sınav kaygısız gençler okulda savaş ve barış
DESCRIPTION
Sınav Kaygısız Gençler Okulda Savaş ve Barış. Dr Taner Güvenir Dokuz Eylül Üniversitesi Çocuk & Ergen Ruh Sağlığı ve Hast. AD Öğretim Üyesi. Sunum Planı. Saldırganlık ve şiddet Çocuk ve ergen gelişimi ve saldırganlık Çocuk ve ergen gelişimi ve akran grubu - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Sınav Kaygısız GençlerOkulda Savaş ve Barış
Dr Taner Güvenir Dokuz Eylül Üniversitesi Çocuk & Ergen Ruh Sağlığı ve Hast. AD
Öğretim Üyesi
Sunum Planı
• Saldırganlık ve şiddet
• Çocuk ve ergen gelişimi ve saldırganlık
• Çocuk ve ergen gelişimi ve akran grubu
• Okul içi bir şiddet türü: Akran istismarı
• Tartışma
Saldırganlığın Tarihçesi
• Doğu Asya • Maba, Çin• 126,000 yıl önce.
Şiddet – saldırganlık içeren aşırı eylemler
Saldırganlık
• Tanımı, doğası ve kökeni ???.
• Psikanalitik kuram
• Sosyal öğrenme kuramı
Saldırganlık
Saldırgan mı doğarız yoksa yaşayarak mı
öğreniriz?
• Doğuştan: saldırganlığa kaçınılmaz
biyolojik yatkınlık• Öğrenilmiş: deneyim ve taklit ile
öğrenilen
Psikanaliz;
• “Acıdan kaçınmaya ya da arzunun doyumuna yönelik her engellenme saldırganlığı doğurur..” Freud 1915
• İçsel gerçeklik, zihnin subjektif algıları, fantaziler ve örtülü davranışlar.
• Babaya yönelik gösterilemeyen saldırganlık• Günah keçisi arama
Büyük çoğunlukla içselleştirilen saldırganlık süperegonun oluşumunda görev alır
Psikanaliz;
M. Klein
Erken bebeklik dönemi
Anne memesine öfke.
Sadece doyuran değil,
aynı zamanda aç bırakan meme.
Soyal Öğrenme Kuramı
• Odak noktası saldırganlığı tetikleyen olaylar
• Saldırganlık doğuştan var olan ve engellenmeye karşı biyolojik dürtüsel tepki değil canlının deneyimlerle öğrendiği bir yanıttır.
• Bandura’nın BOBO Deneyi
‘Engellenme – saldırganlık hipotezi’
“Engellenme canlıyı bir tür yanıt için kışkırtır. Saldırganlık bu yanıtlardan sadece biridir.”
Miller(1941)
Agresyonun çeşitleri
İyi huylu saldırganlık
ya da
Kötü huylu saldırganlık
(sıcak veya soğuk, Steiner 2011)
Saldırganlığın şekil değiştirmesi
Yer değiştirme
Sınırlama
Birleşmiş
Sublimasyon
Engellenme aynı zamanda…
“Engellenme zihinsel gelişimi sağlar” Freud
“Düşüncenin gelişmesi için belli bir engellenmetoleransı gerekir.”“Engellenmelerle yüzleşmekten kaçınan vefantezi yoluyla onlardan kurtulan kişi düşünmeyizorlaştırıcı yöntemler uyguluyor demektir” W. Bion
Saldırganlığın kökleri…
• Tek bir etkene bağlı değil• “ne sadece doğuştan ne sadece sonradan”• “hem gen hem çevre”
• Saldırganlık ile nasıl baş edeceğimiz egomuzun gücü, sağlamlığı ve sınırları ile yakından ilişkili.
Çocuklarda ego….
Ergenlerde ego…
Prefrontal Defisitler
• Sosyal ipuçlarını okuyamama • Olumsuz duyguların egemenliğine izin
verme• Davranışların sonuçlarını kestirememe• Dürtüsellik ve dikkatsizlik Frontal lob
GrGri cevheri cevher volvolüümmüündende ani artani artışış ~ 12~ 12 yayaşş
Deneyime baDeneyime bağğllıı geligelişşimim = = plastiplastisitesite
BellekBellek, , plaplanlamanlama, problem , problem çöçözmezme
Puberte ile başlayan dengesizlik
• Ani fiziksel, hormonal ve sosyal değişimlerin yarattığı erken duygusal yoğunluk ve zorluklar
• Takiben, duygusal regülasyonun ve bilişsel/kendilik kontrol becerilerinin olgunlaşması
Duygusal kapasitePubertal dürtüler ve coşkular; risk alma, ödüle koşullanma,
düşük kendilik kontrolü
Bilişsel KapasitePlanlama, mantıksal düşünme, inhibisyon kapasitesi, problem çözme becerisi, davranışların uzun dönemli sonuçlarını öngörebilme
Ergenlerde kimlik oluşumu
• Geleceğe projeksiyonlar
• Bu sayede şimdiki zamana ait engellenmelere katlanabilme ve doyumu erteleyebilme
• Geleceği garantileme
Ergenlerde kimlik oluşumu
Hızla akıp giden zamanda arzular, gereksinimler şimdiki zamanda şekillenir.
“iyi hayat” ve “iyi kimlik-insan” artık uzun dönemli uğraşlar ve çalışmalar sonucu gelecekte var olacak
bir hayal olmaktan çıkmıştır,
Artık… DÜRTÜLERİ KONTROL ETMEYE VE USLU
DURMAYA DAHA DA ÖNEMLİSİDÜŞÜNMEYEGEREK YOK
Ergenlerin düşünme süreci
Soğuk Biliş/Kognisyon
(Cold Cognition)• Hırsızlık yapmak
yanlıştır• Silah taşımak
yasadışıdır• Güvenli olamayan
seks tehlikelidir
(gebelik/CYBH)
Sıcak Biliş/Kognisyon(Hot Cognition)• Popüler gruba girmek
için marketten bira aşır
• Okul reisinin üzerinde tabanca var
• Arabanın arkasında Ceren’le yalnız kalsak!..
Ergen ve akran grubu
Çocuklar arkadaşlık kurarak;
• Oyun oynayarak mutlu olmayı eğlenmeyi • Beraber çalışmayı• Duygularını ifade ve kontrol etmeyi• Dayanışmayı • Birbirini memnun etmeyi • Tartışmayı • Barışmayı• İşler kötüye gittiğinde birbirine destek olmayı
öğrenirler
Ergen ve akran grubu
Yıkıcıdavranışlar
YıkıcıDavranışlarMadde kullanımıCinsel deneyim
Suç işlemeMadde kötüye KullanımıŞiddet
SONUÇLAR1. Duygu vedavranışlarınkontrolünde zayıflık,2. Düşük eğitim düzeyi3. Sağlıksız ilişkiler 4. Düşük akademikperformans
Çocukluk Ergenlik Gençlik
Akran baskısı Akran Baskısı
Akran şiddeti…
Kaygı verici şekilde artıyor mu?
İlginçtir ama doğru değil.
Medyanın yer vermesi
“Kan çıkmazsa para yok”• Saptırılmış, abartılmış ve yanlış yorumlanmışPerrone, 1997 (Havaii), Males, 2000 (US), Body-Gendrot, 2005 (France)
“Aşırı yırtıcı/yok edici gençlik”
“Kayıp gençlik”
Ahlaki PanikParçalanmış ya da parçalanmakta olan toplumları tanımlanmış ya da sonradan
oluşturulmuş, görece savunmasız hedeflere karşı bir arada tutmaya hizmet
eder.
Sosyal kontrol.
• Ergen:
“içinde yaşadığı toplumun durumunu gösteren en önemli göstergedir” Christine Griffin
“sosyal değişime katkısı oldukça sınırlı olsa da bu değişimi gösteren barometre olarak tanımlanabilir.”
“Sosyal problemlerin özünde yoksulluk değil, eşitsizlik ve adaletsizlik yatar..”
(Wilkinson & Pickett 2009)
Toplumlarda yaşanan şiddet ve eşitsizlik arasında kuvvetli ve doğrudan bir ilişki vardır
(UNICEF 2007)
Yetişkinler çocuk gibi kavga ettiği sürece
çocuklardan yapıcı davranmalarını
eklemek en büyük haksızlıktır.
AKRAN İSTİSMARI
A B C D E
1. 2. 3. 4. 5.
6. 7. 8. 9. 10.
11. 12. 13. 14. 15.
16. 17. 18. 19. 20.
Toplam: Toplam: Toplam: Toplam: Toplam:
KesinlikleBöyle
yapardım
Muhtemelenböyle
Yapardım
Emin değilim MuhtemelenBöyle
yapmazdım
KesinlikleBöyle
yapmazdım
5 4 3 2 1
1. İstismara uğrayan öğrenciye daha girişken olmasını ve istismar edene karşı gelmesini önerirdim.
2. İstismar eden öğrenciye bu davranışını durdurmasını söylerdim
3. Görmezden gelirdim
4. İstismar eden ve edilenin aralarındaki anlaşmazlığı gidermelerine yardım ederdim
5. Bu olayı fazla büyütmezdim
6. İstismara uğrayan öğrenciye, istismar edenden mümkün olduğu kadar uzak durmasını önerirdim
7. İstismar edenin uygun cezayı almasını sağlardım
8. Müdahale etmezdim
9. İstismar eden ve edilen öğrencilerle beraber bir görüşme yapıp neler olduğunu anlamaya çalışırdım, ve bu durumu düzelmek için neler yapabileceklerini sorardım
10. İstismar eden öğrencinin benlik saygısını arttırmanın yollarını arardım ve böylece başkalarını istismar etmeyi bırakırdı.
KesinlikleBöyle
yapardım
Muhtemelenböyle
Yapardım
Emin değilim MuhtemelenBöyle
yapmazdım
KesinlikleBöyle
yapmazdım
5 4 3 2 1
KesinlikleBöyle
yapardım
Muhtemelenböyle
Yapardım
Emin değilim MuhtemelenBöyle
yapmazdım
KesinlikleBöyle
yapmazdım
5 4 3 2 1
11. İstismar edilen öğrenciyi daha fazla arkadaşlık kurması yönünde yüreklendirirdim böylece daha az istismara uğrardı.
12. İstismar eden öğrenciye bu davranışın asla kabul edilemeyeceğinin kesin bir dille anlatırdım
13. Bu sorunu başka birinin halletmesini beklerdim
14. İstismar eden öğrenciye, arkadaşına yaptıkları ile ilgili kaygılarımı anlatırdım, ve ona daha dikkatli ve sorumlu şekilde yaklaşmasını sağlardım
15. İstismar eden ve edileni birbirinden ayırırdım ve böylece istismar olasılığını en aza indirirdim
KesinlikleBöyle
yapardım
Muhtemelenböyle
Yapardım
Emin değilim MuhtemelenBöyle
yapmazdım
KesinlikleBöyle
yapmazdım
5 4 3 2 1
16. İstismar edilen öğrenciye ona yapılanları takmıyormuş gibi görünmesini öğütlerdim
17. İstismar eden öğrencinin ailesi ile görüşür ve çocuklarının bu davranışı durdurması gerektiği konusunda ısrar ederdim
18. Kendilerinin halletmesini isterdim
19. İstismar eden öğrenci ile görüşüp, bu olayı düzeltmek için hangi yolları seçmek istediğini öğrenirdim
20. İstismar eden öğrenciye kendini oyalayacak daha ilginç şeyler bulurdum
Tanım
Olumsuz eylem
“Negative Action”
4 temel tanımlama kriteri;
• Bir grubun/bireyin bir bireye yönelik,
• Belli bir süre devam eden,
• Gücün sistemik olarak kötüye kullanılmasını içeren
• Agresif davranışı
• Fiziksel akran zorbalığı
• İlişkisel/duygusal akran zorbalığı
• Sözlü akran zorbalığı
• Cinsel akran zorbalığı
• Siber akran zorbalığı
• Etnik akran zorbalığı
Akran istismarının yol açtığı sorunlar
– Ruhsal Sorunlar
– Akademik Sorunlar
– Sosyal Beceri Sorunları
Akran istismarının nedenleri
–Bireysel Nedenler
–Ailesel Nedenler
–Okula Ait Nedenler
Koruyucu önlemler
• Bireysel
• Ailesel
• Okul merkezli
Koruyucu önlemler(Bireysel)
• Sosyal izolasyona izin vermemek• Girişkenliklerini arttırmak• Uygun baş etme yollarını geliştirmek
Koruyucu önlemler(Ailesel)
• Aile içi benzer davranışlara son verme
• Okulla işbirliği
• Sosyal ortam geliştirme
• Akran İstismar Önleme Programına destek
Koruyucu önlemler(Okul merkezli)
• Sosyal ilişkileri geliştirme
• Akran istismarını önleme “Anti-Bullying” protokolü hazırlanması
• Destek grupları
• Ailelere destek
• İstismarcı çocuklarla çalışma
• Eğiticilerin eğitimi
Okul Kültürü
• Okulun genel politikası
• Okul idaresinin tutumu
• Okulun yapısı (fiziksel)
• Okulun özellikleri
• Veli profili
Akran istismarını önleme protokolü oluşturma
Temel Hedefler:
Okul içi-dışı
• akran istismarını ve buna bağlı gelişen sorunları önlemek
• akran ilişkilerini geliştirmek.
Akran istismarını önleme protokolü oluşturma
Temel gerekenler;
• Farkındalık
• Katılım
Akran istismarını önleme programlarının farklı özellikleri
• Akran istismarı olaylarına yaklaşım planlarında iki farklı yaklaşım;
“Kurallar ve cezalar”
“Problem çözme”
Akran istismarını önleme programlarının ortak özellikler
• Okul personelinin eğitimi• Daha geniş katılımın sağlanması (öğrenciler ve aileler)• Ders programınιn düzenlemesi• Öğrenci davranışlarının izlenmesi• Öğrencinin yardım arama davranışının teşvik
edilmesi,• Eylem planlarının yapılması
Başarı için temel kural
Güvene dayalı “Otoritative”
Erişkin-çocuk iletişim modelinin okul
ortamına uyarlanması;
• Sıcak, olumlu ve ilgili
• Olumsuz davranışlara sınır koyabilen
• Şiddet ve saldırı içermeyen cezalar verebilen erişkin-çocuk modeli
Akran istismarını önleme protokolü oluşturma
• Okul
• Sınıf
• Öğrenci düzeyindeki girişimler
Okul
• Anket çalışması• Akran istismarı bilgilendirme seminerleri• Ders arası ve öğle yemeğinde daha yakın
denetim• Daha cazip oyun alanları• Veli toplantıları • Okul ortamını iyileştirme amaçlı öğretmen
toplantıları• Okul aile birliği çalışma grupları
Anket neleri içermeli?
• Doğru tanım
• Belli zaman aralığı
• Belli sıklık
• Diğerlerinin tepkisi
(arkadaş, öğretmen, aile)
Sınıf
Akran istismarına karşı • Sınıf kurallarının belirlenmesi• Düzenli sınıf toplantıları• Role playing, okuma• Yardımlaşarak öğrenme “küme çalışması”• Ortak sınıf aktiviteleri• Veli toplantısı
Sınıf kuralları
• Arkadaşlarımızı istismar etmemeliyiz
• İstismara uğrayanlara yardım etmeliyiz
• Dışarıda kalan arkadaşlarımız oyunlarımıza katmalıyız
Bireysel Düzeyde Müdahale Basamakları
• Acil girişim• İstismar eden ve edilen ile görüşme• İstismar edilen çocuğu koruma• Okul çalışanlarının işbirliği• Aileleri bilgilendirme• İstismar eden ve edilene yönelik girişimler• İzlem• Yaptırım
Akran istismarını önleme programları
ne kadar başarılı oluyor? • Genelde başarılı (% 50 )• Yaş - Başarı • Mağdur sayısındaki azalma, istismarcıdan daha
fazla• Okul ne kadar fazla zaman ve enerji ayırıyorsa o
kadar başarılı oluyor• Yardımlaşmaya dayalı eğitim • Girişkenlik, öfke kontrolü ve empatik davranma
eğitimleri = agresyon düzeyini
Sabrınız için teşekkürler
A B C D E
1. 2. 3. 4. 5.
6. 7. 8. 9. 10.
11. 12. 13. 14. 15.
16. 17. 18. 19. 20.
Toplam: Toplam: Toplam: Toplam: Toplam:
A: Kurbana sorumluluk yükleme.
• Bu alt-test puanı yüksek olanlar akran istismarını önlemenin kurbanın baş etme kapasitesini arttırarak olabileceğine inanır.
B: Akranlarını istismar edene sorumluluk yükleme.
• Bu alt-test puanı yüksek olanlar akranlarını istismar eden öğrenciyi suçlar ve sorunun çözümü için bu öğrencinin ağır şekilde cezalandırılmasını isterler.
C: Akran istismarını görmezden gelme.
• Bu alt-test puanı yüksek olanlar, akran istismarı sorununu görmezden gelir ya da küçümser ve bu sorunun onların sorumluluğunda olmadığına inanırlar
D: Problem çözme.
• Bu alt-test puanı yüksek olanlar, herhangi bir öğrenciyi sorumlu tutmak yerine, akranını istismar eden ve kurban arasında yapıcı bir uzlaşma yolu aramayı seçer.
E: Yumuşatıcı yaklaşım.
• Bu alt-test puanı yüksek olanlar, akran istismarı sorunun çok ciddiye alınmaması gerektiğine ve akranlarını istismar eden öğrencilerin bu davranışlarını gösterme olanağı ve isteği içinde olmamaları sağlanarak bu sorunun çözülebileceğine inanırlar.