TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐÀ NẴNGKHOA SINH – MÔI TRƯỜNG

Nhóm 3: Lê Thị Thu Thảo

Nguyễn Thị Thạnh

Lê Thị Dũng

Đỗ Văn Vinh

Trịnh Thị Gia Linh

Nguyễn Thị Lan Hương

Đoàn Thị Ánh Dương

Lê Thị Trâm

Phan Thị Anh Phương

Nguyễn Thị Diễm Kiều

Vũ Thị Thu Thủy

Đề tài: Sinh vật ngoại lai làm suy giảm đa dạng sinh học

1. MỞ ĐẦU

Đa dạng sinh họcSinh vật ngoại lai

2. Một số khái niệm

2.1. Đa dạng sinh học là gì?Theo luật đa dạng sinh học của VN 2008 thì “đa

dạng sinh học là sự phong phú về gen, loài sinh vật và hệ sinh thái trong tự nhiên” .

2. Một số khái niệm

Giá trị của ĐDSH

Giá trị của ĐDSH

Giá trị gián tiếpGiá trị gián tiếpGiá trị trực tiếpGiá trị trực tiếp

2.2. Sinh vật ngoại lai là gì?Luật đa dạng sinh học Việt Nam 2008:

• “Loài ngoại lai là loài sinh vật xuất hiện và phát triển ở khu vực vốn không phải là môi trường sống tự nhiên của chúng”.

• “Loài ngoại lai xâm hại là loài ngoại lai lấn chiếm nơi sinh sống hoặc gây hại đối với các loài sinh vật bản địa, làm mất cân bằng sinh thái tại nơi chúng xuất hiện và phát triển”.

2. Một số khái niệm

3. Đặc điểm chung

Sinh sản nhanh.Sinh sản nhanh.

3. Đặc điểm chung

Khả năng cạnh tranh về nguồn thức ăn, nơi cư trú lớn.

Khả năng cạnh tranh về nguồn thức ăn, nơi cư trú lớn.

Khả năng phát tán nhanhKhả năng phát tán nhanh

Biên độ sinh thái rộng, thích ứng nhanh với những thay đổi của môi trường.

Biên độ sinh thái rộng, thích ứng nhanh với những thay đổi của môi trường.

3. Đặc điểm chung

4.1. Tại Việt Nam

Qua thống kê, cả nước có 92 loài thực vật có nguồn gốc ngoại lai thuộc 31 họ khác nhau. Trong đó có những họ lớn có nhiều loài như họ thầu dầu (4 loài), họ đậu (6 loài), họ cúc (7 loài), họ cói(8 loài), họ hoà thảo (13 loài) và cây lá kim (12 loài).

Các loài thực vật ngoại lai hiện chiếm 0.77% so với tổng số loài thực vật (12000 loài)tìm thấy ở Việt Nam. Trong đó có 12 loài được coi là có nguy cơ xâm hại gây ảnh hưởng đến môi trường và đa dạng sinh học.

4. Tình hình sinh vật ngoại lai

4.2. Trên thế giới

• Úc là lục địa bị ảnh hưởng nặng nhất bởi những loài xâm lấn. 90 loài thực vật xâm lấn có khả năng đang được bán tại nhiều nơi ở Úc, 210 loài cá cảnh ngoại lai được nhập lậu. Nhiều loài cá mới đã thoát ra và xâm nhập hệ thống sông ngòi, làm suy giảm nghiêm trọng lượng cá bản địa và quần thể các loài lưỡng cư, cũng như cạnh tranh nguồn thức ăn và tàn sát những loài cá bản địa để sinh tồn.

• Ireland là nước duy nhất trên thế giới tiếp tục đưa giống chồn nhỏ vào thiên nhiên, chiếm 2/3 của nghề nuôi chồn trên thế giới và 70% nuôi cáo tập trung ở các nước khác thuộc Liên minh châu Âu (EU). Nguy cơ thảm họa tự nhiên là 6.000 trang trại nuôi chồn ở EU đang là mục tiêu của những nhà hoạt động bảo vệ động vật.259249427291

4.2. Trên thế giới

• Tại Anh, các loài xâm lấn làm tiêu tốn 2 tỉ bảng/năm, hệ sinh thái bản địa không thể tái sinh một khi đã bị các loài này xâm lược. Chỉ riêng với việc diệt chuột ở đảo Gough, có một đề xuất thuê trực thăng thả xuống hàng nghìn tấn bả chuột. Dự kiến chuyện này ít nhất 2,6 triệu bảng

Chuột khổng lồ ở đảo Gough

Sinh vật ngoại lai xâm hại có thể xâm nhập vào Việt Nam bằng nhiều con đường

5. Con đường xâm nhập của loài ngoại lai

5. Con đường xâm nhập của loài ngoại lai

5. Con đường xâm nhập của loài ngoại lai

Nhân tạo

•Nhập khẩu có mục đích phục vụ công tác nuôi, trồng, sản xuất, kinh doanh, phục vụ khoa học hoặc du nhập.

•Không có chủ đích : Bám vào phương tiện vận tải

Sự xâm nhập của các sinh vật lạ thường bắt đầu từ những vùng dễ nhạy cảm, những hệ sinh thái kém bền vững như:

Những nơi loài ngoại lai dễ xâm nhập Những nơi loài ngoại lai dễ xâm nhập

Vùng cửa sông, bãi bồi.

Các vực nước nội địa.Các vùng đảo nhỏ.

TÁC ĐÔNG CUA CÁC LOÀI SINH VÂT NGOẠI LAI

TÁC ĐÔNG CUA CÁC LOÀI SINH VÂT NGOẠI LAI

TIÊU CƯC TIÊU CƯC

TICH CƯCTICH CƯC

6. NHỮNG TÁC ĐÔNG CUA SINH VÂT NGOẠI LAI

6. NHỮNG TÁC ĐÔNG CUA SINH VÂT NGOẠI LAI

6.1. TAC ĐÔNG TIÊU CƯC6.1. TAC ĐÔNG TIÊU CƯC

Cạnh tranh với các loài bản địa về thức ăn, nơi sống Cạnh tranh với các loài bản địa về thức ăn, nơi sống

Cây Mai Dương (Mimosa pigra)Chuột hải ly (Myocastor coypus)

•Phát triển lấp kín mặt nước, che hết ánh sáng của các loài tảo.•Cạnh tranh với các loài thực vật thủy sinh bản địa. •Làm giảm đáng kể tính đa dạng sinh học trong các hệ sinh

thái thủy vực.

 Beo Nhật Bản (Eichhornia crassipes)

Ngăn cản khả năng gieo giống, tái sinh tự nhiên của các loài bản địa do khả năng phát triển nhanh với mật độ dày đặc.

Ngăn cản khả năng gieo giống, tái sinh tự nhiên của các loài bản địa do khả năng phát triển nhanh với mật độ dày đặc.

Ôc bươu vàng đã gây thiệt hại đáng kể cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất lúa đồng bằng sông Cửu Long và một số tỉnh Nam Trung Bộ.

Ôc Bươu vàng (Pomacea canaliculata)

Tháng 4/1995 là 15.305 ha trong đó có 8.602ha lúa, 590ha rau muống, 6.356 ha ao hồ và hàng trăm km sông ngòi, kênh mương trên toàn quốc bị nhiễm ốc bươu vàng.

Năm 1998 thì 57 trên 64 tỉnh thành và 309 trên 543 huyện trong cả nước bị nhiễm với 109.000 ha lúa; 3,5 nghìn ha rau muống; 15 km2 ao hồ; 4 km2 kênh rạch bị nhiễm ốc bươu vàng một cách trầm trọng.

Lai giống với các loài bản địa, từ đó làm suy giảm nguồn gen

Lai giống với các loài bản địa, từ đó làm suy giảm nguồn gen

Ở một số loài có khả năng thụ tinh chéo, chúng còn làm rối loạn hệ thống gen các loài sinh vật bản địa.

Cá Trê Phi (Clarias gariepinus)

Ôc Bươu vàng (Pomacea canaliculata)

Cạnh tranh tiêu diệt dần loài bản địa, làm suy thoái hay thay đổi tiến tới tiêu diệt luôn cả hệ sinh thái bản địa.

Cạnh tranh tiêu diệt dần loài bản địa, làm suy thoái hay thay đổi tiến tới tiêu diệt luôn cả hệ sinh thái bản địa.

Cá Vược miệng rộng (Micropterus salmoides)

Là loài ăn tạp điển hình, thức ăn chính của chúng gồm cá, tôm, lưỡng cư và côn trùng nhưng nó có thể ăn tất cả mọi thứ bao gồm các loài cá vược khác, chim nước, ếch và ngay cả con của nó.

Lá cây mai dương có chứa độc tố mimosine (một loại acid amin), với hàm lượng 0.2% so với trọng lương khô của lá, có thể gây nguy hiểm cho động vật bản địa.

Truyền bệnh và kí sinh trùng Truyền bệnh và kí sinh trùng

Năm 1930, loài muỗi Anopheles gambiae đã du nhập từ Châu Phi vào vùng Tây Bắc Brazil theo các đoàn tàu biển.Chưa đến một năm sau, trong một diện tích khoảng 6 dặm vuông với số dân khoảng 12.000 người đã xuất hiện 10.000 ca nhiễm bệnh sốt rét.

Muỗi Anopheles gambiae

Xâm nhập vào Việt Nam từ những năm 1950.Vào những năm 1965 - 1970, sâu róm thông gây ra những trận dịch lớn đối với rừng thông ở Quảng Ninh, Bắc Giang, Bắc Ninh và trở thành đối tượng gây hại nghiêm trọng.Các năm 2003, 2005 đã ghi nhận nạn dịch sâu róm hại thông nghiêm trọng tại Thanh Hóa, Nghệ An.Hiện nay, dịch sâu róm thông đã lan vào các tỉnh Bắc Trung bộ.Sâu róm thông

(Dendrolimus punctatus)

6.2. TAC ĐÔNG TÍCH CƯC6.2. TAC ĐÔNG TÍCH CƯC

+ Cá Chim trắng có khả năng cải tạo môi trường bằng phương pháp sinh học, đặc biệt đối với những vùng nước thải, ao trong hệ VAC+ Beo tây có thể làm sạch nguồn nước, phân giải chất độc: 1 ha mặt nước thả beo tây trong 24 giờ hút được: 34kg Na, 22kg Ca, 17 kg P, 4kg Mn, 1kg phenol, 89g Hg, 104g Al, 297g Ni, 321g Stronti…. Ngoài ra beo tây còn có khả năng phân giải phenol và cyanua.

Môi trường – sinh thái: Hấp thụ kim loại nặng, là loài thiên địch của một số sinh vật.

Cá Chim trắng(Pampus argenteus)

Giá trị kinh tế: Là nguyên liệu làm đồ thủ công (beo tây), giá thể trồng nấm (mai dương), đem lại giá trị kinh tế (cá chim trắng)…

Giá trị dinh dưỡng: cá chim trắng, tôm he, beo tây…

7. Giải pháp hạn chế

Tăng cường xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về ngăn ngừa và kiểm soát loài ngoại lai xâm hại. 

Tăng cường xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về ngăn ngừa và kiểm soát loài ngoại lai xâm hại. 

  Luật đa dạng sinh học có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 7 năm 2009. 

Áp dụng có hiệu quả các giải pháp khoa học và công nghệ để ngăn ngừa, kiểm soát và quản lý loài ngoại lai xâm hại.

Phát hiện, khảo nghiệm, phân tích nguy cơ, đánh giá rủi ro đến môi trường

và đa dạng sinh học.

Phát hiện, khảo nghiệm, phân tích nguy cơ, đánh giá rủi ro đến môi trường

và đa dạng sinh học.

Xác định hướng lây lan của các loài ngoại lai xâm hại dưới ảnh hưởng của biến

đổi khí hậu.

Xác định hướng lây lan của các loài ngoại lai xâm hại dưới ảnh hưởng của biến

đổi khí hậu.

Phục hồi hệ sinh thái bằng các loài cây bản địa nhằm ngăn

ngừa sự tái xâm nhập của loài ngoại lai xâm hại.

Phục hồi hệ sinh thái bằng các loài cây bản địa nhằm ngăn

ngừa sự tái xâm nhập của loài ngoại lai xâm hại.

 Kiểm soát và diệt trừ các

loài ngoại lai xâm hại.

 Kiểm soát và diệt trừ các

loài ngoại lai xâm hại.

Một số hướng trong công tác tiêu diệt sinh vật ngoại lai 

Một số hướng trong công tác tiêu diệt sinh vật ngoại lai 

Tận dụng lợi ích của sinh vật ngoại lai và sinh vật ngoại lai xâm hại để thu gom và tiêu diệt. 

Nghiên cứu đặc điểm sinh, đặc tính để tiêu diệt

Ôc bưu vàng làm thức ăn cho gia súc Sử dụng beo tây cho lợn ăn

Các bước trong quản lí sinh vật ngoại lai xâm lấn

Phòng ngừa (Prevention)

Phát hiện sớm (Early Detection)

Chiến lược quản lý (strategies)

Đánh giá (Assessment)

Phương pháp kiểm soát (control methods)

Quan trắc (Monitoring)

Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục đào tạo và nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc ngăn ngừa, kiểm soát và diệt trừ loài ngoại lai xâm hại.

Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục đào tạo và nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc ngăn ngừa, kiểm soát và diệt trừ loài ngoại lai xâm hại.

Hội thảo tập huấn tại vườn quốc gia Cúc Phương

Đoàn thanh niên sơn Tịnh, Quảng Ngãi ra quân diệt cây mai dương

Tăng cường hợp tác quốc tế về ngăn ngừa và kiểm soát loài ngoại lai xâm hại

Xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu

Tổ chức diễn đàn, mạng lưới trao đổi kinh nghiệm về ngăn ngừa và kiểm soát loài ngoại lai xâm hại

Tích cực tham gia và thực hiện các điều ước quốc tế về ngăn ngừa và kiểm soát loài ngoại lai xâm hại

1. Hội nghị Khoa học về Đa dạng sinh học: Các loài sinh vật ngoại lai xâm hại rừng ở Việt Nam.

2. Luật Đa dạng sinh học

3. Sinh vật ngoại lai ở Việt Nam – Đặng Quang Trường

4. Tình hình sinh vật ngoại lai xâm hại ở Việt Nam – Ths. Lê Thị Vu Lan

5. http://www.phongdiennr.org.vn/?mod=multi&id=28

6. http://tadung.daknong.gov.vn/index.php/giang-day/34-quy-hoch-phat-trin/179-a-dng-sinh-hc-la-gi

7.http://vea.gov.vn/vn/truyenthong/sukien-

8.ngayle/hoinghimttq/khoahocchuyende/Pages/H%E1%BB%99ingh%E1%BB%8BKhoah%E1%BB%8Dcv%E1%BB%81%C4%90ad%E1%BA%A1ngsinhh%E1%BB%8DcC%C3%A1clo%C3%A0isinhv%E1%BA%ADtngo%E1%BA%A1ilaix%C3%A2mh%E1%BA%A1ir%E1%BB%ABng%E1%BB%9FVi%E1%BB%87tNam.aspx

9.http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&mode=detail&document_id=81137.

10.http://www.phongdiennr.org.vn/?mod=multi&id=28

11.http://www.dangcongsan.vn/cpv/Modules/News/NewsDetail.aspx?co_id=28340739&cn_id=643649

12.http://www.cpv.org.vn/cpv/Modules/News/NewsDetail.aspx?co_id=28340739&cn_id=643649

13.http://sonnptnt.baria-vungtau.gov.vn/

14.http://www.cucphuongtourism.com/

15.http://vea.gov.vn.

.

Tài liệu tham khảo