shërbimi i ndërmjetësimit dhe drejtësia · pdf filenivel evropian dhe...

Save the ChildrenRruga Komuna Parisit, Pallatet 1 Maji, Vila Lami PO Box 8185, TiranTel.: +355 (0)4 2261840/929, 2266227Fax: +355 (0)4 2263428E-mail: [email protected]://albania.savethechildren.net
Fondacioni Zgjidhja e Konfliktevedhe Pajtimi i MosmarrveshjeveRruga Him Kolli, Pall. P.F.Trade, Nr. 5, TiranTel.: +355 (0)4 2248681; Tel/Fax: +355 (0)4 2264837E-mail: [email protected]://www.mediationalb.org
Manual
SHRBIMI I NDRMJETSIMIT DHEDREJTSIA RESTAURUESE PR
T MITURIT N KONFLIKT ME LIGJIN
Pr t miturit n sistemin penitenciar
Ky projekt financohet nga Bashkimi Evropian

- 1 -
SHRBIMI I NDRMJETSIMIT DHE DREJTSIA RESTAURUESE ...
Manual
SHRBIMI I NDRMJETSIMIT DHE DREJTSIA RESTAURUESE PR T MITURIT N KONFLIKT ME LIGJIN
Pr t miturit n sistemin penitenciar
Tiran, 2015

- 3 - - 2 -
MANUAL - Pr t miturit n sistemin penitenciar
TIRAN, 2015
Ky manual botohet n kuadr t projektit Institucionalizimi i DrejtsisRestauruese dhe Ndrmjetsimit Viktim-Kundrvajts pr t Miturit nShqipri, q financohet nga Bashkimi Evropian dhezbatohet nga organizata Save the Children n partneritet meFondacionin Zgjidhja e Konflikteve dhe Pajtimi i Mosmarrveshjeve.
Prgatitja e manualit u realizua n bashkpunim me Drejtorin e Prgjithshme t Burgjeve.
@ T gjitha t drejtat t rezervuara. Prmbajtja e ktij botimi mund t prdoret apo kopjohet lirisht prej specialistve t fushs, por jo pr qllime fitimprurse, me kusht q do riprodhim t shoqrohet me njohjen e t dy organizatave dhe BE si burim.
Kndvshtrimet e autorve t ktij botimi jo domosdoshmrisht pasqyrojn pikpamjet e Save the Children dhe FZKPM.
Prmbajtja e ktij botimi dhe pikpamjet e shprehura n t nuk pasqyrojn domosdoshmrisht pikpamjet e Bashkimit Evropian

- 3 -
Tabela e prmbajtjes
1. Hyrje .........................................................................................................................72 Instrumentet ndrkombtare lidhur me mekanizmin e referimit ......................7 a. Niveli i Kombeve t Bashkuara ......................................................................8 b. Niveli i Kshillit t Evrops ......................................................................... 133. Baza ligjore kombtare ........................................................................................ 184. Ndrmjetsimi i lidhur me sistemin ................................................................... 22 e vuajtjes s dnimit ............................................................................................ 225. Disa kshilla praktike lidhur me hapat e procesit t ndrmjetsimit viktim- kundrvajts ............................................................... 25 Shtojca ................................................................................................................... 32 1. Model i njoftimit q prdor institucioni referues pr referimin e shtjes pr ndrmjetsim ..................................................... 32 2. Model i Marrveshjes s Ndrmjetsimit .................................................. 33 3. Model i Njoftimit q drgon Shrbimi i Ndrmjetsimit n institucionin referues ............................................................................. 34

- 5 - - 4 -
Lista e shkurtimeve
OKB Organizata e Kombeve t Bashkuara
KiE Kshilli i Evrops
BE Bashkimi Evropian
K.P Kodi Penal i Republiks s Shqipris
DUDNj Deklarata Universale e t Drejtave t Njeriut
GjEDNj Gjykata Evropiane e t Drejtave t Njeriut
KEDNJ Konventa Evropiane e t Drejtave t Njeriut
KDF Konventa e Kombeve t Bashkuara pr t Drejtat e Fmijve

- 5 -
Drejtsia restauruese sht nj proces n t cilin viktima, autori, si dhe individ apo prfaqsues nga komuniteti, marrin pjes aktive pr t zgjidhur shtje q dalin si rrjedhoj e kryerjes s nj krimi. Rrjedhi-misht, programet apo manualet q zhvillohen apo hartohen n funksion t ksaj qasjeje, jan t orientuara nga parimi themelor se sjelljet kriminale jo vetm konsiderohen si shkelje e ligjit, por gjithashtu sjellin pasoja pr viktimat dhe komunitetin.
N kt kuptim, botimi i manualit Shrbimi i ndrmjetsimit dhe drejtsia restauruese pr t miturit n konflikt me ligjin vlersohet shum i nevojshm, pasi vet drejtsia restauruese sht nj qasje e re n prgjigje t sjelljeve kriminale si dhe balancimin e nevojave t komunitetit, vikti-mave dhe autorve t ktyre sjelljeve. Ky manual prmbush dhe nj krkes qytetare, profesionale dhe institucionale pr njohjen dhe zbatimin praktik t ktij procesi, i cili ka n fokus t vet arritjen e nj marrveshjeje midis viktims dhe autorit t kryerjes s krimit.
Praktikat restauruese jan identifikuar si prvoja t suksesshme n nivel evropian dhe m gjer pr trajtimin e t miturve n konflikt me ligjin dhe ri-integrimin e tyre n jetn normale. Sistemi penitenciar n Shqipri sht hallk e rndsishme e zinxhirit t drejtsis, ku padyshim trajtimi i t miturve ngelet prioriteti kryesor. Bashkpunimi i Drejtoris s Prgjithshme t Burgjeve me organizata t shoqris civile n trajtimin dhe zgjidhjen e konflikteve t fokusuar te t miturit n sistemin penitenciar ka qen me vlera pozitive si pr t miturit dhe vet sistemin.
Projektet e deritanishme t mbshtetura nga donator ndr-kombtar si Delegacioni i Bashkimit Evropian, Save the Children dhe UNICEF kan qen nj mbshtetje pr t ofruar pr t miturit n sistemin penitenciar shrbime sociale dhe juridike q nuk zbatoheshin m par. T dhnat e tre viteve t fundit, ku rreth 150 t mitur t sistemit jan prfshir n procese ndrmjetsimi dhe praktika restauruese, tregojn se kjo ka qen nj vler e shtuar n programet pr t miturit q aplikohen n sistemin penitenciar.

- 7 - - 6 -
Manuali i botuar reflekton nj grshetim t prvojs ndrkombtare dhe asaj shqiptare n zbatimin e ndrmjetsimit dhe praktiks restauruese pr t miturit n konflikt me ligjin. Gjithashtu, manuali prmban nj sr rregullimesh ligjore dhe standardesh q duhet t njihen dhe prvetsohen nga punonjsit e sistemit penitenciar t cilt punojn me t miturit n konflikt me ligjin. Pr m tepr, manuali prezanton qart iden se sistemi penitenciar duhet t ofroj nj mjedis ku t miturit, n bashkpunim me punonjsit, prindrit dhe aktor t tjer t shoqris civile duhet t prfshi-hen aktivisht n aktivitete rehabilituese, ri-integruese dhe pajtuese.
N prfundim, duke shprehur vlersime pr punn e br n har-timin e ktij manuali, jam i bindur se prdorimi i tij nga stafi i Drejtoris s Prgjithshme t Burgjeve t do niveli, do t rris ndjeshm kuptimin, si dhe aplikimin e drejtsis restauruese n veanti pr t miturit.

- 7 -
1 NDRMJETSIMI DHE DREJTSIA RESTAURUESE PR T MITURIT N KONFLIKT ME LIGJIN
Rasti i t miturve n sistemin penitenciar
1. Hyrje
Mbipopullimi i burgjeve dhe rritja e popullsis prbjn nj sfid t nj rndsie t madhe n lidhje me administrimin e burgjeve dhe t sistemit t drejtsis penale, si n konceptin e t drejtave t njeriut, edhe n at t menaxhimit efikas t institucioneve penale. Situata e prgjithshme mbi krimin dshmon pr rritje t numrit t personave t dnuar ndaj edhe sht domosdoshmri rritja e shkalls s masave me natyr edukuese dhe riedukuese, me qllim riintegrimin e kontingjentit t personave t prfshir n vepra penale.
Masat e marra duhet t prcaktohen n kuadrin e nj politike koherente dhe racionale ndaj krimit t drejtuar pr parandalimin e veprave penale, forcimit t ligjit, siguris publike dhe mbrojtjes, individualizimit t sanksioneve dhe masave e riintegrimin social t shkelsve t ligjit. N kto kushte merr nj rol m t madh alternativa e zgjidhjes s konflikteve me ndrmjetsim si n kontingjentin e personave t dnuar, ashtu edhe n marrdhniet e tyre me njri-tjetrin apo me familjart e viktimave q ata kan shkaktuar.
2 Instrumentet ndrkombtare lidhur me mekanizmin e referimit
Dispozitat lidhur me devijimin jan t shprndara n disa instrumente ndrkombtare ku vendin kryesor e zn ato q lidhen me shtjet e drejtsis pr t miturit.
Analiza e instrumenteve ndrkombtare bhet duke i renditur kto norma nisur nga organizata ndrkombtare, e cila e ka prodhuar

- 9 - - 8 -
dokumentin normativ. Kshtu, trajtimi i standardeve ndrkombtare do t bhet n dy nivele t ndryshme: n at t Kombeve t Bashkuara (OKB) dhe t Kshillit t Evrops (KiE). Standardet ndrkombtare prcaktojn detyrime, t cilat konsistojn n standardet minimum. Kjo nnkupton se do shtet nuk mund t ul kt nivel n kuadrin e vet ligjor dhe n zbatimin e s drejts, por nga ana tjetr sht plotsisht i inkurajuar pr nj standard m t lart sesa prcaktohet n konvent apo dokument.
Pr punonjsit e administrats s burgjeve, njohja me instrumentet ndrkombtare vlen me qllim zbatimin e tyre.
a. Niveli i Kombeve t Bashkuara
M posht jan renditur dokumentet m t rndsishme:
r Konventa e OKB-s mbi t Drejtat e Fmijs (1989), ratifikuar nga Shqipria m 27 shkurt 1992;
r Deklarata Universale e t Drejtave t Njeriut (1948); r Rregullat Standard Minimum t Kombeve t Bashkuara pr
Administrimin e Drejtsis pr t Miturit (Rregullat e Pekinit 1985);
r Rregullat e Kombeve t Bashkuara pr mbrojtjen e t rinjve, t cilve u sht hequr liria (rregullat e Havans 1990);
r Udhzimet e Kombeve t Bashkuara pr parandalimin e kriminalitetit t t rinjve (udhzimet e Riadit 1990);
r Rregullat Standard Minimum t Kombeve t Bashkuara lidhur me Masat e Mosarrestimit (rregullat e Tokios) (1990);
r Udhzime pr veprim ndaj fmijve n sistemin e drejtsis penale Aneks i Rez

shërbimi i ndërmjetësimit dhe drejtësia · pdf filenivel evropian dhe...

Documents