ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Β' ΛΥΚΕΙΟΥΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΡΗΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

ΛΥΣΙΑ «Υπέρ Μαντιθέου»

ΔΔΗΜΟΣΘΕΝΗ «Υπέρ της Ροδίων Ελευθερίας»

ΙΣΟΚΡΑΤΗ «Περί Ειρήνης»

ΛΥΣΙΑ “ ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ ”

ΠΡΟΟΙΜΙΟ 1-3

1-3 Κύριοι βουλευτές, αν δε γνώριζα καλά ότι οι κατήγοροι θέλουν να με βλάψουν με κάθε τρόπο, θα τους χρωστούσα μεγάλη χάρη γι’ αυτή την κατηγορία.Γιατί νομίζω ότι για όσους έχουν κατηγορηθεί άδικα, αυτοί είναι αίτιοι μεγάλων αγαθών ,που θα τους ανάγκαζαν να υποβληθούν σε έλεγχο για τις μέχρι τώρα πράξεις της ζωής τους .Γιατί εγώ έχω τόση μεγάλη πεποίθηση στον εαυτό μου ,ώστε έχω την ελπίδα και αν κάποιος τυχαίνει να διάκειται απέναντί μου με αντιπάθεια ,όταν με ακούσει να μιλάω για όσα έχουν πραχθεί από μένα ότι θα θα μετανιώσει και θα με θεωρήσει καλύτερο στο μέλλον.Εχω λοιπόν την αξίωση ,κύριοι βουλευτές ,να μην ωφεληθώ τίποτα ακόμη .αν σας αποδείξω μόνον αυτό ,ότι δηλαδή διάκειμαι ευνοϊκά με το υπάρχον δημοκρατικό πολίτευμα και ότι έχω αναγκαστεί να μετέχω στους ίδιους κινδύνους με σας . Αν όμως φαίνομαι ότι έχω ζήσει με σωφροσύνη και σχετικά με τα υπόλοιπα και (ότι έχω ζήσει ) πολύ διαφορετικά από τη φήμη και αντίθετα από τις διαδόσεις των αντιπάλων μου σας παρακαλώ εμένα να εγκρίνετε για βουλευτή και αυτούς να τους θεωρείτε ότι είναι φαύλοι (κακοί πολίτες).Πρωτα λοιπόν, θα αποδείξω ότι δεν ήμουν στην τάξη των ιππέων ,ούτε ζούσα στην πόλη κατά την περίοδο των τριάντα (τυράννων ) ,ούτε πήρα μέρος στο τότε καθεστώς .

ΔΙΗΓΗΣΗ -ΑΠΟΔΕΙΞΗ 4-19

(4-5) Ο πατέρας δηλαδή ,πριν από τη συμφορά στον Ελλήσποντο ,μας απέστειλε στο Σάτυρο,που ήταν βασιλιάς του Πόντου,για να περάσουμε τον καιρό μας και ούτε ζούσαμε εδώ στην πατρίδα ,όταν γκρεμίζονταν τα τείχη ,ούτε όταν άλλαζε το πολίτευμα ,αλλά επιστρέψαμε πέντε μέρες νωρίτερα ,προτού κατεβούν στον Πειραιά από τη Φυλή ,όσοι βρίσκονταν εκεί.Και αλήθεια ούτε ήταν φυσικό να θέλουμε να μετέχουμε σε ξένους κινδύνους ,επειδή είχαμε φτάσει σε τέτοια κρίσιμη στιγμή ,ούτε εκείνοι φαίνεται να είχαν τέτοια γνώμη ,ώστε να δώσουν μερίδιο από το πολίτευμα και σ’ εκείνους που ήταν μακριά από την πατρίδα τους και σ’ αυτούς που δε διέπραξαν κανένα κακό,αλλά αντίθετα στερούσαν από τα

2

πολιτικά δικαιώματα και εκείνους που μαζί τους κατέλυσαν τη δημοκρατία.

(6-7) Κι έπειτα βέβαια είναι ανόητο να εξετάζει κανείς αυτούς που υπηρέτησαν την τάξη των ιππέων από την ξύλινη πινακίδα .Γιατί σ’ αυτή δεν υπάρχουν βέβαια πολλοί από αυτούς που παραδέχονται ότι ήταν ιππείς ,ενώ είναι καταγεγραμμένοι μερικοί από εκείνους που είχαν φύγει από την πατρίδα .Αλλά εκείνος (ο κατάλογος της πινακίδας) είναι μεγάλη απόδειξη ΄ όταν δηλαδή ξαναγυρίσατε στην πατρίδα ,αποφασίσατε με ψηφοφορία να σας αποδώσουν οι φύλαρχοι κατάλογο αυτών που διετέλεσαν ιππείς,για να εισπράξετε πίσω απ’ αυτους τις χρηματικές επιχορηγήσεις.Κανένας λοιπόν δεν μπορεί να αποδέιξει ,ούτε ότι εγώ αναφέρθηκα από τους φύλαρχους ,ούτε ότι απραδόθηκα στους συνδίκους, ούτε ότι κατέβαλα τη χρηματική επιχορήγηση .Και όμως είναι εύκολο σ’ όλους να καταλάβουν αυτό, ότι δηλαδή ήταν υποχρεωτικό στους φυλαρχους να ζημιώνονται οι ίδιοι ,αν δε φανέρωναν αυτούς που είχαν πάρει τη χρηματική επιχορήγηση.Επομένως ,θα μπορούσατε να πιστεύετε σ’ εκείνους τους καταλόγους πολύ πιο δίκαια παρά σ’ αυτές ΄ γιατί απ’ αυτές ήταν εύκολο σ’ όποιον ήθελε να σβηστεί το όνομά του ,ενώ σ’ εκείνους ήταν υποχρεωτικό ν’ αναφερθούν από τους φύλαρχους εκείνοι που υπηρέτησαν ως ιππείς.(8-9) Και ακόμη,κύριοι βουλευτές, αν βέβαια υπηρέτησα ως ιππέας ,δε θα το αρνιόμουν με επιμονή σαν να είχα κάνει κάτι φοβερό ,αλλά θα είχα την αξίωση να εγκριθώ ως βουλευτής κατόπιν δοκιμασίας ,αν θα αποδείκνυα ότι κανένας από τους συμπολίτες μου δεν έχει κακοποιηθεί από μενα.Και βλέπω ότι κι εσείς έχετε αυτή τη γνώμη και ότι πολλοί βέβαια από εκείνους που τότε υπηρέτησαν ως ιππείς είναι τώρα βουλευτές και ότι πολλοί από αυτούς έχουν εκλεγεί στρατηγοί και ίππαρχοι.Επομένως ,να θεωρείτε ότι δεν κάνω αυτή την απολογία για τίποτε άλλο ,παρά γιατί τόλμησαν να πουν ψεύδη εναντίον μου ολοφάνερα.Σε παρακαλώ λοιπόν ,ανέβα και μαρτύρησε για μένα.Γι’ αυτή λοιπόν την κατηγορία δε γνωρίζω αν πρέπει να λέω περισσότερα΄ μου φαίνεται ,όμως ,κύριοι βουλευτές ,ότι αρμόζει να απολογείται στους άλλους δικαστικούς αγώνες γι’ αυτές μόνες τις κατηγορίες στις δοκιμασίες όμως είναι δίκαιο να λογοδοτεί για όλη του τη ζωή.Σας παρακαλώ λοιπόν, να με ακούσετε ευνοϊκά.Και θα απολογηθώ όσο το δυνατό πιο σύντομα.(10) Εγώ λοιπόν, αν και δε μου απέμεινε μεγάλη περιουσία ,εξαιτίας των συμφορών και του πατέρα μου και της πόλης ,πάντρεψα δυο αδελφές

3

προσφέροντας στην καθεμιά ως προίκα τριάντα μνες και μοίρασα την πατρική πειουσία με τον αδελφό μου έτσι ,ώστε να ομολογεί εκείνος ότι έχει περισσότερα από μένα από την πατρική περιουσία και σε σχέση με όλους γενικά τους άλλους έχω ζήσει έτσι ,ώστε καμιά αφορμή παραπόνου να μην υπάρξει εναντίον μου ποτε ως τώρα ούτε με μένα (από τους συμπολίτες μου).(11-12) Και την ιδιωτική μου ζωή, έτσι έχω τακτοποιήσει.Σχετικά όμως με τα κοινά νομίζω ότι είναι για μένα πολύ μεγάλη απόδειξη της δικής μου κοσμιότητας, ότι όσοι από τους νεώτερους τυχαίνει να περνούν τον καιρό τους στα ζάρια ή στα ποτά ή σε τέτοιες ακολασίες θα δείτε όλους αυτούς να είναι αντίπαλοί μου και να εφευρίσκουν αυτοί παρα πολούς μύθους για μένα και να λένε πάρα πολλά ψέμματα.Και όμως είναι φανερό ότι ,αν επιθυμούσαμε τα ίδια πράγματα ,δε θα είχαν για μένα την ίδια γνώμη.Και ακόμη ,κύριοι βουλευτές ,κανείς δε θα μπορούσε να αποδείξει ότι έχει γίνει για μένα ,ούτε αισχρή ιδιωτική δίκη,ούτε δημόσια ,ούτε μήνυση για δημόσιο αδίκημα΄ και όμως βλέπετε ότι άλλοι έχουν μπλεχτεί πολλές φορές σε τέτοιους δικαστικούς αγώνες .Σχετικά λοιπόν με τις εκστρατείες και τους κινδύνους απέναντι στους εχθρούς ,εξετάστε κατά ποιο τρόπο εκτελώ το χρέος μου προς την πόλη.(13) Πρώτα δηλαδή , όταν συνάψατε συμμαχία με τους Βοιωτούς και έπρεπε να σπέυσετε σε βοήθειά τους στην Αλίατρο ,αν και είχα γραφτεί στον κατάλογο από τον Ορθόβουλο να υπηρετώ στους ιππείς ,επειδή έβλεπα ότι για τους ιππείς όλοι νόμιζαν ότι έπρεπε να υπάρχει ασφάλεια ,ενώ αντίθετα για τους οπλίτες θεωρούσαν ότι θα υπάρξει κίνδυνος ,μολονότι άλλοι ανέβηκαν στα άλογα χωρίς δοκιμασία κατά παράβαση του νόμου,εγώ,αφού παρουσιάστηκα στον Ορθόβουλο, του είπα να με διαγράψει από τον κατάλογο (των ιππέων), επειδή νόμιζα ότι είναι αισχρό να εκστρατεύω ,αφού ετοιμάσω για τον εαυτό μου ασφάλεια ,ενώ ο λαός επροκειτο να διατρέχει κινδύνους .Σε παρακαλώ λοιπόν, ανέβα στο βήμα Ορθόβουλε για μένα.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ

14 Οταν λοιπόν συγκεντρώθηκαν οι συνδημότες μου πριν από την εκστρατεία ,επειδή ήξερα πως μερικοί από αυτούς ήταν έντιμοι πολίτες και πρόθυμοι, αλλά ότι στερούνταν των αναγκαίων μέσων για τον οπλισμό και τη συντήρησή τους ,πρότεινα ότι πρέπει οι εύποροι να δίνουν τα απαραίτητα μέσα στους άπορους.Και δεν έδινα αυτή τη συμβουλή μόνο στους άλλους ,αλλά κι εγώ ο ίδιος έδωσα σε δυο άνδρες τριάντα δραχμές στον καθένα ,όχι γιατί τάχα είχα αποκτήσει πολλά ,αλλά για να γίνει αυτό παράδειγμα στους άλλους .Και παρακαλώ ,ανεβείτε στο βήμα για μένα.

4

ΜΑΡΤΥΡΕΣ

15-16 Μετά απ΄αυτά λοιπόν, κύριοι βουλευτές, όταν έγινε η εκστρατεία στην Κόρινθο και όταν όλοι προέβλεπαν ότι θα παραστεί ανάγκη να διατρέξουμε κίνδυνο ,ενώ άλλοι οπισθοχωρούσαν ,εγώ κατόρθωσα ,ώστε να πολεμώ κατά των εχθρών παραταγμένος στην πρώτη γραμμή, αν και ηττήθηκε η δική μας φυλή και σκοτώθηκαν πάρα πλλοί,αποχώρησα αργότερα από τον καυχησιάρη Στειριέα που είχε κατηγορήσει για δειλία όλους τους ανθρώπους.Και ύστερα από λίγες μέρες μετά από αυτά , όταν είχαν καταλειφθεί οχυρές τοποθεσίες στην Κόρινθο, ώστε να μην μπορούν οι εχθροί να διέλθουν και όταν ο Αγησίλαος εισέβαλε στη Βοιωτία,και όταν αποφάσισαν οι άρχοντες να αποσπάσουν μερικά τμήματα στρατού για να βοηθήσουν ,αν και όλοι γενικά φοβόντουσαν ,γιατί ήταν φοβερό να πέσουν σε άλλο κίνδυνο,ενώ είχαν σωθεί λίγο πρωτίτερα μόλις και μετά βίας,εγώ ,αφού παρουσιάστηκα ,παρακαλούσα τον ταξίαρχο να στείλει το τάγμα μας χωρίς κλήρωση.17 Συνεπώς, αν μερικοί από σας εξοργίζονται εναντίον εκείνων που έχουν την αξίωση να ασχολούνται με τα δημόσια πράγματα ,αλλά δραπετέυουν απ΄τους κινδύνους ,δε θα μπορούσαν δίκαια να έχουν τη γνώμη αυτή για μένα.Γιατί όχι μόνο εκτελούσα με προθυμία τις διαταγές ,αλλά τολμούσα και να εκτίθεμαι σε κινδύνους .Και ε΄κανα αυτά όχι γιατί νόμιζα ότι δεν είναι φοβερό να πολεμώ κατά των Λακεδαιμονίων ,αλλά για να βρίσκω το δίκιο μου θεωρούμενος από σας καλύτερος γι΄ αυτά ,αν κάποτε μπλεκόμουν σε δικαστικό αγώνα άδικα.Παρακαλώ για χάρη μου ανεβείτε στο βήμα ως μάρτυρες αυτών.18-19 Από καμμιά λοιπόν,από τις άλλες εκστρατείες και φρουρές δεν υπήρξα μέχρι τώρα απών ,αλλά εκστράτευα όλο το χρόνο με τους πρώτους κι αποχωρούσα με τους τελευταίους.Και βέβαια πρέπει να κρίνει κανείς αυτούς που πολιτεύονται με φιλοτιμία και ευπρέπεια από τέτοιου είδους γενναίες πράξεις,αλλά όχι αν κάποιος έχει μακρά κόμη να τον μισείτς γι΄ αυτό.Γιατί τέτοιες βέβαια ενέργειες ούτε τους απλούς πολίτες βλάπτουν ,ούτε την πόλη ,αλλά όλοι γενικά εσείς ωφελείσθε απ΄ αυτούς που θέλουν να πολεμούν εναντίον των εχθρών.Επομένως δεν αξίζει ,κύριοι βουλευτές ,ούτε ν΄ αγαπάτε ,ούτε να μισείτε κανένα από την εξωτερική του εμφάνιση ,αλλά να κρίνετε από τις πράξεις .Γιατί όλοι βέβαια αίτιοι μεγάλων κακών ,αν και μιλούν λίγο και ντύνονται σεμνά

5

και άλλοι μολονότι αδιαφορούν γι΄ αυτού του είδους τα πράγματα έχουν προσφέρει σε σας πολλά καλά.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 20-21

20-21 Και κατάλαβα πλέον ,κύριοι βουλευτές , ότι μερικού αγανακτούν εναντίον μου και γι΄ αυτά,επειδή λοιπόν επιχέιρησα να μιλήσω ενώπιον του λαού ,αν και ήμουν νεώτερος .Εγώ ,βέβαια ,στην αρχή αναγκάστηκα να μιλήσω δημόσια για τις ατομικές μου υποθέσεις ,έπειτα όμως νομίζω κι ο ίδιος ότι έδειξα φιλοδοξία μεγαλύτερη από αυτή που έπρεπε ,από τη μια μεριά βέβαια επειδή θυμήθηκα τους προγόνους μου ,ότι καθόλου δεν είχαν πάψει να ασχολούνται με τις υποθέσεις της πόλης ,και από την άλλη μεριά ,επειδή έβλεπα ότι εσείς θεωρούσατε ότι μόνο οι άνθρωποι αυτής της κατηγορίας είναι άξιοι για κάτι. Ωστε ποιος δε θα παρακινείτο να ενεργεί και να μιλεί για το καλό της πόλης ,αν έβλεπε ότι εσείς έχετε αυτή τη γνώμη Και ακόμη, γιατί θα αγανακτούσατε εναντίον τέτοιων ανθρώπων Γιατί δεν υπάρχουν άλλοι κριτές γι΄ αυτούς ,αλλά εσείς.

6

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ«ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΡΟΔΙΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ»

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΠΡΟΟΙΜΙΟΝ 1-2

Νομίζω ότι πρέπει ,άνδρες Αθηναίοι ,να δίνετε πλήρη ελευθερία λόγου σ'όποιον θέλει απ' αυτούς που συμβουλεύουν ,επειδή παίρνετε αποφάσεις για τόσο σοβαρά θέματα .Εγώ λοιπόν ,ποτέ ως τώρα δε θεώρησα δύσκολο να σας διδάξω τα καλύτερα γιατί ,για να μιλήσω απλά όλοι μου φαίνεστε ότι τα ξέρετε παρα πολύ καλά ,αλλά το να σας πείσω να τα πράξετε αυτά.Γιατί ,όταν κάτι αποφασιστεί και ψηφιστεί ,τότε απέχει εξίσου από το να πραγματοποιηθεί ,όσο ακριβώς και πριν να αποφασιστεί.Υπάρχει λοιπόν ένα πράγμα ,από αυτά για τα οποία νομίζω ότι χρωστάτε χάρη στους θεούς ,το ότι δηλαδή στηρίζουν τώρα τις ελπίδες της σωτηρίας τους σ' εσάς μόνους,αυτοί που πολέμησαν εναντίον σας ,εξαιτίας της αλαζονείας τους όχι παλιά.Αξίζει λοιπόν να χαρείτε με την παρούσα ευκαιρία.Γιατί θα σας συμβεί ,αν σκέφτείτε γι' αυτή όσα πρέπει ,να διαλύσετε έμπρακτα τις κακολογίες από αυτούς που συκοφαντούν την πόλη μας αποκτώντας ταυτόχρονα καλή φήμη.

ΠΡΟΘΕΣΙΣ 3-4

Γιατί οι Χιώτες και οι Βυζάντιοι και οι Ρόδιοι μας κατηγόρησαν ότι σχεδιάζουμε κακά εναντίον τους και γι' αυτό το λόγο οργάνωσαν τον τελευταίο αυτό πόλεμο εναντίον μας.Και θ' αποδειχθεί ότι ο Μαύσωλος που εισηγήθηκε αυτά και τους έπεισε ισχυριζόμενος ότι είναι φίλος των Ροδίων ,τους στέρησε την ελευθερία τους ,ενώ από την άλλη οι Χιώτες και οι Βυζάντιοι που παρουσιάστηκαν ως σύμμαχοι ,δεν έχουν βοηθήσει στις ατυχίες τους.Εσείς όμως, που σας φοβούνταν θα αποδειχθείτε μόνοι απ' όλους αίτιοι της σωτηρίας τους.Και όταν αυτά ιδωθούν απ' όλους γενικά θα κάνετε τους δημοκρατικούς να έχουν σύμβουλο της

7

δικής τους σωτηρίας σ' όλες ανεξαιρέτως τις πόλεις αυτό, αν δηλαδή είναι φίλοι σας.Απ' αυτό κανένα καλό δε θα ήταν μεγαλύτερο για σας ,από το να πετύχετε ανύποπτη εύνοια απ' όλους με τη θέλησή τους.

ΠΙΣΤΙΣ 17-20

Προσέξτε όμως κι εκείνο ,άνδρες Αθηναίοι, ότι δηλαδή πολλούς πολέμους έχετε διεξάγει εσείς και με δημοκρατικά ,και με ολιγαρχικά πολιτεύματα.Και αυτό το ξέρετε και οι ίδιοι.Αλλά για χάρη ποιων γίνεται ο πόλεμος με σας ,προς τον καθένα από τους δυο ,αυτό ίσως κανένας από σας δε το σκέφτεται.Για χάρη ποιων πραγμάτων λοιπόν γίνεται Πολεμάτε με τα δημοκρατικά πολιτεύματα ή για για ιδιωτικές διαφορές ,επειδή δεν μπόρεσαν να επιλυθούν δημόσια ή για κάποιο κομμάτι γης ή για σύνορα ή για ανταγωνισμό ή για την αρχηγία ' εναντίον όμως των ολιγαρχικών πολιτευμάτων δεν πολεμάτε για κανένα από αυτά,αλλά για την προάσπιση του πολιτεύματος και της ελευθερίας' επομένως ,εγώ τουλάχιστον δε θα δίσταζα να πω ότι πιστέυω πως περισσότερο συμφέρει να πολεμούν εναντίον σας όλοι οι Ελληνες όταν έχουν δημοκρατικό πολίτευμα, παρά να είναι φίλοι σας ,όταν έχουν ολιγαρχικό. Γιατί νομίζω ότι θα μπορούσατε να κάνετε ειρήνη μ' εκείνους που είναι ελεύθεροι εύκολα όποτε το θελήσετε,νομίζω όμως ότι η φιλία μ' εκείνους που έχουν ολιγαρχικό πολίτευμα δεν είναι σταθερή.Γιατί με κανένα τρόπο δε θα μπορούσαν να γίνουν οι λίγοι φιλικοί με τους πολλούς και όσοι ζητούν να εξουσιάζουν μ' εκείνους που έχουν προτιμήσει να ζουν με ισότητα. Απορώ όμως αν κανένας από σας δεν πιστεύει ότι μαζί τους κινδυνεύει κάπως και το δικό μας πολίτευμα ,ενώ κυβερνούνται από ολιγαρχικά καθεστώτα οι Χιώτες και οι Μυτιληναίοι και ενώ οδηγούνται οι Ρόδιοι τώρα δα και σχεδόν θα έλεγα όλοι οι άνθρωποι σ' αυτή τη δουλεία ,ούτε σκέφτεται αυτό ,ότι δηλαδή με κανένα τρόπο δε θα αφήσουν τη δημοκρατία σας ,αν όλα στις πόλεις οργανωθούν με ολιγαρχικά πολιτεύματα.Γιατί ξέρουν καλά ότι κανείς άλλος δε θα μπορούσε να αποκαταστήσει τα πράγματα στην ελευθερία' από όποια πλευρά λοιπόν περιμένουν ότι θα μπορούσε να τους συμβεί κάποιο κακό ,αυτή θα θελήσουν να την ανατρέψουν .Πρέπει λοιπόν να θεωρείτε εχθρούς όσων έχουν αδικηθεί τους άλλους που αδικούν μερικούς από αυτούς. Σας συμβουλεύω όμως να νομίζετε κοινούς εχθρούς όλων όσων επιθυμούν την ελευθερία αυτούς που καταλύουν τα πολιτεύματα και τα μετατρέπουν σε ολιγαρχικά.

8

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 34-35

Αλλά βέβαια δεν είναι δύσκολο να βρει κανείς τι κάποιος θα κατηγορήσει αυτούς ή θα κατακρίνει τους άλλους ,αλλά δύσκολο είναι να βρει κανείς αυτό, δηλαδή με ποια λόγια ή με ποια πράξη θα επαμορθώσει κανείς αυτά που τώρα δεν είναι σωστά .Ισως λοιπόν ούτε της παρούσας περίστασης είναι να μιλάει κανείς για όλα ΄ αλλά αν μπορέσετε να επικυρώσετε με κάποια συμφέρουσα πράξη όσα έχετε αποφασίσει να πράξετε ίσως τα άλλα το καθένα κάθε φορά θα μπορούσαν να βελτιωθούν.Εγώ λοιπόν νομίζω ότι πρέπει να καταπιαστείτε εσείς σθεναρά μ' αυτά τα πράγματα και να πράττετε αντάξια στην πόλη μας ,λαμβάνοντας υπόψη ότι χαίρεστε να ακούτε ,όταν κάποιος επαινεί τους προγόνους σας και αφηγείται με λεπτομέρειες τα όσα έχουν πραχτεί από εκείνους και απαριθμεί τα τρόπαια .Να πιστεύετε λοιπόν ότι τα έστησαν αυτά οι πρόγονοί σας όχι για να τα θαυμάζετε βλέποντάς τα ,αλλά για να μιμείσθε τις αρετές εκείνων που τα έστησαν.

9

ΙΣΟΚΡΑΤΗ “ΠΕΡΙ ΕΙΡΗΝΗΣ”

1-2 Ολοι όσοι ανεβαίνουν στο βήμα εδώ έχουν συνηθίσει να λένε ότι αυτά είναι τα πιο σημαντικά και άξια μελέτης για την πόλη ,αυτά δηαλαδή για τα οποία οι ίδιοι πρόκειται να συμβουλέυσουν.Αλλά όμως ,αν και για κάποια άλλα πράγματα ήταν πρέπον να κάνω πρόλογο,μου φαίνεται ότι πρέπει και για τα τωρινά από εδώ να κάνω την αρχή.Γιατί ήλθαμε να συγκαλέσουμε συνέλευση και να συζητήσουμε για πόλεμο και για ειρήνη ,τα οποία έχουν πολύ μεγάλη δύναμη στη ζωή των ανθρώπων και για όσα είναι ανάγκη αυτοί που σκέφτονται σωστά να είναι πιο ευτυχισμένοι από τους άλλους.Η σπουδαιότητα λοιπόν για χάρη των οποίων συγκεντρωθήκαμε είναι τόσο μεγάλη.

14-16 Εγώ λοιπόν ξέρω καλά ότι είναι δύσκολο να εναντιώνεται κανείς με τις δικές σας σκέψεις και ότι μολονότι υπάρχει δημοκρατία ,δεν υπάρχει ελευθερία λόγου,παρά μόνο για τους πολύ άμυαλους εδώ και για αυτούς που καθόλου δε σας φροντίζουν και για τους ποιητές της κωμωδίας στο θέατρο.Αυτό είναι και το πιο φοβερό απ' όλα ,ότι δηλαδή σ' αυτούς που φανερώνουν τα σφάλματα της πόλης στους υπόλοιπους Ελληνες χρωστάτε τόση χάρη, όση σ' αυτούς που καθόλου δεν ευεργετούν ,ενώ αντίθετα με αυτούς που κάνουν επιπλήξεις και σας νουθετούν οργίζεστε έτσι,όπως οργίζεστε με αυτούς που κάνουν κάτι κακό στην πόλη. Ομως ,ακόμη κι αν ισχύουν αυτά ,δε θα απομακρυνόμουν από όσα σκέφτηκα.Γιατί έχω ανέβει στο βήμα ,όχι για να σας ευχαριστήσω,ούτε για να επιζητήσω την εκλογή μου ως άρχοντα,αλλά για να εκφράσω τη γνώμη μου ,για όσα τυχαίνει να γνωρίζω πρώτα για όσα οι πρυτάνεις προτείνουν ,έπειτα για τα υπόλοιπα πράγματα της πόλης .Γιατί δε θα υπάρξει κανένα όφελος των τωρινών αποφάσεων για την ειρήνη,αν δε σκεφτούμε σωστά και για τα υπόλοιπα. Υποστηρίζω λοιπόν, ότι πρέπει να κάνουμε ειρήνη όχι μόνο με τους Χίους ,τους Ρόδιους,τους Βυζάντιους και τους Κώους,αλλά και με όλους τους ανθρώπους και να εφαρμόσουμε όχι αυτές τις συνθήκες ,τις οποίες τώρα κάποιοι έχουν προτείνει ,αλλά αυτές που έγιναν με το βασιλιά και τους Λακεδαιμονίους , που επέβαλαν οι Ελληνες να είναι

10

αυτόνομοι και να αποχωρήσουν οι φρουρές των ξένων πόλεων και ο καθένας να κατέχει τη δική του να είναι κύριος της δικής του πόλης . Γιατί δε θα βρούμε δικαιότερες από αυτές ,ούτε περισσότερο συμφέρουσες για την πόλη .

63-64 Οσα λοιπόν πρέπει να έχουν κάποιοι που πρόκειται να ευτυχήσουν,δηλαδή την ευσέβεια ,τη σωφροσύνη ,τη δικαιοσύνη και την άλλη αρετή ,τα είπαμε λίγο πρωτίτερα.Και πώς θα μπορούσε να εκπαιδευτούμε πολύ γρήγορα ,με σκοπό να γίνουμε τέτοιοι ενάρετοι χαρακτήρες ,είναι αλήθεια αυτό που θα ειπωθεί,και ίσως θα φαινόταν φοβερό σ' εσάς αν το ακούγατε και πάρα πολύ διαφορετικό από τη σκέψη των άλλων. Γιατί εγώ θεωρώ και ότι εμείς θα κυβερνήσουμε καλύτερα την πόλη και ότι οι ίδιοι θα είμαστε καλύτεροι και σε όλες τις πράξεις μας θα προοδεύσουμε ,αν θα σταματήσουμε να επιθυμούμε την κυριαρχία εξουσία στη θάλασσα. Γιατί αυτή είναι που και τώρα μας προκάλεσε ταραχές ,και τη δημοκρατία εκείνη κατέλυσε,με την οποία οι πρόγονοι ,όσο ζούσαν ήσαν οι πιο ευτυχισμένοι των Ελλήνων και είναι η αιτία σχεδόν όλων των κακών που οι ίδιοι έχουμε και προξενούμε στους άλλους.

11

ΛΥΣΙΑ “ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ”ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

ΠΡΟΟΙΜΙΟ 1-3

ΔΙΗΓΗΣΗ-ΑΠΟΔΕΙΞΗ 4-19

12

13

14

ΜΑΡΤΥΡΙΑ 9-13

15

ΜΑΡΤΥΡΕΣ 14-19

16

ΕΠΙΛΟΓΟΣ 20-21

17

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ “Υπέρ της Ροδίων Ελευθερίας”

Τα επιχειρήματα του ρήτορα στις παραγράφους 5-16

1. Ο ρήτορας είναι συνεπής στις απόψεις του. Προτείνει στους συμπολίτες του αθηναίους ό,τι ακριβώς είχε προτείνει και την εποχή που βοήθησαν τους Αιγυπτίους 361 π.χ. ,όταν αυτοί επαναστάτησαν εναντίον του Βασιλιά των Περσών. Είχε δηλαδή προτείνει και τότε να είναι έτοιμοι για μια πολεμική σύγκρουση μαζί του και να προετοιμαστούν κατάλληλα. Αφού λοιπόν βοήθησαν οι Αθηναίοι τους Αιγυπτίους δε θα μπορούσαν να αρνηθούν τη βοήθεια προς τους Ροδίους.

2. Αν ο Δημοσθένης ήταν σύμβουλος του Βασιλιά θα πρότεινε να πολεμάει μόνο για πράγματα που ανήκουν στην κυριαρχία του και όχι για όσα δεν του ανήκουν.

3.Οι Αθηναίοι οφείλουν να πολεμήσουν και να θυσιαστούν για το δίκαιο με σταθερή απόφαση . Ετσι θα αποκτήσουν τη φήμη ότι μάχονται για πρέπουσες αντιλήψεις και σωστά ιδανικά. Με κανένα τρόπο λοιπόν δεν πρέπει να επιτρέψουν στο Βασιλιά να καταλαμβάνει πόλεις με δόλο ή να υποθάλπει εξαπατώντας φιλικές προς αυτόν πολιτικές παρατάξεις μέσα σε αυτές.

4.Οταν κατά το παρελθόν έδιωξαν από τη Σάμο την Περσική φρουρά και την ελευθέρωσαν , ο Βασιλιάς όχι μόνο δεν τους κήρυξε τότε τον πόλεμο ,αλλά μέχρι τώρα δεν έχει αντιδράσει καθόλου. Επομένως γιατί να το κάνει τώρα σε περίπτωση επέμβασης των Αθηναίων στα εσωτερικά της Ρόδου Εξάλλου , “κανείς δεν πολεμά για να επεκτείνει τις κτήσεις του με την ίδια ένταση που πολεμά για να διατηρήσει αυτές που του ανήκουν”.

5. Αν οι επιχείρήσεις του Βασιλιά στην Αίγυπτο πηγαίνουν καλά , η Αρτεμισία θα προσπαθήσει να του προσφέρει τη Ρόδο ,όχι από συμπάθεια, αλλά επειδή θέλει τώρα που είναι κοντά της να του προσφέρει μια εκδούλευση, ώστε να κερδίσει την εύνοιά του.

6. Αν οι επιχειρήσεις του Βασιλιά στην Αίγυπτο έχουν κακό τέλος για εκείνον , και αποτύχουν ,τότε το νησί της Ρόδου δε θα χρησιμεύει σε τίποτε στο Βασιλιά ,παρά μόνο ως βάση ελέγχου της σατραπείας της,

18

ώστε να μην μπορεί να κινηθεί εναντίον του. Επομένως προτιμάει η Αρτεμισία να κατέχουν οι Αθηναίοι το νησί ,παρά να να το κατακτήσει ο Βασιλιάς. Ακόμη όμως κι αν επέμβει η Αρτεμισία ,αυτό θα γίνει με τρόπο πρόχειρο και αδέξιο.

7. Συμφέρει στην Αθήνα να διευκρινισθεί ποια ακριβώς είναι η στάση που θα κρατήσει ο Βασιλιάς ' δηλαδή πρόκειται να εμπλακεί στην υπόθεση της Ρόδου ή όχι Αν όμως εγείρει αξιώσεις ,τότε κινδυνεύει όχι μόνον η Ρόδος ,αλλά και η Αθήνα και όλοι οι Έλληνες.

8. Οι απόψεις του Δημοσθένη δεν υπαγορεύονται από τη συμπάθεια και τη φιλία που τρέφει για τους Ρόδιους ,ούτε από κάποιο ιδιαίτερο ατομικό συμφέρον ,αλλά μόνον από ενδιαφέρον για το καλό της Αθήνας. Συμμερίζεται βέβαια το μίσος που νιώθουν για τους “προδότες” πρώην συμμάχους τους ,αλλά όμως δεν πρέπει να είναι μνησίκακοι ,γιατί οι Ρόδιοι πήραν το μάθημά τους και δεν πρόκειται να επαναλάβουν το ίδιο λάθος στο μέλλον. Οι Αθηναίοι δεν είναι καλό να απαιτούν την τιμωρία των Ροδίων ,γιατί και οι ίδιοι σε ανάλογα λάθη που έκαναν στο παρελθόν δεν απαίτησαν την παραδειγματική τιμωρία για τους εαυτούς τους.

19

20

21

22