SINH LÝ TUYẾN GIÁPLê Quốc Tuấn, MD, MSc

Physiology Department

MỤC TIÊU

• Đại cương về cấu trúc tuyến giáp• Sinh tổng hợp hormon giáp• Chức năng của hormon giáp• Điều hòa bài tiết hormon giáp• Các rối loạn chức năng tuyến giáp thường gặp

ĐẠI CƯƠNG VỀ TUYẾN GIÁP

CẤU TRÚC TUYẾN GIÁP

• Nằm ngay dưới thanh quản, phía trước khí quản• Bài tiết ra 2 hormon có cùng chức năng là T3 và T4• Gồm nhiều nang tuyến, trong chứa đầy chất tiết dự

trữ (chất keo thyroglobulin)• Thyroglobulin có chứa các hormon giáp trong phân

tử, được các tế bào giáp bài tiết vào lòng nang.• Khi cơ thể cần, thyroglobulin được hấp thu trở vào tế

bào giáp, tách các phân tử hormon ra và đưa vào máu đến cơ quan đích.

CẤU TRÚC GIẢI PHẪU TUYẾN GIÁP

CẤU TRÚC VI THỂ TUYẾN GIÁP

CẤU TRÚC TUYẾN GIÁP

CẤU TRÚC TUYẾN GIÁP

HORMON TUYẾN GIÁP

T3• 7% hormon giáp tiết ra• Ái lực thấp với protein huyết

tương, giải phóng vào mô đích chậm.

• Tác dụng mạnh hơn• Thời gian tác dụng ngắn• Là dạng tác dụng chính ở mô

đích

T4• 93% hormon giáp tiết ra• Ái lực cao với protein huyết

tương, giải phóng vào mô đích nhanh.

• Tác dụng yếu hơn 4 lần• Thời gian tác dung dài• Được khử iod thành T3 ở

mô đích mới có tác dụng.

HORMON TUYẾN GIÁP

SINH TỔNG HỢP HORMON GIÁP

SINH TỔNG HỢP HORMON GIÁP

Các giai đoạn tổng hợp hormon tuyến giáp:• Tổng hợp và bài tiết chất keo thyroglobulin vào nang

giáp (mỗi phân tử thyroglobulin chứa khoảng 70 acid amin tyrosine – tiền thân của hormon giáp)

• Oxy hóa ion iodur (I-)• Iod hóa các gốc tyrosine, tạo thành hormon giáp (còn

ở dạng kết hợp với thyroglobulin trong nang giáp)• Cắt rời và giải phóng các phân tử T3, T4 từ

thyroglobulin trong tế bào giáp --> vào máu.

SINH TỔNG HỢP HORMON GIÁP

SINH TỔNG HỢP HORMON GIÁP

CHỨC NĂNG CỦA HORMON GIÁP

CHỨC NĂNG CỦA HORMON GIÁP

Làm tăng sao mã nhiều gen, tổng hợp lượng lớn enzym, protein … dẫn đến tăng các hoạt động của toàn cơ thể:• Làm tăng hoạt động của tế bào, tăng cường chuyển

hóa glucid và lipid tạo năng lượng, gây giảm cân.• Tăng nhịp tim, tăng lưu lượng tim, tăng nhịp hô hấp

để cung cấp oxy cho sự tăng chuyển hóa ở các mô.• Tăng hoạt động của não bộ và hệ thần kinh.• Tác dụng trên sự phát triển cơ thể, đặc biệt là não bộ.

HOẠT ĐỘNG CỦA HORMON GIÁP

- T4 chuyển thành T3 ở mô đích.- Thụ thể hormon giáp (TR: thyroxine receptor) ở trong nhân.- T3 làm tăng sao mã nhiều gen.

ĐIỀU HÒA BÀI TIẾT HORMON GIÁP

CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA NGƯỢC ÂM TÍNH

• TRH (hạ đồi) kích thích sự bài tiết TSH (tuyến yên).• TSH đến kích thích tuyến giáp: làm tăng số tế bào

giáp, tăng bài tiết hormon giáp (T3, T4).• T3, T4 khi được tiết ra nhiều sẽ quay lại ức chế tuyến

yên và vùng hạ đồi.

CÁC RỐI LOẠN CHỨC NĂNG TUYẾN GIÁP THƯỜNG GẶP

RỐI LOẠN CHỨC NĂNG TUYẾN GIÁP

Gồm 2 nhóm:• Cường giáp: tăng bài tiết hormon T3, T4• Suy giáp: giảm bài tiết hormon T3, T4

CƯỜNG GIÁP

Biểu hiện hội chứng cường giáp:• Da niêm: da ẩm, nóng, rụng tóc, gãy móng• Chuyển hóa: sợ nóng, thân nhiệt tăng, khó ngủ, sụt cân

nhanh, tiêu chảy do tăng nhu động ruột, run tay, teo cơ (tứ đầu đùi) …

• Nhịp tim nhanh (>100l/ph), HA tâm thu cao• Tâm thần: dễ cáu gắt, tức giận, khó tập trung, bứt rứt ….

CƯỜNG GIÁP

Nguyên nhân: Cường giáp tại tuyến yên: FT3 tăng, FT4 tăng, TSH

tăng. Cường giáp tại tuyến giáp: FT3 tăng, FT4 tăng, TSH

giảm hoặc bình thường.• Thường gặp do bệnh lý Basedow (bệnh Graves

hay bướu cổ lồi mắt), nhân giáp độc …

FT3: free T3FT4: free T4

CƯỜNG GIÁP: BỆNH BASEDOW

SUY GIÁP

Biểu hiện:• Phù niêm: mặt tròn, ít biểu lộ cảm xúc, môi dày, lưỡi

to, tay chân thô, khàn tiếng do thâm nhiễm dây thanh, ù tai do thâm nhiễm vòi Eustache …

• Chuyển hóa: sợ lạnh, thân nhiệt giảm, mệt mỏi, buồn ngủ, tăng cân, táo bón, tiểu ít, yếu cơ …

• Nhịp tim chậm (<60l/ph), HA tâm thu thấp• Tâm thần: thờ ơ, chậm chạp, suy giảm hoạt động trí

óc, giảm trí nhớ …

SUY GIÁP

Nguyên nhân: Suy giáp tại tuyến yên: FT3 giảm, FT4 giảm, TSH

giảm. Suy giáp tại tuyến giáp: FT3 giảm, FT4 giảm, TSH tăng

hoặc bình thường.• Bẩm sinh• Mắc phải: nhiễm trùng, tự miễn, tai biến điều trị

(phẫu thuật cắt giáp, quá liều thuốc kháng giáp, iod đồng vị phóng xạ …)

FT3: free T3FT4: free T4

SUY GIÁP

BỆNH ĐẦN ĐỘN

Bệnh đần độn: do suy tuyến giáp từ thời kỳ bào thai, đưa đến chậm phát triển trí não --> thể nặng nhất của suy giáp.

PHÌNH GIÁP: BƯỚU CỔ ĐỊA PHƯƠNG

• Do thiếu iod trong khẩu phần ăn• Do đó tuyến giáp không bắt đủ iod để tạo T3, T4,

nhưng vẫn tạo ra được thyroglobulin. • Tuyến giáp tăng hoạt động, vì vậy ngày càng to lên

thành bướu cổ, bên trong các nang giáp chứa đầy chất keo.

• Thường không ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp

PHÌNH GIÁP: BƯỚU CỔ ĐỊA PHƯƠNG

CẢM ƠN SỰ LẮNG NGHE CỦA CÁC BẠN !