Denetleyici ve Düzenleyici Sistemler

Kitap okumak, yürüyüş yapmak, TV seyretmek,

ders çalışmak gün içinde isteyerek

gerçekleştirdiğimiz faaliyetlerdir. Bunun dışında yutkunmak,

nefes almak, göz kırpmak, düşünmek

farkında olmadan gerçekleştirdiğimiz

hareketlerdir.

Kısacası isteyerek ya da farkında olmadan

yaptığımız pek çok hareket vardır.

Vücudumuzda gerçekleşen tüm bu

olayların düzenli ve birbirleriyle uyum içinde

çalışmasını sağlayan DENETLEYİCİ VE

DÜZENLEYİCİ SİSTEMİMİZDİR.

Denetleyici ve Düzenleyici Sistem

Sinir Sistemi Endokrin Sistem

SİNİR SİSTEMİ

Sinir sistemimiz iç (vücudumuzdan) ve dış

çevreden gelen uyartıları değerlendirir ve bunlara

uygun cevaplar oluşturur. Böylece

vücudumuzdaki sistemlerin birbirleriyle düzenli ve uyun içinde

çalışmasını sağlar.

Sinir sistemimiz iki bölümden oluşur.

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ

MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ

Sinir sistemimiz sinir hücrelerinden – nöronlardan meydana gelir. Sinir hücreleri bilinen en uzun hücrelerdir.Nöronlar vücudumuzu ağ gibi sararak, vücudumuzun her noktasına ulaşır. Sinir hücreleri bölünme yeteneklerini kaybetmişlerdir.

MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ

Vücudun yönetim ve denetim merkezidir.

İç ve dış çevreden gelen uyartılara cevap verilmek üzere değerlendirmenin yapıldığı

yerdir.

*Beyin, Beyincik, Omurilik ve Omurilik soğanından oluşur.

Beyin, Beyincik, Omurilik soğanı kafatası tarafından, omurilik ise omurga

tarafından korunur.

BEYİN

milyarlarca nörondan oluşur. İki yarım küreden oluşur. Yaklaşık 1400 gram ağırlığındadır ve üç katlı bir zar ve kafatası tarafından korunur. Kıvrımlı bir yapıya sahiptir. Bu yapısı sayesinde daha çok nöron (sinir hücresi) barındırır.

• Vücudumuzda yönetim, Öğrenme, hafıza, konuşma, yazma, zeka, düşünme, hayal kurma merkezidir. Düşünerek ve isteyerek yaptığımız bütün hareketlerin merkezleri beyindedir.

• Duyu organlarından gelen uyartıları alır, değerlendirir ve cevaplandırarak görme, işitme, koklama gibi işlevlerin gerçekleşmesini sağlar.

• Kan basıncımızı, vücut sıcaklığımız ve vücut su dengemizi düzenler.

- Uyku, acıkma, susama, iştah gibi faaliyetleri düzenler.

- Beynimizin sol yarım küresi vücudumuzun sağ tarafındaki organları; sağ yarım küre ise vücudumuzun sol tarafındaki organların çalışmasını düzenler.

- Merkezi sinir sistemimizdeki diğer organların yardımıyla organların ve sistemlerin çalışmasını düzenler.

BEYİNCİK

Beynin arka, alt tarafındadır.

Vücudumuzun HAREKET VE DENGE MERKEZİDİR.

Kol ve bacaklarımızdaki kasların birbirleriyle uyumlu çalışmasını düzenleyerek hareketlerimizin dengeli olmasını sağlar. Bir bebeğin ayakta durup yürümeye başlaması beyinciğin belli bir olgunluğa ulaşması ile mümkün olur.

Beyincik

İç Kulaktaki yarım daire kanalları ile vücudumuzun dengesini sağlar. Örneğin beyinciği çıkarılan bir güvercin havaya atılsa uçamaz ve hemen yere düşer.

OMURİLİKSOĞANI

Beyinciğin alt kısmında beyin ve omurilik arasında yer alır.

Görevi beyin ve diğer vücut organları arasındaki bağlantıyı sağlamaktır.

İsteğimiz dışında çalışan iç organlarımızın denetimini sağlar. Boşaltım, dolaşım, solunum , sindirim sistemlerimizin merkezi buradadır.

Nefes alma, öksürme, hapşırma, yutma, kusma, çiğneme, kalp atışı hızı, idrar çıkarma gibi istemsiz olayları kontrol eder.

OMURİLİK

Omurilik soğanından başlayarak kuyruk

sokumuna kadar uzanır. Omurga tarafından

korunur. Omurilikten sağa ve sola doğru 31 çift sinir çıkar. Bu sinirler ile beyin

ve diğer organlar arasında iletişim sağlanır.

Refleks hareketlerimizin gerçekleşmesini sağlar. İsteğimiz dışında düşünmeden yaptığımız ani hareketlere refleks denir. Refleksler sürekli ve hızlı bir biçimde gerçekleşir. Böylece vücudumuzun kendini savunmasını sağlar.Ör: göz kapaklarının belirli aralıklarla açılıp kapanması, eline iğne batan çocuğun elini hızla çekmesi, yeni doğan bebeğin beslenmesi- emme refleksi, göz bebeklerinin ışıkta küçülüp karanlıkta büyümesi vb.

Omurilik aynı zamanda beyin denetiminde öğrenilen ve alışkanlık haline getirilen davranışların merkezidir. Örneğin bisiklet sürmek beyin denetiminde gerçekleştirilen bir davranıştır.

Ancak öğrenildikten sonra bisiklet sürmek omurilik tarafından kontrol edilir. Bu davranışlar aynı zamanda kazanılmış refleks olarak adlandırılır. Ör: araba sürmek, dans etmek, limon görünce ağzı sulanmak v.b. Bu hareketleri tekrarlayarak öğreniriz. Bunlar bir kez öğrenildikten sonra düşünülmeden gerçekleştirilirler.

ÇEVRESEL

SİNİR

SİSTEMİ

Beyin ve omurilikten çıkan sinirler vücudumuzun her tarafını sarar. Bu sinirler çevresel sinir sistemini oluşturur.

Çevresel sinir sistemi merkezi sinir sistemi ile organlar arasındaki bağlantıyı sağlar.

Sinir hücreleri birbirleri ile haberleşmeyi sağlamak adına bağlantı kurar. Bu sayede bir sinir hücresindeki uyartı adı verilen mesaj diğer sinir hücresine – nörona – aktarılır.

Çevremizde veya vücudumuzun içinde meydana gelen ses, ışık, koku, tat, basınç gibi etkilere uyarı denir.

Duyu organları tarafından alınan uyarıların sinir hücrelerimizdeki iletimine ise uyartı denir.

Uyartılar omurilik yada beynimizin ilgili bölümlerinde değerlendirilerek cevap oluşturulur. Bu cevap yine sinirler yardımıyla kas veya iç salgı bezlerine iletilir ve uyarılara karşı tepki oluşmuş olur.

****Duyu organlarından uyartıları alarak beyin ve omuriliğe getiren sinirlere duyu sinirleri denir.

Değerlendirilen uyartının sonucunu kas ve iç salgı bezlerine ileten sinirlere motor sinirleri denir.  

1. uyarı--> eline iğne batması

2. Uyarıyı alan duyu organıderi

4. Duyu sinirleri ile uyartılar omuriliğe gider.

3. Uyarılar duyu sinirine aktarılır

beyin

Omurilik

beyincik

Omurilik

soğanı

5. Omurilikte uyartı değerlendirilir.

6. Motor sinirleri emri el kaslarına iletir.

Eline İğne Batan Bir Çocuk 7. Çocuk elini

çeker