Eğlenceli Bilim ve Aktivite Dergisi Sayı:4 Yıl:1 E-Dergi Mayıs 2014

BAŞIMIZ SAĞOLSUN…

Acaba Sümer Uygarlığı Nasıl Yaşıyordu?

Nesli Tükenen Canlılar

EDİTÖRDEN

Pazarlar kiraz, erik, şeftali, kayısı ve çileklerle doldu taştı. Ayrıca bu ay Ata’mızın Samsun’a çıkışını ve Milli Mücadele Hareketi’ni kutluyoruz. Yastayız. Çünkü 13 Mayıs 2014 saat 15.00 saatlerinde meydana gelen Soma faciası yüreğimizi dağladı. İçimizi burktu. Tabi ki ateş düştüğü yeri yakar. Bizim sevinçli günlerimizde oldu. Ayrıca dergimize iki editör daha katıldı. FATMA TORUK ve HATİCE TURGUT bizlerle SOMA hakkındaki düşüncelerini paylaştılar. Tarihi başlatan uygarlık olan Sümer Uygarlığı’nı da sizlere tanıttık. Aynı zamanda bu sayımızda Anadolu’da yaşamış ancak nesli tükenme tehlikesi altındaki hayvanları da tanıyacağız. Ayrıca beşinci sayımız 2 Haziran Pazartesi günü bloğumuzda yayınlanacak. Ailemize yeni katılan Buğu’lu gözlü arkadaşımız Buğu maceralarına devam ediyor. Bu ay dondurmayı tanıyan Buğu günlüğüne dondurmanın inceliklerini anlatıyor. Hepinizin 19 MAYIS ATATÜRK’Ü ANMA GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI’NIZI annelerinizde ANNELER GÜNÜ’NÜ kutlar SOMA’DA yaşanan faciada hayatını kaybedenlerin ailelerine sabırlar dileriz.

DERGİ MUTFAĞI

YAYIN SAHİBİ: Sinan Doğukan YILMAZ

İMTİYAZ SAHİBİ:

YIL YAPIM PRODÜKSYON

KAPAK TASARIM: SİNAN DOĞUKAN YILMAZ

EDİTÖRLER:

SİNAN DOĞUKAN YILMAZ FATMA TORUK

HATİCE TURGUT

ÇİZERLER: SİNAN DOĞUKAN YILMAZ

BETÜL KÖSE

TARİHİN BAŞI:

SÜMERLER 6000 yıl öncesine Mezopotamya’ya gidiyoruz. Dicle ve Fırat nehirleri arasında yaşayan uygarlık olan Sümer Uygarlığını tanıyacağız… Tarihte kurulan ilk şehir olan Eridu olarak bilinir. Eridu’da üç farklı kültürden yaşıyordu. Çiftçiler, kerpiçten yapılan evlerde, çobanlar, siyah çadırlarda, balıkçılar da bataklık bölgelere yaptıkları kamıştan kulübelerinde yaşıyorlardı.

Sümerler Mezopotamya’ya geldiklerinde burada büyük bataklık vardı. Akıllı olan Sümer topluluğu bu bataklık bölgeyi kurutarak toprakları tarıma uygun hale getirdiler. Nehirlerin arasına üstün zekâları sayesinde sulama kanalları yaptılar. Birçok ürün yetiştirip, hayvanları evcilleştirdiler. Hiç taş olmadığı için çamuru pişirmeyi öğrendiler. Pişmiş çamurdan eşyalar yaptılar. Çamuru samanla karıştırıp kurutarak tuğla yaptılar ve bu tuğlalarla binalar inşa edip, köyler, köyleri de birleştirip şehirler oluşturdular.

Sümer Uygarlığı ilk okulu kurmuştur. Eğitime çok önem vermişlerdir.

Toprakları çok verimli olduğu için ihtiyaçlarından fazla ürün ürettiler. Bunu başka uygarlıklara satarak karşılığında farklı ürünler almaya başladılar. Böylece ticaret başlamış oldu. Ticaret geliştikçe her şeyi kayıt altına almayan isteyen Sümerler yazıyı buldular.

Yazının ilk kez Sümer’de bulunması onları çok önemli bir uygarlık yapıyor. Çünkü tarih yazının bulunmasıyla başlıyor. Yazının icadından sonraki döneme tarih öncesi dönem, yazının icadından sonraki döneme tarih çağı deniliyor. Sümerlerin yazdıkları yazıya çivi yazısı adı verilir. Kalem yerine çivi, kâğıt yerine de çamurdan pişirdikleri tabletleri kullanıyorlardı.

KAPAK KONUSU: NESLİ TÜKENEN CANLILAR

Anadolu, birçok bitki ve hayvan türünü içinde barındıran birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış bütün canlıların uyum içinde yaşadığı bir yerleşim yeridir. Ancak son zamanlarda insanlar Anadolu’nun sadece kendilerinin olduğunu düşünüyor, eşsiz ormanlardan ağaçlar kesiyor, hayvanları avlıyor ve onların neslinin tükenmesine sebep oluyor. Bizler de sizlere Anadolu’da yaşamış ancak nesli tükenme tehlikesi altındaki canlıları tanıtmak, onları sizlere anlatmak istedik. Çok geç olmadan buna bir dur dememiz gerekiyor…

CEYLAN Eskiden Güney Doğu Anadolu’nun ovalarında dolaşırdım. Ama artık beni oralarda görmen mümkün değil. Neslim tükenmeden önce beni Ceylanpınar Devlet Üreme Çiftliği’nde koruma altına aldılar. Beni görmek istersen ziyaretime gelebilirsin.

OKLU KİRPİ Gündüz uyuyup gece ortaya çıkan bir hayvanım. Akdeniz gibi sıcak bölgelerde yaşıyorum. Ama benim de neslim tükeniyor. Bu yüzden beni doğaseverler koruma altına aldı.

APOLLO KELEBEĞİ Yükseklerde uçmayı seven bir hayvanım. Toroslar’daki Tota Dağı’nın eteklerinde yaşamımı sürdürüyorum. Vücudum kürke benzeyen siyah tüylerle kaplıdır. Uçmaya başladıktan sonra neslimin devamı için çiçeklerin içine 100 adet yumurta bırakıyorum. Ayrıca kozamdan çıkmam tam bir yıl sürüyor.

SAZ KEDİSİ Benim yaşam alanlarım su kenarlarındaki sazlıklar ve çalılıklardır. Ama buralar kurutulup tarım alanına dönüştürüldüğü için yaşam alanlarım azalıyor. Ayrıca en büyük besin kaynağım olan kemirgenler öldürüldüğü için de aç kalıyorum. Bu da benim neslimi tükenme tehlikesi altına sokuyor.

KELAYNAK Önceden insanlar beni kutsal sayıp beni koruyorlardı ancak şimdi hiç saygı göstermiyorlar. Koskoca dünyada benden 500 tane kalmış. Avcıların bizi avlaması, yumurtalarımızın yok edilmesi, tarım ilaçları yüzünden besinlerimizin zehirli hala gelmesi benim de neslimi tehlike altına sokuyor.

SİZDEN BİR SÖZ BEKLİYORUZ… Nasıl ki elimiz kanadığında çok acıyorsa hayvanlarında tıpkı bizim gibi canı yanıyor. Doğayı her zaman seveceğinize, koruyacağınıza, temiz tutacağınıza, doğada yaşayan diğer canlıları rahatsız etmeyeceğinize, doğayla uyumlu ve onu seven bir hayat süreceğinize kısacası doğanın bir parçası olacağınıza söz vermenizi istiyoruz.

SON GÜNLERDE NELER OLDU?

Böcekler Örümcek Ağına Nasıl Yakalanıyor? İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden birkaç öğrenci böceklerin örümcek ağına nasıl yakalandığıyla ilgili bir araştırma yapmış. Araştırmayı yaptıklarında örümcek ağının yüzeyini kaplayan yapışkan maddenin elektriği iletebildiğini görmüşler. Elektrik yüklü nesneler yakınından geçtiğinde bu maddenin elektriklenmesini sağlıyor. Böylece örümcek ağı böceklerin dışında havada uçan toz parçacıkları ve çiçek tozlarını da kendine çekiyor. Bu olay elektriklenen bir tarağın saçımızı çekmesi gibi…

Kuşlar Neden V Şeklinde Uçuyor? Bazı kuşların göç ederken V şeklinde dizilerek uçtuğu biliniyor. Kuşların neden bu şekilde uçtuğunu merak edenlerden olan Londra Üniversitesi’nden bir grup araştırmacı bu konuda bir çalışma yapmış. Araştırmacılar kelaynaklara taktıkları vericiler sayesinde bu kuşları incelemiş. Bu veri toplayıcılar göç etmekte olan kuşların sürü içindeki konumlarını, hızlarını, yönlerini ve kanat çırpma sıklıklarını kaydetmiş. V şeklinde dizilerek uçan bir süredeki kuşlar birbirinin oluşturduğu hava akımlarından yararlanır. Her kuş bir önündeki kuşun kanatlarının ucunda oluşan ve yukarı doğru olan hava akımını yakalayarak uçar. Böylece daha az yorulur ve daha az enerji harcar. Ayrıca araştırmacılar kuşları uygun hava akımını yakalayabilmesi için sık, sık konumlarını değiştirdiğini gözlemlemiş.

Sormak istediğiniz bir soru varsa sihirli-civciv@hotmail.com Adresine sorularınızı gönderebilirsiniz. Biz dergimizde ve bloğumuzda bu soruların cevaplarını vereceğiz.

SOMA…

Yüzleri kanla kömürle kaplanır, Yine de ailesi için çalışır, Evini her zaman doyurur, Bizim maden işçileri.

Manisa’da yaşandı bu olay, Göçük altında kalanlar,

Sırayla çıkardılar, Bizim kurtarma ekibimiz.

Ne kan döküldü Manisa’da, Ailelerin ocağı söndü.

Saat üç sıralarında, Manisa hüzün altında.

Onlar çalıştılar her zaman, Hep bekledi aileleri, Karanlıkların ortasında, Kardeş oldu her madenci.

Onlar bize kan bıraktılar,

Şehit olup uçtular. Geriye kalanlar,

Ağlayıp bağırdılar. FATMA TORUK

BAŞIMIZ SAĞ OLSUN TÜRKİYE… Soma gerçekten yüreklerimizi ağlattı. Üzüldükçe ağladık, ümit ettik yaşayan daha fazla olur diye… Ama maalesef ölüler daha çok. 13 Mayıs’ta güne iyi uyandık ama iyi bitiremedik. O olayı duyunca yüreklerimiz parçalandı. Elimizden gelen tek şey ağlamaktı. Ağladık, 300 yetime… Bir avuç kömür için bir ömür verdiler... Bu günler yas günlerimiz. Bayraklarımız yarıya indi. Böyle dertler Türkiye’nin peşini bırakmıyor. Sadece elimizden ağlamak geliyor. Elimizden başka bir şey gelmediği için zaman, zaman da öfkeleniyoruz. İkiz doğan ve ölen İsmail ve Hasan kardeşler mi, daha 5 gün önce işe başlayan madencinin ölümü mü, yoksa 3 kişiyi kurtaran ama kendisi olan çavuş mu? Hangisi daha acıklı sizce? Çok canlar gitti çokkk… Ama ne yapılır ki Parasızlık çok zor. Sırf ayda 1000-1200 TL arası bir para almak için öleceklerini bile, bile yerin 7 kat altına bir avuç kömür için iniyorlar. Ama sonuç bazılarında kötü…

GEÇMİŞ OLSUN SOMA… BAŞIMIZ SAĞOLSUN TÜRKİYE…

HATİCE TURGUT

SOMA FACİASINI ASLA UNUTAMAYACAĞIZ… GEÇMİŞ OLSUN SOMA…

BAŞIMIZ SAĞOLSUN TÜRKİYE…

BUĞU’NUN MACERALARI BUĞU DONDURMA YİYOR…

Merhaba Sevgili Günlük; Bu gün tadı çok güzel olan ancak insanın içini donduran bir yiyecekle tanıştım. Adı “dondurma”ymış. Anneme dondurmanın nasıl yapıldığını sorunca bana; -Dondurma ile ünlü ilimiz Kahramanmaraş’ta dondurmalar saf inek sütü ve şekerden yapılıyor. Yani hem tatlı, hem yararlı bir yiyecek. Ancak çok yenildiği zaman dişlerin de çürüyebilir. Mesela haftada 2 defa dondurma yiyebilirsin benim buğulu gözlüm. Annem hep bana gözlüklü biri olduğum için buğulu gözlüm der. Çünkü gözlük takmazsam etrafı buğulu bir şekilde görüyorum. Dondurmanın birçok çeşidi de vardı. Kakaolu, çilekli, muzlu, vişneli, vanilyalı, damla sakızlı, fıstıklı birçok dondurma var. Ben ilk önce hangisine yiyeceğime karar veremedim. Kakaoyu da, çileği de, vişneyi de, damla sakızını da, fıstığı da, vanilyayı da çok seviyordum. Satıcı biraz sabırsızlanmıştı. Ben de kakaolu ve çilekli iki top dondurma istedim. Tadı çok güzeldi. Dondurmamı bitirdikten sonra annem bana boğazlarım şişmesin diye su içirdi. Dondurmayı çok sevdim günlük. Herkesin dondurmayı tatmasını istiyorum.

SİNAN DOĞUKAN YILMAZ