sİlvİkÜltÜr daİresİ baŞkanliĞi 2011 - 2012

SİLVİKÜLTÜR DAİRESİ BAŞKANLIĞI

2011 - 2012

2

Ormanların devamlılığının sağlanması ve kendisinden beklenen görevleri yerine getirmesi, silvikültürel müdahalelerle

gerçekleştirilir.

3

Silvikültür “yeni ormanların kurulması, bunların tabiaten

mevcut olanlarla birlikte bakımı, gençleştirilmesi ve varlıklarının en iyi şekilde devam ettirilmesi ile uğraşan bilim

dalıdır.

Silvikültürel uygulamalarla;

yeni ormanlar kurulur,

Mevcut ve sonradan oluşturulan ormanların sağlık ve kalitesinin artırılmasına

yönelik bakım çalışmaları yapılır,

Devamlılıklarını sağlamak için gençleştirme çalışmalarında bulunulur,

Bütün bu çalışmalar gerçekleştirilirken de toplumun ihtiyaç duyduğu ekonomik,

sosyal, kültürel ve ekolojik talepler karşılanır.

Ormanlarımızın potansiyel verim gücünden azami ölçüde yararlanmak,

toplum ihtiyaçlarına yönelik ormanlarımızı işletmek, devamlılıklarını sağlamak,

ancak silvikültürel uygulamalarla mümkündür.

Silvikültürel uygulamalar ise, biyolojik, ekolojik, sosyolojik ve ekonomik

esaslara dayanmaktadır.

Silvikültürün amacı; Ormandan en az masrafla en yüksek kalitede ve miktarda çok yönlü ürün almak, dış

etkilere dayanıklı, verimli ormanlar kurmaktır

6

Gençleştirme

Şube Müdürlüğü

Silvikültür Planları

Şube Müdürlüğü

Rehabilitasyon Şube Müdürlüğü

Uygulama İzleme ve Envanter Şube

Müdürlüğü

Silvikültürel Uygulamaların

Geliştirilmesi Şube

Müdürlüğü

Orman Bakımı Şube Müdürlüğü

SİLVİKÜLTÜR DAİRESİ BAŞKANLIĞI

Silvikültür Dairesi Başkanlığı

görevleri :

Özetle;

- 6831 sayılı Orman Kanunu

gereğince düzenlenmesi gereken

Orman Amenajman Planlarının

yapımlarında İşletme ve Silvikültür

amaçlarının belirlenmesi için

önerilerde bulunmak,

- Amenajman Planlarında

öngörülen gençleştirme ve bakım

faaliyetleri ile ilgili silvikültür

planlarını yapmak ve yaptırmak,

uygulamaların silvikültür tekniğine

uygun olarak yapılması ve yine bu

çalışmalarla ilgili araştırılması

gerekecek konuları ortaya koyup

araştırılmasını sağlamak, - Silvikültür uygulamaları ile ilgili

olarak ihtiyaç duyulacak tohum ve

fidan konusunda, ilgili kuruluşlarla

koordinasyon sağlamaktır.

İşletme şekilleri bakımından ormanlar; Koru ormanları (tohumdan yetişmiş orman)

Baltalık ormanları (kök veya kütük sürgününden oluşmuş orman)

Korulu baltalık ormanları (tohum ve sürgünden yetişmiş orman)

Koru ormanları ise ; Aynı yaşlı ormanlar (maktalı orman)

Değişik yaşlı ormanlar (seçme ve devamlı orman)

ORMANLARIN GENÇLEŞTİRİLMESİ:

Kesimlik çağa ulaşmış yaşlı ormanların, devamlılığının

sağlanması için yerlerine yeni gençliklerin getirilmesine gençleştirme denir.

Gençleştirme çalışmaları doğal (tabii) ve yapay (sun'i)

gençleştirme adı altında yapılmaktadır.

DOĞAL(TABİİ) GENÇLEŞTİRME YAPAY(SUN’İ) GENÇLEŞTİRME

DOĞAL (TABİİ) GENÇ-

LEŞTİRME ÇALIŞMALARI;

Tohumun doğal kaynaklardan,

doğal yollarla alana gelerek, doğal

etkenler sonucu çimlenmesi ile elde

edilen gençliğe doğal gençlik, bunu

gerçekleştirmek için yapılan çalışmalara

da “Doğal Gençleştirme” denir.

Verimli koru ormanlarında, gençleştirme çalışmalarıyla doğal yolla gençlik getirme olanağının bulunup bulunmadığı öncelikle saptanmalıdır.

• Gençleştirilecek meşcerenin topoğrafik yapısı ve toprak özellikleri

incelenmelidir.

• Çok dik, kayalık ve erozyona maruz olan, yeterli mutlak ve fizyolojik

derinliği bulunmayan, ana kayanın yatay olarak tabakalaştığı, toprak taşlılığı

ve iskelet miktarı fazla olan alanlar kesinlikle gençleştirmeye konu

edilmemelidir.

Doğal gençleştirme çalışmalarında başarılı olabilmek için aşağıdaki

kriterler dikkate alınmalıdır:

• Sosyal baskı oluşturabilecek yayla, köy ve benzeri yerleşim alanlarının bitişiğindeki ormanların gençleştirme alanı olarak seçiminde dikkatli olunmalıdır.

Gençleştirilecek meşcerede yeterli sayı ve dağılışta iyi nitelikli tohum ağacı bulunmalıdır.

• Mevcut ormanın çok kötü

genetik kusurlarının

bulunup bulunmadığı

değerlendirilmelidir.

• Altta gençliğin gelmesini

yada yaşamasını

engelleyici yoğunlukta diri

örtünün bulunup

bulunmadığı

değerlendirilmelidir.

• Gerek diri örtü gerekse

yabanlaşma nedeniyle

oldukça pahalı bir şekilde

toprak işlemesinin gerekip

gerekmediği incelenmelidir.

• İdare süresini doldurmuş “Kesime Olgunluk Çağı ”na gelmiş

yaşlı meşçereler doğal gençleştirmeye konu edilmelidir.

Bu özellikleri taşımayan genç meşcereler ise bakıma konu

edilmelidir.

Yanan ve yenilenmesi zorunlu hale gelen çam ormanlarında, doğal gençleştirme koşullarının bulunup bulunmadığı öncelikle incelenmelidir.

• Büyük Alan Siper veya Zon Siper

• Grup Siper

• Etek Şeridi ve Şerit Siper

• Etek Şeridi ve Şerit Tıraşlama

• Büyük Saha Tıraşlama ( Kızılçam’da ) metotları kullanılmaktadır.

Çoğunlukla “Büyük Alan Siper İşletmesi” ile gençleştirme

yapılmaktadır.

Bu işletme şeklinde dört safha vardır.

Hazırlama kesimi safhası

Tohumlama kesimi safhası

Işık kesimi safhası

Boşaltma kesimi safhası

Hazırlama ve Tohumlama Kesimleri

Gençleştirilecek meşcerelerin kapalılıklarından dolayı bol tohum tutmamaları

halinde, hazırlama kesimlerine ihtiyaç duyulur. Bu tip gençleştirme alanları genellikle

geçmişte silvikültürel bakımların yapılmadığı alanlardır. Hazırlama kesimlerinden amaç,

meşçere kapalılığını gevşeterek ağaçların bol ışığa kavuşmalarını ve bu suretle tepelerini

geliştirip tohum tutmalarını sağlamak, toprak üzerinde oluşmuş ham humus tabakasının

ayrışmasını hızlandırarak, meşcere toprağını tava getirmektir.

Tohumlama kesimi bol tohum yılında yapılan tek kesimden ibaret olup, Ağaçların

tohum dökmesinden önce (Kızılçam hariç) yapılmalıdır. Tohum ağaçlarının en iyi

fertlerden oluşmasına ve eşit aralıkta dağılışta olmasına özen gösterilmelidir.

Tohumlama Kesimi

• Ağaç türlerinin biyolojik isteklerine uygun olarak, tohumlama kesimi ile oluşturulacak kapalılık oranları yöresel özelliklere göre farklılıklar gösterse de genelde;

• Karaçam (0,50 – 0,60)

• Sedir (0,50 – 0,60)

• Ladin (0,50 – 0,60)

• Sarıçam (0,60 – 0,70)

• Kayın (0,60 – 0,70)

• Meşe (0,60 – 0,70)

Bakı ve bonitet.

Tohum olgunlaşma süresi, tohum döküm zamanı ve bol tohum yılı

Ağaç Türü

Tohum

Olgunlaşma

Süresi

Tohum Döküm Zamanı Bol Tohum

Yılı Tekrarı

Meşe 6 Ay Sonbahar (Ekim) 3-5 Yıl

Kayın 6 Ay Sonbahar (Ekim ortası-Kasım sonu) 3-5 Yıl

Göknar 6 Ay Sonbahar (Kasım-Mart) 2-3 Yıl

Ladin 6 Ay Sonbahar(Kasım-Mart) 2-4 Yıl

Sedir 26 Ay Kasım-Aralık 2-5 Yıl

Sarıçam 17 Ay İlkbahar (Şubat- Haziran) 2-3 Yıl

Karaçam 18 Ay İlkbahar(Şubat-Nisan) 2-3 Yıl

Kızılçam 22 Ay Nisan-Kasım 1-2 Yıl

Doğal Gençleştirme Alanının Hazırlanması: Doğal gençleştirmede ağaçlardan dökülen veya uçarak yakın çevredeki

ormanlardan gelen tohumların toprağa (çimlenme yatağına) ulaşarak çimlenebilmesi ve

köklenerek bir gençlik oluşturabilmesi için, diri ve ölü örtü engeli olmaması gerekir. Bu

nedenle başarılı bir gençleştirme için çimlenme ve kök gelişimini engelleyecek ölü ve

diri örtünün öncelikle gençleştirme alanlarından uzaklaştırılması gerekir.

Gençleştirme alanlarında ihtiyaç var ise toprak hazırlığı çalışmaları tohum

dökümünden önce bitirilecektir.

SİLVİKÜLTÜR

IŞIK %65-70

enstantane

Çimlenme şartları

TOHUM

ÇİMLENME

YATAĞI

RUTUBET

%70

SICAKLIK

25 C

Işık ve Boşaltma Kesimleri

•Elde edilen gençliğinin ışık ihtiyacını sağlamak ve gelişmesini temin etme etmek

için ışık kesimleri yapılır. Artım gücü yüksek olan ağaçlar bırakılır.

•Sonraki ışık kesimi / kesimleri gençliğin ışık ihtiyacına göre yapılır

•Boşaltma kesimi ise elde edilen gençliğin biyolojik bağımsızlığını

kazanmasından sonra yaşlı meşcerenin bir defada kesilmesidir.

Ağaçlar kesilir ve ağaç üzerinde bulunan yeni oluşmuş iri leblebi büyüklüğündeki

kozalaklar ile birinci yaşını tamamlamış, yeşil renkte normal büyüklüğüne ulaşmış,

sayımın yapıldığı yılın Ekim ayından itibaren tohumları olgunlaşacak kozalaklar ve

parlak kahverengi renkte tohumlarını dökmüş kozalaklar ayrı ayrı sayılır. Üç farklı

yılda oluşmuş kozalak sayıları arasında mukayese yapılarak bol tohum yılı tespit

edilir.

KOZALAK SAYIMI

Ağaçlarda bol tohum yılı tespitleri gözlemlere ve tespitlere dayalı olarak yapılır.

Çalışma yapılmadan önce bol tohum yılı olup olmadığı bir tutanakla tespit

edilecektir.Bu tutanaklar aşağıda gösterilmektedir.

S S

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Çimlenme

2. YIL 3.YIL

Sahadan çıkma

(Tabii Gençl.Haz)

Kozalak Oluşumu ve Olgunlaşması

1. YIL

Tohum

Dökümü

Tohum Olgunlaşması

Mart-Nisan –Mayıs ta erkek ve dişi

çiçekler oluşur.Tozlaşma olur

Konoletler fındık büyüklüğünde, kahve rengi

ve yanlara eğilmiş durumda

I. YIL

Nisan sonu Mayıs başı döllenme olur,

konoletler karpel uçlarından başlayarak

yeşillenir ve büyümeye başlar.

Kasım – Aralık döneminde kozalak rengi

kahverengileşir ve tohumlar olgunlaşır.

Kasım ortasından itibaren kozalak

hasadına başlanabilir.

Kesim artıklarının temizlenmesi dahil

bütün işlemler en geç Aralık ayında kar

yağmadan önce bitirilmeli ve sahadan

tamamen çıkılmalıdır.

Çimlenmeler Martta

başlar ve Hazirana kadar

devam edebilir.

KARAÇAM

S S S

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 2 3 4 5 7 8 9 10 11 12

3.YIL 1.YIL

Kozalak Oluşumu ve Olgunlaşması Çimlenme

S

2.YIL


4. YIL

(Tabii Gençl.Haz)

1 62

Tohum Dökümü

Sahadan çıkma

Mart-Nisan –Mayıs ta

erkek ve dişi çiçekler

oluşur.Tozlaşma olur Konoletler fındık büyüklüğünde,

kahve rengi ve yanlara eğilmiş

durumda

I. YIL


konoletler karpel uçlarından

başlayarak önce yeşillenir, sonra

kızarır ve tekrar yeşillenir.

Yeşil kozalaklar Haziran sonu –

Temmuz döneminde normal

büyüklüğüne erişir.



Kasım ortasından itibaren kozalak

hasadına başlanabilir.

II. YIL Kozalaklar kahverengidir. 26

Aylık kozalakların bazılarının

karpelleri açılır ve tohum

dökümü başlar.

Maksimum

tohum dökümü

başlar Maksimum tohum

dökümü ekim

sonunda genellikle

tamamlanır

Tohum dökümü aralık

ayında da devam eder

*Kızılçamın tabii gençleştirmesinde tohum takviyesi gereklidir.

*Toprak ve çimlenme şartlarının iyi olduğu yörelerde 5-8 Kğ.

*Tohumun hem gelmesinin hemde yerleşebilmesinin zor olduğu

yörelerde 8-10-15 kğ. olabilir

Çimlenme başlamadan 2-3 hafta önce gençleştirme

alanında bütün işlemler bitirilmeli ve sahadan

çıkılmalıdır.

Kızılçam tohumu için optimal çimlenme sıcaklığı 25°C olup

30-35°C sıcaklıklarda çimlenme seyri yüksektir. 15°C’ nin

altında ise azalır.

Çimlenme sırasında %70 nem olmalıdır.

* Alçak rakımlarda çimlenme kasım başında da görülebilir.

SİLVİKÜLTÜR

KIZILÇAM

31

S S

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12


(Tabii Gençl.Haz)

Kozalak Oluşumu ve Olgunlaşması

1. YIL

Çimlenme

2. YIL 3.YIL

Sahadan çıkma

Tohum

Dökümü

Konoletler fındık büyüklüğünde, kahve rengi

ve yanlara eğilmiş durumda

I. YIL


konoletler karpel uçlarından başlayarak

yeşillenir ve büyümeye başlar.



Ekim ayından itibaren kozalak hasadı

yapılabilir. En iyi hasad dönemi Kasım

ayında kar yağmadan önceki dönemdir.

Kesim artıklarının temizlenmesi dahil bütün

işlemler en geç aralık ayında kar yağmadan önce

bitirilmeli ve sahadan tamamen çıkılmalıdır.

Çimlenmeler Martta başlar ve

hazirana kadar devam edebilir.

Nisan –Mayıs ta erkek ve dişi

çiçekler oluşur. Tozlaşma olur

Temmuz-Ağustosta normal kozalak

boyuna erişir.

II. YIL

Kozalaklar olgunlaşır ve tohum dükümü

başlar.

SARIÇAM

S

1 2 4 5 6 7 8 9 11 12 1 2 3 4 5 7 8 9 10 11

Tohum

Dökümü

2. YIL1. YIL

3


610

Tohumun Oluşumu ve Olgunlaşması

Sahadan Çıkma

(Tabii Gençl.Haz)

Çimlenme

GENÇLEŞTİRME TAKVİMİ

Nisan – Mayıs

Yapraklanmayla beraber Nisanın ikinci yarısında erkek

ve dişi çiçekler oluşur. Tozlaşma ve döllenme olur.Mayıs

sonunda kupula normal büyüklüğünü alır.

Kayın fıstığına dönüşecek tomurcuklar şişkin ve

kısadır. Kalın ve şişkin tomurcuk adedi % 80 civarında ise

muhtemelen bol tohum yılı yaşanacaktır.

Ağustos başında Kupula kızararak ağırlaşır

Endosperm meyve kabuğunu doldurur. Meyveli

dallar aşağıya doğru sarkar.

Ekim ortalarında tohumlar

olgunlaşır ve dökülmeye başlar.

Tohum dökümü Kasım ayında oluşan

kuvvetli bir kırağının ardından son

bulur. Sonbahar donlarının ardından

(Ekim- Kasım) tohum hasadı

yapılabilir

Tohumlama kesimi, tohum dökümü

öncesinde veya sırasında yapılmalıdır.

Tohumlama kesimine karar

verilirken, meşceredeki ağaçların %60’

dan fazlasının yeterli miktar ve kalitede

tohum tutmuş olması gerekir.

Kesim artıklarının temizlenmesi dahil bütün işlemler en geç aralık ayında kar

yağmadan önce bitirilmeli ve sahadan tamamen çıkılmalıdır. Çünkü iyi havalarda

15 ocaktan sonra çimlenmeler görülebilmektedir.

Gençleştirmenin başarısı için m² ye dökülen tohum adedi en az 40 olmalıdır.

Tohumlama kesiminin ardından, saha gezilerek fıstıklar sahaya homojen bir

şekilde dağıtılır ve üzerleri toprakla kapatılır.

Çimlenmeler nisanda başlar ve

hazirana kadar devam edebilir.

10

KAYIN

10 adım

25

25

25 adım

40 40 adım

YOL YOL

Gençleştirme Çalışmalarının Başarısının Tespiti

Doğal Gençleştirme Alanlarında ; İlk fidan sayımları, çimlenmelerin alındığı

ilkbaharda yapılacak, bu sayım sonbaharda tekrarlanacak olup, takip eden yıllarda

başarının sağlanmasına kadar geçen süre (belirlenmiş takip süreleri) içinde sadece

sonbahar fidan sayımları yapılacaktır. Sayımlar yeni çimlenmelerin alınacağı

bölmeler ile, geçen yıllarda çalışma yapılmış ve takip süreleri içinde bulunan

bölmelerde yapılacaktır. SANDIKLI O RMAN İŞLETME ŞEFLİĞİ

BÖLME NO : 367 PLANA GÖRE MEŞÇERE TİPİ : Çkcd1 FİDAN SAYIM NOKTASI TOPLAM ADEDİ : 144

UYGULAMA ALANI : 6.0 Ha AKTÜEL MEŞÇERE TİPİ : Çka FİDAN BULUNAN NOKTA ADEDİ : 122

BAKISI : Güney - Doğu SAYIMIN YAPILDIĞI TARİH : 16/07/1997 FİDAN BULUNMAYAN NOKTA SAYISI : 22

RAKIMI : 1600 m SAYILAN FİDANLARIN ÇİMLENME YILI : 1996 BAŞARI YÜZDESİ : % 85

AĞAÇ TÜRÜ : Karaçam FİDAN SAYIM ÇİZELGESİ

Fidan Sayım MEŞÇERENİN ALT KENARI BO YUNCA ALINAN DENEME ALANLARI BAŞLANGIÇ NUMARALARI

Nokta No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

1 4 4

2 4 4 4 4

3 4 4 4 4

4 4 4 4 4 0 3

5 1 2 3 2 0 1

6 1 4 2 3 0 0 0 1

7 2 1 0 1 2 4 1 2

8 2 2 2 2 4 4 1 0

9 3 2 0 1 2 0

10 3 2 0 0 2 2

11 1 2 2 2

12 1 2

13 2 1

14 4 3 1 0 0 2 2 3 2 2 1 1

15 4 2 0 0 4 2 2 1 3 1 3 3

16 4 1 0 _ _ 3 1 0 2 3

17 2 2 4 1 0 0 1 2 3 2

18 3 4 1 0 2 1 2 2

19 4 3 2 4 1 3 1 2

20 3 3 0 1 1 2

21 3 1 0 2 2 2

22 1 1 2 1

23 2 4 2 3

24 1 2

Kızılçam; Başarılı sayılmasının alt sınırı %60 (Bir vejetasyon dönemini

tamamlamış, homojen dağılışta ve sağlıklı gençliğin bulunması şartıyla)

olmalıdır.

Karaçam, Sarıçam, Sedir ve Meşe; Başarılı sayılmasının alt sınırı %70 (4

vejetasyon dönemini tamamlamış, homojen dağılışta her sayım noktasında

(2m2de) birden fazla ve sağlıklı gençliğin bulunması şartıyla) olmalıdır.

Kayın, Ladin ; Başarılı sayılmasının alt sınırı %80 (iyi bonitetde 6 vejetasyon

dönemini geçirmiş, homojen dağılışta ve her sayım noktasında (m2 de ) birden

fazla sağlıklı gençliğin bulunması şartıyla) olmalıdır.

Özellikle kayın ve ladin için fidan sayımlarında 2 m2 alan içinde kalan fidan

sayısı çok daha önemli olup, 2 adet fidan dahi tatminkar görülmemelidir.

Başarı oranları bakımında bir bölmede farklı gençlik dağılım alanları varsa

(örneğin bölmenin bir kısmı % 70 başarılı, diğer kısmı % 40 başarılı) bu yerler

ayrı ayrı değerlendirilecek ve başarı durumlarına göre belirtilen

değerlendirmelere tabii tutulacaktır.

YAPAY (SUNİ) GENÇLEŞTİRME ÇALIŞ-MALARI; Ormanlarımızın gençleştirilmesinde öncelikle doğal gençleştirme yöntemlerinin

uygulanması, doğal gençleştirme koşullarının bulunmaması halinde yapay gençleştirme

yöntemlerinin uygulanması esastır.

Tohum ağacı yetersiz, kalitesiz ve sağlıksız fertlerden oluşan, kapalılığı kırılmış ve altı

yabanlaşmış ormanlar suni yolla gençleştirilmektedir.

Yapay Gençleştirme; Ormanlarımızın gençleştirilmesinde, öncelikle doğal gençleştirme metotları uygulanmalıdır.

Ancak gençleştirmeye konu edilen alanlarda doğal gençleştirme şartları oluşmamışsa, yapay gençleştirme yöntemine karar verilir.

Yapay gençleştirme çalışmaları 2 bölümden oluşmaktadır.

I- Arazi hazırlığı

II- Dikim

ARAZİ HAZIRLIĞI :

Yapay gençleştirme alanlarının dikime hazır hale getirilmesine arazi hazırlığı

denilmektedir. Arazi hazırlığı çalışmaları şu bölümlerden oluşmaktadır.

•Ölçü ve aplikasyon

•Örtü temizliği

-Ölü örtü temizliği

-Diri örtü (Makineli ve İşçi ile)

•Toprak işleme

-Makineli toprak işleme

-İşçi ile toprak işleme (Devamlı teras, kesik teras ve ocak şeklinde)

Makineli Diri Örtü Temizliği; ;

Paletli traktör veya MB Mercedes traktörlere bağlı tarak ve çalı doğrayıcı gibi ekipmanlar kullanılmak suretiyle mevcut diri örtü, kök ve gövdeleri ile birlikte, alt yamaçtan başlanarak meyil istikametinde temizlenir, tesviye eğrilerine paralel olarak yığılır.

Kayın Ormanlarında Orman gülü temizliğinde Ekskavatör kullanımı

ADAPAZARI-Kayın

Şerit mesafeleri; %0-20 meyilde; 36-42 metre, %21-40 meyilde; 36 metre, %41-60 meyilde; 24-30 metre mesafelerde en fazla 3 metre genişlikte şeritler halinde

yığılır.

İşçi İle Diri Örtü Temizliği:

Makineli çalışmanın mümkün olmadığı yerlerde motorlu testere, tahra, balta vs. gibi aletlerle diri örtü vegetasyon mevsimi içinde en fazla 10 cm. yükseklikten kesilerek şeritler halinde belirli aralıklarla yığılır veya belirli yerlerde toplanarak kontrollü yakılır.

Toprak İşlemenin Faydaları; -Fidanlara dikim ortamı hazırlamak, -Fidan köklerinin gelişmesini sağlamak, -Toprağın su tutma kapasitesini arttırmak, -Topraktaki su ve besin maddelerinin kökler tarafından kolayca alınmasını, -Toprağın iyi havalanmasını ve düzenli bir gaz değişimini sağlamaktır.

Toprak İşleme Zamanı;

Uygun zamanda yapılmayan bir toprak işlemesi hem ekonomik olmaz, hem de beklenen faydayı sağlamaz.

Toprak tav durumunda işlenmeli, toprağın çok kuru olduğu yaz devresi ile çamur ve donlu olduğu kış devresinde işlenmesi uygun değildir.

İşçi Gücü İle Toprak İşleme; Makinalı toprak işlemenin mümkün olmadığı sahalarda işçi gücü ile teraslar halinde veya ocaklarda yapılan toprak işleme şeklidir. Mevcut diri örtünün yoğunluğu, arazi meyli, yağış miktarı, toprak yapısı, yapılacak terasların genişliğini, derinliğini ve mesafesini tayin eder. Arazi meyli arttıkça yapılacak terasın meylide o nispette artar.

Devamlı Teras Halinde Toprak İşleme; Teraslar halinde toprak işlemede, önce teras mihverlerinin araziye aplike edilmesi gerekir.

Teraslar tesviye eğrilerine paralel yapılacağından bu iş çok önemlidir. Bunun için klizimetre veya tesviye pergeli kullanılır.

İşçi, yüzünü teras sırası istikametine dönerek 40-60 cm. genişliğinde 20-30 cm. derinliğinde toprağı bir kazma boyu işleyerek (yan kazı) ilerler. Bu işlem sırasında işlenen toprak yerinde kalır.

Daha sonra yüzünü yamaç yönüne dönerek ,kazmış olduğu toprağın üzerine yamaçtan 10-15 cm. kazarak işlenmiş toprağın üzerine çeker ve yamaç eğiminin aksi yönünde eğim vererek işlemi tamamlar.

DİKİM :

Dikim çalışmaları, arazi hazırlığı yapılan alanlarda, yörenin iklimine ve yüksekliğine bağlı

olarak, ağaçlara su yürümesi işinin sona erdiği sonbahar, kış aylarında başlayıp, tekrar ağaçlara

ilkbahar aylarında su yürüme işinin başlamasına kadar sürede tamamlanmış olmalıdır.

Dikimde Dikkat Edilecek Hususlar :

- Toprak mutlaka tavda olmalı, rutubet en az 30 cm. derinliğe kadar işlemiş olmalıdır.

- Rüzgarlı ve donlu günlerde dikim yapılmamalıdır.

- Fidanlar kök boğazına kadar toprağa gömülmelidir. Çok kısa bir süre bile açıkta, güneşte ve

rüzgarda kalan fidanların tutma yüzdelerinin çok düşük olacağı unutulmamalıdır. Ayrıca ibreli

fidanlarda nakil sırasında tepe tomurcuğu kırılmışsa bu fidanlar asla dikilmemelidir.

- Dikimde kullanılan çukur açma kazması, dikim çapası gibi aletler işe uygun ve bakımlı

olmalıdır.

- Toprak işlemesi yapıldıktan sonra, toprağın oturması için üzerinden bir mevsim (kış ) veya

2 - 3 defa yeterli yağmurlar yağıp, toprağın oturduğu kontrol edildikten sonra fidan dikilmelidir.

- Dikimi takiben işçi fidan köküne zarar vermeden ayakla fidanın çevresini bastırarak

toprağı sıkıştıracaktır.

- Fidanlar balyalar halinde gelmişse, balyalar serin ve kuytu yerlerde, birbirine değmeyecek

şekilde kapalı ve havadar bir yerde saklanacak, gün aşırı alt üst edilecek ve balyalar

ıslatılacaktır. Daha uzun süreli saklamak için soğuk hava depolarına konulacaktır

EKİM :

Yeterli tohum taşımayan yangın gören meşçerelerde ve yabanlaşmanın

olmadığı bozuk orman alanlarında Kızılçam, Karaçam, Sedir, Meşe vb.

ağaç türlerinde uygun orijinli yeterli tohum ekimi yapılarak yapay olarak

gençleştirme yapılabilir.

YAPAY GENÇLEŞ-

TİRME ALANLARIN-DA

BAŞARININ TES-PİTİ:

Fidan sayımları yeni

fidan dikilmiş bölmeler ile,

istenilen seviyede başarı

elde edilmemiş ve takip

edilen bölmelerde

yapılacaktır. Yapay

gençleştirme alanlarında,

ilk fidan dikimini takip

eden ilkbahar mevsiminde

fidan sayımı yapıl-mayacak,

takip eden sonbahar

mevsiminden itibaren

sayımlara başlanacak ve

daha sonraki sonbaharda

sayımlar tekrarlanarak bu

durum fidan sayım

tutanaklarında

belirtilecektir.

56

SİLVİKÜLTÜR DAİRESİ

BAŞKANLIĞI

SİLVİKÜLTÜR PLANLARININ

DÜZENLENMESİ VE İZLENMESİ

ESASLARI

ANKARA

2011

57

Planlama en geniş tanımı ile ’’Bir gayeyi gerçekleştirmek için,

en iyi hareket tarzını seçme ve geliştirme çalışmasıdır’’ diyebiliriz

58

Orman amenajman planlarının gençleştirmeye ayırdığı

alanlarda, gençleştirme çalışmaları detay silvikültür

planlarına göre yürütülmektedir

59

Özel ormanlara ait Amenajman planı ile belirlenmiş gençleştirme alanları için de Silvikültür Planları

düzenlenecektir.

60

Silvikültür planlarında;

Silvikültürel planlamanın esasını, yaş sınıfları

metodunun gereği olan maktalı ormanların gençleştirme

sahaları teşkil eder ve işletme sınıfları ayrı bölümler halinde

düzenlenir

61

Amenajman planlarında bakım ile seçme etaları yer ve zaman belirtilmek suretiyle verildiğinden ayrıca bir zaman

planlaması gerektirmez

62

Devamlı orman anlayışına göre düzenlenmiş planlarda, silvikültürel planlama çalışması yapılmayacaktır

63

Silvikültür planları; gençleştirmenin doğal yoldan yapılmasının öngörülmesi halinde , genel gençleştirme süresi esas alınarak

düzenlenir. Bu durumda ışık ve boşaltma kesimleri amenajman planı süresini aşabilir,

64

Gençleştirme çalışmalarının yapay yolla öngörülmesi halinde, amenajman planı süresi içerisinde gerçekleşecek şekilde

düzenlenmelidir

65

Silvikültür planlarının düzenlenmesi, silvikültür tekniği, ağaç türleri ve yetişme koşulları, yöresel şartları iyi bilmeyi ve çok yönlü

düşünmeyi gerektiren bir konudur

66

Silvikültür planları,orman içi çalışmalara müdahelenin

şiddetini, şeklini, yer ve zamanını düzenleyen planlardır

67

Silvikültür planları, amenajman planlarıyla eş zamanlı olarak düzenlenecek ve amenajman planı içerisinde yer alması sağlanacaktır

Düzenlenen silvikültür planlarının bir takımı,bölge müdürünün onayından sonra Merkez’e gönderilecektir

68

Amenajman planı yenileme çalışmalarından önce, silvikültür planlarına konu olacak gençleştirme alanları;

69

Silvikültür Şube Müdürü, İşletme Müdürü veya Yardımcısı ve ilgili İşletme Şefi tarafından arazide yapılacak incelemeler sonuncunda,

sağlıklı olarak tespit edilecek ve amenajman planı yapımcısıyla mutabakat sağlanacaktır.

70

Arazi etüt çalışmaları Silvikültür planları ile, amenajman planında

gençleştirme periyoduna alınmış meşcerelerin aktüel kuruluşları,ekolojik şartları arazide etüt

edilerek; *Doğal gençleştirme alanlarında tohum ve siper

ağaçlarının yoğunluğu,

*Kozalak ve tohum tutma durumları, bol tohum tutma zamanlarının hangi yıllara rastlayacağı,

*Bol tohum yıllarında bir hektar alana ne miktar

tohum döküleceği,

*Kesimlerin tahminen hangi yıllarda uygulanacağı,

71

*Doğal gençleştirme için toprak hazırlama ve işlemenin zamanı, şekli ve niteliği,

*Işık kesimlerinin aralıkları ve yılları,

*Boşaltma kesiminin hangi yıllarda yapılacağı,

*Yapay yolla gençleştirilmesine karar verilen

alanların yerleri ve genişlikleri,

*Ölü ve diri örtü temizliği, toprak işlemenin zamanı, şekli ve miktarı ile, dikim veya ekim zamanı, bu

amaçla uygun orijinli tohum ve fidan temininin nasıl yapılacağı belirtilir.

72

Silvikültür planının ne şekilde düzenleneceğine dair izahname ve dispozisyon ile ,ekleri (ek 22, ek 23, ek 24, ek 25) yönerge ekinde olup,

silvikültür planı; bu

açıklama ve sıralamaya göre sağlıklı bir şekilde düzenlenecektir.

73

TOPRAK PROFİLİ :Tekniğine uygun bir toprak profili nasıl açılmalıdır;

-Toprak profilinin eni 75-100 cm.,boyu 100-150 cm.,derinlik ise ana kayaya ulaşıncaya kadar,ana kayanın daha derin olması halinde 120 cm. Kazılması yeterlidir.

120

cm

74

A R A Z İ İ N C E L E M E T A B L O S U

İşletme Sınıfı

Meşçerenin Toprak Özellikleri Ölü Örtü Kalınlığı Humus Formu Bölme

No

Tipi

Alanı Bakısı

Yüksekliği Eğimi Toprak Türü

İskelet Muhtevası (Taşlılık Durumu)

Derinliği

Plana Göre

Aktüel Mutlak Fizyolojik

Ha. m % % cm cm cm

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

BÖLME TOPLAMI

İŞLETME SINIFI TOPLAMI

BÖLME TOPLAMI

İŞLETME SINIFI TOPLAMI

GENEL TOPLAMI

A R A Z İ İ N C E L E M E T A B L O S U

Diri Örtü (Tanımı ve Alanı)

Ağaç Türü (Karışım Şekli)

Aktüel Kapalılık

Tohum Ağacı

Durumu Gençlik

Genç Meşçere

Yol Durumu

Planlama Dışı Gençleştirme Metodu

Teknik Sosyal Doğal Yapay

Dikim Ekim

Ha. Ha. Ha. Km. Ha. Ha. Ha. Ha. Ha.

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Ek: 22

3. Sütuna Plana göre bölmenin

meşçere tipi yazılacaktır.

(Amenajman Planının 28 no’ lu

tablosundaki meşçere tipleri aynen

alınacaktır).

4. Sütuna, Aktüel meşçere tipi

yazılacaktır

5. Sütuna, meşçere Alanı yazılacak

6. Sütuna Meşçere Bakısı yazılacak

tır.Kuzey yarım kürede gölgeli

bakılar(Kuzey,Doğu,KD,KB)Güneşli

bakılar (Güney,Batı,GD,GB)

7. Sütuna, meşçere rakımı

(denizden yüksekliği ) 8. Sütuna, meşçere meyili ( eğimi )

%olarak yazılacaktır.(%0-20 hafif

eğimli,%20-40eğimli,%40-

60dik,%60 dan fazla ise sarp olarak

belirtilecektir.)

9. Sütuna,Toprağın türü (tekstürü);

toprağın tane boyutu,kum-toz-kil

bakımından bileşenlerini ifade

eder.Kil oranı %18’den az,kum

%65’den fazla, ise balçıklı

kum(hafif),Kil%35’den

az,Kum%65’den az ise kumlu

balcık (orta),Kil oranı%35’den fazla

ise killi balçık yani ( ağır) bünyeli

toprakları ifade eder.

10. Sütuna, toprağın iskelet

muhtevası(taşlılık derecesi

);.Çapları 2mm. den büyük olan

çakıl, taş ve molozun 10 cm2.

toprak içerisindeki oranıdır.

%25’den az ise az taşlı,%25-50

orta derecede taşlı,%50-80 çok

taşlı,%80-100 ise,pek çok taşlı

(iskelet toprağı ) şeklinde ifade

edilir.

11. Sütuna, toprağın mutlak

derinliği; sert ana kaya üzerinde

bulunan ince taneli, gevşek

metaryalin kalınlığıdır. 15cm. den

az ise pek sığ, 15-30cm. sığ, 30-

60cm. orta derin, 60-120cm. derin, i

120cm. den fazla ise pek derin

olarak yazılacaktır.

12. Sütuna, toprağın fizyolojik

derinliği; toprak profilinde tespit

edilecek olan, köklerin

ulaşabildiği ( nüfuz edebildiği )

azami derinlik ( cm cinsinden )

yazılacaktır.

13. Sütuna, ölü örtü durumu;

dağılışı, yaprak, çürüntü ve

humus tabakalarının yaklaşık

olarak kalınlıkları ile humus

formları (mul tipi humus,

çürüntü tipi humus, ham

humus) şeklinde ifade

edilecektir.

14. Sütuna, diri örtünün tür ya da türleri

toprağı örtme dereceleri, dağılışları,

yaklaşık olarak alanları, gençleştirme

çalışmalarına etkisi ve gençleştirme

şartlarının yaratılması için diri örtüye

yapılması gereken müdahale şekli

yazılacaktır.

15. Sütuna, karışıklığa giren ağaç

türleri, karışımın şekli ( münferit,

küme, grup, sıra, şerit) ve oranı ( %

olarak ) yazılacaktır.

16. Sütuna, meşçere aktüel kapalılığı % olarak ( % 10

farkla ) yazılacaktır ( örneğin; % 50-60gibi) Tepelerin

izdüşümlerinin kapladığı alan birim alanın yarısı ise

kapalılık 0,5 yani % 50 olarak kabul edilir ( % 10

boşluklu kapalı, % 10-40 gevşek kapalı, % 40-70 orta

kapalı,%70-100 tam kapalı, % 100 sıkışık-grift

kapalı).

17. Sütuna, meşçerede yeterli

miktar ve dağılışta tohum ağacı

bulunup – bulunmadığı (gövde

formu, tepe genişliği, tohum verme

çağı göz önünde bulundurularak)

belirtilecektir.

18. Sütuna doğal veya teknik

müdahaleler sonucu tabii ve

suni yolla gelmiş gençlik

çağındaki sahalar.

19. Sütuna ise; Tabiaten gelmiş ve

kabul edilebilir nitelikte genç

meşçereler yazılacak ve bu sahalar

haritalarda ayrı ayrı gösterilecektir.

20 . Sütuna, sahaların yol durumu

(yeterli – yetersiz ) ,yetersiz ise

miktarı yazılacaktır.

21. Sütuna Teknik (toprak şartları,

meyil vs.) nedenlerle planlama dışı

bırakılan alanlar yazılacaktır.

22. Sütuna, sosyal nedenle

planlama dışı bırakılan alanlar

yazılacaktır.

23. 24. 25. Sütunlara, diğer

sütunların doldurulmasından sonra,

İzahnamedeki hususlar da göz

önünde bulundurularak, varılacak

kanaate göre gençleştirme metodu

tespit edilerek, gençleştirilecek

sahaların miktarı “ha.” olarak

yazılacaktır.

75

Ek: 23 G E N Ç L E Ş T İ R M E A L A N L A R I G R U P L A R T A B L O S U

İŞLETME SINIFI

Sıra No

GRUPLAR Bölme

No

MEŞÇERE TİPİ

Sahası

E T A

Plana Göre Aktüel

Plan Verisi

Alınan Kalan

Ha. M3 M3 M3

1

Grup Toplamı

2

Grup Toplamı

İşletme Sınıfı Toplamı

1

Grup Toplamı

2

Grup Toplamı

İşletme Sınıfı Toplamı

GENEL TOPLAM

Arazi inceleme cetvelleri sahada

yapılacak etütler sonucuna göre

düzenlendikten sonra,bu bilgiler

ışığında gençleştirme alanının

aktüel durumu itibariyle benzer

özellikler gösteren,benzer

uygulama teknikleri gerektiren

alanlar gruplandırılır.

76

GENÇLEŞTİRİLECEK SAHALARA AİT ZAMAN-MEKAN DÜZENİ TABLOSU

. . . . . . . İşletme Sınıfı

Müdahale Yılı

Bol Tohum

Bölme No

Meşçere Tipi Gençleştirme Şekli

Plana Göre

Aktüel

Doğal Yapay

Var (X)

Ağaç Türü

Alan Eta Ekim

m³ Ha.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Toplam

Genel Toplam

GENÇLEŞTİRİLECEK SAHALARA AİT ZAMAN-MEKAN DÜZENİ TABLOSU

Geniçleştirme Şekli

Toplam

Eta

Değer Artışına Bırakılan

Kesim Şekli Kesim

Şekli Açıklama

Yapay

Dikim Siper Eta

İnsan Gücü Makineli İnsan Gücü Makineli

Ha. Ha. Ha. Ha. m³ m³ m³

10 11 12 13 14 15 16 17 18

Ek: 24

1. Sütuna tohumlama

kesiminin yapılacağı yıl

yazılacaktır.

2. Sütuna bol tohum yılları

işaretlenecektir.

3. Sütuna ağaç türü

yazılacaktır . 4. Sütuna bölme numarası

yazılacaktır 5. Sütuna amenajman

planının 28 no’lu

tablosundaki meşçere tipi

aynen yazılacaktır.

6. Sütuna meşçere tipini

aktüeli yazılacaktır.

7. Sütuna doğal yolla gençleştirilecek saha

yazılacaktır.

8. Sütuna doğal yolla gençleştirilecek sahanın

etası gruplar cetveline uyumlu olarak yazılacaktır.

9. Sütuna ekim’le yapay yolla gençleştirilecek

saha yazılacaktır.

10.Sütuna insan gücüyle yapay yolla

gençleştirilecek saha yazılacaktır.

11.Sütuna makine gücüyle yapay yolla


12.Sütuna insan gücüyle siper altı dikim metoduyla


13. Sütuna makine gücüyle siper altı dikim

metoduyla gençleştirilecek saha yazılacaktır.

14. Sütuna yapay yolla gençleştirilecek sahalardan

(9–10–11–12–13 no’lu sütunlar)çıkacak eta miktarı

gruplar cetveline uygun olarak yazılacaktır.

15 Sütuna 8 ve 14 no’lu

sütunların toplamı

yazılacaktır

16. Sütuna Değer artışına

bırakılan ağaçların etası

yazılcak.

17. Sütuna kesim şekli (HK.

TK. IK. BK. vs.) yazılacak

18. Sütuna varsa açıklama

yazılacak

77

TOPLAM

YıllarKesim

Nevi

Toprak

Hazl.

Kesim

Nevi

Toprak

Hazl.

Kesim

Nevi

Toprak

Hazl.

Kesim

Nevi

Toprak

Hazl.

Kesim

Nevi

Toprak

Hazl.

Kesim

Nevi

Toprak

Hazl.

Kesim

Nevi

Toprak

Hazl.

Kesim

Nevi

Toprak

Hazl.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

KOMBİNE GRUP METODU İLE GENÇLEŞTİRİLECEK KARIŞIK MEŞCERELER İÇİN KESİM PLANI

Bölme No

Bölme Alanı (Ha.)

Zonlar No

Zon Sahası (Ha.)

Ağaç Türleri

Bol Tohum Yılları

Eta (m3)

Ek: 25

78

Silvikültür Planlarının Revizesi Silvikültür planları, devamlı uygulanabilir olması

için aşağıdaki hallerde revize edilecektir;

79

Orman yangınları başta olmak üzere, çeşitli biyotik ve

abiyotik etkenler sonucu bünyesi bozulan bakım

alanlarının, amenajman planı değişikliği yapılarak

gençleştirme sahası olarak tefriki yapıldığında (amenajman

planı değişiklik raporları eklenecektir) ,

80

Plan doğrultusunda doğal yolla gençleştirilmesine başlanmış iken,çeşitli nedenlerle başarısız olunan ve

yetişme ortamı özellikleri de göz önünde bulundurularak yapay yolla gençleştirilmesi gereken

sahalar oluştuğunda;

81

Arazi etütleri sırasında hatalı bir tespit yapıldığının anlaşılması, yapılan planlamanın meşcerenin bünyesine

uymaması halinde;

82

İşletme Şefliklerinin bölünmesi ile, idari taksimatta değişiklik

olması durumunda, yeni idari taksimata uygun olarak,

83

Amenajman planı yenileninceye kadar geçen süre içerisinde verilen gençleştirme alanları için; silvikültür

planları revize edilecektir

84

Silvikültür planlarının revizesi yukarıda sayılan hususların oluşması ve / veya tespitini takip eden 3 ay

içinde düzenlenecektir

85

Revize silvikültür planlarında; değişikliği gerektiren nedenleri ve bugüne kadar yapılan uygulamaları detaylı olarak ortaya koyan işletme müdürü ve işletme şefi tarafından düzenlenecek rapor ile, ilgili cetveller yer

alacaktır

86

Revize silvikültür planı 5 takım olarak düzenlenecek, onayı bölge müdürlüğünce yapılarak, 2 takımı bilgi için

Merkeze gönderilecektir

87

Maktalı olarak planlanan gençleştirme çalışmalarında, ağaç

türlerinin biyolojik özelliklerine göre en fazla 5-15 hektardan

büyük alanlarda traşlama yapılmamalıdır.

88

Gençleştirme çalışmalarının, Hidrolojik fonksiyon gören

ormanlarda en fazla 3.0 hektar, erozyonu önleme fonksiyonu

görecek ormanlarda en fazla 5.0 hektarı geçmemesi, çok daha

büyük alanlarda planlama yapılmaması,

89

Hidrolojik fonksiyon gören bir ormanda daha az göğüs

yüzeyi bulunması arzu edilirken, toprak koruma fonksiyonu

gören bir ormanda da da aksine daha fazla göğüs yüzeyinin

bulunması istenilmektedir. Keza, toprak koruma ormanında

tabakalı bir yapı istenirken, su üretimi açısından da maktalı bir

yapı daha uygun olacaktır

90

Doğayı Koruma alanı olarak ayrılan sahaların yakınında özel yetişme ortamları (sulak alanlar, göller, kayalıklar vb.)

varsa,bu alanları birbirine bağlayacak “Ekolojik Koridorlar”ın oluşturulması,

Yaşlandırma adacıkları:

Gençleştirme alanlarında Biyolojik ve Genetik çeşitliliğin

korunması için,bölme ve bölmecik alanlarının %10 “Yaşlandırma Adacıkları” olarak ayrılması,

93

Hem gençleştirme alanlarında,hemde yangın alanlarında “Biyolojik ve Ekolojik” denge için hektarda 3-5 adet dikili

ağaç bırakılmalı,

94

Silvikültür Planlarında herhangi bir nedenle (teknik-sosyal) planlama dışı bırakılan alanlarda, hiçbir uygulama yapılmayacak anlamı çıkarılmamalı, bu alanlarda gençleştirme dışında nelerin yapılacağı hususları,

95

düzenlenen silvikültür planlarında açıklanmalı, ilgili cetvellerde belirtilmeli, ekli haritalarda bu alanlar

gösterilmelidir

96

Döner Sermaye Bütçesi Talimatnamesinde geçmiş yıllarda uygulanan “750-2006 Enerji Ormanı Bakım Faslı

yürürlükten kaldırılarak ,yeni şekli 750-2006 “Silvikültür Planlarının düzenlenmesi ” olarak değiştirilmiş olup,

97

Bir yıl öncesinden bütçeye konmak kaydıyla, hizmet alımı yolu ile, planların piyasaya yaptırılmasının önü açılmış olacaktır

98

SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR

EDERİM

sİlvİkÜltÜr daİresİ baŞkanliĞi 2011 - 2012

Documents