การศกษาเรองพนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธการพจารณาแบบหลายกฎเกณฑ

กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

Sinkholes risk area map using GIS: case study of Chompu sub-district, Noen maprang District, Phitsanulok province

ณฐญา ชมภศร

วทยานพนธระดบปรญญาตร เสนอภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร

เพอเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร พฤษภาคม 2560

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยนเรศวร

อาจารยทปรกษา ประธานบรหารหลกสตรวทยาศาสตรบณฑตสาขาภมศาสตร และ

หวหนาภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ไดพจารณาวทยานพนธระดบปรญญาตร เรอง “การศกษาเรองพนททมโอกาสเกด

หลมยบในภมประเทศแบบหนปน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธการพจารณา

แบบหลายกฎเกณฑ กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก”เหนสมควรรบ

เปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรบณฑต ของมหาวทยาลยนเรศวร

………………………………………………………………………………… (อาจารยธญลกษณ ศรโพธ)

อาจารยทปรกษา

………………………………………………………………………………… (อาจารย ประสทธ เมฆอรณ)

ประธานบรหารหลกสตรวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาภมศาสตร

………………………………………………………………………………… (อาจารย ดร.ชาญยทธ กฤตสนนทกล)

หวหนาภาควชาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ประกาศคณปการ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลงไดดวยความกรณาอยางยงจาก อาจารยธญลกษณ ศรโพธ อาจารยทปรกษาซงทานไดใหค าแนะน าและขอคดเหนตาง ๆ ทมประโยชนในการท าวทยานพนธครงน และขอขอบคณคณาจารย สาขาวชาภมศาสตรทกทานทไดใหความร ค าแนะน า และขอเสนอแนะทส าคญเพมเตมจนท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดอยางสมบรณ ผศกษาคนควาขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ ทน ขอขอบคณ เจาหนาทส านกชลประทานท 3 จงหวดพษณโลก ไดกรณาใหความอนเคราะหขอมลเกยวกบพนททท าการศกษาในการท าวทยานพนธ และขอขอบคณกรมพฒนาทดน กรงเทพมหานครและ กรมทรพยากรน าบาดาล กรงเทพมหานคร ทไดใหความอนเคราะหขอมลในการท าวทยานพนธจนท าใหการศกษาคนควาครงนสมบรณและมคณคา ขอขอบพระคณ คณพอ คณแม และเพอนๆสาขาวชาภมศาสตรรนท 32 ทใหก าลงใจและใหการสนบสนนในทก ๆดานอยางดทสดเสมอมา

ณฐญา ชมภศร

ชอเรอง ก า รศ กษ าพ น ท ท ม โ อ ก าส เ ก ดหลม ย บ ใ นภ ม ป ร ะ เ ทศ แบบหนปน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธการพ จา รณาแบบหลายกฎเกณฑ กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

ผวจย ณฐญา ชมภศร ประธานทปรกษา อาจารย ธญลกษณ ศรโพธ ประเภทสารนพนธ วทยานพนธ วท.บ สาขาวชาภมศาสตร ,

มหาวทยาลยนเรศวร,2559 ค าส าคญ หลมยบ, น าบาดาล, ภมประเทศแบบหนปน, ระบบสารสนเทศ

ภมศาสตร บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคเพอวเคราะหปจจยทเกยวของกบการเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธการพจารณาแบบหลายกฎเกณฑ ศกษาจากปจจยทมผลกระทบตอการเกดหลมยบ 5 ปจจย คอ การใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2556 ขอมลกลมชดดน ความลาดชน ความลกของบอบาดาลและอตราการใชน าบาดาลตอป โดยใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตรท าการวเคราะหขอมลเพอแบงระดบพนททมโอกาสเกด หลมยบ จากผลการวเคราะหพบวาโอกาสการเกดหลมยบในทงสองปมคาทไมแตกตางกนมากนก เนองจากปจจยการใชประโยชนทดนทใชในการวเคราะหไมมการเปลยนแปลงของพนทมากนก โดยปจจยอตราการใชน าบาดาลตอปและคาความลกของบอบาดาล เปนปจจยส าคญทสงผล ต อกา ร เ ก ดหลมยบมาก ท สด พบว าพ น ท ท ม โ อกาส เ ก ดหลมยบ น อย ท สด มพ น ท 161.29 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 40.67 พ น ท ท ม โอกาสเกดหลมยบนอย มพ น ท 135.72 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 34.22 พนทมโอกาสเกดหลมยบระดบปานกลาง มพนท 50.85 ตาราง ก โล เมตร คด เ ปน รอยละ 12.82 พ น ท ม โอกาสเ กดหลมยบมาก มพ น ท 35.03 ตาราง ก โล เมตร คด เ ปน รอยละ 8.83 และพ น ท ม โอกาสเ กดหลมยบมาก ทสด 13.66 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 3.46 ตามล าดบ

Title Sinkholes risk area map using GIS: case study of Chompu sub-district, Noen maprang District, Phitsanulok province.

Author Nattaya Chompoosri Advisor Tanyalak Sipho Academic Paper Thesis B.S. in Geography, Naresuan University ,2016 Keywords Sinkhole, Groundwater, Karst,GIS

ABSTRACT This study aimed to analyze factors related to sinkhole formation in Karst

topography, a case study of Tambon Chompoo, Noenmaprang, Phitsaulok,using Geographic Information System (GIS) in conjunction with the Multi-criteria analysis (MCA). The data used in the study consisted of five factors affecting the sinkhole formation, which are land use data in the years of 2009 and 2013, soil series data, slope, groundwater well depth and annual groundwater consumption. GIS is used to analyze data in order to identify the prone to sinkhole formation areas. The results found that the chance of sinkhole formation in 2009 and 2013 is not significantly different because the land use factors have not changed much in the period of study. However, the results demonstrated that factors of groundwater consumption per year and the depth of the groundwater well are an important factors that affect the collapse of the sinkhole. The chance of sinkhole formation in the area of study is calculated as follows, the least chance of sinkhole formation has area of 161.29 square kilometers (40.67 percent) , less chance of sinkhole formation has area of 135.72 square kilometers of area (34.22 percent) moderate chance of sinkhole formation has area of 50.85 square kilometers (12.82 percent), high chance of sinkhole formation has area of 35.03 square kilometers of area (8.83 percent) and the highest chance of sinkhole formation has area of 13.66 square kilometers (3.46 percent), respectively.

สารบญ

บทท หนา

1 บทน า………………………………………………………………....………..…… 1 ทมาและความส าคญของปญหา………....………………….…………………. 1 จดมงหมายของการวจย………………....…………....……….…….…………. 2 ขอบเขตการวจย……………………....……..…......….………..….............…. 2 นยามศพทเฉพาะ.……....…............................………………….…………... 3 สมมตฐานของการวจย…………....…............................……………............ 4 กรอบแนวคดการศกษา……………….......……....…...……………....………. 4

2 เอกสารงานวจยทเกยวของ............................................................................. 6 ลกษณะพนทท าการศกษา........................................……………......………. 6 สภาพธรณวทยา.........................................................................….………. 9 สภาพอทกธรณวทยา......………………........…..........………………………. 10 ธรณพบตภยหลมยบ………………..............................................…....……. 10 เอกสารและงานวจยทเกยวของ…………………………………..…...………... 15

3 วธการศกษา.................................................................................................... 21 ขนตอนการด าเนนงาน................................................................................. 21 ประชากรและกลมตวอยาง..................……….............……....……………… 22 เครองมอทใชในงานวจย..............................................................………….. 23 การเกบรวบรวมขอมล…………………………………………………………... 23 ปจจยทใชในการศกษา………………………………………………………….. 24 เกณฑการใหคาคะแนน (Score) และคาน าหนกของแตละปจจย (Weight)...... 26 วธการด าเนนการวจยและวธการวเคราะหขอมล............................................. 27

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

4 ผลการวจย…………………......…………………………………………......…… 30 ผลการศกษาปจจยทมผลตอการเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน

ในพนท ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก……………………... 30

ผลการวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบดวยวธการพจารณาหลายกฎเกณฑ 39

5 บทสรป............................................................................................................ 41 สรปและอภปรายผลการวจย.........….....................…….…………………….. 41 ผลการวเคราะหปจจยทเกยวของกบการเกดหลมยบในพนทศกษาทมลกษณะ

โครงสรางทางธรณวทยาแบบหนปน.............................................................. 42

ผลการวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบในพนทศกษาทมลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาแบบหนปน............................................................................

43

ขอเสนอแนะ.............……….....………………....………………...….………. 44 บรรณานกรม................................................................................................................. 45 ภาคผนวก...................................................................................................................... 48 ภาคผนวก ก................................................................................................ 49 ภาคผนวก ข................................................................................................ 52 ประวตผวจย………………………………………………………….……………................ 55

สารบญตาราง

ตาราง หนา

3.1 ขนตอนตามชวงเวลาของการด าเนนการวจย……………………………………… 22 3.2 เกณฑการใหคาคะแนนของปจจย (Score) และคาน าหนกของแตละปจจย

(Weight )…………………………………………………………………………… 26

4.1 ผลการวเคราะหขอมลการใชประโยชนทดน พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ป พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2556…………………………………….

33

4.2 ผลการวเคราะหขอมลกลมชดดนในต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก..............................................................................................

35

4.3 ผลการวเคราะหขอมลความลาดชนในต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก..............................................................................................

37

4.4 ผลการวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบ พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก..............................................................................................

39

สารบญภาพ

ภาพ หนา

1.1 กรอบแนวคดแสดงขนตอนการวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบ................. 5

4.1 แผนท อตราการใชน า พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก.... 31

4.2 แผนทความลกบอบาดาล พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก.........................................................................................

32

4.3 แผนทการใชประโยชนทดน พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก……………………………………………………………………………………….

34

4.4 แผนทขอมลกลมชดดน พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก.........................................................................................

36

4.5 แผนทความลาดชนของพนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก.........................................................................................

38

4.6 แผนทแสดงพนททมโอกาสเกดหลมยบ ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก.........................................................................................

40

บทท 1

บทน า 1.1 ทมาและความส าคญ

หลมยบ (Sinkhole) เปนธรณพบตภยธรรมชาตทเกดการยบตวลงเปนหลมลก โดยมเสนผาน

ศนยกลางตงแต 1 ถง 200 เมตร ลกตงแต 1 ถงมากกวา 20 เมตร โดยปกตหลมยบจะเกดในบรเวณ

ทราบใกลกบภเขาทเปนหนปน เนองจากหนปนมคณสมบตละลายน าทมสภาพเปนกรดออน

ประกอบกบภเขาหนปนมรอยเลอนและรอยแตกมากมายดงจะสงเกตเหนไดวา ภเขาหนปนมหนา

ผาชน หนาผาเปนรอยเลอนและรอยแตกในหนปน บรเวณทพบรอยแตกของหนปนตดกนจะเปน

บรเวณทท าใหเกดโพรงหนปนไดงาย โพรงหนปนถาอยพนผวดนคอถ า ถาอยไมพนผวดนเรยกวา

โพรงหนปนใตดน ซงสามารถจ าแนกเปน 2 ระดบ คอ โพรงหนปนใตดนระดบลก คอ ความลกจาก

ผวดนมากกวา 50 เมตร และ โพรงหนปนระดบตน คอ ความลกจากผวดนไมเกน 50 เมตร

(กรมทรพยากรธรณ,2552)

ในพนทต าบลชมพ อ าเนนมะปราง จงหวดพษณโลก เปนพนททประสบกบปญหาภยแลงในดานน าอปโภค - บรโภคและน าทใชในการท าเกษตรกรรมเปนประจ าทกป น าใตดนหรอน าบาดาล จงเปนทรพยากรน าทางเลอกทสามารถพฒนาขนมาใชบรรเทาสภาพปญหาการขาดแคลนน าและสภาวะน าแลงได อกทงยงเปนแหลงน าหลกในพนททไมมน าผวดน และเปนแหลงน าเสรมหรอแหลงน าส ารอง ในกรณทมน าผวดนไมเพยงพอ ในชวงฤดแลง เ นองจาก ลกษณะโครงสราง ทางธรณวทยาของ อ าเนนมะปราง จงหวดพษณโลก มลกษณะเปนภมประเทศแบบหนปนวางตวเปนแนวทอดยาวครอบคลมพน ท 4 ต าบลของอ าเนนมะปราง ประกอบดวย ต าบลชมพ ต าบลบานมง ต าบลเนนมะปราง และต าบลวงยาง เมอมการขดเจาะบอบาดาลทมความลกมาก ๆประกอบกบอตราการใชน าบาดาลในปรมาณมาก อาจสงผลใหเกดเปนโพรงหนปนใตดนระดบลกหรอโพรงหนปนระดบตนได เนองจากหนปนมคณสมบตละลายน าและ มสภาพเปนกรดออน เมอโพรงหนปนมการพงทลายยบตวลงจงเกดเปนหลมยบ ในจงหวดพษณโลก จะสามารถพบพนทเสยงภยไดเฉพาะในเขตอ าเภอเนนมะปราง ครอบคลมพน ท 4 ต าบล ไดแก ต าบลชมพ ต าบลบานมง ต าบลเนนมะปราง และต าบลวงยาง

จากเหตการณการเกดหลมยบท หม 1 ต าบลบานมง อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก บรเวณพนทไรขาวโพด หลมยบมความกวางประมาณ 6 เมตร ลกประมาณ 3 เมตร โดยวาพบวา

2

พนททเกดหลมยบไดยบตวลงและคอยๆ ขยายกวางมากขน พบวาในหลมมน าผดขนมาตลอดเวลา สนนษฐานวาน าทผดขนมาอาจมาจากโพรงหนทอยใตดนจากจดทเกดหลมยบนนอยหางจากแนวเทอกเขาหนปนเพยง 500 เมตร การเกดหลมยบในกรณนคาดวาเกดจากการกดเซาะของน าใตดนในชนหนปน ซงหากชนหนปนอยไมไกลกบผวดนมากนกเมอถกน ากดเซาะจะเกดเปนหลมยบหรอเรยกวาเพดานถ าทอยใตดนยบตว (กรมทรพยากรธรณ,2552)

จากสภาพปญหาดงกลาวผ วจยไดมความสนใจทจะศกษาพนททมโอกาสเกดหลมยบ ในภมประเทศแบบหนปน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธการพจารณาแบบหลายกฎเกณฑ กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก โดยว เคราะห หาความสมพนธระหวางพนทกบปจจยทางกายภาพทเกยวของรวมกบการวธการพจารณาแบบหลายกฎเกณฑดวยเครองมอการวเคราะหเชงพนท ( Spatial Analyst Tools ) เพอเปนแนวทางใหกบหนวยงานทเกยวของและผ ทมความสนใจน าไปใชเปนแนวทางจดการและการวางแผนการใชประโยชนทดน อตราการใชน าบาดาลและเครองมอดงกลาวยงสามารถน ามาตรวจสอบถงปญหา ทประสบในพนทจรงไดอยางมประสทธภาพ

1.2 จดมงหมายของงานวจย 1) เพอวเคราะหปจจยทเกยวของกบการเกดหลมยบในพนทศกษาทมลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาแบบหนปน 2) เพอวเคราะหโอกาสในการเกดหลมยบในพนทศกษาทมลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาแบบหนปน 1.3 ขอบเขตของงานวจย การศกษาวจยในครงนไดก าหนดขอบเขตการวจยไวดงน

1) ขอบเขตดานพนท

ขอบเขตพนทการศกษา คอ ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

มพนททงหมด 398.22 ตารางกโลเมตร

3

2) ขอบเขตดานเนอหาและเวลา

2.1) ต าแหนงทตงและขอมลขอบเขตการปกครอง ไดแก ขอบเขตจงหวด ขอบเขตอ าเภอ และขอบเขตต าบล

2.2) ขอมลความละเอยดสงเชงเลข (Digital Elevation Model: DEM) มาตราสวน 1: 50,000 ความละเอยด 30 เมตร

2.3) ขอมลกลมชดดน จงหวดพษณโลก มาตราสวน 1: 50,000 จากกรมพฒนาทดน 2.4) ขอมลการใชประโยชนทดน ป พ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2556 จากกรมพฒนาทดน 2.5) ขอมลบอน าบาดาลทไดรบใบอนญาตในการขดเจาะบอน าบาดาล จ านวน 80 บอ

จากกรมทรพยากรน าบาดาล 2.6) แบบสอบถามอตราการใชน าบาดาลดานเกษตรกรรมและดานธรกจการคา

จ านวน 16 บอ 2.7) โปรแกรมระบบสารสนเทศทางภมศาสตร

1.4 นยามศพทเฉพาะ ในสวนนใชในการแนะน าและอธบายความหมายของค าศพททเกยวของกบการเกดหลมยบ เพอใหเกดความเขาใจทตรงกนกบแนวคดและค าอธบายทเกยวกบโอกาสในการเกดหลมยบ

1. หลมยบ (Sinkhole) เปนธรณพบตภยทเกดการยบตวลงเปนหลม มเสนผานศนยกลาง

ตงแต 1 ถง 200 เมตร ลกตงแต 1 ถงมากกวา 20 เมตร โดยปกตหลมยบจะเกดในบรเวณทราบใกล

กบภเขาทเปนหนปน เนองจากหนปนมคณสมบตละลายน าทมสภาพเปนกรดออนได ประกอบกบ

ภเขาหนปนมรอยเลอนและรอยแตกมากมายดงจะสงเกตเหนไดวาภเขาหนปนมหนาผาชน หนาผา

เปนรอยเลอนและรอยแตกในหนปนนนเอง บรเวณใดทรอยแตกของหนปนตดกนจะเปนบรเวณ

ทท าใหเกดโพรงไดงาย โพรงหนปนถาอยพนผวดนกคอถ า ถาไมพนเรยกวาโพรงหนปนใตดน

ซงจ าแนกเปน 2 ระดบ คอ โพรงหนปนใตดนระดบลก คอ ลกจากผวดนมากกวา 50 เมตร และ

โพรงหนปนระดบตน คอ ลกจากผวดนไมเกน 50 เมตร (กรมทรพยากรธรณ,2552)

4

2. ความเสยง (Risk) คอ โอกาสทจะเกดความเสยหายดวยความรนแรงในระดบตาง

ทเกดจากการเกดหลมยบ

3. การใชประโยชนทดน (Land use) คอ บรเวณทมกจกรรมทกชนดทมการกระท าใน

ลกษณะเปนประจ าไมวากจกรรมนนจะประกอบอยบนพนทดน เหนอพนดน หรอใตพนดนและไม

วาจะอยภายในอาคารหรอนอกอาคารทตงอยบนพนทดนแปลงนน (ทมา: กรมการผงเมอง)

4. น าบาดาล (Groundwater) คอ สวนของน าใตผวดนทอยในเขตอมน า รวมถงธารน า

ใตดน โดยทวไป หมายถง น าใตผวดนทงหมด ยกเวนน าภายในโลก ซงเปนน าอยใตระดบเขตอมน า

(ทมา: กรมทรพยากรน าบาดาล)

5. บอน าบาดาล (Groundwater Well) หมายถง บอทขดหรอเจาะลงไปถง หรอผานชนหนอมน าและสามารถตกหรอสบ หรอปลอยน าใหไหลขนมาเอง เพอใชในกจกรรมใด ๆ โดยน าไมแหง(พจนานกรมศพทธรณวทยา,2530)

6. ความลกของชนน า (Depth of Aquifer) หมายถงระยะทางในแนวดงทวดจากผวดน ลงไปจนถงสวนบนสดของชนน าบาดาล (ทมา: กรมทรพยากรน าบาดาล)

1.5 สมมตฐานของการวจย การใชประโยชนทดนและปรมาณการใชน าบาดาลมผลตอระดบความเสยงในการเกด

หลมยบในพนททเปนภมประเทศแบบหนปน

1.6 กรอบแนวคดการศกษา การศกษาพนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธการพจารณาแบบหลายกฎเกณฑ กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก สามารถศกษาจากปจจยทสงผลตอการเกดหลมยบทง 5 ปจจย คอ ข อ ม ล ก า ร ใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2556 ,ขอมลความลาดชน ,ขอมลกลมชดดน ,ขอมลความลกของบอบาดาล และขอมลอตราการใชน าตอป โดยท าการจดคาล าดบคะแนน (Rating )และแบงเกณฑชวงของการใหคาน าหนก (Weight) ของแตละปจจยทมผลตอการเกดหลมยบ

5

แลวน ามาวเคราะหขอมลดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยท าการคณคาล าดบคะแนนกบ คาน าหนกของแตละปจจยจะไดผลรวมของคะแนนแตละปจจย จากนนน าผลรวมของคะแนนแตละปจจยมาซอนทบ (overlay) แลวท าการจดชนขอมลใหม (Reclassify) เพอแสดงพนทมโอกาส การเกดหลมยบ โดยน าคะแนนสงสดและต าสดทเปนไปไดมาจดชนขอมลใหมตามระดบโอกาส ในการเกดหลมยบทง 5 ระดบ ดงภาพ 1.1

ภาพ 1.1 กรอบแนวคดแสดงขนตอนการวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบ

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ การศกษาเรองพนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธการพจารณาแบบหลายกฎเกณฑ กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก มเนอหาดงตอไปน 2.1 ลกษณะพนทท าการศกษา 2.2 ลกษณะทางธรณวทยา 2.3 แหลงน าบาดาล 2.4 กระบวนการเกดหลมยบ 2.5 งานวจยทเกยวของ 2.1 ลกษณะพนทท าการศกษา 2.1.1 สภาพทวไปพนทศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก มพนทเปนภเขาและทราบเชงเขา ซงพนท

สวนใหญอยในเขตปาสงวนแหงชาตปาลมน าวงทองฝงซาย และเขตอทยานแหงชาตทงแสลงหลวง โดยมพนททงหมดประมาณ 398.22 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 209,745 ไร มหมบานตงอยบนทราบภเขา 4 หมบาน และทราบเชงเขา 11 หมบาน พนทสวนใหญและเปนแหลงเกษตรกรรม ไดแก ท านาขาว ไรขาว มนส าปะหลง สวนมะมวง สวนยางพารา สวนล าไย สวนเงาะ ฯลฯ

2.1.2 ขอบเขตพนท ทศเหนอ ตดตอกบ อ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก

ทศตะวนออก ตดตอกบ อ าเภอเขาคอ อ าเภอเมองเพชรบรณ และอ าเภอวงโปง จงหวดเพชรบรณ

ทศใต ตดตอกบ อ าเภอวงโปง จงหวดเพชรบรณ อ าเภอทบคลอ และอ าเภอวงทรายพน จงหวดพจตร

7

ทศตะวนตก ตดตอกบ อ าเภอวงทรายพน อ าเภอสากเหลก จงหวดพจตร และอ าเภอวงทอง จงหวดพษณโลก 2.1.3 เขตการปกครอง

พนทต าบลชมพแบงเขตการปกครองยอยออกเปน 15 หมบาน ไดแก

1. บานชมพใต 2. บานน าปาด 3. บานชมพเหนอ

4. บานซ ารง 5. บานปลวกงาม 6.บานหนองหญาปลอง

7. บานรกไทย 8. บานเผาไทย 9. บานซ าตอง

10. บานหนองอปอง 11.บานรมเกลา 12. บานเนนคลอ

13. บานทงไอตาก 14. บานหนองทบเรอ 15. บานซ ารงใต

2.1.4 ลกษณะภมอากาศ

ทางตอนเหนอและตอนกลางเปนเขตเทอกเขาสงและทราบสง โดยมเขตภเขาสงทางดาน ทศตะวนออกเฉยงเหนอ พนทตอนกลางมาทางใตเปนทราบและตอนใตเปนทราบลม สามารถ แบงฤดกาลไดเปน 3 ฤด โดยสภาพภมอากาศโดยทวไปของอ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ในชวงฤดฝนเกดจากอทธพลของลมมรสมพดผานจากมหาสมทรแปซฟกและมหาสมทรอนเดย เขาสประเทศไทย ในชวงเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคมจะท าใหมฝนตกทวไปและมเมฆมาก สวนในชวงฤดหนาวชวงเดอนพฤศจกายนถงเดอนมกราคม จะไดรบอทธพลจากลมมรสมซงน าเอาอากาศแหงและความหนาวเยนมาสพนท และในฤดรอนชวงเดอนกมภาพนธถงเดอนเมษายน จะมอากาศรอนอบอาวเนองจากเกดจากการเปลยนชวงของลมมรสม

8

2.1.5 ทรพยากรดน

พนทสวนใหญของต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก เปนพนทภเขาและทราบเชงเขาท าใหมพนทราบตอเนองกนเปนบรเวณกวาง ซงกรมพฒนาทดนไดพฒนาระบบฐานขอมลดน โดยการรวบรวมชดดนทมลกษณะ สมบตและศกยภาพในการเพาะปลก รวมถงการจดการดน ทมความคลายคลงกนมาไวกลมเดยวกน จากชดดน 300 ชดดน ไดจ าแนกใหมเปน 62 กลมชดดนดวยกน โดยดนทง 62 กลมนน สามารถแบงเปน 2 กลมใหญๆ คอ (กรมทรพยากรธรณ,2552)

1) กลมชดดนทพบในพนทลม ไดแก กลมชดดนท 1-25 และกลมชดดนท 57-59 ซงมลกษณะโดยทวไป คอ การระบายน าของดนไมด มกมน าแชขงในฤดฝน ไมเหมาะส าหรบ การเพาะปลกพชไร ไมผล และไมยนตน

2) กลมชดดนทพบในพนทดอน ไดแก กลมชดดนท 26-56 และกลมชดดนท 60-62 หมายถง ดนทไมมน าแชขง พบบรเวณทเปนเนน มการระบายน าด สภาพพนทอาจเปนทราบเรยบเปนลกคลน หรอเนนเขา ใชปลกพชไร ไมผล และไมยนตน ซงตองการน านอย ไมมน าแชขง สามารถ แบงออกเปน 3 กลมยอย ไดแก

• ดนในพนทดอนเขตดนแหง

เขตดนแหง โดยทวไปมฝนตกนอยและตกกระจายไมสม าเสมอ ปรมาณฝนตกเฉลยนอยกวา 1,500 มลลเมตรตอป กลมชดดนทพบ ไดแก 28, 29, 30, 31, 35, 36, 37, 38, 40, 41, 44, 46, 47, 48, 49, 52, 55, 56, 60

• ดนในพนทดอนในเขตดนชน

เขตดนชน หมายถง เขตทมฝนตกชกและกระจายสม าเสมอเกอบทงป โดยทวไปมปรมาณฝนตกเฉลยมากกวา 1,500 มลลเมตรตอป กลมชดดนทพบ ไดแก 26, 27, 32, 34, 39,42,43, 45, 50, 51, 53

• ดนบนพนทลาดชนเชงซอนหรอพนทภเขา ไดแก กลมชดดนท 62

9

2.2 สภาพธรณวทยา

ธรณวทยาโครงสราง ลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาของหนในพนทจงหวดพษณโลกไมซบซอนมากนก

หนมอายอยในยคคารบอนเฟอรส หนคารบอนเฟอรส - เพอรเมยน หนจะถกเปลยนแปลงและ แปลงสภาพอาจเนองจากอยในบรเวณทมการเคลอนทของเปลอกโลกในอดตอยางรนแรง โดยเฉพาะในชวงปลายยคเพอรเมยนถงตอนตนยคไทรแอสซก ซงมการชนกนและมดตวระหวาง อนทวป 2 แผน ตามทฤษฎการเคลอนทของทวป คอ อนทวปอนโดจน และอนทวปฉาน - ไทย ท าใหหนเกดการเปลยนแปลง (deformation) เกดแนวการคดโคง และมการแตกหก มรอยเลอนเกดขน และอกประการหนงทท าใหหนมการแปรสภาพแสดงแนวการคดโคง แตกหกมากและ ม แน ว รอย เ ล อ นป ร ากฏอย ท ว ไ ป ก ค อ อ ท ธ พล ท ไ ด ร บ จ ากกา รสม ผส กบห น อค น (กรมทรพยากรธรณ,2552)

แนวรอยเลอน (Fault) ทพบในพนทจงหวดพษณโลก สวนใหญจะพบเปนรอยเลอนขนาดใหญถงขนาดเลก โดยรอยเลอนขนาดใหญและขนาดกลางนนจะวางตวอยในแนวทศตะวนตกเฉยงเหนอ - ตะวนออกเฉยงใต และทศตะวนออกเฉยงเหนอ - ทศตะวนตกเฉยงใต และในแนวเหนอ-ใต ซงบางสวนของรอยคดโคงนนเปนผลมาจากแรงภายนอกทมากระท าตอชนหนภายหลงจากทชนหนเกดการแขงตว ซงคณสมบตของหนแตละชนดจะตอบสนองตอแรงทมากระท าแตกตางกน การคดโคงทปรากฏมทงขนาดใหญและขนาดเลก รอยคดโคงขนาดใหญมแกนการคดโคงในแนวทศตะวนออกเฉยงเหนอ-ตะวนตกเฉยงใต และรอยคดโคงขนาดเลกมแกนการ คดโคงหลายทศทางไมมความแนนอน นอกจากนยงพบรอยชนไมตอเ นอง (unconformity) ท เดนชดระหวาง หนวยหนตะกอนปจจบนทสะสมตวและมการสมผสแบบรอยชนไมตอเนองกบหมวดหน ทมอายแกกวา (กรมทรพยากรธรณ,2552)

10

2.3 สภาพอทกธรณวทยา

แหลงน าบาดาล

แหลงน าบาดาลของพนทจงหวดพษณโลกนนจดอยในพนทแองเจาพระยาตอนบนครอบคลมพนทประมาณ 18,000 ตารางกโลเมตร มความกวางของแองประมาณ 90 กโลเมตร และยาวประมาณ200 กโลเมตร ครอบคลมพนทในเขตจงหวดอตรดตถ พษณโลก สโขทย พจตร ก าแพงเพชร และนครสวรรค มลกษณะเปนพนทราบลมทเกดจากตะกอนแมน าปง แมน าวง แมน ายม และแมน านาน เปนตะกอนหนรวนมความหนาของชนตะกอน 300-500 เมตร สวนบรเวณกลางแองมความหนาประมาณ 700 เมตร แหลงน าบาดาลทส าคญมอย 2 ชนด คอ

1) ชนน าบาดาลตะกอนน าพายคปจจบน ของแมน าปง วง ยม และนาน แองน าบาดาลมความหนาประมาณ 10-50 เมตร (น าบาดาลระดบตน) ใหปรมาณน า 10-50 ลกบาศกเมตร/ชวโมง

2) ชนน าบาดาลตะกอนน าพายคเกา แบงออกเปน 2 ประเภท คอ 2.1) ตะกอนแบบทราบขนบนไดระดบต า เปนชนตะกอนดนเหนยวและทรายละเอยด

มความหนาเฉลย 50-100 เมตร ใหปรมาณน าประมาณ 5-10 ลกบาศกเมตร/ชวโมง 2.2) ตะกอนแบบทราบขนบนไดระดบสง เปนตะกอนกรวดทรายขนาดใหญ ทรายและ

ดนเหนยวใหปรมาณน า 3-10 ลกบาศกเมตร/ชวโมงในบรเวณขอบแอง สวนบรเวณกลางแอง เปนตะกอนกรวดทรายและดนเหนยว ชนน าบาดาลนสามารถแบงออกเปน 2 ชน คอ มความลกจากผวดนนอยกวา 300 เมตร ใหปรมาณน า5-10 ลกบาศกเมตร/ชวโมง ในบางแหงอาจสงถง 300 ลกบาศกเมตร/ชวโมง คณภาพน าบาดาลสวนใหญมคณภาพดแตมปรมาณเหลกสง

2.4 ธรณพบตภยหลมยบ

หลมยบ (Sinkhole) เปนธรณพบตภยธรรมชาต ทเกดการยบตวลงเปนหลมลก โดยม

เสนผานศนยกลางตงแต 1 ถง 200 เมตร ลกตงแต 1 ถงมากกวา 20 เมตร โดยปกตหลมยบ

จะเกดในบรเวณทราบใกลกบภเขาทเปนหนปน เนองจากหนปนมคณสมบตละลายน าทมสภาพ

เปนกรดออน ประกอบกบภเขาหนปนมรอยเลอนและรอยแตกมากมายดงจะสงเกตเหนไดวา

ภเขาหนปนมหนาผาชน หนาผาเปนรอยเลอนและรอยแตกในหนปน บรเวณทพบรอยแตก

ของหนปนตดกนจะเปนบรเวณทท าใหเกดโพรงหนปนไดงาย โพรงหนปนถาอยพนผวดนคอถ า

ถ าอย ไม พ นผ วด น เ ร ยกว า โพรงห นปน ใ ตด น ซ ง สามารถจ าแนก เ ปน 2 ระดบ ค อ

11

โพรงหนปนใตดนระดบลก คอ ความลกจากผวดนมากกวา 50 เมตร และ โพรงหนปนระดบตน คอ

ความลกจากผวดนไมเกน 50 เมตร (กรมทรพยากรธรณ,2552)

1). กระบวนการเกดหลมยบ หลมยบทเกดจากธรรมชาตสวนใหญจะเกดจากกระบวนการละลายของชนหนดวย

สารละลายทเปนกรดหรอน าฝนทเปนกรดไหลซมลงใตดน เมอหนจ าพวกคารบอเนต เชน หนปน หนโดโลไมตท าปฏกรยากบน าสารละลายกรดกจะเกดการละลายกลายเปนโพรงหรอชองวาง ใตผวดน เมอเกดชองวางในชนหนใตดน เศษตะกอนดนกจะไหลลงไปเตมในชองวางตามแรง โนมถวงของโลกในระหวางทเศษตะกอนเคลอนทไปกจะกรอนชนหนใตหนตามไปดวย จนกระทงเศษตะกอนนนเตมเตมชองวางจนหมด พนผวดนดานบนกจะทรดตวต าลงจากระดบปกต จนกลายเปนหลม ดงนนลกษณะการยบตวของพนผวดนเหนอโพรงชนใตดนนนขนอยกบความหนาและชนดของชนดนทปกคลมผวดน รวมไปถงสภาพของน าใตดนดวย

2). ปจจยทท าใหเกดหลมยบ

1. เปนบรเวณทมหนปนรองรบอยในระดบตน 2. มโพรงหรอถ าใตดน 3. มตะกอนดนปดทบบาง (ไมเกน 50 เมตร) 4. มการเปลยนแปลงของระดบน าใตดน 5. มรอยแตกทเพดานโพรงใตดน 6. ตะกอนดนทอยเหนอโพรงไมสามารถคงตวอยได 7. มการกอสรางอาคารบนพนดนทมโพรงหนปนใตดนระดบตน 8. มการเจาะบอบาดาลผานเพดานโพรงหนปนใตดนระดบตน ท าใหแรงดนน าและ

อากาศภายในโพรงถ าเปลยนแปลง 9. มผลกระทบจากแผนดนไหวทมความรนแรงเกน 7 รกเตอร

12

3). ชนดของหลมยบ 1). หลมยบทเกดจากกระบวนละลาย (Dissolution sinkholes) เกดจากการละลายของ

หนปนหรอหนโดโลไมตสามารถเกดขนไดงายเมอหนชนดนโผลพนผวดน รอยแตกในหนจะเปนชองทางใหน าฝนหรอน าใตดนทเปนกรดไหลผานและท าใหเกดการละลายขน หลมยบลกษณะนจะท าใหเกดหบเขาขนาดเลกหรอพนททรดตวแบบตน

2). หลมยบทเกดจากการทรดตวของชนดนทปกคลม (Cover-subsidence sinkholes) หลมยบชนดนเกดจากการไหลของตะกอนหนรวนจ าพวกทรายไหลลงไปตามโพรงหรอ

ชองวางทอยดานลาง ในขณะทผวดนดานบนคอยๆ ทรดตวลงเนองจากตะกอนทสะสมอยคอยๆหายไป และเกดการทรดตวแตอาจจะตองใชระยะเวลานานถาหากชนดนมดนเหนยวปน หรอมความหนาของชนดนปดทบอยมาก

3). หลมยบทเกดจากการพงทลายของชนดนทปกคลม (Cover-collapse sinkholes) หลมยบชนดนสามารถเกดขนไดอยางรวดเรวเพยงไมกชวโมง และสรางความเสยหายเปน อยางมาก ซงมกจะเกดในบรเวณทชนหนปนถกปดทบดวยชนตะกอนดนเหนยว โดยหลมยบจะมลกษณะชนตรงกลางเปนแองรปชาม

4). หลมยบทเกดจากการกระท าของมนษย เกดจากการรวซมของทอน าใตดน ท าใหเกด การทรดตวของพนดนโดยสวนใหญมกจะเกดในเขตชมชนเมอง และสามารถเกดขนไดอยางรวดเรวจนสรางความเสยหายใหกบผ ทอาศยอยในบรเวณใกลเคยงได ซงลกษณะของหลมอาจจะมรปรางแตกตางกนไป การประเมนสาเหตของการเกดหลบยบในลกษณะนจะตองไดรบการตรวจสอบในพนทอยางละเอยด

5). หลมยบจากหนภเขาไฟ จากเหตการณการเกดหลมยกษกลางเมองกวเตมาลา ประเทศกวเตมาลา เมอป พ.ศ. 2553 ลกษณะเชนนไมใชหลมยบแบบทวไป เนองจากหลมยบประเภทนเกดจากการละลายของชนหนปนหรอหนโดโลไมต ทรองรบอย ดานลางจนท าใหเกดเปนโพรงชนใตดน ซงเมอโพรงชนใตดนขยายใหญขนกจะรบน าหนกจากพนผวดานบนไมไหว จงเกดการถลมลงจนกลายเปนหลมขนาดใหญ แตส าหรบในประเทศกวเตมาลาแลว พนทสวนใหญประกอบดวยหนพมมส (pumice) หลงจากการระเบดของภเขาไฟในอดตเศษเถาภเขาไฟทเกาะกนอยางหลวมๆ และเศษวสดตางๆทตกสะสมเปนเวลานานทมความหนากวา 200 เมตร ซงวสด

13

เหลานงายตอกระบวนการกรอนเปนอยางมาก เมอมการรวไหลของน าจากทอใตดนหรอเกดพายกระหน า กจะเกดการทรดตวลงไปดานลางไดเชนกน

6). หลมยบในทะเล(The Great Blue Hole) เปนหลมยบทพบอยดานนอกชายฝงของประเทศเบลซ รมทะเลแครบเบยน ซงตงอยกลางแนวปะการงทเรยกวา Lighthouse Reef หลมยกษใตน านมขนาดเสนผานศนยกลางกวา 300 เมตร และมความลก 124 เมตร เกดขนใน ยคน าแขงของยคควอเทอรนาร ซงเปนชวงทน าทะเลมระดบต ากวาปจจบน ภายในหลมเปนโพรงถ าหนปนขนาดใหญ และมหนยอยจากผนงถ า จากขอมลอายหนยอยภายในหลมยบนพบวาเกดขนครงแรกเมอ 153,000 ปกอน อกทงพบอาย 66,000 60,000 และ 15,000 ซงแสดงใหเหนถง การเปลยนแปลงของระดบน าทะเลหลายชวงทอาจเปนผลจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ในอดต ในเวลาตอมาเมอน าทะเลเพมสงขน ถ าและโพรงของหลมยบจงจมอยใตน าในปจจบน

4). สาเหตทท าใหเกดหลมยบหลงจากเหตการณแผนดนไหวและคลนยกษ

หลงจากการเกดเหตการณแผนดนไหวทมความรนแรงระดบ 9 รกเตอร ท าใหหนปนทมคณสมบตแขงแตเปราะงายเมอไดรบการกระทบกระเทอนเปนบรเวณกวาง เพดานโพรงหรอถ า ใตดนทอยในระดบตนและไมแขงแรงจงมโอกาสยบตวหรอถลมลงมาเปนหลมยบไดงาย นอกจากน คลนยกษ(สนาม) ทกระหน าเขามามแรงกระแทกมหาศาล ท าใหระดบน าและบนดนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว สาเหตทท าใหเกดหลมยบหลงเหตการณแผนดนไหวและคลนยกษ คอ

1. เกดการเปลยนแปลงของระดบน าใตดนอยางรวดเรว เนองจากการเกดคลนยกษท าใหแรงดนของน าและอากาศภายในโพรงเสยสมดล 2. เกดการขยบตวของพนทซงอาจท าใหเกดรอยราวของเพดานโพรง สบเนองจากการเกดแผนดนไหวอยางรนแรง

14

5). ขอสงเกตกอนเกดหลมยบ

1. ดนทรดและยบตว ท าใหก าแพง รว เสาบาน ตนไม โผลสงขน 2. มการเคลอนตว/ทรดตว ของก าแพง รว เสาบาน ตนไม ประต/หนาตางบดเบยว

ท าใหปดยากขน 3. เกดแองน าขนาดเลกในบรเวณทไมเคยมแองน ามากอน 4. มตนไม ใบไม ดอกไม และพชผก เหยวเฉาเปนบรเวณแคบ ๆ หรอเปนวงกลม เนองจาก

สญเสยความชนของชนดนลงไปในโพรงใตดน 5. น าในบอ สระ เกดการขนขน หรอเปนโคลน โดยไมมสาเหต 6. อาคาร บานเรอนทรด มรอยปรแตกบนก าแพง พน ทางเดนเทา และพนดน

6). ขอสงเกตกอนเกดหลมยบและโพรงยบในพนทราบทอยใกลเขาหนปน

1. เกดเสยงดงคลายเสยงฟารองจากใตดน ซงเปนผลมาจากการถลมของเพดาน โพรงหนปนชนใตดนหลนลงมากระแทกพนถ าใตดน กอนทจะเกดการยบตวของหลมในเวลาตอมาซงอาจจะเกดตอมาภายในหลายนาท หลายชวโมงหรอเปนวนกได

2. บางกรณจะมน าทะลกพงขนมาจากใตดน ภายหลงการเกดเสยงดงจากใตดน เนองจากเกดการยบและถลมลงของเพดานถ าทมน าอยในโพรงชนใตดน

3. กอนเกดการยบตวลง พนดนรอบขางจะมรอยแตกราวอยางผดสงเกต ซงรปรางของพนททพบรอยแตกราว สวนใหญจะมลกษณะเปนวงกลมหรอวงร คลายรางแหหรอใยแมงมม ขนาดของพนททพบรอยแตกราวจะใกลเคยงกบขนาดโพรงหรอถ าทอย ชนใตดน โดยทวไป จะมเสนผาศนยกลางมากกวา 5 เมตร

4. สงกอสรางทหยงลกลงไปในดน เชนทอน า เสา รว จะมลกษณะคดโคงหรอเลอนตว แบบผดสงเกต

5. บางครงจะพบวาน าตามบอบาดาลหรอบอน าทอยใกลเคยงจะมสขนขนหรอเปนโคลน เนองจากเกดการพงทลายของผนงถ า

15

2.5 เอกสารและงานวจยทเกยวของ จากการศกษางานวจยของเพยงตา และคณะ(2553.) เรองการเปรยบเทยบอตราการขยายตวของหลมยบ และโพรงใตผวดน กรณศกษาทบานบอแดง อ าเภอบานมวง จงหวดสกลนคร มวตถประสงคเพอศกษาตดตามการขยายตวของหลมยบทปรากฏใหเหนบรเวณผวดนและ โพรงใตผวดน หลมยบทท าการศกษาเกดบรเวณทมเกลอหนอยในระดบตน โดยทผวดานบนของเกลอหนถกท าละลายออกไป จงท าใหเกดชองวางหรอโพรงบรเวณรอยตอระหวางเกลอหนและชนดนชนหน เมอชนดนชนหนทปดทบโพรงไมสามารถรบน าหนกได เนองจากโพรงขยายกวางมากขน จงเกดการยบตวปรากฏใหเหนทผวดน เพยงตา และคณะ จงไดท าการเฝาตดตามและตรวจวด การขยายตวของหลมยบทผวดนและใตผวดน ระหวางป พ.ศ. 2544-2554 รวมระยะเวลาของการศกษาตดตาม 10 ป ในชวงการศกษาตดตามหลมยบทผวดนและโพรงใตผวดนทท าใหเกดหลมยบ ในพนทศกษาพบหลมยบทผวดนมการขยายตวกวางมากขน และโพรงใตผวดนทเกดจากการละลายออกไปของผวดานบนของเกลอหนมการขยายตวอยางตอเนอง สภาพใตผวดนจากการแปลความหมายสภาพตานทานไฟฟา บงบอกชดเจนของบรเวณหรอขอบเขตคาสภาพตานทานไฟฟาต า (low resistivity zone) ของสวนทเปนโพรงสวนบรเวณทเปนเกลอหนพบสภาพตานทานไฟฟาสงขนตามล าดบ พบการเวาลกเปนรปแองของเกลอหนทมการขยายตวในแนวดงและแนวนอน อตราการขยายตวของหลมยบทผวดนและโพรงใตผวดนมลกษณะสามารถคาดการณหรอท านายไดดวยสมการเสนตรง อตราการขยายตวโพรงใตผวดนมคามากกวาอตราการขยายตวของหลมยบบนดนประมาณ 1.3 เทา หลมยบทศกษาในเวลาตอมาไดมการน าดนมาถม แตความกวางของโพรงหลมยบยงมการขยายตวอยางตอเนอง การน าดนมาถมไมใชการแกปญหาทตนเหต ดงนนการยบตวของหลมยบทปรากฏบนดนยงคงเกดตอไป

จากการศกษางานวจยของ Kh.Shafiei Motlaq (2010.) เรอง Geohazard map of cover-

collapse sinkhole in Dishmook area south west Iran by using RS and GIS (แผนทธรณภย

พบตของพนททมความเสยงของการพงทลายสงปกคลมหนาดนทท าใหเกดหลมยบในพนท

เมองดชมก ทางตะวนตกเฉยงใต ประเทศอหราน โดยใชการรบรระยะไกลและระบบสารสนเทศ

ภมศาสตร )ในการศกษาน มการใชเทคนคทางดานการรบรระยะไกลและระบบสารสนเทศ

ภมศาสตรและการเกบขอมลภาคสนาม เพอการท าแผนททมความเสยงของการพงทลายของ

สงปกคลมหนาดนทท าใหเกดหลมยบทเมองดชมก โดยการท าแผนททางธรณวทยาจากการ

16

เกบขอมลภาคสนาม สามารถน าขอมลมาใชได เนองจากมขอมลและแบบจ าลองระดบความสง

ทางดจตอลของพนททถกรวมไวเขากบระบบขอมลสารสนเทศภมศาสตรทสามารถอธบายถงความ

สอดคลองและการเชอมโยงแบบสามมต ของพนทในระดบภมภาคได โดยมพารามเตอร เชน

การแยกน าของยปซมและความหนาของพนท ทครอบคลมทจะเกดการกอตวของหลมยบ

นอกจากนยงมการค านวณความหนาแนนของการพงทลายของหนาดนในอดต รวมทงความ

หนาแนนของการพงทลายของหนาดนในอดตกบการแยกน าของยปซม, การใชน าใตดน

เกนปรมาณ ,การใชงานผานเครองจกรทหนกในการขนสง และการใชงานผานทางเครองจกร

ทางการเกษตรทท าใหเพดานถ าทเปนดนเหนยวสามารถพงทลายลงมาได จากผลการศกษาพบวา

ความเปนไปไดของการพงทลายของชนหนใตดนทท าใหเกดหลมยบในพนททประกอบดวย หนปน

และยปซม คาดวาลกษณะโครงสรางของพนทสวนใหญเปนแบบถ าหนปนและมการหลอมละลาย

ของชนหนปน หลงจากเกดการกอตวของรอยแตกและการผพงในระดบความลกทสง และ

ความสามารถในการรบน าหนกของชนดนไมสามารถรบน าหนกทมมากเกนไปได จงเกดการ

พงทลายและจมตวลงเปนหลมยบ ขนาดและความลกของหลมยบนนขนอยกบความหนาของ

ผวเปลอกโลก ความเหนยวของดน และความแขงแรงของผวเปลอกโลก ดวยขนาดของหลมยบ

ทครอบคลมพนทอยางกวางขวางทสงผลกระทบตอความเสยหายขนาดใหญตอสงปลกสราง

ทมนษยสรางขน เชน อาคาร และถนนทางหลวง เมองดชมกทตงอยบนชนหนใตดนทเปนหนยปซม

และมการตกตะกอนของฝนและหมะทมอยอยางมาก สวนใหญพนทเมองดชมกจะเปนฤดใบไมผล

ในชนหนใตดนมการละลายของยปซมทเกดขนจากการกระท าของน าใตดนและสรางเปนถ าใตดน

ในบางพนทดนทมความหนาไมมากนกจะเกดการพงทลายอยางรวดเรว โดยกอนหนานมการปรบ

โครงสรางพนฐานของอาคาร สงปลกสรางดวย นอกจากนยงมการรกษาเมองจากการพฒนา

เหมองในเขตทมความเสยงสงทแสดงอยในแผนทความเสยงได

จากการศกษางานวจยของโอมาร ออล-คลรและคณะ(2013.) เรอง การสรางแบบจ าลอง

เชงพนทส าหรบแผนททมความเสยงตอการเกดหลมยบ บนพนฐานของระบบสารสนเทศภมศาสตร

และขอมลการส ารวจระยะไกล (Geospatial Modeling for Sinkholes Hazard Map Based on

GIS & RS Data) มวตถประสงคเพอควบคมและการพฒนาการใชประโยชนทดนทน าไปส

17

การเปลยนแปลงทส าคญของภมประเทศและลกษณะธรณสณฐานวทยา เชน ลกษณะของหลมยบ

โดยใชเทคนคการประเมนความเปราะบางเชงพนท ทเสยงตอการเกดหลมยบโดยใชวธการ

ประเมนผลเชงพนททหลากหลาย (SMCE) โดยต าแหนงของหลมยบและฐานขอมลเชงพนททใชใน

การศกษาเปน 8 ปจจยทกอใหเกดความไมเสถยรภาพในชนหนปน คอ หนวทยา,โครงสราง

(ลกษณะภมประเทศ), สงปกคลมหนาดน , ความชน , การใชทดนในการท าเหมองแร , ลกษณะ

พนทเมอง บอน า และแมน า ในการจดท าแผนทธรณพบตภยของพนททมความเสยงตอการเกด

หลมยบ โดยมความสมพนธกบคาถวงน าหนกส าหรบแตละองคประกอบทเปนอนตราย ซงไดรบ

อนญาตเปนแบบจ าลองของรปแบบการเกดธรณพบตภย ซงผลการวเคราะหสามารถตรวจสอบโดย

การใชหลมยบในสถานททเกดขนจรงเปนพนทในการศกษาการกระจายตวเชงพนทของหลมยบ

ทเกดจากการพฒนาเมองทมกระจายตวของบอน าและเหมองแรในอดต ซงเปนปจจยทสงผล

โดยตรงส าหรบการเกดหลมยบทเปนอนตราย ในการจดท าแผนททางภมศาสตรแสดงผลของความ

เสยงของการเกดหลมยบจะเหนไดวา 93% ของการหลมยบในพนทภมประเทศแบบหนปน ในขณะ

ทพนททางทศตะวนตกและทศตะวนตกเฉยงใตไดรบความเดอดรอนจากการเกดหลมยบเพยง

เลกนอยเทานน จากผลการว เคราะห ทไดสามารถน ามาใชปองกนอนตรายจากการเกด

หลมยบและสามารถวางแผนการใชประโยชนทดนตอไปในอนาคต

จากการศกษางานวจยของ หมงเทยน เลยและคณะ(2012.) เรอง การประเมนสถานการณ

ฉกเฉนของการเกดหลมยบขนาดใหญ กรณศกษา เมองมวเหอ จงหวดเกยงซ ประเทศจน เนองจาก

การเกดหลมยบ เมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2555 เกดการพงทลายและการแตกราวของพนท

ประมาณ 40,000 ตารางกโลเมตร โดยผลกระทบจากเหตการณการเกดหลมยบครงนเกดจากขนาด

ของระบบทางเดนทอน าขนาดใหญพงทลายลงและเกดการพงทลายของพนททไมมการใชประโยชน

ทดน จากการตรวจสอบเบองตนเกดจากความผนผวนของระดบน าทรนแรงของโครงสรางชนหนปน

โดยเหตการณนเกดจากฝนตกหนกเปนปรมาณมากพรอมกบการพงทลายลงของโพรงหนชนใตดน

ใตล าธาร อาจเรยกวาปรากฎการณ “water hammer” เกดเปนผลกระทบทสรางความเสยหาย

อยางรนแรงของการพงทลายของดน เมอดนทไดรบการรบกวนอาจท าใหเกดการเปลยนแปลงดาน

ชลศาสตร (hydraulic gradient) ท าใหเกดความผนผวนของระดบน าและสงผลใหเกดเปนหลมยบ

18

โดยการเกดหลมยบนนเกดขนจากการเปลยนแปลงสภาพอากาศทรนแรง และระดบน าทมการ

เพมขนอยางรวดเรวหลงจากเกดพายฝน สงผลท าใหเกดหลมยบตามมา จากการศกษา

ความสมพนธระหวางเหตการณการเปลยนแปลงสภาพอากาศทรนแรงและการเกดหลมยบจ าเปน

จะตองด าเนนการปองกนไมใหเกดระดบการยบตวขนาดใหญในอนาคต เมอเทยบกบภมประเทศ

แบบหนปนกบภมประเทศหนปนแบบหนไดโลไมท โดยในพนททท าการศกษาคอนขางจะมความ

เปราะบาง แสดงใหเหนวาเปนพนททมความเสยงในการเกดหลมยบสง การศกษาครงนแสดงให

เหนวาภมประเทศแบบหนปนแบบหนไดโลไมทไดรบความเสยหายจากการเกดหลมยบทรนแรง

ทสด โดยจากการตรวจสอบการเปลยนแปลงแรงดนน าในโครงสรางแบบหนปน ความขนของน า

บาดาล ต าแหนงชองวางของดน และการใชเรดารเจาะ (GPR) สามารถท านายพนททจะเกดการ

พงทลายเปนหลมยบในอนาคต ซงวธการเหลานจะถกน ามาใชเพอปองกนไมใหเกดหลมยบใน

อนาคตและลดความเสยหายทเกดจากเหตการณการเกดหลมยบได

จากการศกษางานวจยของ M. Van Den Eeckhaut, J. Poesen และคณะ เรอง การเกด

หลมยบของเหมองหนปนในชนใตดน : กรณศกษาในภาคใตของเมองบรก ประเทศเบลเยยม

( Sinkhole Formation Above Underground Limestone Quarries: A case study of South

Limburg ,Belgium) เนองจากเกดการพงทลายของเหมองแรในชนหนปนใตดนทถกทงรางในสอง

หมบานทางตอนใตของเมองบรก ประเทศเบลเยยม จากการเกดของหลมยบดงกลาวท าใหเกดการ

เปลยนแปลงสภาพภมประเทศและสรางความเสยหายตอทรพยสนของประชาชนและภาคเอกชน

เปนอยางมาก วตถประสงคของการศกษานคอการท าความเขาใจรปแบบพนทและชวงเวลาการ

เกดหลมยบของเหมองแรในชนหนปน โดยเกยวของกบต าแหนงทตง อายของหลมยบ และ

ฐานขอมลทสามารถรวบรวมได ปจจยทท าใหเกดหลมยบนนเกยวกบขนาดของพนททไดรบ

ผลกระทบและความเสยหายเกดจากการกอตวของหลมยบ ตามทไดรบรายงานการเกดหลมยบ

จ านวน 173 หลม ตงแต ค.ศ.1665 ขนาดของหลมยบสามารถใหขอมลเกยวกบชนดของการ

พงทลายของหลมยบขนาดใหญ 7 แหง มปรมาณตะกอนแทนทรวม 480,000 ลกบาศกเมตร

ซงเปนผลมาจากการพงทลายในสวนดานบนของหลมยบ โดยหลมยบทมขนาดเลกลงนนเปนผลมา

จากการพงทลายของการเปดหนาดนหลงจากการพงทลายในสวนดานบนหรอมการแผกระจายเปน

19

ทอทางออก โดยรวมแลวมปรมาณตะกอนของหลมยบอยประมาณ 12,300 ลกบาศกเมตร

ในปจจบนพนทขนาดใหญของเหมองแรชนใตดนนนเปนผลกระทบทเกดจากการเกดหลมยบ

โดยลกษณะเหลานมสาเหตมาจากปจจยทางธรรมชาต ปจจยจากมนษย และเกดขนจากการไดรบ

ผลกระทบทางโครงสรางท าใหเกดเปนความเปราะบางสวนหนาดน หรอในสถานททมการจดระบบ

การก าจดของเสยทไมเหมาะสมดานบนของเหมอง ท าใหการกอตวของหลมยบเกดขนในชวง

ฤดใบไมผลซงเปนปทมความชนสงในการเปดหนาดนทเกดจากน าใตดนมปรมาณสงหรอปรมาณ

น าฝนมคาเฉลยสงกวาปกต ดงนนหากไมมมาตรการบรรเทาผลกระทบทเหมาะสมทจะด าเนนการ

เพอลดการเสอมสภาพของกระบวนการดงกลาว คาดวาจะมจ านวนของหลมยบเพมมากขน

การศกษานไดมงเนนไปทหลมยบระดบตนเหนอเหมองใตดนทางตอนใตของเมองของบรก

ประเทศเบลเยยม ซงสรางความเสยหายใหกบบาน ถนน โครงสรางพนฐานอนๆ และพนทเพาะปลก

ทางการเกษตร เกดการกอตวเปนหลมยบและสรางความเสยหายเปนอยางมากในหมบาน Heers

และ Riemst ซงสาเหตของการเกดหลมยบเกยวของกบต าแหนง อาย และขนาดของหลมยบ

ซงสาเหตเหลานไดมาจากเอกสารทางประวตศาสตร โดยการรวบรวมฐานขอมลของหลมยบทอย

ระหวางตงแต ค.ศ.1665 และ ค.ศ.2003 โดยสวนใหญจะเกดในชวงฤดใบไมผลเปน 87%ของ

บนทกทงหมดทมการเกดหลมยบ โดยในเมองท เกดปญหารนแรงทสดจะอยทหมบาน Riemst

เพราะเมอเทยบกบหมบาน Heers แลวมระยะเวลายาวนานมากกวาประมาณ 10 เทาและเหมองท

ตงอยในเขตศนยกลางของทงสองเมองมหลมยบเกอบ 20% เปนหลมยบเกาทยงมปฏกรยา

ตอบสนองและมการเคลอนไหว หลงจากไมมการจดการทดท าใหเกดการทรดตวของวตถทใชเตม

ในชองวางของหลมยบจ านวน 138 หลม โดยมรายงานในปค.ศ.1965 ในพนททท าการศกษา

มหลมยบเกดขนโดยเฉลย 3 หลม/ป อยางไรกตามตวเลขสงสดของการกอตวเปนหลมยบเกดขน

ในชวงทศวรรษท 1960 และ 1980 แสดงใหเหนวาชวงเวลาการเกดหลมยบนนไมมชวงเวลาคงท

โดยมผลการวเคราะห ดงน

1. ระบบการจ าแนกประเภทปจจยทเปนสาเหตของการเกดหลมยบ คอ ความแตกตาง

ระหวางปจจยทางธรรมชาต ปจจยจากมนษยและปจจยใตผวดน

20

2. ขอมลปรมาณน าฝนรายปและรายเดอน 3. ขอมลน าบาดาลประจ าป แสดงชวงเวลาการกอตวของการเกดเปนหลมยบทสอดคลอง

กบการสะสมปรมาณน าฝนและการเตมน าใตดนในระดบสง มสองปจจยทแสดงใหเหนถงระดบความชนของการเปดหนาดนซงกอใหเกดเปนหลมยบ

โดยการเพมน าหนกการแบกรบและลดการท างานรวมกน อยางไรกตามปจจยอน ๆทไมใชปจจย

ดานชลศาสตรทางธรรมชาต สงผลใหเกดการกอตวของหลมยบเพมมากขนเชนกน โดยมนษยเปน

ตวการส าคญทสด ทท าใหเกดความเขมขนของน า เหนอเหมองห น การเสอมสภาพของ

เหมองหน การแบกรบน าหนกทมากเกนไปบนหนาดนจากเครองจกรกลทมน าหนกมากและ

จากแรงสนสะเทอน ในพนทเหมองนนหลมยบมความส าคญและสงผลกระทบตอลกษณะทาง

สณฐานวทยาในทองถน โดยเฉพาะอยางยงบนหนาดนทมการพงทลายหลงจากความลมเหลวของ

ห ล ก ก า ร ใ นปฏ ก ร ย า ล ก โ ซ ซ ง ผ ล ลพ ธ ค อ เ ก ด เ ป น ห ล ม ย บ ข น า ด ใ ห ญ ท ม า ก ถ ง

300,000 ลกบาศกเซนตเมตร โดยหลมยบทเกดจากการพงทลายสวนดานบนของหนาดนหรอการ

พงทลายของทอทางออกนน สาเหตมาจากการแบกรบน าหนกทมากเกน โดยทวไปแลวทศทางการ

ไหลของน าจะมขนาดเลกมาก มปรมาณทสามารถรบไดโดยเฉลย คอ 74 ลกบาศกเมตร ตงแต

เหมองมการละทงไมมการใชประโยชนแลวนน จ านวนของหลมยบคาดวาจะมจ านวนมากขนหาก

ไมมมาตรการบรรเทาผลกระทบทเหมาะสมกบชนใตผวดนทจะเกดพงทลายลงมาได ขณะทการ

แกปญหาดวยการเตมวตถลงในหลมยบทมการเกดขนมาแลวนนจะมการรายงานผลและท าใหม

ความสนใจในการเตมวตถทมความเหมาะสมแกหลมยบ ซงการไดรบขอมลต าแหนงทตงทมความ

แมนย าและการกระท าทไมเหมาะสมนนจะชวยใหการจดท าแผนทแสดงหลมยบทเปนอนตรายจาก

บรเวณเหมองในชนหนปนได โดยแผนทดงกลาวนนจะแสดงพนททอนตรายมากทสด อกทงยงเปน

พนททมการปองกนและมวธการฟนฟ เชน การเตม การแทรกซม และการเสรมความแขงแรงของ

โครงสรางทางธรรมชาต และเสรมความแขงแรงสวนดานบนของหนาดนเปนอยางด

บทท 3

วธด าเนนงานวจย

การศกษาเรองพนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน ดวยวธการพจารณาหลายกฎเกณฑ โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก สามารถน ามาวเคราะหและประเมนโอกาสของการเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน ซงมวธการด าเนนการศกษาสามารถแบงเปนขนตอน ตามล าดบดงน

3.1 ขนตอนการด าเนนงาน 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง

3.3 เครองมอทใชในงานวจย 3.4 การเกบรวบรวมขอมล 3.5 ปจจยทใชในการศกษา

3.6 เกณฑการใหคาคะแนน (Score) และคาน าหนกของแตละปจจย (Weight) 3.7 วธการด าเนนการวจยและวธการวเคราะหขอมล

3.1 ขนตอนการด าเนนงาน งานวจยเรอง พนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน ดวยวธการพจารณาหลายเกณฑ โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก มขนตอนการด าเนนงาน 10 ขนตอน คอ 1)พฒนาโครงรางกบอาจารยทปรกษา 2)ตงปญหางานวจย 3)ก าหนดขอบเขตงานวจย 4)ทบทวนวรรณกรรม 5)สงโครงราง 6)เกบรวบรวมขอมล 7)ด าเนนการวเคราะหขอมล 8)สรปและอภปรายผล 9)สงรางงานวจยฉบบสมบรณ และ 10)สงเลมวจยทงนขนตอนทงหมดจะใชเวลาในการด าเนนการทงสน 12 เดอน นบตงแตเดอนกมภาพนธ พ.ศ.2559 ถงเดอนมกราคม พ.ศ.2560 รายละเอยดปรากฏในตาราง 3.1

22

ตาราง 3.1 ขนตอนตามชวงเวลาของการด าเนนการวจย

3.2 ประชากรและกลมตวอยาง 3.2.1 ประชากร ประชากรทมการใชน าบาดาลทงในดานเกษตรกรรม อปโภค-บรโภค และธรกจ ในพนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก จ านวน 95 บอ 3.2.2 กลมตวอยาง

เกษตรกรทใชน าบาดาลดานเกษตรกรรมและธรกจ ในพนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก จ านวน 16 บอ

เกษตรกรทใชน าบาดาลดานอปโภค-บรโภค ในพนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก จ านวน 80 บอ

ขนตอนการด าเนนงาน

พ.ศ.2559 - พ.ศ.2560

ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค.

พฒนาโครงราง กบอาจารยทปรกษา

ตงปญหางานวจย ก าหนดขอบเขตงานวจย

ทบทวนวรรณกรรม

สงโครงราง เกบรวบรวมขอมล

ด าเนนการวเคราะหขอมล

สรปและอภปรายผล

สงรางงานวจย ฉบบสมบรณ

สงเลมวจย

23

3.3 เครองมอทใชในงานวจย - เครองมอระบต าแหนงบนโลก (Global Positioning System: GPS) - โปรแกรม Microsoft Office

- โปรแกรมสารสนเทศทางภมศาสตร ArcMap 10.2

- แบบสอบถามการใชปรมาณน าบาดาลของเกษตรกร

- สมการความเหมาะสม S = (W1 R1) + (W2 R2) + (W3 R3) +……. + (Wn Rn)

เมอ S = ผลรวมของคะแนนทงหมด W = น าหนกของปจจย R = คาล าดบคะแนน n = จ านวนปจจยทใชในการวเคราะห

3.4 การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลในการศกษาสามารถจ าแนกแหลงขอมลตามประเภทของขอมลไดเปน 2 ประเภท คอ

1. ขอมลปฐมภม (Primary Data) คอ ขอมล ท ไ ดจากการออกเกบขอมลภาคสนาม การส ารวจสภาพในพนททไดจากการสมภาษณ ไดแก แบบสอบถามปรมาณการใชน าบาดาล ของเกษตรกร

2. ขอมลทตยภม (Secondary Data) คอขอมลทบคคลหรอหนวยงาน ไดท าการศกษาหรอรวบรวมไวแลวหรอจากการขอความอนเคราะหขอขอมลจากการหนวยงานตาง ๆ เชน เอกสารงานวจย บทความและหนงสอทเกยวของ รวมทงขอมล อน ๆทเกยวของทงในและนอกพนท ดงตอไปน

• ขอมลการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2556 จากกรมพฒนาทดน

• ขอมลกลมชดดน จากกรมพฒนาทดน

• ขอมลความสงเชงตวเลข (Digital Elevation Model) จากส านกงานชลประทานท 3

• ขอมลความลาดชน จากส านกงานชลประทานท 3

24

• ขอมลบอบาดาลอปโภค-บรโภค ทไดรบอนญาตในการขดเจาะ จ านวน 80 บอ จากกรมทรพยากรน าบาดาล

• ความลกของบอบาดาล (เมตร) จากกรมทรพยากรน าบาดาล

• ขอมลบอบาดาลดานเกษตรกรรม จ านวน 15 บอ

• ขอมลบอบาดาลดานธรกจการคา จ านวน 1 บอ

• ต าแหน งหลมยบ ท เ กดข น จ ร ง ในพ น ท ต าบล บานมง อ า เภอ เน นมะปราง จงหวดพษณโลก จ านวน 1 หลม

3.5 ปจจยทใชในการศกษา

ปจจยและเหตผลในการพจารณาปจจยเพอวเคราะหหาพนททมโอกาสเกดหลมยบ 1. ขอมลการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2556 ลกษณะการใชประโยชนทดนในพนทศกษา สามารถการจ าแนกกลมตามกรมพฒนาทดน โดยมการจดกลม การใชประโยชนทดนในรปแบบระดบท 1 โดยพจารณาจากสงปกคลมดน คอ พนทชมชนและสงปลกสราง(U), พนทเกษตรกรรม(A), พนทปาไม(F), พนทเบดเตลด(M) และ พ น ทแหลงน า (W) เ ปนปจจย ท มความสมพนธตอการเ กดหลมยบนอยทสด เ นองจาก การใชประโยชนทดนในพนททท าการศกษาทงสองปมการเปลยนแปลงรปแบบการใชประโยชนทดนเพยงเลกนอย 2. อตราการใชน าบาดาลตอป

แสดงถงความสมพนธของปรมาณการใชน าบาดาลกบการใชประโยชนทดนของในพนทศกษา เชน พนททมการท าเกษตรกรรมจะมการใชน าในการเพาะปลก หากในพนทไมมแหลงน าตามธรรมชาตหรอสระกกเกบน า จงจ าเปนจะตองมการขดเจาะน าบาดาลขนมาใชและหากใช น าบาดาลอยางหนกหนวงและมใชงานอยางตอเนองจะสงผลกระทบตอชนหนอมน าใตดนทเปนชนหนปนทไมสามารถเตมน าไดอยางทนถวงท ท าใหโพรงหนปนพงทลายลงมาได กอใหเกดเปนผลกระทบทท าใหเกดหลมยบได

25

3.ความลกของบอบาดาล ความลกของบอบาดาลนนแสดงใหเหนถงลกษณะภมประเทศของพนทศกษาซงในแตละพนท

นนมระดบความสงต าทไมเทากน หากอยในพนทแหงแลงหรออยในพนทสงจะตองมการขดเจาะ บอบาดาลดวยความลกทมากกวาปกต หรอในพนททมการขดเจาะบอน าบาดาลเพมเตมเนองจากระดบความลกทมอยนนไมสามารถดงน าขนมาใชได จงจ าเปนจะตองมการทรดบอบาดาลเพอสบน าขนมาใชประโยชน

4. ขอมลกลมชดดน

การวเคราะหขอมลกลมชดดนทมผลตอการเกดหลมยบนนขนอยกบคณสมบตของดน ทตางกน เชน ลกษณะของเนอดนและความสามารถในการอมน าของดน ในพนททท าการศกษาประกอบไปดวยกลมชดดนจ านวน 13 กลม คอ กลมชดดนท6, 15, 16, 17, 22, 33, 35, 38, 40, 48, 49, 56 และ 62 โดยกรมพฒนาทดนไดจดกลมของลกษณะเนอดนออกเปนกลมขนาดตาง ๆออกเปน 4 กลม คอ กลมดนทราย กลมดนรวน กลมดนเหนยว และกลมกอนหน และในพนทศกษาสวนใหญจะอยในกลมของดนทรายทมการระบายน าและการระบายอากาศทด แตมความสามารถในการอมน าต า ซงสงผลตอการเกดหลมยบตามมาได 5. ขอมลความลาดชนของพนท

สภาพความสงต าของพนทซงแสดงถงลกษณะของพนทมผลโดยตรงตอน าใตดนหรอ น าบาดาล สามารถแบงสภาพพนท ไดแก ความลาดชน 0-2% พนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอย, ความลาดชน 2-5% พนทลกคลนลอนลาด, ความลาดชน 5-12% พนทเปนลกคลนลาดชน , ความลาดชน 12-20%, ความลาดชน 20-25% เปนระดบความสงชนปานกลางและความลาดชนมากกวา 35 %เปนพนทสงชน ซงในพนทศกษาสวนใหญพบวามคาความลาดชนอยท 5-12% ดงนนความลาดชนของพนทจงเปนอกปจจยหนงทควบคมลกษณะการใชประโยชนทดน เชน การท าเกษตรกรรมทราบภเขาและทราบเชงเขา

26

3.6 เกณฑการใหคาคะแนนของปจจย (Score) และคาน าหนกของแตละปจจย (Weight) เกณฑการใหคาคะแนนของปจจย (Score) และคาน าหนกของแตละปจจย (Weight ) ผลจากการพจารณาในแตละปจจยมคาเปนดงน ตาราง 3.2 ตารางแสดงคาน าหนกและคาคะแนนของปจจยทมผลตอการเกดหลมยบ

ในพนท ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

ปจจย คาน าหนก

ความส าคญของปจจย รายละเอยด คาคะแนน

การใชประโยชนทดน พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2556

10 - พนทสงปลกสรางและทอยอาศย - พนทเกษตรกรรม - พนทปาไม - พนทเบดเตลด - พนทแหลงน า

5 4 3 2 1

อตราการใชน าตอป (ลกบาศกเมตร/ป)

8 - อตราการใชน า 1-960 ลบ.ม./ป - อตราการใชน า 961-18240 ลบ.ม./ป - อตราการใชน า 18241-35520 ลบ.ม./ป

1 2 3

ความลกของบอบาดาล (เมตร)

6 - ความลกบอบาดาลชวง 1-30 เมตร - ความลกบอบาดาลชวง 31-50 เมตร - ความลกบอบาดาลชวง 51-70 เมตร - ความลกบอบาดาลชวง 71-90 เมตร - ความลกบอบาดาลชวง 91-122 เมตร

1 2 3 4 5

ขอมลกลมดน 4 - กลมกอนหน - ดนเหนยว - ดนรวน - ดนทราย

1 2 3 4

27

ตาราง 3.2 ตารางแสดงคาน าหนกและคาคะแนนของปจจยทมผลตอการเกดหลมยบ ในพนท ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก (ตอ)

3.7 วธการด าเนนการวจยและวธการวเคราะหขอมล 1. เกบรวบรวมขอมลทตยภมจากหนวยงานตาง ๆ

- ต าแหนงทตงและขอมลขอบเขตการปกครอง ไดแก ขอบเขตจงหวด ขอบเขตอ าเภอ และขอบเขตต าบล

- ขอมลความละเอยดสงเชงเลข (Digital Elevation Model: DEM) มาตราสวน 1:50,000 ความละเอยด 30 เมตร

- ขอมลกลมชดดน จงหวดพษณโลก มาตราสวน 1:50,000 จากกรมพฒนาทดน - ขอมลการใชประโยชนทดน ป พ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2556 จากกรมพฒนาทดน - ขอมลบอน าบาดาลทไดรบใบอนญาตในการขดเจาะบอน าบาดาล จ านวน 80 บอ

จากกรมทรพยากรน าบาดาล - แบบสอบถามอตราการใชน าบาดาลดานเกษตรกรรมและดานธรกจการคาจ านวน 16 บอ

2. จดท าชนขอมลในระบบภมสารสนเทศภมศาสตร ไดแก ชนขอมลการใชประโยชนทดน

ป พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2556 ชนขอมลความลาดชนของพนท ชนขอมกลมดน และขอมลความลก

ของบอบาดาล

ปจจย คาน าหนก ความส าคญของปจจย รายละเอยด คาคะแนน

คาความลาดชน 2 - ความลาดชน 0-2 % - ความลาดชน 2-5 % - ความลาดชน 5-12 % - ความลาดชน 12-20 % - ความลาดชน 20-35 % - ความลาดชนมากกวา 35 %

1 2 3 4 5 6

28

3. เกบขอมลโดยใชแบบสอบถามปรมาณการใชน าบาดาลของเกษตรกรโดยใชแบบสอบถาม

ทไดออกแบบมาโดยแบบสอบถาม แบงออกเปน 2 สวน คอ

สวนท 1 แบบสอบถามดานขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 แบบสอบถามดานขอมลพนทและปรมาณการใชน าบาดาล 4. วเคราะหขอมลจากแบบสมภาษณ

5. ท าการแปลงชนขอมลการใชประโยชนทดน ป พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2556, ชนขอมล

ความลาดชนของพนท, ชนขอมลกลมชดดน, ขอมลความลกของบอบาดาลและอตราการใช

น าบาดาลตอปใหอยในรปแบบขอมลราสเตอร

6. น าขอมลความลกของบอบาดาล และอตราการใชน าตอป มาประมาณคาชวงในรปแบบ

ของ Inverse Distance Weighted (IDW) โดยใชเครองมอ Arc Toolbox > 3D Analyst Tools >

Raster Interpolation > IDW

7. วเคราะหขอมลและแปลผลขอมลแลวท าการจดคาล าดบคะแนน (Rating) และแบงเกณฑชวงของการใหคาน าหนก (Weight) ของแตละปจจยและท าการจดชนขอมลใหม (Reclassify) เพอแบงเปนตารางขอมลเชงคณลกษณะ ( Attribute data ) ในแตละชนขอมลใหเปนไปตาม กรอบเงอนไข

8. วเคราะหขอมลดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ท าการคณคาล าดบคะแนนกบคาน าหนกของแตละปจจยจะไดผลรวมของคะแนนแตละปจจย จากนนน าผลรวมของคะแนนแตละปจจย น ามาซอนทบ (overlay) ดวยเครองมอ Spatial Analyst Tools > Overlay > Weighted Sum โดยใชสมการความเหมาะสม มสตรการค านวณดงน S = (W1 R1) + (W2 R2) + (W3 R3) +……. + (Wn Rn) เมอ S = ผลรวมของคะแนนทงหมด W = น าหนกของปจจย R = คาล าดบคะแนน n = จ านวนปจจยทใชในการวเคราะห

29

9. ท าการจดชนขอมลใหม (Reclassify) เพอแสดงพนทมโอกาสการเกดหลมยบ โดยน าคะแนนสงสดและต าสดทเปนไปไดมาจดชนขอมลใหมตามระดบโอกาสในการเกดหลมยบเปน 5 ระดบ ดงน - โอกาสเกดหลมยบนอยทสด - โอกาสเกดหลมยบนอย - โอกาสเกดหลมยบปานกลาง - โอกาสเกดหลมยบมาก

- โอกาสเกดหลมยบมากทสด

บทท 4

ผลการวจย การศกษาพนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธการพจารณาแบบหลายกฎเกณฑ กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ใชปจจยในการวเคราะห จ านวน 5 ปจจย ไดแก ขอมลการใชประโยชนทดนป พ.ศ.2552 และป พ.ศ.2556,อตราการใชน าบาดาล(ลกบาศกเมตร/ป),ความลกของบอบาดาล(เมตร) ,ขอมลกลมชดดนและขอมลความลาดชน น ามาวเคราะหหาพนททมโอกาสเกดหลมยบ ดวยวธการซอนทบขอมล (Overlay) ของปจจยทก าหนดไว มผลการศกษาดงน 4.1 ผลการศกษาปจจยท มผลตอการเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปนในพนท

ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ในการศกษาครงนไดศกษาปจจยทมผลตอการเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน พนท ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก จ านวน 5 ปจจย มรายละเอยดดงน 4.1.1 ปจจยทใชในการศกษา 1). ขอมลความลกของบอบาดาลและอตราการใชน าบาดาลตอป

จากการวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน โดยใชขอมลความลกของบอบาดาลและอตราการใชน าบาดาลตอป โดยใชวธการวเคราะหขอมลดวยเครองมอการว เคราะหเชงพน ท ( Spatial Analyst Tools ) จากนนน าขอมลทไดมาประมาณคาชวง ในรปแบบของการ Interpolate และแสดงผลขอมลแบบ Raster

31

ผลการวเคราะหอตราการใชน าบาดาลตอป มอตราการใชน าบาดาลทมากทสดอยท 52,801-70,080 ลกบาศกเมตร/ป ซงมผลตอการเกดหลมยบมากทสด และมอตราการใชน าบาดาล นอยทสดอยท 1-960 ลกบาศกเมตร/ป ซงมผลตอการเกดหลมยบนอยทสด

ภาพ 4.1 แผนทอตราการใชน า พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง

จงหวดพษณโลก

32

ผลการวเคราะหขอมลความลกของบอบาดาล ระดบความลกทมากทสดอย ท 122 เมตร (ชนหนอมน าตะกอนตะพกน ายคเกา) มผลตอการเกดหลมยบมากทสด และ ความลกของบอบาดาลในระดบตนจะมคาความลกอยท 1-30 เมตร (ชนหนอ มน าตะกอนลมน าหลาก และชนหนอมน าตะกอนรปพด) มผลตอการเกดหลมยบนอยทสด

ภาพ 4.2 แผนทความลกบอบาดาล พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง

จงหวดพษณโลก

33

2). ขอมลการใชประโยชนทดนป พ.ศ.2552 และป พ.ศ. 2556 การวเคราะหการใชประโยชนทดน ป พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2556 จากการจ าแนกกลม

ตามกรมพฒนาทดน มการจดกลม การใชประโยชนทดนในรปแบบระดบท 1 โดยพจารณาจาก สงปกคลมดน คอ พนทชมชนและสงปลกสราง, พนทเกษตรกรรม, พนทปาไม, พนทเบดเตลดและพนทแหลงน า

ผลการวเคราะหการใชประโยชนทดน ในป พ.ศ.2552 และ พ.ศ. 2556 โดยพนททม การเปลยนแปลงจากพนทปาไมเปลยนเปนพนทท าการเกษตรกรรมเพยงเลกนอย ซงมผลตอ การเกดหลมยบเพมขนตามไปดวยเนองจากในการท าการเกษตรกรรมจ าเปนจะตอง ใชน าในการ ท าการเพาะปลก ซงหากในพนททท าการเกษตรไมไดอยใกลกบแหลงน าตามธรรมชาตหรอไมมสระเ กบน า จงจ า เ ปนจะตองมการน าน า ใ ตดนหรอน าบาดาลไปใชในการท า เกษตรกรรม ซงการสบน าบาดาลไปใชอยางตอเนองนนจะมผลตอการเกดหลมยบในพนทเปนอยางมาก

ตาราง 4.1 ผลการวเคราะหขอมลการใชประโยชนทดน พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง

จงหวดพษณโลก ป พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2556

หมายเหต : หนวย เทากบ ตารางกโลเมตร

ประเภทการใชประโยชนทดน พ.ศ.2552 พ.ศ.2556

พนทเกษตรกรรม 83.72 86.21 พนทปาไม 300.47 299.70 พนทเบดเตลด 7.59 5.80 พนทสงปลกสรางและทอยอาศย 5.75 5.77 พนทแหลงน า 0.69 0.74 รวมพนททงหมด 398.22 398.22

34

ภาพ 4.3 แผนทการใชประโยชนทดน พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง

จงหวดพษณโลก

35

3). ขอมลกลมชดดน (Soil Group) ในพนททท าการศกษาประกอบไปดวยกลมชดดนจ านวน 13 กลม คอ กลมชดดนท

6, 15, 16, 17, 22, 33, 35, 38, 40, 48, 49, 56 และ 62 ซงไดแบงเกณฑการศกษาตามขนาดของอนภาคดนออกเปนกลมขนาดตาง ๆออกเปน 4 กลม คอ กลมดนทราย กลมดนรวน กลมดนเหนยว และกลมกอนหน

ผลการวเคราะหขอมลกลมชดดนในพนททท าการศกษาสวนใหญนนมผลตอการเกด หลมยบสงทสด คอ กลมดนทราย มขนาดพนท 358.50 ตารางกโลเมตร หรอ 224,059.87 ไร ครอบคลมพนทรอยละ 90.02 ของพนท และ กลมกอนหนมผลตอการเกดหลมยบนอยทสด มขนาดพนท 0.57 ตารางกโลเมตร หรอ 355.96 ไร ครอบคลมพนทรอยละ 0.14 ของพนท ตาราง 4.2 ผลการวเคราะหขอมลกลมชดดนในต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

กลมดน กลมชดดน พนท ตารางกโลเมตร ไร รอยละ

กลมดนทราย 15,16,33,48,49,56,62 358.50 224,059.87 90.02 กลมดนรวน 17,22,35,38,40 33.31 20,823.48 8.37 กลมดนเหนยว 6 5.84 3,647.49 1.47 กลมกอนหน พนททเปนกอนหน 0.57 355.96 0.14

รวมพนททงหมด 398.22 248,886.80 100.00

36

ภาพ 4.4 แผนทขอมลกลมชดดน พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

37

4). ขอมลความลาดชน ความลาดชนของพนทจะแสดงถงความตางระดบรวมทงความสลบซบซอนของพนท

โดยระบเปนคาเปอรเซนต มความสมพนธกบโอกาสในการเกดหลมยบและยงเปนปจจยหนงทเปนขอจ ากดทางพนทอกดวย

ผลการวเคราะหคาความลาดชนในพนทศกษาสวนใหญนนจะมคาความลาดชนสง คอ 5-12% มขนาดพนท 109.77ตารางกโลเมตร คดเปน 68,606.81 ไร ครอบคลมพนทรอยละ 27. 57 ขอ งพ น ท แ ล ะลกษณะพ น ท ท ม ค ว ามลาดชนม ากกว า 35% ม ขน าดพ น ท 1.25 ตารางกโลเมตร คดเปน 783.67 ไร ครอบคลมพนทรอยละ 0.31 ของพนท ซงมผลตอ การเกดหลมยบนอยทสด

ตาราง 4.3 ผลการวเคราะหขอมลความลาดชนในต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

คาความลาดชน พนท ตารางกโลเมตร ไร รอยละ

0 – 2% 106.19 66,368.54 26.67 2 - 5%

5 – 12% 12 – 20% 20 – 35%

>35% รวมพนททงหมด

57.47 109.77 81.15 42.39 1.25

398.22

35,917.43 68,606.81 50,715.73 26,494.62 783.67

248,886.80

14.43 27.57 20.38 10.64 0.31

100.00

38

ภาพ 4.5 แผนทความลาดชนของพนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

39

4.2 ผลการวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบดวยวธการพจารณาหลายกฎเกณฑ การวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปนดวยวธการ

พจารณาหลายกฎเกณฑ โดยใชปจจยในการวเคราะหจ านวน 5 ปจจย วเคราะหขอมลดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร (Spatial Analysis) ท าการคณคาล าดบคะแนนกบคาน าหนกของแตละปจจย จะไดผลรวมคะแนนของแตละปจจย จากนนน าผลรวมของคะแนนแตละปจจยน ามาซอนทบ (overlay) ดวยเครองมอ Spatial Analyst Tools > Overlay > Weighted Sum จากสมการ S = (W1 R1) + (W2 R2) + (W3 R3) +……. + (Wn Rn) เมอ S = ผลรวมของคะแนนทงหมด W = น าหนกของปจจย R = คาล าดบคะแนน n = จ านวนปจจยทใชในการวเคราะห ตาราง 4.4 ผลการวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบ พนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

ระดบในโอกาส การเกดหลมยบ

พนท ตารางกโลเมตร ไร รอยละ

โอกาสเกดหลมยบนอยทสด 161.28 100,808.86 40.67 โอกาสเกดหลมยบนอย 135.60 84,822.93 34.22 โอกาสเกดหลมยบปานกลาง 50.75 31,778.85 12.82 โอกาสเกดหลมยบมาก 35.03 21,893.52 8.83 โอกาสเกดหลมยบมากทสด 13.56 8,540.83 3.46 รวมพนททงหมด 396.22 216,097.92 100.00

40

จากผลการวเคราะหพบวาโอกาสการเกดหลมยบในทงสองปมคาทไมแตกตางกนมากนก เนองจากปจจยการใชประโยชนทดนทใชในการวเคราะหไมมการเปลยนแปลงของพนทมากนก โดยปจจยอตราการใชน าบาดาลตอปและคาความลกของบอบาดาล เปนปจจยส าคญทสงผลตอการเปลยนแปลงท าใหเกดหลมยบมากทสด พบวาพน ท ทมโอกาสเกดหลมยบนอยทสด มพนท161.28 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 40.67 พนททมโอกาสเกดหลมยบนอย มพนท 135.60 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 34.22 พนทมโอกาสเกดหลมยบระดบปานกลาง มพนท 50.75 ตาราง ก โล เมตร คด เ ปน รอยละ 12.82 พ น ท ม โอกาสเ กดหลมยบมาก มพ น ท 35.03 ตารางกโลเมตร คดเ ปน รอยละ 8.83 และพ น ท ท ม โอกาสเ กดหลมยบมากทสด 13.56 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 3.46

ภาพ 4.6 แผนทแสดงพนททมโอกาสเกดหลมยบ ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง

จงหวดพษณโลก

บทท 5

บทสรป

5.1 สรปและอภปรายผลการวจย ผลการวเคราะหคาปจจยทมผลตอการเกดหลมยบในพนทศกษา โดยใชขอมลและโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตรมรายละเอยด ดงน ในการศกษาเรอง พนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบวธการพจารณาแบบหลายกฎเกณฑ กรณศกษา ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก มวตถประสงคเพอวเคราะหปจจยทเกยวของและโอกาสการเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน โดยวเคราะหจากคาปจจยทมผลตอการเกดหลมยบ และ น าผลการวเคราะหมาสรางเปนแผนทแสดงคาปจจยตาง ๆ ไดแก ขอมลการใชประโยชนทดน ป พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2556, ขอมลอตราการใชน าบาดาลตอป, ขอมลความลกของบอบาดาล, ขอมลกลมชดดนและความลาดชนของพนท โดยก าหนดคาคะแนนและคาน าหนกทเหมาะสมกบประเภทชนขอมลของแตละปจจย(n) ท าการคณคาคะแนน (R) กบคาน าหนก (W) ของแตละปจจย จะไดผลรวมของคะแนนแตละปจจย (S) จากนนน าผลรวมของคะแนนแตละปจจยน าไปวเคราะหดวยว ธ การ ซอนทบ ขอมล ( overlay) ด วย เค รอง มอ Spatial Analyst Tools > Overlay > Weighted Sum จากสมการความเหมาะสม S = (W1 R1) + (W2 R2) + (W3 R3) +……. + (Wn Rn) จะไดคาคะแนนของปจจยแตละปจจยตามเกณฑการจ าแนกโอกาสการเกดหลมยบในแตละระดบและท าการจดชนขอมลใหม (Reclassify) เพอแสดงพนทมโอกาสการเกดหลมยบ โดยน าคะแนนสงสดและต าสดทเปนไปไดมาจดชนขอมลใหมตามระดบโอกาสในการเกดหลมยบเปน 5 ระดบ คอ พนททมโอกาสเกดหลมยบนอยทสด นอย ปานกลาง มาก และมากทสด ตามล าดบ และสามารถสรางแผนทพนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก ไดผลการศกษาดงน

42

5.2 ผลการวเคราะหปจจยท เก ยวของกบการเกดหลมยบในพนทศกษาท มลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาแบบหนปน

ความสมพนธระหวางปจจยทมผลตอโอกาสการเกดหลมยบในภมประเทศแบบหนปน สามารถอธบายไดจากสมการความเหมาะสม S = (W1 R1) + (W2 R2) + (W3 R3) +……. + (Wn Rn)

สามารถใชอธบายความสมพนธของปจจยทมผลตอโอกาสการเกดหลมยบในพนทต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก โดยคาคะแนนและคาน าหนกของแตละปจจยแบงไดตาม การสงผลกระทบตอการเกดหลมยบจากมากทสดไปจนสงผลกระทบนอยทสด โดยมคาน าหนกของ การใชประโยชนทดนมากทสด คอมคาเทากบ10 แตเนองจากปจจยการใชประโยชนทดนของทงสองปมคาไมแตกตางกนมากนกจงมความสมพนธกบโอกาสการเกดหลมยบนอย แตเนองจากปจจยอตราการใชน าบาดาลตอป มผลตอการเกดหลมยบมากทสด เพราะการใชน าบาดาลของประชาชนในพน ท ม รปแบบการใชน าบาดาลทหลากหลายและมอตราการใชน าบาดาล ในปรมาณมาก จงมความสมพนธกบโอกาสการเกดหลมยบมากทสด ซงมคาน าหนก เทากบ 8 รองลงมาเปนความลกของบอบาดาล มคาน าหนกเทากบ 6 ขอมลกลมชดดน มคาน าหนกเทากบ 4 และคาความลาดชนของพนท มคาน าหนกเทากบ 2 ซงคาความสมพนธของเครองหมายบวกหมายความวา มความสมพนธเปนไปในทศทางเดยวกน เชน พนททมอตราการใชน าบาดาลมากจะม ผ ล ต อ ก า ร เ ก ด ห ล ม ย บ ม า ก ห ร อ พ น ท ท ม ล ก ษณ ะ เ ป น ด น ท ร า ย จ ะ ม ผ ล ต อ การเกดหลมยบมาก เปนตน

ผลการวเคราะหปจจยทเกยวของกบการเกดหลมยบในพนทศกษาทมลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาแบบหนปน เมอเปรยบเทยบกบการจ าแนกการใชประโยชนทดนในป พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2556 พบวามพนทการใชประโยชนทดนไมมการเปลยนแปลงมากนก โดยจะเหนไดวา ในป พ.ศ.2556 พนทปาไมและพนทเบดเตลดมจ านวนลดลง พนทเกษตรกรรม พนทแหลงน าและพนทสงปลกสรางและทอยอาศยมการเพมขนเพยงเลกนอย เนองจากพนททท าการเกษตรกรรมนนจ าเปนจะตองมการใชน าในการท าการเพาะปลก ซงหากในพนททท าการเกษตรกรรมไมไดอยใกลกบแหลงน าตามธรรมชาตหรอไมมสระเกบน า จงจ าเปนจะตองมการน าน าใตดนหรอน าบาดาล ไปใชในการท าเกษตรกรรม ซงหากมการสบน าบาดาลไปใชอยางตอเนองนนจะมผลตอการเกด หลมยบในพนทเปนอยางมาก เพราะเนองจากน าบาดาลนนเปนขอจ ากดอกขอหนงของสภาพพนททท าการศกษาทเปนภมประเทศแบบหนปน ท าใหการศกษาอตราการใชน าบาดาลตอป

43

ความลกของบอบาดาล ขอมลกลมชดดน และคาความลาดชนของพนท เปนปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงทท าใหเกดหลมยบมาก ทสด สอดคลองกบการศกษาของโอมาร ออล-คล ร และคณะ(2556) 5.3 ผลการวเคราะหพนทท มโอกาสเกดหลมยบในพนทศกษาทมลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาแบบหนปน

จากการประเมนผลการวเคราะหเชงพนทของพนททมโอกาสเกดหลมยบทในภมประเทศแบบหนปน ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก โดยใชเครองมอ Weighted Sum พบวาพนททมโอกาสเกดหลมยบนอยทสด มพนท 161.28 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 40.67 พนททมโอกาสเกดหลมยบนอย มพนท 135.60 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 34.22 พนทมโอกาสเกดหลมยบระดบปานกลาง มพนท 50.75 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 12.82 พนทมโอกาสเกดหลมยบมาก มพนท 35.03 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 8.83 และพนทมโอกาสเกดหลมยบมากทสด 13.56 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 3.46 ซงครอบคลมพนทของหมท 7 บานรกไทย หมท 15 บานซ ารงใต และ หมท 3 บานชมพเหนอ อยในพนททมการใชประโยชนทดนเปนพนทเกษตรกรรมและพนทสงปลกสรางและทอยอาศย

อนง การศกษาในครงนเปนการวเคราะหพนททมโอกาสเกดหลมยบในภมประเทศ แบบหนปน ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก เพอจะไดทราบพนททควรมการ เฝาระวงปองกนและการวางแผนหรอวางแนวทางการปองกนการเกดหลมยบ ซงเปนการลด ความสญเสยทงทางดานทรพยสนและดานเศรษฐกจของประชาชนในพนทและบรเวณพนท

44

5.4 ขอเสนอแนะ 1. การวเคราะหหาพนททมโอกาสเกดหลมยบยงมปจจยอกหลายปจจยทสงผลตอการเกด

หลมยบ หากตองการศกษาเพมเตมใหละเอยดและมความถกตองของขอมลมากยงขน ควรเพมการศกษาปจจยทสงผลตอการเกดหลมยบ เชน ขอมลถนน , ขอมลล าน า, ขอมลปรมาณน าฝน เปนตน

2. การวเคราะหพนททโอกาสเกดหลมยบควรใชเครองมอในการวเคราะห ทหลากหลาย เพอเพมความนาสนใจและความถกตองของขอมลใหมากขน

3. งานวจยนเหมาะส าหรบการน าไปใชในพนททมลกษณะภมประเทศคลายคลงกบพนทศกษา เพอหาพนททมโอกาสเกดหลมยบและลดความเสยหายจากเหตการณการเกดหลมยบ

บรรณานกรม

46

บรรณานกรม

กรมทรพยากรธรณ (2552). การจ าแนกเขตเพอการจดการดานธรณวทยาและทรพยากร

ธรณ จงหวดพษณโลก กรงเทพฯ: 124 หนา

เพยงตา สาตรกษ และ สาคร แสงชมภ (2553). การเปรยบเทยบอตราการขยายตวของ ห ลม ยบและโพรงใ ตผ วดน กรณศกษาท บ านบอแดง อ า เภอบานมวง

จงหวดสกลนคร. ภาควชาเทคโนโลยธรณ คณะเทคโนโลย มหาวทยาลยขอนแกน ,

992-1001

Kh.Shafiei Motlaq, Dr. S. Pirasteh, O.A. Norozi asl ( 2010 ) . Geohazard map of cover-

collapse sinkhole in DISHMOOK area south west IRAN by using RS and GIS.

Faculty of Islamic Azad University, Dehdasht Branch, Dehdasht, IR.iran, Institute of

Advanced Technology ( ITMA) , University Putra Malaysia, 434000 UPM. Serdang,

Selangor, Malaysia Faculty of Islamic Azad University, Dehdasht Branch, Dehdasht,

IR.iran

Mingtang Lei, Xiaozhen Jiang, Zhende Guan and Yongli Gao (2012). Emergency

investigation of extremely large sinkholes, maohe, guangxi, china. Institute of karst

geology, cags, guilin, china. Department of Geological sciences, center for water

research, university of texas at san antonio, tx 78249, usa. Omar al-kouri, a’kif

al-fugara, samih al-rawashdeh, balqies sadoun, biswajeet pradhan (2013).

M. Van Den Eeckhaut (a) (b), J. Poesen (a) , M. Dusar (c), V. Martens (a), Ph. Duchateau

(d) (2007). Sinkhole formation above underground limestone quarries: A case study

in South Limburg (Belgium).(a) Physical and Regional Geography Research Group,

K.U. Leuven, Celestijnenlaan 200E, B- 3 001 Heverlee, Belgium , (b)Fund for

47

Scientific Research, Flanders, Belgium , ( c) Royal Belgian Institute of Natural

Sciences, Belgium , (d) Service for Quarries, Riemst, Belgium

Omar al-kouri, a’kif al-fugara, samih al-rawashdeh, balqies sadoun, Biswajeet pradhan

(2013). Geospatial modeling for sinkholes hazard map based on gis & rs data.

Department of human sciences and technology, community college, taibah

university, medina, kingdom of saudi arabia, surveying engineering department,

faculty of engineering, al al-bayt university, mafraq, jordan, surveying and

geomatics engineering, faculty of engineering, salt, jordan, department of civil

engineering, faculty of engineering, university putra malaysia, serdang, malaysia.

ภาคผนวก ก

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามการใชปรมาณน าบาดาลของเกษตรกรในพนท ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

50

............

......................................................

(104496)

4

1

1. ......................................................................................................... ............

2. ( ) ( )

3. ............................................................

4. ....................... ............ ............................ ..................

............................ .........................

5. ...................................................................

2

1. ......................

2. 1 X (lon)......................................... 2 X (lon)............................................

Y (lat)............................................ Y (lat)............................................

3. .......................................... ( 5)

4. ( ) ( ) ( ) / .

( ) ( )

( ) ( )

51

5.

( / ) 1 2 3

( / ) 1 2 > 2

( / - )

6.

7.

3

....................

.......................... . ./

/

ฟฟ เครองยนต*

( )

( )

( / )

* ซ ซ

ภาคผนวก ข

53

การลงพนทเกบขอมลปรมาณการใชน าบาดาลของเกษตรกรในพนท ต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก

54

ประวตผวจย

56

ประวตผวจย

ชอ – ชอสกล ณฐญา ชมภศร วน เดอน ป เกด 22 ธนวาคม พ.ศ. 2536 ทอยปจจบน 117/1 หม 3 ต าบลรองกาศ อ าเภอสงเมน จงหวดแพร 54130 ประวตการศกษา

พ.ศ. 2552 จบชนมธยมศกษาปท 3 จากโรงเรยนสงเมนชนปถมภ ต าบลพระหลวง อ าเภอสงเมน จงหวดแพร

พ.ศ. 2555 จบชนมธยมศกษาปท 6 จากโรงเรยนสงเมนชนปถมภ ต าบลพระหลวง อ าเภอสงเมน จงหวดแพร