sıhhi tesisat 582 yim029

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VEİKLİMLENDİRME

KULLANIM SICAK SU TESİSATI

ANKARA 2007

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılıKararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretimprogramlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelikgeliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmekve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındauygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılmasıönerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerindenulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarakdağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.

i

AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................iiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ -1 ....................................................................................................31. LOKAL SICAK SU HAZIRLAMA SİSTEMLERİ ............................................................ 3

1.1. Termosifon Montajı ......................................................................................................31.2. Termosifon Çeşitleri .....................................................................................................4

1.2.1. Katı Yakıtlı Termosifonlar .................................................................................... 41.2.2. Sıvı Yakıtlı Termosifonlar ..................................................................................... 61.2.3. Elektrikli Termosifonlar ........................................................................................ 8

1.3. Termosifonun Su Bağlantıları ....................................................................................... 91.3.1. Soğuk Su Bağlantıları ............................................................................................ 91.3.2. Sıcak Su Bağlantıları ............................................................................................. 9

1.4. Şofben Montajı..............................................................................................................91.4.1. Şofbenin Çeşitleri ..................................................................................................91.4.2. Şofbenin Su Bağlantıları...................................................................................... 12

1.5. Güneş Enerjisi .............................................................................................................121.5.1. Güneş Enerjisi ile Sıcak Su Hazırlama................................................................ 121.5.2. Güneş Enerjisinin Su Bağlantıları .......................................................................16

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 18UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 19UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 20ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 22

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ..................................................................................................242. MERKEZİ SICAK SU HAZIRLAMA SİSTEMLERİ ...................................................... 24

2.1. Kazanın Merkezi Sistem Sıcak Su Bağlantısı ............................................................. 242.1.1. Kat Borularının Döşenmesi ................................................................................. 252.1.2. Dolaşım (Sirkülasyon) Borularının Döşenmesi ................................................... 25

2.2. Boyleri Tesisata Bağlama ........................................................................................... 262.2.1. Boyler Çeşitleri....................................................................................................262.2.2. Boyleri Tesisata Bağlama .................................................................................... 27

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 30ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 32

ÖĞRENME FAALİYETİ -3 ..................................................................................................343. KOMBİ MONTAJI ............................................................................................................34

3.1. Kombinin Tanımı ........................................................................................................343.2. Kombi Çeşitleri ...........................................................................................................35

3.2.1. Bacalı Kombiler...................................................................................................353.2.2. Hermetik Kombiler.............................................................................................. 36

3.3. Kombinin Su Bağlantıları ........................................................................................... 39UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 40ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 42

PERFORMANS DEĞERLENDİRME..........................................................................45CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................46KANAKCA............................................................................................................................ 47

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALAR

KOD 582YIM029

ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme

DAL/MESLEK Isıtma ve Sıhhi TesisatMODÜLÜN ADI Kullanım Sıcak Su Tesisatı

MODÜLÜN TANIMIKullanım sıcak su cihazlarını monte etme bilgi ve

becerilerinin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL Sıhhi Tesisat -2 modülünü almış olmak.

YETERLİKKullanım sıcak su hazırlama cihazlarını tekniğine ve

standartlarına uygun monte etmek.

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçGerekli ortam sağlandığında, kullanım sıcak su

hazırlama cihazlarını tekniğine ve standartlarına uygunolarak monte edip çalıştırabileceksiniz.

Amaçlar Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygun olarak

lokal sıcak su hazırlama sistemlerinin montajınıyapabileceksiniz.

Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygun olarakmerkezi sıcak su hazırlama sistemlerinin montajınıyapabileceksiniz.

Gerekli donanımı kullanarak standartlara uygun kombimontajını yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Atölye, sınıf, laboratuar, boru anahtarı, testere,mengene, matkap, pafta, su terazisi, boyler, kombi,termosifon, şofben, bağlantı parçaları, flex hortum, doğalgazmacunu, kendir, sülüğen boya, metre, kalem, kurbağacık,açma kapama ve kontrol aletleri.

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgilideğerlendirme soruları ile kendi kendinizideğerlendireceksiniz.

Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama,soru-cevap) uygulayarak modül uygulamaları ilekazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Teknolojinin her geçen gün hızla ilerlediği zamanımızda sıcak su hazırlama cihazlarıküçülmekte ve kapasiteleri artmaktadır. Her türlü ihtiyaca cevap verecek cihazüretilmektedir. Firmalar cihazla birlikte montaj kataloglarını ve kullanma talimatlarınıvermektedirler. Montaj kataloglarının içinde cihazlarla ilgili her türlü teknik bilgi yeralmaktadır. Bu da tesisatçının işini kolaylaştırmaktadır.

Cihazların üretici firmaları, cihazlarını yetkili teknik elemanların montaj yapmasınıistemektedir. Ayrıca ilk çalışmayı kendi servislerine yaptırmaktadırlar. Siz de bu modülütamamlayarak yetkili bir montaj elemanı olabilirsiniz.

Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve becerilerle kullanma suyu cihazlarınıtanıyacak ve bağlantılarını yapabileceksiniz.

Modülün hayatınıza renk ve mutluluk katması dileğiyle, başarılar.

İnsanlara bu mutluluğu yaşatmak sizin elinizde!

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ -1

Uygun ortam sağlandığında termosifon, şofben, güneş enerjisi ile sıcak su hazırlamasistemlerinin montajını tekniğine ve standartlara uygun yapabileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Termosifon imal veya satışı yapan yerlerden bilgi alınız katalogları alınız,

arkadaşlarınızla inceleyiniz. Şofbenlerin çeşitlerini araştırınız. Güneş kolektörlerini imal eden

firmaların internetteki sayfalarınıziyaret ediniz ve inceleyiniz. İlginiziçeken yazı ve resimlerin çıktısınıalarak arkadaşlarınızla paylaşınız.

Evlerinde termosifon, şofben veyagüneş enerjisi ile sıcak su sistemikullanan kişilerle görüşünüz ve bilgialınız.

Araştırma işlemleri için internettenyararlanmanız ve termosifon, şofbensatan mağazaları gezmenizgerekmektedir.

1. LOKAL SICAK SU HAZIRLAMASİSTEMLERİ

1.1. Termosifon Montajı

Katı, sıvı ve elektrik enerjisi kullanarak içinde depolanmış suyu ısıtan aygıtlardır.Basınçlı ve basınçsız (Depolu) olarak imal edilir. Kullandıkları yakıt cinsine göre piyasadaçeşitleri vardır. Termosifonların bölümleri aşağıdaki şekilde görülmektedir.

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

ARAŞTIRMA

AMAÇ

4

Şekil 1.1: Termosifon bölüm

1.2. Termosifon Çeşitleri

1.2.1. Katı Yakıtlı Termosifonlar

TS 733, katı yakıt yakan termosifonlar standardhacminde olabileceği sınırını getirmiştir. Standarda göreyapılmaktadır. Borulu termosifonda duman iç borudan babüyük silindir içindeki suyu ısıtacaktır Şekil 1.2.

Şekil 1.2: Borulu termosifon Şekil 1

1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.

Soğuk su girişiBaca bağlantısıSıcak su çıkışıGövdeDöküm çemberBoşaltma ağzıSobaSoba havalandırmasıDöküm kapak

leri

ı, termosifonların en az 60 lt sutermosifonlar borulu ve gömlekli

caya gidecek ve boruyu çevreleyen

.3: Gömlekli termosifon

Gövde kapağı

5

Gömlekli olanlar ise silindirik termosifon gövdesinin dışını saran bir gömlekbulunmaktadır. Termosifon gövdesi ile gömlek arasında çepeçevre bir duman kanalıbulunmaktadır. Şekil 1.3.

Katı yakıtlı termosifonlar basınç durumuna göre basınçlı ve basınçsız üretilir. Basınçlıtermosifonlara deposuz, basınçsızlara ise depolu termosifonlar da denir.

Basınçsız (Depolu) termosifonların suile dolu kısmı bakırdan yapıldıkları için şehirbasıncına dayanmaz. Onun için deponungirişine flatör konularak su durgun basıncagetirilir. Depolu termosifonlar ile sıcak suyunbanyo veya mutfağa verilmesi de mümkünolmaktadır. Termosifona soğuk su, üstündekidepodan alınır. Şekil 1.4. Termosifongövdesindeki havanın boşalarak suyundolabilmesi için sıcak su çıkışına bir havaborusu konarak deponun üzerine kadaruzatılır. Bu havalık borusu ayrıca su aşırıısınınca genleşen suyu depoya ilettiği içintermosifonun güvenliğini de sağlar. Depolutermosifonda sıcak suyun basıncı, deponunyüksekliğine bağlıdır. Onun için deponunmümkün olduğu kadar yükseğe monteedilmesi gerekir. Sıcak su borularıkireçlenmeye karşı ve ılıştırmada basınçdüşük olmasın diye soğuk su borusundan birçap büyük yapılır.

Şekil 1.4: Depolu (Basınçsız) termosifon

Basınçlı termosifonlar doğrudan tesisatabağlanır. Şehir şebekesinden gelen basınçlı suile çalışır. Yakıt miktarının iyi ayarlaması veemniyet sisteminin iyi çalışması gerekir.Yoksa termosifon aşırı ısınan ve buharlaşan suyüzünden patlayabilir. Sık sık emniyet ventilikontrol edilmelidir.

Katı yakıtlı termosifonlar bacaya yakınyere konulur. Sıçrayan suyun sobaya zararvermemesi için bataryadan uzağa konmasıtercih edilmelidir. Şekil1.5.

Şekil 1.5: Basınçlı termosifon

6

1.2.2. Sıvı Yakıtlı TermosifonlarSıvı yakıtlı termosifonlar basınçlı

termosifonlardır. Doğrudan tesisata bağlanır. Şehirşebeke suyu basıncı ile çalışır. Soğuk su borusunavana konulmalıdır. Sistemde tesisatın basıncı veısınan suyun genleşmesi nedeniyle emniyet ventilitakılması zorunludur. Şehir suyunun kesilmesi ya dabasıncının düşmesi ile oluşabilecek emmeihtimaline karşı, termosifona daldırılmış olan soğuksu borusu üzerinde üstten 10mm kadar aşağıdaküçük bir delik bulunması gerekir. Bu delik emişkırıcı görevi de yapar. Bu termosifonlarda yakıtolarak gaz yağı kullanıldığı için doldurmaişlemlerinde ve yakma sırasında dikkatliolunmalıdır. Resim 1.1.

Gaz ve hava karışımı karbüratördeolmaktadır. Karbüratörden karışım termosifonunsobasına gönderilerek yanma işlemi başlatılır.Gerekli ayarlar karbüratörün üzerindeki ayardüğmelerinden yapılır. Herhangi bir sızıntıdatermosifon kesinlikle yakılmamalı, gerekli bakım veonarım yapıldıktan sonra kullanılmalıdır. Şekil 1.6.Termosifon ve Karbüratör şekilleri Şekil 1.7’degörülmektedir.

Resim 1.1: Sıvı yakıtlı termosifon

7

Şekil 1.6: Sıvı yakıtlı termosifon

Şekil 1.7: Sıvı yakıtlı termosifon karbüratörü

1. Ayarlanabilir ayaklar2. Yakma odasının kapağı3. Dış yakma kapağı4. Boşaltma ağzı5. Sonda kapağı6. Sıcak su çıkışı7. Baca çıkış borusu8. Hava kapakçığı9. Soğuk su girişi10. Açma çubuğu11. Depo kapağı12. Filtre13. Gaz yağı deposu14. Termostat sondası15. Depo borusu16. Karbüratör17. Gaz giriş borusu

8

1.2.3. Elektrikli Termosifonlar

Elektrikli su ısıtıcılarıdepolu türdendir. Suyuısıtabilmeleri için kullanımdanönce devreye sokulmalarıgerekir. Sıcaklık kontrollü(Termostat) ve ısı yalıtımlıyapılmışlardır. Sıcak su tüketimyerlerine yakın konulur.Kapasitelerine göre küçük veyabüyükleri mevcuttur. Şekil 1.8.Özellikleri ve ölçüleri üretenfirmalara göre değişmektedir. 12atmosfer basınçla testedilmişlerdir. Emniyet ventiliaçma basıncı 9 atmosferdir.Aşağıdaki tabloda elektriklitermosifonların genel teknikbilgileri yer almaktadır. Tablo 1.1.

Tablo 1.1: Elektrik termosifonların teknik bilgileri

Şekil 1.8: Elektrikli termosifon ve kısımları

9

1.3. Termosifonun Su Bağlantıları

1.3.1. Soğuk Su Bağlantıları

Termosifonlarda soğuk su bağlantıları sökülebilir rakorlu yapılır. Basınçlı çalışanlardasoğuk su girişine vana bağlanır. Sökülebilir bağlantı olması ve vana konulmasının amacı,termosifonda meydana gelebilecek arızalarda, suyun akışının kesilip, sökülerek tamiratınınyapılmasını sağlamaktır.

1.3.1.1. Emniyet Ventili Takma

Basınçlı termosifonlarda vana kapatılınca, emniyetventili termosifon tarafında kalacak şekilde takılır.Emniyet ventilinin görevi, suyun aşırı ısınmasındandolayı genleşen suyu termosifondan dışarı atmaktır.Dolayısıyla termosifonun aşırı basınçtan patlamamasınısağlar.

1.3.1.2. Açma Kapama Elemanları

Termosifon montajında vana ve rakor bağlantısına dikkat edilir. Termosifonsöküldükten sonra suyun kesilebilmesi için sarı rekorun termosifon tarafına, vananın tesisattarafına takılması gerekir. Şayet sıcak su tesisatına bir başka ısıtıcı bağlı ise termosifonunsıcak su çıkışına da vana takılması gerekir. Açma kapama elemanları sıcak sudanetkilenmeyecek yapıda olmalıdır.

1.3.2. Sıcak Su Bağlantıları

Depolu termosifonlarda sıcak su boru çapı en az 20mm olmalıdır. Yeterli sıcak subasıncını sağlamak ve kireçlenerek daralan boru çapını karşılamak için 20 mm yapılır. Sıcaksu boruları soğuk ortamlardan geçirilirse yalıtım yapılmalıdır. Depolu termosifonlarda sıcaksu borusunun ucundan soğuk su deposunun üstüne kadar havalık borusu çekilmelidir.Bakınız Şekil 1.4.

1.4. Şofben Montajı

1.4.1. Şofbenin Çeşitleri

Şofbenler anında sıcak su üreten cihazlardır. Doğalgaz, tüpgaz (LPG) ve elektrikleçalışan tipleri vardır. Şofbenin montajının yapıldığı yer ve doğru kullanılması önemlidir.Montajında üretici firmanın vermiş olduğu montaj ve kullanım kılavuzuna uyulmalıdır.

Resim 1.2: Emniyet ventili

10

1.4.1.1. Gaz Yakıtlı Şofbenler

Doğalgaz ve sıvılaştırılmış petrol gazı (Tüpgaz) ile çalışır. Genellikle eşanjörlü tipikullanılır. Atık gaz sistemlerine göre de bacalı veya hermetik yapılabilmektedir.

Gazlı şofbenlerde su sıcaklığı 35–65 Cº arasında ayarlanabilir. Bu cihazların verimleri% 70–92 arasında şofbenlerin tipine göre değişir. Montajlarında üretici firma montajşablonları kullanılmalıdır. İlk çalıştırmayı yetkili servis yapmalıdır.

1.4.1.1.1. Bacalı Gaz Yakıtlı Şofbenler

Bacalı şofbenler açık yanma odalı yapılır. Bu nedenle yanmış atık gazlar baca yolu iledışarı atılır. Bacalı şofben, yanma esnasında ortamdaki havayı kullandıklarından banyo vedar mekânlara monte edilmemelidir. Herhangi bir gaz kaçağında veya atık gazın dış ortamaatılamaması boğulmalara yol açmaktadır. Açık yanma odalı ve Doğalgazlı şofbenler mutlakaen kısa yoldan bacaya bağlanmalıdır. Bacalı gaz yakıtlı şofbenler bacaya ve su kullanmayerine yakın montaj edilmelidir. Bu su sarfiyatını azaltır.

Şekil 1.9: Bacalı gazlı yakıtlı şofben ve bölümleri

1.4.1.1.2. Hermetik Gaz Yakıtlı Şofbenler

Baca olmayan yerler için ise hermetik (Kapalı yanma odalı) tipleri kullanılır. Hermetiktiplerde iç içe geçmiş iki borulu özel baca borusu sayesinde borunun ucu duvardan dışarıyaçıkartılır. Yanma için gerekli havayı özel bacası sayesinde dış ortamdan alarak, atık gazı aynıbacadan dış atmosfere atmaktadır. Gazlı şofbenler banyo gibi iç hacimlere konmamalıdır.Yanma havasının yeteri kadar beslenmesi için, şofbenin yerleştirildiği hacmin büyüklüğü ve

11

dış hava bağlantısı önemlidir. Konutlarda genelde mutfaklar uygundur. Hermetik tipler dışduvara yakın yere montaj edilmelidir. Resim 1.3.

Resim 1.3: Hermetik şofben

1.4.1.2. Elektrikli Şofbenler

Batarya üzerine de bağlanabilen şofben tipleridir. Genelde banyolarda kullanılır. Sıcaksu ihtiyacının az olduğu yerlerde tercih edilir. Sıcak su çıkışı üzerine açma-kapama kontrolelemanı (Vana, musluk vb.) konulmaz. Kullanırken su çıkışı kapatılmaz. Kesinlikle elektrikbağlantıları yetkili elektrikçiye yaptırılmalıdır. Montajında üretici firmanın belirttiği montajkuralları ve montaj şablonu kullanılmalıdır. Resim 1.4. Cihazın türüne göre değişikkademelerde su sıcaklığı ayarlanabilmektedir.

Resim 1.4: Elektrikli şofben

12

1.4.2. Şofbenin Su Bağlantıları

Şofbenler direkt şehir şebeke basıncıyla çalıştığı için sıcak ve soğuk su bağlantılarıçapı Ø15mm yapılır. Duvardaki ağızlarla şofben arası üretici firmanın verdiği bağlantıelemanlarıyla yapılır. Soğuk su girişine mini küresel vana konmalıdır. Şofben duvara monteedildikten sonra sağ taraftan soğuk, sol taraftan sıcak su bağlantısı yapılır.

Resim 1.5: Mini küresel vana Şekil 1.10: Şofbenin su bağlantıları

1.5. Güneş Enerjisi

Güneş enerjisinin dünyaya ulaşması elektromanyetik radyasyonla olmaktadır. Isıtmave soğutma sistemlerinde kullanılabilmesi için bu enerjinin ısıya dönüştürülmesi gerekir.Birim yüzeye düşen güneş enerjisinin azlığı nedeniyle ısı enerjisi elde etmede genişyüzeylere ihtiyaç vardır.

Güneş enerjisi kollektörü, güneş radyasyonunu emerek bu radyasyonu ısıyadönüştüren aygıttır. Güneş ışınlarını emen kollektör panelinin sıcaklığı yükselir. Emiciyüzeyli panelin ısısı, sıvı ya da gaz akışkanlarla taşınır. Panelin radyasyon emiciliğiniartırmak için yüzey siyaha boyanır.

1.5.1. Güneş Enerjisi ile Sıcak Su Hazırlama

Güneş kollektörlerinde dolaşan suyun durumuna göre açık (Direkt) ve kapalı(Endirekt) olmak üzere iki şekilde üretilir.

1.5.1.1 Kapalı Devre Güneş Enerjisi

Kapalı sistemler kullanım suyu ve ısıtma suyunun farklı olduğu sistemlerdir.Kollektörlede ısınan su bir boyler vasıtasıyla ısısını kullanım suyuna aktarır. Donma,kireçlenme ve korozyona karşı çözüm olarak kullanılır. Maliyetleri açık sistemlere göre dahayüksek ve verimleri boyler nedeniyle daha düşüktür.

13

Şekil 1.11: Güneş kolektörü bölümleri

1.5.1.1.1. Kapalı Devre Tabii Dolaşımlı Güneş Enerjisi

Isı transfer akışkanının tabii olarak dolaştığı sistemlerdir. Kollektörlede ısınan suyunyoğunluğunun azalması ve yükselmesi özelliğine dayanır. Bu tür sistemlerde depokollektörün üst seviyesinden 30–50 cm yüksekte olması gerekir. Deponun alt seviyesindenalınan soğuk su kollektörlede ısınarak hafifler ve deponun üst seviyesine yükselir. Gün boyudevam eden bu işlem sonunda depodaki su ısınmış olur. Tabii dolaşımlı sistemler dahaküçük miktarlarda su ihtiyaçları için kullanılır.

Şekil 1.12: Tabii dolaşımlı kapalı (Endirekt) ısıtma sistemi

14

1.5.1.1.2. Kapalı Devre Pompalı Güneş Enerjisi

Isı transfer akışkanının sistemde pompa ile dolaştırıldığı sistemlerdir. Deponunyukarıda olma zorunluluğu yoktur. Büyük sistemlerde su borularındaki direncin artmasısonucu tabii dolaşımın yeterli olmaması ve büyük bir deponun yukarıda tutulması zorluğunedeniyle pompa kullanma zorunluluğu doğmuştur.

Pompalı sistemler otomatik kontrol devresi yardımı ile çalışırlar. Depo tabanına vekolektör çıkışına yerleştirilen diferansiyel termostatın sensörleri (duyar elemanları),kollektörledeki suyun depodaki sudan 10ºC daha sıcak olması durumunda pompayıçalıştırarak sıcak suyu depoya alır. Bu fark 3 ºC olduğunda ise pompayı kapatır.

Şekil 1.13: Pompalı, kapalı devre güneş enerjisi bölümleri

1.5.1.2. Açık Devre Güneş Enerjisi

Açık sistemler kullanım sıcak suyu ile kollektörlede dolaşan suyun aynı olduğusistemlerdir. Kapalı sistemlere göre verimleri yüksek ve maliyeti ucuzdur. Suyu kireçsiz vedonma problemlerinin olmadığı bölgelerde kullanılır. Sıcak su kullanıldıkça depoya tekrarşebekeden soğuk su girdiği için yeni gelen su kollektörlede kireçlemeye neden olur. Kireçtekollektörün ısı geçişini engeller. Sistem zamanla suyu ısıtmaz hale gelir ve kollektörlerçürür. Açık sistemler bu problemlerden dolayı tercih edilmezler..

15

1.5.1.2.1. Açık Devre Tabii Dolaşımlı Güneş Enerjisi

Isı transfer akışkanının tabii olarak dolaştığı sistemlerdir. Kollektörlerin çalışmasıısınan suyun yoğunluğunun azalması ve yükselmesi özelliğine dayanır. Bu tür sistemlerdedepo kollektörün üst seviyesinden 30-50cm yüksekte olması gerekir.

Şekil 1.14: Tabii dolaşımlı açık devre (Direkt) ısıtma sistemi

1.5.1.2.2. Açık Devre Pompalı Güneş Enerjisi

Isı transfer akışkanının sistemde pompa ile dolaştırıldığı sistemlerdir. Deponunyukarıda olma zorunluluğu yoktur. Büyük sistemlerde su borularındaki direncin artmasısonucu tabii dolaşımın yeterli olmaması ve büyük bir deponun yukarıda tutulması zorluğunedeniyle pompa kullanma zorunluluğu doğmuştur.

Pompalı sistemler otomatik kontrol devresiyle çalışır. Depo tabanına ve kollektörçıkışına yerleştirilen diferansiyel termostatın sensörleri, kollektörledeki suyun depodakisudan 10ºC daha sıcak olması durumunda pompayı çalıştırarak sıcak suyu depoya alır, bufark 3 ºC olduğunda ise pompayı durdurur.

Açık devre pompalı sistemde sistemin tamamına soğuk su girişi olduğundankolektörle depo sıcaklıkları arası çok sık değişeceğinden pompa devreye çok sık girer. Suyuniçindeki kireç kolektörün özelliğini bozduğundan bu sistem tercih edilmez.

16

Şekil 1.15: Açık devre pompalı güneş enerjisi bölümleri

1.5.2. Güneş Enerjisinin Su Bağlantıları

Su bağlantıları kollektör, depo, bina sıcak su ve soğuk su tesisatı arasında döşenenboru tesisatıdır. Sıcak ve soğuk su tesisatına birer adet vana konur. Kollektör ve depoarasındaki bağlantı sistemin özelliğine göre değişir. Bu bağlantılar üretici firma tarafındanmontaj katalogunda belirtilir.

1.5.2.1. Soğuk Su Bağlantısı

Güneş enerjisi genellikle çatıya monte edilir. Dolayısıyla sistem komple açık havaşartlarıyla karşı karşıyadır. Depodaki ısınan suyun soğumaması için izolasyon (yalıtım)yapıldığı gibi soğuk su borusunun da yağmur, kar ve soğuktan etkilenmemesi için izoleedilmelidir. Soğuk su borusuna vana takıldıktan sonra deponun cinsine göre bağlantısıyapılır. Güneş enerjisi sistemi besleme depolu ise soğuksu deposundan giriş yapılarakrakorla flatör takılır. Rakorun görevi flatör arıza yapınca kolay sökülmesi için kullanılır.Depo basınçlı ise soğuksu deponun altından girer ve ısınarak yükselir.

1.5.2.1.1. Açma Kapama Elemanları

Güneş enerjisi bağlantısında soğuk ve sıcak su borularına, daire içerisinde birerküresel vana takılır. Flatörün değiştirilmesi için veya arıza anında sistemi kapatmak içinsoğuk su borusuna vana takılır. Daire içi sıcak suyu kesmek veya tesisatta başka sıcak sucihazı varsa birbirinden ayırma amacıyla sıcak su hattına vana takılır. Deposu basınçlı olansistemlerde ısınan suyun genleşmesiyle oluşan basıncı dışarı atmak için emniyet vanasıtakılır.

17

1.5.2.2. Sıcak su bağlantısı

Isınan suyun yoğunluğu hafiflediği için daima depo içerisinde yükselme eğilimindedir.Onun için sıcak su üreten tüm cihazların sıcak su çıkış ağzı, deponun en üst noktasına yakınbir yerden yapılır. Isınan suyun soğumaması için deponun ve sıcak su borusunun depodanitibaren daire içine kadar yalıtımının yapılması gerekir. Soğuk su bağlantısında olduğu gibidaire içine vana takılıp sıcak su borusu deponun en üst noktasına bağlanır.

18

UYGULAMA FAALİYETİ

UYGULAMA FAALİYETİ -1.1

Basınçlı termosifonu, bağlantısı yapılacak yere işlembasamaklarını takip ederek montajını ve kaçak testini yapınız.

İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER

Termosifon yerini tespitediniz.

Üretici firma montaj kataloğunu inceleyiniz. Termosifonun sudan etkilenmemesi için bataryadan

uzak yerleştiriniz. Bacalı termosifonu bacaya yakın yerleştiriniz.

Termosifon üzerindeki soğukve sıcak su bağlantı ağızlarınıhazırlayınız.

Termosifonu ayaklarından ayarlayarak terazisindeolmasını sağlayınız.

Termosifon soğuk su borusu içine uzatma borusunutakmayı ihmal etmeyiniz.

Termosifon soğuk ve sıcak su çıkışlarınınrakorlarını sıkınız.

Boşaltma musluğunu elle sıkınız.

Soğuk ve sıcak su borubağlantılarını yapınız.

Boru ölçülerini, termosifon vanasını geçici takarakalınız.

Boru dişlerini kuralına uygun açınız. Eklerde kendir ve sülüğen boya kullanınız.

Kurduğunuzsistemin kaçaktestini testtulumbasıylayapınız.

Suyla deneme yapınız. Test basıncını çalışma basıncının 1,5 katı

uygulayınız. 15-30 dakika bekledikten sonra kaçak arayınız. Kaçak varsa gideriniz.

Yaptığınız işi kontrol ediniz.

İşin biçimini gözlemleyiniz. Takımları toplayınız. Kirlettiğiniz yerleri temizleyiniz. İşi bitirdiğinizi öğretmeninize söyleyiniz.

Araç ve Gereçler

1. Basınçlı termosifon2. Ø15 mm galvanizli boru3. Boru mengenesi4. Boru paftası5. Boru anahtarı

6. Kurbağacık anahtar7. Test tulumbası8. Boru ek parçaları9. Kendir10. Sülüğen boya11. Test tulumbası


19


UYGULAMA FAALİYETİ -1.2

Gazlı şofbeni, standartlara uygun olarak yerine işlembasamaklarını takip ederek montajını yapınız.

İŞLEM BASAMAKLARI Şofben montaj yerini tespit

ediniz. Üretici firma m Montaj için gere

Konsolları yerlerinetakınız.

Montaj şablonu El breyizi kullan Konsolları dübe

Şofbeni yerine asınız. Şofbeni konsoll Şofbenin terazis

Soğuk su ve sıcak subağlantısını yapınız.

Soğuk su girişin Şofbenin soğuk

verilen ara bağl

Tesisata su verme ve testiniyapınız.

Üretici firmanın Tesisatın soğu

musluğunu açın 15-30 dakika be

Gaz bağlantısını yapınız. Gaz bağlantısın Tüpgazlı ise de

bağlayınız ve ke

Baca bağlantısını yapınız.

Bacalı ise bacay Şofbene bağla

sızdırmazlık banverilen baca baçıkartınız ve yer

İşin kontrolünü yapınız.

İşin düzgünlüğü Takımları topla Kirlettiğiniz yer İşi bitirdiğinizi

1. Şofben2. Boru m3. Boru pa4. Boru an5. El matk6. Montaj7. Kendir8. Ara bağ9. Test tul


Araç ve Gereçler

engenesiftasıahtarıabıelemanları (dübel, konsol)

lantı hortumu

ÖNERİLERontaj kataloğunu inceleyiniz.kli araç ve gereçleri hazırlayınız.

yla konsol yerlerini markalayınız.arak deliniz.l kullanarak bağlayınız.ara asınız.ini kontrol ediniz.

e küresel vana takınız.ve sıcak suyunu, firma tarafından

antı hortumuyla yapınız.cihaz test basıncına dikkat ediniz.

k su vanasını açınız ve sıcak suız, su gelince kapatınız.kledikten sonra kaçak arayınız.a, Doğalgazlı ise vana bağlayınız.dantörden gelen hortumu gaz girişinelepçe ile sıkınız.a 13 mm boru ile bağlayınız.ntı yerine ve baca girişine özeldını sarınız. Şofben hermetik ise özelğlantı borusunu dış duvardan dışarıyae doğru eğim veriniz.nü gözlemleyiniz.

yınız.leri temizleyiniz.öğretmeninize söyleyiniz.

umbası

20


Resmi verilen tabii dolaşımlı, kapalı devre güneş enerjisi için uygun zeminde montajsehpasına, işlem basamaklarını takip ederek güneş enerjisinin montajını yapınız.

Araç ve Gereçler

1. Güneş enerjisi deposu2. Kolektör3. Sehpa4. Ø15-Ø20 mm boru5. Antifiriz kabı6. Boru mengenesi7. Boru paftası8. Boru anahtarı9. Kendir10. Test tulumbası


21

İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER Kolektör ve depo montaj

yerini belirleyiniz. Üretici firma montaj kurallarını inceleyiniz. Gerekli araç ve gereçleri hazırlayınız.

Kollektör, depo ve sehpayımonte ediniz.

Kollektörün yönü güney veya güney batı olacakşekilde yerini ve açısını ayarlayınız.

Deponun sehpasını kolektör sehpasına bağlayınız. Üretici firma tarafından verilen konsol ve ayakları

montaj ediniz. Kollektörleri yerleştiriniz ve sabitleme tırnaklarını

sıkınız Depoyu ayak üzerine terazisinde yerleştiriniz


Soğuk su borusuna vana takınız ve bağlantılarınıyapınız

Kullanım sıcak su borusuna vana takınız Depo ile kolektör arasındaki boruları verilen

kullanma kılavuzuna göre yapınız. Antifriz kabınıdepoya yakın takınız.

Kendir ve sülüğen boya kullanınız.

Tesisata su vererek kaçaktestini yapınız.

Tesisatın özelliğine uygun olarak vanaları açınız vesuyla sistemi doldurunuz.

15-30 dakika bekledikten sonra kaçak arayınız.

Boruların yalıtımını yapınız. Boruları yalıtım malzemesi ile estetik biçimde ve

dış etkilerden etkilenmeyecek şekilde yalıtımınıyapınız.

Yaptığınız işi kontrol ediniz. İşin biçimini gözlemleyiniz. Takımları toplayarak kirlenen yerleri temizleyiniz. İşi bitirdiğinizi öğretmeninize söyleyiniz.

22

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÇOKTAN SEÇMELİ TEST

1. Yandaki şekilde 2 numaralı borunun adı nedir?

A) Yakıt borusu B) Sıcak su borusuC) Soğuk su borusu D) Havalık borusu

2. Yandaki şekilde 3 numaralı borunun adı nedir?

A) Havalık borusu B) Galvanizli boruC) Soğuk su borusu D) Ilık su borusu

3. Yüksek basınçlı termosifonların emniyetini sağlayanvana aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sürgülü vana B) Emniyet ventiliC) Çek valf D) Küresel vana

4. Aşağıdakilerden hangisi termosifonların kullandığıyakıt türü değildir?

A) Fuel-Oil B) KömürC) Gaz yağı D) Elektrik

5. Termosifon gövdesi ile gömlek arasında çepeçevre duman kanalı bulunan termosifonane denir?

A) Borulu termosifon B) Depolu termosifonC) Elektrikli termosifon D) Gömlekli termosifon

6. Sıvı yakıtlı termosifonda gaz yağı – hava karışımı nerede olmaktadır?

A) Gaz yağı deposunda B) Baca çıkış borusundaC) Karbüratörde D) Termosifon sobasında

7. Elektrikli termosifonların emniyet ventilinin açma basıncı kaç atmosferdir?

A) 6 atm B) 9 atmC) 7 atm D) 10 atm

8. Elektrikli termosifonda sıcaklık kontrolünü hangi eleman yapar?

A) Dijital termostat B) Dijital göstergeC) Açma-kapama düğmesi D) Emniyet vanası


23

9. Şofbenlerde yakıt olarak aşağıdakilerden hangisi kullanılmaz?A) Benzin B) ElektrikC) Tüpgaz D) Doğalgaz

10. Yandaki şekilde görülen şofbenin 5 nu’luparçasının ismi nedir?

A) Emniyet valfı B) BrülörC) Gaz kumanda düğmesi D) Bakır boru

11. Şekildeki şofbende 12 numaralı girişe yapılacak bağlantı aşağıdakilerden hangisidir?

A)Sıcak su B) Soğuk suC)Doğalgaz veya tüpgaz D) Elektrik

12. Kullanım sıcak suyu ile kollektörde dolaşan suyun aynı olduğu sistem aşağıdakilerdenhangisidir?

A)Kapalı sistem B) Sıcak sulu sistemC)Kaynar sulu sistemD) Açık sistem

13. Yandaki güneş ısıtma sisteminde 2 numaralıeleman nedir?

A) Serpantin B) Sıcak su deposuC)Kolektör D) Antifriz deposu

14. Yandaki güneş ısıtma sisteminde 3 numaralıeleman nedir?

A)Boşaltma musluğu B) VanaC)Kolektör D) Doldurma musluğu

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz. Bu faaliyette eksik olduğunuzu düşündüğünüz konular varsa, bilgisayfasına dönerek eksik olan yönlerinizi ders öğretmeninizden de yardım alaraktamamlayabilirsiniz.

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

24


Uygun ortam sağlandığında, merkezi kullanma sıcak su hazırlama sistemlerinitanıyabileceksiniz. Boylerlerin tesisata bağlantılarını güvenli ve tekniğine uygunyapabileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gerekenöncelikli araştırmalar şunlardır:

Yakınınızda bulunan bir hastanenin ısıtmamerkezine giderek, sıcak su hazırlamatesisatını yetkililerle beraber inceleyiniz.

İnternetten boyler üretim ve montajıyapan firmaların sitelerini ziyaret ediniz.

İlginç bulduğunuz yazı ve resimlerinçıktılarını arkadaşlarınızla paylaşınız.

Bulduğunuz bilgi ve resimleriarkadaşlarınızla karşılaştırınız.

Bilgi paylaştıkça çoğalır mantığıyla bilgialış verişi yapınız.

2. MERKEZİ SICAK SU HAZIRLAMASİSTEMLERİ

2.1. Kazanın Merkezi Sistem Sıcak Su Bağlantısı

Büyük yapılarda, çok dağınık ve çeşitli yerlerde kullanılacak sıcak suyun hazırlanmasımerkezi sistemle sağlanır. Kullanım sıcak suyu hazırlamada kullanılan cihaza boyler denir.Kazandan gelen ısıtıcı akışkan (Sıcak su, buhar, kaynar su) boylere ısı taşır. Kazanla boylerarasındaki boru devresi tabii dolaşımlı olabileceği gibi pompayla basınçlandırarak dayapılabilir. Boylerin bağlantılarını tesisatçı yapar..

ARAŞTIRMA


AMAÇ

25

Şekil 2.1: Boylerle sıcak su hazırlama sistemi

2.1.1. Kat Borularının Döşenmesi

Sıcak su boru tesisatı alttan yada üstten dağıtmalı olarak yapılabilir. Alttan dağıtmalısistemde sıcak su boruları bodrum kat tavanına döşenir. Sıcak su kolonlarla üst katlara,oradan da kat boruları ile su kullanma yerlerine iletilir. Her kolonun altına bir kolon vanasıkonmalıdır.

2.1.2. Dolaşım (Sirkülasyon) Borularının Döşenmesi

Merkezi sıcak su tesisatında sıcak su kullanılmadığı zaman soğur. Bunu önlemek içinkolonların üst noktalarından başlayarak boyler yatay eksenindeki bağlantı ağzına kadar birdolaşım borusu döşenmelidir. Yatay uzaklığı az olan tesisatta suyun dolaşımı özgül ağırlıkfarkıyla olabilir. Bu suretle su sürekli sıcak kalır. Yatay uzaklık fazla ise sisteme pompabağlanmalıdır.

Bodrum kat bulunmaması ya da sıcak su gidiş ve dolaşım borularının döşenmesininuygun olmaması durumunda, tesisat üstten dağıtmalı yapılır. Bu dağıtımda tesisatınhavasının boşaltılabilmesi sağlanmalıdır. Bu amaçla dağıtım borularının en üst noktasına birotomatik hava boşaltma pürjörü (Vanası) monte edilmelidir.

26

2.2. Boyleri Tesisata Bağlama

2.2.1. Boyler Çeşitleri

Merkezi ısıtma akışkanı kullanarak merkezi kullanım sıcak suyu üreten cihazlaraboyler denir. Yapılarına göre gömlekli, serpantinli, paket ve plakalı eşanjörlü olarak dörtçeşit boyler vardır.

2.2.1.1. Gömlekli Boylerler

TS 736’da gömlekli boylerler 6 ve 10atü işletme basınçları için çeşitlibüyüklüklerde imal edilirler. Bunlaragömlekli boyler denmesinin nedeni, silindirşeklindeki boylerin dışına silindirik birgömlek geçirilmesidir. Isıtma suyu boyler ilegömlek arasındaki boşlukta dolaşmaktadır.Bu şekilde boylerin içindeki soğuk suyuısıtmaktadır. Bu boylerler sadece sıcak su ilekullanım suyu hazırlamada kullanılır.

2.2.1.2. Serpantinli Boylerler

Serpantin; özel olarak bükülmüşU veya helezon şeklindeki borudemetine denir. Bu boru demetininiçinden kazandan gelen ısıtıcı akışkandolaşır. Akışkan ısısını kullanımsuyuna bırakarak kazana döner. Busistem basınca dayanıklıdır. Isıtıcıakışkan buhar, sıcak su ve kaynar suolabilir. Serpantinli boylerler yüksekbasınçlara dayanıklıdır.

Şekil 2.2: Gömlekli boyler

Şekil 2.3: Serpantinli boyler

27

Resim 2.1: Serpantinli paket tip boyler

2.2.1.3. Plakalı BoylerlerPiyasada eşanjör olarak da bilinen plakalı boylerler, geniş kullanım alanına sahiptir.

Sonradan kapasite artırımı mümkündür. Plakalı olmaları, kullanım yerinde montaj imkânıvermektedir. Kireçlenme olayı çok azdır. Paslanmaz çelik plakalar korozyona dayanıklıdır.Periyodik bakımları yapıldığında ömürleri 20–30 senedir. Açmak ve temizlemek çokkolaydır.

Resim 2.2: Plakalı boyler

2.2.2. Boyleri Tesisata Bağlama

2.2.2.1. Soğuk Su Bağlantısı

Boylerin soğuk su bağlantısı alttan ve sıcak su çıkış borusuna uzak bir noktadanyapılmalıdır. Boyler soğuk su bağlantısında kullanılacak vana ve armatürlerin konum, sıra veçeşidi önemlidir. Güvenlik vanası ile boyler arasında başka bir vana bulunmamalıdır.Tersinmez vana ve manometrenin önde ve arkada iki vana ile kontrolü uygun olur. Buşekilde tesisattaki su boşaltılmadan manometrenin ve tersinmez vananın bakım, onarımımümkün olur. Boşaltma vanası ile güvenlik vanasının çıkışlarına bağlanacak boruların etrafııslatmayacak şekilde atık su tesisatına akması sağlanmalıdır.

28

2.2.2.2. Sıcak Su Bağlantısı

Kullanım sıcak su bağlantısı boylerin üstünden yapılır. Her kolona bir adet boşaltmamusluklu kolon vanası konması uygun olur.

2.2.2.3. Sirkülasyon Bağlantısı

Dolaşım borusu her kolonla beraber çekilir. Doğal dolaşım yapmayacak borubölümleri kalıyorsa, dolaşım pompa aracılığıyla yaptırılır. Dolaşım hattına konacak pompaboylere yakın, önüne ve arkasına vana bağlanmalıdır.

Şekil 2.4: Serpantinli boyler boru bağlantıları

29

Şekil 2.5: Gömlekli boyler boru bağlantıları

Şekil 2.6: Plakalı boyler (eşanjör) boru bağlantıları

30


Şekildeki gibi işlem basamaklarına uygun bir biçimde, boylerin malzeme listesiniyaparak kazana bağlantısını yapınız.

İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER İşi yapmak için gerekli hazırlıkları

yapınız. Şekli inceleyiniz. Şekle uygun malzeme listesi yapınız.

Boyleri yerine sabitleyiniz.

Kazana yakın uygun alan seçiniz. Boyleri uygun bir ayak üzerine alınız. Üretici firma montaj kurallarına uygun

sabitleyiniz.

Kazanla boyler arası bağlantıyıyapınız.

Uygun diş açarak kendir ve sülüğen boyakullanınız.

Termostatik vananın bağlantı yönüne dikkatediniz.

Boyler girişine küresel vana takınız.

Boyler dolaşım borusunu yapınız.

Boyler çıkışına ve kolona küresel vanatakınız.

Dönüş hattında her kata sıcak su kat dağıtımborusu ağzı bırakınız.

Pompa bağlantı yönüne dikkat ediniz.

Boyler soğuk su bağlantısınıyapınız.

Boyler soğuk su borusu bağlantısındasırasıyla stop vana, çek valf, manometre, stopvana ve emniyet vanası takınız.

Vanaların bağlantı yönlerine dikkat ediniz.

Kaçak testini yapınız. Sitemi suyla doldurunuz. Bütün vanaları kapatınız. Test tulumbasıyla basınçlandırma yapınız.


31

15-30 dakika bekledikten sonra kaçakarayınız.


İşin düzgünlüğünü gözlemleyiniz. Takımları toplayarak kirlettiğiniz yerleri

temizleyiniz. İşi bitirdiğinizi öğretmeninize haber veriniz.

32


ÇOKTAN SEÇMELİ

1. Merkezi sistemde sıcak su hazırlama cihazı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Boyler B) KombiC) Şofben D) Termosifon

2. Yukarıdaki şekilde 10 numaralı borunun adı nedir?

A) Havalık borusu B) Kullanım sıcak suyu gidişC) Soğuk su borusu D) Dolaşım borusu

3. Yukarıdaki şekilde 4 numaralı elemanın adı nedir?

A) Sürgülü vana B) Emniyet ventiliC) Otomatik hava boşaltma pürjörü (Vanası) D) Küresel vana

4. Yukarıdaki şekilde 8 numaralı vananın adı nedir?

A) Sürgülü vana B) Küresel vanaC) Manometre D) Emniyet ventili

5. Yukarıdaki şekilde boylerin adı nedir?

A) Serpantinli boyler B) Gömlekli boylerC) Plakalı boyler D) Paket boyler

6. Yukarıdaki şekilde 5 numaralı elemanın görevi nedir?

A) Boylerde ısınan suyun sıcaklığını gösterir.B) Boylerdeki suyun hacmini gösterir.C) Boylerin basıncını gösterir.D) Boylerin havasını alır.

7. İstendiği zaman kapasitesi arttırılabilen boyler aşağıdakilerden hangisidir?

A) Serpantinli boyler B) Gömlekli boylerC) Plakalı boyler D) Paket boyler


33

8. Paket boylerlerin hacimleri kaç litre aralığında değişmektedir?

A) 80-1000 litre B) 50-500 litreC) 30-300 litre D) 400-4000 litre

DEĞERLENDİRME


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

34

ÖĞRENME FAALİYETİ -3

Uygun ortam sağlandığında gerekli araç ve gereçleri kullanarak kombi montajınıtekniğine uygun yapabileceksiniz. Kombinin ısıtma, gaz ve kullanım suyu borularınınbağlantısını yapıp testini yapabileceksiniz.

Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır:

Kombi servislerinden kombimontaj elemanları hakkındabilgi alınız.

Evinde kombi cihazı kullanankişilerden, kombininçalışmasını ve aylık yakıttüketimini öğreniniz.

Kombinin yakıt tüketimini vediğer cihazların sıcak suhazırlamada yakıt tüketiminikarşılaştırınız.

Yaptığınız araştırmaları vetopladığınız dokümanlarıarkadaşlarınızla paylaşınız.

3. KOMBİ MONTAJI

3.1. Kombinin Tanımı

Kombi, ısıtma cihazları şofbenlerde olduğu gibi borulardangelen suyun ısıtılması ilkesi üzerine çalışır. Kombi cihazları ısıtma vesıcak su sağlama amacına yönelik kullanılabilir. Sıcak su kullanımınınöncelikli olduğu kombilerde sıcak su musluğunun açılmasıylacihazdan anında sıcak su temin edilir. Kombi cihazları genellikle ikifarklı ısıl kapasitededir. En çok kullanılan cihazlar 7500–20.000kcal/h kapasiteleri arasındadır. Diğerleri ise 10.000–30.000 kcal/harasında kapasite ayarı yapılabilen cihazlardır. Kombilerle yalıtımı iyiyapılmış bir yerleşim yerinde 300–350 m³'lük bir alan ısıtmakmümkündür.

ARAŞTIRMA

Resim 3.1: Kombi


AMAÇ

35

Kombilerde baca geri tepmesine ve çekmemesine, aşırı ısınmalara, alev sönmesindonmaya karşı ve gaz kaçağına karşı her türlü önlem alınmıştır. Az yer kaplayan ve montakolay olan kombiler sessiz çalışır. Kombilerin otomasyonu için oda ve dış hava termostatlabağlanabilir.

3.2. Kombi Çeşitleri

Kombiler yanma havasının temini yönünden bacalı ve hermetik olmak üzere ikiyayrılır.

3.2.1. Bacalı Kombiler

Bacalı kombilerde yanma odası cihazın bulunduğu ortama açıktır ve yanma sırasındcihaz, ortamın havasını kullanır. Bacalı kombiler banyoya, yatak odalarına, apartmaboşluğu gibi ortamlara ve hacmi en az 8 m³'ten az olan yerlere monte edilemez. Bacakombilerde yanma sonucu oluşan atık gazlar mevcut baca aracılığıyla dışarıya atılır. Havgirişi ve bacası şartnamelere uygun olmayan yerlerde bu tip cihazların kullanılması cagüvenliği açısından tehlikeli olduğundan, gaz şirketi tarafından gaz açma onayverilmemektedir.

Ayrıca baca çekişinin yetersiz olduğu durumlarda fanlı cihazlar kullanılabilir. Yanmgazlar bir baca fanı ve baca gazı borusu ile pencere veya atmosfere açık duvardan dışaatılır.

e,jırı

e

anlıanı

ışrı

36

Şekil 3.1: Bacalı kombinin bölümleri

3.2.2. Hermetik Kombiler

Hermetik kombilerde bacaya gerek yoktur. Ortamın havasını kullanmadığı içinkısıtlama getirmeden kullanılır. Yanma için gerekli havayı bir fan vasıtasıyla ve özel iç içegeçen iki borudan oluşan hava akım borusu sayesinde dışarıdan alır ve atık gazları aynıborudan dışarıya atar. Hermetik kombiler mutlaka dış duvara veya dış duvara yakın bir yeremonte edilmeli ve hava akım borusu atmosfere açık olmalıdır. Apartman aydınlıklarınabağlanmamalıdır.

37

Şekil 3.2: Hermetik kombinin bölümleri

Enerjinin kıymetli olması ve enerjide dışarıya bağımlılık nedeniyle günümüzde enerjitasarruflu yoğuşmalı kombiler yapılmıştır.

Yoğuşmalı kombi kullanılan sistemlerin gerek cihaz fiyatlarının yüksek olması,gerekse düşük sıcaklıkta çalışmasından dolayı daha fazla radyatör maliyeti getirdiğinden ilkyatırım maliyeti yüksektir.

Yoğuşmalı cihazlar duman gazı içerisindeki su buharını yoğuşturur ve baca gazısıcaklığını düşürerek ilave enerji kazanır. Böylece daha az enerji tüketimi ile ileriye dönükişletme maliyeti düşer.

38

Resim 3.2: Yoğuşmalı kombinin bölümleri

39

Tablo 3.1: Kombi teknik bilgileri

3.3. Kombinin Su Bağlantıları

Kombinin su bağlantıları kalorifergidiş, kullanım sıcak suyu çıkış, gaz girişi,şebeke soğuk su girişi, kalorifer dönüşolmak üzere sırasıyla yapılır. Bu bağlantısırası kombinin marka ve modeline göredeğişiklik gösterse de genellikle bu sıraylaimal edilir. Kombinin sökülebilmesi içintüm girişlere küresel vana takılır.Kalorifer ağızları 3/4”, diğer bağlantıağızları 1/2” tir. Kalorifer dönüş hattı vesoğuk su giriş hattına tesisattakipisliklerin kombiye girmemesi için filtretakılır.

UYGULAMA FAALİYETİ -3

Şekil 3.3.Kombinin su bağlantıları

40


Aşağıda Şekli verilen kombi montajını lavabo ve radyatör bağlantısıyla birlikteyapınız.

Araç ve Gereç Listesi

1. Kombi2. Panel radyatör3. Lavabo4. Boru mengenesi5. Boru paftası6. El matkabı7. Boru anahtarı8. Kurbağacık anahtar9. Batarya10. Boru ek parçaları11. Ø15 ve Ø20 mm boru12. Kendir ve sülüğen boru


41

İŞLEM BASAMAKLARI ÖNERİLER

İşi yapmak için gerekli hazırlıklarıyapınız.

Şekli inceleyiniz. Montaj kılavuzunu okuyunuz. Gerekli araç ve gereçleri hazırlayınız.

Kombiyi yerine asınız.

Kombi montaj şablonunu kullanarak dübelyerlerini işaretleyiniz.

Uygun sert maden uçlu matkapla deliniz. Konsolları bağlayınız. Konsolların terazisine bakınız. Kombiyi konsollara asınız.

Isıtma devresini bağlayınız.

Panel radyatörü duvara asınız. Isıtma gidiş ve dönüş hattına küresel vana

takarak radyatöre bağlayınız. Kombi bağlantısında aşırı yüklenmeyiniz. Dönüş hattındaki pislik tutucunun yönüne

dikkat ederek bağlayınız.


Sıcak ve soğuk su ağızlarını kombi üzerindetespit ediniz.

Soğuk su girişine, yönüne dikkat ederek filtreve vana takınız.

Kombi sıcak su çıkışına vana takaraklavabonun bataryasına bağlayınız.

Gaz bağlantısını yapınız. Gaz borusuna daha önce takılmış olan vana

ve kombi arasını bağlayınız. Bağlantıda sızdırmazlık macunu kullanınız.

Kaçak testini yapınız. Tesisata su veriniz. 15-30 dakika bekledikten sonra kaçak

araması yapınız.


İşin biçimini gözlemleyiniz. Takımları toplayınız. Kirlettiğiniz yerleri temizleyiniz. İşi bitirdiğinizi öğretmeninize söyleyiniz.

42


ÇOKTAN SEÇMELİ TEST

1. Kombi cihazının konutlarda görevi nedir?

A) Isıtma ve sıcak su hazırlama B) Buhar hazırlamaC) Kaynar su hazırlama D) Soğutma ve soğuk su hazırlama

2. Bacalı kombi cihazları konutlarda nereye montaj edilir?

A) Banyolara B) MutfaklaraC) Yatak odasına D) Çocuk odasına

3. Yukarıdaki şekilde D ile gösterilen borunun adı nedir?A) Isıtma gidiş B) Kullanım sıcak suyu çıkışC) Soğuk su borusu D) Dolaşım borusu

4. Yukarıdaki şekilde 6 numaralı elemanın adı nedir?A) Sürgülü vana B) Emniyet ventiliC) Otomatik hava boşaltma vanası D) Genleşme tankı


43

5. Yukarıdaki şekilde 3 numaralı eleman nedir?A) Plaka boyler B) Küresel vanaC) Eşanjör D) Emniyet ventili

6. Yukarıdaki şekildeki kombinin adı nedir?A) Hermetik kombi B) Bacalı kombiC) Plakalı kombi D) Paket kombi

7. Hermetik kombiler yanma havasını nereden alır?A) Çalıştığı ortamdan B) Havalandırmadan.C) Dış ortamdan D) Mutfaktaki atık gaz bacasından

8. Kombilere gaz giriş basıncı kaç mbar aralığındadır?A) 8 -16 mbar B) 10-15 mbarC) 27- 33 mbar D) 18-25 mbar

9. Kombilerde ısıtma suyu dönüşüne konan filtrenin görevi nedir?A) Basıncı sabit tutmak B) Su debisini sabit tutmakC) Tesisattan gelen pislikleri tutmak D) Tesisatın havasını atmak

10. Bacalı kombilerin montajı yapılacak mahallin hacmi en az kaç m³ olmalıdır?A) 20 m³ B) 15 m³C) 6 m³ D) 8 m³

DEĞERLENDİRME


Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz modül testine geçiniz.

44

MODÜL TESTİAşağıda verilen şofben ve depolu termosifon (Alçak basınçlı) tesisatını döşeyiniz.

Atık gaz bağlantısını yapınız. Tesisatın kaçak testini yapınız. Malzeme listesini çıkarınız.

Not: Tesisatın malzeme listesi verilmemiştir. Yapacağınız malzeme listesiylekendinizi denemiş olacaksınız. Eksik malzeme alırsanız, tesisatınızı bitiremeyeceksiniz.Dikkatli olunuz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

45

PERFORMANS DEĞERLENDİRME


KONTROL LİSTESİ

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır

1 İş güvenliği kurallarına uydunuz mu?

2 Araç ve gereçlerinizi seçtiniz mi?

3 Boruları uygun ölçülerde kestiniz mi?

4 Boruları duvara terazisinde kelepçe ile monte ettiniz mi?

5 Termosifonu bacaya yakın yere yerleştirdiniz mi?

6 Şofbeni terazisinde astınız mı?

7 Gaz bağlantısını sızdırmaz yaptınız mı?

8Lavaboyu ve küvet boru ağızlarını ölçüsünde ve terazisindemontaj ettiniz mi?

9 Baca bağlantısını sızdırmaz yaptınız mı?

10 İş bittikten sonra kaçak testini yaptınız mı?

11 Güvenlik kurallarına uydunuz mu?

12 Takım ve malzemelerinizin temizliğini yaptınız mı?

Bu faaliyet sırasında bilgi konularında veya uygulamalı iş parçalarında anlamadığınızveya beceri kazanamadığınız konuları tekrar ediniz. Konuları arkadaşlarınızla tartışınız.Kendinizi yetersiz görüyorsanız öğretmeninize danışınız.

Tebrikler modülü başardınız.


46

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 D2 C3 B4 A5 D6 C7 B8 A9 A

10 B11 C12 D13 C14 B

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI

1 A2 B3 C4 D5 A6 A7 C8 A

ÖĞRENME FAALİYETİ-3 CEVAP ANAHTARI

1 A2 B3 B4 D5 C6 A7 C8 D9 C

10 D

CEVAP ANAHTARLARI

47

KANAKCA

SEVİNÇ Cemil, Sıhhi Tesisat Meslek Resmi Cilt II, Devlet KitaplarıMüdürlüğü, İstanbul, 1990.

Makine Y. Müh. KÜÇÜKÇALI Rüknettin, Mimarın Tesisat El Kitabı, IsısanÇalışmaları Nu: 238, İstanbul, 1999.

MakineY. Müh. KÜÇÜKÇALI Rüknettin, Sıhhi Tesisat, Isısan Çalışmaları Nu,147, İstanbul, 1997.

KUMRAL Sabri, Tesisat Teknolojisi İş ve İşlem Yaprakları II.Sınıf, DevletKitapları Müdürlüğü, İstanbul 2004.

SIDAL, Dr. Cavit; Etem Sait ÖZ, Sıhhi Tesisat ve Isıtma Bölümü Bilgi – İşlem– İş Yaprakları Sınıf II, G.Ü.T.E.F., Ankara, 1987.

SIDAL, Dr. Cavit; Etem Sait ÖZ, Yapıda Sıhhi Tesisat, Emel Matbaacılık,Ankara, 1984.

T.M.M.O.B. Makine Mühendisler Odası, Doğalgaz İç Tesisatı Nu: 377,Ankara Temmuz, 2005.

T.M.M.O.B. Makine Mühendisler Odası, Sıhhi Tesisat Proje HazırlamaTeknik Esasları,Yayın Nu, 122, İstanbul, 1987.

Tesisat Detayları, İmar ve İskan Bakanlığı Mesken Genel Müdürlüğü Proje veİnşaat Dairesi, 8.

UYAREL, Doç. Dr. Ali Y, Öğretim Görevlisi Etem Sait ÖZ, Güneş Enerjisi veUygulamaları, Emel Matbaacılık, Ankara, 1987.

Ömer ERDEM, Ders Notları, Yapı Meslek ve İnşaat Teknik Lisesi, Ankara

KAYNAKÇA

sıhhi tesisat 582 yim029

Documents