SİGARA BIRAKMA SÜRECİ

Dr Pınar PazarlıGöğüs Hastalıkları ve TB uzmanı

Sakarya Üniversitesi

SAÜ SİGARA BIRAKMA POLİKLİNİĞİ

2006

Bağlasan Durur mu?

Fotoğraf: FİTNAT ÇİMŞİT

SAÜ Tütün Kontrolü Koordinasyon Kurulu’nun projeleri ve ülkemizdeki tütün kontrolü çalışmalarına katkısı

9.4.2009 Saat: 09:00 -09:30 Salon 6

Sigara Bırakma Süreci

Sigarayı bırakmak = Davranış değişikliği Transtheoretical Model

Bu modele göre;

sigara içen bireyler, sigara bırakma öncesi, sırası

ve sonrasında davranışsal yönden farklı 5 evre

içinde geçiş yaparlar.Prochaska ve DiClemente

Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği

Evreleri

Bırakmayı düşünmeme (pre-contemplation) Bırakmayı düşünme (contemplation) Bırakmaya hazırlanma (preparation for action) Bırakmayı deneme (action) Bırakmayı sürdürme (maintenance)

Transtheoretical Model

Kişinin gereksinimini karşılayacak uygun müdahaleler

Evreler arası geçiş = Niyet

Değişim evrelerine göre yaklaşımYaklaşımın etkinliği;- Olgunun doğru tanımlanmasına- Doğru stratejilerin uygulanmasına bağlıdır

Hekimin başarısı;- Birey hangi evrede?- Evreler arası geçişi sağlamak için ne yapılabilir?

Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri

Düşünmeme

Düşünme

Hazırlanma

Deneme

Sürdürme

AKTİF İÇİCİ

BIRAKMA GÜNÜ

Bırakmayı düşünmeme evresi Gelecekte (en az 6 aylık sürede) sigara ile ilgili davranış

değişikliği düşünmez.

Sigara alışkanlığının sonuçları hakkında yeterli bilgisi yoktur ve bilgiyi almaktan kaçınır ya da direnç gösterir.

İçiciliğin yarattığı hastalık risklerini göz ardı etme, bunun yerine nikotinden edindiği faydaları düşünme eğilimindedir.

Önceki başarısız deneme sonuçlarını, bırakma konusunda yetersizlik ya da iradesizlik olarak yorumlar.

Başarabileceğine inanmaz, bırakma konusunda isteği ve kendine güveni yoktur.

Haziran 2007 – Polikliniğimizin 1. yıldönümü

Orhan Bey1950 doğumlu

38 yıl X 3 paket/gün sigara anamnezi mevcut~ 2 yıldır sigara içmiyor

Bırakma denemesi için isteksiz bireyler

Relevance (ilgilen)

Risks (riskler)

Rewards (kazançlar)

Roadblocks (engeller)

Repetition (tekrarla)

5R UYGULAMASI

Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri

Düşünmeme

Düşünme

Hazırlanma

Deneme

Sürdürme

AKTİF İÇİCİ

BIRAKMA GÜNÜ

Bırakmayı düşünme evresi

Gelecek 6 ay içinde bırakmayı düşünmektedir

Bırakmak için gün belirleme eğilimi yoktur, bırakmayı erteleten gerekçeleri hep ön plandadır

Sigarayla ilgili zıt düşünceler neredeyse eşittir

Düşünme evresinde sıkışmış kalmıştır

Haziran 2007 – Polikliniğimizin 1. yıldönümü

İsmail Bey1973 doğumlu – Güvenlik Şube Müdürü17 X 1 paket/yıl sigara anamnezi mevcut

~ 2 yıldır sigara içmiyor

Bırakma denemesi için istekli bireyler

Ask (sor)

Advice (öner)

Assess (değerlendir)

Asist (destekle)

Arrange (izle)

5A UYGULAMAS

I

Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri

Düşünmeme

Düşünme

Hazırlanma

Deneme

Sürdürme

AKTİF İÇİCİ

İÇMEYEN

BIRAKMA GÜNÜ

Hazırlanma Evresi

İçici, gelecek 1 ay içinde bırakmayı planlamıştır.

İlk adım “bırakma günü”nün tespitidir.

İçicinin bırakma gününe dek edineceği, bağımlılıkla mücadelesini kolaylaştıracak her türlü donanım deneme evresindeki başarısını arttıracaktır.

• İçicinin sigara kullanma şekli ve içmesini tetikleyen faktörler hakkında farkındalığını arttırmak

•Deneme döneminde yaşayacağı “ani içme isteği” ile kişisel başetme yöntemleri geliştirmesini sağlamak

Sigara Bırakma Süreci Davranış Değişikliği Evreleri

Düşünmeme

Düşünme

Hazırlanma

Deneme

Sürdürme

AKTİF İÇİCİ

İÇMEYEN

BIRAKMA GÜNÜ

Bırakmayı deneme evresi

Sigarayı bırakma adımını atmıştır. Henüz 6 aylık süre dolmamıştır.

Bu evre nükslerin en sık yaşandığı dönemdir.

Nüks, %50 oranında ilk 2-3 haftada görülür.

Nüks riski azalarak devam eder.

Bırakmayı sürdürme evresi

6 aydan daha uzun süredir sigara içmiyordur.

Nükslerden kaçınmaya çalışmaktadır.

Kendine güveni artmıştır.

Nüks riski devam etmektedir.

Deneme

Hazırlanma

Düşünme Nüks

Sürdürme

Davranış değişikliği evreleri

Düşünmeme

Kalıcı değişiklik

Pratik Yaklaşım Bırakma denemesi için isteksiz bireyler

Bırakma denemesi için istekli bireyler

Prochaska JO. Population treatment for addictions. Curr Dir Psychol Sci 2004; 13(6): 242-6

%40’ının sigara bırakma sürecinin 1. evresinde

%40’ının sigara bırakma sürecinin 2. evresinde

%20’si sigara bırakma sürecinin 3. evresinde

%1’i Sigara Bırakma Polikliniği

hizmetler ve araştırmalar

5R

Herbir evredeki içici için gerçekçi hedefler belirleme stratejisinin, tüm içicileri hemen bırakma denemesi için zorlamaktan daha etkin sonuçlar doğurduğu bilinmektedir.

İçicinin yalnızca bir sonraki evreye geçişine yolaçan açık ve net müdahaleler, içicilerin sigarasız kalma oranını %75 arttırır.

Sigara bırakma süreci, sigara içen kadar

ona yardım etmeye çalışan hekim için de zorlu bir süreçtir.

İstek, sabır, özveri, inanç, kararlılık…