ÇOMÜ İletişim Fakültesi

TÜRK SİNEMASINDA

EDEBİYAT UYARLAMALARI** Özgüç, A. (1996), Geçmişten günümüze Türk sinemasında edebiyat uyarlamaları, Varlık Dergisi (1060), 6-10.

Bu sunum, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde Radyo, Sinema ve Televizyon Bölümü öğrencilerine verilen Sinema ve Edebiyat I dersi için hazırlanmıştır.

Yrd. Doç. Dr. Esmeray KARATAŞ ATEŞ ekaratas@comu.edu.tr 2016 Güz

Çıkış dönemlerine göre uyarlamalar

Kurtuluş Savaşı edebiyatı uyarlamaları

Köy ve kasaba edebiyatı uyarlamaları

Polisiye, serüven ve casusluk romanları uyarlamaları

Dram, melodram ve hafif roman uyarlamaları

Tarihsel roman uyarlamaları

Güldürü edebiyatı uyarlamaları

Siyasal roman uyarlamaları

İlk roman uyarlaması

Mürebbiye (1919) / H.R. Gürpınar’ın aynı adlı romanından

Yönetmeni Ahmet Fehim

Bir Türk ailesinin yanına mürebbiye olarak girip, köşkteki erkekleri baştan çıkaran Fransız yosması Anjel'in öyküsü

Türk sinemasında kadın kişiliği üzerinde kurulan ilk film denemesi

Sansüre uğrayan ilk film (Konunun ahlâksız bir Fransız mürebbiyesi üzerine kurulması nedeniyle, İstanbul'daki işgal kuvvetleri kumandanı general Franchet D'esparay tarafından Anadolu'da gösterilmesi yasaklanıyor)

Tanzimat Dönemi’nde «dejenere olmuş aile ve batı hayranlığının dayanılmaz boyutu*»

* H.R.Gürpınar’ın Mürebbiye ve Şıpsevdi romanlarında yanlış batılılaşma / M. Çelik, Türkiyat Mecmuası, Bahar 2013 http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuturkiyat/article/view/1023020491

Diğer ilk uyarlamalar

Ateşten gömlek (1923) / H.E.Adıvar – Muhsin Ertuğrul http://www.filimadami.com/film/7928/atesten-gomlek/

Bir millet uyanıyor (1932) / N.N.Tepedelenlioğlu – Muhsin Ertuğrul http://www.filimadami.com/film/7929/bir-millet-uyaniyor/

Yılmaz Ali (1940) / Vala Nurettin – Faruk Kenç http://www.filimadami.com/film/10632/yilmaz-ali/

Kahveci güzeli (1940) / Nazım Hikmet – Muhsin Ertuğtul http://www.filimadami.com/film/47582/kahveci-guzeli/

Vurun kahpeye (1947) / H.E.Adıvar – Ö.L.Akad http://www.filimadami.com/film/2159/vurun-kahpeye/

Sinema-Edebiyat’ın «bestseller üçlüsü»

Kerime Nadir Verem edebiyatı, ince hastalıklı kara sevdalar http://www.tsa.org.tr/kisi/kisibio/1950/kerime-nadir

Esat Mahmut Karakurt Şaşırtıcı tesadüfler, ateşli kadınlar, maço erkekler http://www.tsa.org.tr/kisi/kisigoster/3272/esat-mahmut-karakurt

Muazzez Tahsin Berkant Platonik aşklar http://www.tsa.org.tr/tez/tezgoster/291/muazzez-tahsin-berkand-in-hayati,-

edeb%EF%BF%BD%EF%BF%BD-kisiligi-ve-eserleri

* Güzide Sabri, pembe romanlar yazmış ama bu üçlü kadar ünlenmemiştir. Yaban Gülü eseri gişesi yüksek bir film olmuştur (1961) – Ümit Utku http://www.filimadami.com/film/33683/yaban-gulu/

«Hafif aşk romanları» uyarlamaları

Seven ne yapmaz (1947) / Kerime Nadir – Şadan Kamil http://www.filimadami.com/film/80761/seven-ne-yapmaz/

Allahaısmarladık (1951) / E.M. Karakurt – Sami Ayanoğlu http://www.filimadami.com/film/35554/allahaismarladik/

Sönen yıldız (1956) / M.T. Berkant – Osman F. Seden http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/5756/sonen-yildiz

Hıçkırık (1953) / Kerime Nadir – Atıf Yılmaz http://www.filimadami.com/film/23273/hickirik/

Samanyolu (1959) / Kerime Nadir – Nevzat Pesen http://www.filimadami.com/film/63583/samanyolu/

Ömrümün tek gecesi (1959) / E.M. Karakurt – Arşavir Alyanak http://www.filimadami.com/film/62102/omrumun-tek-gecesi/

«Edebi eser» uyarlamaları

Nilgün (1954) / Refik Halid Karay – Münir Hayri Egeli http://www.filimadami.com/film/10887/nilgun/

Dudaktan kalbe (1951) / Güntekin – Şadan Kamil

Akşam güneşi / Güntekin – Osman F. Seden http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/6906/aksam-gunesi

Çalıkuşu (1966) / Güntekin – Osman F. Seden http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/6904/calikusu

Değirmen (Sarıpınar öyküsü) (1986) / Güntekin – Atıf Yılmaz http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/1297/degirmen

Köy ve kasaba uyarlamaları

Aysel bataklı damın kızı / N.Hikmet – M.Ertuğrul http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/5372/aysel-batakli-damin-kizi

Senede bir gün http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/5403/senede-bir-gun

Kanlı döşek (1949) / İhsan İpekçi / Koza - Baha Gelenbevi http://www.filimadami.com/film/33646/kanli-dosek/

Zeynebin gözyaşları (1952) / Muharrem Gürses http://www.filimadami.com/film/33637/kara-efe/

Sazlı damın kahpesi (1956) / Muharrem Gürses http://www.filimadami.com/film/32550/sazli-damin-kahpesi/

Yayla güzeli gül Ayşe (1956) / Muharrem Gürses http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/5763/yayla-guzeli-gul-ayse

Gerçek köy edebiyatı uyarlamaları

Yaşar Kemal Beyaz mendil (1955) / Lütfi Akad http://www.filimadami.com/film/29220/beyaz-mendil/

Kemal Bilbaşar Gelinin muradı (1957) / Atıf Yılmaz http://www.filimadami.com/film/33669/gelinin-muradi/

Necati Cumalı Susuz yaz (1963) / Metin Erksan http://www.filimadami.com/film/1862/susuz-yaz/

Fakir Baykurt Yılanların öcü / Metin Erksan http://www.filimadami.com/film/1847/yilanlarin-ocu/

Osman Şahin uyarlamaları

Şerif Gören Derman (1983) http://www.filimadami.com/film/3404/derman/ Firar (1984) http://www.filimadami.com/film/3870/firar/ Kurbağalar (1985) http://www.filimadami.com/film/4385/kurbagalar/

Korhan Yurtsever Fıratın cinleri (1977) http://www.filimadami.com/film/12968/firatin-cinleri/

Erden Kıral Ayna (1984) http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/7377/ayna

Bilge Olgaç İpekçe (1987) http://www.filimadami.com/film/21136/ipekce/ Aşkın kesişme noktası (1990) http://

www.tsa.org.tr/film/filmgoster/597/askin-kesisme-noktasi

Diğer önemli edebi uyarlamalar Ağrı dağı efsanesi http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/4381/agri-dagi-efsanesi

Tatar Ramazan http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/656/tatar-ramazan

Bedrana http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/4064/bedrana

Yatık Emine http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/4047/yatik-emine

Anayurt Oteli http://www.filimadami.com/film/1763/anayurt-oteli/

Bereketli topraklar üzerinde http://www.filimadami.com/film/2158/bereketli-topraklar-uzerinde/

Hazal (Kutsal ceza romanı/Necati Haksun) http://www.filimadami.com/film/3399/hazal/

Zübük http://www.filimadami.com/film/2357/zubuk/

Hakkari’de bir mevsim http://www.filimadami.com/film/4537/hakkaride-bir-mevsim/

Adı Vasfiye http://www.filimadami.com/film/2358/adi-vasfiye/

Asılacak kadın http://www.filimadami.com/film/2918/asilacak-kadin/

Fikrimin ince gülü http://www.filimadami.com/film/4001/mercedes-mon-amour/

Kurşun ata ata biter http://www.tsa.org.tr/film/filmgoster/1205/kursun-ata-ata-biter

Karılar koğuşu http://www.filimadami.com/film/9436/karilar-kogusu/