης ως «πόλης-πύλης» και ως «περιφερειακού μητροπολιτικού πόλου της Ε.Ε.».

14

- Δικτύωση με τις ευρωπαϊκές μητροπόλεις. Ενίσχυση των σχέσεων και των δικτύων στο χώρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, των παραδουνάβιων και παρευξείνιων περιοχών, καθώς και της νοτιοανατολικής Μεσογείου, στη βάση της συμπληρωματικότητας, με προοπτική τη συγκρότηση ευρύτερων δυναμικών ζωνών οικονομικής ολοκλήρωσης.

- Προώθηση του ρόλου της Θεσσαλονίκης ως επιχειρηματικού και εμπορικού συνδέσμου της Ε.Ε. με τις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης και του Εύξεινου Πόντου.

- Αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και των διαθέσιμων πόρων των χωρικών ενοτήτων, διατήρηση και ενίσχυση της πολυτομεακής παραγωγικής βάσης και εξισορρόπηση των χωρικών ανισοτήτων.

- Βελτίωση της αναπτυξιακής θέσης της με την επίτευξη ρυθμών ανάπτυξης σταθερά πάνω από τον ισοσταθμισμένο δείκτη ανάπτυξης της χώρας.

- Χωρική αναδιάρθρωση των παραγωγικών τομέων με κατεύθυνση την ανάπτυξη δυναμικών και εξωστρεφών κλάδων σε στρατηγικούς τομείς, τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των υφιστάμενων δραστηριοτήτων, και τον περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

- Ανάδειξη της Θεσσαλονίκης ως πόλου έρευνας και καινοτομίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενίσχυση των υποδομών και των υπηρεσιών εκπαίδευσης και υγείας και ανάδειξή τους ως τομέων αιχμής στον ευρύτερο βαλκανικό και παρευξείνιο χώρο.

- Προώθηση του ρόλου της Θεσσαλονίκης ως πολιτιστικής μητρόπολης και ως πόλου τουρισμού και αναψυχής με ακτινοβολία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τις χώρες του Ευξείνου Πόντου και ανάδειξη των αρχαιολογικών και πολιτιστικών πόρων της μητροπολιτικής περιοχής.

2. Ειδικοί στόχοι

- Ενίσχυση του ρόλου της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης ως διεθνούς κόμβου μεταφορών, διαμετακόμισης και ενέργειας με βελτίωση της προσπελασιμότητας, επέκταση και ολοκλήρωση των μεταφορικών και επικοινωνιακών υποδομών και λειτουργική ένταξή τους στα διευρωπαϊκά δίκτυα.

- Προσέλκυση και ενίσχυση δραστηριοτήτων διεθνούς εμβέλειας και βελτίωση της ελκυστικότητας της Θεσσαλονίκης και των αστικών κέντρων της Μητροπολιτικής περιοχής με δημιουργία υψηλής ποιότητας περιβάλλοντος.

- Προσέλκυση δραστηριοτήτων μέσω μιας σταδιακή αποκέντρωσης.

- Οργάνωση και ενίσχυση ενός ολοκληρωμένου πλέγματος αξόνων και πόλων ανάπτυξης που βασίζονται στη δυναμική που δημιουργείται από τα μεγάλα έργα υποδομής και τους άξονες διεθνών συνδέσεων, τις σημαντικές συγκεντρώσεις παραγωγικών δραστηριοτήτων και τα κέντρα υπερτοπικών λειτουργιών. Στο αναπτυξιακό αυτό πλέγμα προωθείται, με την παροχή πολλαπλών συμπληρωματικών δυνατοτήτων χωροθέτησης και τη χρήση πολεοδομικών ή και άλλου τύπου κινήτρων και μηχανισμών, η ανάπτυξη χωρικών συμπλεγμάτων μητροπολιτικών λειτουργιών και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων αιχμής.

15

- Συγκρότηση πόλων καινοτομίας για την προσέλκυση επενδύσεων έντασης γνώσης, με τη δημιουργία επιστημονικών – τεχνολογικών πάρκων και θερμοκοιτίδων νέων επιχειρήσεων με κοινές, υψηλού επιπέδου υποδομές.

- Ενίσχυση των παραγόντων που ευνοούν την ανταγωνιστικότητα της μεταποίησης, του αγροτικού τομέα και την ανάδυση των "προωθητικών" υπηρεσιών διοίκησης της περιφερειακής οικονομίας και στήριξης της ανταγωνιστικότητας της Θεσσαλονίκης και του ευρύτερου χώρου της.

- Ολοκλήρωση των βασικών οδικών αξόνων και των υποδομών μητροπολιτικής εμβέλειας. Προώθηση της συνδυασμένης λειτουργίας τους.

- Υποστήριξη του χονδρεμπορίου και του διαμετακομιστικού εμπορίου με την ανάπτυξη οργανωμένων ζωνών με σύνθετες, συμπληρωματικές λειτουργίες, σε συνάρτηση με τις δραστηριότητες μεταφορών. Δημιουργία εμπορευματικών πάρκων παροχής υπηρεσιών εφοδιαστικής διαχείρισης (logistics) στους στρατηγικούς κόμβους συνδυασμένων μεταφορών.

- Ενίσχυση των εξωτερικών οικονομιών των παραγωγικών τομέων με βελτίωση και εκσυγχρονισμό των υποδομών, σχεδιασμό και πολεοδομική οργάνωση των περιοχών ανάπτυξης του τριτογενή τομέα στις εκτός σχεδίου περιοχές. Αναβάθμιση της τουριστικής υποδομής, ιδίως ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της και χωρική κατανομή της προσφοράς τουριστικών υπηρεσιών ανάλογα με τις δυνατότητες κάθε χωρικής ενότητας και την φέρουσα ικανότητα των φυσικών και ανθρωπογενών οικοσυστημάτων.

- Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με την υποστήριξη διαφόρων μορφών τουρισμού και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων εναλλακτικών μορφών τουρισμού συσχετισμένων με τους φυσικούς, ιστορικούς και πολιτιστικούς πόρους της περιοχής.

- Ανάσχεση της αστικοποίησης της αγροτικής γης. Διατήρηση επαρκούς αποθέματος καλλιεργήσιμων εκτάσεων και εκτάσεων αγροτικής γης. Προώθηση βιολογικών και φιλικών προς το περιβάλλον καλλιεργειών και μεθόδων εκτροφής καθώς και ενίσχυση παραδοσιακών γεωργικών δραστηριοτήτων .

Άρθρο 14. Προώθηση της ισότητας ευκαιριών και της κοινωνικής συνοχής και βελτίωση της ποιότητας ζωής

1. Γενικοί στόχοι

- Βελτίωση της θέσης της μητροπολιτικής περιοχής στον εθνικό χώρο όσον αφορά οικονομικούς και κοινωνικούς δείκτες.

- Εξομάλυνση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων με αποκέντρωση πληθυσμού και δραστηριοτήτων του μητροπολιτικού κέντρο και ενίσχυση των περιφερειακών πόλεων.

16

- Διεύρυνση των ευκαιριών απασχόλησης και προσανατολισμό της αγοράς εργασίας σε επιλεγμένους δυναμικούς κλάδους (ιδίως έρευνα και καινοτομία, υψηλή τεχνολογία, χρηματοπιστωτικό σύστημα, ναυτιλία, τουρισμό, πολιτισμό).

- Προώθηση της αστικής αειφορίας για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την κοινωνική ευημερία των πολιτών.

- Ισόρροπη χωρική και κοινωνική κατανομή κόστους και ωφελειών.

- Άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων από περιοχή σε περιοχή και καταπολέμηση των φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού που έχουν χωρική διάσταση.

2. Ειδικοί στόχοι

- Βελτίωση της λειτουργικότητας του αστικού συστήματος και αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών εκπαίδευσης, υγείας, πρόνοιας, πολιτισμού, αναψυχής, επικοινωνίας και μετακίνησης.

- Υιοθέτηση πολιτικών ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του αστικού συστήματος με την αφομοίωση των τεχνολογιών αιχμής, την εισαγωγή νέων μορφών επικοινωνίας και την υποστήριξη καινοτόμων εφαρμογών.

- Σχεδιασμός και προγραμματισμός της πολεοδομικής και οικιστικής ανάπτυξης, με προτεραιότητες την αναβάθμιση του αστικού τοπίου και της ποιότητας κατοικίας, τη βελτίωση των συνθηκών στις μειονεκτικές περιοχές, και την εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής κατοικίας.

- Στοχευμένη αντιμετώπιση των υποβαθμισμένων περιοχών και των θυλάκων κοινωνικού αποκλεισμού με επεξεργασία και εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων αστικών αναπλάσεων.

- Διεύρυνση και ποιοτική αναβάθμιση των δημόσιων χώρων σε όλη την κλίμακα των αστικών κέντρων, από το μητροπολιτικό κέντρο μέχρι τα κέντρα των γειτονιών. Αισθητική αναβάθμιση της εικόνας της πόλης, αναδιοργάνωση και αναμόρφωση των διαδικασιών διαχείρισης του δημόσιου χώρου και του αστικού τοπίου.

- Διεύρυνση και προστασία των χώρων πρασίνου, σταδιακή βελτίωση του δείκτη πρασίνου ανά κάτοικο. Δημιουργία ζωνών αστικού πρασίνου συνδυασμένων με την ανάδειξη πολιτιστικής κληρονομιάς και φυσικού τοπίου.

- Προώθηση προγραμμάτων στρατηγικών παρεμβάσεων και αναπλάσεων στο εσωτερικό του οικιστικού ιστού, σε περιοχές που είτε χαρακτηρίζονται από έντονα εντοπισμένα προβλήματα, είτε έχουν στρατηγική θέση στην αστική δομή, είτε μπορούν να λειτουργήσουν ως εστίες βελτίωσης ευρύτερων ζωνών.

- Προστασία και ανάδειξη των χώρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ιστορικών τόπων, μνημείων, αρχαιολογικών χώρων, παραδοσιακών οικισμών, ιστορικών κέντρων πόλεων, στοιχείων της ιστορίας της πόλης και άλλων πολεοδομικών σημείων αναφοράς.

- Σύνδεση και ένταξη των στοιχείων του φυσικού τοπίου (ακτές, ορεινοί όγκοι, βιότοποι, ρέματων κλπ) των αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών

17

τόπων, παραδοσιακών συνόλων, ιστορικών κέντρων, υπερτοπικών πόλων αναψυχής, θεματικών πάρκων, πόλων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, τοπίων ιδιαίτερου κάλλους και γενικά του δημόσιου χώρου σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα δικτύων αστικού και περιαστικού πρασίνου.

Άρθρο 15. Εξασφάλιση της βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης, της οικολογικής ισορροπίας και προστασία φυσικών και πολιτιστικών πόρων και περιβάλλοντός

1. Γενικοί στόχοι

- Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης και των αρχών της αειφορίας στο σύνολο των πολιτικών. Εναρμόνιση της προστασίας της φύσης με την οικονομική ανάπτυξη και χωρική συνοχή.

- Προστασία, διατήρηση και αειφορική χρήση των φυσικών πόρων και διασφάλιση της καλής ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης διατήρησης των φυσικών αποθεμάτων.

- Θεώρηση του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος ως αναντικατάστατου οικολογικού, πολιτιστικού και κοινωνικού αποθέματος. Προστασία της φυσικής, ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και αντιμετώπισης τους ως αναπτυξιακού πλεονεκτήματος και ως σημαντικής υπηρεσίας για το σύνολο της κοινωνίας.

- Εσωτερική οργάνωσή της Περιοχής σε ολοκληρωμένες χωροταξικές ενότητες με σχετική λειτουργική αυτοτέλεια και συμπληρωματικότητα, που μπορούν να αποτελέσουν και περιοχές αναφοράς για την εφαρμογή επιμέρους πολιτικών.

- Προώθηση ενός πολυκεντρικού και ιεραρχημένου συστήματος χωρικής οργάνωσης και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του αστικού και του εξωαστικού χώρου ως ισότιμων συμπληρωματικών συνιστωσών ενός ενιαίου λειτουργικού συνόλου.

- Προώθηση ενός προτύπου βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης, με βασικούς άξονες την αναδιάρθρωση και τη βελτιστοποίηση της χρήσης και αξιοποίησης της πολεοδομημένης γης, την ανάσχεση της εξάπλωσης και διάχυσης του οικιστικού ιστού και την αντιμετώπιση του μη δομημένου περιβάλλοντος ως κρίσιμου παράγοντα για τη βιωσιμότητα.

- Προστασία και αποκατάσταση της δομής και λειτουργίας των φυσικών οικοσυστημάτων, και ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας.

- Εξασφάλιση συνθηκών ασφάλειας και προστασίας από φυσικές και τεχνολογικές καταστροφές.

2. Ειδικοί στόχοι

- Κάλυψη της πληθυσμιακής και οικονομικής ανάπτυξης κατά προτεραιότητα μέσα στην θεσμοθετημένη αστική γη (αρχή της «συμπαγούς πόλης»).

18

- Προστασία, ανάδειξη και αειφορική διαχείριση της γεωργικής γης, των δασών, των ορεινών όγκων, των υγροτόπων, των ρεμάτων, των ακτών, των γεωμορφολογικών σχηματισμών και των άλλων στοιχείων του περιβάλλοντος ως πολύτιμων και αναντικατάστατων φυσικών πόρων.

- Καθορισμός των χρήσεων γης στον εξωαστικό χώρο. Ανάσχεση και περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης.

- Προστασία των εδαφικών πόρων ιδιαίτερα στις περιαστικές ζώνες όπου ασκούνται οικιστικές πιέσεις, ανάσχεση της περαιτέρω αστικοποίησης τους και αποκατάσταση των υποβαθμισμένων εδαφών.

- Ανάδειξη της φυσιογνωμίας της πόλης, προστασία των μνημείων, ιστορικών τόπων, συνόλων και κτιρίων.

- Οργάνωση υποδοχέων συγκεντρώσεων της μεταποίησης. Εξυγίανση των βιομηχανικών και επαγγελματικών συγκεντρώσεων, επανάχρηση κελυφών και ομαλή σύνδεσή τους με άλλες χρήσεις γης.

- Εξορθολογισμός της οργάνωσης των χρήσεων γης: απομάκρυνση οχλουσών χρήσεων των παραγωγικών τομέων, προώθηση της συνύπαρξης συμβατών χρήσεων, καθορισμός ζωνών χρήσεων γης, έλεγχος των υψηλών πυκνοτήτων, και προώθηση νέων εργαλείων πολιτικής γης.

- Ιεράρχηση και χωροθέτηση χρήσεων γης σε συνδυασμό με το σχεδιασμό ενός ιεραρχημένου συστήματος μεταφορών για τη μείωση του μήκους και του αριθμού των μετακινήσεων, ιδιαίτερα των ιδιωτικής χρήσης επιβατικών αυτοκινήτων, ανάπτυξη τοπικών και κεντρικών λειτουργιών και πόλων έλξης μετακινήσεων σε περιοχές που εξυπηρετούνται από μέσα μαζικής μεταφοράς (κέντρα πόλης, σταθμοί μέσων σταθερής τροχιάς).

- Αναδιοργάνωση των κεντρικών λειτουργιών και συγκρότηση τους σε δίκτυα κέντρων, με ενίσχυση της στρατηγικής σημασίας τους ως πόλων της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, με την αποσυμφόρηση και αναβάθμιση της Θεσσαλονίκης, την ανάπτυξη και τη βελτίωση της λειτουργίας των άλλων δυναμικών κέντρων της μητροπολιτικής περιφέρειας, και τη διασύνδεση και προώθηση των μεταξύ τους συνεργιών.

- Ενσωμάτωση των αρχών της πρόληψης και «ο ρυπαίνων πληρώνει» στην πολιτική προστασίας περιβάλλοντος.

- Δημιουργία προϋποθέσεων και υποδομής για τη μακροπρόθεσμη δραστική μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

- Βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και του ακουστικού περιβάλλοντος.

- Προώθηση δράσεων μείωσης της παραγωγής αποβλήτων (ποσοτική μείωση) και της περιεκτικότητάς τους σε επικίνδυνες ουσίες (ποιοτική βελτίωση) καθώς και της αξιοποίησής τους.

19

- Προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος (φυσικού, αστικού, δομημένου) και την Αειφορική Ανάπτυξη.

- Προαγωγή των περιβαλλοντικών τεχνολογιών και συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης

- Προώθηση των φιλικών στο περιβάλλον πρακτικών στον πρωτογενή τομέα.

- Αναβάθμιση του ρόλου των δημοσίων συγκοινωνιών και η ενίσχυσή τους έναντι των υπολοίπων μέσω μεταφοράς.

- Υποστήριξη ενός νέου ολοκληρωμένου σχεδιασμού του Συστήματος Δημοσίων Συγκοινωνιών και εξασφάλιση συμπληρωματικότητας μεταξύ των διαφόρων συστημάτων μεταφορών.

- Ενίσχυση εναλλακτικών μέσων και τρόπων μεταφοράς.

- Ενίσχυση των Θαλάσσιων και σιδηροδρομικών μεταφορών.

- Διαμόρφωση πολιτικών και λήψη μέτρων προς την κατεύθυνση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του μεταφορικού συστήματος.

- Υιοθέτηση πολιτικών αειφορίας και ασφάλειας στη διαχείριση των ομβρίων.

- Εισαγωγή κριτηρίων περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και δεικτών επιπέδου καθαρότητας για τον τελικό αποδέκτη.

- Ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης στερεών αποβλήτων με προώθηση τεχνολογιών ανακύκλωσης.

- Πρόληψη και μείωση της παραγωγής αποβλήτων καθώς και μείωση της περιεκτικότητάς τους σε επικίνδυνες ουσίες,

- Αξιοποίηση των υλικών που προέρχονται από τα απόβλητα με ανακύκλωση και ανάκτηση ενέργειας και προϊόντων,

- Περιβαλλοντικά ασφαλής διαχείριση και περιβαλλοντικά αποδεκτή και ασφαλής διάθεση των αποβλήτων,

- Ενθάρρυνση της ορθολογικής οργάνωσης και ολοκληρωμένης διαχείρισης των αποβλήτων και η δημιουργία εθνικού δικτύου εγκαταστάσεων διάθεσης αποβλήτων.

- Εισαγωγή κριτηρίων αειφορίας στο σχεδιασμό και τη διαχείριση του συστήματος υδροδότησης.

- Υιοθέτηση πολιτικών εξοικονόμησης υδάτινων πόρων.

- Κατάλληλος σχεδιασμός και συντήρηση, για την αποφυγή δυσλειτουργιών και περιορισμό της ενεργειακής κατανάλωσης.

- Επιλογή της μεθόδου καθαρισμού στις εγκαταστάσεις καθαρισμού λυμάτων και καθορισμός της ποιότητας εκροής με βάση τον τελικό αποδέκτη.

20

- Ενεργειακή εκμετάλλευση του παραγόμενου βιοαερίου

- Επιλογή μεθόδου διαχείρισης της λάσπης, αν είναι δυνατόν για παραγωγή εδαφοβελτιωτικού υλικού.

- Εισαγωγή κριτηρίων αειφορίας και δεικτών περιβαλλοντικής επιβάρυνσης στο σχεδιασμό και τη διαχείριση των ενεργειακών συστημάτων.

- Υιοθέτηση πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας και ανάπτυξης ήπιων μορφών ενέργειας.

- Αύξηση χρήσης ΑΠΕ.

- Προώθηση ολοκληρωμένου προγράμματος εξοικονόμησης ενέργειας.

21

Κεφάλαιο Ε’ : Τομεακές Πολιτικές

Άρθρο 16. Οικονομία της πόλης και της Μητροπολιτικής Περιοχής

1. Τομεακές Αναπτυξιακές Κατευθύνσεις και Προτεραιότητες

α. Πρωτογενής Τομέας

Επιβάλλεται η στήριξη του Αγροτικού Τομέα για τον εκσυγχρονισμό, την αναδιάρθρωση και τη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων του, την προστασία της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας και την οργάνωση των χρήσεων στις άλλες.

Ειδικότερα, οι αναπτυξιακές κατευθύνσεις για τη στήριξη και την ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα είναι:

- Προστασία αγροτικής γης υψηλής παραγωγικότητας και απόδοσης, και οργάνωση των χρήσεων στις άλλες.

- Αναδιάρθρωση αγροτικού παραγωγικού προτύπου προς επιχειρηματική και βιώσιμη γεωργία για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, με έμφαση στην υψηλή ποιότητα προϊόντων.

- Ενίσχυση διατομεακών διασυνδέσεων με την ολοκλήρωση και εκσυγχρονισμό του αγροδιατροφικού κυκλώματος.

- Εξορθολογισμός της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.

- Διεύρυνση των αρδευόμενων εκτάσεων και εξορθολογισμός της διαχείρισης της άρδευσης.

- Ενίσχυση αγροτικών υποδομών

- Κατάρτιση και Επιχειρηματικότητα

- Τεχνική Στήριξη Γεωργίας

- Εφαρμογή μέτρων ελέγχου της υπεραλίευσης και προστασίας του παράκτιου θαλάσσιου περιβάλλοντος και εκσυγχρονισμός των υφισταμένων μονάδων υδατοκαλλιεργειών και εφαρμογή μεθόδων διαχείρισης πιο φιλικών προς το περιβάλλον

β. Δευτερογενής Τομέας

Διατήρηση του βιομηχανικού χαρακτήρα του ΠΣΘ και του Νομού Θεσσαλονίκης με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των βιομηχανικών και των μικρών βιοτεχνικών επιχειρήσεων, την προώθηση της καινοτομίας και της έρευνας, τον εξορθολογισμό της χωροθέτησης της διάσπαρτης βιοτεχνίας.

Παράλληλα, ενίσχυση της βιομηχανικής – βιοτεχνικής ανάπτυξης στους άλλους νομούς με την εγκατάσταση νέων επιχειρήσεων ή και την επέκταση - μετεγκατάσταση υφισταμένων από τη Θεσσαλονίκη (κυρίως στους Νομούς Κιλκίς, Ημαθίας και Πέλλας), την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των βιομηχανικών και των μικρών βιοτεχνικών επιχειρήσεων (η παρουσία των

22

οποίων είναι πολύ σημαντική για την εξυπηρέτηση των τοπικών αναγκών και την επεξεργασία της τοπικής παραγωγής), την προώθηση κατά το δυνατό της καινοτομίας και τον εξορθολογισμό της χωροθέτησης της διάσπαρτης βιοτεχνίας.

Ειδικότερα οι αναπτυξιακές κατευθύνσεις για τη στήριξη και την ανάπτυξη της μεταποίησης είναι:

- Ενδυνάμωση των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ) και αναδιάρθρωση των μεγάλων μονάδων για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας

- Πολυκλαδική ανάπτυξη με έμφαση σε συγκριτικά πλεονεκτήματα και παράλληλα διαφοροποίηση κλαδικής εξειδίκευσης σε τομείς έντασης γνώσης

- Προσέλκυση εξωτερικών επενδύσεων και καινοτόμων λειτουργιών

- Ενίσχυση συμπληρωματικών δομών για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας: δίκτυα Πρώτων Υλών, συνεργασίες, έρευνα – καινοτομία, κατάρτιση

- Εκσυγχρονισμός υφισταμένων και οργάνωση νέων υποδοχέων μεταποιητικών επιχειρήσεων

- Αντιμετώπιση υφιστάμενων συγκεντρώσεων βιοτεχνικών επιχειρήσεων

- Αποφόρτιση Π.Σ.Θ. προς όμορους Νομούς και ζώνες, κυρίως βόρεια και δυτικά και δευτερευόντως ανατολικά

γ. Τριτογενής Τομέας

Σημαντική ενίσχυση του τριτογενούς τομέα σε όλους τους νομούς και ειδικότερα των πιο δυναμικών και εξειδικευμένων τομέων του (χρηματοοικονομικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες, έρευνα, τουρισμός κ.λπ.), κυρίως στη Θεσσαλονίκη.

Ειδικότερα, σε ότι αφορά τον τουρισμό, οι αναπτυξιακές κατευθύνσεις, στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού και διαχείρισης της τουριστικής ανάπτυξης, είναι:

- Επέκταση και διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος για την ενίσχυση της βιωσιμότητας των τουριστικών επιχειρήσεων

- Βελτίωση ποιότητας και ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος

- Διάχυση, κατά το δυνατόν, της τουριστικής ζήτησης μέσω της οργάνωσης περιφερειακών και θεματικών δικτύων και ενίσχυση τοπικότητας

- Ανάδειξη και προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος

δ. Υποδομές

Δημιουργία των αναγκαίων υποδομών και μέσα στο μητροπολιτικό κέντρο για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στο ευρύτερο περιφερειακό περιβάλλον για τη χωρική ολοκλήρωση της περιοχής και την ενίσχυση των σχέσεων των νομών με τις όμορες ζώνες του Ν. Θεσσαλονίκης.

2. Μέτρα Ανάπτυξης που αφορούν Χωρικές και Περιβαλλοντικές Πολιτικές

α. Πρωτογενής Τομέας

23

• Προστασία της γεωργικής γης και ειδικά των εκτάσεων, υψηλής παραγωγικότητας που απειλούνται να μετατραπούν σε άλλες χρήσεις (οικιστική, βιομηχανική, τουρισμός κλπ) με την θέσπιση περιοχών προστασίας ή περιοχών οργανωμένων παραγωγικών δραστηριοτήτων (ΠΟΑΠΔ) του πρωτογενή τομέα.

• Δημιουργία οικολογικών πάρκων (για βιολογικές καλλιέργειες), πάρκων παραδοσιακών καλλιεργειών, για τη στήριξη των καλλιεργειών που συμβάλλουν στη διατήρηση της φυσιογνωμίας του τοπίου, ζωνών αποδοτικών καλλιεργειών και εκτροφών, που αποσκοπούν στην τροφοδοσία της εσωτερικής αγοράς με προϊόντα υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών, ιδιαίτερα με κηπευτικά, ανθοκομικά ή γαλακτοκομικά προϊόντα

• Εισαγωγή νέων τεχνολογιών και καινοτομιών

• Ορθολογική διαχείριση των υδάτων για την εξοικονόμηση ύδατος και την αποφυγή απωλειών στις ήδη αρδευόμενες εκτάσεις.

• Εφαρμογή μέτρων ελέγχου της υπεραλίευσης και προστασίας του παράκτιου θαλάσσιου περιβάλλοντος

• Εκσυγχρονισμό των υφισταμένων μονάδων υδατοκαλλιεργειών και εφαρμογή μεθόδων διαχείρισης πιο φιλικών προς το περιβάλλον, την ίδρυση νέων μονάδων σε κατάλληλες θέσεις είτε μεμονωμένα, ιδιαίτερα σε περιοχές που δεν αναμένονται σημαντικές πιέσεις ή και παρουσιάζουν αναπτυξιακή υστέρηση, είτε σε οργανωμένους υποδοχείς, και τη σταδιακή απομάκρυνση όσων λειτουργούν σε ακατάλληλες θέσεις με την παροχή σχετικών κινήτρων

• Εγγειοβελτιωτικά έργα. Δημιουργία έργων για την ταμίευση και εκμετάλλευση επιφανειακών απορροών, τεχνητό εμπλουτισμό υπόγειων υδροφορέων, εκσυγχρονισμό και βελτίωση συνθηκών άρδευσης, στράγγισης, προσπέλασης καθώς και υποδομών που αφορούν στην παρακολούθηση και καταγραφή της κατάστασης των υδροφορέων.

• Αγροτικός εξηλεκτρισμός ή ηλεκτροδότηση ή και επέκταση του ηλεκτρικού δικτύου με σκοπό την βελτίωση της βιωσιμότητας των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων καθώς και των επιχειρήσεων της πρώτης μεταποίησης.

• Βελτίωση προσπελασιμότητας σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Η επέκταση και βελτίωση της βατότητας του αγροτικού οδικού δικτύου για την βελτίωση της προσβασιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με στόχο τη μείωση του κόστους μεταφοράς των προϊόντων, την ευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση των γεωργικών μηχανημάτων, την ταχύτερη και ασφαλέστερη μεταφορά των ευπαθών προϊόντων.

• Διάνοιξη και βελτίωση δασικού οδικού δικτύου εντός των υπό εκμετάλλευση δημοσίων δασών. Η απαραίτητη προσπέλαση και διάνοιξη των δασών με δασικού δρόμους συμβάλλει αφενός στην ορθολογική διαχείριση και αξιοποίηση των προϊόντων και των υπηρεσιών τους για το κοινωνικό σύνολο και αφετέρου στην αειφόρο ανάπτυξη και καλύτερη ποιότητα ζωής.

β. Δευτερογενής Τομέας

24

• Εκσυγχρονισμός και την οργάνωση υφιστάμενων υποδοχέων

• Ίδρυση και οργάνωση νέων υποδοχέων για τη συγκέντρωση της νέας βιομηχανικής ανάπτυξης καθώς και την εξυγίανση υφιστάμενων συγκεντρώσεων μέσω μετεγκατάστασης των επιχειρήσεων.

• Σε κάποιους κλάδους οι νέες μονάδες μπορούν να χωροθετηθούν κοντά στις πρώτες ύλες καθώς και να παραμείνουν οι υπάρχουσες (π.χ. διατροφή – ποτά, εξόρυξη)

• Για τις κατηγορίες βιομηχανικών δραστηριοτήτων με ανάγκη χωροθέτησης σε άμεση επαφή με θαλάσσιο μέτωπο να είναι κατ’ αρχήν αποδεκτή η χωροθέτησή τους στην κρίσιμη παραθαλάσσια ζώνη, να επεκταθούν και σε αυτές οι διατάξεις περί παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας που προβλέπει για τις Β.Ε.ΠΕ. ο ν. 2545/1997 άρθρο 14, πλην αυτών που αναφέρονται στην αναγκαστική απαλλοτρίωση

• Για την προσέλκυση, καινοτόμων επιχειρήσεων και ξένων επενδύσεων πρέπει να οργανωθούν επιχειρηματικές ζώνες και πάρκα ομοειδών επιχειρήσεων, τεχνολογικά πάρκα, στα οποία πρέπει να οργανωθούν ολοκληρωμένα δίκτυα σύγχρονων υποδομών, να παρέχονται επιτόπου όλες οι υπηρεσίες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα προς τις επιχειρήσεις, να εξασφαλιστούν σημαντικοί χώροι πρασίνου και να παρέχεται άνετη και ταχεία πρόσβαση σε αστικές υποδομές και εξυπηρετήσεις, με τη χωροθέτηση των ζωνών κοντά σε άξονες ταχείας κυκλοφορίας και μέσα σταθερής τροχιάς.

• Αντιμετώπιση και εξυγίανση υφιστάμενων συγκεντρώσεων (κυρίως στο ΠΣΘ αλλά και στα Γιαννιτσά κ.λπ.)

• Αποφόρτιση Π.Σ.Θ. προς όμορους Νομούς και ζώνες: Κιλκίς (Αξιούπολη, Πολύκαστρο, Γουμένισσα, Σταυροχώρι), Ημαθία – Πέλλα (Γιαννιτσά, Αλεξάνδρεια, Πλατύ), Πιερία (Αιγίνειο), Λαγκαδά, Χαλκιδική

• Περιβαλλοντικές πολιτικές για την εξυγίανση συγκεντρώσεων και την αντιμετώπιση της ρύπανσης

• Προωθούνται κατά προτεραιότητα:

- Η επιλεκτική στήριξη μονάδων για επιτόπου εκσυγχρονισμό

- Η παροχή κινήτρων για την επανάχρηση βιομηχανικών κελυφών

γ. Τριτογενής τομέας

• Προστασία των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος για την προσέλκυση επιχειρήσεων σχετικών με τον τουρισμό

• Βελτίωση της ποιότητας ζωής της Θεσσαλονίκης και των αστικών κέντρων με την κατασκευή νέων, συμπλήρωση και αναβάθμιση υφιστάμενων τεχνικών, κοινωνικών (περίθαλψης και αθλητισμού), περιβαλλοντικών και πολιτιστικών υποδομών (μουσεία, κ.λπ.) και με αναπλάσεις σημαντικών κτιρίων η περιοχών των αστικών κέντρων με σκοπό την δημιουργία ενός πιο ελκυστικού περιβάλλοντος τόσο για την προσέλκυση επιχειρήσεων γενικώς του τριτογενή τομέα όσο και για την προσέλκυση τουρισμού

25

• Οργάνωση και σχεδιασμός των χρήσεων γης τόσο για την προστασία του χώρου όσο και για τη δημιουργία κατάλληλων περιοχών για την ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων που δε θα έρχονται σε σύγκρουση με ασύμβατες χρήσεις (π.χ. βιομηχανία).

• Οργάνωση επιχειρηματικών ζωνών και θυλάκων καινοτομίας με την παροχή όλων των απαραίτητων υπηρεσιών ιδιωτικού και δημοσίου τομέα και υποδομών μεταφορών και επικοινωνιών

• Δημιουργία ενός ιεραρχημένου συστήματος Εμπορευματικών Πάρκων και Ζωνών Χονδρεμπορίου στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένου συστήματος συνδυασμένων μεταφορών

Άρθρο 17. Ανθρώπινο Δυναμικό

1. Οι κατευθύνσεις πολιτικής και οι στόχοι με βάση το εθνικό και το ευρωπαϊκό πλαίσιο που αφορούν το ανθρώπινο δυναμικό είναι:

- Η πλήρης απασχόληση

- Η αύξηση της προσφοράς εργασίας

- Η αντιμετώπιση της ανεργίας, κυρίως της μακροχρόνιας και των νέων

- Η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού

- Η βελτίωση της ποιότητας και της παραγωγικότητας της εργασίας

- Η αντιμετώπιση των διακρίσεων

- Η αντιμετώπιση των περιφερειακών ανισοτήτων

2. Μέτρα και πολιτικές για την καταπολέμηση μακροχρόνιας ανεργίας και περιστασιακής απασχόλησης

α. Ενίσχυση επενδύσεων σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας

β. Θεσμικά μέτρα:

- Διεύρυνση των δικαιούχων ως μακροχρονίως ανέργων

- Σύνδεση με συστήματα ασφάλισης και συνταξιοδότησης

- Υιοθέτηση πρακτικών μερικής απασχόλησης

- Θέσπιση συστημάτων κινήτρων – αντικινήτρων

γ. Ενίσχυση απασχόλησης με χρηματοοικονομικά, ασφαλιστικά και φορολογικά κίνητρα προς τις επιχειρήσεις

δ. Εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση δημοσίων υπηρεσιών απασχόλησης

- Τεκμηρίωση και ταξινόμηση αναγκών

- Ίδρυση περιφερειακών γραφείων με διευρυμένες αρμοδιότητες

26

- Συμβάσεις με κοινωνικούς εταίρους

ε. Δια βίου μάθηση

- Κοινά περιφερειακά ή τομεακά έργα εκπαίδευσης και επιχειρηματικότητας

- Πιστοποίηση γνώσεων

- Σύνδεση κατάρτισης και απασχόλησης

- Εξατομικευμένα προγράμματα δράσης

- Αντιστοίχιση τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με παραγωγικές ανάγκες

- Συμφωνίες κράτους και κοινωνικών εταίρων

- Εξ αποστάσεως εκπαίδευση

- Κέντρα ευρέσεως εργασίας, συμβουλευτική υποστήριξη για εύρεση εργασίας

- Επιδότηση απασχόλησης.

στ. Ενίσχυση νέων μορφών εργασίας, π.χ.: τηλε-εργασία

ζ. Στήριξη της επιχειρηματικότητας νέων και γυναικών

η. Στήριξη εργασίας και αντιμετώπιση ανεργίας νέων που βασίζεται σε πρακτικές κοινωνικής ενσωμάτωσης:

- Ενίσχυση νεανικής επιχειρηματικότητας

- Επιδοτούμενη απασχόληση στον κοινωνικό τομέα της οικονομίας ή ένταξη σε ειδικά προγράμματα ΟΤΑ

- Επιδότηση απασχόλησης ή σπουδών για συγκεκριμένο διάστημα

- Επιδότηση εργασίας αντί ανεργίας

- Συμβόλαια νέων με επιχειρήσεις

- Φορολογικά κίνητρα σε επιχειρήσεις κ.λπ.

3. Μέτρα και Πολιτικές που σχετίζονται με πολεοδομικές, χωροταξικές και περιβαλλοντικές πολιτικές

α. Ενίσχυση Επενδύσεων

α1. Κίνητρα για:

- Νέες επενδύσεις στην Π.Κ.Μ. με κριτήρια την κλαδική εξειδίκευση, την καινοτομία και την εξωστρέφεια

- Μετεγκατάσταση επιχειρήσεων εκτός του ΠΣΘ και προς περιοχές που ήδη εμφανίζουν κάποια σημαντική δραστηριότητα

α2. Εκσυγχρονισμός υφιστάμενων υποδομών και οργάνωση νέων υποδομών

β. Κρατικές πολιτικές στήριξης της απασχόλησης

27

γ. Αναβάθμιση ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού: Δια βίου μάθηση και προσαρμογή σε νέες παραγωγικές ανάγκες σε κλάδους αιχμής.

δ. Αναβάθμιση του συστήματος μεταφορών (αυτοκίνητο, προαστιακός και σιδηρόδρομος) για την αντιμετώπιση της προβλεπόμενης αύξησης της απασχόλησης, λόγω της ευρύτερης ανάπτυξης κυρίως της βιομηχανίας, του εμπορίου και του τουρισμού, αλλά και της έντασης της αμφίδρομης κινητικότητας της εργασίας μεταξύ Θεσσαλονίκης και όμορων ζωνών και νομών,

ε. Σύνδεση της χωροθέτησης βιομηχανικών και εμπορικών επιχειρήσεων και επιχειρήσεων εφοδιαστικής αλυσίδας με το μεταφορικό δίκτυο.

στ. Βελτίωση της ελκυστικότητας των χώρων εργασίας.

ζ. Αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων και προβλημάτων ασφάλειας στο χώρο εργασίας, και ειδικότερα, αντιμετώπιση ατυχημάτων.

4. Κατευθύνσεις Επενδύσεων

Οι κατευθύνσεις επενδύσεων που σχετίζονται ευθέως ή μερικώς με τις πολιτικές για το ανθρώπινο δυναμικό και θα δημιουργήσουν ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον για την προσέλκυση και χωροθέτηση μεγάλων επενδύσεων στη μητροπολιτική περιοχή είναι:

α. Αναπτυξιακές δομές και θεσμοί

- Δομές κατάρτισης και ενίσχυσης της απασχόλησης

-. Δομές έρευνας – καινοτομίας και σύνδεσης με επιχειρήσεις Σκοπός είναι η προώθηση και η διάχυση της καινοτομίας – έρευνας.

-. Δομές προγραμματισμού της ανάπτυξης. Τεκμηρίωση - Μελέτες – Ορθολογικός σχεδιασμός της ανάπτυξης

- Δομές διακρατικής συνεργασίας

- Δομές ενίσχυσης εξαγωγών

- Δομές προβολής και πορώθησης

β. Σε υποδομές

- Κέντρα Καινοτομίας - Θερμοκοιτίδες

- Βιομηχανικές υποδομές δηλ. Βιομηχανικές και Επιχειρηματικές Περιοχές (ΒΕΠΕ), Βιοτεχνικά Πάρκα (ΒΙΟΠΑ), Περιοχές Οργανωμένων Παραγωγικών Δραστηριοτήτων (ΠΟΑΠΔ)

- Κέντρα παροχής υπηρεσιών εφοδιαστικής διαχείρισης

- Νέος εκθεσιακός χώρος της Διεθνής Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ)

- Πάρκα πολιτισμού, αναψυχής, αθλητισμού

γ. Στα συστήματα μεταφορών

δ. Επικοινωνίες και ευρυζωνικά δίκτυα

28

Άρθρο 18. Πολιτική γης και κατοικίας

1. Εφαρμογή των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης

- Προστασία των δασών, των ορεινών όγκων, των οικοσυστημάτων, των ακτών, των υδατικών, εδαφικών και ορυκτών πόρων. Αυστηρή οριοθέτηση των αποδεκτών χρήσεων, σύμφωνα με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα και τη φέρουσα ικανότητα κάθε περιοχής.

- Καθορισμό των χρήσεων γης στον εξωαστικό χώρο, με γνώμονα τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης των οικισμών και της περιβαλλοντικής αειφορίας, σε επίπεδο ΓΠΣ. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει για όλους τους ΟΤΑ του ΡΣΘ να θεσμοθετηθούν ΓΠΣ εναρμονισμένα όπου απαιτείται με βάση τις κατευθύνσεις και τις προβλέψεις του επικαιροποιημένου ΡΣ.

- Ανάσχεση της αστικοποίησης της αγροτικής γης. Ιδιαίτερα στην ΕΠΘ και στο παραθαλάσσιο τμήμα της Χαλκιδικής θα πρέπει να διατηρηθούν αποθέματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων επαρκή για βιώσιμες γεωργικές εκμεταλλεύσεις και εκτάσεων αγροτικής γης απαραίτητων για την ποιότητα του περιβάλλοντος.

- Διατήρηση αποθεμάτων γης επαρκών και κατάλληλων για μελλοντικές αστικές χρήσεις, παραγωγικές εγκαταστάσεις και τεχνικές υποδομές. Έλεγχο της κατάτμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές με κατά περίπτωση απαγόρευση είτε αύξηση των ορίων περαιτέρω κατατμήσεων.

- Δραστικό περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης με κατάργηση των παρεκκλίσεων, αύξηση της αρτιότητας, μείωση του ύψους και του όγκου των κτισμάτων.

- Διοχέτευση της βιομηχανίας σε οργανωμένους υποδοχείς. Πολεοδομική και περιβαλλοντική εξυγίανση των υφιστάμενων συγκεντρώσεων με ορθολογική αξιοποίηση των εκτάσεων και επανάχρηση κελυφών.

- Περιορισμό της ανάπτυξης του τουρισμού και της παραθεριστικής κατοικίας στα όρια της φέρουσας ικανότητας των περιοχών και των οικισμών. Αποκατάσταση τοπίου και βελτίωση περιβαλλοντικών συνθηκών υφιστάμενων συγκεντρώσεων τουριστικών εγκαταστάσεων.

2. Εφαρμογή των αρχών της συμπαγούς πόλης

- Στο ΠΣΘ και την περιβάλλουσα Περιαστική ζώνη το αστικό συνεχές που έχει διαμορφωθεί θα πρέπει να αποκτήσει πολεοδομική συνοχή και οργάνωση. Οι συγκεντρώσεις καταναλωτικών κέντρων και υπηρεσιών και τα οικιστικά σύνολα που αναπτύχθηκαν στην περίμετρο του ΠΣΘ θα πρέπει να ενταχθούν λειτουργικά στον πολεοδομικό ιστό και το δίκτυο των κεντρικών λειτουργιών, με ανασχεδιασμό των πολεοδομικών ενοτήτων, ανακατανομές στις πυκνότητες, αναδιάρθρωση των χρήσεων και χωρίς νέες επεκτάσεις των σχεδίων πόλης.

29

- Οι αδόμητες εκτάσεις και οι εκτάσεις αγροτικής γης θα πρέπει να παραμείνουν ως τράπεζα γης και ελεύθεροι χώροι και να ενσωματωθούν στη συνολική πολεοδομική οργάνωση με βάση ένα στρατηγικό σχέδιο για το αστικό πράσινο.

- Στην εξωτερική περιαστική ζώνη της χωρικής ενότητας του Μητροπολιτικού Κέντρου οι υφιστάμενοι οικισμοί θα πρέπει να συγκροτήσουν ευρύτερα σύνολα με συμπληρωματικές λειτουργίες ώστε να περιοριστεί η εξάρτηση τους από το ΠΣΘ και να προσελκύσουν πληθυσμό και δραστηριότητες από τις κορεσμένες περιοχές. Δεδομένου ότι οι θεσμοθετημένοι και οι προβλεπόμενοι από τα ΓΠΣ οικιστικοί υποδοχείς επαρκούν για τον προγραμματικό πληθυσμό δεν είναι αναγκαίες και πρέπει να αποφευχθούν νέες οικιστικές επεκτάσεις. Στην κατεύθυνση αυτή πρέπει να προσαρμοστεί και ο συγκοινωνιακός σχεδιασμός με έμφαση στα μέσα μαζικής μεταφοράς και προσφέροντας εναλλακτικές δυνατότητες μετακινήσεων.

- Στα περιφερειακά αστικά κέντρα θα πρέπει να ακολουθηθούν κατάλληλες πολιτικές, που σταδιακά θα αναδιαρθρώσουν τη διαμορφωμένη κατάσταση στην κατεύθυνση των αρχών της συμπαγούς πόλης με σαφέστερη οριοθέτηση του αστικού χώρου, ενίσχυση της πολεοδομικής συνοχής και λειτουργικότερη ενσωμάτωση των περιμετρικών επεκτάσεων που πολεοδομούνται ή βρίσκονται στη φάση της θεσμοθέτησης. Στις περιπτώσεις που τα αστικά αυτά κέντρα θα πρέπει να προσαρμοστούν στο ρόλο που τους αντιστοιχεί στο νέο ΡΣΘ, οι αναγκαίες πολεοδομικές ρυθμίσεις όσον αφορά νέες επεκτάσεις, αλλαγές χρήσεων και επανεκτιμήσεις προγραμματικών μεγεθών θα πρέπει να τεκμηριώνονται από ειδικές μελέτες.

- Στην ευρύτερη ενδοχώρα του ΡΣΘ θα πρέπει να δημιουργηθούν ολοκληρωμένα αστικά δίκτυα στο πνεύμα των Ανοικτών Πόλεων, που θα περιλαμβάνουν ενότητες μικρότερων οικισμών και κέντρων αγροτικού χαρακτήρα με στόχο την ενίσχυση της λειτουργικής τους αυτάρκειας, τη βελτίωση των παρεχομένων εξυπηρετήσεων και τη διαφοροποίηση του τοπικού παραγωγικού μοντέλου με την ανάπτυξη εναλλακτικών και συμπληρωματικών προς τη γεωργία απασχολήσεων.

- Για την αποφυγή νέων οικιστικών επεκτάσεων, μέρος των νέων οικιστικών αναγκών και της ζήτησης προαστιακής κατοικίας μπορεί να ικανοποιηθεί σε υφιστάμενες συγκεντρώσεις παραθεριστικής κατοικίας, με τη μετατροπή τους σε οικισμούς μόνιμης κατοικίας και με ανάλογο εμπλουτισμό της κοινωνικής και τεχνικής τους υποδομής.

- Πολυκεντρική και ιεραρχημένη δομή του δικτύου των κέντρων. Αναβάθμιση του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης και των άλλων περιφερειακών πόλεων. Διατήρηση και ενίσχυση του μεικτού, από λειτουργική, κοινωνική και πολιτισμική άποψη χαρακτήρα των κέντρων.

- Εμπλουτισμός των κέντρων των πολεοδομικών ενοτήτων με χρήσεις που ενισχύουν την αυτάρκεια των γειτονιών με στόχο τον περιορισμό των μετακινήσεων και την ενίσχυση της συνοχής της τοπικής κοινωνίας. Για τους ίδιους λόγους είναι σκόπιμη η διατήρηση της γενικής κατοικίας και κατά

30

περίπτωση η επέκταση της σε τμήματα αμιγούς κατοικίας με την προϋπόθεση ότι δεν επιβαρύνονται οι περιβαλλοντικοί όροι από ασύμβατες με την κατοικία χρήσεις ή από οχλούσες δραστηριότητες.

3. Επαρκής και ικανοποιητική κατοικία

- Προωθείται και ολοκληρώνεται ο πολεοδομικός σχεδιασμός και οι πράξεις εφαρμογής των περιοχών που προβλέπονται από τα ΓΠΣ, κατά προτεραιότητα όπου διαπιστώνονται έντονες οικιστικές πιέσεις και η αγορά γης εμφανίζεται ανελαστική.

- Στο πλαίσιο του πολεοδομικού σχεδιασμού, η δημόσια γη αντιμετωπίζεται ενεργητικά τόσο για την κάλυψη αναγκών σε κοινωφελείς και κοινόχρηστους χώρους όσο και ως ρυθμιστικός παράγων στην αγορά γης και κατοικίας.

- Στις βασικές επιδιώξεις του πολεοδομικού σχεδιασμού των υπό ένταξη περιοχών και των αναπλάσεων εντός σχεδίου τμημάτων των πόλεων πρέπει να είναι η δημιουργία τράπεζας γης και η αύξηση των δημόσιων / δημοτικών εκτάσεων. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα ανταλλαγής γης για κοινόχρηστους χώρους με πρόσθετο συντελεστή δόμησης. Οι υφιστάμενοι μηχανισμοί πολιτικής γης, δικαιώματα προτίμησης δημοσίου, Ζώνες Ειδικών Κινήτρων (ΖΕΚ), Ζώνες Ειδικής Ενίσχυσης (ΖΕΕ) θα πρέπει να ενεργοποιηθούν.

- Για τη βελτίωση και αναβάθμιση του άμεσου περιβάλλοντος κατοικίας ιδίως στο ΠΣΘ αλλά και σε περιφερειακά αστικά κέντρα θα πρέπει να προωθηθούν μακροχρόνια στοχευμένα προγράμματα δέσμευσης υφιστάμενων αδόμητων χώρων στις πυκνοδομημένες περιοχές, με τη θέσπιση συνδυασμένων μηχανισμών πολιτικής γης, φορολογικών μέτρων και κινήτρων, σύσταση πράσινου ταμείου για την εξασφάλιση ειδικών πόρων κ.α.

- Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που απορρέουν από τον κατακερματισμό της ιδιοκτησίας της γης, προωθούνται μέτρα όπως: ενεργοποίηση του αστικού αναδασμού, διευκόλυνση των συνενώσεων και ευνοϊκότερο περιβάλλον για μεγαλύτερες οικοδομικές αναπτύξεις, αντικίνητρα περαιτέρω κατατμήσεων της αστικής γης και αποθάρρυνση της ανοικοδόμησης πολύ μικρών οικοπέδων.

- Για τη διατήρηση μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ισορροπίας στις συνθήκες κατοικίας ο ΟΡ.ΘΕ. θα πρέπει να παρακολουθεί την αγορά γης και κατοικίας και να προωθεί παρεμβάσεις.

- Για περιβαλλοντικούς και γενικότερους πολεοδομικούς λόγους καθώς και για διεύρυνση των επιλογών στην αγορά κατοικίας πρέπει να ληφθούν οργανωτικά μέτρα, να προωθηθούν νέες και να αξιοποιηθούν υφιστάμενες κατάλληλες ρυθμίσεις για την ανανέωση, τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του υφιστάμενου αποθέματος κατοικιών: ενεργοποίηση των αστικών αναπλάσεων, εφαρμογή πολεοδομικών και οικονομικών κινήτρων επεξεργασία νέων μηχανισμών που θα κάνουν περισσότερο ευέλικτο το ιδιοκτησιακό καθεστώς κ.α.

31

- Η ανανέωση, εκσυγχρονισμός, βελτίωση και αποδοτική αξιοποίηση του υφιστάμενου οικοδομικού αποθέματος και η αναβάθμιση του περιβάλλοντος της γειτονιάς έχουν επείγοντα χαρακτήρα στις κεντρικές περιοχές του ΠΣΘ, όπου η κατοικία πρέπει να διατηρηθεί και να αναζωογονηθεί, να αποτραπεί η δημιουργία επικίνδυνων και μη αποδεκτών θυλάκων κοινωνικού αποκλεισμού, να ανακοπεί η τάση εξόδου πληθυσμού προς τα προάστια και να επιδιωχθεί η σταδιακή προσέλκυση νέων κατοίκων.

- Η κοινωνική κατοικία θα πρέπει να καλύπτει κατ αρχήν τις ανάγκες στέγασης όσων αδυνατούν να εξασφαλίσουν στέγη μέσω της αγοράς και να διευρυνθεί λειτουργώντας ρυθμιστικά στην αγορά κατοικίας. Νέα εργαλεία θα πρέπει να αναζητηθούν και να τεθούν σε εφαρμογή όπως η διασφάλιση ποσοστού κατοικίας ελεγχόμενου χαμηλού κόστους με αντισταθμιστικές παροχές σε νέες οικιστικές αναπτύξεις, η ενσωμάτωση προγραμμάτων κοινωνικής στέγης στις αναπλάσεις κ.α Αναγκαία είναι η βελτίωση του συστήματος κοινωνικών στεγαστικών ενισχύσεων ώστε να καλύπτονται ικανοποιητικά όλες οι ομάδες του πληθυσμού που έχουν ανάγκη αρωγής .

- Τίθενται συγκεκριμένοι στόχοι και χρονοδιαγράμματα για την ενσωμάτωση των σχετικών μέτρων και κατευθύνσεων στον πολεοδομικό σχεδιασμό και την προώθηση των αειφόρων κατασκευών. Οργανώνεται σύστημα παρακολούθησης δεικτών και επίτευξης των στόχων.

Άρθρο 19. Αναπλάσεις, δημόσιος χώρος, ιστορικά σύνολα και μνημεία -

Κατευθύνσεις πολιτικής για την προστασία και ανάδειξη της ιστορικής, πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στην Μητροπολιτική Περιοχή Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης

1. Προστατεύονται και αναδεικνύονται όλα τα στοιχεία, ανθρωπογενή και φυσικά, που αποτελούν συνιστώσες της ιστορικής πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της περιοχής και απαρτίζουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμίας της :

α) Προστατεύονται και αναδεικνύονται οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μνημεία, τα αρχιτεκτονικά σύνολα, οι παραδοσιακοί οικισμοί, οι ιστορικοί τόποι, τα μεμονωμένα κτίσματα, χώροι παραδοσιακών δραστηριοτήτων, οι παραδοσιακοί πολεοδομικοί ιστοί και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ιστορικά, πολιτιστικά και πολεοδομικά κάθε περιοχής.

β) Η πολιτιστική κληρονομιά ενσωματώνεται στη σύγχρονη ζωή των πόλεων και των οικισμών. Η επανάχρηση των διατηρητέων κτιρίων και τόπων εξασφαλίζει χώρους για σύγχρονες καλλιτεχνικές, πολιτιστικές και άλλες συμβατές δραστηριότητες που σχετίζονται άμεσα με το πολιτιστικό – ιστορικό δίκτυο και την ποιότητα της ζωής της πόλης.

γ) Η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς συνδέεται ενεργά με άλλες προγραμματικού – επιχειρησιακού πολεοδομικού χαρακτήρα μέτρα που αντιμετωπίζουν τις αρνητικές πολεοδομικές συνθήκες, και παράλληλα θα

32

αποσκοπούν στη σύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και την αειφορία της πόλης. Αυτό απαιτεί την προώθηση πολεοδομικών μελετών ειδικού χαρακτήρα και επεμβάσεων που θα συνδυάζουν περισσότερους του ενός τρόπους και θεσμικά εργαλεία (Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων, Αναπλάσεις, Εφαρμογή των ζωνών προστασίας Α’ και Β’ σε ευαίσθητες περιοχές, Προστασία του τοπίου και των στοιχείων του κλπ.)

δ) Δημιουργούνται πολιτιστικά δίκτυα που συνδέουν τους αρχαιολογικούς χώρους, τα μνημεία, τους παραδοσιακούς οικισμούς, τα σύνολα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, τα χαρακτηριστικά τοπόσημα της πόλης και τα σημεία ιστορικής αναφορά και πολιτισμικής παραγωγής. Τα δίκτυα αυτά εντάσσονται στα δεδομένα των πολεοδομικών ιστών όταν βρίσκονται εντός πόλεων. Όταν αναπτύσσονται σε περιφερειακή κλίμακα ενσωματώνονται κατά το δυνατόν σε περιοχές της φύσης και διαμορφώνουν Οικομουσεία με ενότητες μνημείων και τεκμηρίων της ίδιας ιστορικής περιόδου, ή με συνδυασμό μνημείων και τεκμηρίων πολλαπλών ιστορικών περιόδων.

2. Τα ιστορικά κέντρα των πόλεων της περιοχής οριοθετούνται μετά από μελέτη και προωθούνται μελέτες, προγράμματα και μέτρα για την προστασία και ανάδειξή τους. Προβλέπονται κυρίως:

α) Μελέτες του φυσικού τοπίου (θαλάσσιο μέτωπο, φυσικά εξάρματα, φυτεύσεις κλπ), του πολεοδομικού ιστού (χαράξεις, προοπτικές, θέες), των δημοσίων χώρων (με τα περιβάλλοντα μέτωπα), των αξιόλογων αρχιτεκτονικών στοιχείων, των παραδοσιακών δραστηριοτήτων και ιστορικών χρήσεων (αγορές, εργαστήρια, παλιά εργοστάσια, σταθμοί, τόποι αναψυχής, νεκροταφεία, στρατόπεδα, τόποι λατρείας, ή ειδικών λειτουργιών), και όλων των λοιπών στοιχείων που συνθέτουν την φυσιογνωμία και εικόνα κάθε ιστορικού κέντρου.

β) Προγράμματα αναπλάσεων ελευθέρων χώρων, πλατειών και κεντρικών δρόμων και πεζοδρομήσεων, σε σύνδεση με το πολιτιστικό απόθεμα (μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς χώρους κλπ.), ώστε να αναδειχθεί η εικόνα του ιστορικού κέντρου.

γ) Μελέτες και μέτρα που να εξασφαλίζουν τη χρήση του ιστορικού κέντρου από μόνιμους κατοίκους, εργαζόμενους και επισκέπτες σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, και να αποτρέπουν την τμηματική ερήμωσή του.

δ) Μελέτες και μέτρα με στόχο την εφαρμογή ειδικών όρων δόμησης και χαμηλού συντελεστή δόμησης, άλλων πολεοδομικών κανονισμών και κινήτρων ώστε να προστατευθεί η μορφή του ιστορικού κέντρου, η πυκνότητα της δόμησης αλλά και στοιχεία που είναι άρρηκτα δεμένα με την ιδιομορφία κάθε περιοχής.

Η εφαρμογή των ανωτέρω αφορά τα ιστορικά κέντρα της Θεσσαλονίκης, και των πόλεων του Κιλκίς, Γουμένισσας και Γιαννιτσών.

3. Σύνολα με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά: Για την ανάδειξη εκπονούνται μελέτες των στοιχείων που συνθέτουν την εικόνα τους. Αξιολογούνται και προστατεύονται με κατάλληλες διατάξεις, τα στοιχεία που απαρτίζουν τον χαρακτήρα και το αρχιτεκτονικό ύφος κάθε παραδοσιακού οικισμού, παραδοσιακού τμήματος οικισμού ή αρχιτεκτονικού συνόλου. Οι

33

διατάξεις περιλαμβάνουν τον καθορισμό όρων και περιορισμών δόμησης και χρήσεων γης, ώστε να διατηρείται ο χαρακτήρας κάθε παραδοσιακού τμήματος ή αρχιτεκτονικού συνόλου. Συνοδεύονται με παροχή πολεοδομικών, οικονομικών, φορολογικών και άλλων κινήτρων με στόχο την προστασία των παραδοσιακών χρήσεων και δραστηριοτήτων και παραδοσιακών επαγγελμάτων.

4. Για την προστασία και ανάδειξη μεμονωμένων διατηρητέων εγκαταστάσεων και κτιρίων εφαρμόζονται τα ακόλουθα:

α) Προωθείται και ολοκληρώνεται σε όλο τον αστικό και τον εξωαστικό χώρο της περιοχής ΡΣΘ, η καταγραφή και ανάδειξη μεμονωμένων κτιρίων, χώρων ή εγκαταστάσεων που συνιστούν σημαντικά πολεοδομικά στοιχεία αναφοράς ή σημαντικά στοιχεία του τοπίου, ή συνδέονται με την νεότερη ιστορία, ή τέλος, αποτελούν σημαντικά αρχιτεκτονικά, κατασκευαστικά, βιομηχανικά ή καλλιτεχνικά δείγματα.

β) Για την προστασία και ανάδειξη των κτιρίων, χώρων και των εγκαταστάσεων αυτών, απαιτείται : Η κήρυξή τους ως διατηρητέων. Η δυνατότητα χωροθέτησης σε αυτά, επιθυμητών και συμβατών χρήσεων και δραστηριοτήτων. Η ανάδειξη της ευρύτερης περιοχής τους σε συνδυασμό με χώρους αναψυχής, πεζοδρόμους, μνημεία και άλλα αρχιτεκτονικά σύνολα. Η διατύπωση πλαισίου πολεοδομικών, οικονομικών, φορολογικών και άλλων κινήτρων για την ενεργοποίηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

γ) Η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς συνδέεται με προγράμματα ευρύτερου επιχειρησιακού πολεοδομικού χαρακτήρα :

• προγράμματα αστικής ανάπλασης και αποκατάστασης, που αφορούν άμεσα τη διατήρηση και ενεργοποίηση της αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής κληρονομιάς, συμπεριλαμβανομένων και των οικοσυστημάτων.

• προγράμματα αστικής αναγέννησης και αναζωογόνησης, για την αναμόρφωση και βελτίωση περιοχών, όπου η πολιτιστική κληρονομιά μπορεί και πρέπει να έχει σημαντική θέση και ευεργετική δράση.

• προγράμματα αστικής ανανέωσης για την αντικατάσταση υποβαθμισμένων περιοχών, όπου απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην εξαλειφθούν τα υπάρχοντα ιστορικά στοιχεία.

• προγράμματα διατήρησης, αποκατάστασης και ανάδειξης του τοπίου, σε διάφορες κλίμακες (από αστικά πάρκα μέχρι δάση) και ανάκτησης – επανόρθωσης λατομείων, ορυχείων, χωματερών κλπ.

5. Για την προστασία και ανάδειξη μνημείων και αρχαιολογικών χώρων εφαρμόζονται τα ακόλουθα:

α) Ολοκληρώνεται η καταγραφή, μελέτη και κήρυξη όλων των μνημείων της περιοχής ΡΣΘ. Σε αυτά περιλαμβάνονται όλα τα κτίρια, κτίσματα, υποδομές και δραστηριότητες, που έχουν αρχιτεκτονική, καλλιτεχνική ή κατασκευαστική αξία, ή συνδέονται με την ιστορία της χώρας, της Θεσσαλονίκης ή των τοπικών κοινωνιών.

β) Προωθείται η προστασία των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων. Καθορίζονται ζώνες προστασίας μνημείων και αρχαιολογικών χώρων. Με ειδικές διατάξεις

34

χρήσεων γης, ρυθμίζεται ο άμεσος και ο ευρύτερος περιβάλλον χώρος μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, ώστε να εξασφαλίζεται : η απρόσκοπτη θέα προς και από τα μνημεία, η απομάκρυνση ασύμβατων χρήσεων και περιβάλλων χώρος αναψυχής που θα επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση σ’αυτά και την απόλαυσή τους.

γ) Προωθείται η ανάδειξη των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων που εξασφαλίζεται με : Την επέκταση των ανασκαφών των αρχαιολογικών χώρων, τη συντήρησή τους και την παροχή των αναγκαίων εξυπηρετήσεων για επισκέπτες. Την οργάνωση και λειτουργία τους με κριτήριο την επαύξηση της αναγνωσιμότητας τους. Την υλοποίηση προγράμματος σήμανσης και δόκιμης ενημέρωσης για όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία της περιοχής ΡΣΘ. Όπου είναι δυνατόν, την απόδοση σε αυτά χρήσεων και δραστηριοτήτων που να τα εντάσσουν αρμονικά στην σύγχρονη ζωή. Την ένταξή τους σε ευρύτερες ενότητες διαδρομών αναψυχής και πρασίνου και την αναβάθμιση της αντιληπτικής εικόνας τους. Τις μορφολογικές επεμβάσεις στις όψεις των κτιρίων πέριξ αρχαιολογικών χώρων και γενικώς τη βελτίωση των συνθηκών περιβάλλοντος από λειτουργική, αισθητική και αντιληπτική άποψη.

Οι ενέργειες αυτές καθίστανται ιδιαίτερα κρίσιμες και επείγουσες σε περιοχές που δέχονται μεγάλη τουριστική φόρτιση, όπως οι ακτές της Πιερίας, της Χαλκιδικής και του Στρυμωνικού κόλπου.

6. Για την προστασία και ανάπλαση των πλατειών και δημοσίων χώρων εφαρμόζονται τα ακόλουθα:

Προωθείται πρόγραμμα για την προστασία και ανάπλαση των πλατειών της Θεσσαλονίκης και των οικισμών της ευρύτερης περιοχής του ΡΣΘ ώστε να αποκατασταθεί ο χαρακτήρας κάθε πλατείας, ανακτώντας τις παραδοσιακές δραστηριότητες και χρήσεις κοινωνικής συναναστροφής και πολιτισμού. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μελέτες και έργα για τις διαμορφώσεις των πλατειών των οικισμών της περιοχής. Ειδικότερα προωθούνται μελέτες και έργα φυτεύσεων, πεζοδρομήσεων, κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, αποκατάστασης όψεων πλατειών και επισκευής κτιρίων.

7. Για τη σύνδεση και ανάδειξη χώρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος και χώρων πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο ΠΣΘ εφαρμόζονται τα ακόλουθα:

α) Προωθείται το πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης του θαλασσίου μετώπου της Θεσσαλονίκης, το οποίο συνιστά μείζον φυσικό και πολιτιστικό γνώρισμα της πόλης. Αναμορφώνεται το θεσμικό πλαίσιο ώστε να προστατεύονται οι ελεύθεροι και πράσινοι χώροι και να εξασφαλίζονται οι συμβατές χρήσεις, και διαμορφώνεται απρόσκοπτη διαδρομή (πεζών και ποδηλάτων) που απλώνεται κατά μήκος του θαλασσίου μετώπου, και συνδέσεις με σημαντικούς δημόσιους χώρους και κτίσματα, και με προσβάσεις στα αστικά και περιαστικά φυσικά στοιχεία (άλση, ρέματα κλπ).

β) Ολοκληρώνεται και βελτιώνεται το πρόγραμμα σύνδεσης και ενοποίησης αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, που περιλαμβάνει μελέτες και έργα στο ιστορικό κέντρο και τον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο της Θεσσαλονίκης.

35

Στο επόμενο κεφάλαιο περιλαμβάνονται αντίστοιχα προγράμματα για άλλους οικισμούς της περιοχής.

8. Για την ανάπτυξη πολιτιστικών διαδρομών που συνδέουν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία της μητροπολιτικής και ευρύτερης περιοχής ΡΣΘ εφαρμόζονται τα ακόλουθα:

α) Προωθούνται προγράμματα για την οργάνωση των πολιτιστικών διαδρομών και δικτύων, και οικομουσείων στην περιαστική περιοχή Θεσσαλονίκης. Οι διαδρομές ακολουθούν κατά το δυνατόν τους αρχαίους δρόμους και τα μονοπάτια και διέρχονται ή καταλήγουν σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μνημεία της φύσης, παραδοσιακούς οικισμούς, ιστορικούς τόπους, μοναστήρια, ξωκλήσια, πύργους, αρχαίες ή νεώτερες εγκαταστάσεις εξορυκτικής ή αγροτικής εκμετάλλευσης και συνδέονται με τον πολεοδομικό ιστό της Θεσσαλονίκης.

β) Το δίκτυο των πολιτιστικών διαδρομών και οικομουσείων της ευρύτερης περιοχής ΡΣΘ σχετίζεται με το περιαστικό πράσινο και τους ορεινούς όγκους και συνδέεται με τις πόλεις και τους οικισμούς της περιοχής

γ) Τα προγράμματα αφορούν σε όλες τις συνδέσεις στοιχείων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, επικεντρώνονται στους βασικούς άξονες των διαδρομών αυτών που αποτελούν και το κύριο πολιτιστικό δίκτυο της περιοχής ευθύνης του ΡΣΘ επιμερίζονται δε στα προγράμματα που αναφέρονται ειδικότερα στο επόμενο κεφάλαιο.

Άρθρο 20. Κοινωνικές εξυπηρετήσεις

1. Τομέας Διοίκησης

Τα μέτρα στον τομέα της Διοίκησης θα πρέπει να στοχεύουν:

Στην προσαρμογή στα ευρύτερα πλαίσια σχεδιασμού των Ο.Τ.Α. (Εθνικά Χωροταξικά Σχέδια, «Καποδίστριας» κλπ).

Στην βέλτιστη οργάνωση των διοικητικών – χωρικών ενοτήτων της διευρυμένης περιοχής ευθύνης του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης

Στον βέλτιστο συντονισμό μεταξύ των Ο.Τ.Α. και του ΟΡ.ΘΕ. Θεσσαλονίκης.

Στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών στην περιοχή ευθύνης.

Η Θεσσαλονίκη θα πρέπει να αποτελέσει το κέντρο συντονισμού για όλη την διευρυμένη περιοχή.

2. Τομέας Εκπαίδευσης

Τα μέτρα και οι πολιτικές στον τομέα της Εκπαίδευσης συνίστανται:

Στην επίλυση των προβλημάτων στέγασης και εξοπλισμού της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και των μεγάλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ, ΠΑΜΑΚ, ΤΕΙΘ, ΣΑΣ).

36

Στην συγκράτηση της μεγέθυνσης και στην αποκέντρωση όπου είναι απαραίτητο των μεγάλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Θεσσαλονίκης σε οργανωμένους υποδοχείς, ώστε να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες χωρητικότητας, τόσο για την εκπαιδευτική, όσο και για την ερευνητική τους λειτουργία. Η αποκέντρωση όπου γίνεται θα πρέπει οπωσδήποτε να συνοδεύεται με κάλυψη των νέων περιοχών εγκατάστασης από δημόσια μέσα μεταφοράς (κατά προτεραιότητα μέσα φιλικά στο περιβάλλον και μέσα σταθερής τροχιάς).

Ειδικότερα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, οι αυξημένες ανάγκες χώρου για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της περιοχής θα οδηγήσουν στην αναζήτηση περιοχών για μετεγκατάσταση. Οι επιλογές θα πρέπει να συνάδουν και με τα ρυθμιστικά σχέδια του κάθε Ιδρύματος ξεχωριστά. Η ευρύτερη περιοχή νοτιοανατολικά της Θεσσαλονίκης (δήμοι Πυλαίας, Θέρμης, Θερμαϊκού, Μίκρας, Βασιλικών) αλλά και περιοχές στα βόρεια και δυτικά της Θεσσαλονίκης (στους δήμους Εχεδώρου και Λαγκαδά) προσφέρονται για τη συγκεκριμένη αναζήτηση. Εξειδικευμένα τμήματα μπορούν να αναζητήσουν χώρους και πέρα των περιοχών αυτών (π.χ. λοιπά αστικά κέντρα κ.α.).

3. Τομέας έρευνας

Η στόχευση του τομέα της Έρευνας είναι παραπλήσια της αντίστοιχης για την εκπαίδευση. Θα πρέπει να συνδέεται πιο έντονα και άμεσα με τα παραγωγικά κέντρα (και για τους τρεις τομείς παραγωγής) για ευνόητους λόγους διευκόλυνσης των τεχνολογιών και προώθησης της διαδικασίας της έρευνας και βεβαίως των αποτελεσμάτων της.

Η εξειδίκευση αυτή διευρύνει χωρικά τις επιλογές για εγκατάσταση ή μετακίνηση ερευνητικών φορέων εντός της περιοχής ευθύνης. Προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν να συμπεριληφθούν και οι ζώνες με ένταση στον δευτερογενή και τον τριτογενή (πρωτίστως) αλλά και τον πρωτογενή (δευτερευόντως) τομέα παραγωγής. Επίσης, τα περιφερειακά αστικά κέντρα (Γιαννιτσά, Κιλκίς κ.α.) προσφέρονται για εγκαταστάσεις ιδρυμάτων έρευνας, τόσο μεμονωμένα όσο και με την οργανωμένη μορφή τεχνολογικών πάρκων.

4. Τομέας Υγείας – Πρόνοιας

Τα μέτρα και οι πολιτικές στον τομέα της Υγείας συνίστανται:

Στην ανάπτυξη της Δημόσιας Υγείας.

Στην ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.

Στον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων νοσοκομείων.

Στο σχεδιασμό και ανάπτυξη νέων υπηρεσιών.

Στη δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων υγείας (ΟΣΥ).

Στην εισαγωγή σύγχρονων μορφών διοίκησης και οικονομικής διαχείρισης.

Στη ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού.

37

Αντίστοιχα, τα μέτρα και οι πολιτικές στον τομέα της Πρόνοιας συνίστανται:

Στον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας των φορέων που παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας.

Στην πρόληψη της περιθωριοποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού ατόμων και ομάδων του πληθυσμού.

Στην ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού.

Θα πρέπει καλυφθούν όλοι οι Δήμοι της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού με Κέντρα Υγείας, (χρόνος προσπέλασης μισή ώρα), καθώς και να αυξηθεί ο αριθμός των προσφερόμενων κλινών τόσο στο επίπεδο των κεντρικών και νομαρχιακών νοσοκομείων όσο και στο επίπεδο των κέντρων υγείας και των αγροτικών ιατρείων. Νέα ιδιωτικά θεραπευτήρια είναι δυνατόν να χωροθετούνται εκτός του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης, σε συνάρτηση με μεγάλες αναπλάσεις και με δίκτυο δημόσιων συγκοινωνιών, σε ζώνες ελέγχου, καθώς και σε περιοχές εντός σχεδίου, εφόσον αυτό επιτρέπεται από τις ισχύουσες χρήσεις γης.

5. Τομέας Πολιτισμού

Οι πολιτικές στον τομέας του πολιτισμού συνίστανται σε:

Ενίσχυση της ιστορικής και αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας της Θεσσαλονίκης καθώς και των σημαντικών κέντρων της περιοχής μελέτης. Προστασία και ανάδειξη των χώρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ιστορικών τόπων, μνημείων, αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών κέντρων πόλεων, στοιχείων της ιστορίας της πόλης και άλλων πολεοδομικών σημείων αναφοράς.

Ανάπλαση και αναβάθμιση των ιστορικών κέντρων.

Ολοκλήρωση σύγχρονων υποδομών πολιτισμού.

Σταθεροποίηση και ενίσχυση πολιτιστικών θεσμών.

Ενίσχυση των διεθνών συνεργασιών και επαφών.

Κατασκευή, ανάπτυξη, εκσυγχρονισμός και δικτύωση των Μουσείων.

Ανάδειξη του νεότερου ενδιαφέροντος οικιστικού και μνημειακού αποθέματος.

Ανάδειξη δικτύων παραδοσιακών οικισμών.

Παρεμβάσεις σε βιομηχανικά ή άλλα ενδιαφέροντα μνημειακά σύνολα.

Παρεμβάσεις σε μεμονωμένα διατηρητέα κτίσματα ή μνημεία περιφερειακής σημασίας.

Ενίσχυση σύγχρονων πολιτιστικών υποδομών.

Ενίσχυση τοπικών θεσμών και της λαϊκής παράδοσης.

Αποκέντρωση πολιτιστικών εκπαιδευτικών και ερευνητικών λειτουργιών.

Σύνθεση Δράσεων Πολιτισμού Τουρισμού και Προστασίας Περιβάλλοντος.

6. Τομέας Αθλητισμού

Οι πολιτικές στον τομέα του αθλητισμού συνίστανται:

38

Κατασκευή αθλητικών πυρήνων Α τάξεως σε όλους τους οικισμούς της περιοχής μελέτης. Κατασκευή αθλητικών πυρήνων Β τάξεως σε Γιαννιτσά, Κιλκίς, Αλεξάνδρεια, Πολύγυρο, Μουδανιά καθώς και σε όλους τους δήμους της χωρικής ενότητας Μητροπολιτικού Κέντρου.

Δημιουργία υπερτοπικών πόλων αθλητισμού περιμετρικά του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης.

Οι αθλητικοί πυρήνες πρέπει να συνδυάζονται με χώρους πρασίνου και να εξυπηρετούνται με φιλικά στο περιβάλλον μέσα μετακίνησης (δημόσια συγκοινωνία-μέσα σταθερής τροχιάς, υποδομές για ποδήλατα και πεζή μετακίνηση).

Μετεγκατάσταση των απαρχαιωμένων αθλητικών υποδομών ποδοσφαίρου και καλαθοσφαίρισης που χωροθετούνται στο ανατολικό τμήμα του δήμου Θεσσαλονίκης και οι οποίες δεν ανταποκρίνονται πλέον στις διεθνείς προδιαγραφές των αγωνισμάτων και κυρίως στις απαιτήσεις στάθμευσης των λεωφορείων και των αυτοκινήτων κοντά σε αυτά. Οι εναπομείναντες χώροι όπου είναι δυνατόν οφείλουν να αναπλαστούν και να μετατραπούν σε χώρους πρασίνου. Η μετεγκατάσταση των γηπέδων οφείλει να γίνεται σε οργανωμένους υποδοχείς οι οποίοι εξυπηρετούνται από δημόσια συγκοινωνία και να είναι κατά το δυνατό ομοιόμορφα κατανεμημένοι.

7. Τομέας Αναψυχής – Τουρισμού

Οι πολιτικές στον τομέα αναψυχής – τουρισμού συνίστανται:

Αξιοποίηση των φυσικών πόρων, του ιστορικού περιβάλλοντος και των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων για την ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού.

Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης.

o Ανάδειξη της ταυτότητας και της αναγνωρισημότητας της πόλης, αναβάθμιση περιβάλλοντος, ανάδειξη ιστορικού κέντρου και υποδομών αναψυχής.

o Συνέχιση και εντατικοποίηση της προσπάθειας ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων.

oΔημιουργία ζωνών εναλλακτικών δραστηριοτήτων και πάρκων, αλσών αναψυχής και αθλητισμού, αναπλάσεις κοινόχρηστων και ιδιωτικών χώρων με αύξηση των ελεύθερων χώρων και του πρασίνου.

o Δημιουργία συστήματος μεγάλων υπερτοπικών πόλων αναψυχής, αθλητισμού και πολιτιστικών λειτουργιών που εξυπηρετούν ολόκληρη την έκταση της πόλης. Θεσμική κατοχύρωση της μελλοντικής χρήσης των στρατοπέδων (στην περιοχή στρατοπέδου Κόδρα, στην περιοχή Δενδροποτάμου στο στρατόπεδο Παπακυριαζή) ως αστικά υπερτοπικής σημασίας πάρκα (χώρους πρασίνου).

39

oΜέτρα εξυγίανσης και βελτίωσης των περιοχών που συγκεντρώνουν σημαντικό αριθμό σημείων τουριστικού ενδιαφέροντος καθώς και των τουριστικών διαδρομών.

o Δρομολόγηση αναπλάσεων σε περιοχές με βιομηχανικό ενδιαφέρον.

oΕνίσχυση της πολιτιστικής δραστηριότητας με διοργάνωση εκδηλώσεων διεθνούς ενδιαφέροντος. Κατασκευή νέων υποδομών φιλοξενίας και εστίασης.

o Προσανατολισμός των ιδιωτικών επενδύσεων προς τη συμπλήρωση ελλείψεων σε τύπους και τάξεις καταλυμάτων και σε υποδομές που εμπλουτίζουν και αναβαθμίζουν το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν. Επανάχρηση αξιόλογων κτιρίων ή συνόλων.

o Προστασία, ανάδειξη και συνδυασμένη προβολή των πόρων του ευρύτερου περιαστικού χώρου (Σέιχ Σου, δέλτα ποταμών κ.α.).

oΣυμπληρωματικά και απαραίτητα προς την κατεύθυνση της βελτίωσης του τουριστικού προϊόντος της πόλης είναι η αναβάθμιση του ρόλου των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, η λήψη μέτρων για βιώσιμες και φιλικές στο περιβάλλον μετακινήσεις (μέσα σταθερής τροχιάς, δημοτικά ποδήλατα, πεζή μετακίνηση, διαμόρφωση ενιαίου δικτύου πεζόδρομων και ποδηλατόδρομων), βελτίωση των εισόδων της πόλης, βελτίωση της σήμανσης.

Νομός Θεσσαλονίκης. Στο Νομό Θεσσαλονίκης, εκτός του Π.Σ.Θ. θα θεσπιστούν μέτρα για την προστασία των φυσικών και πολιτιστικών πόρων που κινδυνεύουν να συρρικνωθούν από την επέκταση των δραστηριοτήτων του πολεοδομικού συγκροτήματος. Συγκεκριμένα λήψη μέτρων προστασίας για τις περιοχές των ποταμών, των δυτικών και ανατολικών ακτών του Θερμαϊκού, καθώς και της λεκάνης των λιμνών. Επιπλέον θα αναπτυχθούν δράσεις αγροτοτουρισμού ιαματικού τουρισμού, αναψυχής πολιτισμού. Ένταξη των αναξιοποίητων τουριστικά πόρων της ενδοχώρας της Θεσσαλονίκης στο προσφερόμενο προϊόν, με παράλληλη προστασία και διαφύλαξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους.

Νομός Κιλκίς. Προστασία και ανάδειξη του ιδιαίτερα αξιόλογου ορεινού όγκου (Πάϊκο) με τους παραδοσιακούς οικισμούς, τη Γουμένισσα (παλιό παραδοσιακό κέντρο οινοποιίας) και τη Δοϊράνη.

Νομός Χαλκιδικής. Ανάδειξη του κεντρικού και βόρειου τμήματος με τουριστικές δραστηριότητες συμβατές με το χαρακτήρα της. Εξυγίανση των υποβαθμισμένων παράκτιων περιοχών και αποτροπή επιπλέον επιβάρυνσης των φυσικών πόρων της περιοχής.

Νομός Πέλλας. Συντήρηση, αποκατάσταση, προστασία και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Πέλλας και ένταξη του σε αρχαιολογικά, τουριστικά και πολιτιστικά δίκτυα

40

Νομός Ημαθίας. Ανάδειξη παραποτάμιων δραστηριοτήτων στους ποταμούς Αλιάκμονα και Λουδία καθώς επίσης και των δραστηριοτήτων αγροτουρισμού και εναλλακτικού τουρισμού.

Νομός Πιερίας. Προστασία και αξιοποίηση των αρχαιολογικών τόπων και ένταξή τους σε αρχαιολογικά, τουριστικά και περιηγητικά δίκτυα καθώς επίσης και ανάδειξη του ιδιαίτερα αξιόλογου ορεινού όγκου στο Δήμο Κολινδρού.

Άρθρο 21. Μεταφορές και δημόσια συγκοινωνία

1. Οργάνωση του Συστήματος Μεταφορών

1.1 Η Οργάνωση του Συστήματος Μεταφορών στην περιοχή ευθύνης του Οργανισμού βασίζεται στους εξής βασικούς άξονες:

Στη διαμόρφωση ολοκληρωμένης πολιτικής μεταφορών με την οποία τίθενται συγκεκριμένοι στόχοι για προκαθορισμένους χρονικούς ορίζοντες. Οι στόχοι αυτοί επικαιροποιούνται σε τακτά διαστήματα για να λάβουν υπόψη τους τις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή.

Στην θέσπιση και υλοποίηση ολοκληρωμένου μακροπρόθεσμού Συγκοινωνιακού Σχεδιασμού με ορίζοντα δεκαπενταετίας για ολόκληρη την περιοχή ευθύνης του Οργανισμού και μεσοπρόθεσμου σχεδιασμού με ορίζοντα πενταετίας για τις διάφορες επί μέρους γεωγραφικές περιοχές. Η έννοια του ολοκληρωμένου σχεδιασμού σημαίνει ότι εξετάζονται όλα τα επί μέρους (υπο)συστήματα μεταφορών προσώπων και εμπορευμάτων και όλα τα συγκοινωνιακά μέσα σε συνδυασμό με τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό της περιοχής.

Στην εξειδίκευση των πολιτικών με βάση τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζονται σε κάθε επί μέρους περιοχή.

1.2 Το Σύστημα Μεταφορών στην περιοχή ευθύνης του Οργανισμού απαρτίζεται από τα εξής βασικά υποσυστήματα:

Υποσύστημα Δημοσίων Συγκοινωνιών (Μαζικών Επιβατικών Μεταφορών) απαρτιζόμενο από όλα τα διαθέσιμα και μελλοντικά Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, δηλαδή αστικά και υπεραστικά λεωφορεία, Μέσα Σταθερής Τροχιάς (Προαστιακός Σιδηρόδρομος, Μητροπολιτικός Σιδηρόδρομος «Μετρό» και Τραμ), Θαλάσσια Συγκοινωνία καθώς και άλλα μέσα μαζικής μεταφοράς όπως οχήματα Van, κλπ, τους τερματικούς σταθμούς αυτών και τα κατά περίπτωση αποκλειστικά δίκτυα μέσων μαζικής μεταφοράς καθώς και τα μοιραζόμενα με άλλα μέσα δίκτυα μεταφοράς.

Υποσύστημα ατομικών επιβατικών μεταφορών προσώπων απαρτιζόμενο από όλα τα οχήματα ιδιωτικής χρήσης, τα ταξί, τα δίκυκλα και τρίκυκλα οχήματα, τους χώρους στάθμευσης των μέσων αυτών και το σύνολο των αστικών και υπεραστικών οδικών δικτύων που διατίθενται για τα μέσα αυτά.

41

Υποσύστημα ήπιων / εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης προσώπων που αποτελεί συμπληρωματικό σύστημα των δύο προηγουμένων υποσυστημάτων.

Υποσύστημα εμπορευματικών μεταφορών απαρτιζόμενο από όλα τα οχήματα μεταφοράς και διανομής εμπορευμάτων, τους εμπορευματικούς σταθμούς φύλαξης και φόρτωσης/μεταφόρτωσης καθώς και τα υπεραστικά και οδικά δίκτυα τα διατιθέμενα για κίνηση των οχημάτων αυτών.

1.3 Οι βασικές αρχές πολιτικής για την οργάνωση του συστήματος μεταφορών είναι οι εξής:

Εξασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξης στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ και της αειφορίας στις μεταφορές.

Ενδυνάμωση της σημασίας και του ρόλου των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) και ειδικότερα των μέσων σταθερής τροχιάς εντός και εκτός αστικών περιοχών τα οποία και πρέπει να αποτελούν τον κορμό των ΜΜΜ.

Ισότιμη πρόσβαση κατά το δυνατόν όλων των πολιτών στα δίκτυα Δημοσίων Συγκοινωνιών και συμπληρωματικών προς αυτά δικτύων (πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι, κλπ).

Απεξάρτηση στο μέτρο του δυνατού των μετακινουμένων από το επιβατικό όχημα ιδιωτικής χρήσης με θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων που να έχουν μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

Αύξηση των χώρων και υποδομών των διατιθέμενων για τους ήπιους τρόπους μετακίνησης (ποδήλατο και κίνηση με τα πόδια)

Προώθηση της πολυτροπικότητας και της διατροπικότητας κατά τρόπο που να αξιοποιούνται τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε μέσου, δικτύου και τερματικού σταθμού και να εξασφαλίζονται τα μέγιστα κατά το δυνατόν κοινωνικά και οικονομικά οφέλη για το σύνολο των κατοίκων της περιοχής.

Θέσπιση κοινού εισιτηρίου για όλα τα μέσα Μαζικής Μεταφοράς ασχέτως ιδιοκτησίας.

Μείωση των εξωτερικών οικονομιών στον τομέα των μεταφορών και λήψη καταλλήλων μέτρων για μείωση ή/και εσωτερίκευση αυτών.

Εξασφάλιση χρηματοδότησης για επίτευξη των τιθέμενων στόχων από κάθε πρόσφορη πηγή που δεν δημιουργεί στρεβλώσεις στην λειτουργία του συστήματος μεταφορών.

Ορθολογική οργάνωση του συστήματος μεταφορών που να επιτυγχάνει τους βραχυπρόθεσμους στόχους χωρίς να υπονομεύει τους μεσο-μακροπρόθεσμους στόχους

2 Δημόσιες Συγκοινωνίες (Υποσύστημα Μαζικών Μεταφορών)

2.1 Το υποσύστημα Δημοσίων Συγκοινωνιών σε ότι αφορά τα δίκτυα ΔΣ διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες ως εξής:

42

Στο πρωτεύον δίκτυο ΔΣ που απαρτίζεται από μέσα σταθερής τροχιάς, δηλαδή από τον προαστιακό σιδηρόδρομο, τον μητροπολιτικό σιδηρόδρομο και από το Τραμ. Η κατηγορία αυτή των ΔΣ αποτελεί την ραχοκοκαλιά του συστήματος και έχει ως σκοπό την ταχεία μεταφορά μεγάλου αριθμού επιβατών σε μεγάλες αποστάσεις. Το δίκτυο αυτό τροφοδοτείται από ακτινικές ή εγκάρσιες λεωφορειακές γραμμές σε κατάλληλα σημαία μετεπιβίβασης καθώς και από οχήματα ΙΧ και ταξί σε σταθμούς στάθμευσης μετεπιβίβασης (park and ride) και αντίστοιχα τροφοδοτεί αυτά στα ίδια σημεία. Το πρωτεύον οδικό δίκτυο προβλέπεται να αποτελείται από την κατασκευαζόμενη γραμμή του Μετρό, την πρώτη γενιά επεκτάσεών του προς Καλαμαριά και Σταυρούπολη, τη δεύτερη γενιά επεκτάσεων προς Αεροδρόμιο και Ελευθέριο-Κορδελιό και τις γραμμές του προαστιακού σιδηροδρόμου προς τις δορυφορικές πόλεις της Θεσσαλονίκης, τη ΒΙΠΕΘ καθώς και προς νότο, προς τον Δήμο Θερμαϊκού αλλά και προς τα Ν. Μουδανιά εφόσον κριθούν σκόπιμες. Το πρωτεύον οδικό δίκτυο των ΜΜΜ θα συμπληρώνουν οι γραμμές τραμ που θα κριθούν σκόπιμες εντός του ΠΣΘ με κατάλληλη διερεύνηση / μελέτες και που θα λαμβάνουν υπόψη τους τις υπάρχουσες προτάσεις από την ΓΜΜΚ του ΟΡΘΕ του 1999.

Στο δευτερεύον δίκτυο ΔΣ που απαρτίζεται από λεωφορειακές γραμμές κορμού, από γραμμές εξπρές, από άλλες βασικές λεωφορειακές γραμμές (υπεραστικές ή αστικές) και από άλλα μέσα όπως η Θαλάσσια Συγκοινωνία και το οποίο λειτουργεί είτε αυτόνομα είτε τροφοδοτικά προς το πρωτεύον δίκτυο ΔΣ. Το δίκτυο αυτό εξυπηρετεί μετακινήσεις μέσου μήκους και με ικανοποιητικές ταχύτητες στις περισσότερες των περιπτώσεων. Η διέλευση των λεωφορείων της κατηγορίας αυτού του δικτύου ΔΣ εντός των αστικών περιοχών θα πρέπει να γίνεται στο μεγαλύτερο μέρος μέσα από λεωφορειολωρίδες και στο υπεραστικό οδικό δίκτυο από αποκλειστικές λωρίδες υψηλής πληρότητας (HOV). Το δευτερεύον οδικό δίκτυο θα επανασχεδιασθεί με βάση το κατασκευαζόμενο πρωτεύον οδικό δίκτυο, και θα επανασχεδιάζεται στο μέλλον με την εξέλιξη του πρωτεύοντος δικτύου.

Στο τριτεύον δίκτυο ΔΣ που αποτελείται από αποκλειστικά τροφοδοτικές γραμμές προς το πρωτεύον και δευτερεύον δίκτυο ΔΣ και που εξυπηρετεί τους μετακινουμένους για σχετικά μικρά μήκη μετακίνησης. Η ύπαρξη λεωφορειολωρίδων για τις περιπτώσεις αυτές αν και επιθυμητή δεν είναι αναγκαία. Το τριτεύον οδικό δίκτυο θα επανασχεδιασθεί σε συνδυασμό με το δευτερεύον οδικό δίκτυο και θα υπόκειται στις αναγκαίες μεταβολές στα πλαίσια ενός συνολικού σχεδιασμού των ΜΜΜ και με γνώμονα πάντα την συνεχώς βελτιούμενη εξυπηρέτηση των πολιτών

2.2 Με δεδομένη την διευρυμένη περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ, ο συγκοινωνιακός χάρτης των ΔΣ της περιοχής μετεξελίσσεται και προσαρμόζεται στις νέες απαιτήσεις και στις διαμορφούμενες ανάγκες των πολιτών. Ενθαρρύνεται η δημιουργία ενός μικτού φορέα ΔΣ για ολόκληρη την περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ με συμμετοχή των αρχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δευτεροβάθμιας και Πρωτοβάθμιας), άλλων φορέων του ευρύτερου Δημόσιου τομέα όπως ο ΟΣΕ, υπαρχόντων φορέων εκτέλεσης συγκοινωνιακού έργου και νέων ιδιωτικών

43

φορέων στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου συγκοινωνιακού σχεδίου. Ο φορέας εξυπηρετεί τόσο τις ανάγκες αστικών μετακινήσεων των πόλεων όσο και υπεραστικών μετακινήσεων εντός της περιοχής ευθύνης του ΟΡΘΕ.

2.3 Ενθαρρύνεται με συγκεκριμένα μέτρα και με οικονομικά κίνητρα η σύνδεση των επαρχιακών πόλεων και περιοχών στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ μεταξύ τους και με το ΠΣΘ Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τα ΜΜΜ σταθερής τροχιάς.

2.4 Εξασφαλίζονται οδικές συνδέσεις υψηλών απαιτήσεων για εξυπηρέτηση των μέσων μαζικής μεταφοράς.

2.5 Δημιουργούνται υποστηρικτικές υπηρεσίες για τους μετακινούμενους πολίτες με χαρακτηριστικότερα τα κέντρα Κινητικότητας στους διάφορους δήμους του ΟΡΘΕ που παρέχουν ένα πλήθος εξυπηρετήσεων στους πολίτες σε σχέση με τις εναλλακτικές μετακίνησής τους, την προμήθεια εισιτηρίων ΜΜΜ, συναφών πληροφοριών, κλπ.

2.6 Δημιουργούνται υποστηρικτικές υποδομές για τους μετακινούμενους ΜΜΜ όπως στέγαστρα κατά μήκος των οδικών αξόνων, χώροι ανάπαυσης, κλπ

2.7 Η ανάπτυξη του πρωτεύοντος δικτύου ΔΣ θα γίνει κατά τρόπο που να καλύπτει κατά το δυνατόν ομοιόμορφα τις πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ αλλά και τους σημαντικούς πόλους γένεσης μετακινήσεων όπως είναι το αεροδρόμιο, τα πανεπιστήμια, μεγάλα διοικητικά και αθλητικά κέντρα, μεγάλα εμπορικά κέντρα, άλλοι βασικοί τερματικοί σταθμοί, νοσοκομεία, κλπ. Οι γραμμές τραμ που θα κριθούν σκόπιμες και που θα αναπτυχθούν με αντίστοιχη φιλοσοφία θα διαμορφώνονται κατά κύριο λόγο παράλληλα με τις γραμμές του Μετρό και σε ορισμένες περιπτώσεις ακτινικά ή εγκάρσια.

2.8 Η ανάπτυξη όλων των μέσων σταθερής τροχιάς θα βασισθεί σε ολοκληρωμένες μελέτες σκοπιμότητας στη βάση μεσο-μακροπρόσθεσμου συγκοινωνιακού σχεδιασμού αλλά και στη βάση της αλληλεπίδρασής τους με τις εκάστοτε ισχύουσες και προβλεπόμενες χρήσεις γης.

2.9 Η μετεπιβίβαση από ένα μέσο μαζικής μεταφοράς σε άλλο μέσο μαζικής μεταφοράς θα πρέπει να διευκολύνεται με κάθε πρόσφορο τρόπο (κατάλληλος σχεδιασμός, υποδομές, φωτισμός, προστασία από καιρικές συνθήκες, ασφάλεια, κλπ). Σε περιπτώσεις μεγάλου αριθμού μετεπιβιβαζομένων θα πρέπει να επιδιώκεται κατασκευή σταθμών μετεπιβίβασης / ανταπόκρισης ή πολυτροπικών σταθμών.

2.10 Στο υποσύστημα Δημοσίων Συγκοινωνιών εντάσσονται και όλοι οι Τερματικοί Σταθμοί που εξυπηρετούν τα ΜΜΜ ανεξάρτητα αν παράλληλα εξυπηρετούν και άλλα μέσα. Οι Τερματικοί Σταθμοί θα πρέπει να σχεδιασθούν και υλοποιηθούν κατά τρόπο που να αποτελούν πολυτροπικούς κόμβους δίνοντας τη δυνατότητα στους μετακινουμένους να επιλέγουν όποια εναλλακτική μετακίνησης επιθυμούν. Παράλληλα θα πρέπει να παρέχουν και ένα πλήθος πρόσθετων εξυπηρετήσεων στους χρήστες τους, ιδιαίτερα αν συνδυάζουν αστικές με υπεραστικές μετακινήσεις.

44

2.11 Για την επόμενη δεκαπενταετία προβλέπεται να σχεδιασθούν και υλοποιηθούν οι ακόλουθοι τερματικοί σταθμοί (δεν περιλαμβάνονται οι υπό κατασκευή σταθμοί της βασικής γραμμής του Μετρό Θεσσαλονίκης):

Ο τερματικός σταθμός του Μετρό στον Διεθνή αερολιμένα Θεσσαλονίκης (ΚΑΘΜ).

Ο τερματικός σταθμός του Μετρό στην Μίκρα Θεσσαλονίκης.

Ο τερματικός σταθμός του Μετρό στην περιοχή του σταθμού ΚΤΕΛ.

Ο τερματικός σταθμός του Μετρό στην Σταυρούπολη.

Οι τερματικοί σταθμοί του Προαστιακού Σιδηροδρόμου

2.12 Ακόμη προβλέπεται η κατασκευή του νέου επιβατικού σταθμού του αερολιμένα ΚΑΘΜ που θα φιλοξενεί επιβάτες μακρινών πτήσεων (long haul) προς Αμερική, Ασία και Αφρική σύμφωνα με το ισχύον Στρατηγικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Αερολιμένα ή με νεώτερο σχέδιο εφόσον στο μεταξύ συνταχθεί.

2.13 Αναφορικά με τον ΚΑΘΜ, θεσπίζεται σύστημα εξειδικευμένων πολεοδομικών και περιβαλλοντικών δεικτών για να παρακολουθείται η τυχόν επίδραση του αερολιμένα στις παρακείμενες κατοικημένες περιοχές και στο περιβάλλον τους. Παράλληλα, ύστερα από κατάλληλες μελέτες θεσπίζονται κρίσιμα κατώφλια για τους δείκτες αυτούς ώστε να ενεργοποιείται η λήψη μέτρων για αντιμετώπιση των προβλημάτων από τους αρμόδιους φορείς.

2.14 Αναβαθμίζεται ο χώρος του Επιβατικού Τερματικού Σταθμού στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και ενοποιείται λειτουργικά ο χώρος του Λιμένα με τα ιστορικά κτίρια με τον αστικό χώρο της πόλης.

2.15 Βελτιώνεται και αξιοποιείται η οδική σύνδεση του λιμένα με τον άξονα ΠΑΘΕ για εξυπηρέτηση των φορτηγών αυτοκινήτων και ανακούφιση του λοιπού οδικού δικτύου πέριξ του λιμένα.

2.16 Αναβαθμίζεται ο επιβατικός σιδηροδρομικός σταθμός και λαμβάνει πολυτροπικό χαρακτήρα σε συνδυασμό με την δημιουργία του αντίστοιχου σταθμού του Μετρό, τον σταθμό των λεωφορείων του ΟΑΣΘ και τον χώρο στάθμευσης για ΙΧ οχήματα που διαθέτει.

2.17 Αναβαθμίζεται ο κεντρικός τερματικός σταθμός των λεωφορείων ΚΤΕΛ στην περιοχή Δενδροποτάμου και οριστικοποιείται η χωροθέτηση του ανατολικού τερματικού σταθμού ΚΤΕΛ.

2.18 Τα οχήματα ΜΜ ανανεώνονται σταδιακά ώστε μέσα σε μια δεκαετία να κινούνται όλα με καθαρές / ανανεώσιμες μορφές ενέργειας.

2.19 Εισάγονται με ταχείς ρυθμούς και στη βάση ολοκληρωμένου σχεδιασμού προηγμένα τεχνολογικά συστήματα για την παρακολούθηση και διαχείριση των στόλων οχημάτων αλλά και για αύξηση της ασφαλείας των μετακινουμένων.

2.20 Εξασφαλίζεται η εξυπηρέτηση όλων των ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ) τόσο στα οχήματα όσο και στις υποδομές που οδηγούν στα σημεία επιβίβασης / αποβίβασης.

45

2.21 Βασικός στόχος της πολιτικής μεταφορών στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ είναι η αύξηση του μεριδίου των μεταφερομένων επιβατών στο σύνολο των μετακινήσεων προσώπων σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60% στην επόμενη δεκαετία.

3 Ατομικές Επιβατικές Μεταφορές

3.1 Το υποσύστημα Ατομικών Επιβατικών Μεταφορών απαρτίζεται από το ιεραρχημένο οδικό δίκτυο στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ, το σύνολο των οχημάτων ΙΧ, ταξί, μηχανοκίνητων δικύκλων / τρικύκλων και άλλων μέσων που εξυπηρετούν ατομικές επιβατικές μεταφορές καθώς και τους τερματικούς εκείνους σταθμούς που προορίζονται για την εξυπηρέτηση αυτής της κατηγορίας των μετακινουμένων. Δεν περιλαμβάνονται τα δίκτυα και τα μεταφορικά μέσα που αφορούν τους ήπιους / εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς όπως για παράδειγμα το ποδήλατο, οι σανίδες (skateboards), κλπ.

3.2 Το ιεραρχημένο οδικό δίκτυο διακρίνεται στις ακόλουθες κατηγορίες:

Αστικό οδικό δίκτυο

Α1.Αστικοί αυτοκινητόδρομοι

Α2.Αστικές πρωτεύουσες οδικές αρτηρίες

Α3.Αστικές δευτερεύουσες οδικές αρτηρίες

Α4.Αστικές πρωτεύουσες συλλεκτήριες οδοί

Α5.Αστικές δευτερεύουσες συλλεκτήριες οδοί

Α6.Αστικές τοπικές οδοί

Α7.Οδοί ήπιας κυκλοφορίας

Υπεραστικό οδικό δίκτυο

Υ1. Υπεραστικοί αυτοκινητόδρομοι

Υ2. Υπεραστικές πρωτεύουσες οδοί

Υ3. Υπεραστικές δευτερεύουσες οδοί

Υ4. Υπεραστικές τριτεύουσες οδοί

Υ5. Υπεραστικές οδοί τοπικής σημασίας

3.3 Στην κατηγορία Α1 που αποτελεί το πρωτεύον αστικό οδικό δίκτυο υπάγονται η Εσωτερική και Ανατολική Περιφερειακή οδός, η ΝΕΟ Θεσσαλονίκης Μουδανιών στο τμήμα από Θεσσαλονίκη μέχρι κόμβο Καρδίας, η υπάρχουσα Εξωτερική Περιφερειακή Οδός Θεσσαλονίκης και η ΝΕΟ Θεσσαλονίκης – Αθηνών από τον κόμβο του Δενδροποτάμου μέχρι τον κόμβο της Σίνδου. Στην ίδια κατηγορία θα ενταχθούν η υπό μελέτη Εξωτερική Περιφερειακή Οδός Θεσσαλονίκης από τον κόμβο του Γηροκομείου έως τον κόμβο Σχολαρίου και η μετέπειτα επέκτασή της μέχρι το Αγγελοχώρι, καθώς και άλλοι νέοι αυτοκινητόδρομοι που θα προέλθουν από αναβάθμιση πρωτευουσών αρτηριών και που θα κριθούν αναγκαίοι ύστερα από κατάλληλες μελέτες και παρεμβάσεις. Στόχος των αστικών αυτοκινητοδρόμων είναι η παράκαμψη των αστικών περιοχών από τα διερχόμενα

46

οχήματα και η παροχή εξυπηρέτησης υψηλής στάθμης εκεί όπου δεν υπάρχει η εναλλακτική της αξιοποίησης μέσων σταθερής τροχιάς. Στην κατηγορία αυτοί επιβάλλεται όπως όλες οι διασταυρώσεις είναι ανισόπεδες. Προβλέπεται η κατασκευή ενός πλήθους ανισόπεδων κόμβων όπως οι σημερινοί ισόπεδοι κόμβοι κατά μήκος της Εσωτερικής Περιφερειακής Οδού, στην οδό Θεσσαλονίκης Μηχανιώνας, κλπ. Επίσης επιβάλλεται στις οδούς αυτές να υπάρχει σύστημα Διαχείρισης Κυκλοφορίας και Εκτάκτων Συμβάντων καθώς και Σύστημα Πληροφόρησης Ταξιδιωτών σε πραγματικό χρόνο.

3.4 Οι κατηγορίες Α2 και Α3 απαρτίζουν το δευτερεύον αστικό οδικό δίκτυο στο οποίο οι διασταυρώσεις είναι κατά κύριο λόγο ισόπεδες με ύπαρξη σηματοδοτών που ελέγχονται από ένα κεντρικό σύστημα με στόχο να είναι δυνατή η λήψη μέτρων διαχείρισης κυκλοφορίας και η αποσυμφόρηση συγκεκριμένων αξόνων ή περιοχών. Στους άξονες αυτούς ενδείκνυται / επιβάλλεται η ύπαρξη λεωφορειολωρίδων για την εξυπηρέτηση των λεωφορείων Μαζικών Μεταφορών. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι βασικοί οδικοί άξονες του ΠΣΘ όπως η Εγνατία – Ν. Εγνατία , η Μοναστηρίου, η Μ. Αλεξάνδρου – Ανθέων – Ανδριανουπόλεως, η Εθνικής Αντίστασης – Β. Όλγας – Β. Γεωργίου – Τσιμισκή – Πολυτεχνείου, η Κουντουριώτη – Νίκης Μητροπόλεως, η Αγ. Δημητρίου και Κασσάνδρου, η Λαγκαδά – Κωνσταντινουπόλεως, η 26ης Οκτωβρίου, η Δυτική Είσοδος Θεσσαλονίκης, η Μοναστηρίου, η Δενδροποτάμου, κλπ. Στις οδούς αυτής της κατηγορίας η στάθμευση ελέγχεται αυστηρά ώστε να επιτυγχάνεται η ομαλή ροή των οχημάτων και να ελαχιστοποιούνται οι εκπομπές ρύπων. Ενθαρρύνεται σε συνεργασία με τους αρμόδιους Δήμους η τοποθέτηση ευφυών συστημάτων μεταφορών στους δρόμους αυτούς για λόγους διαχείρισης κυκλοφορίας και ενημέρωσης των ταξιδιωτών που θα λειτουργούν είτε ανεξάρτητα είτε σε συνδυασμό με ένα κεντρικό σύστημα Διαχείρισης της Κυκλοφορίας. Το όριο ταχύτητας στις οδούς αυτές δεν πρέπει να ξεπερνά τα 50 χλμ/ώρα εκτός εξαιρέσεων που κρίνονται αναγκαίες

3.5 Οι υπόλοιπες κατηγορίες αστικών δρόμων ικανοποιούν τις ανάγκες πρόσβασης και μετακίνησης προς και από τις ανώτερες κατηγορίες οδικού δικτύου. Προβλέπεται η διάνοιξη ενός πλήθους οδών που είναι ακόμη αδιάνοικτες, αλλά και η κατάλληλη διαμόρφωση ισόπεδων κόμβων, με διαμόρφωση κυκλικών κόμβων όπου αυτό είναι δυνατόν για βελτίωση του επιπέδου της οδικής ασφάλειας, κατά τρόπο που να μειώνονται τα σημεία κυκλοφοριακής συμφόρησης. Το όριο ταχύτητας στους δρόμους αυτούς δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 30 χλμ/ώρα

3.6 Συνιστάται / επιβάλλεται η αύξηση των οδών ήπιας κυκλοφορίας όπου συνυπάρχουν οχήματα και πεζοί. Το όριο ταχύτητας των οχημάτων στους δρόμους αυτούς πρέπει να κυμαίνεται στα 10-15χλμ/ώρα. Στόχος είναι η δημιουργία συνθηκών γειτονιάς και η αποθάρρυνση διέλευσης οχημάτων που δεν έχουν προέλευση ή προορισμό τη συγκεκριμένη περιοχή.

3.7 Οι χώροι στάθμευσης οχημάτων αποτελούν σημαντικό συστατικό στοιχείο του υποσυστήματος ατομικών επιβατικών μεταφορών. Ενθαρρύνεται η κατασκευή μικρών και μεσαίων οργανωμένων χώρων στάθμευσης ώστε να αποφεύγεται η

47

συγκέντρωση μεγάλου αριθμού οχημάτων στις περιόδους προσέλευσης και απομάκρυνσης. Μεγάλοι χώροι στάθμευσης ενθαρρύνονται μόνο σε περιοχές που βρίσκονται στην περιφέρεια και σε συνδυασμό με τερματικούς σταθμούς του πρωτεύοντος δικτύου των Δημοσίων Συγκοινωνιών.

3.8 Η διαμόρφωση και εφαρμογή κατάλληλης τιμολογιακής πολιτικής στάθμευσης αποτελεί βασική προτεραιότητα της πολιτικής μεταφορών και πρέπει να συνάδει με άλλα τα άλλα μέτρα που αφορούν τόσο τις Δημόσιες Συγκοινωνίες όσο και τις ιδιωτικές μεταφορές. Ενθαρρύνεται η παροχή κινήτρων για στάθμευση οχημάτων ΙΧ σε χώρους στάθμευσης εκτός κεντρικών περιοχών, και η χρήση ΜΜΜ με ενιαίο εισιτήριο / τέλος στάθμευσης. Αντίστοιχα, ενθαρρύνεται η ύπαρξη υψηλού τέλους στάθμευσης σε περιοχές μεγάλης ζήτησης για στάθμευση.

3.9 Προωθείται η αποδέσμευση δημόσιων και κοινόχρηστων χώρων που καταλαμβάνονται από μακροχρονίως σταθμευμένα οχήματα, Θεσπίζεται μέγιστη διάρκεια στάθμευσης στην ίδια θέση πλην των περιπτώσεων ύπαρξης κάρτας κατοίκου. Ενισχύεται η απαίτηση ύπαρξης ελάχιστου αριθμού θέσεων στάθμευσης για λειτουργικούς σκοπούς για κάθε χρήση γης και μειώνονται οι δυνατότητες εξαγοράς των θέσεων αυτών.

3.10 Θεσπίζεται η απαίτηση σύνταξης μελέτης κυκλοφοριακών επιπτώσεων σε κάθε νέα δημιουργία χρήσης γης, εφόσον η δομημένη έκταση των νέων χρήσεων ξεπερνά τις αντιστοιχούσες κρίσιμες τιμές

3.11 Θεσπίζονται κίνητρα προς οργανισμούς, ιδρύματα και εταιρείες που απασχολούν μεγάλο αριθμό απασχολουμένων για διαμόρφωση πολιτικών μείωσης του βαθμού χρήσης του ΙΧ και χρήση ΜΜΜ ή άλλων ήπιων μέσων μεταφοράς.

3.12 Σε όλες τις μελέτες σχετικά με τα ζητήματα μεταφορών και κυκλοφορίας, επιβάλλεται να λαμβάνεται υπόψη η έννοια του εξωτερικού κόστους κατά ποσοτικοποιημένο τρόπο, και να λαμβάνεται υπόψη στην συγκριτική αξιολόγηση των διαφόρων εξεταζόμενων εναλλακτικών. Η ποσοτικοποίηση του εξωτερικού κόστους θα γίνεται με διεθνώς παραδεκτές μεθόδους και με τιμές μονάδας που ισχύουν για την ελληνική επικράτεια και για τις συνθήκες που αναφέρονται στην εκάστοτε εξεταζόμενη περιοχή και τομέα μεταφορών.

3.13 Στόχος της πολιτικής μεταφορών σε ότι αφορά το μερίδιο μετακινήσεων προσώπων στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ είναι η μείωσή του σε ποσοστό κάτω του 40% μέσα στην επόμενη δεκαετία. Επίσης η αύξηση του μέσου βαθμού πληρότητας ανά όχημα ΙΧ από 1,2 που είναι σήμερα στο 1,4 στην χρονική αυτή περίοδο.

3.14 Αναβαθμίζονται όλες οι οδικές συνδέσεις μεταξύ των επαρχιακών πόλεων στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘΕ και με τη Θεσσαλονίκη ώστε να υπάρχει ασφαλής και ταχεία πρόσβαση καθ’ όλους τους συνδυασμούς.

3.15 Μετατρέπονται σε αυτοκινητοδρόμους 2+2 λωρίδων + ΛΕΑ κατ’ ελάχιστον οι οδικές συνδέσεις της Θεσσαλονίκης με το Κιλκίς, τα Γιαννιτσά, την Αλεξάνδρεια, τον Πολύγυρο καθώς και οι συνδέσεις Πολυγύρου με Ν. Μουδανιά, με Νικήτη και Ν. Μαρμαρά και με Βουρβουρού Χαλκιδικής.

48

3.16 Εγκαθίστανται ύστερα από κατάλληλες μελέτες (οργανωτικές, λειτουργικές, τεχνικές, κλπ) ευφυή συστήματα μεταφορών με στόχο την διαχείριση κυκλοφορίας, την ενημέρωση των ταξιδιωτών, την διαχείριση στόλων οχημάτων και την αντιμετώπισης εκτάκτων περιστατικών και αντιμετώπιση επειγουσών καταστάσεων στο σύνολο των οδικών δικτύων Υ1 και Υ2. Η εγκατάσταση θα γίνεται σταδιακά και σε φάσεις με ολοκληρωμένο σχεδιασμό για το σύνολο της περιοχής ευθύνης του ΟΡΘΕ.

4. Υποσύστημα ήπιων / εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης

4.1 Το υποσύστημα αυτό απαρτίζεται από το βοηθητικό αστικό ή υπεραστικό δίκτυο στο οποίο μπορούν να κινηθούν τα άτομα χωρίς μηχανοκίνητα μέσα, δηλαδή με ποδήλατο, πεζή ή με άλλους τρόπους όπως η σανίδα. Επίσης απαρτίζεται από κατάλληλες υποδομές όπως χώροι στάθμευσης ποδηλάτων, εξυπηρετήσεις για ποδηλάτες, πεζούς και άτομα με ειδικές ανάγκες και κατάλληλος εξοπλισμός οδού.

4.2 Δημιουργείται στο αστικό περιβάλλον του ΠΣΘ δίκτυο ποδηλατοδρόμων που καλύπτει το σύνολο των δήμων και στο οποίο εντάσσονται οι υπάρχοντες χαρακτηρισμένοι ποδηλατόδρομοι. Για τη δημιουργία του δικτύου αυτού αλλάζουν χαρακτηρισμό συγκεκριμένοι οδοί που μετατρέπονται είτε πλήρως είτε μερικώς σε ποδηλατοδρόμους. Λαμβάνεται πρόνοια ώστε οι ποδηλατόδρομοι να είναι κατά το δυνατόν ανεξάρτητοι από τους δρόμους όπου κινούνται τα μηχανοκίνητα οχήματα. Επίσης λαμβάνεται πρόνοια ώστε οι ποδηλατόδρομοι να διαθέτουν κατάλληλο και ευχάριστο περιβάλλον για τους χρήστες τους.

4.3 Οι ποδηλατόδρομοι σημαίνονται καταλλήλως με σήματα του ΚΟΚ ενώ παράλληλα τοποθετούνται στις διασταυρώσεις των ποδηλατοδρόμων με τις λοιπές οδούς ειδικοί φωτεινοί σηματοδότες κατά τα διεθνή και Ευρωπαϊκά πρότυπα. Κατά μήκος των ποδηλατοδρόμων και όπου αυτό είναι δυνατόν δημιουργούνται με μέριμνα των Δήμων κατάλληλες εξυπηρετήσεις, όπως χώροι στάθμευσης ποδηλάτων, δημόσιες τουαλέτες, παροχή πόσιμου ύδατος κλπ.

4.4 Δημιουργούνται / επεκτείνονται δίκτυα πεζοδρόμων σε συνδυασμό ή ανεξάρτητα από τους ποδηλατοδρόμους. Οι πεζόδρομοι συνδυάζονται με τις επικρατούσες χρήσεις γης σε κάθε επί μέρους περιοχή καθώς και με τα δίκτυα Δημοσίων Συγκοινωνιών. Επίσης συνδυάζονται με τους τυχόν χώρους στάθμευσης. Λαμβάνεται κατά το δυνατόν πρόνοια ώστε να διαχωρίζεται η κίνηση των πεζών από την κίνηση των οχημάτων. Δημιουργούνται στους πεζοδρόμους με μέριμνα των Δήμων εξυπηρετήσεις για τους πεζούς.

4.5 Τίθεται ως ποσοτικός στόχος η τριπλασιασμός των πεζοδρόμων στο ΠΣΘ. Αντίστοιχες τιμές του δείκτη πρέπει να επιτευχθούν στις λοιπές αστικές περιοχές ευθύνης του ΟΡΘΕ όπου δεν υπάρχουν χαρακτηρισμένοι πεζόδρομοι.

5. Υποσύστημα Εμπορευματικών Μεταφορών

5.1 Το Υποσύστημα Εμπορευματικών Μεταφορών απαρτίζεται από όλα τα οχήματα μεταφοράς και διανομής εμπορευμάτων, τους εμπορευματικούς σταθμούς φύλαξης και φόρτωσης / μεταφόρτωσης καθώς και όλα τα αστικά και υπεραστικά δίκτυα τα διατιθέμενα για την μεταφορά των εμπορευμάτων με τα διάφορα μέσα μεταφοράς.

49

5.2 Το υποσύστημα εμπορευματικών μεταφορών διακρίνεται περαιτέρω σε υποσυστήματα αναλόγως του επικρατούντος μέσου μεταφοράς (οδικές εμπορευματικές μεταφορές, θαλάσσιες μεταφορές, κλπ) καθότι οι εμπορευματικές μεταφορές είναι άρρηκτα συνυφασμένες με τον συνδυασμό των μεταφορικών μέσων (συνδυασμένες μεταφορές).

5.3 Στο υποσύστημα των εμπορευματικών μεταφορών υπάγονται και όλοι οι σημαντικοί τερματικοί σταθμοί που εξυπηρετούν και τα λοιπά υποσυστήματα (πολυτροπικοί τερματικοί σταθμοί) και πιο συγκεκριμένα ο διεθνής αερολιμένα Θεσσαλονίκης ΚΑΘΜ στον οποίο υπάρχει εμπορευματικός σταθμός, ο Λιμένας Θεσσαλονίκης που κατά κύριο λόγο εξυπηρετεί εμπορευματικές μεταφορές, ο Εμπορευματικός Σταθμός Θεσσαλονίκης, η Κεντρική Λαχαναγορά και άλλοι μικρότεροι σταθμοί φόρτωσης εμπορευμάτων.

5.4 Ο εμπορευματικός σταθμός και ο σταθμός Διαλογής του ΟΣΕ μεταφέρονται σε νέο κατάλληλο χώρο ύστερα από ολοκληρωμένη θεώρηση και μελέτη με επισπεύδοντα τον ΟΣΕ

5.5 Καθορίζονται χώροι για δημιουργία μικρών εμπορευματικών σταθμών φόρτωσης / μεταφόρτωσης εμπορευμάτων.

5.6 Καθορίζονται χώροι στάθμευσης φορτηγών οχημάτων περιφερειακά των αστικών περιοχών με εύκολη πρόσβαση στο βασικό οδικό δίκτυο όπου επιτρέπεται η διέλευσή τους και με δυνατότητα εξυπηρέτησης από ΜΜΜ και με χώρο στάθμευσης ιδιωτικής χρήσης οχημάτων.

5.7 Καθορίζονται χώροι για τη στάθμευση των απορριματοφόρων οχημάτων σε κάθε Δήμο με γνώμονα την διαφύλαξη της υγείας και την αποφυγή υποβάθμισης αστικών περιοχών.

5.8 Θέσπιση ωραρίου φορτοεκφορτώσεων εκτός ωρών κυκλοφοριακής αιχμής.

6. Υποστηρικτικές Δράσεις

6.1 Θέσπιση δεικτών σχετικών με τα κυκλοφοριακά ζητήματα αλλά και συσχέτισή τους με άλλες θεματικές περιοχές όπως πολεοδομία και χρήσεις γης, περιβάλλον, κλπ

6.2 Θέσπιση της υποχρεωτικής συνεργασίας του ΟΡΘΕ με όλες τις δημοτικές αρχές ώστε αφενός να αξιοποιούν τις βάσεις δεδομένων και τα συστήματα του ΟΡΘΕ στην εκπόνηση μελετών, διαμόρφωση σχεδίων κλπ. και αφετέρου να τροφοδοτούν αυτά συνεχώς με στοιχεία και πληροφορίες που έχουν στη διάθεσή τους.

6.3 Συστηματικός καταρτισμός εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών με συγκεκριμένους στόχους, όπως μείωση της χρήσης του ΙΧ και αύξηση χρήσης των ΜΜΜ, προστασίας του Περιβάλλοντος, βελτίωσης της οδηγικής συμπεριφοράς, κλπ.

6.4 Διαμόρφωση στρατηγικών συμμαχιών με άλλους Πολιτειακούς φορείς για κατάκτηση κοινών στόχων σε όλα τα θέματα που άπτονται της κυκλοφορίας και των μεταφορών.

50

Άρθρο 22. Λοιπά βασικά δίκτυα υποδομών

1. Δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης

1.1 Αντικατάσταση δικτύων ύδρευσης στις περιοχές που η ποιότητά τους δεν είναι καλή και συμπλήρωση σε περιοχές με ελλείψεις(π.χ. όπου η οικιστική ανάπτυξη προηγείται της κατασκευής δικτύων).

1.2 Λήψη μέτρων όπου σημαντικό πρόβλημα είναι στις τουριστικές περιοχές η επάρκεια νερού για ύδρευση κατά τους θερινούς μήνες και στις αγροτικές η επάρκεια αρδευτικού νερού.

1.3 Λήψη μέτρων σε περιοχές όπου υπάρχουν ειδικά προβλήματα περιβαλλοντικής υποβάθμισης, που επηρεάζουν τους υδατικούς πόρους, επομένως και τις δυνατότητες εξεύρεσης πρόσθετων πόρων υδροδότησης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η λίμνη Κορώνεια και η περιοχή μεταλλευτικής δραστηριότητας στη βόρεια Χαλκιδική.

1.4 Κατασκευή δικτύων αποχέτευσης όπου δεν υπάρχουν καθώς και εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων (Ε.Ε.Λ.).

2. Διαχείριση στερεών αποβλήτων

2.1 Διατύπωση στρατηγικής

ˉ Πρόληψη / μείωση της παραγωγής και της βλαπτικότητας των αποβλήτων,

ˉ Αξιοποίηση των υλικών και ενεργειακών πόρων των αποβλήτων,

ˉ Περιβαλλοντικά ασφαλή διαχείριση των αποβλήτων,

ˉ Ασφαλή διάθεση των αποβλήτων, για τα οποία δεν είναι εφικτή η εφαρμογή τεχνικών επεξεργασίας / αξιοποίησης

ˉ Ορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη δικτύου εγκαταστάσεων διαχείρισης αποβλήτων στο πλαίσιο του Ρυθμιστικού Σχεδίου

ˉ Αποκατάσταση του περιβάλλοντος από τη σημειακή και διάχυτη διάθεση αποβλήτων

ˉ Εκσυγχρονισμός των υποδομών και των μέσων διαχείρισης στερεών αποβλήτων και περιορισμός των αστικών οχλήσεων

2.2 Μέτρα για την υλοποίηση των στόχων

2.2.1 Πρόληψη και Μείωση παραγόμενων και διατιθέμενων αποβλήτων

• Σχεδιασμός και υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης πολιτών και παραγωγών για τη μείωση της παραγωγής και της βλαπτικότητας των στερεών αποβλήτων

• Προώθηση προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης για την αξιοποίηση των αποβλήτων ως δευτερογενών υλικών στον κύκλο της οικονομίας και της παραγωγής

51

• Σχεδιασμός και υποστήριξη προγραμμάτων διαλογής στην πηγή οργανικού κλάσματος των αποβλήτων και κομποστοποίησης στο σπίτι (κυρίως σε αγροτικές και ημιαστικές περιοχές).

• Επεξεργασία οικονομικών εργαλείων για την προώθηση και επιβράβευση των βέλτιστων πρακτικών.

• Εισαγωγή οικονομικών μέτρων και εργαλείων στη βάση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» για την ενθάρρυνση της μείωσης παραγωγής και κύρια διάθεσης στερεών αποβλήτων σε πολίτες και σε παραγωγούς

2.2.2 Ανάπτυξη της Ανακύκλωσης και Επαναχρησιμοποίησης

• Σχεδιασμός και υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης πολιτών και παραγωγών για την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση των στερεών αποβλήτων. Ειδικό επιχειρησιακό πρόγραμμα για την ενίσχυση της οικιακής κομποστοποίησης

• Προώθηση προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης για την ανακύκλωση των αποβλήτων και προβολή των αποτελεσμάτων και των καινοτομιών

• Σχεδιασμός και υποστήριξη προγραμμάτων διαλογής στην πηγή για όλα τα είδη των στερεών αποβλήτων

• Ενοποίηση και τυποποίηση των συστημάτων ανακύκλωσης για τα ασα σε όλη την περιοχή μελέτης με επέκταση του μπλε κάδου

• Αξιοποίηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων των Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) και προσέλκυση υποδομών και επενδύσεων ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης.

• Λειτουργική αξιοποίηση των διαθέσιμων ιδιωτικών επενδύσεων σε επίπεδο Κεντρικής Μακεδονίας προς όφελος της αυτοδιοίκησης

• Σχεδιασμός και ενίσχυση προγραμμάτων διαλογής και αξιοποίησης για τα μη επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα και τα απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων.

2.2.3 Επίτευξη ποιοτικών και ποσοτικών στόχων για την Επεξεργασία των Αποβλήτων και την Εκτροπή από την ταφή

• Ανάγκη προώθησης κεντρικών έργων επεξεργασίας που θα παραλαμβάνει όλα τα μη επικίνδυνα στερεά απόβλητα και όχι μόνο τα αστικά στερεά απόβλητα (α.σ.α.), καθώς και άλλα δευτερογενή υλικά.

• Προώθηση έργων επεξεργασίας και αξιοποίησης των αδρανών κατασκευαστικών αποβλήτων σε όλους τους νομούς της περιοχής μελέτης με προσδιορισμό ειδικών περιοχών χωροθέτησης και προώθηση πρωτοβουλιών της αυτοδιοίκησης είτε σε συνεργασία ιδιωτικού τομέα και αυτοδιοίκησης.

2.2.4 Παύση Λειτουργίας & Αποκατάσταση χώρων διάθεσης αποβλήτων

• Παύση λειτουργίας των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) και εκτέλεση εργασιών αποκατάστασης

52

• Αποκατάσταση Χώρων Ταφής Απορριμμάτων (ΧΤΑ) Ταγαράδων και εφαρμογή προγράμματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης (κατείσδυση στραγγισμάτων, ρύπανση εδάφους και υδροφορέων, καθιζήσεις, αέριες εκπομπές, μικροκλίμα, βλάστηση, κλπ.)

• Εντοπισμός και αξιολόγηση χώρων ανεξέλεγκτης και διάχυτης απόρριψης και χρόνιων αποθέσεων βιομηχανικών και ειδικών – επικινδύνων στερεών αποβλήτων. και διαμόρφωση προγράμματος αποκατάστασης και απορύπανσης.

• Περιορισμός των περιοχών διάθεσης και αποθήκευσης επικινδύνων και βιομηχανικών αποβλήτων εντός των επιχειρήσεων και αποκατάσταση των περιοχών απόθεσης

• Τήρηση μητρώου αποκατάστασης και αξιολόγησης των ΧΑΔΑ, αλλά και άλλων ρυπασμένων χώρων που πρέπει να αποκατασταθούν.

• Ενίσχυση των δομών και των λειτουργιών περιβαλλοντικού ελέγχου

2.2.5 Ολοκληρωμένη Διαχείριση στερεών αποβλήτων και Οργάνωση των Υποδομών διαχείρισης αποβλήτων

Προώθηση έργων διαχείρισης, επεξεργασίας, αδρανοποίησης και διάθεσης επικινδύνων αποβλήτων (επαγγελματικών) και νοσοκομειακών – μολυσματικών αποβλήτων. Η κατασκευή μίας μονάδας σε επίπεδο Κεντρική Μακεδονίας είναι άμεση αναγκαιότητα.

Διαχείριση και αξιοποίηση ιλύων από επαγγελματικές και αστικές ΕΕΛ

Εφαρμογή καινοτόμων λύσεων για την αξιοποίηση των επαγγελματικών αποβλήτων, ιλύων και κατασκευαστικών αποβλήτων

Επεξεργασία και αξιοποίηση αποβλήτων δευτερογενούς τομέα (μη επικινδύνων)

Αξιοποίηση κτηνοτροφικών και γεωργικών αποβλήτων

Προώθηση δράσεων ανακύκλωσης αδρανών κατασκευαστικών αποβλήτων και αξιοποίησης αδρανών αποβλήτων για αποκατάσταση λατομείων και περιοχών τραυματισμένου ανάγλυφου

Ανάπτυξη δικτύου συλλογής αποβλήτων και μικρο-απορριμμάτων από νοσοκομειακά εργαστήρια και διαγνωστικά κέντρα.

Ανάπτυξη δικτύου και μέσων αποθήκευσης για επικίνδυνα και ειδικά μικρο-απορρίμματα (χρώματα, διαλύτες, αντιδραστήρια, κλπ.)

2.2.6 Εκσυγχρονισμών των μέσων και των διαδικασιών διαχείρισης των στερεών αποβλήτων και περιορισμός των αστικών οχλήσεων

Εκσυγχρονισμός των μέσων αποθήκευσης (κάδων), απόσυρση των κάδων από τα κέντρα των πόλεων, τοποθέτηση υπόγειων κάδων, ενιαία τυποποίηση κάδων με βάση τη διαλογή στην πηγή.

53

Δημιουργία πάρκων ανακύκλωσης και κέντρων συλλογής ειδικών αποβλήτων ανά συνοικία (μπαταρίες, αδρανή, ανακυκλώσιμα, οργανικά, ηλεκτρικές – ηλεκτρονικές συσκευές, επικίνδυνα, κλπ.)

Δημιουργία δικτύου συλλογής και αποθήκευσης αδρανών κατασκευαστικών αποβλήτων

Εκσυγχρονισμός απορριμματοφόρων και στόλου οχημάτων

Σχεδιασμός και παρακολούθηση των διαδρομών συλλογής, αξιοποίηση GIS και τεχνικών παρακολούθησης στόλου

Αξιοποίηση διαδημοτικών συνεργασιών σε επίπεδο πολεοδομικού συγκροτήματος για τη συλλογή και αποκομιδή των απορριμμάτων

Συνεργασία με τα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης με βελτίωση της εξυπηρέτησης και της πρόσβασης του πολίτη σε όλους τους ΟΤΑ

Επαναχωροθέτηση και αδειοδότηση εργοταξίων ΟΤΑ, με βάση τα ΓΠΣ των ΟΤΑ

2.2.7 Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ)

Οι νέες συνθήκες στη διαχείριση στερεών αποβλήτων και η υποχρέωση προώθησης, κατασκευής και λειτουργίας έργων, σημαντικών περιβαλλοντικά και κοινωνικά και προωθημένων τεχνολογικά, επιβάλλει την αναβάθμιση λειτουργίας και αποτελεσματικότητας όλων των ΦοΔΣΑ σε όλα τα επίπεδα. Η οικονομία κλίμακας και η συσσώρευση τεχνογνωσίας και διοικητικής ικανότητας οδηγεί σε μεγαλύτερα σχήματα από τους υφιστάμενους ΦοΔΣΑ σε επίπεδο περιφέρειας.

3. Πολιτικές και μέτρα για τα λοιπά δίκτυα υποδομών, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και εξοικονόμηση ενέργειας

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ενσωμάτωση των τεχνολογιών ΑΠΕ αποτελεί η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΕΞΕ), η οποία μπορεί να μειώσει σημαντικά την απαιτούμενη εγκατεστημένη ισχύ των ΑΠΕ.

α. Αιολική Ενέργεια

Στο βόρειο τμήμα της περιοχής της Θεσσαλονίκης λόγω ευνοϊκών συνθηκών προτείνεται η δημιουργία αιολικών πάρκων και η αξιοποίηση του ανέμου για εφαρμογές μικρής κλίμακας.

β. Ηλιακή Ενέργεια

Στην περιοχή ευθύνης του ΟΡ.ΘΕ. προτείνεται η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για τη δημιουργία διασυνδεδεμένων φωτοβολταϊκών συστημάτων. Παράλληλα είναι εφικτή και οικονομικά βιώσιμη η χρήση της ηλιακής ενέργειας για τροφοδότηση μεμονωμένων κατοικιών (αυτόνομα συστήματα).

γ. Γεωθερμία

Αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων της Βόρειας Ελλάδας

δ. Εξοικονόμηση Ενέργειας

54

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή ενσωμάτωση των τεχνολογιών ΑΠΕ αποτελεί η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων εξοικονόμησης ενέργειας (ΕΞΕ). Για τη βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς της κατοικίας και την επιτυχή ενσωμάτωση των τεχνολογιών ΑΠΕ τα παρακάτω θέματα είναι ιδιαιτέρως σημαντικά:

- Χωροθέτηση κατοικίας στο οικόπεδο και διάταξη των εσωτερικών χώρων λαμβάνοντας υπόψη τους προσανατολισμούς, τις χρήσεις κλπ (βιοκλιματικός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός).

- Θερμική προστασία του κελύφους (μονώσεις, διπλά τζάμια κλπ).

- Κατάλληλος σχεδιασμός για την αξιοποίηση του φυσικού αερισμού, δροσισμού και φωτισμού.

- Ορθολογική χρήση των ηλεκτρικών συσκευών και λαμπτήρων.

- Ηλεκτρικές συσκευές και λαμπτήρες χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης.

- Προσδιορισμός των ενεργειακών αναγκών που πρόκειται να καλυφθούν από τα συστήματα ΑΠΕ.

Άρθρο 23. Ασφάλεια και Προστασία

1. Ο ρόλος του ΟΡΘΕ στην πολιτική προστασίας και ασφάλειας

Ο ρόλος του εστιάζεται σε τρεις κατευθύνσεις:

Στα πλαίσια της μητροπολιτικής διακυβέρνησης συνεργάζεται με τους αρμόδιους φορείς που σχετίζονται με την πολιτική προστασίας και ασφάλειας. Επιπλέον είναι υπεύθυνος για την πληροφόρηση, ενημέρωση, τεκμηρίωση τόσο των αρμόδιων φορέων όσο και των πολιτών για του κινδύνους, τις απειλές και τις πολιτικές που σχετίζονται με την προστασία και ασφάλεια.

Είναι αρμόδιος για την εκπόνηση και διαχείριση εξειδικευμένων δράσεων, μελετών, ερευνών και προγραμμάτων στον τομέα της πολιτικής προστασίας και ασφάλειας για πλημμυρικά φαινόμενα, βιομηχανικούς κινδύνους – ατυχήματα, πυρκαγιές, για την σεισμικότητα της περιοχής αρμοδιότητάς του.

Μεριμνά ώστε όλα τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια των δήμων της αρμοδιότητάς του να περιλαμβάνουν ή να συμπληρωθούν με τις απαραίτητες πολιτικές και μέτρα πολιτικής προστασίας και ασφάλειας.

2. Πολιτικές και Μέτρα για την ασφάλεια και προστασία από σεισμούς

2.1 Προτείνεται μια σειρά εξειδικευμένων μελετών που θα ποσοτικοποιούν την σεισμική και γεωλογική επικινδυνότητα της ευρύτερης περιοχής της Κεντρικής Μακεδονίας και ιδιαίτερα των περιοχών πολεοδομικής επέκτασης και σχεδιασμού μεγάλων τεχνικών έργων με γεωλογικές και μικροζωνικές μελέτες στο πλαίσιο ενός πολεοδομικού σχεδιασμού, ώστε να διασφαλίζουν το δομημένο περιβάλλον από φυσικούς κινδύνους (σεισμούς, πλημμύρες, καθιζήσεις, ρευστοποιήσεις εδαφών κλπ.) και να προστατεύουν τις κατασκευές.

55

1. Χάρτες σεισμικής επικινδυνότητας

1α. ΧΑΡΤΗΣ ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑΣ ( κατανομής επικέντρων και μεγεθών σεισμών)

1β ΧΑΡΤΗΣ ΕΝΕΡΓΩΝ ΡΗΓΜΑΤΩΝ (ιχνών ενεργών και πιθανά ενεργών, προβολής επιπέδων ρηγμάτων, εκτίμηση σεισμικής δυναμικότητας).

1γ. ΧΑΡΤΗΣ ΣΕΙΣΜΟΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΖΩΝΩΝ

1δ. ΧΑΡΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΣΤΟ ΣΕΙΣΜΙΚΟ ΚΡΑΔΑΣΜΟ ( σε όρους εδαφικής κίνησης-σεισμ. Επιτάχυνση και Ταχύτητα)

1ε. ΧΑΡΤΗΣ ΡΕΥΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΔΑΦΩΝ (χαρακτηρισμός εδαφών θεμελίωσης και πιθανότητες ρευστοποίησης σε σεισμικό κραδασμό)

2. Χάρτες γεωλογικής επικινδυνότητας

2α ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ( ανάγλυφου, πρανών, κλίσεων κτλ)

2β ΥΠΕΔΑΦΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ (υδροφόρου ορίζοντα, καρστικών δομών κ.α)

2γ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟ-ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

2ε ΧΑΡΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΑΣΤΟΧΙΩΝ- ΕΔΑΦΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

2.2 Για την εκπόνηση αυτών των χαρτών απαιτούνται ειδικές γεωλογικές, εδαφοτεχνικές, γεωφυσικές (ηλεκτρικής τομογραφίας, σεισμικής διασκόπησης) και σεισμολογικές μελέτες, καθώς και αβαθείς γεωτρήσεις (για στρωματογραφία, εδαφομηχανικών ιδιοτήτων των εδαφών κτλ), τόσο σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και τις προδιαγραφές τεχνικών έργων, όσο κυρίως με τη σύγχρονη διεθνή εμπειρία (Γεωλ. Υπηρ. ΗΠΑ, Πολιτείας της Καλιφόρνια, Ν. Ζηλανδία, Ιαπωνία.

3. Πλημμυρικά φαινόμενα

3.1 Οι πολιτικές για την αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων συνίστανται στα εξής:

Οι πολιτικές για την αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων εστιάζουν στην πρόληψη και δεν περιορίζονται σε πολιτικές ετοιμότητας και έκτακτης αντίδρασης. Ιδιαίτερα, εφόσον τίθεται ως στόχος η βιώσιμη ανάπτυξη είναι απαραίτητη προϋπόθεση η πρόληψη των κινδύνων.

O σχεδιασμός για την πρόληψη και αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων πρέπει να εντάσσεται σε μια συνολικότερη διαδικασία διακυβέρνησης των κινδύνων με βασική παράμετρο την διαβούλευση και την οριζόντια συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς.

Oι αποφάσεις για τις μελλοντικές χρήσεις γης όπως η ανέγερση κατασκευών, κτιρίων και υποδομών οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους κίνδυνους που συνδέονται με πλημμυρικά φαινόμενα. Ο χωρικός σχεδιασμός έχει βαρύνουσα σημασία στον τομέα της πρόληψης που στοχεύει στην εκ των προτέρων μείωση των βλαβών απωλειών για τον πληθυσμό, τις περιουσίες και τους πόρους. O στόχος της πρόληψης αποβλέπει στη μείωση της τρωτότητας ή του δυναμικού της φυσικής επικινδυνότητας. Αναφέρεται σε ενέργειες με μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα.

56

3.2 Προτεινόμενα μέτρα αντιμετώπισης και πρόληψης πλημμυρικών φαινομένων

Η οριστική διευθέτηση της κοίτης του Ποταμού Γαλλικού από το δέλτα στην περιοχή του Καλοχωρίου μέχρι την περιοχή Κολχίδος - Κιλκίς.

Κατασκευή φραγμάτων αποταμίευσης νερού στους χειμάρρους Αγιάχ (Ηλιόλουστου) και Σελιμλή Ποντοηρακλείας Κιλκίς για τη συγκέντρωση 15 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως, και την πρόληψη πλημμυρών στις αποξηραμένες λίμνες Αρτζάν και Αματόβου.

Κατασκευή φραγμάτων αποταμίευσης νερού στο χείμαρρο Γοργόπη στη δεξιά όχθη του Αξιού, κοντά στη Γουμένισσα για τη συγκέντρωση 10 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως.

Κατασκευή φραγμάτων αποταμίευσης νερού στους χειμαρρώδεις ποταμούς Ολύνθιο και Χαβρία της Χαλκιδικής για αντιμετώπιση πλημμυρικών εξάρσεων και συγκέντρωση 15 περίπου εκατομμυρίων κυβικών μέτρων νερού ετησίως.

Πραγματοποίηση των αναγκαίων αντιπλημμυρικών τεχνικών έργων στα ρέματα των οικισμών Σήμαντρα, Πορταριά, Άγ. Παντελεήμονας στο δήμο Ν. Μουδανιων.

Οριοθέτηση και διευθέτηση της κοίτης των ρεμάτων στο δήμο Σταγείρων Ακάνθου, καθώς είναι υπαρκτός ο κίνδυνος πλημμύρας.

Πραγματοποίηση των αναγκαίων αντιπλημμυρικών τεχνικών έργων στα ρέματα του δήμου Παναγίας, (ρέματα Πετρένιας και Ρεματάκι) καθώς και στην περιοχή του Δεβελικίου και στα όρια του οικισμού Αγ. Ιωάννης Πρόδρομος (ρέμα Βαθύλακκος).

4. Βιομηχανικά ατυχήματα

4.1 Η πολιτική προστασίας και ασφάλειας για βιομηχανικά ατυχήματα βασίζεται στις παρακάτω πολιτικές:

Ο ΟΡΘΕ έχει ως στόχο τη συνεργασία και συντονισμένη δράση όλων των εμπλεκόμενων φορέων σε κάθε επίπεδο διοίκησης ελέγχου και συντονισμού επιχειρήσεων και σε κάθε στάδιο επιχειρήσεων. Οι εμπλεκόμενοι φορείς ενεργοποιούνται σε κάθε Φάση του Συστήματος Κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας (συνήθης ετοιμότητα, αυξημένη ετοιμότητα, άμεση κινητοποίηση-επέμβαση, αποκατάσταση). Ο έλεγχος και η καταστολή του ατυχήματος γίνεται από τις υπηρεσίες-φορείς που αποτελούν τα Νομαρχιακά & Περιφερειακά Όργανα Πολιτικής Προστασίας ανάλογα με το επίπεδο κλιμάκωσης. Οι επιμέρους δράσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο αρμοδιοτήτων του κάθε φορέα - υπηρεσία προσδιορίζονται σε σχετικά μνημόνια ενεργειών τα οποία αποτελούν μέρος των ΣΑΤΑΜΕ των Περιφερειών και των Ν.Α.

Ο ΟΡΘΕ αποτελεί τη βάση αναφοράς και το πλαίσιο για το συντονισμό και την εναρμόνιση των παραπάνω επιμέρους πολιτικών του κράτους, των δημόσιων οργανισμών και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτης και δεύτερης βαθμίδας που έχουν σχέση με τη διαχείριση των βιομηχανικών ατυχημάτων.

57

Ο ΟΡΘΕ μέριμνα με σειρά μέτρων ώστε να προληφθούν τα βιομηχανικά και τεχνολογικά ατυχήματα και ταυτοχρόνως ακόμα και εάν εκδηλωθούν να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις τους στο φυσικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον.

Η χωροθέτηση νέων εγκαταστάσεων ΣΕΒΕΖΟ καθώς και μετεγκατάσταση ήδη υπαρχόντων εκτός αστικών περιοχών σε περιοχές με ειδικές απαιτήσεις χωροθέτησης

4.2 Προτεινόμενα μέτρα αντιμετώπισης και πρόληψης βιομηχανικών και τεχνολογικών ατυχημάτων

Συνεργασία του ΟΡΘΕ με όλους τους αρμόδιους φορείς που σχετίζονται με την πρόληψη και καταστολή των τεχνολογικών και βιομηχανικών ατυχημάτων και παροχή οδηγιών προς τις Περιφέρειες και τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις για την κατάρτιση των επιμέρους σχεδίων.

Εκπόνηση από τον ΟΡΘΕ μελετών, ερευνών και προγραμμάτων που αφορούν βιομηχανικά και τεχνολογικά ατυχήματα για το σύνολο της νέας περιοχής αρμοδιότητας.

Έλεγχος και εποπτεία για την κατάρτιση ΣΑΤΑΜΕ των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων που αφορούν την νέα περιοχή αρμοδιότητας του Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης. Τα ΣΑΤΑΜΕ των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων καταρτίζονται τόσο για τις εγκαταστάσεις στις οποίες υπάρχουν επικίνδυνες ουσίες σε ποσότητες ίσες ή ανώτερες από τις αναφερόμενες στο Παράρτημα Ι (μέρη 1 και 2, στήλη 2) του άρθρου 20 της ΚΥΑ 12044/613/2007 (εγκαταστάσεις κάτω ορίου) όσο και για αυτές στις οποίες οι ποσότητες των επικίνδυνων ουσιών είναι ίσες ή ανώτερες από τις αναφερόμενες στο Παράρτημα Ι (μέρη 1 και 2, στήλη 3) του άρθρου 20 (εγκαταστάσεις άνω ορίου) της προαναφερόμενης ΚΥΑ.

Μέριμνα για την αναβάθμιση της δράσης και της ευθύνης των δήμων. Εποπτεία και έλεγχος για την εκπόνηση εξειδικευμένων μελετών σε επίπεδο δημοτικής αυτοδιοίκησης καθώς και για την πρόβλεψη από τους δήμους για χώρους καταφυγής συγκέντρωσης και καταυλισμού του πληθυσμού σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

4.3 Έλεγχος και εποπτεία για τη σύνταξη μνημονίων ενεργειών ή Σχεδίων Δράσης που αφορούν τα εξής:

Σχέδια επέμβασης σε εγκαταστάσεις με επικίνδυνες ουσίες των Τοπικών Πυροσβεστικών Υπηρεσιών που καταρτίζονται σύμφωνα με τις Εγκυκλίους Διαταγές ΑΠΣ περί εφαρμογής της Οδηγίας ΣΕΒΕΖΟ, περί σχεδίων επέμβασης και ασκήσεων ετοιμότητας σε κτιριακές εγκαταστάσεις και τεχνικά έργα εν γένει που παρουσιάζουν μεγάλη επικινδυνότητα (Προσθήκη Θ3, Παράρτημα Θ).

Μνημόνια Αστυνομικών Διευθύνσεων ή Δ/νσεων Αστυνομίας κατόπιν οδηγιών του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας.

58

Σχέδια δειγματοληψιών και περιβαλλοντικών & υγειονομικών ελέγχων που καταρτίζονται από τις υπηρεσίες των ΝΑ και των Περιφερειών.

Τοπικά Λιμενικά Σχέδια Αντιμετώπισης της Ρύπανσης της θάλασσας και των ακτών που συντάσσονται από τα Τοπικά Λιμεναρχεία.

Μνημόνια Τοπικών Λιμενικών Αρχών για την παροχή υποστηρικτικών δράσεων.

Διαδικασίες ενεργοποίησης των φορέων διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων που καταρτίζονται από τις Δ/νσεις ΠΕΧΩ των Περιφερειών.

Σχέδια δράσεων προστασίας πολιτών εξειδικευμένα με βάση τις πληροφορίες που παρέχονται στις Μελέτες Ασφαλείας και τις Κοινοποιήσεις των εγκαταστάσεων.

Μνημόνια των Περιφερειακών Υπηρεσιών του ΥΠ.ΠΟ. (Εφορίες Βυζαντινών και Προϊστορικών-Κλασσικών Αρχαιοτήτων (Ε.Β.Α.-Ε.Π.Κ.Α.).

5. Πυρκαγιές

5.1 Οι πολιτικές για τις πυρκαγιές συνίστανται στ εξής:

α) η διαχείριση των δασικών πυρκαγιών, τόσο στο στάδιο της πρόληψης (ελαχιστοποίηση του κινδύνου έναρξης πυρκαγιάς, διαχείριση της καύσιμης ύλης, έγκαιρη αναγγελία) όσο και στο στάδιο της καταστολής καθώς επίσης και της αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος μετά την πυρκαγιά, βασίζεται σ’ ένα συνεκτικό πλαίσιο αρμοδιοτήτων, τόσο σε εθνικό επίπεδο (Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, Πυροσβεστικό Σώμα, Σώματα Ασφαλείας κλπ), όσο και σε Περιφερειακό, Νομαρχιακό και Τοπικό επίπεδο (Δασική Υπηρεσία, Υπηρεσίες των ΟΤΑ Α’ και Β’ Βαθμού, φορείς εθελοντών, κ.λπ.).

β) το Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης αποτελεί τη βάση αναφοράς και το πλαίσιο για το συντονισμό και την εναρμόνιση των επιμέρους πολιτικών και προγραμμάτων του κράτους, των δημόσιων οργανισμών και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτης και δεύτερης βαθμίδας που έχουν σχέση με τη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών.

γ) για την επίτευξη των στόχων και κατευθύνσεων του ιδίου του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η κατά το δυνατό ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων και ζημιών από δασικές πυρκαγιές στο φυσικό περιβάλλον, στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό.

5.2 Μέτρα για τις πυρκαγιές:

Η εκπόνηση και περιοδική αναθεώρηση Ειδικών Σχεδίων Αντιπυρικής Προστασίας περιμετρικά σημαντικών οικιστικών περιοχών, αρχαιολογικών χώρων, σημαντικών προστατευόμενων περιοχών, κ.λπ., καθώς και η πρόταση ενσωμάτωσής τους στα αντίστοιχα σχέδια αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών σε Νομαρχιακό ή/και τοπικό επίπεδο. Στα πλαίσια αυτά είναι αναγκαία η διάκριση και η χαρτογράφηση των περιοχών μίξης δασών-οικισμών. Οι ζώνες αυτές χαρακτηρίζονται από μεγάλο βαθμό ευαισθησίας τόσο απέναντι σε δασικές πυρκαγιές όσο και σε οικολογικές διαταραχές. Ο

59

συνδυασμός πολλαπλών ανθρωπογενών αιτιών ανάφλεξης και η μίξη εύφλεκτης δασικής βλάστησης με ανθρώπινες εγκαταστάσεις έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός επικίνδυνου πυρικού περιβάλλοντος, στο οποίο απειλούνται με άμεσο τρόπο ανθρώπινες ζωές και περιουσίες. Παράλληλα, σε τέτοιες περιοχές παρατηρούνται αρνητικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα. Η σύγκρουση μεταξύ ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και περιβάλλοντος που παρατηρείται στις ζώνες αυτές αναμένεται να γίνει ακόμη πιο έντονη στο μέλλον με την επέκταση της οικιστικής ανάπτυξης

Η συμβολή στην έρευνα για την αποτύπωση και χαρτογράφηση των τύπων δασικής καύσιμης ύλης και την παρακολούθηση της συγκέντρωσης του φορτίου των καυσίμων σε τοπικό επίπεδο, η οποία αποτελεί προτεραιότητα και προϋπόθεση της ορθολογικής και αποτελεσματικής αντιμετώπισης του προβλήματος. Το έργο επικεντρώνεται στην τυποποίηση των δασικών καυσίμων με τη δημιουργία γενικών αντιπροσωπευτικών μοντέλων καύσιμης ύλης, αλλά και στην προσπάθεια ανάπτυξης μιας αποτελεσματικής και πρακτικής μεθοδολογίας για τη εύκολη δημιουργία ειδικών τοπικών μοντέλων καύσιμης ύλης μέσω μιας δικτυακής εφαρμογής, η οποία σε μορφή λογισμικού θα δίνει τη δυνατότητα να διευκολύνεται και να αυτοματοποιείται η διαδικασία μοντελοποίησης των καυσίμων.

Η συμβολή στη διαχείριση της δασικής καύσιμης ύλης, με προγράμματα μείωσης και ελέγχου της συσσώρευσης βιομάζας, τα οποία θα πρέπει να προωθηθούν άμεσα σε συνεργασία της Δασικής Υπηρεσίας με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και τους ΟΤΑ. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνεται και η ανάπτυξη ενός Συστήματος Υποστήριξης της Λήψης Αποφάσεων για τη διαχείριση της καύσιμης ύλης, με στόχο τη μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς, την καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ασφάλειας των πολιτών. Η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του έργου αφορά όλους τους φορείς που εμπλέκονται στη διαχείριση των δασών, την εκπόνηση των αντιπυρικών σχεδίων και τη δασοπυρόσβεση

Η ενίσχυση και η προώθηση της ιδέας και της συμβολής του εθελοντισμού στην πρόληψη και προστασία των δασών από τις πυρκαγιές.

Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της Ελληνικής κοινωνίας για ουσιαστική ενεργοποίησή της στην κατεύθυνση ανάληψης της ατομικής ευθύνης του καθενός πολίτη αυτής της χώρας, όπως συμβαίνει στις περισσότερες από τις χώρες της ΕΕ.

Η εκπόνηση και δημοσιοποίηση διαχείρισης και ασφαλούς μετακίνησης του πληθυσμού σε περιοχές υψηλού κινδύνου (π.χ. Κασσάνδρα) και σε περιπτώσεις μεγάλων πυρκαγιών (κρίσεων).

Η δημιουργία προτύπου για την αποτίμηση με ποσοτικούς και γεωγραφικούς όρους των επιπτώσεων (damages) των πυρκαγιών σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.

60

Κεφάλαιο ΣΤ’ : Περιβαλλοντικές πολιτικές

Άρθρο 24. Πλαίσιο περιβαλλοντικής πολιτικής, Στόχοι

1. Το πλαίσιο της περιβαλλοντικής πολιτικής στηρίζεται ισότιμα στους τρεις βασικούς πυλώνες της βιώσιμης ανάπτυξης: οικονομία – κοινωνία – περιβάλλον.

Για την οικονομία: Ενίσχυση, ανανέωση και αναδιάρθρωση του παραγωγικού και επιχειρηματικού δυναμικού για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και τη σύγκλισή της με αυτήν των άλλων χωρών της Ε.Ε.

Για την κοινωνία: Ανάδειξη και ενσωμάτωση των κοινωνικών κριτηρίων στην αναπτυξιακή διαδικασία, με προτεραιότητα στην επίτευξη των στόχων της κοινωνικής αλληλεγγύης, συνοχής και δικαιοσύνης.

Για το περιβάλλον: Ανάδειξη και ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών κριτηρίων στην αναπτυξιακή διαδικασία.

2. Στόχοι

• Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης και των αρχών της αειφορίας στο σύνολο των πολιτικών και κυρίως στις παραδοσιακά «αναπτυξιακές» πολιτικές (μεταφορές, βιομηχανία, ενέργεια, γεωργία, αστική ανάπτυξη, τουρισμός), ώστε αυτές να καταστούν εγγενώς βιώσιμες καθώς και στον αναπτυξιακό και χωροταξικό σχεδιασμό της περιοχής της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης

• Ολοκληρωμένος αναπτυξιακός και περιβαλλοντικός σχεδιασμός στις ΠΠ και εφαρμογή ολοκληρωμένων διατομεακών παρεμβάσεων

• Θεώρηση της προστασίας και διαφύλαξης του φυσικού περιβάλλοντος ως αναντικατάστατου οικολογικού και κοινωνικού - οικονομικού «αποθέματος» και ως αναπτυξιακού πλεονεκτήματος.

• Προώθηση της αστικής αειφορίας για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την κοινωνική ευημερία των πολιτών, παρέχοντας τις προϋποθέσεις κατά τις οποίες το επίπεδο ρύπανσης δεν θα επιφέρει επιβλαβείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

• Προστασία και αποκατάσταση της δομής και λειτουργίας των φυσικών συστημάτων, και ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας.

• Προστασία, ανάδειξη και αειφορική διαχείριση της γεωργικής γης, των δασών, των ορεινών όγκων, των υγροτόπων, των ρεμάτων, των ακτών, των γεωμορφολογικών σχηματισμών και των άλλων στοιχείων του περιβάλλοντος ως πολύτιμων και αναντικατάστατων φυσικών πόρων.

• Διαφύλαξη των εδαφικών πόρων της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης ως πεπερασμένου και αναντικατάστατου πόρου, ανάσχεση της περαιτέρω υποβάθμισής τους και αποκατάσταση των υποβαθμισμένων εδαφών.

61

• Προστασία, διατήρηση και αειφορική χρήση των φυσικών πόρων και διασφάλιση της καλής ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης διατήρησης των φυσικών αποθεμάτων.

• Χωροταξικός σχεδιασμός για την ανάπτυξη και χωροθέτηση των δραστηριοτήτων με βάση τη φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων ιδιαίτερα στον παράκτιο χώρο

• Δημιουργία προϋποθέσεων και υποδομής για τη μακροπρόθεσμη δραστική μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.

• Βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και του ακουστικού περιβάλλοντος.

• Προώθηση δράσεων μείωσης της παραγωγής αποβλήτων (ποσοτική μείωση) και της περιεκτικότητάς τους σε επικίνδυνες ουσίες (ποιοτική βελτίωση) καθώς και της αξιοποίησής τους.

• Προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών, καθώς και του περιβάλλοντος, από φυσικές καταστροφές ή τεχνολογικά ατυχήματα.

• Προώθηση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για την προστασία του περιβάλλοντος (φυσικού, αστικού, δομημένου) και την Αειφορική Ανάπτυξη για την αλλαγή των αντιλήψεων και συμπεριφορών.

• Προαγωγή των περιβαλλοντικών τεχνολογιών και συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης

• Προώθηση των φιλικών στο περιβάλλον πρακτικών στον πρωτογενή τομέα.

• Κάλυψη της πληθυσμιακής και οικονομικής ανάπτυξης μέσα στην ήδη θεσμοθετημένη αστική γη, και αποφυγή της κατάληψης εξωαστικού χώρου (αρχή της «συμπαγούς πόλης»).

• Πρόληψη και μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος και προώθηση αειφόρων προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής, ώστε να αποσυνδεθεί η οικονομική μεγέθυνση από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Άρθρο 25. Κατευθύνσεις – Μέτρα για την υλοποίηση των στόχων

1. Οι κατευθύνσεις και τα μέτρα ομαδοποιούνται στις ακόλουθες θεματικές ενότητες που αντιστοιχούν στους κύριους τομείς περιβαλλοντικής πολιτικής όπου εντάσσονται τα περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής εφαρμογής του ΡΣΘ και ΠΠΠ.

α) Κλιματική αλλαγή

β) Προστασία της ατμόσφαιρας και αντιμετώπιση του θορύβου

γ) Προστασία της βιοποικιλότητας

δ) Ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιας ζώνης

ε) Προστασία και διατήρηση των υδατικών πόρων

62

στ) Προστασία των εδαφικών πόρων

ζ) Αστικό και περιαστικό πράσινο

Άρθρο 26. Κλιματική Αλλαγή

1. Γενικός στόχος

1.1 Η μείωση των εκπομπών στην περιοχή του νέου ΡΣΘ και ΠΠΠ μέσω του έγκαιρου σχεδιασμού στους τομείς της βιομηχανίας, ενέργειας, μεταφορών, του οικιακού και τριτογενούς τομέα, της γεωργίας και των αποβλήτων, η οποία θα συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της χώρας

Κατευθύνσεις

− Υιοθέτηση πολιτικών για την εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων πρακτικών και τεχνολογιών

− Ανάληψη δράσεων για την προσαρμογή στις επερχόμενες αλλαγές

− Μέγιστη διείσδυση των ΑΠΕ με κατάλληλη διαδικασία που θα διασφαλίζει τη βέλτιστη χωροθέτηση με την εφαρμογή κριτηρίων διασφάλισης στοιχείων της βιοποικιλότητας και την κατάλληλη περιβαλλοντική αδειοδότηση

− Παροχή κινήτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του οικιακού τομέα

− Προστασία της βιοποικιλότητας

− Ενεργειακή απόδοση του τομέα των μεταφορών

− Προώθηση της καινοτομίας στον τομέα των ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογιών

2. Μέτρα

2.1 Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή (τοπικό επίπεδο και συνεπώς και σε εθνικό επίπεδο) σχετίζεται με την εφαρμογή δέσμης μέτρων για τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου στον τομέα της ενέργειας (μείωση της ζήτησης ηλεκτροπαραγωγής, εξοικονόμηση ενέργειας, προώθηση των ΑΠΕ), στον τομέα των μεταφορών («καθαρά λεωφορεία», στροφή στις δημόσιες μεταφορές, περιορισμός του ρυθμού αύξησης κυκλοφορίας αυτοκινήτων, αυτοκίνητα και φορτηγά με καλή ενεργειακή απόδοση), στον τομέα της βιομηχανίας, στον τομέα των κτιρίων (βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, χρήση βιομάζας για τη θέρμανση των κτιρίων), της γεωργίας και των αποβλήτων (αύξηση της ανακύκλωσης, αποδοτική χρήση των υλικών της ανακύκλωσης), τα οποία αναλύονται στο κεφάλαιο 5.1 της μελέτης.

2.2 Στη συνέχεια αναφέρονται τα επιπλέον μέτρα για τον σχεδιασμό της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, την προσαρμογή για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων και την παρακολούθησης της κατάστασης και της αποτελεσματικότητας του συνόλου των προτεινόμενων μέτρων σε όλους τους τομείς.

63

Μελέτη καταγραφής της υφιστάμενης κατάστασης και σχεδιασμός του προγράμματος παρακολούθησης των σχετικών δεικτών

Εγκατάσταση και λειτουργία δικτύου παρακολούθησης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου

Σχέδιο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Στο σχέδιο θα τεθούν οι στόχοι και θα εξειδικευθούν τα μέτρα τα οποία θα συμβάλλουν στην πραγμάτωση του στόχου και στην ανταπόκριση της χώρας στις δεσμεύσεις.

Μέτρα προσαρμογής για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.

Μελέτες του κλίματος στις αστικές περιοχές, ιδιαίτερα της Θεσσαλονίκης με έμφαση στη μελέτη του φαινομένου εμφάνισης της θερμικής αστικής νησίδας. Οι μελέτες θα στηρίζονται στην ολοκληρωμένη προσέγγιση σε πολλαπλές χρονικές και χωρικές κλίμακες και τομείς. Στη χωρική διάσταση, πρέπει να επεκταθεί από τα όρια των πόλεων στα περιβάλλοντα βουνά και τα περιαστικά δάση. Κατά τη χρονική διάσταση, η μελέτη πρέπει να κυμανθεί από το τρέχον παρατηρηθέν χρονικό διάστημα (χρησιμοποιώντας τα διαθέσιμα μετεωρολογικά στοιχεία) ως τις μελλοντικές χρονικές περιόδους χρησιμοποιώντας δεδομένα από διάφορες προβολές της αλλαγής του κλίματος.

Εκτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στη θαλάσσια βιοποικιλότητα με έμφαση στα χωρακατακτητικά ξενικά είδη και διαμόρφωση προγράμματος μέτρων προσαρμογής για την αντιμετώπισή τους.

Εκτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στα δασικά οικοσυστήματα.

Δημιουργία δεομένων αναφοράς (baseline data) και παρακολούθηση των δεικτών κλιματικής αλλαγής στις αστικές, στις τουριστικές περιοχές και στις καλλιέργειες.

Πρόγραμμα δράσεων ανόρθωσης και αποκατάστασης των δασών και των δασικών εκτάσεων και αύξηση των εκτάσεων που καλύπτονται από δάση και δασικές εκτάσεις.

Αύξηση/αναβάθμιση του αστικού και περιαστικού πρασίνου με την επιλογή ειδών που συνεισφέρουν στη βελτίωση της ατμόσφαιρας του αστικού περιβάλλοντος.

Πρόγραμμα ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης των πολιτών και των παραγωγικών φορέων για τις πρακτικές και τις τεχνολογίες για τη μείωση των εκπομπών και των μακροπρόθεσμων ωφελειών.

Προώθηση μέτρων μείωσης των εκπομπών από τη γεωργία και ειδικότερα:

− μείωση του παραγόμενου CH4 από την εντερική ζύμωση των βοοειδών μέσω βελτιώσης του διαιτολογίου και προσθήκες προπιονικών προδρόμων στη διατροφή των ζώων καθώς και για την αξιοποίηση των οργανικών αποβλήτων

64

− μείωση N2O από τα εδάφη με συντήρηση των διασκορπιστών και τη δημιουργία ζωνών χωρίς λιπάσματα

Πρόγραμμα ενημέρωσης – κατάρτισης των γεωργών για την εφαρμογή των πρακτικών μείωσης των εκπομπών από τη γεωργία:

Πρόγραμμα ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης των πολιτών και των κοινωνικών εταίρων

Άρθρο 37. Προστασία της ατμόσφαιρας και αντιμετώπιση του θορύβου

1. Γενικός Στόχος

Η βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού και ακουστικού περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής και η προστασία της υγείας των πολιτών από τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και του θορύβου.

2. Ειδικοί Στόχοι

− η μείωση της έκθεσης σε αιωρούμενα σωματίδια για την προστασία της υγείας του ανθρώπου

− η αποφυγή, πρόληψη και απομάκρυνση των επικίνδυνων ατμοσφαιρικών ρύπων

− η μείωση του αστικού θορύβου

− η βελτίωση της ενημέρωσης των πολιτών μέσω της πρόσβασης σε σχεδόν πραγματικό χρόνο σε στοιχεία ποιότητας αέρα από το δίκτυο παρακολούθησης

3. Μέτρα

Επανακαθορισμός των ποιοτικών κριτηρίων για τις υπερβάσεις ποιότητας αέρα στο σύστημα ενημέρωσης του κοινού σύμφωνα με τα κριτήρια της Οδηγίας 2008/50/ΕΚ

συγκέντρωση των πληροφοριών όσον αφορά την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, ώστε να διευκολυνθεί η καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των οχλήσεων καθώς και η παρακολούθηση των μακροπρόθεσμων τάσεων και βελτιώσεων που προκύπτουν από την εφαρμογή των μέτρων μείωσης των ρύπων

Εκτίμηση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα όσον αφορά το διοξείδιο του θείου, το διοξείδιο του αζώτου και τα οξείδια του αζώτου, τα σωματίδια, το μόλυβδο, το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακα και Κατάταξη των ζωνών και οικισμών βάσει των ορίων των συγκεντρώσεων των ανωτέρω ρύπων

Δημιουργία δικτύου σταθμών μετρήσεων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη νέα περιοχή του ΡΣ, και ανάπτυξη κοινής μεθοδολογίας μετρήσεων για την κάλυψη των μετρήσεων σε μη εκτεθειμένες αγροτικές τοποθεσίες μακριά από σημαντικές πηγές ατμοσφαιρικής ρύπανσης με σκοπό την παροχή τουλάχιστον πληροφοριών σχετικά με τη συνολική συγκέντρωση κατά μάζα και τη χημική

65

ταυτότητα των αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ2,5) σε μέση ετήσια βάση. Το δίκτυο θα πρέπει να ολοκληρωθεί με τρόπο ώστε να είναι δυνατή η εκτίμηση της κατάστασης και βάση της συνεισφοράς του κάθε τομέα (βιομηχανία, κυκλοφορία, θέρμανση).

Εκτίμηση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα ως προς το όζον

Εκπόνηση σχεδίων για την ποιότητα του αέρα. Για τις ζώνες ή οικισμούς όπου τα επίπεδα των ρύπων υπερβαίνουν κάθε οριακή τιμή ή τιμή στόχο, καθώς και κάθε αντίστοιχο περιθώριο ανοχής, εκπόνηση σχεδίων με σκοπό να επιτευχθούν οι αντίστοιχες οριακές τιμές ή οι τιμές στόχοι. Τα σχέδια για την ποιότητα του αέρα θα θεσπίζουν κατάλληλα μέτρα ώστε η περίοδος υπέρβασης να είναι όσο το δυνατόν συντομότερη. Τα σχέδια για την ποιότητα του αέρα μπορούν επιπροσθέτως να περιέχουν ειδικά μέτρα που αποσκοπούν στην προστασία ευαίσθητων ομάδων του πληθυσμού, περιλαμβανομένων των παιδιών.

Σχέδια βραχυπρόθεσμης δράσης για τις ζώνες ή οικισμούς όπου υπάρχει κίνδυνος τα επίπεδα των ρύπων να υπερβαίνουν ένα ή περισσότερα από τα όρια συναγερμού που ορίζονται στο παράρτημα VII της Οδηγίας Πλαίσιο, στα οποία θα αναφέρονται τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν βραχυπρόθεσμα για να μειωθούν οι κίνδυνοι από αυτή την υπέρβαση ή να περιοριστεί η διάρκειά της.

Δημιουργία ενός ηλεκτρονικού συστήματος οργάνωσης, πρόσβασης, διάχυσης και μετεπεξεργασίας της περιβαλλοντικής πληροφορίας, που θα υποστηρίζει τη διαλειτουργικότητα με άλλα συστήματα ηλεκτρονικής διοίκησης και θα επιτρέπει την εποικοδομητική χρήση των πληροφοριών ποιότητας περιβάλλοντος σε δράσεις σχεδιασμού, ανάπτυξης, και διαμόρφωσης πολιτικών

Ετήσιες εκθέσεις για την κατάσταση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος στην περιοχή ευθύνης του ΡΣ, η οποία θα καταγράφει την τρέχουσα κατάσταση, θα συγκρίνει με την κατάσταση που κατέγραψε η προηγούμενη έκθεση, και θα αναφέρεται στην τάση που έχουν οι περιβαλλοντικοί δείκτες (βελτίωσης, στασιμότητας ή επιδείνωσης), ακολουθώντας το πρότυπο αναφοράς του state of environment report του ΕΟΠ.

Μείωση θορύβου δικύκλων διαμέσου του Τεχνικού Ελέγχου Δικύκλων με την έκδοση της Κάρτας Τεχνικού Ελέγχου Δικύκλων (ΚΤΕΔ), καθώς και με ελέγχους πεδίου από ειδικά συνεργεία.

Κατασκευή ηχοπεσμάτων και δενδροφυτεύσεις τριών επιπέδων (φράκτες) κατά μήκος επιλεγμένων οδικών αξόνων μεγάλης κυκλοφορίας, με στόχο τον περιορισμό του θορύβου με έμφαση στις ιδιαίτερα θορυβώδεις περιοχές.

Διοργάνωση εκστρατειών ενημέρωσης των πολιτών

4. Με βάση το γεγονός ότι συνολικά η κυκλοφορία οχημάτων (τα πετρελαιοκίνητα και βενζινοκίνητα οχήματα και η επαναιώρηση της σκόνης δρόμου) έχει το σημαντικότερο ποσοστό συμμετοχής στις συγκεντρώσεις των ατμοσφαιρικών ρύπων στις πόλεις του νέου ΡΣ και ότι επόμενες σημαντικές πηγές είναι οι βιομηχανίες και η

66

θέρμανση, για την αναβάθμιση της ποιότητας της ατμόσφαιρας των πόλεων ισχύουν και τα μέτρα στους τομείς:

των μεταφορών και ειδικότερα στην κυκλοφορία των οχημάτων:.

Καθιέρωση συνεχούς και κλιμακωτού ωραρίου

Απομάκρυνση σκόνης από τους δρόμους της πόλης

Έλεγχος καυσαερίων οχημάτων στο δρόμο και τηλεμέτρηση των εκπομπών οχημάτων

Ωράριο φορτοεκφορτώσεων εκτός ωρών κυκλοφοριακής αιχμής

Προτεραιότητα ΜΜΜ στα μεγάλα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα στο ΠΣΘ: Πλήρες δίκτυο λεωφορειολωρίδων - Προτεραιότητα στις διασταυρώσεις - Τηλεματική - Τραμ – Σιδηροδρομικές συνδέσεις – Θαλάσσια αστική και υπεραστική συγκοινωνία στις παραθαλάσσιες περιοχές

Κατασκευή υπόγειων χώρων στάθμευσης – Συστηματική αστυνόμευση παράνομης στάθμευσης στα αστικά κέντρα

Αστικά λεωφορεία με φυσικό αέριο

Υβριδικά δημόσια οχήματα και Taxi και προώθηση πράσινης οδήγησης

Κατασκευή περιφερειακών και περιμετρικών οδών

Αναβάθμιση και αύξηση του αστικού και περιαστικού πράσινου και των ανοικτών χώρων

Κατασκευή δικτύου ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων

της βιομηχανίας

Άμεση εφαρμογή της ορθολογικής χρήσης και εξοικονόμησης ενέργειας στη βιομηχανία

Προώθηση κατά προτεραιότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της συμπαραγωγής ενέργειας

Χρήση της Βέλτιστης Διαθέσιμης Τεχνολογίας στην παραγωγική διαδικασία και χρήση καυσίμων με χαμηλές εκπομπές

Έλεγχος τήρησης διαδικασίας Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων - Αξιολόγηση ΜΠΕ και συστηματικός έλεγχος τήρησης των περιβαλλοντικών όρων

του οικιακού

Προώθηση της ορθολογικής χρήσης και εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια

Έλεγχος ρύθμισης – συντήρησης καυστήρων κεντρικής θέρμανσης

Προώθηση της χρήσης φυσικού αερίου για θέρμανση

Άρθρο 28. Προστασία της βιοποικιλότητας

67

1. Γενικός στόχος

Η ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας της χώρας με τη διαμόρφωση και εφαρμογή στρατηγικών, σχεδίων δράσης και διαχειριστικών παρεμβάσεων

2. Ειδικοί στόχοι

− Προστασία των σημαντικών ειδών χλωρίδας και πανίδας

− Προστασία, αειφορική διαχείριση και ανάπτυξη των δασών και δασικών εκτάσεων της περιοχής του νέου ΡΣ

− Προστασία και αειφορική διαχείριση των υγροτοπικών, παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων

− Αειφορική διαχείριση των αγροτικών οικοσυστημάτων

− Προώθηση αειφορικής άσκησης της γεωργικής και αλιευτικής δραστηριότητας

− Προστασία γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας

− Αποτελεσματική προστασία και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και τοπίων

− Ενσωμάτωση της συνιστώσας της διατήρησης της βιοποικιλότητας στη διαμόρφωση των χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων, στο σχεδιασμό των επιχειρησιακών και αναπτυξιακών προγραμμάτων, στη διαδικασία εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων έργων, σχεδίων και προγραμμάτων και στην τομέα του τουρισμού

− Δημιουργία του γνωστικού υποβάθρου για τη βιοποικιλότητα της περιοχής του νέου ΡΣ και εργαλείων συγκέντρωσης και διάχυσης της πληροφορίας

− Συντονισμός μεταξύ των πολυάριθμων φορέων που εμπλέκονται άμεσα και έμμεσα στα θέματα προστασίας και διαχείρισης για όλα τα επίπεδα της βιοποικιλότητας.

3. Για την προστασία και ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας πέραν των αναφερόμενων παρακάτω μέτρων θα λειτουργήσουν συνεργατικά τα μέτρα για τη διατήρηση και αειφορική χρήση των εδαφικών και υδατικών πόρων, τα μέτρα για την Παράκτια ζώνη καθώς και τα μέτρα για την επίτευξη των στόχων των λοιπών θεματικών ενοτήτων των περιβαλλοντικών πολιτικών:

4. Μέτρα

Είδη

Καταγραφή και παρακολούθηση των σημαντικών ειδών χλωρίδας και πανίδας της περιοχής του ΡΣ και δημιουργία Βάσης δεομένων με τη συγκέντρωση της υφιστάμενης πληροφορίας και την καταχώρηση των δεδομένων από τις νέες μελέτες

Απογραφή των γενετικών πόρων (φυλές αγροτικών ζώων, ενδημικές ποικιλίες φυτών, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά)

68

Προστατευόμενες περιοχές

Ολοκλήρωση της θεσμοθέτησης των περιοχών Natura 2000 που δεν έχουν χαρακτηρισθεί ως προστατευόμενες βάσει της κείμενης εθνικής νομοθεσίας και του συστήματος διοίκησης-διαχείρισης αυτών βάση νέων προσεγγίσεων και διασφάλιση της αποτελεσματικής διαχείρισής τους (Θαλάσσιοι Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ): Ακρωτήριο Ελιά-Ακρωτήριο Κάστρο-Εκβολή Ραγούλα, Παλιούρι-Ακρωτήρι, Πλατανίτσι-Συκιά: Ακρ. Ρήγας-Ακρ. Άδολο, Ακρωτήριο Πύργος-Όρμος Κύψας-Μάλαμο, Παράκτιοι ΤΚΣ-ΖΕΠ: Λιμνοθάλασσα Αγγελοχωρίου, Λιμνοθάλασσα Επανωμής και θαλάσσια παράκτια ζώνη, Λιμνοθάλασσα Αγ. Μάμα, Υγροτοπικοί ΤΚΣ-ΖΕΠ: Λίμνη Πικρολίμνη, Λίμνη Δοϊράνη και Υδροχαρές δάσος Μουριών, Δασικοί-ορεινοί ΤΚΣ: Όρη Χολομώντα, Στρατωνικό, Ίταμος-Σιθωνία).

Εκπόνηση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις ανωτέρω περιοχές για τις οποίες δεν έχουν εκπονηθεί και προώθηση της έκδοσης των Προεδρικών διαταγμάτων του χαρακτηρισμού, των όρων και περιορισμών και του συστήματος διαχείρισης αυτών.

Σχεδιασμός προγράμματος έργων αποκατάστασης των φυσικών οικοτόπων και των ενδιαιτημάτων σημαντικών ειδών πανίδας για τις περιοχές που δεν έχουν θεσμοθετηθεί. Ειδικότερα, σχεδιασμός έργων αποκατάστασης της λίμνης Δοϊράνης και της λίμνης Πικρολίμνης, των λιμνοθαλασσών Επανωμής, Αγγελοχωρίου και Αγίου Μάμα και των υγροτόπων Νέας Φώκαιας.

Ολοκλήρωση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού και της εφαρμογής των διατομεακών μέτρων αποκατάστασης της λίμνης Κορώνειας σε επίπεδο λεκάνης απορροής.

Συντονισμός των εμπλεκομένων φορέων και υπηρεσιών στα θέματα σχεδιασμού της διαχείρισης, των αναπτυξιακών προγραμμάτων και του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού στις προστατευόμενες περιοχές και δικτύωση των προστατευόμενων περιοχών της περιοχής του νέου ΡΣ.

Βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών μέσω της εκπόνησης και υλοποίησης ολοκληρωμένων αναπτυξιακών προγραμμάτων με τη συμμετοχή των εμπλεκομένων φορέων και παραγωγικών ομάδων. Τα προγράμματα αφορούν διατομεακή προσέγγιση (της ανάπτυξη οικοτουρισμού, αγροπεριβαλλοντικά προγράμματα, νέες τεχνολογίες, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κ.ά.).

Εξειδικευμένα προγράμματα ενημέρωσης των κοινωνικών παραγωγικών ομάδων, των φορέων και των τοπικών κοινωνιών για το σύνολο των προστατευόμενων περιοχών στα οποία θα παρουσιάζεται το σύνολο των περιβαλλοντικών πολιτικών και μέτρων για την αειφόρο ανάπτυξη.

Επανεξέταση των Τοπίων Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλους της περιοχής του νέου ΡΣ και του καθεστώτος προστασίας των (μη συμπεριλαμβανομένου του περιαστικού Δάσους Θεσσαλονίκης) και σχεδιασμός των μελετών για την προστασία τους βάσει των διαδικασιών του Ν. 1650/86.

Ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών τήρησης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Σύνταξη κατευθυντήριων γραμμών για τη διατομεακή προσέγγιση της διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών.

69

Δασικά οικοσυστήματα

Σύνταξη, έγκριση και κύρωση δασικών χαρτών στα όρια των ΟΤΑ που υπάγονται οι δασικές εκτάσεις και σύνταξη δασολογίου. Η κατάρτιση και κύρωση δασικών χαρτών και η σύνταξη του δασολογίου αποτελούν απαραίτητο έργο υποδομής και πρώτη προτεραιότητα για την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων

Σύνταξη ολοκληρωμένων μελετών διαχείρισης και βελτίωσης των βοσκοτόπων

Στις διαχειριζόμενες δασικές εκτάσεις:

− Σύνταξη σχεδίων και επικαιροποίηση υφιστάμενων σχεδίων και εφαρμογή μέτρων αειφορικής διαχείρισης και ανόρθωσης δασών με τρόπο ώστε να ενσωματώνεται η ανάγκη διατήρησης της βιοποικιλότητας

− Για τις δασικές περιοχές, μέρος των οποίων είναι προστατευόμενες, εκπόνηση ειδικών σχεδίων διαχείρισης στο πνεύμα των σχεδίων διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών

− Ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού και υποδομών αναψυχής

Για τα μη διαχειριζόμενα δάση και δασικές εκτάσεις

− Ένταξη των μη διαχειριζόμενων δασών και δασικών εκτάσεων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας σε καθεστώς διαχείρισης και εκπόνηση ειδικών διαχειριστικών μελετών

− Καθορισμός ζωνών άσκησης δραστηριοτήτων (βόσκηση, υλοτομία, θήρα)

− Προώθηση ενεργειών και μικρών έργων ορεινής υδρονομίας για την εξοικονόμηση νερού και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας

Παρακολούθηση δασικής βιοποικιλότητας με την ανάπτυξη πληροφοριακής υποδομής περιλαμβανομένης της παρακολούθησης της κατάτμησης των δασών και των επιπτώσεων της μεταβολής της έκτασης των δασών στη βιοποικιλότητα

Προώθηση της ενεργού διαχείρισης των καταφυγίων άγριας ζωής και εκπόνηση σχεδία διαχειριστικών παρεμβάσεων ανόρθωσης των ενδιαιτημάτων της άγριας πανίδας

Σχεδιασμός και λειτουργία συστημάτων πρόληψης πυρκαγιών και σχεδίων αποκατάστασης στην περίπτωση των καμένων εκτάσεων

Τα μέτρα για τα περιαστικό δάσος Θεσσαλονίκης και των περιαστικών δασών της περιοχής του νέου ΡΣ αναλύονται στην ενότητα Αστικό και περιαστικό πράσινο

Υγροτοπικά οικοσυστήματα

Απογραφή, οριοθέτηση, εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης και ανάδειξη των υγροτόπων της νέας περιοχής ευθύνης του ΡΣ και ΠΠΠ (μη συμπεριλαμβανομένων αυτών που εντάσσονται στις προστατευόμενες περιοχές Natura 2000).

70

Σχεδιασμός αποκατάστασης των υποβαθμισμένων υγροτόπων, βάσει των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης της οικολογικής τους κατάστασης.

Συμπλήρωση των έργων αποκατάστασης της λίμνης Μαυρούδας, σχεδιασμός της διαχείρισης και της παρακολούθησης της επίτευξης των στόχων αποκατάστασης.

Σχέδιο αποκατάστασης της τ. λίμνης Λάντζας.

Θαλάσσια– παράκτια οικοσυστήματα

Σύνταξη της θαλάσσιας στρατηγικής για τη θαλάσσια περιοχή ευθύνης του ΡΣ και σχεδίου δράσης για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Σχεδιασμός και εφαρμογή προγράμματος έγκαιρης προειδοποίησης για την πρόληψη εκτεταμένων περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης και συντονισμός των αρμοδίων υπηρεσιών και φορέων.

Σχεδιασμός και εφαρμογή προγράμματος παρακολούθησης της ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος με τη χρήση σύγχρονων μεθόδων και τεχνολογιών (τηλεπισκόπηση, δίκτυο τηλεμετρικών σταθμών, κ.λπ.).

Χαρτογράφηση και εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης των σημαντικών για τη διατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας λειμώνων της Ποσειδωνίας (Posidonia oceanica) στον Θερμαϊκό Κόλπο και στη θαλάσσια παράκτια ζώνη της Χαλκιδικής και καθορισμός ειδικών μέτρων προστασίας.

Διαμόρφωση πρότασης για τη δημιουργία επιπλέον προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και των αποθεμάτων των αλιευόμενων ειδών.

Καταγραφή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας με έμφαση στην καταγραφή εμφάνισης χωροκατακτητικών ειδών (invasive, alien species) και εκπόνηση σχεδίου δράσης για την αντιμετώπιση τυχόν επιπτώσεων.

Προώθηση του χαρακτηρισμού Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών στις περιοχές άσκησης (Χαλάστρα, Λουδίας, Πιερία, Αγγελοχώρι, Χαλκιδική) βάσει της φέρουσας ικανότητας των θαλάσσιων περιοχών και της ενσωμάτωσης στη διαδικασία της εκτίμησης επιτπώσεων της συνιστώσας της θαλάσσιας βιοποικιλότητας.

Προώθηση της αειφορικής άσκησης της αλιείας και εφαρμογή σχετικών δεικτών παρακολούθησης.

Για τα παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα προσδιορίζονται αναλυτικά επιπλέον μέτρα στη θεματική ενότητα της Παράκτιας ζώνης υπό το πρίσμα της ολοκληρωμένης προσέγγισης και διαχείρισης και της στενής αλληλεπίδρασης του χερσαίου και θαλάσσιου χώρου καθώς και στη θεματική ενότητα προστασίας και αειφορικής χρήσης των υδατικών πόρων.

Αγροτικά οικοσυστήματα

71

Προώθηση πρακτικών παραγωγής φιλικών προς το περιβάλλον και ειδικών δράσεων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και παρακολούθηση των δεικτών αειφορικής άσκησης της γεωργίας

Δημιουργία γεωργικού κτηματολογίου

Δημιουργία βάσης δεδομένων γης υψηλής παραγωγικότητας της νέας περιοχής του ΡΣΘ

Προώθηση γεωργικών πρακτικών για την προστασία της άγριας ζωής.

Πρόγραμμα παρακολούθησης και σχεδιασμού μέτρων για τη διατήρηση των επικονιαστών για την αγροτική βιοποικιλότητα στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας για τη Σύμβαση της βιοποικιλότητας.

Άλλα μέτρα

Σύνταξη οδηγιών αξιολόγησης ΜΠΕ και ΣΜΠΕ, από πλευράς διατήρησης της βιοποικιλότητας

Ενίσχυση του γνωμοδοτικού ρόλου του ΟΡΘΕ στην έκδοση περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων και αξιοποίηση της διαδικασίας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων έργων, σχεδίων και προγραμμάτων για την αποφυγή ή κατά το δυνατόν μείωση των επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα κατά προτεραιότητα: στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του τουρισμού, τον σχεδιασμό ειδικών μορφών τουρισμού (π.χ. γήπεδα γκολφ, χιονοδρομικά κέντρα, μαρίνες), στον σχεδιασμό και στην εξέταση μεγάλων έργων οδοποιίας και στον σχεδιασμό έργων παραγωγής ενέργειας.

Πρόγραμμα ενημέρωσης των πολιτών και των παραγωγικών ομάδων

Άρθρο 29. Ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιας ζώνης (παράκτιου χώρου) (ΟΔΠΖ)

1. Ο παράκτιος χώρος, συνιστά μιαν ιδιαίτερη ενότητα του χώρου του ΡΣΘ που χαρακτηρίζεται από σημαντικό βιολογικό, γεωφυσικό, αισθητικό, πολιτισμικό και οικονομικό πλούτο, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί πολύτιμο φυσικό πόρο και κοινή κληρονομιά, η οποία πρέπει να διασφαλιστεί για τις παρούσες και τις μελλοντικές γενιές στο πλαίσιο των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης. Περιλαμβάνει τον θαλάσσιο και χερσαίο χώρο. Ο σχεδιασμός των παράκτιων περιοχών θα πρέπει να ακολουθεί τη στρατηγική προσέγγιση της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης του Παράκτιου Χώρου της ΕΕ και της χώρας.

2. Γενικός στόχος

Η προστασία των ευαίσθητων παράκτιων οικοσυστημάτων και εν γένει των φυσικών πόρων της παράκτιας ζώνης μέσα από την ανάπτυξη και την εφαρμογή ολοκληρωμένης προσέγγισης και διαχείρισης.

3. Μέτρα και εργαλεία

72

Παρακολούθηση και συντονισμός των αρμόδιων διοικητικών φορέων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, ώστε να εξασφαλιστεί ο βέλτιστος συντονισμός και η συμπληρωματικότητα των εφαρμοζόμενων πολιτικών.

Εκπόνηση μελετών για την εκτίμησης της υφιστάμενης κατάστασης των φυσικών πόρων του παράκτιου χώρου, της φέρουσας φυσικής ικανότητας, των χρήσεων, των δραστηριοτήτων, των πιέσεων, των επιπτώσεων και των τάσεων, βάσει των υφιστάμενων σχεδίων και προτύπων ανάπτυξης.

Εκπόνηση Σχεδίων για την ΟΔΠΖ των παράκτιων περιοχών του νέου ΡΣ και ΠΠΠ, βάσει των αρχών και κατευθύνσεων της ΕΕ του Πρωτοκόλλου για την ΟΔΠΖ της Σύμβασης της Βαρκελώνης και του εθνικού σχεδιασμού. Προτεραιότητα δίνεται στην εκπόνηση του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της παράκτιας ζώνης (χερσαίας και θαλάσσιας συμπεριλαμβανομένων των του Θερμαϊκού Κόλπου.

Εκπόνηση πιλοτικών προγραμμάτων για την ανάπτυξη και εφαρμογή εργαλείων ΟΔΠΖ τα οποία θα καλύπτουν περιοχές των παράκτιων ζωνών του Θερμαϊκού Κόλπου και του Κόλπου Κασσάνδρας σε εφαρμογή του Σχεδίου ΟΔΠΖ.

Ίδρυση Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης του Θερμαϊκού Κόλπου για τη συντονισμένη δράση των εμπλεκομένων φορέων και την εφαρμογή του Σχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης του Θερμαϊκού Κόλπου.

Εκπόνηση μελετών εκτίμησης του κινδύνου διάβρωσης και σχεδιασμού μέτρων αντιμετώπισης και προετοιμασίας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την ενδεχόμενη ανύψωση του επιπέδου της στάθμης της θάλασσας.

Ενίσχυση μηχανισμών ελέγχου των αρμοδίων υπηρεσιών για την εξάλειψη παράνομων δραστηριοτήτων που απειλούν τα παράκτια οικοσυστήματα, όπως είναι: ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων, αυθαίρετη δόμηση, επιχωματώσεις παράκτιων υγροτόπων.

Προώθηση της εφαρμογής πρακτικών φιλικών στο περιβάλλον στους χώρους ανάπτυξης τουριστικών δραστηριοτήτων (eco-camping, eco-μαρίνες, επαναχρησιμοποίηση νερού, δημιουργία μόνιμων αγκυροβολίων τουριστικών σκαφών με αυστηρές προδιαγραφές)

Μέτρα αποκατάστασης των υποβαθμισμένων παράκτιων οικοσυστημάτων

Παραγωγή οδηγού καλών πρακτικών ΟΔΠΖ

Εφαρμογή προγραμμάτων κατάρτισης και εκπαίδευσης των εμπλεκομένων φορέων για την ΟΔΠΖ

Ταξινόμηση της οικολογικής ποιότητας των παράκτιων υδάτων της νέας περιοχής του ΡΣ σύμφωνα με την Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά (2000/60/ΕΚ), ακολουθώντας τις διαθέσιμες μεθοδολογίες – κλίμακες κατάταξης των παράκτιων υδάτων.

Άρθρο 30. Προστασία και διατήρηση των υδατικών πόρων

73

1. Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία για τα ύδατα (ενσωμάτωση Οδηγίας 2000/60/ΕΚ ) η αρμοδιότητα για τη διαχείριση των υδάτων των λεκανών απορροής της ΠΚΜ υπάγεται στη Διεύθυνση Υδάτων της ΠΚΜ (για τα Υδατικά διαμερίσματα. Οι πολιτικές διαχείρισης των υδατικών πόρων θα εφαρμοσθούν στον τουριστικό, βιομηχανικό και αστικό τομέα.

2. Ο στρατηγικός στόχος για την ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων αφορά στην αειφορική χρήση των διαθέσιμων υδατικών αποθεμάτων, στην αποτελεσματική προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων και στην επίτευξη:

− μεσοπρόθεσμα της καλής οικολογικής και χημικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων (λιμναίων, ποτάμιων, μεταβατικών και παράκτιων – 1 ναυτικό μίλι από την ακτή) και μακροπρόθεσμα της υψηλής οικολογικής κατάστασης

− της καλής ποσοτικής και χημικής κατάστασης των υπογείων υδάτων

− της καλής οικολογικής κατάστασης των θαλάσσιων υδάτων

διαμέσου της προώθησης και εφαρμογής σχεδίου δράσης για τους υδατικούς πόρους στην ΠΚΜ που θα αφορά στο σύνολο της διαχείρισης των υδατικών πόρων.

3. Μέτρα

Σημειώνεται ότι ορισμένα μέτρα που αφορούν στην προστασία και αειφορική χρήση των υδατικών πόρων αναφέρονται στις θεματικές ενότητες ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ και ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ.

Δημιουργία συντονιστικού οργάνου με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στο σχεδιασμό και διαχείριση των υδατικών πόρων, για τον σχεδιασμό και εφαρμογή συνολικού σχεδίου δράσης που θα καλύπτει το σύνολο των θεμάτων της διαχείρισης των υδατικών πόρων σε επίπεδο ΠΚΜ, με έμφαση στα ζητήματα προώθησης μέτρων ρύθμισης της ζήτησης και προσφοράς και εξοικονόμισης νερού με τη χρήση νέων τεχνολογιών και βέλτιστων πρακτικών στους βασικούς τομείς των χρήσεων ύδατος.

Δημιουργία κέντρου συγκέντρωσης και διαχείρισης της πληροφορίας που σχετίζεται με την παρακολούθηση των δεικτών της κατάστασης των υδατικών πόρων και των οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από αυτούς, μέσα από το συντονιστικό όργανο.

Σχεδιασμός και εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης και έγκαιρης προειδοποίησης ατυχημάτων ρύπανσης στα διασυνοριακά ποτάμια και στη θαλάσσια περιοχή (Θερμαϊκός, Στρυμονικός, Κόλπος Κασσανδρείας).

Οικονομική ανάλυση των χρήσεων ύδατος για τις λεκάνες απορροής των ποταμών και σχεδιασμός της τιμολογιακής πολιτικής για τις κύριες χρήσης για την ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιών ύδατος (συμπεριλαμβανομένου του κόστους για το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους)

Ολοκλήρωση του δικτύου σταθμών παρακολούθησης των επιφανειακών και υπογείων υδάτων

74

Ταξινόμηση της οικολογικής και χημικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων και της χημικής και ποσοτικής κατάστασης των υπογείων υδάτων των λεκανών απορροής της περιοχής

Σύνταξη προγράμματος μέτρων για την επίτευξη της καλής οικολογικής και χημικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων και της καλής χημικής και ποσοτικής κατάστασης των υπογείων υδάτων

Σύνταξη σχεδίου δράσης για την εφαρμογή της οδηγίας για τη θαλάσσια στρατηγική στην θαλάσσια περιοχή του ΡΣΘ και ΠΠΠ.

Κατάρτιση των σχεδίων διαχείρισης των λεκανών απορροής (Αρμοδιότητα Δ/νση Υδάτων ΠΚΜ)

Σχέδιο δράσης για την αποκατάσταση της Τάφρου 66 και της λεκάνης του ποταμού Λουδία.

Σχεδιασμός και εφαρμογή μέτρων αποκατάστασης των αστικών ρεμάτων

Προώθηση της ολοκλήρωση των υποδομών επεξεργασίας λυμάτων για το σύνολο των οικισμών Γ’ Προτεραιότητας με προτεραιότητα στις τουριστικές περιοχές και τις παραλίμνιες (Κορώνειας, Βόλβης, Δοϊράνης).

Προτεραιότητα στο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό της πρόβλεψης των αναγκών σε νερό και των υποδομών επεξεργασίας αποβλήτων και των έργων εξοικονόμησης και ενσωμάτωση στην αξιολόγηση των ΜΠΕ και ΣΜΠΕ των σχετικών κριτηρίων

Πρόγραμμα ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης – κατάρτισης των πολιτών και των παραγωγικών ομάδων-βασικών χρηστών για τις πρακτικές εξοικονόμισης υδατικών πόρων.

Προώθηση της έρευνας για την ανάπτυξη τεχνολογιών και μεθόδων εξοικονόμησης – επαναχρησιμοποίησης του νερού

Άρθρο 31. Προστασία εδαφικών πόρων

1. Στην προστασία του εδάφους υπεισέρχονται διάφορες πολιτικές, ιδιαιτέρως δε η περιβαλλοντική πολιτική (για την προστασία του αέρα και των υδάτινων πόρων) και η γεωργική πολιτική (γεωργοπεριβαλλοντικά θέματα και καθεστώς πολλαπλής συμμόρφωσης). Ο απώτερος στόχος είναι η προστασία και αειφόρος χρήση του εδάφους με βάση τις ακόλουθες κατευθυντήριες αρχές:

(1) Πρόληψη της περαιτέρω υποβάθμισης του εδάφους και διατήρηση των λειτουργιών του:

• όταν το έδαφος χρησιμοποιείται και οι λειτουργίες του αξιοποιούνται, πρέπει να αναλαμβάνεται δράση σχετικά με τη χρήση του εδάφους και τα διαχειριστικά σχήματα, και

75

• όταν το έδαφος λειτουργεί ως αποδέκτης των αποτελεσμάτων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων ή περιβαλλοντικών φαινομένων, πρέπει να αναλαμβάνεται δράση στην πηγή.

Αποκατάσταση υποβαθμισμένων εδαφών σε τέτοιο βαθμό λειτουργικότητας ώστε να εξυπηρετούνται τρέχουσες και μελλοντικές χρήσεις, ενώ παράλληλα θα συνεκτιμώνται οι επιπτώσεις ως προς το κόστος αποκατάστασης του εδάφους.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, απαιτείται εναρμονισμένη δράση σε διάφορα επίπεδα - τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό.

Οι εντατικές καλλιεργητικές πρακτικές, σε συνδυασμό με φυσικά αίτια, που συμβάλλουν στο φαινόμενο της διάβρωσης έχει οδηγήσει σε κατάσταση ερημοποίησης και απώλειας των εδαφικών πόρων, κάτι το οποίο συνιστά και τεράστια οικονομική ζημία.

O Σκοπός της περιβαλλοντικής πολιτικής οριοθετεί τους εδαφικούς πόρους, ως βασική προτεραιότητα, με βάση την οποία ο Οργανισμός Ρυθμιστικού θα διαμορφώσει τον χωροταξικό σχεδιασμό. Η χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού, θα διαμορφωθεί με βάση την αξιολόγηση των υπηρεσιών που επιτελούνται σε κάθε ζώνη ειδικού ενδιαφέροντος. Οι ζώνες ειδικού ενδιαφέροντος καθορίζονται σύμφωνα με την ιεράρχηση των εδαφικών λειτουργιών ανά εδαφικό οικοσύστημα.

Έτσι για κάθε ζώνη εδικού ενδιαφέροντος, γίνεται η αξιολόγηση των σημαντικότερων λειτουργιών και εντοπίζονται οι πιέσεις και ο κίνδυνος υποβάθμισης.

Ειδικότερα οι άξονες της πολικής με στόχο την αειφορική διαχείριση των εδαφικών πόρων αναλύονται ως εξής:

• Στη ζωνοποιήση των εδαφικών οικοσυστημάτων, με βάση την ιεράρχηση των εδαφικών λειτουργιών και υπηρεσιών.

• Στην αξιολόγηση των εδαφικών οικοσυστημάτων, ξεχωριστά για κάθε ζώνη ειδικού ενδιαφέροντος, με χρήση του κατάλληλου συστήματος δεικτών

• Στη δημιουργία θεματικών χαρτών και Γεωγραφικής Βάσης Δεδομένων, για την αποτύπωση της αξιολόγησης του βαθμού επιτέλεσης των λειτουργιών και υπηρεσιών σε κάθε ζώνη ειδικού ενδιαφέροντος. Επιπλέον στη δημιουργία χαρτών κινδύνου υποβάθμισης και ερημοποίησης των εδαφών.

• Στη διαμόρφωση του Χωροταξικού σχεδιασμού, λαμβάνοντας υπόψη την αξιολόγηση των εδαφικών λειτουργιών ανά ζώνη ειδικού ενδιαφέροντος.

• Στη δημιουργία Συστήματος Παρακολούθησης, για τον έλεγχο της διαχρονικής εξέλιξης των εδαφικών λειτουργιών, για τη λήψη των απαραίτητων μέτρων, όπου υπάρξει κίνδυνος υποβάθμισης.

• Στη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών για την υλοποίηση όλων των επί μέρους στόχων.

2. Κύριοι άξονες μέτρων

76

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή εφαρμογή της επιλεγμένης στρατηγικής αποτελεί η ανάληψη νέων πρωτοβουλιών σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και κέντρων λήψης αποφάσεων. Απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια για να δημιουργηθεί το απαραίτητο γνωστικό υπόβαθρο, να αναπτυχθούν οι κατάλληλοι δείκτες και να εγκαινιαστούν τομεακά προγράμματα δράσης µε τους οικονομικούς φορείς εκμετάλλευσης.

Βασικός άξονας είναι η Δημιουργία του γνωστικού υπόβαθρου – ένα κέντρο δεδομένων ώστε να εμπλουτιστεί και βελτιωθεί το γνωστικό υπόβαθρο σχετικά µε τη χρήση εδαφικών πόρων και τον περιβαλλοντικό της αντίκτυπο

Σε πολλές περιπτώσεις σπανίζουν οι πληροφορίες σχετικά µε τις πολύπλοκες αιτιοκρατικές σχέσεις πίεσης-υποβάθμισης. Ως επί το πλείστον, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων δεν διαθέτουν άµεσα προσπελάσιμες και χρησιμοποιήσιμες πληροφορίες.

Τα κενά και οι αλληλεπικαλύψεις δείχνουν ότι υπάρχει ανάγκη για ένα κέντρο δεδομένων σχετικά µε τους εδαφικούς πόρους, έναν πρωτοπόρο ή κεντρικό φορέα ο οποίος να λειτουργεί ως “κόµβος πληροφοριών” για να συγκεντρώνει όλα τα διαθέσιµα, σχετικά στοιχεία, τα οποία να παρακολουθούνται και να αναλύονται παρέχοντας τοιουτοτρόπως πληροφορίες σχετικά µε τις επιµέρους πολιτικές στους αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων.

Παράλληλα, οι φορείς παροχής πληροφοριών θα κληθούν να διαδραματίσουν επίσης ρόλο σχετικά και µε άλλα στοιχεία της στρατηγικής: όπως για παράδειγμα η ανάπτυξη και η εδραίωση κατάλληλων δεικτών μέτρησης της συντελούμενης προόδου της στρατηγικής και η παροχή αρωγής στους πολιτικούς φορείς όσον αφορά την ανάπτυξη των συγκεκριμένων σχεδίων δράσης που είναι απαραίτητα για να πραγματωθούν οι στόχοι της στρατηγικής.

3 Γενικός Στόχος

Η διατήρηση ή βελτίωση των εδαφικών λειτουργιών σε επιθυμητό επίπεδο αναφοράς,

4. Μέτρα

Απογραφή και αξιολόγηση εδαφικών πόρων:

• Σύσταση ειδικής επιτροπής για τους εδαφικούς πόρους και τον καθορισμό των επιπέδων αναφοράς των εδαφικών λειτουργιών ανά κατηγορίας χρήσης γης.

• Σύνταξη ολοκληρωμένου εδαφολογικού χάρτη της περιοχής, με έμφαση στην ποιότητα του εδάφους. Στον χάρτη πρέπει να καταγράφονται οι εδαφικές λειτουργίες ανά κατηγορία χρήσης γης, το επίπεδο επιτέλεσης αυτών των λειτουργιών, καθώς και το επιθυμητό επίπεδο αναφοράς.

• Σύνταξη χάρτη Risk Assessment, στον οποίο θα χαρακτηρίζονται τα εδαφικά οικοσυστήματα, ανά κατηγορία ρίσκου, και θα τεθούν τα όρια, ώστε να γίνει η απαραίτητη επέμβαση όπου χρειαστεί.

Διαχείριση και παρακολούθηση εδαφικών πόρων:

77

• Εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης, σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες της ΕΕ.

• Οργάνωση συστηματικής δειγματοληψίας και δημιουργία Βάσης Δεδομένων των εδαφικών πόρων.

• Κατάρτιση προγράμματος παρακολούθησης με χρήση ελαχίστων δεδομένων, σε επίπεδο λεκάνης απορροής, ώστε προληπτικά να αντιμετωπίζονται οι εν δυνάμει ρύποι.

• Ένταξη των σχεδίων για αποκατάσταση και ανόρθωση εδαφικών λειτουργιών σε ευρύτερα πλαίσια τοπικών ή περιφερειακών σχεδίων αειφορικής ανάπτυξης και σε συμβατότητα με άλλα στρατηγικά πλαίσια προστασίας και διαχείρισης εδαφικών πόρων.

Εκπαίδευση, κατάρτιση και διάδοση της γνώσης σχετικής με τους εδαφικούς πόρους:

• Δημιουργία πιστοποιημένων κέντρων κατάρτισης γεωτεχνικών.

• Οργάνωση προγραμμάτων επιμόρφωσης για στελέχη υπηρεσιών εμπλεκομένων στην διαχείριση εδαφικών πόρων.

• Διοργάνωση ημερίδων, εντός πλαισίου οργανωμένων εκστρατειών, για την αειφορική διαχείριση των εδαφικών πόρων.

• Σύνταξη οδηγών ορθολογικών καλλιεργητικών πρακτικών.

Έρευνα σχετική με τους εδαφικούς πόρους:

• Μελέτη των αλληλεπιδράσεων των βιογεωχημικών κύκλων με τη δραστηριότητα των μικροοργανισμών στο χώρο και τον χρόνο και διασύνδεση μεταξύ τους σε επίπεδο λεκάνης απορροής για την επιλογή των κατάλληλων χρήσεων γης και των ορθολογικότερων γεωργικών πρακτικών.

• Έρευνα σχετικά με γεωργικές πρακτικές που βοηθούν στην αποφυγή υποβάθμισης των εδαφών, ή συμβάλλουν στην βελτίωση της ποιότητας των εδαφικών πόρων.

• Μελέτη της ικανότητας ανάκαμψης των εδαφικών πόρων.

Κατάρτιση επιπέδων αναφοράς για τις εδαφικές λειτουργίες, ανά κατηγορία χρήσης των εδαφών:

• Ιεράρχηση εδαφικών λειτουργιών ανά κατηγορία χρήσης γης και κατάρτιση των επιθυμητών επιπέδων αναφοράς.

• Θέσπιση προτεραιοτήτων σχετικά με τις λειτουργίες που πρέπει να αποκατασταθούν και τον βαθμό στον οποίο πρέπει αυτό να επιτελεσθεί.

Δημιουργία υποδομών.

• Δημιουργία πιστοποιημένου Φορέα για την παρακολούθηση των εδαφικών οικοσυστημάτων, συμβατό με την βάση δεδομένων των εδαφικών πόρων.

• Δημιουργία αρχείου μελετών και της σχετικής βιβλιογραφίας αναφορικά με τους εδαφικούς πόρους στην περιοχή.

78

Μελέτη για την αντιμετώπιση του κινδύνου ερημοποίησης

Σχέδιο διαχείρισης αποκατάστασης όξινων εδαφών Νομού Κιλκίς. Ο περιορισμός των αιτιών που προκαλούν την οξίνιση θα πρέπει να αποτελεί το κύριο μέλημα του διαχειριστικού σχεδίου. Η εγκατάσταση βαθύρριζων καλλιεργειών σε κεκλιμένα εδάφη, η εφαρμογή του ενδεικνυόμενου τύπου άρδευσης, η ορθολογική χρήση λιπασμάτων, καθώς και η δημιουργία κατάλληλων αντιδιαβρωτικών έργων, θα μειώσουν τον κίνδυνο επέκτασης του φαινομένου οξίνισης εδαφών. Σε ήδη υποβαθμισμένα εδάφη, πρέπει να εφαρμοστούν τα κατάλληλα μέτρα αποκατάστασης, κυρίως μέσω ασβέστωσης.

Παρακολούθηση των εδαφικών ιδιοτήτων-δεικτών των παραγωγικών εδαφών

Σχέδιο προστασίας και διατήρησης υγροτοπικών εδαφών. Η αλλαγή χρήσης υγροτοπικών εδαφών, και η μετατροπή τους σε καλλιεργητικά εδάφη, έχει αποδειχθεί αποτυχής, καθώς η λειτουργία της παραγωγικότητας είναι συνήθως χαμηλή σε αυτά τα εδάφη. Επιπλέον η έκλυση μεγάλων ποσοτήτων οξειδίων του άνθρακα, μετά από αποξήρανση υγροτοπικών εδαφών συμβάλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Χαρτογράφηση και παρακολούθηση των δασικών εδαφών

Αποκατάσταση υποβαθμισμένων εδαφών από χημικούς ρύπους στις βιομηχανικές περιοχές, πρωτίστως στην περιοχή της Σίνδου Θεσσαλονίκης, και στην περιοχή των βυρσοδεψείων. Τα υποβαθμισμένα εδάφη με χημικούς ρύπους, αποτελούν πρώτιστη προτεραιότητα προς αποκατάσταση, γιατί η είσοδος χημικών ρύπων μέσα στην τροφική αλυσίδα, αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία

Ολοκλήρωση της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ

Σχέδιο αποκατάστασης αλατούχων, νατριωμένων εδαφών στις παράκτιες περιοχές, και στις περιοχές όπου γίνεται χρήση αρδευτικού νερού κακής ποιότητας, σε συνδυασμό με κακή στράγγιση, και υπερβολική χρήση λιπασμάτων. Στο πλαίσιο του σχεδίου θα γίνει η χαρτογράφηση, ο προσδιορισμός του βαθμού υποβάθμισης, καθώς και ο διαχωρισμός σε αλατούχα, αλατούχα-νατριωμένα ή μη αλατούχα-νατριωμένα και η διατύπωση των μέτρων αποκατάστασης..

Άρθρο 32. Αστικό και περιαστικό πράσινο

1. Στόχοι

Η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και η βελτίωση των περιβαλλοντικών συνιστωσών της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος, μέσω της βελτίωσης του μικροκλίματος και του περιορισμού της ρύπανσης στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή.

Η προώθηση ενός ολοκληρωμένου και προστατευόμενου συστήματος πράσινων δημόσιων χώρων για τη μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης,

79

συμβατό με την παράλληλη ανάπτυξη των διαφόρων άλλων αστικών χρήσεων, σύμφωνα με τις αρχές της αειφόρου αστικής ανάπτυξης.

2. Eιδικοί στόχοι

αξιοποίηση ευκαιριών και δυνατοτήτων, με την επισήμανση διαθέσιμων ή προσφερόμενων χώρων,

επισήμανση και προστασία συμπληρωματικών περιοχών που συμβάλλουν οικολογικά,

προστασία φυσικών υδρολογικών στοιχείων με παράλληλη αντιπλημμυρική προστασία,

εμπλουτισμός της πόλης σε χώρους αναψυχής και δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου,

ενίσχυση της ισομερούς χωρικής και κοινωνικής κατανομής,

ανάδειξη της ταυτότητας του αστικού τοπίου και αναβάθμιση της αισθητικής του δημόσιου χώρου,

εξασφάλιση της προσπελασιμότητας στους χώρους πρασίνου,

εξασφάλιση της διασύνδεσης μεταξύ τους, ανάδειξη της έννοιας του πλέγματος και αποκατάσταση συνέχειας,

διασύνδεση με άλλες κοινωφελείς λειτουργίες.

3. Άξονες προτεραιότητας

Δημιουργία ολοκληρωμένου συστήματος πράσινων δημόσιων χώρων

Προστασία και αύξηση των δημόσιων χώρων και του πρασίνου

Προώθηση της ισομερούς χωρικής και κοινωνικής κατανομής του πρασίνου

Εξασφάλιση της προσπελασιμότητας των πράσινων χώρων από τους πολίτες

Διασύνδεση των πράσινων χώρων μεταξύ τους (πράσινες διαδρομές)

Εμπλουτισμός των χώρων πρασίνου με τα κατάλληλα φυτικά είδη

Προώθηση και εφαρμογή ορθών πρακτικών διαχείρισης

Ο σχεδιασμός ενοτήτων ελεύθερων χώρων με τρόπο που να αφομοιώνονται στην νέα αστική σύνθεση, αποτελώντας τον μελλοντικό φυσικό και αστικό της πνεύμονα.

4. Μέτρα/Δράσεις

Εκπόνηση στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδίου για το πράσινο για όλα τα αστικά κέντρα της νέας περιοχής ευθύνης του ΟΡΘΕ

Παρακολούθηση θεμάτων Αστικού και Περιαστικού Πρασίνου υπερτοπικού χαρακτήρα και διαμόρφωση προτάσεων αναφορικά με τους ελεύθερους χώρους και τους χώρους πρασίνου στην περιοχή του νέου ΡΣΘ και ΠΠΠ

80

Βελτίωση της ποιότητας σχεδιασμού και κατασκευής των τοπικών πράσινων χώρων, σε επίπεδο Ο.Τ.Α.

Θεσμική κατοχύρωση χώρων πρασίνου και της ευρύτερης κοίτης των ρεμάτων στην περιοχή του νέου ΡΣΘ

Διαμόρφωση – αναβάθμιση υφιστάμενων διαθέσιμων υποβαθμισμένων χώρων σε χώρους πρασίνου της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης και διαμόρφωση φυσικών οικοσυστημάτων σε οργανωμένους χώρους πρασίνου. Το μέτρο αυτό εξειδικεύεται στις ακόλουθες δράσεις:

◊ Περιβαλλοντική αναβάθμιση και διαμόρφωση χώρου του θαλασσίου μετώπου από το Καλοχώρι μέχρι τον ΣΤ΄ προβλήτα, μέσω ρυθμίσεων θεσμικής προστασίας και χαρακτηρισμού της ζώνης ως ζώνης περιβαλλοντικής εξυγίανσης – χώρου πρασίνου, εκπόνησης μελετών διαχείρισης, οικολογικής αναβάθμισης, πολεοδομικής ανάπλασης και τοπιακής οργάνωσης και υλοποίησης παρεμβάσεων περιβαλλοντικής εξυγίανσης / αναβάθμισης και διαμόρφωσης χώρου δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου και αναψυχής

◊ Περιβαλλοντική αποκατάσταση των εκβολών του Δενδροπόταμου

◊ Προστασία και ανάδειξη της παραλιακής ζώνης του Δήμου Καλαμαριάς

◊ Παρεμβάσεις περιβαλλοντικής εξυγίανσης και διαμορφώσεις αναψυχής ήπιου χαρακτήρα από παραλιακή ζώνη Δ. Πυλαίας και Θέρμης (από το όριο του ρυμοτομικού της Καλαμαριάς μέχρι τις εκβολές του Ανθεμούντα) για την αποκατάσταση της συνέχειας του θαλάσσιου μετώπου με τη διαμόρφωση ενός γραμμικού παραθαλάσσιου χώρου πρασίνου και αναψυχής

◊ Αποκατάσταση τοπίου λατομείων στην περιαστική ζώνη της Θεσσαλονίκης σε συνδυασμό με τα μεγάλα έργα

◊ Αποκατάσταση τοπίου και ανάδειξη της ζώνης επαφής του περιαστικού δάσους με τις περιοχές κατοικίας, σε χώρο πρασίνου και δραστηριοτήτων ελευθέρου χρόνου

◊ Διαμόρφωση ζωνών σύνδεσης του αστικού ιστού με το περιαστικό πράσινο και το θαλάσσιο μέτωπο

Ανασύνταξη του ελεύθερου χώρου της Θεσσαλονίκης. Το μέτρο αυτό εξειδικεύεται στις ακόλουθες δράσεις:

◊ Ανασχεδιασμός και τοπιακή, περιβαλλοντική και αστική αναβάθμιση του ανατολικού τόξου (από το ρέμα μεταξύ Πυλαίας και Mαλακοπής, το ανάχωμα της περιφερειακής τάφρου, το ρέμα Kωνσταντινίδη κ.α.)

81

◊ Προώθηση προγράμματος αστικής και τοπιακής ανάπλασης στα πλαίσια των ολοκληρωμένων παρεμβάσεων αστικής ανάπτυξης στο δυτικό τόξο (από τον Δήμο Συκεών μέχρι και τις εκβολές του Δενδροπόταμου)

◊ Ανασχεδιασμός της περιοχής του Μητροπολιτικού Πάρκου της Θεσσαλονίκης (ΧΑΝΘ – ΔΕΘ – ΑΠΘ κλπ)

◊ Σχεδιασμός και διαμόρφωση ελεύθερων χώρων πρασίνου στις εισόδους της πόλης

Επανασχεδιασμός των υφιστάμενων χώρων της περιοχής του νέου ΡΣΘ και ΠΠΠ. Το μέτρο αυτό εξειδικεύεται στις ακόλουθες δράσεις:

◊ Βελτίωση της δομής και λειτουργίας των δενδροστοιχιών, σε επίπεδο Ο.Τ.Α.

◊ Διαμόρφωση και αποκατάσταση οδικού τοπίου

◊ Αναβάθμιση περιβάλλοντος χώρου κτιρίων και χώρων δημόσιας χρήσης / κοινωφελούς λειτουργίας

◊ Επανασχεδιασμός των προαυλίων χώρων των σχολείων σε χώρους πρασίνου

Ολοκληρωμένη διαχείριση χώρων πρασίνου. Το μέτρο αυτό εξειδικεύεται στις ακόλουθες δράσεις:

◊ Σύσταση και λειτουργία διαδημοτικού οργάνου διαχείρισης του πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης

◊ Κατάρτιση Μητρώου Δένδρων και Αστικού πρασίνου

◊ Κατάρτιση Αρχείου Σχεδίων Χώρων Πρασίνου

Θεσμοθέτηση νέων χώρων πρασίνου υπερτοπικού χαρακτήρα. Το μέτρο αυτό εξειδικεύεται στις ακόλουθες δράσεις:

◊ Θεσμική κατοχύρωση της μελλοντικής χρήσης των στρατοπέδων ως αστικά υπερτοπικής σημασίας πάρκα (χώρους πρασίνου)

◊ Πολεοδομικές ρυθμίσεις μειζόνων στοιχείων του αστικού και του περιαστικού πρασίνου

Ολοκληρωμένο πρόγραμμα προστασίας και διαχείρισης του περιαστικού δάσους Θεσσαλονίκης (Σέιχ-Σου).Το μέτρο αυτό εξειδικεύεται στις ακόλουθες δράσεις:

◊ Ολοκλήρωση της θεσμικής προστασίας και διαχείρισης του περιαστικού δάσους

◊ Σύνταξη και εφαρμογή σχεδίου διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων φύλαξης, παρακολούθησης και διαχείρισης της επισκεψιμότητας

◊ Οριστική επίλυση του προβλήματος σχετικά με τις νόμιμες, διεκδικούμενες ιδιοκτησίες στην ευρύτερη περιοχή του Δάσους και της αναδασωτέας περιοχής

82

◊ Επέκταση και θεσμοθέτηση του περιαστικού δάσους στον άξονα των περιαστικών δασικών εκτάσεων Χορτιάτη-Θέρμης-Πανοράματος-Φιλύρου-Πολίχνης ώστε να εξασφαλιστεί η αναγκαία συνέχεια του ευρύτερου δασικού οικοσυστήματος και τη δημιουργία του τόξου περιαστικού πρασίνου

Ενίσχυση των δεξιοτήτων του επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού των ΟΤΑ σε θέματα σχεδιασμού τοπίου και φυτοτεχνικής διαμόρφωσης των χώρων πρασίνου, κατασκευής των χώρων και εγκατάστασης του φυτικού υλικού, συντήρηση των χώρων και ειδικότερα του πρασίνου

Εκπόνηση επιστημονικού εγχειριδίου κατευθύνσεων σχεδιασμού, κατασκευής και συντήρησης χώρων πρασίνου

83

Κεφάλαιο Ζ’ : Χωρικές και Διατομεακές πολιτικές

Άρθρο 33. Χωρική Οργάνωση

Για τη χωρική οργάνωση της περιοχής ευθύνης του ΟΡ.ΘΕ. συγκροτούνται οι χωρικές ενότητες όπως αυτές περιγράφονται στο άρθρο 11 του παρόντος νόμου:

1 Χωρική ενότητα Μητροπολιτικού Κέντρου

- Υποενότητα Πολεοδομικού Συγκροτήματος και Περιαστικής Ζώνης Θεσσαλονίκης, όπως οριοθετούνται με το αναθεωρούμενο ΡΣΘ.

Βασική προτεραιότητα είναι η αναγέννηση του υφιστάμενου αστικού ιστού και η συμπλήρωση / αναβάθμιση των υποδομών, με πρώτες προτεραιότητες το ιστορικό κέντρο, τα γραμμικά κέντρα, τις περιοχές με γηρασμένο κτιριακό απόθεμα και μεγάλες πυκνότητες, και τις πολεοδομικά υποβαθμισμένες περιοχές.

Θα εξακολουθήσει να αποτελεί το σημαντικότερο κέντρο της Βορείου Ελλάδας και το δεύτερο σημαντικότερο της χώρας καθώς και ένα από τα πιο σημαντικά της περιοχής των Βαλκανίων, ως εκ τούτου επιδιώκεται – σε όλους τους τομείς – η γενικότερη αναβάθμιση του ρόλου της σε εθνικό και διεθνές επίπεδο με μέτρα που στοχεύουν στην ποιοτική αναβάθμιση παραδοσιακών ζωνών κεντρικών λειτουργιών, με παράλληλη όμως τόνωση και νέων πυρήνων μητροπολιτικών δραστηριοτήτων, καθώς επίσης και την βελτίωση των παραμέτρων που συνδέονται με την ποιότητα διαβίωσης στο κέντρο της πόλης. Ένας στρατηγικός άξονας για την ανάπτυξη της περιοχής είναι η αναβάθμιση των πολιτιστικών της πόρων και η συμπλήρωση και αναβάθμιση των πολιτιστικών υποδομών Μητροπολιτικού επιπέδου, η βελτίωση των υποδομών (μεταφορές τηλεπικοινωνίες κλπ) και η προσφορά εξειδικευμένων και αναβαθμισμένων υπηρεσιών για την προσέλκυση νέων, ισχυρών, και με διεθνή προσανατολισμό, επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων. Κεντρικός στόχος είναι επίσης η ενίσχυση του ρόλου της ως διαμετακομιστικού κέντρου με την παράλληλη αναβάθμιση των λιμενικών εγκαταστάσεων σε κόμβο συνδυασμένων μεταφορών

- Υποενότητα Λοιπής Περιοχής

Βασική επιλογή, είναι οι πιέσεις αστικοποίησης να κατευθυνθούν στο εσωτερικό και στις εγκεκριμένες επεκτάσεις των υφιστάμενων οικισμών. Η άμεση παρέμβαση για την οργάνωσή τους με τις απαραίτητες υποδομές και λειτουργίες, καθώς και η άμεση προστασία των μη αστικών περιοχών είναι ιδιαίτερης σημασίας.

Βασική κατεύθυνση είναι να αποτελέσει η υποενότητα αυτή πόλο έλξης νέων επιχειρήσεων, μονάδων υψηλής τεχνολογίας, πόλο καινοτομίας και έρευνας, πόλο εκθεσιακών δραστηριοτήτων, πόλο συγκέντρωσης υπηρεσιών δευτερογενούς τομέα και χονδρεμπορίου με την οργάνωση των δραστηριοτήτων σε οργανωμένους υποδοχείς- σε θέσεις με πολύ καλή υπερτοπική προσπελασιμότητα, εξυγίανση των ήδη υπαρχόντων και δημιουργία των

84

απαραίτητων υποδομών και αποσυμφόρηση με την εγκατάσταση μονάδων σε άλλες χωρικές ενόττητες. Επίσης προτείνονται νέες ζώνες δυτικά για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, της γεωργικής γης και του τοπίου.

2 Χωρική ενότητα Ευρύτερης Ζώνης Λιμνών.

- Υποενότητα Λιμνών

Βασική κατεύθυνση είναι η τόνωση και υπόλοιπων τοπικών κέντρων με την δημιουργία των κατάλληλων υποδομών και λειτουργιών, ανάλογα και με το επίπεδο του κάθε κέντρου. Η οργάνωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων σε ζώνες για την αύξηση της αποδοτικότητάς τους και την προστασία του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων, ιδίως την αναμενόμενη ζήτηση που θα έχει η περιοχή για εγκατάσταση επιχειρήσεων λόγω και της Εγνατίας, καθώς και τη στήριξη της μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων της περιοχής. Επιδιώκεται η προστασία του περιβάλλοντος και των οικολογικών και πολιτιστικών δικτύων που περιέχει διασφαλίζοντας τον παραγωγικό της χώρο στον πρωτογενή τομέα και με ενθάρρυνση νέων δραστηριοτήτων που να κατευθύνονται σε πειραματικές οικολογικές καλλιέργειες καθώς και η δημιουργία υπερτοπικών πόλων αναψυχής και πολιτισμού με ήπιες δραστηριότητες και λειτουργίες, σε συνάρτηση με το πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον των λιμνών και της περιοχής.

- Υποενότητα Ακτών Στρυμονικού κόλπου

Προτείνεται η ενίσχυση η συμπλήρωση και η αναβάθμιση των λειτουργιών και των υποδομών των οικισμών και της Ασπροβάλτας που αποτελεί και το κέντρο της υποενότητας. Απαιτούνται άμεσα ισχυρά μέτρα προστασίας των φυσικών, παράκτιων και άλλων εκτός σχεδίου περιοχών και η οργάνωση των χρήσεων γης και των διάφορων δραστηριοτήτων που εμφανίζονται γραμμικά κατά μήκος των μεγάλων οδικών αξόνων.

3 Χωρική ενότητα Χαλκιδικής

Περιλαμβάνει όλο το νομό Χαλκιδικής και υποδιαιρείται σε δύο υποενότητες:

- Υποενότητα Βορειοανατολικής Χαλκιδικής.

Η κατεύθυνση είναι η οργάνωση των οικισμών με τις απαραίτητες υποδομές και λειτουργίες, η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, των οικοσυστημάτων, των παράκτιων και ορεινών περιοχών και των περιοχών εκτός σχεδίου. Προτείνεται η οργάνωση των χρήσεων γης, η οργάνωση πάρκων μεταλλευτικών δραστηριοτήτων και η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού που θα αξιοποιούν των φυσικό πλούτο της περιοχής.

- Υποενότητα Νοτιοδυτικής Χαλκιδικής.

Προτείνεται η οργάνωση των χρήσεων γης ώστε να μην υπάρχουν συγκρούσεις με το περιβάλλον, την κατοικία αλλά και μεταξύ των παραγωγικών τομέων καθώς και η οργάνωση των υποδομών και των λειτουργιών όλων των οικισμών ανάλογα με το επίπεδο τους. Απαιτούνται άμεσα ισχυρά μέτρα προστασίας των φυσικών, παράκτιων και άλλων εκτός σχεδίου περιοχών. Προωθείται εκτός του παραθαλάσσιου τουρισμού και ο εναλλακτικός τουρισμός, για τις ορεινές και αγροτικές περιοχές, και η ανάδειξη των ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων της

85

περιοχής. Προωθείται η οργάνωση ΒΙΠΑ στον Πολύγυρο και στα Μουδανιά, η οργάνωση μικρών χώρων βιοτεχνικής συγκέντρωσης στους δήμους που παρουσιάζονται τέτοιες δραστηριότητες καθώς και η οργάνωση Βιομηχανικής Ζώνης του Λακκώματος για αποσυμφόρηση του ΠΣΘ.

4 Χωρική ενότητα Κιλκίς

Περιλαμβάνει τους όλους δήμους του νομού Κιλκίς.

Προτείνεται η ενδυνάμωση όλων των κέντρων με τις απαραίτητες υποδομές και λειτουργίες ανάλογα με το επίπεδο τους ώστε να δημιουργηθεί ένα ισχυρό δίκτυο οικισμών. Προωθείται η οργάνωση των δραστηριοτήτων σε ζώνες και οργανωμένους υποδοχείς σε θέσεις με πολύ καλή υπερτοπική προσπελασιμότητα (ζώνη μεταποιητικής και εμπορικής δραστηριότητας για αποσυμφόρηση Π.Σ.Θ στο Σταυροχώρι και σύνδεση με Πολύκαστρο, Γουμένισσα, Αξιούπολη και περιοχές ΠΟΑΠΔ νότια για αποσυμφόρηση του ΠΣΘ) και δημιουργία εμπορευματικών ζωνών στον άξονα Θεσσαλονίκη - Κιλκίς. Επίσης προτείνεται η ανάδειξη των πολιτιστικών και φυσικών πόρων και η ανάπτυξη δραστηριοτήτων εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

5 Χωρική ενότητα δυτικής ζώνης Αξιού.

Προτείνεται η ενδυνάμωση όλων των κέντρων με τις απαραίτητες υποδομές και λειτουργίες ανάλογα με το επίπεδο τους ώστε να δημιουργηθεί ένα ισχυρό δίκτυο οικισμών. Προωθείται η οργάνωση των δραστηριοτήτων σε ζώνες και οργανωμένους υποδοχείς (διανομαρχιακή ζώνη μεταποιητικής και εμπορικής δραστηριότητας: Πλατύ – Αλεξάνδρεια, Γιαννιτσά) σε θέσεις με πολύ καλή υπερτοπική προσπελασιμότητα και δημιουργία εμπορευματικών ζωνών. Επίσης προτείνεται η ανάδειξη των πλούσιων πολιτιστικών και φυσικών πόρων και η ανάπτυξη δραστηριοτήτων εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Απαιτούνται άμεσα ισχυρά μέτρα προστασίας των φυσικών, παράκτιων και άλλων εκτός σχεδίου περιοχών.

Άρθρο 34. Οργάνωση στρατηγικών αξόνων, πόλων ανάπτυξης και πλέγματος κέντρων

1 Στρατηγικοί άξονες

1.1 Αναπτυξιακοί άξονες διεθνούς, εθνικής και μητροπολιτικής επιρροής.

Διαμορφώνονται τρεις άξονες με διαφοροποιημένα χαρακτηριστικά:

- Βόρειος αναπτυξιακός άξονας, στην κατεύθυνση Θεσσαλονίκη – Κιλκίς, με κύριο αναπτυξιακό χαρακτηριστικό τις βιομηχανικές συγκεντρώσεις και τη σύνδεση με τον βαλκανικό και ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Κατά μήκος αυτού του άξονα χωροθετούνται δραστηριότητες δευτερογενούς τομέα σε οργανωμένους υποδοχείς.

- Νότιος αναπτυξιακός άξονας, στην κατεύθυνση Θεσσαλονίκη – Χαλκιδική, με κυρίαρχο τον τομέα των υπηρεσιών τουρισμού και αναψυχής. Κατά μήκος αυτού του άξονα χωροθετούνται επιχειρηματικές ζώνες με έμφαση στον τουρισμό και την αναψυχή

86

- Αναπτυξιακός άξονας Εγνατίας, που περιλαμβάνει τμήμα της ΠΑΘΕ και θα αξιοποιήσει τη δυναμική της Εγνατίας οδού με κύρια χαρακτηριστικά την ανάπτυξη υπηρεσιών διαμετακόμισης και εμπορίου σε ένα πλαίσιο αυστηρής προστασίας σημαντικότατων οικοσυστημάτων. Στον άξονα αυτό χωροθετούνται ζώνες χονδρεμπορίου και εμπορευματικά κέντρα.

1.2 Αναπτυξιακοί άξονες ενδοπεριφερειακής σημασίας.

- Αναπτυξιακός άξονας Γιαννιτσών διατρέχει με περιοχή με έντονο αγροτικό χαρακτήρα. Προωθείται η ενίσχυση του αγροτικού τομέα καθώς και μεταποιητικών και εμπορευματικών δραστηριοτήτων.

- Αναπτυξιακός άξονας Β. Χαλκιδικής διατρέχει το βόρειο και ορεινό τμήμα του νομού Χαλκιδικής με κύριο χαρακτηριστικό την εξόρυξη και λιγότερο - σχέση με τα παράκτια της Χαλκιδικής- τον τουρισμό. Προτείνεται η εκμετάλλευση των πόρων με την μικρότερη δυνατή επίπτωση στο περιβάλλον, η προστασία του φυσικού πλούτου και η προώθηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

- Αναπτυξιακός άξονας Πιερίας ο οποίος βρίσκεται σε εγγύτητα με τον ΠΑΘΕ διατρέχει μια περιοχή με κυρίως αγροτικό και τουριστικό χαρακτήρα και με παρουσία παραθεριστικής κατοικίας ο οποίος προτείνεται να ενισχυθεί με την προστασία της αγροτικής γης και του περιβάλλοντος με το σωστό σχεδιασμό των χρήσεων γης, ενώ μπορεί να χωροθετηθούν σε αυτόν και ζώνες χονδρεμπορίου – αποθηκών μικρής κλίμακας.

2 Πόλοι ανάπτυξης

2.1 Πόλοι ανάπτυξης διεθνούς και Μητροπολιτικής εμβέλειας

- Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης

Ο ρόλος και ο χαρακτήρας του ο οποίος πρέπει να ενισχυθεί είναι: κέντρο υπηρεσιών και κεντρικών λειτουργιών, επιχειρηματικός πόλος, έδρα επιχειρήσεων και οργανισμών, πολιτιστικό και εκπαιδευτικό κέντρο, κέντρο αποφάσεων, τουριστικός προορισμός, πόλος θαλάσσιων μεταφορών.

- Πόλος ανατολικής Θεσσαλονίκης (Θέρμη – Μίκρα και ανατολική Πυλαία)

Η κατεύθυνση στην οποία “κινείται” η περιοχή αυτή και ο ρόλος που προωθείται και πρέπει να ενισχυθεί είναι ο εξής: πόλος έλξης νέων επιχειρήσεων, πόλος καινοτομίας και έρευνας, ανάπτυξη μεγάλων εμπορικών καταστημάτων και υποκαταστημάτων διεθνών εταιρειών, ιδιωτικές και δημόσιες νοσοκομειακές μονάδες, διεθνής πύλη εισόδου από αέρα.

- Πόλος δυτικής Θεσσαλονίκης (Εχέδωρος – Αγ. Αθανάσιος).

Η περιοχή αποτελεί, και προτείνεται να συνεχίσει προς αυτήν την κατεύθυνση, πόλο συγκέντρωσης υπηρεσιών δευτερογενούς τομέα και χονδρεμπορίου που μπορεί να ενισχυθεί με ερευνητικές δραστηριότητες και επιχειρηματικές ζώνες. Απαραίτητη είναι η οργάνωση των όλων τα δραστηριοτήτων σε υποδοχείς με τις κατάλληλες υποδομές και τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας και σε καίρια σημεία του συστήματος μεταφορών καθώς και η εξυγίανση των ήδη υπαρχόντων υποδοχέων.

87

2.2 Πόλοι ανάπτυξης ενδοπεριφερειακής εμβέλειας

- Πόλος Ανατολικής Περιαστικής ζώνης.

Η ανατολική περιαστική ζώνη αποτελεί πόλο και σε περιφερειακό επίπεδο καθώς συγκεντρώνει επιχειρήσεις και δραστηριότητες αναψυχής και εμπορίου οι οποίες εξυπηρετούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Προτείνεται να οργανωθούν στα οι μεταφορικές υποδομές για την καλύτερη, ευκολότερη και ευνοϊκότερη προς το περιβάλλον, μετακίνηση αγαθών και ατόμων καθώς και να οργανωθούν οι χρήσεις γης της περιοχής ώστε να ευνοηθεί ο χαρακτήρας αυτός της περιοχής και να μην υπάρχουν συγκρούσεις με ασύμβατες χρήσεις, υποβάθμιση του περιβάλλοντος και άναρχη δόμηση.

- Πόλος Δυτικής Περιαστικής ζώνης.

Στη περιοχή παρατηρείται συγκέντρωση δραστηριοτήτων δευτερογενούς τομέα, μεταποίησης και χονδρεμπορίου η οποία προτείνεται να ενισχυθεί με τις κατάλληλες υποδομές και την συγκέντρωση όλων των δραστηριοτήτων σε οργανωμένους υποδοχείς.

- Πόλος Βόρειας Περιαστικής ζώνης.

Αποτελεί περιοχή εκτόνωσης της οικιστικής ανάπτυξης καθώς και περιοχή με δραστηριότητες δευτερογενούς τομέα σε μη οργανωμένους χώρους. Είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός των χρήσεων γης για την αποφυγή της άναρχης δόμησης των δραστηριοτήτων και των κατοικιών και την προστασία και βελτίωση της ποιότητας ζωής.

- Δίπολο τουρισμού – αναψυχής (Πολύγυρος – Μουδανιά):

Στο δίπολο αυτό κυρίαρχο λόγο παίζουν οι υπηρεσίες, ο τουρισμός και η αναψυχή τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ αποτελεί περιοχή παραθεριστικής κατοικίας. Η κατεύθυνση για το δίπολο αυτό είναι η ακόμη καλύτερη οργάνωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και λειτουργιών και συμπλήρωσή τους καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος με τη οργάνωση των χρήσεων γης έτσι ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής και να προστατευθεί το φυσικό περιβάλλον το οποίο αποτελεί και το κύριο τουριστικό προϊόν της περιοχής.

- Πόλος βιομηχανίας – μεταποίησης (Κιλκίς).

Το Κιλκίς με τη βιομηχανική του περιοχή και την συγκέντρωση επιχειρήσεων του δευτερογενούς τομέα τόσο στη Νέα Σάντα όσο και στο Πολύκαστρο και Αξιούπολη μπορεί να ενισχυθεί και περαιτέρω με όλες τις απαραίτητες υποδομές και υπηρεσίες ώστε να προσελκύσει και ένα τμήμα των αντίστοιχων δραστηριοτήτων που συνωστίζονται στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης.

- Πόλος μεταλλευτικής ανάπτυξης (Στρατόνι – Βάβδος).

Αποτελεί περιοχή με μεταλλευτική και εξορυκτική δραστηριότητα αλλά και με διάφορα περιβαλλοντικά προβλήματα. Προτείνεται η εκμετάλλευση των πόρων αυτών με την μικρότερη όμως δυνατή επίπτωση στο περιβάλλον.

- Δίπολο αγροτικής παραγωγής (Γιαννιτσά – Αλεξάνδρεια).

88

Πρόκειται για δύο σημαντικά κέντρα σε μια περιοχή με κοινά χαρακτηριστικά τις με μεγάλες γεωργικές εκτάσεις και τον ανεπτυγμένο πρωτογενή τομέα σε συνδυασμό και με δραστηριότητες δευτερογενούς τομέα. Προτείνεται η προστασία της αγροτικής με τον σχεδιασμό των χρήσεων και την οργάνωση ζωνών καθώς και η προώθηση της μεταποίησης, ειδικά των προϊόντων του πρωτογενή τομέα, και των εμπορευματικών δραστηριοτήτων.

- Πόλος μείζονος σημασίας αρχαιολογικών τόπων (Πέλλα)

Σημαντικός πολιτιστικός, αρχαιολογικός και τουριστικός πόλος. Προτείνεται η ανάδειξη και η προστασία των μνημείων και των χώρων και η οργάνωση ενός δικτύου για την καλύτερη προώθηση τους και την προσέλκυση επισκεπτών.

3 Κέντρα

3.1 Οι πολιτικές και οι βασικές κατευθύνσεις για την οργάνωση και τόνωση των κέντρων περιλαμβάνουν την δημιουργία πολυκεντρικής δομής με την ανάπτυξη ενός ιεραρχημένου οικιστικού δικτύου, την υποστήριξη του οικιστικού δικτύου με μια σειρά μέτρων που θα αναπτυχθούν παρακάτω, τη συνεργασία πόλης - υπαίθρου - με στόχο την αξιοποίηση της δυναμικής των αστικών κέντρων και τη διάχυσή της από τα μεγάλα αστικά κέντρα στα μικρότερα και στην ύπαιθρο, τη συνεργασία μεταξύ πόλεων που ανήκουν στην ίδια γεωγραφική ενότητα, μέσα από δίκτυα, με σκοπό την ενίσχυση της αναπτυξιακής και εδαφικής συνοχής της.

3.2 Για την υποστήριξη της πολυκεντρικής δομής της νέας περιοχής ευθύνης και την ισόρροπη οικονομική της ανάπτυξη, προωθείται η οργάνωση των κεντρικών λειτουργιών σε ένα ιεραρχημένο δίκτυο πολεοδομικών κέντρων, το οποίο βασίζεται στη συμπληρωματικότητα και στην αξιοποίηση των συνεργιών. Ανά ιεραρχικό επίπεδο, και ανάλογα με τη δυναμική της περιοχής επιρροής τους, μπορεί να είναι είτε μονοπολικά ή να αποτελούν συστήματα συμπληρωματικών πόλων. Επίσης, τα κέντρα διαφορετικών επιπέδων έχουν όχι μόνον ιεραρχικές αλλά και συμπληρωματικές (οριζόντιες) σχέσεις και συγκροτούν σύνθετα πλέγματα κεντρικών λειτουργιών ανά Χωρική Ενότητα

3.3 Ενισχύεται ο διευρυμένος ρόλος αυτών των κέντρων ως πολυλειτουργικών πόλων που συγκεντρώνουν όλο το φάσμα των αναγκαίων – ανά επίπεδο - εξυπηρετήσεων (υπηρεσίες, λιανικό εμπόριο, αναψυχή, πολιτιστικές δραστηριότητες) για την περιοχή εμβέλειας τους, αποτελούν τον πυρήνα της κοινωνικής και οικονομικής της ζωής, και καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εικόνα και την αναγνωρισιμότητα της. Για την ανάπτυξη των πολεοδομικών κέντρων επιδιώκεται η ενίσχυση των πυρηνικών κέντρων των Δήμων, η αποθάρρυνση της περαιτέρω αξονικής ανάπτυξης των κεντρικών λειτουργιών και η αποφυγή της χωροθέτησης ανταγωνιστικών δραστηριοτήτων μεγάλης κλίμακας σε περιοχές εκτός κέντρων και σε αδόμητη γη, για λόγους στήριξης της δυναμικότητας και της ζωτικότητας των κέντρων αλλά και αποτελεσματικότερης διαχείρισης του εδαφικού πόρου και της κυκλοφορίας.

3.4 Τα κέντρα κατατάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες, ανάλογα με την ακτινοβολία τους και το επίπεδο υπηρεσιών που παρέχουν:

Μητροπολιτικό Κέντρο:

89

- Δήμος Θεσσαλονίκης

Λειτουργεί ως Μητροπολιτικό κέντρο της Βόρειας Ελλάδας, της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και ως κέντρο της Χωρικής Ενότητας Μητροπολιτικού Κέντρου.

Επιδιώκεται η αποσυμφόρηση, η συνολική αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και των λειτουργιών και η επιλεκτική ενίσχυση μητροπολιτικών δραστηριοτήτων, προκειμένου να ανταποκρίνεται στο μητροπολιτικό ρόλο της. Επίσης επιδιώκεται η ανάδειξη του σε κέντρο πόλης διεθνούς ακτινοβολίας, με παροχή εξυπηρετήσεων και ευρύτητα επιλογών υψηλού επιπέδου και ποιότητας, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των ιστορικών, πολιτιστικών και των λοιπών διακριτικών στοιχείων της ταυτότητας της πόλης.

Κέντρα Ευρείας Ακτινοβολίας:

- Πυλαία – Θέρμη

- Σίνδος – Ν. Ιωνία

Αποτελούν τα δευτερεύοντα κέντρα ή συστήματα κέντρων της Χωρικής Ενότητας Μητροπολιτικού Κέντρου, με σημαντική εμβέλεια που καλύπτει τις Υποενότητες Πολεοδομικού Συγκροτήματος και Περιαστικής ζώνης και Λοιπής Περιοχής, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν και ορισμένες συμπληρωματικές δραστηριότητες μητροπολιτικής ακτινοβολίας. Με την ενίσχυση της δυναμικότητας τους, τη διεύρυνση και αναβάθμιση των λειτουργιών τους και τη βελτίωση της προσπελασιμότητας τους από το σύνολο της περιοχής επιρροής τους, επιδιώκεται η εδραίωση του κομβικού τους ρόλου στην ισόρροπη δομή του πλέγματος εξαρτήσεων στο Μητροπολιτικό Κέντρο.

Αστικά κέντρα Χωρικών Ενοτήτων:

- Καλαμαριά Μενεμένη, Σταυρούπολη Μίκρα, Αγ. Αθανάσιος, Ωραιόκαστρο

- Λαγκαδάς, Ασπροβάλτα

- Πολύγυρος, Αρναία, Μουδανιά, Μαρμαράς

- Κιλκίς, Πολύκαστρο, Αξιούπολη, Γουμένισσα

- Γιαννιτσά, Αλεξάνδρεια, Αιγίνιο

Η πολυδιάστατη ανάπτυξη των κέντρων αυτών έχει καθοριστική σημασία για την επίτευξη σχετικής λειτουργικής αυτοτέλειας και εσωτερικής συνοχής στις Χωρικές Ενότητες στις οποίες ανήκουν , και προωθείται με τη χωροθέτηση όλων των διοικητικών και κοινωφελών υπηρεσιών του αντίστοιχου επιπέδου και την ενίσχυση κατάλληλων προωθητικών δραστηριοτήτων για την τόνωση της οικονομίας, που θα επιτρέψει την ανάπτυξη ενός διευρυμένου φάσματος κεντρικών λειτουργιών και προσφερόμενων επιλογών.

Τοπικά κέντρα Δήμων – Συνοικίας - Γειτονιάς

Η ενίσχυση της επάρκειας τους για την κάλυψη των τοπικών αναγκών σε υπηρεσίες και αγαθά, και μάλιστα χωρίς προσθήκη κυκλοφοριακών φόρτων, καθώς και για την πρόσβαση σε εξυπηρετήσεις των κατοίκων που δεν έχουν δυνατότητα χρήσης

90

ιδιωτικού αυτοκινήτου, είναι αθροιστικά στρατηγικής σημασίας για τη λειτουργία της πολυκεντρικής Μητροπολιτικής Περιφέρειας.

4. Επίσης σημαντική είναι η ανάπτυξη νέων πόλων κεντρικών λειτουργιών με οργανωμένη μορφή χωροθετημένων σε περιοχές εγκαταλειμμένων / ανενεργών χρήσεων που βρίσκονται σε στρατηγικές θέσεις στον αστικό ιστό και σε κομβικά σημεία του δικτύου μεταφορών. Οι πόλοι αυτοί θα αναπτυχθούν συμπληρωματικά ως προς τα παραπάνω πολεοδομικά κέντρα, ανάλογα με τη θέση και τη δυναμικότητα τους, και θα συμβάλλουν στην αποσυμφόρηση των παραπάνω. Τα μεγέθη ανάπτυξης αυτών των πόλων θα προκύψουν μετά από εκτίμηση της συνολικής δυναμικότητας της περιοχής επιρροής και των προβλεπόμενων καταναλωτικών αναγκών, ώστε να μην υποθηκευτεί η βιωσιμότητα των υφιστάμενων κέντρων.

5. Για τη υλοποίηση των παραπάνω στόχων μπορεί να γίνεται χρήση των πολεοδομικών εργαλείων της κείμενης νομοθεσίας, και ιδιαίτερα της ανάπλασης του κεφαλαίου Β του Ν. 2508/97, της ΖΕΑ του Ν. 1892/90, και χορήγηση ειδικών κινήτρων και ενισχύσεων σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για τις ΖΕΚ και ΖΕΕ από το άρθρο 22 του Ν. 2508/97.

6. Για την ενίσχυση και βελτίωση της ποιότητας των πολεοδομικών κέντρων, ανάλογα με το επίπεδο τους, λαμβάνονται τα παρακάτω μέτρα:

• Προωθείται ο λειτουργικός συσχετισμός του δικτύου Κέντρων με το ιεραρχημένο σύστημα μεταφορών και διασφαλίζεται η απ’ ευθείας σύνδεση με μέσα μαζικής μεταφοράς των κέντρων με όλες τις περιοχές της ζώνης επιρροής τους.

• Οργανώνεται το εσωτερικό κυκλοφοριακό δίκτυο των κέντρων, με ρύθμιση της διαμπερούς κυκλοφορίας ΙΧ αυτοκινήτων και διασφάλιση της απρόσκοπτης κυκλοφορίας Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, πεζών, ποδηλάτων και ΑΜΕΑ.

• Δημιουργούνται, κατά προτεραιότητα, επαρκείς χώροι στάθμευσης ανάλογα με τη δυναμικότητα και την ακτίνα επιρροής κάθε κέντρου.

• Τα πολεοδομικά κέντρα εμπλουτίζονται με τη χωροθέτηση λειτουργιών, δημόσιας ή ιδιωτικής πρωτοβουλίας, που μπορεί να λειτουργήσουν ως πόλοι για την αύξηση της ελκυστικότητας τους (πολιτιστικές λειτουργίες, οργανωμένοι χώροι πρασίνου και αναψυχής, σημαντικές εγκαταστάσεις κοινωνικού εξοπλισμού).

• Υποστηρίζεται η εγκατάσταση στα υπάρχοντα κέντρα προωθητικών δραστηριοτήτων και επιχειρήσεων που μπορούν να έχουν πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις στην προσέλκυση συναφών και συναρτώμενων δραστηριοτήτων.

• Προωθείται η ανάπλαση του δικτύου κοινοχρήστων χώρων των πολεοδομικών κέντρων για τη βελτίωση της λειτουργίας, του εξοπλισμού, της διαμόρφωσης και της αισθητικής τους.

91

• Στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται σημαντική λειτουργική ή αισθητική υποβάθμιση ή και ανάγκη αναδιάρθρωσης των χρήσεων, προωθείται η ανάπλαση τμήματος ή και ολόκληρου του πολεοδομικού κέντρου, όπως έχει καθοριστεί από το ΓΠΣ.

Άρθρο 35. Ανάδειξη πολιτιστικής κληρονομιάς και προστασία των μνημείων και των ιστορικών τόπων

Για κάθε μία χωρική ενότητα και υποενότητα προτείνονται οι παρακάτω κατευθύνσεις και μέτρα:

1. Χωρική Ενότητα Μητροπολιτικού κέντρου

1 α. Υποενότητα ΠΣΘ και Περιαστικής Ζώνης

Ειδικότερες κατευθύνσεις σε σχέση με τις περιοχές της πόλης :

Στο Ιστορικό Κέντρο, προωθείται η διεύρυνση των ορίων του ιστορικού τόπου του 1994 ώστε να περιλάβουν όλη την εντός των τειχών περιοχή, έως τα όρια του διατάγματος της Άνω Πόλης. Αναλαμβάνεται η εκπόνηση ειδικής μελέτης ώστε να αναδειχτεί η πολλαπλή στρωματογραφία του κατ’ εξοχήν αστικού παλίμψηστου, και να προστατευθεί –μετά από συνολική και εμπεριστατωμένη μελέτη– όλο το σωζόμενο πολιτιστικό απόθεμα, αρχαίο ή νεώτερο, παράλληλα με την καλύτερη δυνατή ένταξή του στην καθημερινή ζωή της πόλης, με πολεοδομικά μέτρα. Σχετικά με τους αρχαιολογικούς περιπάτους προωθείται νέα μελέτη που θα ενοποιεί και θα αξιοποιεί όλα τα μνημεία με την ανάδειξή τους μέσα στο συνολικό πλέγμα διαδρομών του ιστορικού κέντρου. Πρέπει να καταργηθεί η προσθήκη ορόφων (κατά υλοποίηση του Σ.Δ.) πάνω στα διατηρητέα κτίρια, λόγω των αρνητικών του συνεπειών τόσο για την πυκνότητα δόμησης και πληθυσμού, όσο και για την αισθητική ασυναρτησία που συνεπάγεται.

Ειδικότερα προωθούνται μελέτες αναθεώρησης-αναμόρφωσης για τρία μείζονα τμήματα :

1. Στην Άνω Πόλη, προωθείται η μεθοδική αναθεώρηση του Διατάγματος του 1978 και ο εμπλουτισμός του με πρόσθετα μέτρα προστασίας και πολεοδομικά μέτρα (προστασία και ανάδειξη στο σύνολο των κτισμάτων από όλες τις φάσεις και όχι μόνο των ως τώρα διατηρητέων, προστασία των χαράξεων του ιστορικού ιστού, έλεγχος των χρήσεων γης, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις –επαπειλούμενες ρυμοτομήσεις και διαπλατύνσεις–, αναθεώρηση του μορφολογικού κανονισμού με έλεγχο υλικών και «χρωματικής παλέτας» για τις ανακαινίσεις και τις νέες κατασκευές, κ.ά.).

2. Στα Λαδάδικα, μετά την εξέλιξη της προηγηθείσας «ανάπλασης», προωθείται η θέσπιση μέτρων πολεοδομικού χαρακτήρα, με έμφαση στον έλεγχο των χρήσεων γης.

3. Στο ιστορικό λιμάνι, θα πρέπει να αρθεί το διαχειριστικό του παράδοξο (αναπλάστηκε με δημόσιο χρήμα και ανήκει σε Ανώνυμη Εταιρεία – ΟΛΘ Α.Ε.), να

92

αποδοθεί στην πόλη και να διευρυνθεί η προστασία και να προωθηθεί η ανάπλαση στο σύνολο του ιστορικού αποθέματος (μέχρι τον 3ο προβλήτα).

Σε όλες τις περιπτώσεις των εντός σχεδίου περιοχών τα προωθούμενα προγράμματα θα περιλαμβάνουν την εκπόνηση πολεοδομικών μελετών ειδικού χαρακτήρα, που θα αντιμετωπίζουν και τα γνωστά αλλά κρίσιμα ζητήματα :

• Έλεγχο συντελεστών δόμησης και προσαρμογή τους στις νέες ρυθμίσεις του ΓΠΣΘ και ΡΣ.

• Έλεγχο χρήσεων γης με βάση τον εντοπισμό των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε τμήματος της πόλης (κέντρο, επεκτάσεις, ΖΟΕ, ευρύτερη περιοχή).

• Έλεγχο εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου και αναθεώρησή του κατά περίπτωση.

• Ειδικούς όρους δόμησης που θα αντιμετωπίζουν τις όψεις των κτιρίων και τα μέτωπα των οικοδομικών τετραγώνων, ειδικά μορφολογικά στοιχεία κ.ά.

• Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις με προτάσεις σχεδιαστικού χαρακτήρα.

• Ειδικές μελέτες ελεύθερων χώρων με έμφαση στον περιβάλλοντα χώρο των μνημείων.

• Ανάδειξη χαράξεων, ενίσχυση ειδικών-χαρακτηριστικών λειτουργιών.

Στην Ανατολική παρυφή του ιστορικού κέντρου προωθείται συνολική μελέτη για την προστασία και ανάπλαση όλης της περιοχής, που θα εξειδικεύεται κατά τμήματα :

• Πάρκο-θέατρα-μουσεία-XANΘ: Πρόγραμμα αστικής ανάπλασης που θα κατοχυρώνει τον χαρακτήρα της περιοχής ως πολιτιστικό κέντρο μητροπολιτικού επιπέδου, θα αποτρέπει κάθε επιβάρυνση με νέες χρήσεις (ήδη υλοποιήθηκε η ανέγερση δημαρχείου), και θα εξασφαλίζει ανανεωμένους δημόσιους χώρους.

• Στρατόπεδο Γ' Σώματος Στρατού: Κήρυξη του συνόλου των χώρων και εγκαταστάσεων (είναι κηρυγμένο ως διατηρητέο μόνον το κεντρικό κτίριο) και η αποτροπή κάθε επιπλέον δόμησης.

• Διεθνής Έκθεση: Ειδική μελέτη για την μετατροπή της έκτασης σε μητροπολιτικό πάρκο (με παράλληλη μετεγκατάσταση των εγκαταστάσεων της ΔΕΘ εκτός πόλεως) με παράλληλη διατήρηση και επανάχρηση για πολιτιστικές χρήσεις των ελάχιστων σωζόμενων κτιρίων που παρουσιάζουν ιστορικό ενδιαφέρον.

• Πανεπιστημιούπολη: Μελέτη για την προστασία και κήρυξη ως διατηρητέου του ιστορικού κτιριακού αποθέματος (προπολεμικών και μοντερνιστικών μεταπολεμικών κτιρίων) ώστε να αποτρέπονται αλλοιώσεις από νεώτερες προσθήκες (όπως συμβαίνει ως τώρα).

• Νεκροταφείο-πάρκο, Δημοτικό Νοσοκομείο, Κέδρινος λόφος (και Τελλόγλειο): Ειδική μελέτη ανάπλασης και ανάδειξης της πολυστρωματικής κληρονομιάς και των πράσινων χώρων.

• Αστική περιοχή Επταπυργίου: Ειδική πολεοδομική μελέτη για την ένταξη του μνημείου στον αστικό ιστό, η οποία θα περιλάβει και την εξωτερική παρειά του

93

Επταπυργίου προς το Δήμο Συκεών (μεγάλη αδόμητη έκταση που κινδυνεύει να ανοικοδομηθεί).

• Η ζώνη των τειχών με τους άλλοτε προσφυγικούς συνοικισμούς : Πρόγραμμα ανάπλασης με προστασία και ανάδειξη των ιστορικών φάσεων και ένταξης στον αστικό ιστό και τη ζωή της πόλης.

• Δάσος Σέιχ-Σου – Άγιος Παύλος: Πρόγραμμα προστασίας των ιστορικών χαράξεων, των προοπτικών και της θέας και έλεγχος των χρήσεων αναψυχής.

Στη Δυτική παρυφή του ιστορικού κέντρου προωθείται συνολική μελέτη για την προστασία και ανάπλαση όλης της περιοχής, που θα εξειδικεύεται κατά τμήματα :

• Περιοχή δυτικού τείχους ως την οδό Λαγκαδά: Πρόγραμμα βελτίωσης και ανάδειξης της περιοχής γύρω από το μνημείο, καθώς και στο νοτιότερο τμήμα του, στην περιοχή του Δικαστικού Μεγάρου. Ανάγκη διάσωσης ιστορικών κτιρίων όπως η προς κατεδάφιση Ιταλική σχολή και άλλα δυτικά της πλατείας Βαρδαρίου, για την οποία προωθείται μελέτη ανάπλασης.

• Προωθείται μείζων πρόγραμμα αστικής ανάπλασης, προστασίας και ανάδειξης για το αστικό σύνολο «βιομηχανικής αρχαιολογίας» που απαρτίζεται από το λιμάνι τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό και τη ζώνη των πρωτοβιομηχανικών μονάδων. Χαρακτηρισμός του συνόλου ως βιομηχανικού ιστορικού τόπου:

• Λιμάνι: Πρόγραμμα προστασίας, ανάδειξης και ανάπλασης ολόκληρου του ιστορικού τμήματος του παλιού λιμανιού (κτίρια, εγκαταστάσεις και εξοπλισμός, από τον προβλήτα 1 ως τον προβλήτα 3), με παράλληλη παρουσία συμβατών λιμενικών χρήσεων. (Για το τμήμα που καλύπτει τους δύο πρώτους προβλήτες έχουν ήδη εκπονηθεί μελέτες (1994), που δεν εφαρμοστήκαν.

• Παλαιός σιδηροδρομικός σταθμός: Πρόγραμμα για την προστασία, ανάδειξη και επανάχρηση της σιδηροδρομικής ζώνης και του περιβάλλοντός της.

• Ζώνη των πρωτοβιομηχανικών κτιρίων: στην περιοχή μεταξύ των οδών 26ης

Οκτωβρίου (και κάτω από αυτήν ως το όριο του λιμανιού) Προωθείται η συνολική προστασία και ανάπλασή της.

Στις Βορειοδυτικές συνοικίες του ΠΣΘ: Προωθείται Πρόγραμμα Αστικής Αναγέννησης και Αναζωογόνησης, που περιλαμβάνει την προστασία και ανάδειξη των ιδιαίτερων φυσικών και ιστορικών, αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών χαρακτηριστικών, παράλληλα με μέτρα και επεμβάσεις για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και τη λειτουργική και αισθητική ανασύνταξη του αστικού ιστού :

• Ιστορικοί συγκοινωνιακοί άξονες – είσοδοι της πόλης (Λαγκαδά και Μοναστηρίου) : Πρόγραμμα ανάπλασης, που θα περιλάβει και τις παλιές σιδηροδρομικές γραμμές (Μενεμένη).

• Μεγάλο εδαφικό απόθεμα –το αξιολογότερο στο ΠΣΘ : Πρόγραμμα ανάπλασης που θα περιλάβει τα παλιά στρατόπεδα (Παύλου Μελά, Μεγάλου Αλεξάνδρου, Παπακυριαζή, Ζιάκα και Καρατάσιου συνολικής επιφάνειας 175 εκταρίων, όπου διασώζονται και κτίσματα της αρχικής εγκατάστασης), τις αδρανείς βιομηχανικές εγκαταστάσεις (ΑΓΝΟ, Φιλίππου, περιοχή Μενεμένης, κ.ά.) και αδόμητες εκτάσεις οργανισμών και δημοσίων φορέων, με στόχο την προστασία και

94

ανάδειξη του ιστορικού αποθέματος και την απόδοση νέων κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων στη δυτική πόλη.

• Ενδιαφέροντα μνημεία και τόποι ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος: Μελέτη προστασίας και ανάδειξης των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων ποικίλων περιόδων (πυρήνες οικισμών νεολιθικής μέχρι την ύστερη κλασσική εποχή, μεμονωμένοι τάφοι και ταφικά σύνολα, όλων των ιστορικών περιόδων, σημαντικότατα υδρομυλικά συστήματα της βυζαντινής περιόδου στον Ξηροπόταμο-Πολίχνη).

• Σημαντικό αρχιτεκτονικό κτιριακό απόθεμα : Προστασία, ανάδειξη και επανάχρηση των ανενεργών βιομηχανικών κελυφών, με παράλληλη ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου.

• Ιστορικά Νεκροταφεία: Προστασία και ανάδειξη της μοναδικής συγκέντρωσης νεώτερων ιστορικών νεκροταφείων της πόλης (Καθολικό του Αγίου Βικεντίου και Παύλου, 18ος αι., Ορθόδοξο της Αγίας Παρασκευής, 19ος αι., Συμμαχικό του Ζεϊτενλίκ και Ινδικό νεκροταφείο, Α’ ΠΠ, Εβραϊκό νεκροταφείο, που μεταφέρθηκε εκεί το 1945).

• Δημόσιοι χώροι–πλατείες : Μελέτες ανάπλασης και βελτίωσης των πλατειών και κεντρικών οδών, με παράλληλη ανάπλαση των όψεων των πέριξ οικοδομικών τετραγώνων.

• Σημαντικά φυσικά στοιχεία: Προστασία και ανάπλαση των τμημάτων των χειμάρρων του Δενδροποτάμου (εντός Πολίχνης, στο στρατόπεδο Καρατάσιου μέχρι και την Ευκαρπία). Πρόγραμμα προστασία του ρέματος του Ξηροποτάμου (που έχει χαρακτηριστεί «Τοπίο Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλλους») σε συνάρτηση με τη συντήρηση και ανάδειξη του συγκροτήματος των βυζαντινών νερόμυλων. Βελτίωση των χώρων πρασίνου και σύνδεση με το περιαστικό δάσος του Σεΐχ-Σου. Αποκατάσταση του τοπίου των ανενεργών λατομείων στην περιοχή της Ευκαρπίας, πάνω από την περιφερειακή.

• Προστασία και ανάδειξη των τμημάτων και διάσπαρτων κτισμάτων των αρχικών προσφυγικών συνοικισμών του 1923.

Στις Νοτιοανατολικές συνοικίες του ΠΣΘ : Προωθείται Πρόγραμμα Ανάπλασης, που περιλαμβάνει την προστασία και ανάδειξη των ιδιαίτερων φυσικών και ιστορικών, αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών χαρακτηριστικών, παράλληλα με πολεοδομικά μέτρα και ρυθμίσεις για τη βελτίωση του αστικού ιστού :

• Μνημεία και τόποι ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος: Μελέτη προστασίας και ανάδειξης των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων ποικίλων περιόδων (4 τούμπες και τράπεζες προϊστορικής και ιστορικής εποχής στην Τούμπα, Καλαμαριά, Πυλαία και Πανόραμα, μεμονωμένοι τάφοι Μακεδονικής εποχής, μεταβυζαντινά και νεώτερα μνημεία).

• Βιομηχανικό κτιριακό απόθεμα : Προστασία, ανάδειξη και επανάχρηση των ανενεργών βιομηχανικών κελυφών, με παράλληλη ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου.

95

• Εδαφικά αποθέματα: Ειδική μελέτη για την αξιοποίηση και επανάχρηση τμημάτων εκατέρωθεν της περιφερειακής τάφρου (στα σύνορα Τούμπας και Πυλαίας) και της μεγάλη αδόμητης έκτασης μεταξύ Πυλαίας-Mαλακοπής, και του στρατοπέδου Νταλίπη.

• Αρχιτεκτονικό κτιριακό απόθεμα : Προστασία, ανάδειξη και ένταξη σε καλά σηματοδοτημένο δίκτυο των παλιών επαύλεων κατά μήκος της ακτής. Προστασία και ανάδειξη των κτισμάτων της προσφυγικής περιόδου στην Καλαμαριά (μονοκατοικίες και πολυκατοικίες, και παραλιακές επαύλεις της Αρετσούς). Προστασία και ανάδειξη των νεκροταφείων της Καλαμαριάς (συμμαχικού και αστικού).

• Δημόσιοι χώροι–πλατείες : Μελέτες ανάπλασης και βελτίωσης των πλατειών και κεντρικών οδών, με παράλληλη ανάπλαση των όψεων των πέριξ οικοδομικών τετραγώνων.

• Στρατόπεδο Κόδρα: ολοκλήρωση του προγράμματος ανάπλασης.

• Πυλαία: Πρόγραμμα προστασία και ανάδειξη του μνημειακού συνόλου γύρω από το Ελαιόρεμα, με την ρωμαϊκή τοξωτή γέφυρα, τον βυζαντινό νερόμυλο, το Μεταξουργείο Μπενοζίλιο (1886), τον Πύργο Πρασακάκη (19ου αι.), σε συνδυασμό με το παρακείμενο Οινοποιείο Χάϊτμαν (1938) και τις εγκαταστάσεις αμπελοκαλλιέργειας, καθώς και τα υπολείμματα υδροδοτικών εγκαταστάσεων (αρχών 20ου αι.). Προστασία των μεσοπολεμικών εγκαταστάσεων του Κολεγίου Ανατόλια (μεταξύ Πανοράματος και Πυλαίας).

• Σημαντικά φυσικά στοιχεία: Πρόγραμμα προστασίας και αποκατάστασης του φυσικού τοπίου (πάρκα και χώροι πρασίνου όπως το άλσος της Ν. Ελβετίας) και των σωζόμενων τμημάτων ρεμάτων με την βλάστησή τους. Ειδικότερα περιλαμβάνει: Το τμήμα του ανατολικού κλάδου του ρέματος Ευαγγελίστριας. Το τμήμα της κοίτης του διαβολορέματος, (χείμαρρος Λύτρα) μεταξύ της Τριανδρίας και του Καυταντζογλείου, (περιοχή «Νησάκι»), το τμήμα του ρέματος της ΥΦΑΝΕΤ, κατά μήκος της οδού Ορτανσίας (μεταξύ Τριανδρίας και Κρυονερίου) και πίσω από το εργοστάσιο της ΥΦΑΝΕΤ. Το τμήμα της κοίτης του ρέματος Κρυονερίου (Άνω Τούμπας) κατά μήκος της οδού Πολυγνώτου μέχρι και κάτω από τη Γρ. Λαμπράκη και το κατώτερο τμήμα του (οδός Δ.Τσέλιου). Το τμήμα του ρέματος του Ντεπώ (χείμαρρος Αλλατίνη) ανατολικά της Βίλλας Μπιάνκα και δίπλα στο 21ο Γυμνάσιο. Στα τμήματα αυτά προωθείται η παράλληλη ανάπλαση του περιβάλλοντος ιστού. Τέλος, τα τμήματα του Μεγάλου Ρέματος στον Δήμο Πυλαίας και στην περιοχή των Ελαιώνων με έντονη βλάστηση, στο οποίο απαιτείται ειδική μελέτη προστασίας του τοπίου απ' την οικοπεδοποίηση και τις ζημίες από μπαζώματα.

Στο Θαλάσσιο Μέτωπο (ΠΣΘ και περιαστική ζώνη): Προωθείται ειδική μελέτη για τη σωστή χρησιμοποίηση του ώστε η πόλη να εμπλουτιστεί με έναν σπάνιο πόλο έλξης, φυσικό και πολιτιστικό. Η μελέτη του μετώπου εξειδικεύεται κατά μικρότερες ενότητες ανάλογα με τις φυσικές ιδιομορφίες, χρησιακές ιδιότητες και ιστορικο-κοινωνικά χαρακτηριστικά:

• Προβλήτες λιμένος Θεσσαλονίκης: Προστασία του σημαντικού λιμενικού αποθέματος στο τμήμα του παλιού λιμανιού (Α’ και Β’ προβλήτες).

96

• «Παλαιά» παραλία στο ιστορικό κέντρο (από το λιμάνι μέχρι τον Λευκό Πύργο) : Ειδική μελέτη που θα εξετάσει την ενδεχόμενη διαπλάτυνση της προκυμαίας κατά 10-20 μ., έτσι ώστε να εξασφαλιστεί αναγκαίος ελεύθερος δημόσιος χώρος περιπάτου, με ύφος που να σέβεται τα ιστορικά και λειτουργικά γνωρίσματα της προκυμαίας.

• «Νέα» παραλία ως και το Ποσειδώνιο: Μελέτη προστασίας από επιβαρυντικές χρήσεις και κυκλοφοριακές ρυθμίσεις (όπως η υποθαλάσσια), ανάπλαση των πάρκων κατά μήκος των οικοδομικών τετραγώνων, βελτίωση των φυτεύσεων και ανάδειξη των διατηρητέων κτισμάτων και σύστημα σήμανσής τους, και ανάπλαση του δημόσιου χώρου περιοχής γύρω από το Μέγαρο Μουσικής – Ποσειδώνιο – Μύλου Αλλατίνη. Διευκόλυνση των προσβάσεων από τον πυκνοδομημένο αστικό ιστό της ανατολικής πόλης.

• Παραλία Καλαμαριάς (από το Ποσειδώνιο ως την περιφερειακή τάφρο): Πρόγραμμα ανάπλασης για όλο το μήκος της παραλιακής ζώνης (απαγόρευση επιπλέον δόμησης, επαναχρήσεις κλπ.), με ανάδειξη της φυσικής ακτογραμμής, απόδοση συμβατών ήπιων χρήσεων και διαμορφώσεων, και ένταξη των ενδιαφερόντων κτισμάτων (ανάδειξη μεσοπολεμικών επαύλεων Αρετσούς, παλιάς πλαζ του ΕΟΤ του 1960). Παράλληλα θα πρέπει να συνοδευτεί με μέτρα έλεγχου και ρύθμισης των εντονότατων χρήσεων αναψυχής κατά μήκος της οδού Πλαστήρα. Στη μελέτη πρέπει να ενταχθεί και η εκκρεμούσα ένταξη του παλιού στρατοπέδου Κόδρα στον ιστό της πόλης, με αξιοποίηση των ιστορικών κτιρίων, την ανασκαφή του προϊστορικού οικισμού.

• Περιοχή Δήμου Πυλαίας ως το αεροδρόμιο και περιοχή αεροδρομίου: Εφαρμογή περιορισμών και ελέγχων στις χρήσεις και τη δόμηση, και προστασία των φυσικών στοιχείων (ακτή και καλλιέργειες, αδόμητοι χώροι κλπ.). Πρέπει να συνδυαστεί με τη μελέτη για τον έλεγχο της άναρχης επέκτασης των κεντρικών αστικών λειτουργιών, και των εκτός σχεδίου εγκαταστάσεων, και την περιβαλλοντική εξυγίανση της ακτής, παράλληλα με την προστασία παραδοσιακών δραστηριοτήτων (όπως τα παλιά ναυπηγεία).

1.β. Υποενότητα Λοιπής Περιοχής

Σύνολα με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά:

• Προωθούνται μελέτες για την αξιολόγηση και προστασία παραδοσιακού τμήματος ή αρχιτεκτονικού συνόλου των ορεινών παραδοσιακών οικισμών Ρετζικίου, Ασβεστοχωρίου, Χορτιάτη. Προστατεύονται και αναδεικνύονται τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, και θεσπίζονται ρυθμίσεις για την προστασία των παραδοσιακών ιστών, των ιστορικών κτισμάτων και εγκαταστάσεων και του φυσικού τοπίου, καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών.

• Αξιολογούνται και προστατεύονται με κατάλληλες διατάξεις, τα στοιχεία που αναφέρονται στην προσφυγική φάση (ιστοί, κτίσματα, και χρήσεις) της περιαστικής ζώνης Θεσσαλονίκης (Ωραιόκαστρο, Ιωνία, Καλοχώρι, Σίνδος, Νεοχωρούδα, Άγιος Αθανάσιος, Ν. Μεσημβρία, Γέφυρα, Ν. Χαλκηδόνα και Ν. Ρεδαιστός, Ν. Ρύσιο, Άνω Σχολάρι, οι πυρήνες Περαίας, και Ν. Επιβατών, Ν. Μηχανιώνα).

Προστασία και ανάδειξη μεμονωμένων διατηρητέων εγκαταστάσεων και κτιρίων:

97

• Προγράμματα για την ανάδειξη του ιστορικού αεροδρομίου Σέδες, στη Θέρμη, και του συνόλου με τον Φάρο (1864, από τη Γαλλική Εταιρεία Φάρων), το τουρκικό φρούριο (1883-1885), και το «μπούνκερ» της γερμανικής κατοχής, στο Αγγελοχώρι, σε συνδυασμό με ανάδειξη του φυσικού τοπίου.

• Βελτίωση του αστικού τοπίου με ανάδειξη των ιστορικών κτισμάτων στη Θέρμη και στους αγροτικούς οικισμούς Βασιλικά, Πλαγιάρι, Αγγελοχώρι, Επανομή, Ζαγκλιβέρι, Βερτίσκος, Λαγκαδάς, Όσσα, Πετροκέρασα, Σουρωτή, Σοχός,

Προστασία και ανάδειξη μνημείων και αρχαιολογικών χώρων

• Προγράμματα Στο Ωραιόκαστρο για τον αρχαιολογικό χώρο της Αγρέπαυλης (Παλαιόκαστρο), των 2 βυζαντινών υδρόμυλων και του ναού Αγίου Αθανασίου (1864).

Προγράμματα πολιτιστικών διαδρομών και δικτύων, που συνδέουν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, καθώς και οικομουσείων-πολιτιστικών τοπίων

Τα δίκτυα αυτά συνδέονται με τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής, και εντάσσονται εκεί οι σημερινοί οικισμοί (όπου είναι πρόσφορο).

• Πρόγραμμα σύνδεσης των 69 προϊστορικών και ιστορικών τόπων οίκησης –Τούμπες και Τράπεζες– στην περιαστική ζώνη της Θεσσαλονίκης (οι 52 χρονολογούνται στην 3η χιλιετία π.Χ.), στις θέσεις Άγιος Αθανάσιος, Ν. Αγχίαλος, Βαθύλακκος, Γέφυρα, Ν. Μεσημβρία, Ξηροχώριο, Ν. Ιωνία, Σίνδος, Ν. Φιλαδέλφεια, Νεοχωρούδα, Πεντάλοφος, Πετρωτός, Ωραιόκαστρο, Χορτιάτης, Θέρμη, Ν. Ραιδεστός, Ν. Ρύσιο, Καρδία, Κάτω Σχολάρι, Άνω Σχολάρι, Πλαγιάρι, Τρίλοφος, Αγία Παρασκευή, Άγος Αντώνιος, Βασιλικά, Λιβάδι, Περιστερά, Σουρωτή, Ν. Επιβάτες, Κερασιά, Μηχανιώνα, Επανομή, Αγγελοχώρι, Μεσημέρι. Προώθηση ειδικών μελετών που θα προσδιορίζουν μικρότερες γεωγραφικά προσδιορισμένες ενότητες δικτύων-διαδρομών στη δυτική, βόρεια και νοτιοανατολική περιοχή.

• Μελέτη για θέσπιση Οικομουσείου στην περιοχή των οικισμών Ρετζικίου-Ασβεστοχωρίου-Χορτιάτη, όπου εντάσσονται οι εγκαταστάσεις εξόρυξης ασβέστου του Ασβεστοχωρίου, οι υδρόμυλοι του Ρετζικίου, οι βυζαντινές υδρευτικές εγκαταστάσεις του Χορτιάτη, καθώς και οι λοιποί αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία.

• Πρόγραμμα «Δρόμοι του κρασιού» : διαδρομής που περιλαμβάνει αμπελουργικούς τόπους στη Ν.Μεσήμβρια, Γέφυρα, Αγχίαλος, Γουμένισσα, Αξιούπολη.

• Μελέτη για την θέσπιση «πολιτιστικού τοπίου» στην περιοχή της πεδιάδας του Αξιού όπου συνυπάρχουν στοιχεία που χρονολογούνται στα τέλη του 19ου αιώνα : σιδηροδρομικές γραμμές και φυλάκια (από το τέλος του 19ου αι.), γέφυρες (υπό κήρυξη) και δρόμοι της μεσοπολεμικής περιόδου (έργα της εταιρείας Foundation).

Για το Θαλάσσιο Μέτωπο

• Περιοχή παραθαλάσσιων οικισμών (Περαία, Νέοι Επιβάτες, Αγία Τριάδα, Μηχανιώνα, Αγγελοχώρι) ως την Επανομή: Προγραμματισμός της τάσης να μετατρέπονται οι άλλοτε παραθαλάσσιοι προσφυγικοί οικισμοί σε περιοχές πρώτης

98

κατοικίας, προσελκύοντας ανάλογες χρήσεις του ιδιωτικού τομέα με εφαρμογή κατάλληλων πολεοδομικών όρων και με παράλληλη διαφύλαξη του φυσικού χαρακτήρα του τοπίου για τη διατήρηση του χαρακτήρα τους.

• Περιοχή Δέλτα ως εκβολές Γαλλικού ποταμού, περιοχή Καλοχωρίου: Ειδική μελέτη για την προστασία και ανάδειξή του ως τοπίου της φύσης με ελεγχόμενη χρήση αναψυχής και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Ειδική Μελέτη για την ανάπλαση της υποβαθμισμένης ακτής Καλοχωρίου δυτικά του λιμανιού, που αποτελεί τη μόνη διέξοδο της δυτικής πόλης προς τη θάλασσα.

2. Χωρική ενότητα Ευρύτερης Ζώνης Λιμνών

2.α Υποενότητα Λιμνών.

Σύνολα με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά:

• Μελέτες για την αξιολόγηση και προστασία παραδοσιακού τμήματος ή αρχιτεκτονικού συνόλου των οικισμών Βερτίσκος, Όσσα και Στεφανινά. Προστατεύονται και αναδεικνύονται τα μνημεία και τα αξιόλογα κτίσματα, και θεσπίζονται ρυθμίσεις για την προστασία των παραδοσιακών ιστών, και του φυσικού τοπίου, καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών.

Προστασία και ανάδειξη μεμονωμένων διατηρητέων εγκαταστάσεων και κτιρίων:

• Προγράμματα για την ανάδειξη των διάσπαρτων μνημείων βυζαντινής και οθωμανικής περιόδου στους οικισμούς Δερβένι, Λητή, Μελισσοχώρι, Μαυρορράχη, Λαγκαδάς, Άγιος Βασίλειος, Μελισσουργός, Νέα Απολλωνία, Απολλωνία, Μόδι, Μεγάλη Βόλβη, Μικρή Βόλβη, Ρεντίνα, Αρέθουσα, Μαυρούδα, Στεφανινά.

Προγράμματα πολιτιστικών διαδρομών και δικτύων, που συνδέουν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, καθώς και οικομουσείων-πολιτιστικών τοπίων

• Δίκτυο που θα συνδέει τις προϊστορικές θέσεις (τούμπες) Ασπρόβρυση, Δρυμός, Μελισσοχώρι, Άσσηρος, Εξαμίλι, Κριθιά, Όσσα, Γαλήνη, Πέντε Βρύσες Μικροκώμη, Ευαγγελισμός, Νυμφόπετρα, Βαγιοχώρι, Σχολάρι, Βασιλούδι-Γερακαρού, Λαγκαδίκια, Αρχαία Απολλωνία, Περιστερώνας, Στίβος, Βόλβη, Ξηροπόταμος, Σοχός.

• Δίκτυο αρχαιολογικών χώρων στις θέσεις Λητή, Εξαμίλι, Κριθιά, Όσσα, Πέντε Βρύσες, Προφήτης, Ευαγγελισμός, Νυμφόπετρα, Άγιος Βασίλειος, Βασιλούδι-Γερακαρού, Γερακαρού, Λαγκαδίκια, Καλαμωτό (αρχαία πόλη Καλλινδοίων), Αρχαία Απολλωνία, Περιστερώνας, Νικομηδινό, Βόλβη, Αρέθουσα,Μαυρούδα, Λίμνη, Στεφανινά, Ξηροπόταμος, Φιλαδελφίο.

• Οικομουσείο με σύνολο αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της κλασικής και βυζαντινής περιόδου στην περιοχή της Απολλωνίας-Αρέθουσας και Ρεντίνας,

• Οικομουσείο – και πρόγραμμα οικοανάπτυξης στην περιοχή γύρω από τις λίμνες με ανάδειξη της κληρονομιάς από όλες τις ιστορικές περιόδους.

99

• Τοπία της φύσης στο Σχολάρι (υπόλοιπα παραλίμνιου δάσους) και τη Νυμφόπετρα (συστάδα διαβρωμένων ασβεστολιθικών βράχων «Νυμφόπετρες»).

2.β. Υποενότητα Ακτών Στρυμονικού κόλπου.

Σύνολα με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά:

• Μελέτες για την αξιολόγηση και προστασία παραδοσιακού τμήματος ή αρχιτεκτονικού συνόλου των οικισμών Βρασνά και Άνω Σταυρός. Προστατεύονται και αναδεικνύονται τα μνημεία και τα αξιόλογα κτίσματα, και θεσπίζονται ρυθμίσεις για την προστασία των παραδοσιακών ιστών, και του φυσικού τοπίου, καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών.

Προγράμματα πολιτιστικών διαδρομών και δικτύων, που συνδέουν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, καθώς και οικομουσείων-πολιτιστικών τοπίων

• Οικομουσείο με σύνολο αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της κλασικής και βυζαντινής περιόδου στην περιοχή της Ασπροβάλτας, Βρασνών, Σταυρού και Άνω Σταυρού. Συσχέτισή του με μέτρα ελέγχου της υπερβολικής τουριστικής φόρτισης της ακτής του Στρυμονικού.

3. Χωρική ενότητα Χαλκιδικής

3.α Υποενότητα βορειοανατολικής Χαλκιδικής

Σύνολα με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά:

• Προωθούνται μελέτες για την αξιολόγηση και προστασία παραδοσιακού τμήματος ή αρχιτεκτονικού συνόλου των ορεινών παραδοσιακών οικισμών Μεγάλη Παναγία, Παλαιοχώρι, Νεοχώρι, Βαρβάρα και Στανός (προϋφιστάμενοι του 1923). Προστατεύονται και αναδεικνύονται τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, και θεσπίζονται ρυθμίσεις για την προστασία των παραδοσιακών ιστών, των ιστορικών κτισμάτων και εγκαταστάσεων και του φυσικού τοπίου, καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών.

• Πρόγραμμα ανάδειξης του κηρυγμένου ιστορικού τόπου της Αρναίας.

• Πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης του ιστορικού τμήματος της Ιερισσού που οικοδομήθηκε ως πρότυπος οικισμός μετά τον σεισμό του 1932.

• Προγράμματα για την αξιοποίηση των ερειπίων του (προσεισμικού) οικισμού Γομάτι.

Προστασία και ανάδειξη μεμονωμένων διατηρητέων εγκαταστάσεων και κτιρίων:

• Προγράμματα για την προστασία και ανάδειξη ιστορικών κτισμάτων στην Παλαιοχώρα και την Αμμουλιανή.

Προστασία και ανάδειξη μνημείων και αρχαιολογικών χώρων

• Προγράμματα για τα βυζαντινά μνημεία των οικισμών Παλαιοχώρι, Βαρβάρα, Ιερισσός, Νέα Ρόδα, Ολυμπιάδα, Ουρανούπολη, Στάγιρα, Στρατώνι.

• Προγράμματα για τις προϊστορικούς τόπους και αρχαιολογικούς χώρους στις

100

θέσεις Γεροπλάτανος, Κρήμνη, Πλατανοχώρι, Παλαιοχώρα, Μαραθούσα, Μεγάλη Παναγία, Γομάτι, Πυργαδίκια

Προγράμματα πολιτιστικών διαδρομών και δικτύων, που συνδέουν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, καθώς και οικομουσείων-πολιτιστικών τοπίων

• Μελέτη για θέσπιση Οικομουσείου στην περιοχή Ιερισσού-Νέων Ρόδων-Ουρανούπολης που θα περιλάβει τους αρχαιολογικούς χώρους της Αρχαίας Ακάνθου, της Διώρυγας του Ξέρξη, της αρχαίας Σάνης και του Ιερού του Απόλλωνα Ηλίου, τα βυζαντινά κάστρα, οικισμούς, και μονές, καθώς και τα Μετοχιακά κτίσματα που βρίσκονται εκεί.

• Μελέτη για θέσπιση Οικομουσείου στην περιοχή της Ολυμπιάδος που θα περιλάβει τον αρχαιολογικό χώρου των Αρχαίων Σταγείρων, προϊστορικούς οικισμούς και μεσοβυζαντινό οικισμό.

• Μελέτη για την θέσπιση «πολιτιστικού τοπίου» του δάσους και μεταλλείου στη θέση «Σκουριές».

3.β Υποενότητα νοτιοδυτικής Χαλκιδικής

Σύνολα με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά:

• Πρόγραμμα ανάδειξης των κηρυγμένων ιστορικών τόπων και παραδοσιακών οικισμών του Πολυγύρου, της Νικήτης, Άθυτου του Παλαιόκαστρου και του Παρθενώνα.

• Μελέτες για την αξιολόγηση και προστασία παραδοσιακού τμήματος ή αρχιτεκτονικού συνόλου των οικισμών Νέα Γωνία, Ροδόκηπος, Βάβδος, Γαλάτιστα, Ταξιάρχης, Άγιος Νικόλαος, Συκιά. Προστατεύονται και αναδεικνύονται τα μνημεία και τα αξιόλογα κτίσματα, και θεσπίζονται ρυθμίσεις για την προστασία των παραδοσιακών ιστών, και του φυσικού τοπίου, καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών.

Προστασία και ανάδειξη μεμονωμένων διατηρητέων εγκαταστάσεων και κτιρίων:

• Προγράμματα για την ανάδειξη των διάσπαρτων μνημείων μεσαιωνικής και νεώτερης περιόδου στους οικισμούς Ζωγράφου, Κασσάνδρεία, Μαρμαρά (μεσαιωνικό χωριό «Ψαλίδα»), Βουρβουρού, Ορμύλια, Παλαιοχώρα, Σκιώνη, Αγία Παρασκευή, Φούρκα, Παλιούρι.

Προγράμματα πολιτιστικών διαδρομών και δικτύων, που συνδέουν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, καθώς και οικομουσείων-πολιτιστικών τοπίων

• Μελέτη για δίκτυο που θα συνδέει τις προϊστορικές θεσεις (τούμπες) Κρήνη, Ελαιοχώρια, Ν.Πλάγια, Ν.Τένεδος, Ν.Σίλατα, Βράσταμα, Βεργιά Πολύγυρος, Παλαιόκαστρο, Σανά, Άγιος Παντελεήμονας, Κασσανδρεία, Κρυοπηγή, Φώκεα, Παλιούρι, Νικήτη, καθώς και τους αρχαιολογικούς χώρους που αφθονούν στην περιοχή (βλ. ανάλυση). Βασικοί κόμβοι, οι αρχαιολογικοί χώροι της Ποτίδαιας, η Όλυνθος, η Καλλιθέα, η Καλάνδρα, η Νικήτη, και η Τορώνη.

101

• Οικομουσείο στην περιοχή της Νικήτης με ανάδειξη της κληρονομιάς από όλες τις ιστορικές περιόδους.

• Δίκτυο-διαδρομές σύνδεσης των Μετοχιακών κτισμάτων στους οικισμούς Τρίγλια, Φλογητά, Ζωγράφου, Καλάνδρα, Κασσανδρεία, Σκιώνη, Φώκεα, Κελί, Βουρβουρού, Μεταγγίτσι, Ν.Μαρμαράς, Νικήτη, Σάρτη, Ορμύλια.

• Δίκτυο 191 ελαιοτριβείων στους οικισμούς Νικήτης, Παρθενώνα, Μεταμόρφωσης και Παραδείσου.

• Μελέτη για την θέσπιση «πολιτιστικού τοπίου» με νερόμυλους κατά μήκος του ρέματος μεταξύ Πετραλώνων και Ελαιοχωρίων.

4. Χωρική ενότητα Κιλκίς

Ιστορικά κέντρα οικισμών :

• Προωθούνται μελέτες για την οριοθέτηση των ιστορικών κέντρων των πόλεων Κιλκίς και Γουμένισσας. Προστατεύονται και αναδεικνύονται τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, και θεσπίζονται ρυθμίσεις για την προστασία του παραδοσιακού ιστού, των ιστορικών κτισμάτων και εγκαταστάσεων και του φυσικού τοπίου, καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών.

Σύνολα με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά:

• Προωθούνται μελέτες για την αξιολόγηση και προστασία παραδοσιακού τμήματος ή αρχιτεκτονικού συνόλου των οικισμών Ειδομένη, Φανός, Καστανερή, Ομαλό και Μάνδρες (προϋφιστάμενοι του 1923). Προστατεύονται και αναδεικνύονται τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, και θεσπίζονται ρυθμίσεις για την προστασία των παραδοσιακών ιστών, των ιστορικών κτισμάτων και εγκαταστάσεων και του φυσικού τοπίου, καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών.

• Μελέτη για τον εντοπισμό, αξιολόγηση και προστασία με κατάλληλες διατάξεις, τα στοιχεία που σώζονται από τον μεγάλο προσφυγικό εποικισμό (ιστοί, κτίσματα, και χρήσεις) στην πεδιάδα του Κιλκίς.

Προστασία και ανάδειξη μεμονωμένων διατηρητέων εγκαταστάσεων και κτιρίων:

• Προγράμματα για την προστασία και ανάδειξη ιστορικών κτισμάτων που συνδέονται με την ιστορία των σιδηροδρόμων, στον Γαλλικό, τη Δοϊράνη και την Ειδομένη.

Προγράμματα πολιτιστικών διαδρομών και δικτύων, που συνδέουν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, καθώς και οικομουσείων-πολιτιστικών τοπίων

• Δίκτυο που θα συνδέει τις προϊστορικές θεσεις (τούμπες και τράπεζες) Τούμπα, Ανθόφυτο, Ξυλοκερατιά, Γαλλικός, Πεδινό, Σπήλαιο Αγίου Γεωργίου, Κυριακαίϊκα, Μεταλλικό, Τούμπα, Παλαιό Γυναικόκαστρο, Σταυροχώρι, Χωρυγίο.

• Δίκτυο αρχαιολογικών χώρων (περιλαμβάνονται και οι αρχαίες πόλεις της Κάτω Μακεδονίας) στις θέσεις Ευρωπός (αρχαία πόλη Ευρωπού), Γρίβα,

102

Πεντάλοφος, Φιλυριά, Αξιούπολη, Κολχίδα, Παλατιανό (αρχαία μακεδονική πόλη Ίωρον) και Άγιοι Απόστολοι (αρχαία Μόρρυλλος), καθώς και θέσεις με αρχαιολογικούς χώρους των βυζαντινών χρόνων (Νέο Γυναικόκαστρο, Καμπάνης-Πεδινό, Καμπάνης και Ν.Σάντα).

• Μελέτη για την θέσπιση «Πολιτιστικών τοπίων του Α’ΠΠ» με το Συμμαχικό νεκροταφείο στη Δοϊράνη, το Βρετανικό νεκροταφείο και το Μεγάλο Συμμαχικό νεκροταφείο στην περιοχή του Πολύκαστρου, και των Μνήματων Σαριγκιόλ με βρετανικούς στρατιωτικούς τάφους του στην Κρηστώνη.

• Μελέτη για θέσπιση περιοχής Οικοανάπτυξης κατά μήκος του ποταμού Αξιού.

• Προστασία και ανάδειξη του Βαλκανικού Βοτανικού Κήπού Κρουσσίων στην Ποντοκερασιά.

5. Χωρική ενότητα ΟΤΑ δυτικής ζώνης Αξιού

Ιστορικά κέντρα οικισμών :

• Προωθείται μελέτη για την οριοθέτηση του ιστορικού κέντρου των Γιαννιτσών. Αναδεικνύεται το μοναδικό σύνολο των οθωμανικών μνημείων και θεσπίζονται ρυθμίσεις για την προστασία του παραδοσιακού ιστού, των ιστορικών κτισμάτων και εγκαταστάσεων και του φυσικού τοπίου, καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών.

Σύνολα με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά:

• Πρόγραμμα ανάδειξης τού κηρυγμένου παραδοσιακού οικισμού του Κολινδρού. Προστατεύονται και αναδεικνύονται τα μνημεία και θεσπίζονται ρυθμίσεις για την προστασία του ιστού και των ιστορικών κτισμάτων, καθώς και αναπλάσεις κεντρικών πλατειών και οδών.

• Μελέτη για την αξιολόγηση και προστασία με κατάλληλες διατάξεις, των στοιχείων που σώζονται στον οικισμό Πλατύ (παραδοσιακές κατοικίες, κτίρια σιδ. Σταθμού και αποθηκών, σπίτια του Εποικισμού), και στον οικισμό Ασβεστάρι.

Προστασία και ανάδειξη μεμονωμένων διατηρητέων εγκαταστάσεων και κτιρίων:

• Προγράμματα για την προστασία και ανάδειξη ιστορικών κτισμάτων που συνδέονται με την ιστορία των σιδηροδρόμων, στη Μεγάλη Γέφυρα και την Αλεξάνδρεια.

Προγράμματα πολιτιστικών διαδρομών και δικτύων, που συνδέουν αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία, καθώς και οικομουσείων-πολιτιστικών τοπίων

• Δίκτυο που θα συνδέει τις προϊστορικές θεσεις (τούμπες) Μακρύγιαλος, Παλιάμπελα, Αιγίνιο-Μ.Γέφυρα, Καψοβάτης, Κυψέλη, Δαμιανό, Αμπελιές, «Παλιά Αγορά» Γιαννιτσών

• Δίκτυο αρχαιολογικών χώρων της ιστορικής και βυζαντινής περιόδου στις θέσεις Ρυάκια, Καστανιά, Κολινδρός, Κολινδρός, Λιβάδι, Μελίσσια, Αιγίνιο, Καστανιά, Κλειδί, Νησί, Αρχοντικό, Μεσιανό, Πενταπλάτανος, Ασβεστάρι, Πέλλα

103

και Μακρύγιαλος, με βασικούς κόμβους την Μεκεδονική Πέλλα, τη ρωμαϊκή πόλη στο Νησί και τη βυζαντινή Πύδνα στο Μακρύγιαλο.

• Μελέτη για την ένταξη τμήματος του δικτύου αρχαιολογικών χώρων περί τον Κολιδρό – Παλιάμπεα - Λιβάδι σε θεματικό μακεδονικό Οικομουσείο.

• Προστασία και ανάδειξη του Ανοικτό Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στο Νησέλι.

Άρθρο 36. Οργάνωση περιοχών παραγωγικών δραστηριοτήτων και υπηρεσιών

1. Πρωτογενής τομέας:

1.1 Σημαντικά για την βιωσιμότητα και την ανανέωση του πρωτογενή τομέα είναι ο και εκσυγχρονισμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, η βελτίωση της συνολικής τους επίδοσης, η στροφή προς την ποιότητα, τα βιολογικά προϊόντα και τη διαφοροποίηση της εκμετάλλευσης σε τομείς όπως τα μη εδώδιμα (non-food) και ενεργειακά φυτά και η βελτίωση του καθεστώτος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων όσον αφορά το περιβάλλον, την εργασιακή ασφάλεια, την υγιεινή και την καλή διαβίωση των ζώων. Προτεραιότητα αποκτά η στήριξη της εγχώριας κτηνοτροφίας και η αξιοποίηση του παραγωγικού δυναμικού των βοσκοτόπων, ώστε να αποτελέσουν, μεταξύ άλλων, και μέσο για την ενίσχυση της οικονομίας και τη συγκράτηση του πληθυσμού στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές.

1.2 Απαραίτητη είναι η ορθολογική διαχείριση των υδάτων για την εξοικονόμηση ύδατος και την αποφυγή απωλειών στις ήδη αρδευόμενες εκτάσεις.

1.3 Ανάπτυξη της παράκτιας αλιείας στο πλαίσιο των αρχών της αειφορίας και στήριξη της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας με βιώσιμο τρόπο και προστασία των περιοχών στις οποίες αναπτύσσεται από μη συμβατές δραστηριότητες

1.4 Η δημιουργία κατάλληλων υποδομών για την υποβοήθηση και αύξηση της παραγωγής

Για την προστασία των γεωργικών εκτάσεων καθορίζονται ζώνες με συγκεκριμένες επιτρεπόμενες χρήσεις γεωργικές και συναφείς.

Οικολογικά πάρκα, για τη στήριξη της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας.

Πάρκα παραδοσιακών καλλιεργειών, για τη στήριξη των καλλιεργειών που συμβάλλουν στη διατήρηση της φυσιογνωμίας του τοπίου της περιοχής.

Ζώνες αποδοτικών καλλιεργειών και εκτροφών, που αποσκοπούν στην τροφοδοσία της εσωτερικής αγοράς της περιοχής με προϊόντα υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών, ιδιαίτερα με κηπευτικά, ανθοκομικά ή γαλακτοκομικά προϊόντα.

104

Η καλύτερη χρήση των συντελεστών παραγωγής συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής νέων τεχνολογιών - καινοτομιών.

Η οριοθέτηση των βοσκοτόπων, η ορθολογική χρήση τους και η βελτίωση της παραγωγικής τους ικανότητας με εγκεκριμένα διαχειριστικά σχέδια.

Μετεγκατάσταση κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων σε περιπτώσεις που η αναγκαιότητα μετεγκατάστασης προκύπτει για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας και βοηθά στην καλύτερη και αποδοτικότερη λειτουργία τους, σε οργανωμένους χώρους.

Εφαρμογή μέτρων ελέγχου της υπεραλίευσης και προστασίας του παράκτιου θαλάσσιου περιβάλλοντος

Εκσυγχρονισμό των υφισταμένων μονάδων υδατοκαλλιεργειών και εφαρμογή μεθόδων διαχείρισης πιο φιλικών προς το περιβάλλον, την ίδρυση νέων μονάδων σε κατάλληλες θέσεις είτε μεμονωμένα, ιδιαίτερα σε περιοχές που δεν αναμένονται σημαντικές πιέσεις ή και παρουσιάζουν αναπτυξιακή υστέρηση, είτε σε οργανωμένους υποδοχείς, και τη σταδιακή απομάκρυνση όσων λειτουργούν σε ακατάλληλες θέσεις με την παροχή σχετικών κινήτρων

Εξορθολογισμός της χρήσης φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.

Δημιουργία έργων για την ταμίευση και εκμετάλλευση επιφανειακών απορροών, τεχνητό εμπλουτισμό υπόγειων υδροφορέων, εκσυγχρονισμό και βελτίωση συνθηκών άρδευσης, στράγγισης, προσπέλασης καθώς και υποδομών που αφορούν στην παρακολούθηση και καταγραφή της κατάστασης των υδροφορέων.

Η ηλεκτροδότηση ή και επέκταση του ηλεκτρικού δικτύου με σκοπό την βελτίωση της βιωσιμότητας των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων καθώς και των επιχειρήσεων της πρώτης μεταποίησης.

Η επέκταση και βελτίωση της βατότητας του αγροτικού οδικού δικτύου για την βελτίωση της προσβασιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων με στόχο τη μείωση του κόστους μεταφοράς των προϊόντων, την ευκολότερη και ταχύτερη πρόσβαση των γεωργικών μηχανημάτων, την ταχύτερη και ασφαλέστερη μεταφορά των ευπαθών προϊόντων.

• Διάνοιξη και βελτίωση δασικού οδικού δικτύου εντός των υπό εκμετάλλευση δημοσίων δασών. Η απαραίτητη προσπέλαση και διάνοιξη των δασών με δασικούς δρόμους συμβάλλει αφενός στην ορθολογική διαχείριση και αξιοποίηση των προϊόντων και των υπηρεσιών τους για το κοινωνικό σύνολο και αφετέρου στην αειφόρο ανάπτυξη και καλύτερη ποιότητα ζωής.

2. Δευτερογενής και Τριτογενής τομέας

2.1 Κρίνεται απαραίτητη η ανάπτυξη μιας πολιτικής

105

• για τη βιομηχανία με αφετηρία την αναγνώριση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και χωρικών αναγκών του τομέα και των επί μέρους κλάδων του

• ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας στο βιομηχανικό τομέα μέσω κατάλληλων χωρικών ρυθμίσεων και με εστίαση σε δραστηριότητες που καλύπτουν τοπικές ανάγκες ή παρουσιάζουν συγκριτικό πλεονέκτημα σε διεθνείς αγορές

• προώθησης ενός πολυκεντρικού προτύπου χωρικής οργάνωσης της βιομηχανίας, με σκοπό την αύξηση της συμβολής της στην περιφερειακή ανάπτυξη και την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων διαφόρων περιοχών

• ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στις δραστηριότητες του βιομηχανικού τομέα με την εφαρμογή σύγχρονων τεχνικών εκμετάλλευσης και παραγωγής, καθώς και τεχνικών αντιρρυπαντικής τεχνολογίας και αποκατάστασης του περιβάλλοντος

• εξορθολογισμού της διαδικασίας χωροθέτησης της βιομηχανίας α) με οργάνωση υποδοχέων για τη μεταποίηση σε κατάλληλες θέσεις και στήριξή τους με αποτελεσματικά κίνητρα, β) με κλαδικές ρυθμίσεις για τις μονάδες με συγκεκριμένες απαιτήσεις χωροθέτησης, γ) με διασφάλιση των όρων γειτνίασής τους με άλλες δραστηριότητες (ειδικά τις μη συμβατές)

• ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας με την ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής στους τομείς της πληροφορικής, των επικοινωνιών και της καινοτομίας.

2.2 Για την υποστήριξη της οικονομικής ανασυγκρότησης και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, συγκροτείται ένα ιεραρχημένο δίκτυο συμπληρωματικών επιχειρηματικών ζωνών, με χαρακτηριστικά και λειτουργίες που μπορούν να ανταποκρίνονται σε όλους τους τύπους ζήτησης. Στο δίκτυο αυτό εντάσσονται οι ήδη θεσμοθετημένες ζώνες και καθορίζονται νέες, εφόσον η διαμορφωμένη κατάσταση στις εν λειτουργία ζώνες δεν επιτρέπει την κάλυψη των αναγκών, ιδιαίτερα σε σύγχρονους στρατηγικούς κλάδους, από την άποψη της διαθεσιμότητας και του μεγέθους των γηπέδων, της απαιτούμενης οργάνωσης και υπηρεσιών, των εξειδικευμένων υποδομών, της συνέργειας από τη γειτνίαση ομοειδών ή συμπληρωματικών δραστηριοτήτων και της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος.

2.3 Οι επιχειρηματικές ζώνες ιεραρχούνται στις παρακάτω κατηγορίες:

α) Στρατηγικές ζώνες: Είναι προσανατολισμένες σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας της Μητροπολιτικής Περιοχής και φιλοξενούν δραστηριότητες αιχμής, υπερεθνικής ή εθνικής εμβέλειας. Βρίσκονται ή χωροθετούνται στο πλέγμα των αναπτυξιακών αξόνων και πόλων και ιδιαίτερα στις πύλες της Περιοχής και του Πολεοδομικού Συγκροτήματος. Οι ζώνες αυτές επιδιώκεται να αποτελέσουν καθοριστικά στοιχεία του ρόλου της Θεσσαλονίκης ως ευρωπαϊκής μητρόπολης, και παράλληλα να λειτουργήσουν ως προωθητικοί μηχανισμοί για την οικονομική της ανασυγκρότηση.

106

β) Ζώνες περιφερειακής εμβέλειας: Συνδέονται με την ανάπτυξη των σημαντικών οικιστικών κέντρων της μητροπολιτικής περιοχής, και επιδιώκεται να λειτουργήσουν ως καταλύτες για τη συγκρότηση ισχυρών περιφερειακών πόλων οικονομικής ανάπτυξης και απασχόλησης. Βρίσκονται και αυτές στο πλέγμα των αναπτυξιακών αξόνων και πόλων και ιδιαίτερα στα ανατολικά της περιφέρεια του Πολεοδομικού Συγκροτήματος και στις υπόλοιπες Χωρικές Ενότητες.

γ) Ζώνες τοπικής εμβέλειας και μεταποιητικοί θύλακες: Αφορούν σε αγορές μικρής και μεσαίας κλίμακας, ανταποκρίνονται κυρίως σε τοπική ζήτηση και κυριαρχούνται από τη βιοτεχνία και τις ΜΜΕ, συμβάλλουν δε στην ισόρροπη κατανομή της απασχόλησης και στη διασφάλιση λειτουργικής αυτοτέλειας των Ενοτήτων και των υποπεριοχών.

δ) Ζώνες μεμονωμένων μεγάλων μονάδων: Αυτές είναι δυνατόν να καθορίζονται για σημαντικές παραγωγικές εγκαταστάσεις στρατηγικής σημασίας για την εθνική οικονομία.

2.4 Επιδιώκεται η οργανωμένη ανάπτυξη των επιχειρηματικών ζωνών με εφαρμογή των σχετικών θεσμικών εργαλείων: ΠΟΑΠΔ, ΒΕΠΕ ή Επιχειρηματικά Πάρκα. Η ίδρυση νέων επιχειρηματικών ζωνών γίνεται μόνον με το καθεστώς των ως άνω οργανωμένων ζωνών.

2.5 Σε όλες τις επιχειρηματικές ζώνες προωθείται η κατασκευή των απαραίτητων υποδομών και η εξασφάλιση υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις ΜΜΕ.

2.6 Για τις θεσμοθετημένες και ήδη διαμορφωμένες ζώνες μεταποιητικών δραστηριοτήτων (ΒΙΠΑ-ΒΙΟΠΑ) που βρίσκονται σε καθεστώς εκτός σχεδίου, προωθείται η πολεοδόμηση τους και συγκροτείται φορέας διαχείρισης που μεριμνά για την υλοποίηση των έργων υποδομής. Τα ΒΙΠΑ-ΒΙΟΠΑ με αυξημένη συγκέντρωση μεταποιητικών δραστηριοτήτων που παρουσιάζουν υποβάθμιση των συνθηκών λειτουργίας και περιβάλλοντος και έλλειψη υποδομών, χαρακτηρίζονται ως περιοχές περιβαλλοντικής εξυγίανσης και σε αυτές προωθούνται προγράμματα εκσυγχρονισμού των μονάδων και αναπλάσεων σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.

2.7 Τα τμήματα των περιοχών Γενικής Κατοικίας που παρουσιάζουν συσσώρευση μεταποιητικών μονάδων και προκαλούν περιβαλλοντικά προβλήματα στον αστικό ιστό χαρακτηρίζονται ως ζώνες αναβάθμισης και σε αυτές εφαρμόζονται προγράμματα περιβαλλοντικής αποκατάστασης με στόχο τον περιορισμό των οχλήσεων και την προώθηση μετεγκατάστασης των μονάδων των οποίων η παραμονή κρίνεται ασύμβατη με το αστικό περιβάλλον.

2.8 Για τις κατηγορίες βιομηχανικών δραστηριοτήτων με ανάγκη χωροθέτησης σε άμεση επαφή με θαλάσσιο μέτωπο να είναι κατ’ αρχήν αποδεκτή η χωροθέτησή τους στην κρίσιμη παραθαλάσσια ζώνη, να επεκταθούν και σε αυτές οι διατάξεις περί παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας που προβλέπει για τις Β.Ε.ΠΕ. ο ν. 2545/1997 άρθρο 14, πλην αυτών που αναφέρονται στην αναγκαστική απαλλοτρίωση.

2.9 Για τις ρυπαίνουσες βιομηχανίες – βιοτεχνίες (πχ. πετρέλαιο, χημικά, χυτήρια κ.λπ.) θα πρέπει να προβλεφθούν περιοχές με ειδικές απαιτήσεις χωροθέτησης.

107

2.10 Προωθείται η παροχή κινήτρων για την επανάχρηση παλιών βιομηχανικών κελυφών.

2.11 Για την προσέλκυση, στις επιχειρηματικές ζώνες, καινοτόμων επιχειρήσεων και ξένων επενδύσεων πρέπει να ληφθούν επίσης τα εξής μέτρα:

• οργάνωση ολοκληρωμένων δικτύων σύγχρονων υποδομών

• επιτόπου παροχή όλων των υπηρεσιών του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα προς τις επιχειρήσεις

• εξασφάλιση σημαντικών χώρων πρασίνου και ιδιαίτερη μέριμνα για την αισθητική εικόνα

• άνετη και ταχεία πρόσβαση σε αστικές υποδομές και εξυπηρετήσεις, με τη χωροθέτηση των ζωνών κοντά σε άξονες ταχείας κυκλοφορίας και μέσα σταθερής τροχιάς

3. Χονδρικό Εμπόριο και Εφοδιαστική Διαχείριση

3.1 Για την ορθολογική οργάνωση των εμπορευματικών δραστηριοτήτων της νέας μητροπολιτικής περιοχής πρέπει να συγκροτηθεί ένα ιεραρχημένο σύστημα Εμπορευματικών Πάρκων και Ζωνών Χονδρεμπορίου στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένου συστήματος συνδυασμένων μεταφορών, το οποίο επιδιώκεται να συμβάλλει και στην αποφόρτιση του οδικού δικτύου από την κυκλοφορία βαρέων οχημάτων.

3.2 Η χωρική οργάνωση του χονδρεμπορίου, των αποθηκών και των συστημάτων εφοδιαστικής διαχείρισης μπορεί να ιεραρχηθεί σε 3 επίπεδα, ανάλογα με την κλίμακα των εγκαταστάσεων και το ρόλο τους στο δίκτυο των εμπορευματικών ροών

Ζώνες χονδρεμπορίου – αποθηκών μικρής κλίμακας σε κατάλληλες θέσεις μέσα στον αστικό ιστό, για την τοπική εξυπηρέτηση της εσωτερικής αγοράς του Πολεοδομικού Συγκροτήματος, με οργάνωση και αναβάθμιση των παραμέτρων λειτουργίας τους και σχεδιασμό της ροής τροφοδοσίας και της διακίνησης των βαρέων οχημάτων. Μετεγκατάσταση σε αυτές τις ζώνες των διάσπαρτων αποθηκών που επιβαρύνουν τις αστικές λειτουργίες.

Εμπορευματικά Πάρκα μεσαίας κλίμακας για την εγκατάσταση εμπορικών αποθηκών και επιχειρήσεων υπηρεσιών εφοδιαστικής διαχείρισης, που λειτουργούν κυρίως ως κέντρα διανομής για την τροφοδοσία της Μητρόπολης. Χωροθετούνται στους βασικούς αναπτυξιακούς άξονες της Περιφέρειας, ιδιαίτερα στις παρυφές του Πολεοδομικού Συγκροτήματος και των σημαντικών οικιστικών κέντρων των Χωρικών Ενοτήτων σε θέσεις με άμεση πρόσβαση στο βασικό δίκτυο μεταφορών.

Εμπορευματικά Πάρκα μεγάλης κλίμακας για την εγκατάσταση επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών διαμεταφοράς και εφοδιαστικής διαχείρισης που καλύπτουν τις πολλαπλές λειτουργίες της εφοδιαστικής αλυσίδας: αποθήκευση, συναρμολόγηση και συσκευασία προϊόντων, οργάνωση, ομαδοποίηση και αναδιανομή φορτίων και διαμετακόμιση.

4. Λιανικό Εμπόριο

108

4.1 Επιδιώκεται η ισόρροπη κατανομή των εμπορικών λειτουργιών σε όλες τις βαθμίδες και για όλες τις κατηγορίες. Ο καθορισμός των χρήσεων λιανικού εμπορίου γίνεται με γνώμονα την υποστήριξη της πολυκεντρικής δομής και την ενίσχυση των πολεοδομικών κέντρων, με αποφυγή της γραμμικής ανάπτυξης εκτός κέντρων και ιδιαίτερα κατά μήκος των αξόνων του βασικού οδικού δικτύου. Για την υλοποίηση της παραπάνω κατεύθυνσης μπορεί να γίνεται και χρήση πολεοδομικών κινήτρων και αντικινήτρων.

4.2 Οι μεγάλες εμπορικές επιφάνειες/εμπορικά κέντρα άνω των 5.000 τ.μ. (συνυπολογιζομένων των χρήσεων εστίασης και αναψυχής) θεωρούνται μητροπολιτικής εμβέλειας και εγκρίνονται μετά από άδεια χωροθέτησης. Η χωροθέτηση τους γίνεται εντός του αστικού ιστού και ειδικότερα στις περιοχές των πολεοδομικών κέντρων, με ενθάρρυνση της επανάχρησης υφιστάμενων κελυφών.

4.3 Σε περίπτωση υπερκορεσμένου κέντρου και αδυναμίας εξεύρεσης κατάλληλου χώρου, οι παραπάνω μεγάλες μονάδες είναι δυνατόν να εγκαθίστανται στον περίμετρο του κέντρου, σε θέσεις άμεσα προσβάσιμες από το συνδυασμένο σύστημα μέσων μαζικής μεταφοράς.

4.4 Η εγκατάσταση των μεγάλων μονάδων είναι επίσης δυνατή σε περιοχές ανενεργών χρήσεων, καθώς και σε ζώνες επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Είναι επίσης επιθυμητή η χωροθέτηση εγκαταστάσεων αυτού του τύπου σε υποβαθμισμένες περιοχές που χαρακτηρίζονται από έλλειψη επενδύσεων, όπου μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτης για την αναβάθμιση τους ή και να συμμετέχουν ενεργά σε προγράμματα ανάπλασης.

4.5 Για τη χωροθέτηση των μεγάλων εμπορικών επιφανειών και των εμπορικών κέντρων μικτών χρήσεων εμπορίου – αναψυχής καθώς και των επιχειρηματικών ζωνών μικτών χρήσεων που περιλαμβάνουν σημαντικό ποσοστό χώρων λιανικού εμπορίου, επιδιώκεται ο χωρικός συσχετισμός με χρήσεις μητροπολιτικής σημασίας ή και διεθνούς προσανατολισμού, όπως είναι οι ειδικές τουριστικές υποδομές (εκθεσιακοί χώροι, συνεδριακοί χώροι, μαρίνες), οι μεγάλες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις, οι σημαντικοί χώροι πολιτιστικού ενδιαφέροντος, οι πόλοι ολυμπιακών εγκαταστάσεων, οι υψηλού επιπέδου εγκαταστάσεις παροχής υπηρεσιών στην υγεία (θεραπευτήρια και διαγνωστικά κέντρα), οι σταθμοί και τα τερματικά κέντρα μεταφορών, κλπ, ως περιοχές κύριας έλξης επισκεπτών στην περιοχή.

4.6 Για την έγκριση της χωροθέτησης των μεγάλων επιφανειών λιανικού εμπορίου και εμπορικών κέντρων λαμβάνονται υπ’ όψη τα παρακάτω:

α) Η θέση της εγκατάστασης σε συνάρτηση με τα αναφερόμενα στις προηγούμενες παραγράφους.

β) Οι επιπτώσεις στη βιωσιμότητα του κέντρου του παρακείμενου οικισμού, σε συνάρτηση με το υφιστάμενο δυναμικό, τα προγραμματικά μεγέθη και τα όρια κορεσμού.

γ) Ο βαθμός υποστήριξης από το δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς

109

δ) Η εξασφάλιση επαρκών χώρων στάθμευσης ΙΧ αυτοκινήτων, καθώς και στάθμευσης των φορτηγών τροφοδοσίας.

ε) Οι επιπτώσεις στο δίκτυο κυκλοφορίας της ευρύτερης περιοχής.

5. Τουρισμός

5.1 Για την σωστή οργάνωση και ανάπτυξη των τουριστικών δραστηριοτήτων και την διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος και λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και τη σωστή διαχείριση του χώρου και των πόρων προτείνονται τα εξής μέτρα:

• Καθορισμός τμημάτων, περιοχών με υπερσυγκέντρωση τουριστικής δραστηριότητας, όπου δεν επιτρέπονται νέες τουριστικές μονάδες

• Εφαρμογή προγραμμάτων πολιτιστικού και περιηγητικού τουρισμού με τη σύνδεση και ανάδειξη χώρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος και χώρων πολιτιστικών δραστηριοτήτων, την ανάπτυξη πολιτιστικών διαδρομών που συνδέουν αρχαιολογικούς χώρους, και μνημεία και την χωροθέτηση πολιτιστικών εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων

• Δημιουργία υποδομών για την ανάπτυξη των εξής μορφών τουρισμού: Συνεδριακός τουρισμός, Εκθεσιακός τουρισμός, Θαλάσσιος τουρισμός, Tουρισμός φύσης, Αθλητικός-Προπονητικός τουρισμός ,Τουρισμός μεγάλων γεγονότων (mega events), Σπορ αέρος , Προσκυνηματικός τουρισμός, Αγροτουρισμός, ιαματικός και θεραπευτικός τουρισμός, τουρισμός αναψυχής

• Κατασκευή νέων, συμπλήρωση και αναβάθμιση υφιστάμενων τεχνικών, κοινωνικών (περίθαλψης και αθλητισμού), περιβαλλοντικών και πολιτιστικών υποδομών (μουσεία, κ.λπ.)

• Βελτίωση της προσβασιμότητας των δυσπρόσιτων τουριστικών πόρων

• Ενθάρρυνση χωροθετήσεων που αξιοποιούν τους εναλλακτικούς πόρους (εκτός ήλιου – θάλασσας) κάθε προορισμού

• Αξιοποίηση μεγάλων χώρων και υποδομών που δεν χρησιμοποιούνται πλέον, όπως παλιά στρατόπεδα για την ανάπτυξη αστικού πρασίνου

5.2 Στη χωροθέτηση των νέων ζωνών λαμβάνονται υπόψη τα εξής:

• Αντιμετώπιση και εξυγίανση υφιστάμενων συγκεντρώσεων (κυρίως στο ΠΣΘ αλλά και στα Γιαννιτσά κ.λπ.)

• Αποκέντρωση των συμβατικών δραστηριοτήτων που δεν είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση της βιομηχανικής βάσης, ιδίως στις μητροπολιτικές περιοχές

• Αποφόρτιση Π.Σ.Θ. προς όμορους Νομούς και ζώνες: Κιλκίς (Αξιούπολη, Πολύκαστρο, Γουμένισσα, Σταυροχώρι), Ημαθία, Πέλλα (Γιαννιτσά, Αλεξάνδρεια, Πλατύ), Πιερία (Αιγίνιο), Λαγκαδά, Χαλκιδική

Άρθρο 37. Περιοχές με ειδικά προβλήματα

110

1. Ως υποβαθμισμένες αστικές ζώνες ορίζονται οι περιοχές οι οποίες χαρακτηρίζονται από υποβαθμισμένο οικιστικό απόθεμα, οξυμμένα περιβαλλοντικά προβλήματα (ρύπανση, εξάλειψη φυσικού ανάγλυφου – ρεμάτων κλπ), ανάμειξη ασύμβατων μεταξύ τους χρήσεων γης ή ακόμη οικιστική α-καταλληλότητα, και ταυτόχρονα από συγκέντρωση μειονοτικών (μετανάστες, πρόσφυγες, τσιγγάνοι) ή ευπαθών κοινωνικών ομάδων (ηλικιωμένοι, φτωχοί, άνεργοι).

2. Οι ενέργειες που αποσκοπούν στην αναζωογόνηση υποβαθμισμένων αστικών ζωνών είναι ολοκληρωμένες παρεμβάσεις που αντιμετωπίζουν τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, περιβαλλοντικές, συγκοινωνιακές και άλλες διαστάσεις του προβλήματος.

3. Η σύνδεση των υποβαθμισμένων αστικών περιοχών με την περιφερειακή και αστική ανάπτυξη είναι απαραίτητη. Οι μειονεκτικές περιοχές πρέπει να ενταχθούν σε ένα γενικό πρόγραμμα ανάπτυξης, όπου κάθε περιοχή γίνεται ανταγωνιστικότερη και αποκτά μια ισχυρή ταυτότητα έτσι ώστε να μετατραπούν σε περιοχές ενδιαφέρουσες για τους ιδιωτικές επενδύσεις.

4. Σημαντικό επίσης είναι να ακολουθηθεί μια στρατηγική για το φυσικό περιβάλλον, για την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και την ανάπτυξη πολιτικής της τοπικής αγοράς εργασίας, εκπαίδευσης και επιμόρφωσης του πληθυσμού και του εργατικού δυναμικού, άρσης του αποκλεισμού των περιοχών αυτών, κοινωνικής ένταξης η οποία συμβάλλει στη μείωση της ανισότητας και αποτρέπει τον κοινωνικό αποκλεισμό

5. Πιο συγκεκριμένα μέτρα είναι:

• Η απομάκρυνση των αυθαίρετων κτισμάτων ειδικά όταν αυτά βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές, δημόσιους χώρους και επικίνδυνες/ακατάλληλες περιοχές. Το μέτρο αυτό θα πρέπει να συνδυαστεί και με αντίστοιχα μέτρα για την αποκατάσταση των κατοίκων των αυθαιρέτων οι οποίοι ανήκουν συνήθως σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες

• Η βελτίωση του κτιριακού αποθέματος στις υποβαθμισμένες γειτονιές σε σχέση με το σχεδιασμό τους, τις φυσικές συνθήκες και την ενεργειακή απόδοση

• Η βελτίωση των στοιχείων του αστικού περιβάλλοντος όπως δρόμοι, κοινόχρηστοι χώροι κλπ με αναπλάσεις κτιρίων, πλατειών και δημιουργία χώρων πρασίνου όπου είναι δυνατό

• Η ανάπτυξη κεντρικών λειτουργιών και απαραίτητων υποδομών για την καλύτερη εξυπηρέτηση του πληθυσμού, την βελτίωση της ποιότητας ζωής και την άρση της απομόνωσης

• Η ολοκλήρωση των πολεοδομήσεων σε περιοχές που ενώ έχουν προβλεφθεί δεν έχουν υλοποιηθεί και η χωροθέτηση των προβλεπόμενων από το σχεδιασμό υποδομών

• Η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού και προσιτού συστήματος δημόσιων μέσων μεταφοράς που θα προσφέρει στους κατοίκους αυτών των περιοχών

111

ίσες ευκαιρίες μετακίνησης και πρόσβασης με άλλους πολίτες – κάτι που δικαίως αναμένουν

• Η απομάκρυνση των κτιρίων αυθαίρετων κατοικιών που μπλέκονται με ασύμβατες χρήσεις ή των χρήσεων αυτών που βρίσκονται στον αστικό ιστό και μπορούν να απομακρυνθούν σε άλλες καταλληλότερες περιοχές

112

Κεφάλαιο Η’ : Εφαρμογή Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης

Άρθρο 38. Σχέδια δράσης ως πλαίσια συντονισμού με άλλους φορείς και κοινωνικούς εταίρους

1. Στα πλαίσια του συντονισμού του ΟΡ.ΘΕ. με άλλους φορείς και κοινωνικούς εταίρους που έχουν κοινούς στόχους καθορίζονται νέα μοντέλα συνεργασίας με κοινά Σχέδια Δράσης.

α) Για κάθε Σχέδιο Δράσης προσδιορίζονται τα εξής στοιχεία:

1. η στρατηγική (προτεραιότητες, στόχοι και μέσα πολιτικής)

2. οι χωρικές παράμετροι

3. τα εργαλεία εφαρμογής (εμπλεκόμενοι φορείς, χρηματοδότηση, θεσμικά εργαλεία)

β) Ο ΟΡ.ΘΕ. μπορεί να συνδεθεί σε κοινά Σχέδια Δράσης με τους παρακάτω φορείς:

1. ΟΤΑ περιοχής ευθύνης του Οργανισμού

2. Οργανισμούς Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης περιοχής ευθύνης του Οργανισμού (Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Κιλκίς, Πέλλας, Ημαθίας, Πιερίας)

3. Φορείς περιοχής ευθύνης του Οργανισμού (Πανεπιστήμιο, Επιμελητήρια, Εργατικά Κέντρα)

4. Εταιρίες αναπτυξιακές που δραστηριοποιούνται στην περιοχή ευθύνης του Οργανισμού (Δημόσιες ή ιδιωτικές)

2. Είναι σημαντικό να διερευνηθεί ένα αποτελεσματικότερο πλαίσιο συνεργασίας με τους εμπλεκόμενους φορείς όπου ο ΟΡ.ΘΕ. θα έχει αποφασιστικό και συντονιστικό ρόλο για την εναρμόνιση των επιμέρους πολιτικών, προγραμμάτων και επενδυτικών σχεδίων του κράτους, των δημόσιων οργανισμών και επιχειρήσεων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτης και δεύτερης βαθμίδας και αφορούν τη συνοχή και την ανάπτυξη της μητροπολιτικής περιοχής Θεσσαλονίκης.

3. Σήμερα στα νέα δεδομένα όπως διαμορφώνονται σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία, είναι απαραίτητη από το Συμβούλιο Ρυθμιστικού η προώθηση Στρατηγικού Σχεδιασμού Βιώσιμης Ανάπτυξης της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης που είχε ξεκινήσει με στόχο να εντάξει σε ένα συνολικό και συνεκτικό πλαίσιο τις προσπάθειες και τις πρωτοβουλίες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Η υλοποίηση του Στρατηγικού Σχεδιασμού συμβαδίζει και υποστηρίζεται από την διαδικασία συγκρότησης και λειτουργίας της μητροπολιτικής διακυβέρνησης της Θεσσαλονίκης.

Άρθρο 39. Διαχείριση δράσεων για την εφαρμογή του Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης

113

1. Για την προώθηση των μέτρων και κατευθύνσεων του Ρυθμιστικού Σχεδίου της Θεσσαλονίκης εκπονούνται για κάθε τομεακή πολιτική ολοκληρωμένα Σχέδια Δράσης που μπορεί να είναι:

α) Γεωγραφικά, που θα αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα τμήματα της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού με ενιαία χαρακτηριστικά προβλήματα ή σε κατηγορίες χώρου (χωροταξικές ενότητες). Π.χ. ένα γεωγραφικό Σχέδιο Δράσης μπορεί να αφορά την Βόρεια Χαλκιδική ή το θαλάσσιο μέτωπο της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού

β) Οριζόντια, που θα αντιστοιχούν σε τομείς υποτομείς ή θέματα που αφορούν το σύνολο της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού. Π.χ. ένα οριζόντιο Σχέδιο Δράσης μπορεί να αφορά την πολιτική κατοικίας στην περιοχή ευθύνης του Οργανισμού.

2. Η Εκτελεστική Επιτροπή δίνει οδηγίες για την κατάρτιση των προγραμμάτων δράσης, προετοιμάζει υποδείγματα, συντονίζει της υπηρεσίες του Οργανισμού για την υλοποίηση των Σχεδίων Δράσης και διερευνά τη συνεργασία των διαφόρων φορέων διαχείρισης των δράσεων για την εφαρμογή του Ρυθμιστικού Σχεδίου

3. Για την επιχειρησιακή προώθηση των κατευθύνσεων του Ρυθμιστικού Σχεδίου ο Οργανισμός διερευνά τη σύσταση εταιριών-ας αστικής ανάπτυξης (Α.Ε.) κατά το πρότυπο αντίστοιχων εταιριών του Δημοσίου όπως «Κτηματολόγιο Α.Ε.» ή «Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας» με συγκεκριμένο πλαίσιο αρμοδιοτήτων για την υλοποίηση των σκοπών του Οργανισμού.

Η Α.Ε. μπορεί να διαχειρίζεται:

α) το θαλάσσιο μέτωπο του Θερμαϊκού κόλπου ή και ευρύτερα το θαλάσσιο μέτωπο της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού από τον Κορινό έως την Ασπροβάλτα. Η διαχείριση αυτή θα αφορά παρεμβάσεις περιβαλλοντικού χαρακτήρα, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, αστικές αναπλάσεις στους παραθαλάσσιους οικισμούς, ανάδειξη δικτύων κοινόχρηστων χώρων, ανάδειξη χώρων πολιτισμού.

β) την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού

γ) τους ορεινούς όγκους της περιοχής ευθύνης του Οργανισμού

Η διαχείριση αυτή θα αφορά κυρίως παρεμβάσεις προστασίας περιβάλλοντος, ανάδειξη μορφών εναλλακτικού τουρισμού.

δ) τα ρέματα

Η διαχείριση αυτή θα αφορά παρεμβάσεις προστασίας περιβάλλοντος

ε) προγράμματα χωροθέτησης εκτάσεων κοινοχρήστων και υλοποίησης των εφαρμογών.

Άρθρο 40. Διαδικασίες υλοποίησης των αποφάσεων του ΟΡ.ΘΕ.

114

1. Προκειμένου να υπάρχει ταχύτερη υλοποίηση των αποφάσεων χωρικής και περιβαλλοντικής πολιτικής και καλύτερος συντονισμός των εμπλεκόμενων φορέων με αυτές τις πολιτικές, είναι απαραίτητα τα εξής:

α) Η ρύθμιση και ο στρατηγικός σχεδιασμός της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης προϋποθέτει έναν φορέα (ΟΡ.ΘΕ.) με αυξημένες αρμοδιότητες στον χωρικό σχεδιασμό και την προστασία του περιβάλλοντος και τον τοπικό συντονισμό των φορέων της Μητροπολιτικής Περιοχής

β) Η συγκέντρωση αποφασιστικών και αποκλειστικών αρμοδιοτήτων στον ΟΡ.ΘΕ. για τον επιτελικό σχεδιασμό, τον συντονισμό της διαδικασίας του επιτελικού σχεδιασμού και των φορέων που συμμετέχουν, τον έλεγχο και την εποπτεία της Μητροπολιτικής Περιοχής, της αξιοποίηση των νέων επιχειρησιακών προγραμμάτων των ΟΤΑ

γ) Η βελτιστοποίηση του συστήματος συντονισμού και λειτουργίας των αποφάσεων του Οργανισμού προς την Υπερκείμενη Αρχή (Μητροπολιτικό Φορέα) ή προς τις Υποκείμενες Αρχές (ΟΤΑ α και β βαθμού) και προς του ιδιώτες.

δ) Η σύνταξη και εκτέλεση χρονοδιαγραμμάτων που αφορούν την υλοποίηση των αποφάσεων του Οργανισμού

ε) Η σύνταξη εξαμηνιαίων και ετήσιων αναφορών των Υπηρεσιών του Οργανισμού όπου αναφέρεται ο βαθμός και ο τρόπος εφαρμογής των αποφάσεων

στ) Η σύνταξη ετήσιων εκθέσεων απολογισμού δράσης του Οργανισμού προς την Εποπτεύουσα Αρχή

ζ) Η επεξεργασία προτάσεων χωροταξικών πολεοδομικών ρυθμίσεων για παραπέρα νομοθέτηση τους

Άρθρο 41. Σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης του Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προγράμματος Προστασίας Περιβάλλοντος

1. Ο επιτελικός χαρακτήρας του ΟΡ.ΘΕ. σχετίζεται με την χάραξη και παρακολούθηση της εφαρμογής μιας μακρόπνοης στρατηγικής (Ρυθμιστικό Σχέδιο) και ο συντονιστικός του χαρακτήρας επαληθεύεται με την επίτευξη μιας συμφωνίας – πλαίσιο μεταξύ των φορέων που εμπλέκονται με τους στόχους του Ρυθμιστικού Σχεδίου.

Ο ΟΡ.ΘΕ. θεσμικά παρακολουθεί και αξιολογεί της τήρηση των βασικών επιλογών προτεραιοτήτων και κατευθύνσεων του ρυθμιστικού Σχεδίου.

Για το σκοπό αυτό δημιουργεί ένα συνεκτικό και αξιόπιστο σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης του Ρ.Σ. και Π.Π.Π..

Σε αυτό το πλαίσιο παρακολουθεί στοιχεία από τους εξής δείκτες:

α) Χωροταξικοί δείκτες

115

Οι χωροταξικοί δείκτες πρέπει να αναφέρονται στα ζητήματα χωροταξικής οργάνωσης που επηρεάζουν τις χρήσεις γης καθώς και στην εκτίμηση των αναγκών των επιμέρους χωροταξικών ενοτήτων.

β) Πολεοδομικοί δείκτες

Οι πολεοδομικοί δείκτες πρέπει να αναφέρονται στα ζητήματα πολεοδομικής οργάνωσης που επηρεάζουν την αστική δομή και τις αστικές ροές καθώς και στις ανάγκες των επιμέρους πολεοδομικών ενοτήτων (αστικών και μη).

γ) Οικονομικοί δείκτες

Οι οικονομικοί δείκτες πρέπει να αναφέρονται στην εκτίμηση της οικονομικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων της περιοχής του Οργανισμού, στη εκτίμηση των επιπτώσεων στην απασχόληση από την οικονομική κατάσταση, στην εκτίμηση της πορείας των πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή τομέων στην περιοχή ευθύνης του Οργανισμού, στην εκτίμηση της πορείας των Κέντρων Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης και συνολικά στην εκτίμηση και παρακολούθηση των αλλαγών στο παραγωγικό σύστημα και των επιδράσεων στην περιοχή ευθύνης του Οργανισμού.

δ) Κοινωνικοί δείκτες

Οι κοινωνικοί δείκτες πρέπει να αναφέρονται στην εκτίμηση και παρακολούθηση των κοινωνικών αλλαγών και των επιδράσεων στην περιοχή ευθύνης του Οργανισμού.

ε) Περιβαλλοντικοί δείκτες

Οι περιβαλλοντικοί δείκτες πρέπει να αναφέρονται στην εκτίμηση και παρακολούθηση της ποιότητας του περιβάλλοντος (αστικού και εξωαστικού).

Οι δείκτες δεν πρέπει να εκφράζουν μόνον απόλυτα μεγέθη αλλά να εστιάζουν στις αλλαγές που συνέβησαν σε αντίστοιχα χρονικά διαστήματα και να προσδιορίζουν τις τάσεις που διαφαίνονται.

Οι περιβαλλοντικοί δείκτες επίσης πρέπει να αναφέρονται στην εκτίμηση και παρακολούθηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων συνθετικά με βάση το παρακάτω τέσσερα επίπεδα:

1. Αστικά πρότυπα. Στοιχεία που καθορίζουν τη φύση και την έκταση των επιπτώσεων στο περιβάλλον

2. Αστική κατανάλωση και ροή πόρων

3. Χρήση νερού, παραγωγή αποβλήτων

4. Αστική ποιότητα ζωής

5. Πολιτιστική κληρονομιά

στ) Δείκτες Μεταφορών

Οι δείκτες Μεταφορών πρέπει να αναφέρονται στην εκτίμηση και παρακολούθηση των βασικών κατευθύνσεων στον τομέα των εμπορευματικών μεταφορών (Διανυθέντα Οχηματοχιλιόμετρα), στον τομέα των συνδυασμένων

116

μεταφορών (χαρακτηριστικά των αστικών και εξωαστικών μεταφορών), στον τομέα της δημόσιας συγκοινωνίας, στον τομέα των μετακινήσεων με εναλλακτικά μέσα και των επιπτώσεων του στην ποιότητα του περιβάλλοντος αλλά και στην λειτουργικότητα του μητροπολιτικού αστικού συστήματος.

ζ) Κυκλοφοριακοί δείκτες

Οι Κυκλοφοριακοί δείκτες πρέπει να αναφέρονται στην εκτίμηση και παρακολούθηση στοιχείων του οδικού δικτύου (κυκλοφοριακός φόρτος, σύνθεση της κυκλοφορίας, αριθμός μετακινούμενων προσώπων, χρονοαπόσταση μεταξύ πόλεων, χρόνος διαδρομής ανά οδικό τμήμα).

η) Ενεργειακοί δείκτες

Οι Ενεργειακοί δείκτες πρέπει να αναφέρονται στην εκτίμηση και παρακολούθηση της χρήσης κάθε μορφής ενέργειας από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και ιδιαίτερα της χρήσης εναλλακτικών μορφών ενέργειας.

Τα αποτελέσματα των δεικτών τα επεξεργάζεται μηχανισμός συλλογής (υπηρεσία του Οργανισμού) τα αξιολογεί και δημοσιεύει τα αποτελέσματα της αξιολόγησης.

2. Το σύστημα παρακολούθησης στη συνέχεια πρέπει να προβλέπει τη εξής διαδικασία μετά την εξαγωγή συμπερασμάτων από την επεξεργασία των παραπάνω δεικτών:

Σύνταξη εκθέσεων από τον ΟΡ.ΘΕ. ανά έτος όπου αναφέρονται ο βαθμός και ο τρόπος εφαρμογής του Ρυθμιστικού Σχεδίου από τον Οργανισμό, τις Υπηρεσίες του Υπουργείου ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ., άλλων αρμόδιων Υπηρεσιών, ή λοιπών εμπλεκόμενων οργανισμών δημοσίου τομέα.

Στις εκθέσεις αυτές υποδεικνύονται μέτρα, προγράμματα, πρωτοβουλίες και ενέργειες κάθε είδους που απαιτούνται για την εφαρμογή του Ρ.Σ. όπως και αναφέρονται γενομενες ενέργειες που δεν εναρμονίζονται προς τις κατευθύνσεις του.

Οι παραπάνω εκθέσεις διαβιβάζονται στην Υπερκείμενη Αρχή (Μητροπολιτικός Φορέας ή Υπουργείο ΧΟΠ) στα καθ’ ύλη αρμόδια Υπουργεία, στην Περιφέρεια και στα Νομαρχιακά Συμβούλια Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Κιλκίς, Πιερίας, Ημαθίας, Πέλλας προκειμένου να λαμβάνονται υπόψη κατά την προώθηση μέτρων, προγραμμάτων, δράσεων που αφορούν την εφαρμογή του Ρυθμιστικού Σχεδίου.

3. Πρόβλεψη αναθεώρησης, τροποποίησης επιλογών του επικαιροποιημένου Ρυθμιστικού Σχεδίου με απλοποιημένες διαδικασίες.

Άρθρο 42. Συνέπειες της έγκρισης του ΡΣΑ για τα υποκείμενα πολεοδομικά σχέδια

117

1. Γενικά πολεοδομικά σχέδια, σχέδια χωρικής και οικιστικής οργάνωσης και ανάπτυξης ανοικτών πόλεων, σχέδια ανάπτυξης περιοχών δεύτερης κατοικίας, ζώνες οικιστικού ελέγχου, περιοχές του άρθρου 24 του Ν. 1650/1986 και των άρθρων 10, 11 και 12 του Ν. 2742/1999 ή άλλα σχέδια χρήσεων γης που εγκρίνονται μετά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, καθώς και οι κανονιστικές και ατομικές πράξεις με τις οποίες επιχειρείται ρύθμιση του χώρου, οφείλουν να εναρμονίζονται προς τις επιλογές του.

2. Εγκεκριμένα κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου σχέδια από τα αναφερόμενα στην παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου, εφόσον αποκλίνουν από τις κατευθύνσεις του ΡΣΘ, δύναται να τροποποιηθούν ή αναθεωρηθούν με τη διαδικασία που ορίζεται στις διατάξεις που τα διέπουν, προκειμένου να εναρμονιστούν προς αυτές.

Άρθρο 43. Διοικητικές κυρώσεις

1. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, καθορίζονται οι παραβάσεις των διατάξεων του ΡΣΘ που επιφέρουν επιβολή προστίμου.

2. Στην ίδια απόφαση προβλέπεται το ανώτατο ύψος του κατά περίπτωση προστίμου, οι κατηγορίες των νομικών ή φυσικών προσώπων που θεωρούνται υπεύθυνα για την παράβαση, η διαδικασία διαπίστωσης της παράβασης, η διαδικασία είσπραξης του προστίμου και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την αποτελεσματική εφαρμογή του παρόντος άρθρου, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες του άρθρου 4 του Ν 3010/02.

3. Σε περιπτώσεις σοβαρών παραβάσεων μπορεί να διακόπτεται προσωρινά η λειτουργία μιας μονάδας με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων ‘Έργων και του κατά περίπτωση αρμοδίου υπουργού ύστερα από πρόταση της Εκτελεστικής Επιτροπής του Οργανισμού Θεσσαλονίκης. Το θέμα εισάγεται στην Ε/Ε του ΟΡ.ΘΕ. από την αρμόδια για τον έλεγχο λειτουργίας της μονάδας υπηρεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ ή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Με την παραπάνω απόφαση μπορεί να προβλέπονται όροι, μέτρα και προθεσμίες για την επαναλειτουργία της μονάδας.

Άρθρο 44. Καταργούμενες και Μεταβατικές Διατάξεις

1. Μέχρι την έκδοση των νέων κανονιστικών και διοικητικών πράξεων που προβλέπονται στον παρόντα νόμο διατηρούνται σε ισχύ οι αντίστοιχες πράξεις που έχουν εκδοθεί βάσει του Ν.1561/85 και των τροποποιήσεων του.

118

Άρθρο 45. Παραρτήματα

Α. Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ)

1. Επιλέχθηκε η ανάλυση δύο βασικών αξόνων – μέτρων λειτουργίας των ΦοΔΣΑ με σημαντικά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στη διαχείριση στερεών αποβλήτων :

• Τιμολογιακή πολιτική

Από το 2009 η εφαρμοζόμενη τιμολογιακή πολιτική για τη διαχείριση των δημοτικών απορριμμάτων πρέπει να υπακούει στον βασικό αυτό κανόνα. Η τιμολογιακή πολιτική των ΦοΔΣΑ με το νέο θεσμικό πλαίσιο συνδέεται με την ποσότητα και την βλαπτικότητα των απορριμμάτων. Με τον τρόπο αυτό ενισχύονται με οικονομικά εργαλεία οι προσπάθειες μείωσης των παραγόμενων απορριμμάτων (αν υπάρχουν) ανά ΟΤΑ και οι δράσεις ανακύκλωσης με τοπικό χαρακτήρα. Πέρα από την εισαγωγή τιμολογίου με βάση την απορριπτόμενη ποσότητα, που αποτελεί θεσμική υποχρέωση, νέα τιμολογιακά εργαλεία αποκτούν σημαντικό ενδιαφέρον και αποτελεσματικότητα όπως : εφαρμογή τέλους ταφής (penalty) για ΟΤΑ και επαγγελματίες που θα συμπεριλαμβάνει και το εξωτερικό περιβαλλοντικό κόστος και φυσικά τις μελλοντικές επενδύσεις, «επιδότηση» των δράσεων ανακύκλωσης και μείωσης των σ.α., κλιμακωτό τιμολόγιο με βάση την παραγωγή σ.α., κα

• Ενημέρωση – Πληροφόρηση – Συμμετοχή των πολιτών

Αναμφισβήτητα η ολοκληρωμένη διαχείριση στερεών αποβλήτων στηρίζεται στην πληροφόρηση και ενημέρωση των πολιτών αλλά και των παραγωγών. Οι πολλαπλές πλέον κατηγορίες στερεών αποβλήτων και οι εναλλακτικές δυνατότητες διαχείρισης, σε συνδυασμό με την εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου και των υποδομών, απαιτούν σταθερή διαδικασία πληροφόρησης και ενημέρωσης, παράλληλα με δράσεις ευαισθητοποίησης. Οι δράσεις αυτές πλέον ξεπερνούν τη συμβατική και εμπειρική δημοσιοποίηση, απαιτείται να εξελίσσονται προγραμματισμένα και να στηρίζονται σε ειδικές μελέτες των ΦοΔΣΑ με βάση το επιχειρησιακό τους σχέδιο.

Η οργάνωση των σχεδίων πληροφόρησης πρέπει πλέον να εξελίσσεται σε επίπεδο Περιφέρειας (ή έστω Μητροπολιτικής περιοχής) και διαφοροποιείται πολλαπλώς με βάση τον αποδέκτη, που είναι :

ΟΤΑ, διαδημοτικοί φορείς και Υπηρεσίες του Δημόσιου και του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα

Παραγωγοί (πρωτογενής, δευτερογενής & τριτογενής τομέας) και επαγγελματίες

Πολίτες – Κοινωνία

Νεολαία – Εκπαίδευση – Περιβαλλοντική εκπαίδευση

Β. Δείκτες Τομεακών Πολιτικών

1. Προτεινόμενοι δείκτες

119

1.1 Από την εξειδίκευση της στρατηγικής ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης, προέκυψαν οι εξής τομεακές πολιτικές ή αλλιώς θεματικές περιοχές, που θα αποτελέσουν το πλαίσιο λειτουργίας του συστήματος και αποτελούν τη βάση για την ολοκληρωμένη αποτίμηση της πορείας της διευρυμένης περιοχής Ρυθμιστικού προς την αειφόρο ανάπτυξη:

1. Οικονομία της πόλης και της μητροπολιτικής περιοχής

2. Ανθρώπινο δυναμικό

3. Πολιτική γης και κατοικίας

4. Αναπλάσεις, δημόσιος χώρος, ιστορικά σύνολα και μνημεία

5. Κοινωνικές εξυπηρετήσεις

6. Μεταφορές και δημόσια συγκοινωνία

7. Λοιπά βασικά δίκτυα υποδομών

8. Ασφάλεια και προστασία

9. Γεωργία

10. Βιομηχανία

11. Τουρισμός

1.2 Στον πίνακα που ακολουθεί, αποτυπώνονται οι δείκτες ανά θεματική περιοχή, όπως αυτές ορίστηκαν προηγουμένως. Πρέπει να σημειωθεί, ότι οι δείκτες που εντάχθηκαν στο σύστημα, έχουν δυναμικό χαρακτήρα και είναι δυνατό να ανανεώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, με την προϋπόθεση ότι θα προκύπτουν νέα δεδομένα, ώστε να μπορούν να εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα αναφορικά με τη βελτίωση ή επιδείνωση της κατάστασης στις επιμέρους περιοχές.

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΕΙΚΤΕΣ

Οικονομία της πόλης και της μητροπολιτικής

περιοχής

Popul1 Πληθυσμός – Ηλικιακή πυραμίδαPopul2 Πυκνότητα πληθυσμούPopul3 Α.Ε.Π. ανά κάτοικο – Τομεακή κατανομή Α.Ε.Π.

ΑντικατάστασηΓήρανσηΕξάρτησηΜετανάστευση

Ανθρώπινο δυναμικό

Work1 Τομεακή ανάλυση απασχόλησηςWork2 Μετακινήσεις για εργασίαWork3 Περιοχές ειδικής χωροθέτησης Work4 Ανεργία

Πολιτική γης και κατοικίας

Land1 Χρήσεις γης Land2 Εγκαταλελειμμένη – υποβαθμισμένη γηLand3 Οικοδομική δραστηριότητα

Αναπλάσεις, δημόσιος χώρος, ιστορικά

μνημεία και σύνολαUrb1 Αστικό και περιαστικό πράσινο

Κοινωνικές εξυπηρετήσεις

Soc1 Έκθεση πληθυσμού σε οχλήσεις Soc2 Νοσήματα και αιτίες θανάτουSoc3 Υποδομές υγείαςSoc4 Ερευνητικό προσωπικόSoc5 Διείσδυση διαδικτύου Soc6 Υπηρεσίες μέσω διαδικτύου

120

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΕΙΚΤΕΣSoc7 Ποσοστό τηλε-εργασίαςSoc8 Επίπεδο μόρφωσης πληθυσμού

Soc9Συμμετοχή μαθητών σε προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

Soc10Μαθητές ανά σχολική τάξη – Σχολικά συγκροτήματα διπλής βάρδιας

Soc11 Διπλώματα ευρεσιτεχνίας Soc12 ΠολιτισμόςSoc13 ΑθλητισμόςSoc14 Αναψυχή

Μεταφορές και δημόσια συγκοινωνία

Trans1 Ζήτηση μετακινήσεων και μεταφορών

Trans2Ποσοστιαία συμμετοχή μεταφορικών μέσων στις μετακινήσεις και τις μεταφορές

Trans3 Αριθμός οχημάτωνTrans4 Ηλικία οχημάτων – κατανομή ανά τεχνολογία και καύσιμο

Trans5Ρυθμός διείσδυσης εναλλακτικών τεχνολογιών στην αυτοκίνηση

Trans6 Μέση ταχύτητα κίνησης αστικών συγκοινωνιώνTrans7 Μέση ταχύτητα κίνησης επιβατικών οχημάτωνTrans8 Εξέλιξη τροχαίων ατυχημάτωνTrans9 Οικο-αποδοτικότητα του τομέα των μεταφορών

Λοιπά βασικά δίκτυα υποδομών

Net1 Κατανάλωση ενέργειας Net2 Τομεακή ανάλυση ενεργειακής κατανάλωσηςNet3 Διείσδυση φυσικού αερίου και βιοκαυσίμωνNet4 Υδατικό ισοζύγιοNet5 Παραγωγή και επεξεργασία υγρών αποβλήτων Net6 Πυκνότητα οδικού δικτύου Net7 Πρόσβαση σε υποδομές αποχέτευσης

Ασφάλεια και προστασία

Safe1Εγκαταστάσεις που εμπίπτουν στις κοινοτικές οδηγίες SEVESO και IPPC

Safe2 Επικινδυνότητα εμφάνισης πλημμυρών

Safe3Αριθμός δασικών πυρκαγιών – Καμένη έκταση – Αναδασωθείσες εκτάσεις

Safe4 Επικινδυνότητα εμφάνισης πυρκαγιών

Γεωργία Ποσοστό αρδευόμενων εκτάσεωνΜέσο μέγεθος εκμετάλλευσης

Βιομηχανία Χωροταξική συγκέντρωση της βιομηχανίας

ΤουρισμόςΔυναμικότητα καταλυμάτωνΤρόπος άφιξηςΚατανομή Τουριστικής Ζήτησης

2. Σύστημα συλλογής στοιχείων τροφοδότησης του δικτύου δεικτών

Οικονομία της πόλης και της μητροπολιτικής περιοχής

Popul1

Πληθυσμός – Ηλικιακή πυραμίδα

Ο δείκτης περιγράφει δύο τιμές χαρακτηριστικών δεδομένων του πληθυσμού της περιοχής ευθύνης: τον πληθυσμό της περιοχής (μόνιμο και πραγματικό) και την ηλικιακή πυραμίδα του πληθυσμού (ανδρών και γυναικών). Η σκοπιμότητα ένταξης του δείκτη είναι δεδομένη, καθώς είναι ενδεικτικός πολλών παρελκόμενων δεδομένων, έμμεσα και άμεσα. Οι τιμές του δείκτη υπολογίζονται από την Ε.Σ.Υ.Ε.

121

σε επίπεδο δήμων, δημοτικών διαμερισμάτων και κοινοτήτων, τόσο συνολικά όσο και κατά φύλο και ομάδες ηλικιών.

Popul2

Πυκνότητα πληθυσμού

Ο δείκτης περιγράφει τον πληθυσμό της περιοχής ευθύνης ανά μονάδα επιφάνειας και αποτελεί έμμεση μέτρηση της πίεσης που δέχεται το περιβάλλον και περιλαμβάνει την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, καθώς και τη ρύπανση του ατμοσφαιρικού αέρα και των υδάτων. Επακόλουθα της αύξησης της πυκνότητας του πληθυσμού είναι η αντίστοιχη αύξηση απαιτήσεων για υλικοτεχνική υποδομή, για δίκτυα κοινής ωφέλειας, για καθαριότητα, η αύξηση του κυκλοφοριακού φόρτου, των θέσεων στάθμευσης, της ανάγκης για περισσότερες θέσεις εργασίας κλπ. Ο δείκτης υπολογίζεται από το λόγο του πληθυσμού προς την έκταση της περιοχής (εξαιρουμένων των επιφανειών φυσικών υδάτων).

Ο δείκτης μπορεί να υποδιαιρεθεί σε δύο άλλους μικρότερους δείκτες: Ο ένας για δήμους εντός του Π.Σ.Θ. και ο άλλος για τους υπόλοιπους δήμους της περιοχής ευθύνης (λόγω παρουσίας εκεί και σημαντικών εκτάσεων εκτός σχεδίου).

Popul3

Α.Ε.Π. ανά κάτοικο – Τομεακή κατανομή Α.Ε.Π.

Ο δείκτης υπολογίζει το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (Α.Ε.Π.) που αντιστοιχεί σε κάθε κάτοικο και το Α.Ε.Π. που αντιστοιχεί στους διαφόρους τομείς παραγωγικότητας στην περιοχή ευθύνης. Η παρουσία του δείκτη θεωρείται κρίσιμη με δεδομένο ότι αντικατοπτρίζει την οικονομική κατάσταση της περιοχής μελέτης. Είναι απαραίτητη η αναγωγή της πληροφορίας που διατηρεί η Ε.Σ.Υ.Ε. από επίπεδο νομού σε επίπεδο δήμων.

Δείκτης αντικατάστασης

Λόγος (πηλίκο) των ατόμων ηλικίας 10-14 ετών προς τον πληθυσμό ατόμων ηλικίας 60-64 ετών. Επομένως αναλογών αριθμός νέων 10-14 ως προς έναν ηλικιωμένο ηλικίας 60-64 ετών. Δύναται επίσης να υπολογιστεί και ως λόγος (πηλίκο) των ατόμων ηλικίας 15-19 ετών προς τον πληθυσμό ατόμων ηλικίας 60-64 ετών. Επομένως αναλογών αριθμός νέων 15-19 ως προς έναν ηλικιωμένο ηλικίας 60-64 ετών. Ο δείκτης εκφράζει την εναλλαγή μεταξύ των ηλικιών που μετέχουν στην παραγωγική διαδικασία, δηλαδή των ατόμων που ετοιμάζονται να εισέλθουν στην παραγωγική διαδικασία και αυτών που αναμένονται να εξέλθουν από την παραγωγική διαδικασία. Στοιχεία διατηρούνται από την Ε.Σ.Υ.Ε. από επίπεδο νομού σε επίπεδο δήμων και δημοτικών διαμερισμάτων και ανά φύλο.

Δείκτης γήρανσης

Λόγος των ατόμων 65+ ετών προς τον πληθυσμό των παιδιών ηλικίας 0-14 ετών. Επομένως αναλογών αριθμός ηλικιωμένων ατόμων επί 100 παιδιών. Ο δείκτης γήρανσης εκφράζει την αναλογική σχέση μεταξύ αυτών των στρωμάτων που θεωρούνται ως συντηρούμενα (παιδιά και γεροντικός πληθυσμός). Στοιχεία διατηρούνται από την Ε.Σ.Υ.Ε. από επίπεδο νομού σε επίπεδο δήμων και δημοτικών διαμερισμάτων και ανά φύλο.

122

Δείκτης εξάρτησης

Λόγος (πηλίκο) των ατόμων ηλικίας 0-14 ετών και 65+ ετών προς τον πληθυσμό ατόμων ηλικίας 15-64 ετών. Επομένως αναλογών αριθμός εξαρτημένων μελών (παιδιών και ηλικιωμένων) επί 100 ατόμων σε παραγωγική ηλικία. Ο δείκτης αυτός δείχνει την αναλογία των συντηρούμενων ατόμων σε σχέση με τον ενεργό πληθυσμό. Στοιχεία διατηρούνται από την Ε.Σ.Υ.Ε. από επίπεδο νομού σε επίπεδο δήμων και δημοτικών διαμερισμάτων και ανά φύλο.

Μετανάστευση

Ποσοστό καθαρής μετανάστευσης (διαφορά μεταξύ εισόδου μεταναστών και εξόδου σε μια δεδομένη περίοδο και περιοχή) δηλαδή καθαρή μετανάστευση ανά 1000 κατοίκους σε μια περιοχή και για μια χρονική περίοδο. Ο δείκτης αυτός παρέχει χρήσιμα στοιχεία για τη σύνθεση του πληθυσμού. Μειονέκτημα αποτελεί η παράνομη μετανάστευση που δε μπορεί να μετρηθεί. Στοιχεία από ΕΣΥΕ, είτε στοιχεία από την έκδοση αδειών παραμονής ή δειγματοληπτικές μετρήσεις

Ανθρώπινο δυναμικό

Work1

Τομεακή ανάλυση απασχόλησης

Ο δείκτης περιγράφει την τομεακή ανάλυση της απασχόλησης εργαζομένων ανά τομέα απασχόλησης, το ποσοστό των ανέργων στην περιοχή και το σύνολο των εργαζομένων που αντιστοιχεί σε οικονομικούς μετανάστες. Η σκοπιμότητα του δείκτη έγκειται στην πληροφόρηση σχετικά με την εικόνα της αγοράς εργασίας σε τοπικό επίπεδο. Παρέχεται έτσι η δυνατότητα παρακολούθησης των ποσοστών των ατόμων που εργάζονται στους διάφορους τομείς απασχόλησης, καθώς και η δυνατότητα συγκριτικής ανάλυσης της αγοράς εργασίας με άλλες περιοχές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Work2

Μετακινήσεις για εργασία

Ο δείκτης περιγράφει τη μετακίνηση του πληθυσμού της περιοχής μελέτης από τη κατοικία προς τον χώρο εργασίας, όπως επίσης και τη μετακίνηση πληθυσμού από και προς περιοχές εκτός της περιοχής ευθύνης. Η σημασία του είναι ιδιαίτερη, καθώς δίνει μια εικόνα του πληθυσμού που προστίθεται – αφαιρείται καθημερινά από τον πραγματικό πληθυσμό της περιοχής και κυρίως διότι προβάλλει το περιβαλλοντικό φόρτο, που προκαλείται από τις μετακινήσεις για εργασία, ανά περιοχή, συγκοινωνιακό άξονα και στιγμή της ημέρας. Ο δείκτης μπορεί να προκύψει από συνδυασμό δεδομένων από ανεξάρτητες μελέτες και στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. σε επίπεδο δήμων.

Work3

Περιοχές ειδικής χωροθέτησης

123

Ο δείκτης περιγράφει την εξέλιξη των ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων της απασχόλησης και των επιχειρήσεων, οι οποίες χωροθετούνται εντός περιοχών με ειδική θεσμοθέτηση (ΒΙΠΕ, ΒΙΟΠΑ, ΕΜΟ, Τεχνολογικά πάρκα κ.ά.). Ουσιαστικά αποτελείται από συνδυασμό τριών δεικτών: τη συνολική έκταση των περιοχών αυτών ανά δήμο (και το ποσοστό κορεσμού τους), τον αριθμό και το μέγεθος των επιχειρήσεων, καθώς επίσης και τον αριθμό των απασχολούμενων σε αυτές. Η συλλογή – επεξεργασία μπορεί να γίνεται από στοιχεία των επιμελητηρίων, των νομαρχιών και των ίδιων των δήμων.

Work4

Ανεργία

Σε συνέχεια του δείκτη Work1, ο δείκτης περιγράφει δύο τιμές χαρακτηριστικών δεδομένων του εργατικού δυναμικού: το ποσοστό των ανέργων (αναλυμένο σε μακροχρόνιους και μη), τη κατηγορία εργασίας (ελεύθερος επαγγελματίας, δημόσιος υπάλληλος, πλήρους ή ημί-απασχόλησης κ.ά.).

Πολιτική γης και κατοικίας

Land1

Χρήσεις γης

Ο δείκτης περιγράφει την έκταση που χρησιμοποιείται για την εκάστοτε δραστηριότητα (κατοικία, βιομηχανία, υπηρεσίες, δάση, γεωργία κλπ) και το ποσοστό της έκτασης ανά δήμο γα τη περιοχή ευθύνης. Η ανάγνωση του δείκτη αυτού (και ειδικά των μεταβολών του) επιτρέπει τη διάγνωση τάσεων ανάπτυξης, προβληματικής γειτνίασης δραστηριοτήτων, περιβαλλοντικής υποβάθμισης, ελέγχου της αστικής εξάπλωσης. Τα στοιχεία μπορούν να προκύπτουν από δεδομένα της Ε.Σ.Υ.Ε. αλλά και των δήμων (από τα Γ.Π.Σ. και τα Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.).

Land2

Εγκαταλελειμμένη – υποβαθμισμένη γη

Ο δείκτης αφορά στις ρυπασμένες, εγκαταλελειμμένες και υποβαθμισμένες εκτάσεις, όπως παλιά εργοστάσια, στρατόπεδα, λατομεία κλπ., καθώς και στην ανάπτυξη σε αυτές και την επανένταξή τους στον πολεοδομικό ιστό (ή την ευρύτερη περιοχή).

Ο δείκτης υπολογίζεται ως η έκταση υποβαθμισμένων και ρυπασμένων περιοχών σε στρέμματα και ως ποσοστό έκτασης ανά δήμο.

Land3

Οικοδομική δραστηριότητα

Ο δείκτης περιγράφει την οικοδομική δραστηριότητα ανά δήμο, τόσο για τις εντός όσο και για τις εκτός σχεδίου περιοχές. Ειδικότερα για τις εκτός σχεδίου περιοχές, εκτός από την οικονομική συνιστώσα που συνεπάγεται, ο δείκτης φανερώνει και τις οικιστικές πιέσεις έναντι του φυσικού περιβάλλοντος. Στοιχεία για τον υπολογισμό του δείκτη μπορούν να παρθούν από τις πολεοδομικές υπηρεσίες και τους ασφαλιστικούς φορείς (Ι.Κ.Α. κλπ).

124

Αναπλάσεις, δημόσιος χώρος, ιστορικά μνημεία και σύνολα

Urb1

Αστικό και περιαστικό πράσινο

Ο δείκτης περιγράφει την έκταση των χώρων πρασίνου (δημόσια πάρκα, άλση, χώροι αναψυχής, παιδικές χαρές κ.ά.) που αναλογεί σε κάθε κάτοικο, καθώς και τη δυνατότητα χρησιμοποίησής αυτών από τους κατοίκους.

Η συμβολή των δημόσιων υπαίθριων χώρων συμβάλλει με πολλούς τρόπους στη λειτουργία του κάθε οικισμού. Οι επιφάνειες πρασίνου – ιδιωτικές και δημόσιες, επίσης παίζουν καθοριστικό ρόλο. Γενικότερα, οι δημόσιοι υπαίθριοι χώροι αποτελούν αναπόσπαστο και καθοριστικό μέρος της αστικής αρχιτεκτονικής και μορφολογίας και της αισθητικής ποιότητας, ενώ επίσης προσφέρουν σειρά χρήσεων αναψυχής στον επισκέπτη και ηπιότερο μικροκλίμα στην περιοχή

Υπολογίζεται η συνολική έκταση των χώρων πρασίνου και η αντίστοιχη έκταση που αναλογεί σε κάθε κάτοικο. Επίσης, υπολογίζεται (για τα αστικά κέντρα της περιοχής) το ποσοστό των κατοίκων με χρονοαπόσταση μεγαλύτερη των 15’ από τους χώρους αυτούς. Η μέτρηση γίνεται ανά δήμο, χωρίς να υπολογίζονται ευρύτερες περιοχές προστασίας που διεισδύουν στον αστικό ιστό (π.χ. Σέιχ Σου) παρά μόνο τα επισκέψιμά τους τμήματα.

Κοινωνικές εξυπηρετήσεις

Soc1

Έκθεση πληθυσμού σε οχλήσεις

Ο δείκτης περιγράφει το επίπεδο έκθεσης του πληθυσμού σε οχλήσεις, κυρίως στα αστικά κέντρα της περιοχής ευθύνης αλλά και σε ευαίσθητες εκτός σχεδίου περιοχές. Πρόκειται για οχλήσεις ηχητικές και σε ακτινοβολία. Όσον αφορά στο θόρυβο, είναι δεδομένη η σχέση της ηχορύπανσης με τη ψυχοσωματική κατάσταση των κατοίκων (και επισκεπτών) μιας περιοχής. Η ηχορύπανση σε μεγάλο ποσοστό προέρχεται από το οδικό δίκτυο (αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες, κακή ποιότητα οδοστρώματος, οδηγική συμπεριφορά) αλλά και από άλλους παράγοντες (π.χ. βιοτεχνίες, βιομηχανίες κλπ). Όσον αφορά στην έκθεση στην ακτινοβολία, για αυτήν ευθύνονται κυρίως οι αναμεταδότες σήματος τηλεπικοινωνιών (κινητή τηλεφωνία, διαδίκτυο κ.ά.), ραντάρ αεροδρομίων κ.ά. Μετρήσεις υπάρχουν και γίνονται σε τακτικό ρυθμό πια για τη Θεσσαλονίκη (τουλάχιστον), κάτι που θα πρέπει να επεκταθεί στα υπόλοιπα αστικά κέντρα της περιοχής ευθύνης.

Soc2

Νοσήματα και αιτίες θανάτου

Ο δείκτης περιγράφει τη διαχρονική εξέλιξη της θνησιμότητας και των εισαγωγών σε νοσοκομεία της περιοχής ευθύνης, που οφείλονται σε ασθένειες του αναπνευστικού

125

συστήματος, καρδιοαγγειακά, καρκίνο, σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, ψυχικές και νευροφυτικές ασθένειες και αυτοκτονίες.

Κύριος στόχος του συγκεκριμένου δείκτη είναι τόσο η πρόληψη όσο και η αιτιολόγηση πιθανών συγκεντρωμένων υψηλών τιμών λόγω υποβάθμισης του φυσικού περιβάλλοντος (ατμοσφαιρική ρύπανση, υδάτινοι πόροι, ακτινοβολία, λιπάσματα κ.ά.) ή και λόγω βλαβών στις υποδομές.

Τα στοιχεία παρέχονται από την ΕΣΥΕ, σε συνεργασία και με τα ιδρύματα υγείας (δημόσια και ιδιωτικά).

Soc3

Υποδομές υγείας

Ο δείκτης περιγράφει την κατάσταση και εξέλιξη στις υποδομές υγείας, όπως ο αριθμός των κλινών – κανονικών και για Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (συνολικά για τη περιοχή ευθύνης και ανά ενότητα), ο αριθμός των δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων υγείας (νοσοκομεία, κλινικές), ιδιωτικά ιατρεία, φαρμακεία, μικροβιολογικά εργαστήρια, κέντρα αποκατάστασης, διαγνωστικά κέντρα κλπ.

Τα στοιχεία μπορούν να συλλεχθούν από το αντίστοιχο Υπουργείο, την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, τις Νομαρχίες κ.ά. και μπορούν να μετρούνται είτε σε απόλυτους αριθμούς είτε ανά κάτοικο.

Soc4

Ερευνητικό προσωπικό

Ο δείκτης αποτυπώνει τον αριθμό των ερευνητών στην περιοχή ευθύνης, δηλαδή το διδακτικό προσωπικό των Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι., οι ερευνητές που εργάζονται σε ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα, οι Ειδικοί Λειτουργικοί Επιστήμονες (ΕΛΕ) των ερευνητικών κέντρων και οι υποψήφιοι διδάκτορες. Αποτυπώνει τη σημασία της έρευνας στην πρόοδο της επιστήμης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, τόσο στην επίλυση καθημερινών προβλημάτων όσο και στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας των τοπικών επιχειρήσεων.

Soc5

Διείσδυση διαδικτύου

Ο δείκτης αναφέρεται στη ποσοστιαία διείσδυση της ευρυζωνικότητας, τον τρόπο κατανομής των ευρυζωνικών γραμμών ανά τεχνολογία, την ποσοστιαία κατανομή των ταχυτήτων των ευρυζωνικών γραμμών και την εξέλιξη της μέσης ταχύτητας πρόσβασης.

Η σημασία του διαδικτύου στη σημερινή κοινωνία και στην ανάπτυξη των υπηρεσιών, του εμπορίου αλλά και τη δικτύωση ανθρώπων και γνώσης, είναι γνωστή και συνεχώς εξελισσόμενη. Ο δείκτης υπολογίζεται βάσει συγκέντρωσης στοιχείων από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (Ε.Ε.Τ.Τ.)

Soc6

Υπηρεσίες μέσω διαδικτύου

126

Ο δείκτης περιγράφει τη χρήση του διαδικτύου από δημόσιους φορείς ως μέσου παροχής υπηρεσιών και πληροφόρησης. Η ένταξή του έχει να κάνει με τη σημασία των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην εξυπηρέτηση του πολίτη και τη μείωση της γραφειοκρατίας, από πολλές απόψεις (μείωση μετακινήσεων, εξοικονόμηση χρόνου, αναλώσιμων υλικών, ταχύτητας παροχής υπηρεσιών κ.ά.).

Ο δείκτης υπολογίζεται με την αναζήτηση διαθέσιμων ηλεκτρονικών υπηρεσιών διακυβέρνησης που παρέχουν οι διάφοροι φορείς των Ο.Τ.Α. και οι δημόσιες υπηρεσίες στον πολίτη της νέας περιοχής ευθύνης.

Soc7

Ποσοστό τηλε-εργασίας

Ο δείκτης περιγράφει το ποσοστό του πληθυσμού, που εργάζεται από απόσταση (τηλέ-εργασία) με τη βοήθεια Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.). Η τηλε-εργασία εκτιμάται ότι μειώνει τις μετακινήσεις των εργαζομένων και αυξάνει τον ελεύθερο χρόνο τους και επίσης προσφέρει γρηγορότερες και ευκολότερες υπηρεσίες σε απομακρυσμένες ή δυσπρόσιτες περιοχές (π.χ. υπηρεσίες υγείας κ.ά.). Ο δείκτης υπολογίζεται ως ποσοστό του πληθυσμού που εργάζεται από απόσταση με τη βοήθεια χρήσης Τ.Π.Ε. προς το σύνολο των εργαζομένων στη νέα περιοχή ευθύνης.

Soc8

Επίπεδο μόρφωσης πληθυσμού

Ο δείκτης περιγράφει το επίπεδο μόρφωσης του πληθυσμού των δήμων, δημοτικών διαμερισμάτων και κοινοτήτων που ανήκουν στη νέα περιοχή ευθύνης. Η μόρφωση αποτελεί κινητήρια δύναμη που έχει αντίκτυπο στην παιδεία του τοπικού πληθυσμού, την παραγωγικότητά του και το βιοτικό του επίπεδο. Παράλληλα, καθορίζει σημαντικά τον τρόπο συμπεριφοράς και σκέψης των ατόμων (άρα και της κοινωνίας). Ο συγκεκριμένος δείκτης υπολογίζεται από στατιστικά στοιχεία της ΕΣΥΕ. Η πληροφορία αναφέρεται στους δήμους.

Soc9

Συμμετοχή μαθητών σε προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

Ο δείκτης περιγράφει το ποσοστό των μαθητών που έχει πρόσβαση σε περιβαλλοντική εκπαίδευση και καταγράφει την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για αντίστοιχα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και αναβάθμισης του βιοτικού επιπέδου. Για τον υπολογισμό του δείκτη, συγκεντρώνεται πληροφορία σχετικά με το συνολικό αριθμό των μαθητών που φοιτούν στα σχολεία της νέας περιοχής ευθύνης και τον αντίστοιχο αριθμό μαθητών που συμμετέχουν σε Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Π.Ε.).

Soc10

Μαθητές ανά σχολική τάξη – Σχολικά συγκροτήματα διπλής βάρδιας

Ο πρώτος δείκτης περιγράφει το μέσο όρο του αριθμού μαθητών ανά τμήμα της κάθε σχολικής τάξης για την πρωτοβάθμια και την δευτεροβάθμια εκπαίδευση της περιοχής ευθύνης (για κάθε δήμο). Ο δεύτερος δείκτης καταγράφει το σύνολο των

127

σχολείων που λειτουργούν σε διπλή βάρδια. Επιδέχεται και ύπαρξη τρίτου δείκτη για τα ολοήμερα σχολεία (δυναμικότητα, ποσοστό επί του συνόλου κλπ).

Soc11

Διπλώματα ευρεσιτεχνίας

Ο δείκτης προσδιορίζει τον αριθμό των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας ανά κατηγορία ευρεσιτεχνίας και ανά έτος κατάθεσης. Παρέχει τη δυνατότητα γνωστοποίησης της συνεχούς εξέλιξης στον τομέα των εφευρέσεων που ωθούν την επιστημονική και τεχνολογική έρευνα και ανάπτυξη. Ο υπολογισμός του δείκτη πραγματοποιείται με τη συγκέντρωση της απαιτούμενης πληροφορίας που προσδιορίζει το πλήθος των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που υπάγονται στην περιοχή ευθύνης, σύμφωνα με στοιχεία που διατηρεί ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (Ο.Β.Ι.).

Soc12

Πολιτισμός

Ο δείκτης αναλύεται σε επιμέρους δείκτες, οι οποίοι καταμετρούν ανά δήμο τον αριθμό των εν ενεργεία κινηματογραφικών και θεατρικών αιθουσών, των δημοτικών και ιδιωτικών ωδείων, των υπαίθριων χώρων συνάθροισης και ψυχαγωγίας κοινού. Τα απαραίτητα στοιχεία μπορούν να συλλέγονται από τα τοπικά επιμελητήρια, τους δήμους και τις νομαρχίες.

Soc13

Αθλητισμός

Ο δείκτης περιγράφει το ποσοστό επί του πληθυσμού (ανά δήμο) των επαγγελματιών αθλητών (και των σωματείων τους), των ερασιτεχνών αθλητών (ανά άθλημα) και το εμβαδόν (απόλυτο και ως ποσοστό των κοινόχρηστων χώρων του οικισμού) των κοινόχρηστων αθλητικών χώρων. Στοιχεία μπορούν να συλλέγονται από την ΕΣΥΕ, τις νομαρχίες, τους δήμους και τις αντίστοιχες διευθύνσεις του Υφυπουργείου Αθλητισμού.

Soc14

Αναψυχή

Ο δείκτης παρουσιάζει σειρά μικρότερων δεικτών, σχετικών με θέματα αναψυχής, ψυχαγωγίας και διασκέδασης, με ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία. Για παράδειγμα, τον απόλυτο αριθμό καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (εστιατόρια, καφέ κλπ) και την ποσότητα και απόδοση του ελεύθερου χρόνου των πολιτών της νέας περιοχής ευθύνης ανά δήμο (από στοιχεία των νομαρχιών και της ΕΣΥΕ αντίστοιχα).

Μεταφορές και δημόσια συγκοινωνία

Trans1

Ζήτηση μετακινήσεων και μεταφορών

Ο δείκτης υπολογίζεται ως το γινόμενο του αριθμού των ετησίως διακινηθέντων επιβατών και εμπορευμάτων (σε τόνους) και της μέσης χιλιομετρικής απόστασης που

128

διανύθηκε με κάθε μέσο. Ο δείκτης πληροφορεί για τη συνολική ζήτηση μεταφορικών υπηρεσιών του πληθυσμού.

Περιγράφει τις συνολικές ανάγκες για μεταφορικό έργο στη περιοχή ευθύνης, αντανακλά το μοντέλο διαβίωσης του τοπικού πληθυσμού στα αστικά κέντρα και κατ’ επέκταση δείχνει την επιβάρυνση του περιβάλλοντος εντός και εκτός πόλεων.

Η πληροφορία αντλείται από τα αποτελέσματα του συγκοινωνιακού μοντέλου ΕΜΜΕ-2, που εφαρμόστηκε στη Γενική Μελέτη Μεταφορών και Κυκλοφορίας (ΓΜΜΚ) για το πολεοδομικό συγκρότημα και την περιαστική ζώνη Θεσσαλονίκης. Για την ευρύτερη περιοχή, δύναται να χρησιμοποιηθούν συνδυασμένα στοιχεία της ΕΣΥΕ και των Γ.Π.Σ. των δήμων.

Trans2

Ποσοστιαία συμμετοχή μεταφορικών μέσων στις μετακινήσεις και τις μεταφορές

Ο δείκτης προσδιορίζει το ποσοστό συμμετοχής των μεταφορικών μέσων στην κάλυψη της ζήτησης του μεταφορικού έργου. Παράλληλα, ο δείκτης υπολογίζει το ποσοστό των μεταφορικών μέσων ανάλογα με τον σκοπό μετακίνησης (π.χ. για εργασία, εκπαίδευση, ψυχαγωγία κ.ά.). Οι τιμές προκύπτουν από τη ΓΜΜΚ (η οποία χρήζει επικαιροποίησης και επέκτασης στα όρια της νέας περιοχής ευθύνης). Η σημασία του συγκεκριμένου δείκτη στον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας της περιοχής και στην αειφορία της είναι δεδομένη.

Trans3

Αριθμός οχημάτων

Ο δείκτης περιγράφει τον επιβατικό στόλο στη νέα περιοχή ευθύνης σε αριθμό των οχημάτων που βρίσκονται ετησίως σε κυκλοφορία ανά 1000 κατοίκους (ανά δήμο). Αποτελεί μέτρο της γενικής πίεσης που προκαλεί ο τομέας των μεταφορών. Για τις τιμές του δείκτη υπολογίζεται ο συνολικός αριθμός οχημάτων ανά 1000 κατοίκους ανά δήμο, από συνδυασμένα στοιχεία των επί μέρους διευθύνσεων μεταφορών. Επιδέχεται και ανάλυση ανά είδος μεταφορικών μέσων (επιβατικά Ι.Χ., μοτοσυκλέτες, Δ.Χ., πολυαξονικά φορτηγά, λεωφορεία κ.ά.).

Trans4

Ηλικία οχημάτων – κατανομή ανά τεχνολογία και καύσιμο

Ο δείκτης περιγράφει: τη μέση ηλικία των οχημάτων που χρησιμοποιούνται στη νέα περιοχή ευθύνης, το ποσοστό των οχημάτων που χρησιμοποιούν παλιά ή νέα τεχνολογία (καταλύτες, υβριδικά κ.ά.) και το είδος καυσίμου που χρησιμοποιούν. Και για τα τρία στοιχεία προκύπτει η πίεση των μεταφορών στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Οι τιμές αντλούνται από τα στοιχεία της ΓΜΜΚ και στοιχεία των επί μέρους διευθύνσεων μεταφορών.

Trans5

Ρυθμός διείσδυσης εναλλακτικών τεχνολογιών στην αυτοκίνηση

129

Ο δείκτης περιγράφει το ρυθμό διείσδυσης εναλλακτικών τεχνολογιών στην αυτοκίνηση (ηλεκτρικά, υβριδικά, κυψέλες καυσίμων, υγραέριο, φυσικό αέριο κ.ά.) και τη σταδιακή απεξάρτηση από τη χρήση των βενζινοκινητήρων. Οι μειωμένοι ρύποι που αυτές οι τεχνολογίες οχημάτων εκπέμπουν δείχνουν την τάση για μείωση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος. Επίσης, αποτελεί και δείκτη διείσδυσης της υψηλής τεχνολογίας στο ευρύ κοινό. Υπολογίζεται από στοιχεία των αντιπροσωπειών αυτοκινήτων και από τον Σύνδεσμο Εισαγωγέων – Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων (ΣΕΑΑ).

Trans6

Μέση ταχύτητα κίνησης αστικών συγκοινωνιών

Ο δείκτης παρουσιάζει τη μέση ταχύτητα μετακίνησης για ενδεικτικά δρομολόγια των μέσων μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ). Προτείνεται η ένταξη και των προαστιακών δρομολογίων τόσο του ΟΑΣΘ όσο και του ΟΣΕ. Βεβαίως, η λειτουργία του μετρό σε λίγα έτη και η απαιτούμενη αναδιοργάνωση των υπόλοιπων ΜΜΜ θα αλλάξει άρδην την εικόνα στη περιοχή.

Η μέση ταχύτητα υπολογίζεται από το συνολικό χρόνο των δρομολογίων (συν τις στάσεις και το κυκλοφοριακό) και το μήκος της διαδρομής (από την αφετηρία ως το τέρμα) και για τρία τυπικά διαστήματα της ημέρας (πρωί, μεσημέρι και εκτός αιχμής).

Προτείνεται και επιμέρους δείκτης για τη μέτρηση των αποστάσεων (σε μέση και σε απόλυτη απόσταση) από τα αστικά κέντρα, καθώς πια περιλαμβάνεται στη νέα περιοχή ευθύνης και το δίκτυο αστικών λεωφορείων του Πολύγυρου, του Κιλκίς και των Γιαννιτσών.

Trans7

Μέση ταχύτητα κίνησης επιβατικών οχημάτων

Ο δείκτης περιγράφει τη μέση ταχύτητα μετακίνησης των επιβατικών οχημάτων στην περιοχή ευθύνης. Η σημασία του δείκτη αυτού για την επιβάρυνση των οδικών δικτύων, την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας και τη χωροταξική εξέλιξη της περιοχής είναι σημαντική. Ακόμα, ενδιαφέροντα συμπεράσματα προκύπτουν και από τη σύγκριση του συγκεκριμένου δείκτη με τον προηγούμενο (ταχύτητες Ι.Χ. και ΜΜΜ).

Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιούνται στοιχεία της ΓΜΜΚ.

Trans8

Εξέλιξη τροχαίων ατυχημάτων

Ο δείκτης παρουσιάζει την εξέλιξη του συνολικού αριθμού των οδικών ατυχημάτων, στα οποία προκλήθηκαν τραυματισμοί, καθώς και των θανατηφόρων ατυχημάτων (με χρονικό περιθώριο 30 ημέρες από το ατύχημα), ανά μονάδα επιβατικού μεταφορικού έργου. Ο δείκτης πληροφορεί για την ασφάλεια των οδικών μεταφορών και εξαρτάται από την ποιότητα του οδικού δικτύου, τη σήμανση και την συμπεριφορά των οδηγών. Στοιχεία για τον δείκτη διατίθενται από την ΕΣΥΕ.

Trans9

Οικο-αποδοτικότητα του τομέα των μεταφορών

130

Ο δείκτης εξετάζει την εξέλιξη του μεταφορικού έργου σε σχέση με τις ενεργειακές ανάγκες του τομέα των μεταφορών και την εξέλιξη των αέριων εκπομπών για τις οποίες ο συγκεκριμένος τομέας φέρει σημαντικό μερίδιο ευθύνης.

Ο υπολογισμός του πραγματοποιείται με την ταυτόχρονη παρακολούθηση των τιμών των δεικτών trans1 και Net2 (στη συνέχεια), αλλά και των ατμοσφαιρικών ρύπων που προέρχονται από τις μεταφορές.

Λοιπά βασικά δίκτυα υποδομών

Net1

Κατανάλωση ενέργειας

Ο δείκτης περιγράφει την πρωτογενή ενεργειακή ζήτηση και την τελική ετήσια κατανάλωση ενέργειας ανά κάτοικο, από όλες τις οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες της περιοχής (χρήση στερεών, υγρών και αερίων καυσίμων, ηλεκτρικής ενέργειας και ενέργειας από τις Α.Π.Ε.). Αποτελεί σημαντικό δείκτη για την εξέλιξη των ενεργειακών αναγκών της τοπικής κοινωνίας. Επίσης δείχνει τη σχέση της πρωτογενούς με τις δευτερογενείς μορφές ενέργειας. Για την καταμέτρηση, έγινε διαχωρισμός στις μορφές ενέργειας (φυσικό αέριο, ηλεκτρική ενέργεια, πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, αμόλυβδη βενζίνη, μαζούτ, γαιάνθρακας και λιγνίτης). Έγινε αναγωγή σε κοινή μονάδα μέτρησης: τον τόνο ισοδύναμου πετρελαίου (ΤΙΠ). Το άθροισμά τους παράγει τον δείκτη.

Net2

Τομεακή ανάλυση ενεργειακής κατανάλωσης

Ο δείκτης υπολογίζει τη ποσοστιαία συμμετοχή στην κατανάλωση ενέργειας του οικιακού, του βιομηχανικού, του εμπορικού και του τομέα των μεταφορών. Εξειδικεύονται με τον τρόπο αυτό οι ενεργειακές ανάγκες ποιοτικά, ποσοτικά αλλά και χωρικά.

Net3

Διείσδυση φυσικού αερίου και βιοκαυσίμων

Ο δείκτης παρουσιάζει τη διείσδυση του φυσικού αερίου στον οικιακό, εμπορικό και βιομηχανικό τομέα. Επίσης υπολογίζει την κατανάλωση βιοκαυσίμων ως ποσοστό επί της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στις μεταφορές.

Ο δείκτης πληροφορεί για την εξέλιξη του αριθμού συνδέσεων φυσικού αερίου των καταναλωτών ανά τομέα. Στοιχεία μπορούν να δοθούν από την ΕΠ.Α.

Τα βιοκαύσιμα είναι υγρά καύσιμα από βιομάζα, με χρήση στις μεταφορές. Τα οφέλη είναι περιβαλλοντικά, οικονομικά και γεωπολιτικά. Για τα βιοκαύσιμα, στοιχεία υπάρχουν στο Υπ.Ανάπτυξης.

Net4

Υδατικό ισοζύγιο

131

Ο δείκτης υπολογίζει την κατανάλωση νερού από τα νοικοκυριά (και τις λοιπές δραστηριότητες) στην περιοχή ευθύνης, το υδατικό ισοζύγιο τμήματος της λεκάνης απορροής του υδατικού διαμερίσματος της Κεντρικής Μακεδονίας, τις συνολικές απολήψεις νερού και την διαθεσιμότητα των επιφανειακών νερών (σε σχέση με τον πληθυσμό και την αρδευόμενη έκταση γης).

Η σημασία του δείκτη είναι δεδομένη. Χρησιμοποιείται για την ορθότερη διαχείριση των πόρων, για την καταγραφή της κατανάλωσης (και ανά χρονική περίοδο) κ.ά.

Στοιχεία διαθέτουν η ΕΥΑΘ αλλά και οι λοιπές κατά τόπους υπηρεσίες.

Net5

Παραγωγή και επεξεργασία υγρών αποβλήτων

Ο δείκτης προσδιορίζει την ποσότητα των υγρών αποβλήτων που παράγονται σε ετήσια βάση ως κατάλοιπο δραστηριοτήτων και οι ποσότητες των επεξεργασμένων – ανά βαθμό – λυμάτων. Είναι σημαντικός για την ποιότητα των υδάτινων οικοσυστημάτων, με αυστηρά Ευρωπαϊκά στάνταρ για την ύπαρξη εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων με βιολογικό καθαρισμό. Δεδομένα δίνονται από την ΕΥΑΘ και το τμήμα περιβάλλοντος της ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ Α.Ε.

Net6

Πυκνότητα οδικού δικτύου

Ο δείκτης απεικονίζει το μήκος του οδικού δικτύου (σε km) στο σύνολο της περιοχής. Η πυκνότητα του οδικού δικτύου (km οδικού δικτύου ανά τετραγωνικό km έκτασης) συνδέεται άμεσα με τη συνδεσιμότητα και βιωσιμότητα περιοχών και δραστηριοτήτων. Επίσης δείχνει και τον κατακερματισμό των βιοτόπων.

Net7

Πρόσβαση σε υποδομές αποχέτευσης

Ο δείκτης αναφέρεται στον αριθμό των συνδέσεων του κεντρικού αποχετευτικού δικτύου. Τα αποχετευτικά συστήματα αποτελούν βασικό έργο υποδομής με προεκτάσεις σε θέματα δημόσιας υγείας και περιβάλλοντος. Δεδομένα παρέχει η ΕΥΑΘ και οι κατά τόπους υπηρεσίες.

Ασφάλεια και προστασία

Safe1

Εγκαταστάσεις που εμπίπτουν στις κοινοτικές οδηγίες SEVESO και IPPC

Ο δείκτης καταγράφει τον αριθμό των εγκαταστάσεων που εμπίπτουν στις Κοινοτικές Οδηγίες SEVESO και IPPC (Οδηγία για την Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχο της Ρύπανσης). Καταγράφεται το ποσοστό των εγκαταστάσεων που έχουν εναρμονιστεί με τη σχετική νομοθεσία. Τα απαραίτητα στοιχεία διατίθενται από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

Safe2

Επικινδυνότητα εμφάνισης πλημμυρών

132

Ο δείκτης προσδιορίζει την προτεραιότητα υλοποίησης των κατά περίπτωση κατάλληλων αντιπλημμυρικών έργων σε ευάλωτες περιοχές. Κριτήρια προτεραιότητας των έργων αποτελούν τα: Βαθμός ωριμότητας, πλημμυρικά φαινόμενα, δυσκολίες υλοποίησης, προοπτική περιοχής. Τα πλημμυρικά φαινόμενα αποτελούν ομάδα κριτηρίων με δύο επιμέρους δείκτες: την επικινδυνότητα εμφάνισης πλημμυρικών φαινομένων και τη συχνότητά τους.

Οι τιμές του δείκτη προέρχονται από ερευνητικές εργασίες και μελέτες, όπως την κυρίως μελέτη του «Γενικού ρυθμιστικού σχεδίου αντιπλημμυρικής προστασίας και αποχέτευσης όμβριων περιοχών νομού Θεσσαλονίκης», που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ειδικής Υπηρεσίας Δημοσίων Έργων Ύδρευσης – Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης τον Οκτώβριο του 2003. Προφανώς, θα πρέπει να υπάρξει επικαιροποίησή της για τη νέα περιοχή ευθύνης.

Safe3

Αριθμός δασικών πυρκαγιών – Καμένη έκταση – Αναδασωθείσες εκτάσεις

Ο δείκτης αναφέρεται στον αριθμό των συμβάντων (πυρκαγιές) και στην έκταση που καταστρέφεται κάθε χρόνο από πυρκαγιές στη νέα περιοχή ευθύνης. Τα επιμέρους Δασαρχεία διαθέτουν τα απαραίτητα στοιχεία, τόσο για τον απόλυτο αριθμό των πυρκαγιών όσο και για τα εκτάρια γης που έχει καεί.

Safe4

Επικινδυνότητα εμφάνισης πυρκαγιών

Ο δείκτης περιγράφει τον κίνδυνο εμφάνισης πυρκαγιών στις περιοχές των κατά τόπους δασαρχείων. Πρόκειται για συνάρτηση διαφόρων δεδομένων, όπως της θερμοκρασίας, της σχετικής υγρασίας, της έντασης και διεύθυνσης των ανέμων και της κατάστασης της βλάστησης και χρησιμοποιείται για τον προληπτικό σχεδιασμό αντιμετώπισης πυρκαγιών.

Οι τιμές του δείκτη υπολογίζονται από τη γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Εσωτερικών, σε καθημερινή βάση από την 1η Μαϊου μέχρι και την 31η Οκτωβρίου (με σκέψη γα επέκταση και στους χειμερινούς μήνες αλλά με αραιότερη καταγραφή).

Γεωργία

Ποσοστό αρδευόμενων εκτάσεων

Μετράται το ποσοστό των αρδευόμενων εκτάσεων επί του συνόλου των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Αρδευόμενες αγροτικές εκτάσεις είναι αυτές που αρδεύονται με οποιονδήποτε τρόπο (δημόσιο ή ιδιωτικό αρδευτικό σύστημα, γεώτρηση, γειτνίαση με ποτάμι ή λίμνη κ.λπ.). Δεν θεωρούνται αρδευόμενες όταν εξυπηρετούνται με μεταφορά νερού με βυτίο ή από δίκτυο πόσιμου νερού. Στοιχεία από Ε.Σ.Υ.Ε.

Μέσο μέγεθος εκμεταλλεύσεων

133

Μετριέται το μέσο μέγεθος των εκμεταλλεύσεων. O πολυτεμαχισμός της αγροτικής γης και το μικρό μέγεθος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων είναι γνωστό ότι αποτελούν δυο από τα σημαντικότερα διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής γεωργίας. Ο συνδυασμός του μικρού μεγέθους της μέσης έκτασης των εκμεταλλεύσεων με το μεγάλο αριθμό αγροτεμαχίων ανά εκμετάλλευση έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της μέσης έκτασης ανά αγροτεμάχιο. Τα χαρακτηριστικά που παρουσιάστηκαν προηγουμένως επιδρούν αυξητικά στο κόστος παραγωγής των γεωργικών προϊόντων περιορίζουν το επενδυτικό ενδιαφέρον των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επηρεάζουν γενικότερα την παραγωγική εξειδίκευση της γεωργίας. Στοιχεία από Ε.Σ.Υ.Ε.

Βιομηχανία

Χωροταξική συγκέντρωση της βιομηχανίας

Μετριέται ο αριθμός επιχειρήσεων δευτερογενούς τομέα που βρίσκονται σε οργανωμένους υποδοχείς στο σύνολο των επιχειρήσεων δευτερογενούς τομέα. Δείχνει την τάση των επιχειρήσεων για χωροθέτηση σε οργανωμένους υποδοχείς και μπορεί να οδηγήσει στην αναζήτηση της επιτυχίας η όχι των υποδοχέων, των κινήτρων και των λόγων μη λειτουργίας των υποδοχέων σε περίπτωση που το ποσοστό είναι μικρό ενώ υπάρχουν χώροι στους υποδοχείς. Στοιχεία μπορούν να βρεθούν από την έκδοση αδειών για τις επιχειρήσεις καθώς επίσης και από δειγματοληπτική επιτόπια έρευνα.

Τουρισμός

Δυναμικότητα καταλυμάτων

Μετριέται ο αριθμός δωματίων και ο αριθμός κλινών ανά κατηγορία καταλυμάτων και ανά περιοχή, τόσο ξενοδοχείων όσο και των συμπληρωματικών καταλυμάτων με άδεια ΕΟΤ (κυρίως για περιοχές εκτός της Θεσσαλονίκης). Είναι σημαντικό να είναι γνωστή η δυναμικότητα των καταλυμάτων και η πιθανότητα να απαιτούνται ή όχι περισσότερα καταλύματα και σε μια περιοχή. Στοιχεία διατηρεί η Ε.Σ.Υ.Ε.

Τρόπος Άφιξης

Μετριέται ο αριθμός τουριστών που εισέρχονται στην χώρα ανά μεταφορικό μέσο και ποσοστό τους στο σύνολο των αφίξεων. Με τον τρόπο αυτό προσδιορίζεται το προσφιλέστερο μέσο μεταφοράς προς την περιοχή έτσι ώστε να ενισχυθεί η λειτουργία του με νέες συνδέσεις, καλύτερες υποδομές κλπ, ενώ μπορούν να εντοπισθούν και τα μέσα εκείνα με τη μικρότερη ζήτηση και να αναζητηθούν πιθανά προβλήματα. Στοιχεία από την Ε.Σ.Υ.Ε.

Κατανομή Τουριστικής Ζήτησης

Συσχετισμός τουριστικής ζήτησης και προσφοράς καταλυμάτων, δηλαδή ποσοστό πληρότητας καταλυμάτων ανά περιοχή και χρονική περίοδο. Ο δείκτης αυτός μπορεί να προσδιορίσει ποιες περιοχές έχουν ζήτηση και ποια χρονική περίοδο έτσι ώστε να μπορούν προσδιοριστούν οι ανάγκες για νέα καταλύματα. Στοιχεία από την Ε.Σ.Υ.Ε.

Γ. Δείκτες περιβάλλοντος

134

1. Για την εκτίμηση της επίτευξης των στόχων και την παρακολούθηση και εκτίμηση των τάσεων εφαρμόζονται οι εξής δείκτες:

Ατμοσφαιρική ρύπανση - Κλιματική αλλαγή

Ονομασία δείκτη Atm1: ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΡΥΠΩΝ

Περιγραφή Ο δείκτης εκφράζει τη συνολική ποσότητα των ετήσιων εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων (εξαιρουμένων των εκπομπών των αερίων του φαινομένου θερμοκηπίου) της περιοχής ευθύνης του ΟΡΘΕ. Σκοπός του δείκτη είναι η συνολική αποτύπωση των εκπομπών των αερίων ρύπων στους οποίους αναφέρεται η σχετική νομοθεσία.

Σημασία δείκτη Για τη δημιουργία ενός αποδοτικού σχεδίου διαχείρισης και βελτίωσης της ποιότητας αέρα, η ύπαρξη περιεκτικών και επικαιροποιημένων απογραφών εκπομπών ρύπων αποτελεί ζήτημα μείζονος σημασίας, με δεδομένο το γεγονός ότι αποτελούν τη σημαντικότερη παράμετρο οποιουδήποτε προγράμματος ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Μετρήσεις ετήσιων εκπομπών των ρύπων: ΝΟx, NMVOCs, CO, PM10, SO2, ΝΗ3, PM2,5, C6H6, βαρέα μέταλλα, βενζοπυρένιο

Παρατηρήσεις Υπάρχουν στοιχεία μόνο για ορισμένους ρύπους για το έτος 2002 (ΝΟx, NMVOCs, CO, PM10, SO2) για τη Θεσσαλονίκη. Απαιτείται η δημιουργία των δεδομένων βάσης και η συστηματική παρακολούθηση αυτών για τις αστικές περιοχές ευθύνης του νέου ΡΣ και ΠΠΠ ώστε να μπορούν διεξαχθούν τα σχετικά συμπεράσματα για τον καθορισμό των απαιτούμενων μέτρων και την εξέλιξη της πορείας των δεικτών

Ονομασία δείκτη Atm2: ΑΠΟΣΥΝΔΕΣΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΡΥΠΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Περιγραφή Ο δείκτης αποτυπώνει τη σχετική τάση της εξέλιξης των εκπομπών βασικών αερίων ρύπων, παράλληλα με την εξέλιξη του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘ. Ο δείκτης πληροφορεί για την πορεία αποσύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής από την επιβάρυνση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος

Σημασία δείκτη Η παραγωγή και η κατανάλωση ενέργειας, ανάλογα με την πηγή, μπορούν να οδηγήσουν σε εκπομπές των ατμοσφαιρικών ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου, καθώς επίσης και σε άλλες περιβαλλοντικές πιέσεις. Ο δείκτης παρουσιάζει το βαθμό της αποσύνδεσης ανάμεσα στην περιβαλλοντική πίεση που ασκείται στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον (με κινητήρια δύναμη την κατανάλωση ενέργειας) και την οικονομική ανάπτυξη, η οποία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της χρήσης ενέργειας στο περιβάλλον.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Οι συνολικές εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων παρουσιάζονται αναλυτικά στους δείκτες Atm 1 «Εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων» και Atm 7 «Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου», ενώ η

135

αντίστοιχη τομεακή τους ανάλυση αποτυπώνεται στους δείκτες Atm 4 και Atm 8. Αντίστοιχα, το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν για το Νομό Θεσσαλονίκης παρατίθεται στο δείκτη Popul 3 «ΑΕΠ ανά κάτοικο - Τομεακή κατανομή ΑΕΠ». Ο υπολογισμός του δείκτη Atm 2 επιτυγχάνεται με τη διαίρεση των δύο μεγεθών.

Παρατηρήσεις Για τον υπολογισμός και παρακολούθηση της πορείας του δείκτη απαιτείται η συστηματική καταγραφή των εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων που σχετίζονται με τους διάφορους τομείς ενεργειακής κατανάλωσης και παραγωγικών δραστηριοτήτων

Ονομασία δείκτη Atm3: ΜΕΣΕΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ ΟΡΙΩΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΡΥΠΩΝ

Περιγραφή Ο δείκτης προσδιορίζει τις μέσες τιμές και τις υπερβάσεις κατά τη διάρκεια ενός έτους, κατά τις οποίες οι συγκεντρώσεις των ρύπων (SO2, ΝΟ2, ΝΟx, NMVOCs, CO, PM10, PM2,5, C6H6, Ο3, βαρέα μέταλλα, βενζοπυρένιο) υπερβαίνουν τα όρια που θέτουν οι Κοινοτικές Οδηγίες

Σημασία δείκτη Τα υψηλά επίπεδα συγκεντρώσεων αέριων ρύπων αποτελούν μία από τις βασικότερες πιέσεις για την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος και σχετίζονται με επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών. Η συμμόρφωση με τις οριακές τιμές που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μια κρίσιμη παράμετρο για την αειφορία.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Στατιστική επεξεργασία των μέσων ωριαίων τιμών συγκεντρώσεων προκύπτουν οι μέσες ημερήσιες και μέσες ετήσιες τιμές των συγκεντρώσεων για κάθε έναν από τους υπό εξέταση ρύπους, όπως επίσης και οι σχετικές υπερβάσεις των ορίων

Παρατηρήσεις Προϋπόθεση για την μέτρηση και παρακολούθηση του δείκτη αποτελεί α) η ενίσχυση των διαθέσιμων υποδομών καταγραφής των επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην ΕΠΘ. Συγκεκριμένα, απαιτούνται σταθμοί μέτρησης των επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης για την παρακολούθηση και καταγραφή (σε συνεχή βάση) των συγκεντρώσεων των ρύπων PM2,5, NMVOC, Pb, C6H6, As, Cd, Ni και PAHs, με δεδομένο το γεγονός ότι οι παραπάνω ρύποι έχουν θεσμοθετημένα όρια (ή επίκειται η θεσμοθέτησή τους), β) εγκατάσταση των απαραίτητων υποδομών καταγραφής για την κάλυψη της νέας περιοχής ευθύνης του ΡΣ και ΠΠΠ.

Ονομασία δείκτη Atm4: ΤΟΜΕΑΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΡΥΠΩΝ

Περιγραφή Ο δείκτης αναφέρεται στην ανάλυση της συνεισφοράς των διαφόρων τομέων ενεργειακής κατανάλωσης και παραγωγικών δραστηριοτήτων στις συνολικές εκπομπές των αερίων ρύπων που ελέγχονται βάσει της υπάρχουσας νομοθεσίας

136

Σημασία δείκτη Η τομεακή ανάλυση αποτελεί το υπόβαθρο για την υποστήριξη της δράσης των τοπικών αρμοδίων φορέων, με τρόπο τέτοιο ώστε να καταστεί δυνατή η αξιολόγηση των επιπτώσεων που ενδέχεται να έχουν πιθανές παρεμβάσεις σε τοπικό επίπεδο.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Μετρήσεις ετήσιων εκπομπών των ρύπων: ΝΟx, NMVOCs, CO, PM10, SO2, ΝΗ3, PM2,5, C6H6, βαρέα μέταλλα, βενζοπυρένιο ανά τομέα ενεργειακής κατανάλωσης και παραγωγικών δραστηριοτήτων (βιομηχανία, μεταφορές, κτιριακή θέρμανση)

Παρατηρήσεις Υπάρχει σημαντικό έλλειμμα δεδομένων και αντίστοιχων υποδομών καταγραφής. Απαιτείται η συστηματική καταγραφή του συνόλου των αέριων ρύπων.

Ονομασία δείκτη Atm7: ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΑΕΡΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Περιγραφή Ο δείκτης εκφράζει την ποσότητα εκπεμπόμενων αερίων του θερμοκηπίου (Greenhouse Gases – GHGs) στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘ. Σκοπός του συγκεκριμένου δείκτη αποτελεί η συνολική αποτύπωση του ρυπαντικού φορτίου των εκπεμπόμενων αερίων του θερμοκηπίου

Σημασία δείκτη Η αξιοποίηση της πληροφορίας που παρέχεται από τον δείκτη Atm 7 αποτελεί σημαντικό εργαλείο περιφερειακού και χωροταξικού σχεδιασμού για το λήπτη αποφάσεων, με δεδομένο ότι μέσω της αποτύπωσης του ρυπαντικού φορτίου των αερίων του θερμοκηπίου θα καταστεί δυνατή η ανάπτυξη του κατάλληλου στρατηγικού σχεδιασμού για τη μείωση των αρνητικών συνεπειών του φαινομένου του θερμοκηπίου σε τοπικό επίπεδο.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Ετήσιες εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου (CO2, CH4, Ν2O, HFCs, PFC, SF6).

Παρατηρήσεις Υπάρχει σημαντικό έλλειμμα δεδομένων και αντίστοιχων υποδομών καταγραφής. Απαιτείται η συστηματική καταγραφή του συνόλου των αέριων ρύπων.

Ονομασία δείκτη Atm8: ΤΟΜΕΑΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΕΡΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Περιγραφή Ο δείκτης υπολογίζει την ποσοστιαία συμμετοχή παραγωγικών τομέων και λοιπών δραστηριοτήτων στις συνολικές εκπομπές κάθε αερίου του θερμοκηπίου

Σημασία δείκτη Η τομεακή ανάλυση πληροφορεί για το μερίδιο ευθύνης κάθε τομέα και αναδεικνύει τις αναγκαίες προτεραιότητες στο σχεδιασμό των πολιτικών αντιρρύπανσης

Μεθοδολογία υπολογισμού

Ποσοστιαία συμμετοχή των τομέων στις ετήσιες εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου (CO2, CH4, Ν2O, HFCs, PFC, SF6).

Παρατηρήσεις Υπάρχει σημαντικό έλλειμμα δεδομένων. Απαιτείται η συστηματική

137

καταγραφή του συνόλου των αέριων ρύπων.

Θόρυβος

Ονομασία δείκτη ΕΚΘΕΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΕ ΘΟΡΥΒΟ

Περιγραφή Ο δείκτης περιγράφει το επίπεδο θορύβου στο ΠΣΘ

Σημασία δείκτη Είναι τεκμηριωμένο ότι η ηχορύπανση αποτελεί κύρια αιτία που επιβαρύνει την ψυχοσωματική υγεία των κατοίκων μεγάλων αστικών κέντρων σε όλο τον κόσμο. Το πρόβλημα εντείνεται από την αλματώδη αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων και τη συνεχή ανάπτυξη του οδικού δικτύου. Ο δείκτης συμβάλλει στη χάραξη πολιτικής για προώθηση μέτρων με στόχο τη μείωση της ηχορύπανσης (μείωση των ορίων θορύβου λειτουργίας των οχημάτων, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, χρήση ηχοπετασμάτων κλπ.). Η χώρα είναι υποχρεωμένη να καταγράφει και να παρακολουθεί τη διαχρονική εξέλιξη της στάθμης του θορύβου στα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της χώρας συμπεριλαμβανομένου και της πόλης της Θεσσαλονίκης και να υποβάλλει ετήσιες αναφορές στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Καταγραφή στάθμης θορύβου (δείκτες Leq(08-20), L10(18h)) σε διάφορα σημεία του ΠΣΘ

Παρατηρήσεις -

Βιοποικιλότητα

Ονομασία δείκτη ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ - ΚΑΜΕΝΗ ΕΚΤΑΣΗ - ΑΝΑΔΑΣΩΘΕΙΣΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ

Περιγραφή Ο δείκτης αναφέρεται στον αριθμό των συμβάντων (πυρκαγιές) και στην έκταση που καταστρέφεται κάθε έτος από πυρκαγιές σε επίπεδο νομών της περιοχής ευθύνης του νέου ΡΣ

Σημασία δείκτη Οι πυρκαγιές προκαλούν σοβαρές μεταβολές στη δομή των οικοσυστημάτων (σε ορισμένες περιπτώσεις καταστροφικές), συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, μειώνουν συνήθως τη βιοποικιλότητα, αλλοιώνουν την αισθητική του τοπίου και επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Με τον υποδείκτη «Αναδασωθείσες εκτάσεις» ελέγχεται η ετοιμότητα των υπευθύνων οργανισμών και υπηρεσιών για αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων

Μεθοδολογία υπολογισμού

Ο συνολικός αριθμός φυσικών και ανθρωπογενών πυρκαγιών ανά κατηγορία βλάστησης και χρήσης γης που σημειώθηκαν ετησίως

Παρατηρήσεις -

138

Ονομασία δείκτη ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΙΔΗ - ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΕΙΔΗ

Περιγραφή Ο δείκτης περιλαμβάνει το πλήθος των ειδών (φυτών και ζώων) που απειλούνται με εξαφάνιση, όπως επίσης τον αριθμό και το ποσοστό του συνόλου των ενδημικών ειδών (φυτών και ζώων) στην περιοχή μελέτης επί του συνόλου των ενδημικών ειδών της Ελλάδας ανά ταξινομική κατηγορία και παρακολουθείται η διαχρονική εξέλιξη της βιοποικιλότητας στην περιοχή ευθύνης του ΟΡΘ

Σημασία δείκτη Ο δείκτης παρέχει πληροφορίες για το ρυθμό εξαφάνισης ειδών και για την παρουσία σπάνιων και ενδημικών ειδών. Αποτελεί σημαντικό δείκτη σχετικό με την προστασία της βιοποικιλότητας και τη σημασία που έχει η περιοχή για τη διατήρηση σπάνιων και ενδημικών ειδών (φυτών και ζώων). Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μείωση της βιοποικιλότητας σε όλο τον πλανήτη. Ο δείκτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη λήψη αποφάσεων για τη διαχείριση ευαίσθητων περιοχών και να συμβάλλει στον καθορισμό των κατάλληλων μέτρων και των δραστηριοτήτων που θα εφαρμοστούν.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Υπολογίζεται ο συνολικός αριθμός και η ποσοστιαία αναλογία (%) των ειδών (φυτών και ζώων) που απειλούνται με εξαφάνιση ως προς το σύνολο των γνωστών ειδών της κάθε υπό εξέταση ταξινομικής ομάδας. Επίσης υπολογίζεται ο αριθμός και το ποσοστό του συνόλου των ενδημικών ειδών (φυτών και ζώων) στην περιοχή μελέτης επί του συνόλου των ενδημικών ειδών της Ελλάδας ανά ταξινομική κατηγορία

Παρατηρήσεις Δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση και των ενδημικών ειδών στην περιοχή. Θα πρέπει να δημιουργηθούν τα δεδομένα αναφοράς (baseline data) και να ακολουθήσει η συστηματική παρακολούθηση του δείκτη.

Ονομασία δείκτη ΑΓΡΑΝΑΠΑΥΣΕΙΣ

Περιγραφή Ο δείκτης περιγράφει το ποσοστό των γεωργικών εκτάσεων σε αγρανάπαυση ετησίως επί της συνολικά καλλιεργούμενης έκτασης

Σημασία δείκτη Οι γεωργικές εκτάσεις υπό αγρανάπαυση συμβάλλουν στη διατήρηση και προστασία της άγριας ζωής, της βιοποικιλότητας, της σταθερότητας των οικοσυστημάτων αλλά και της αισθητικής του τοπίου.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Το ποσοστό της συνολικής έκτασης υπό αγρανάπαυση επί της συνολικά δυνάμενης καλλιεργούμενης έκτασης

Παρατηρήσεις -

Οι 26 δείκτες που εφαρμόζονται από το SEBI 2010 είναι: Δείκτης Πεδίο ενδιαφέροντος

1. Αφθονία και κατανομή των επιλεγέντων ειδών

Κατάσταση και τάσεις των στοιχείων της βιοποικιλότητας

139

2. Κόκκινος Κατάλογος των Ευρωπαϊκών ειδών3. Είδη ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ)4. Κάλυψη οικοσυστημάτων5. Οικότοποι ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (Παρ/τος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ)6. Γενετική ποικιλότητα κτηνοτροφικών ειδών7. Προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό επίπεδο8. Περιοχές που προστατεύονται από τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για τα πουλιά και για τους οικοτόπους 9. Υπέρβαση κρίσιμων φορτίων αζώτου Απειλές για τη βιοποικιλότητα10. Ξενικά χωροκατακτητικά είδη 11. Εμφάνιση ειδών που είναι ευαίσθητα στις αλλαγές της θερμοκρασίας12. Θαλάσσιος τροφικός δείκτης των θαλασσών περιοχών της Ευρώπης

Ακεραιότητα οικοσυστημάτων και αγαθά και υπηρεσίες οικοσυστημάτων13. Κατακερματισμός των φυσικών και

ημιφυσικών περιοχών14. Κατακερματισμός ποτάμιων οικοσυστημάτων15. Θρεπτικά στοιχεία σε μεταβατικά, παράκτια και θαλάσσια ύδατα16. Ποιότητα γλυκών υδάτων17. Δάση: Δασικό ξυλαπόθεμα, ανάπτυξη και υλοτομίες

Αειφορική χρήση

18. Δάση: Νεκρό ξύλο στα δάση19. Γεωργία: Ισορροπία αζώτου20. Γεωργία: περιοχές που εφαρμόζονται διαχειριστικές πρακτικές, οι οποίες μπορούν να υποστηρίζουν τη βιοποικιλότητα21. Αλιεία: ευρωπαϊκό εμπορεύσιμο ιχθυαπόθεμα22. Υδατοκαλλιέργεια: επίδραση της ποιότητας των υδάτων από τα απόβλητα των ιχθυοκαλλιεργειών23. Οικολογικό αποτύπωμα των ευρωπαϊκών χωρών24. πρότυπες εφαρμογές βασισμένες σε γενετικούς πόρους25. Χρηματοδότηση της διαχείρισης της βιοποικιλότητας

Κατάσταση της διακίνησης οικονομικών πόρων και χρήση

26. Ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση του κοινού Κοινή γνώμη

Υδατικοί πόροι

Ονομασία δείκτη ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ

140

Περιγραφή Ο δείκτης αναφέρεται στην τιμή συγκεκριμένων φυσικοχημικών παραμέτρων του πόσιμου νερού και στη σύγκριση των τιμών τους με εθνικές και διεθνώς καθορισμένες οριακές τιμές

Σημασία δείκτη Η ποιότητα του πόσιμου νερού θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη λόγω της σημασίας της στη δημόσια υγεία.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Μετρήσεις των ακόλουθων φ/χ παραμέτρων: pH, Αγωγιμότητα, Συγκέντρωση χλωριούχων, νιτρικών, θεικών, νατρίου, ασβεστίου, μαγνησίου

Παρατηρήσεις -

Ονομασία δείκτη ΤΟΜΕΑΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Περιγραφή Ο δείκτης περιγράφει την κατανάλωση νερού προερχόμενου από α) επιφανειακά νερά και β) από υπόγεια για ύδρευση, άρδευση και βιομηχανική χρήση

Σημασία δείκτη Η αυξανόμενη χρήση του νερού για λόγους ύδρευσης, άρδευσης, καθώς και για την εξυπηρέτηση των τοπικών βιομηχανικών αναγκών αποτελεί σοβαρή περιβαλλοντική πίεση για τα οικοσυστήματα και προκαλεί προβλήματα λειψυδρίας

Μεθοδολογία υπολογισμού

Υπολογίζονται οι αντίστοιχες ετήσιες καταναλώσεις

Παρατηρήσεις -

Ονομασία δείκτη ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

Περιγραφή Ο δείκτης παρουσιάζει την εξέλιξη βασικών χαρακτηριστικών που αφορούν στην ποιότητα των θαλασσίων υδάτων στην περιοχή, όπως οι φυσικές/χημικές παράμετροι και η συγκέντρωση επιβλαβών ουσιών, και τα περιστατικά ρύπανσης από πετρελαιοειδή και άλλες ουσίες

Σημασία δείκτη Ο δείκτης πέρα από την περιβαλλοντική του διάσταση, επιλέχθηκε λόγω της άρρηκτης σύνδεσής του με τη δημόσια υγεία, καθώς και την κοινωνική και οικονομική ζωή της περιοχής. Η ποιότητα των υδάτων σχετίζεται άμεσα με την ποιότητα των αλιευμάτων και τη στήριξη της ποικιλότητας των θαλάσσιων οργανισμών.

Μεθοδολογία υπολογισμού

Μετρήσεις φυσικοχημικών παραμέτρων, καταγραφή των περιστατικών θαλάσσιας ρύπανσης (ουσία, έκταση, αντιμετώπιση)

Παρατηρήσεις Υπάρχει έλλειψη δεδομένων για το σύνολο της θαλάσσιας

141

περιοχής.

Εδαφικοί πόροι

Ονομασία δείκτη ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΟΞΙΝΙΣΗΣ ΕΔΑΦΩΝ - ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΕΔΑΦΩΝ

Περιγραφή Περιγράφεται η διαχρονική εξέλιξη της έκτασης και του ποσοστού των καλλιεργειών που απειλούνται από την οξίνιση του εδάφους

Σημασία δείκτη Η οξίνιση του εδάφους (soil acidification) οφείλεται σε υψηλές συγκεντρώσεις ανόργανων οξέων στο έδαφος, όπως το νιτρικό και το θειικό. Η οξίνιση προκαλείται συνήθως από ανθρωπογενείς δραστηριότητες (π.χ. αλόγιστη λίπανση). Ο υποδείκτης διάβρωσης των εδαφών είναι απαραίτητος για την κατάρτιση διαχειριστικών σχεδίων βελτίωσης και συνεισφέρει ουσιαστικά στις επεμβάσεις πρόληψης πλημμυρικών φαινομένων. Ο δείκτης θεωρείται σημαντικός δείκτης καθώς εμπεριέχει τις επιπτώσεις ανθρωπογενών κυρίως δραστηριοτήτων στα χερσαία οικοσυστήματα και συμβάλλει ουσιαστικά στη διαμόρφωση των μελλοντικών διαχειριστικών σχεδίων για τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος

Μεθοδολογία υπολογισμού

Υπολογίζεται η έκταση (στρέμματα) και το ποσοστό (%) των καλλιεργειών που απειλούνται από εδαφική οξίνιση. Επίσης, υπολογίζεται το ποσοστό (%) της έκτασης διαβρωμένων εδαφών επί του συνόλου της έκτασης των χερσαίων οικοσυστημάτων στην ΕΠΘ. Τα εδάφη μπορούν να διακριθούν σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το μέγεθος της διάβρωσης.

Η διάβρωση μπορεί να προσδιοριστεί με τη δομή και το βάθος του εδάφους καθώς και με το ποσοστό φυτοκάλυψης.

Παρατηρήσεις Απουσία δεδομένων. Προϋπόθεση αποτελεί η χαρτογράφηση και αξιολόγηση των εδαφικών ιδιοτήτων και λειτουργειών.

Επιπλέον, για την παρακολούθηση των μεταβολών των εδαφικών λειτουργιών που εξετάζονται ανά κατηγορία εδαφών εφαρμόζονται οι εξής δείκτες:

Λειτουργία ΔείκτεςΣτήριξη παραγωγικότητας, βιοποικιλότητας

Οργανικός άνθρακας και άζωτοΕπιφανειακή κρούσταECΔιάβρωσηΙζηματοποίησηΔιαθέσιμο νερό για τα φυτά pΗΟρυκτά της αργίλουΒάσειςΑδιαπέρατοι ορίζοντεςΠυκνότητα και ποικιλότητα ζιζανίων

Κίνηση νερού και εδαφικού διαλύματος

ΓαιοσκώληκεςΔομή του ΕδάφουςΣταθερότητα συσσωματωμάτωνΠορώδεςΦαινόμενο ειδικό βάρος

Διήθηση, Αναπνοή του εδάφους

142

ακινητοποίηση και αποικοδόμηση τοξικών ουσιών

ΥφήCECΥπολείμματα φυτοφαρμάκωνΟργανικός άνθρακαςΜικροβιακή βιομάζαΣυγκέντρωση ρύπων

Ανακύκλωση θρεπτικών

Οργανικός άνθρακας και άζωτοΑναπνοή του εδάφουςΟργανική ουσίαΕν δυνάμει ανοργανοποιήσιμο άζωτοΣύστημα κατεργασίας του εδάφουςCECΜικροβιακή βιομάζα

Δομική υποστήριξη Εδαφική δομήΦαινόμενο ειδικό βάροςΣταθερότητα συσσωματωμάτωνΥφήΘέση στο ανάγλυφο

Αστικό και περιαστικό πράσινο

Ονομασία δείκτη ΑΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ

Περιγραφή Ο δείκτης αναφέρεται στην έκταση των χώρων πρασίνου (δημόσια πάρκα, άλση, χώροι αναψυχής, παιδικές χαρές, κλπ.) που αναλογεί σε κάθε κάτοικο, καθώς και τη δυνατότητα χρησιμοποίησης αυτών από τους κατοίκους

Σημασία δείκτη Οι επιφάνειες πρασίνου, δημόσιες και ιδιωτικές, που βρίσκονται ενσωματωμένες με διάφορες μορφές και μεγέθη στον ευρύτερο αστικό χώρο, ανεξάρτητα από τις συγκεκριμένες χρήσεις τους, συμβάλλουν με τρεις τρόπους στη λειτουργία του αστικού συστήματος: (α) Καθαρίζουν την ατμόσφαιρα από τους αέριους ρύπους και βελτιώνουν το μικροκλίμα, (β) αποτελούν πεδίο άσκησης των δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου ικανοποιώντας τις ανάγκες αναψυχής, παιχνιδιού, ανάπαυσης κλπ. όλων των ηλικιακών κατηγοριών του πληθυσμού και (γ) συνιστούν καθοριστικό παράγοντα της αρχιτεκτονικής της πόλης, της αισθητικής ποιότητας και της επάρκειας των δημόσιων χώρων. Οι χώροι αστικού πρασίνου είναι επίσης σημαντικοί για την αστική βιοποικιλότητα. Η προστασία και ανάπτυξη του αστικού πρασίνου είναι μια από τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής θεματικής Στρατηγικής για το Αστικό Περιβάλλον

Μεθοδολογία υπολογισμού

Υπολογίζεται η συνολική έκταση των χώρων πρασίνου και η αντίστοιχη έκταση που αναλογεί σε κάθε κάτοικο. Επιπρόσθετα, υπολογίζεται το ποσοστό (%) των κατοίκων που οι κατοικίες τους βρίσκονται είτε 15΄ μακριά (περπάτημα), είτε προτιμότερα 300 ή 500 m από χώρους πράσινου και που η έκτασή τους είναι μεγαλύτερη από 3 στρέμματα. Κατά τον υπολογισμό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και η έκταση των περιαστικών δασών.

Παρατηρήσεις -

143

144