1

Sİ MYADAN Kİ MYAYA

Simya

Doğanın ilkel yollarla araştırılması ve anlaşılması, günlük hayatın kolaylaştırılması ve

maddi-manevi ihtiyaçların giderilmesi amacıyla çeşitli yöntem ve teknikler uygulanmış, yeni

maddeler keşfedilmiştir. Bu amaçlar doğrultusunda çalışma yapmış insanlara simyager

(alşimist), bu sanata dalı ve felsefe akıma simya (alşimi) denir. Arapça’ daki alkheemee

kelimesinden gelir, İngilizcesi alchemy’ dir.

Hint, Çin ve Grek metinlerde simya “sanat” ya da “faydalı değişim” örneğin, dönüşüm

olarak tanımlanır. Simya, kimyanın bilim öncesi bir şekli olup basit metallerin soy metallere

(altına) dönüştürülmesi ve ölümsüzlük iksiri eldesi uğraşılarının genel adıdır.

Simya’ nın Amaçları

1. Ölümsüzlük iksirinin elde edilmesi

2. Hastalıklara çare bulunması

3. Günlük hayatı kolaylaştırıcı maddeler keşfedilmesi

4. Ucuz metallerin, değerli metallere dönüştürülmesi

Simya’ nın İçeriğindeki Bilim Dalları

1. Fizik 4. Tıp 7. Metalurji

2. Kimya 5. Din 8. Astroloji

3. Biyoloji 6. Ekonomi 9. Felsefe

Simya’ nın Kimya Bilimine Katkıları

1. Yeni kimyasal madde ve karışımların keşfedilmesi

2. Kimya deneylerinde kullanılan temel yöntemlerin keşfedilmesi (damıtma,

kristallendirme vs..)

3. Laboratuvarlarda kullanılan araç gereçlerin keşfedilmesi

2

Simya Neden Bir Bilim Değildir?

1. Teorik temelleri yoktur.

2. Deney ve gözlemlere dayanmaz.

3. Sistematik bilgi birikimi yoktur.

4. Bilimsel metotlar kullanılmamıştır.

5. Sınama-yanılma ile olaylar anlaşılmaya çalışılmıştır.

Simyacıların Keşfettiği Bazı Kimyasal Metotlar

1. Kavurma

8. Mayalandırma

2. Damıtma

9. Eleme

3. Ekstraksiyon (Özütleme)

10. Kristallendirme

4. Yumuşatma 11. Kongülasyon (Katılaştırma); Kristallendirme ve çöktürme

5. Kalsinasyon; Metali oksitleme 12. Sabitleştime; Uçucu maddeyi ısıtarak kararlı yapma

6. Süzme

13. Sınama; Metal saflığının sınanması

7. Dinlendirme 14. İndirme; Yukarıdan ısıtma, maddenin dar bir delikten damla damla akıtılması

Simyacıların Keşfettiği Bazı Maddeler

Tuz Sabun ve çeşitli temizlik maddeleri

Seramik Göz taşı: CuSO4, tarım

Kükürt

Parfüm ve çeşitli güzel kokular

Cam Kıbrıs taşı: Mavi boya, FeSO4

Demir

Barut

İlaç Şap: Boya koruyucu

Bakır

Zaç yağı: H2SO4

Mürekkep Alizarin: Kırmızı

boya, C14H8O4

Kalay

Kezzap: HNO3

Sarı zırnık: As2S3, Hamam otu

Sülyen: Turuncu boya, PbO

Altın Tuz ruhu: HCl Hint Güherçilesi: KNO3, gübrei barut, gıda

Üstübeç: Beyaz boya, PbCO3, ZnO

3

Bazı Önemli Simyacılar

İsim Doğum - Ölüm Tarihi Önemi

Democritus M.Ö. 460 - M.Ö. 370 İlk atom fikri

Aristototeles M.Ö. 384 - M.Ö. 322 Dört element kuramı

Panapolisli Zosimos M.Ö. 300’ li yıllar 28 kitaplık simya ansiklopedisi

Yahudi Maria M.S. 1. yy Tribikos isimli damıtma aygıtı

İskenderiyeli Hypatia 370 – 415 Astronomi, matematik, felsefe. Dünya’ nın güneş etrafında dönmesi teorisi

Cabir Bin Hayyan 721-808 Damıtma, HCl ve H2SO4 eldesi, arsenik tozu eldesi, atomun parçalanabileceği öngörüsü, kükürt-civa kuramı

Ebu Bekr El-Razi 864 - 925 Etil Alkol Eldesi

Arnaldus de Villa Nova 1235 - 1313 CO ve saf alkol eldesi

Thomas Norton 1433 -1 513 Simya’ nın Ordinali kitabı

Paracelsus 1493 - 1541 Materia Primera (ilk maddeler) kükürt, civa, tuz üç ilke element kuramı

Jon Baptist van Helmont 1579 - 1644 Terazi kullanarak çalışmalarına nicel özellik kazandırmıştır

J.R. Glauber 1604 - 1670 Glauber tuzu (Na2SO4) eldesi

Henning Brandt 1630 - 1710 Deneysel olarak ilk element sentezi (fosfor)

Robert Boyle 1627 - 1691 Şüpheci Kimyacı kitabı

Isaac Newton 1643 - 1727 Kütle çekimi, hareket yasaları

Simyanın Bazı Kuramları

Dört Element Kuramı

4

Aristo ve Empekdokles tarafından ortaya atılmıştır.

Tabiattaki her madde bu elementlerden veya birleşimlerinden oluşmuştur.

Bu 4 element ilksel özellikleri (sıcak, ıslak, soğuk, kuru) ikişer ikişer taşımaktadır.

Aralarında ortak ilksel özellikler bulunmaktadır.

Bu elementler birbirine dönüşebilmektedir.

Kükürt - Civa Kuramı

5

Cabir Bin Hayyan tarafından ortaya atılmıştır.

Dört element (birincil tanecikler) zamanla kükürt ve civa elementlerine (ikincil

tanecikler) dönüşür.

Kükürt elementi renk ve oksitlenme özelliklerini, civa elementi ise metalik

karakteri belirler.

Bu iki element daha sonra metallere dönüşür (Üçüncül tanecikler).

Materia Primera (İlk Maddeler) Kuramı

Paracelsus tarafından ortaya atılmıştır.

Varlıkların hepsinin ortak bir temeli vardır. Bu temel, daha önce öne sürülen 4

elementin yanı sıra, tuz, civa ve kükürt ten oluşuyordu.

Paracelsus bu maddelere materia primera (ilk maddeler) ismini vermiştir.

Transmutasyon Kuramı

Dört element birbirine dönüşebiliyorsa, değersiz metallerde gümüş, altın gibi

değerli metallere dönüşebilir.

Uzun zaman alan bu süreç, Magnup Opus (Büyük Uğraş) adını almakta idi.

Felsefe Taşı Kuramı

Soy olmayan metalleri altın ve gümüşe çeviren sihirli bir maddedir.

Element Kavramının Tarihsel Gelişimi

Dört element kuramı

Materia Primera (ilksel maddeler) kuramı

Robert Boyle, “Elementler daha küçük maddelere bölünmez” demiştir.

Berzelius, elementlere günümüzde kullanılan sembolleri vermiştir.

Günümüzde, element kavramı “tek cins atomlardan oluşan saf madde”

şeklinde ifade edilmektedir.

6

Çıkmış Sorular

YGS 2010

YGS 2012

İsmail Karaceylan

Kimya Öğretmeni

http://www.ismailinc.com/p/kimya.html