Îíîëûí ¿íäýñ ªºðèé㺺 õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ ªºðºº ººðòºº ýçýí áîëîõ Õàìò îëîí ãýæ õýí áý?

Õàìòûí àæèëëàãàà ãýæ þó âý? Õàìòðàí àæèëëàõàä òóëãàðäàã

áýðõøýýë¿¿ä Äàâàí òóóëàõ àðãà çàì

Ñóäàëãàà 1, 2 Ä¿ãíýëò Íîì ç¿é

Áóñàäòàé õàìòûí àæèëëàõ ýõíèéàðãà

çàì áîë ººðèé㺺 õºãæ¿¿ëýõýä îðøèíî.

ªºðèé㺺 õºãæ¿¿ëýõèéí òóëä ººðºº ººðòºº ýçýí áîëíî.

Áàã õàìò îëîí äîòîð àæèëëàõûí òóëä ººðºº ººðòºº ýçýí áîëæ,

ººðèé㺺 õ¿ì¿¿æ¿¿ëñíèé äàðàà Áóñàäòàé õàìòðàí àæèëëàâàë

èë¿¿ ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ þì.

Õàìò îëíû àìüäðàë, àæèë òºðºë

íü ¸ñ ñóðòàõóóíû ºíäºð

õ¿ì¿¿æèëòýé õàìòðàí àæèëëàõ,

õàðèëöàí òóñëàëöàõ áýëòãýë

÷àäâàðòàé æèíõýíý õàìò îëîí ÷

áàéõûã øààðääàã.

Õ¿í á¿õýí ººðèéíõºº àëü íýã òàëàà

ñàéæðóóëæ, ÿìàð íýã äóòàãäëàà àðèëãàæ ººð

íýã ç¿éëèéã äàõèí òºëºâø¿¿ëæ áàéõ ¸ñòîé.

ªºðèé㺺 àíõààðàí, ººðòýéãýý àæèëëàõ

çàìààð äóòàãäëàà àðèëãàæ, çàí àâèðàà

çàñàæ, çîõèõ ¸ñîîð àìüäàð÷ àæèëëàæ ,

õºäºëìºðëºõºä ñºðºã äàäàë çóðøèëàà àðèëãàõ

õýðýãòýé.

Àìüäðàëûí çàì õýçýý ÷ áàðòàà

ñààäã¿é, òýãø äàðäàì áàéäàãã¿é. Çàðèì ¿åä

ãàéõàø òàñðàí, àðãà áàðìààð ñóëõàí õ¿íèéã

áîë ñýòãýë ñàíààãààð á¿ðýí óíàãàõ ýýäðýýòýé

õ¿íä, õýö¿¿ òîõèîëäëóóä õ¿íèé õóâü çàÿàíä

îëîí òîõèîëäîíî. Èéìýýñ õ¿í óðüäàà òàâüñàí

çîðèëãîòîé, ººðºº ººðòºº ýçýí áîëîõ ÷àäâàðòàé

áàéõ ¸ñòîé.

Á¿ëýã õàìò îëíûã á¿ðä¿¿ëýã÷äèéí íèéòëýã õàðèëöàà

õîëáîî ¿¿ññýí áàéõ

Ñàíàë áîäëîî ñîëèëöîõ áîëîìæòîé áàéõ

Èòãýë ¿íýìøëèéí õîëáîî áèå õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíä á¿ðäñýí

áàéõ

ßíç á¿ðèéí õ¿ì¿¿ñèéã íýãòãýñýí á¿ëýãò îðñíîîð áèå õ¿í

ººðòýé íü ¿çýë áîäîë àøèã ñîíèðõîë íýãòýé îëîí õ¿ì¿¿ñòýé

íýãäýí, îëîíõîîð äàìæóóëàí ººðèéí àøèã ñîíèðõîëûã

áèåë¿¿ëýõ áîëîìæòîé áîëîõ

Õ¿ì¿¿ñ õóâèéí àøèã ñîíèðõîëîîñ íèéòèéí àøèã ñîíèðõîëûãèë¿¿ä ¿çýæ ýõëýíý.

Õàìòûí

àæèëëàãà

à íü:

íèéòëýã çîðèëãî

àøèã ñîíèðõîë äýýðòóëãóóðëàíà.

èäýâõòýé

îðîëöîîí äýýðòóëãóóðëàíà.

1. Õ¿í á¿ðèéí îðîëöîî

2. ßíç á¿ðèéí õ¿ì¿¿ñèéã õîëáîí àæèëëàõ, èäýâõòýé

õîëáîî òîãòîîõ óäèðäàã÷òàé áàéõ

3. ßíç á¿ðèéí ò¿âøíèé îëîí îðîëöîã÷èéã õàìðóóëñàí öîãö

á¿òýöòýé áàéõ

4. Ñóðãóóëü íü îëîí íèéòèéí õºãæëèéí ãîë á¿òýö îáúåêò

áîëæ òºâëºðºí àæèëëàõ, çîõèöóóëàã÷èéí ¿¿ðýã

ã¿éöýòãýõ

5. Íèéãìèéí ¿íýò ç¿éëèéã á¿òýýõ, çîðèëòóóäûã

òîäîðõîéëîõ õî¸ð ÷èã çîðèëòûã õàìòàä íü áàðèìòëàõ

Õóâü õ¿ì¿¿ñèéí îðîëöîî

áóóð÷, èòãýë ¿íýìøëýý àëäñàí

Óäèðäëàãûí õàðèóöëàãûí òîãòîëöîî

ñóë áîëñîí

Á¿ëãèéí “ÁÈÄ” ãýñýí ¿çýë

áàðèìòëàë “ÕÓÂÈÉÍ” íèéòèéí àëü

àëü òºðºëä “ÁÈ”, “ÒÝÄ” ãýäãýýð

ñîëèãäñîí.

• Õàìò îëíîîðîî õàìòàð÷ àñóóäàë øèéäâýðëýõ àðãàä

ñóðàëöàõ

• Òóõàéí á¿ëýãò àñóóäëûã øèéäâýðëýõ ñîíãîëòóóäàà ÿëãàõ

• Ñîíãîëòóóäàà ¿íýëýõýä òóñëàõ

• ¯éë àæèëëàãààãàà òºëºâëºõºä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ

• Òóõàéí àñóóäëûí òàëààð ÿðèõûã óðàìøóóëàõ, äýìæèõ

• Ñàíàà öóãëóóëàõ

• ßìàð ñîíãîëò õèéõèéã çºâøººðºõ

• Ǻâøèëöºëä õ¿ðýõ

• Ãàðãàñàí øèéäâýðèéí àìæèëòàä ¿íýëãýý ºãºõ

1. Õàìòðàí àæèëëàõ íºõöºë áîëîëöîî ìàíàé ñóðãóóëü äýýð áèé þó?

à. áàéãàà á. áàéõã¿é â. ìýäýõã¿é

2. Õàìòðàí àæèëëàõ íü ÿìàð íºëººòýé âý?

à. ìàø ñàéí á. äóíä â. ìýäýõã¿é

3. Õàìòûí àæèëëàãàà þóí äýýð èë¿¿ àæèãëàãääàã âý?

à. ÇÀÍ á. îëîí íèéòèéí àæèë â. õàìòûí õè÷ýýë

4. Òà áóñàä áàãø íàðòàé õýð çýðýã õàìòàð÷ àæèëëàäàã âý?

à. ñàéí á. äóíä â. ìýäýõã¿é

5. Õàìòûí àæèëëàãààíû ãîë ¿¿ðãèéã õýí ã¿éöýòãýæ áàéíà ãýæ áîääîã

âý?

à. óäèðäàã÷ á. áàãø íàð â. ìýäýõã¿é

áàéãàà

áàéõã¿é

ìýäýõã¿é

10%

65%

25%

ìàø ñàéí

äóíä

ìýäýõã¿é30%

50%

20%

ÇÀÍ

Îëîí íèéòèéí àæèë

Õàìòûí õè÷ýýë¿¿ä

25% 60%

15%

ñàéí

äóíä

ìýäýõã¿é

50%

30%

20%

óäèðäàã÷

áàãø íàð

ìýäýõã¿é

15%

60%

25%

Ñóäàëãààíä íèéò 36 áàãø õàìðàãäñàíààñ

Õàìòðàí àæèëëàõ íºõöºë áîëîëöîî ìàíàé ñóðãóóëü

äýýð áèé þó ãýñýí àñóóëòàíä áàéãàà

65%, áàéõã¿é 25%, ìýäýõã¿é 10%, Õàìòðàí

àæèëëàõ íü ÿìàð íºëººòýé âý? ãýñýí àñóóëòàíä

ìàø ñàéí 50%, äóíä 30%, ìýäýõã¿é 20% ìºí

Õàìòûí àæèëëàãàà þóí äýýð èë¿¿ àæèãëàãääàã

âý? ãýñýí àñóóëòàíä ÇÀÍ 60%, îëîí íèéòèéí àæèë

25%, õàìòûí õè÷ýýë¿¿ä 15%,

Òà áóñàä áàãø íàðòàé õýð çýðýã õàìòàð÷

àæèëäàã âý? ãýñýí àñóóëòàíä ñàéí 30%, äóíä

50%, ìýäýõã¿é 20%, Õàìòûí àæèëëàãààíû ãîë

¿¿ðãèéã õýí ã¿éöýòãýæ áàéíà ãýæ áîääîã âý?

ãýñýí àñóóëòàíä óäèðäàã÷ 60%, áàãø íàð

25%, ìýäýõã¿é 15% ãýæ òóñ á¿ðò íü õàðèóëò

îã÷ýý. ¯¿íýýñ ¿çýõýä áàãø íàð õàìòðàí àæèëëàõ

íºõöºë áîëîëöîî èõòýéãýýñ ãàäíà õàìòðàí

àæèëëàõ õ¿ñýë ýðìýëçëýëòýé, õàìòûí

àæèëëàãàà íü ÇÀÍ- èéí ¿éë àæèëëàãààí äýýð

ò¿ëõ¿¿ àæèãëàãäàõààñ ãàäíà çîõèîí

áàéãóóëàõ ãîë ¿¿ðãèéã óäèðäëàãóóä óäèðäàíã¿éöýòãýæ áàéãàà íü àæèãëàãäëàà.

1. Õàìò îëíû òàíü óóð àìüñãàë òàíä ìóóãààð íºëººëäºã ¿¿?

à. òèéì á. öººíõ â. ìýäýõã¿é

2. Òà ÿìàð íýã øàëòãààíààð õè÷ýýëýýñ ÷ºëººëºãäñºí òîõèîëäîë áàéäàã

óó?

à. òèéì á.öººíõ â. ìýäýõã¿é

3. Ñóðãóóëèéí óäèðäëàãà áàãø íàðûí ¿éë àæèëëàãààã õýðýãöýýò

äýìæëýãýýð õàíãàäàã óó?

à. òèéì á. öººíõ â. ìýäýõã¿é

4. Áàãø íàð òóðøëàãààñàà õóâààëöàí õàìòàð÷ àæèëëàäàã óó?

à. òèéì á. öººíõ â. ìýäýõã¿é

5. Òà áàãøèéí àæèë õèéæ áàéãààäàà ñýòãýë õàíãàëóóí áàéäàã óó?

à. òèéì á.öººíõ â. ìýäýõã¿é

6. Òàíàé ñóðãóóëèéí áàãø íàðûí õàìò îëîí õàëóóí äóëààí óóð

àìüñãàëòàé þó?

à. òèéì á. öººíõ â. ìýäýõã¿é

òèéì

öººíõ

ìýäýõã¿é

20%

55%

25%

òèéì

öººíõ

ìýäýõã¿é

15%

25% 60%

òèéì

öººíõ

ìýäýõã¿é

67%

20%

13%

òèéì

öººíõ

ìýäýõã¿é

12% 23%

65%

òèéì

öººíõ

ìýäýõã¿é

68%

32%

òèéì

öººíõ

ìýäýõã¿é

50%

29%

21%

Ñóäàëãààíä íèéò 34 áàãø õàìðàãäñàíààñ Õàìò îëíû

òàíü óóð àìüñãàë òàíä ìóóãààð íºëººëäºã ¿¿? ãýñýí

àñóóëòàíä òèéì 20%, öººíõ 55%, ìýäýõã¿é

25%, Òàíä ÿìàð íýã øàëòãààíààð õè÷ýýëýýñ

÷ºëººëºãäñºí òîõèîëäîë áàéäàã óó? òèéì 60%, öººíõ

25%, ìýäýõã¿é 15%, Ñóðãóóëèéí óäèðäëàãà áàãø

íàðûã õýðýãöýýò äýìæëýãýýð õàíãàäàã óó? òèéì

67%, öººíõ 20, ìýäýõã¿é 13%, Áàãø íàð

òóðøëàãààñàà õóâààëöàí õàìòàð÷ àæèëëàäàã óó?

òèéì 23%, öººíõ 65%, ìýäýõã¿é 12%,

Òà áàãøèéí àæèë õèéæ áàéãààäàà ñýòãýë õàíãàëóóí

áàéäàã óó? Òèéì 68%, öººíõ 32%, Òàíàé ñóðãóóëèéí

áàãø õàìò îëîí õàëóóí äóëààí óóð àìüñãàëòàé þó? òèéì

29%, öººíõ 21%, ìýäýõã¿é 50% ãýæ òóñ á¿ðò íü

õàðèóëò ºã÷ýý. ¯¿íýýñ ¿çýõýä àð ãýðèéí áîëîí, ýð¿¿ë

ìýíäèéí àñóóäëààñ áîëæ õè÷ýýëýýñ ÷ºëººëºãäºõ

òîõèîëäîë áàãø íàðò ãàðäàã ìºí áàãø íàð áèå áèåíýýñýý

ñóðàëöàæ, õàðèëöàí òóñëàæ àæèëäàã íü

õàíãàëòã¿é õóâü ýçýëæ áàéãàà íü öààøèä õàìòðàíàæèëëàõ áîëîëöîîã á¿ðä¿¿ëýõ ¸ñòîéã õàðóóëæ áàéíà.

Õàìò îëîí ãýäýã íü ñàíàà çîðèëãî

íýãòýé, õàìòðàí àæèëëàõ ýðìýëçëýëòýé, óðäàà

òàâüñàí çîðèëãîòîé õ¿ì¿¿ñèéã õàìò îëîí ãýæ

ä¿ãíýæ áàéíà.

Ãàíö ìîä ãàë áîëäîã¿é

Ãàíö õ¿í àéë áîëäîãã¿é ãýäãýýð ãàíöààðàà

õè÷íýýí õè÷ýýñýí ÷ àìæèëòàíä õ¿ðýõýä èë¿¿ èõ

ñààä áýðõøýýëèéã äàâàí òóóëäàã íü àìüäðàëä

õàðàãäàæ áàéíà.

Õ¿í ººðèé㺺 õ¿ì¿¿æ¿¿ëíý. À. Ã. Êîâàë¸â

1987 îí

Ñóðãóóëüï ãýð á¿ë, îëîí íèéòèéí îðîëöîîíä

òóëãóóðëàñàí ò¿íøëýëèéã õºãæ¿¿ëýõ àðãà

çàì UNICEF 2007 îí

ªºðèé㺺 äàé÷ëàõóéí ãàéõàìøèã

Í.Áàòæàðãàë 2007.08.08 ºäºð