ŞinŞilla'oa (chinchilla lanigera) testis, ep/oioymis ve … · sağ arterra tesucuıadsjn. 2...
TRANSCRIPT
veı , nil. Der g, (2007), 23, ı : 61·65
ŞiNŞiLLA'OA (Chinchilla lanigera) TESTis, EP/oiOYMiS VE OUCTUS
OEFERENS'iN ARTERiYEL VASKULARiZASYONU
Aysun Çevlk-Demlrxant e . Vural Özdemir', ı smail Türkmenoğlut . M urat Akcsmant
Arterfa l vascula rlza tlon ofTcsticlcs, Epididymis and Ductus Dcfereces in Chinehiıl a
(Chinchilla Ien lgera).
Özel: Bu ara ştı rma şinşiliada testis, epididymis ve duclus deferens'in beslenmesine katılan arterterin orijin, seyir vevaskularizasyon bölgelerinin belirlenmesi amacıyla yapılmışll r. Bu çalışmada, Afyon Kocatepe Üniversitesi DeneyHayvanla rı unıtesrnoen temin edilen, vücut ağırlığı 550 g • 600 g arasında değişen 5 adet erkek ergin şınşına (cnırc
hilla lanigera) kullanıldı . Arteria carous communis yolu ile kan boşallıldı ve ayn ı damardan renklendlnlrniş ıetex enjekteedildi. Sağ arterra tesucuıadsjn. 2 kadavrada arteria renalis'in cauec-teteranrcen. orijin aldığı belirlenirken, 3 ka·davrada bu damarın arteria renalis'den yaklaşık 2 mm sonra aorta abdominalis'den ayrıldığ ı belirlendi. Sol erterra testieularis ise aorta abdominalis'den ve ertere renalis sinister'den yaklaşık 4·5 mm sonra ayrıldığ ı tespit edildi. Artenateslieularis'in testis, eapul ve corpus epididymidis'e dallar gönderdiği cauda epididymidis'e ise birkaç ırce dal gön'derd iği gözlendi. Cauda epididymidis ve ductus delerens'in artertat vaskularizasyonu, erterra ilinca extema'dan orijinalan arteria duetus delerentis larafından sağlandıOı tespil edildi.
Anahtar Keli meler: Testis, epididymis, ductus deferens, ş inş illa .
Summary: The aim ct ttus study was deıermined that arterial vaseularization cttestıcres. epididymis and ducıus detereces in Chinehilla. Five adull male chinchilla (Chinehilla lanigera) varied between 550 g and 600 9 uve body weightobtained from Afyon Kocatepe University Experimental Animal Unit were used in the study. Blood was removed lromarıena cerctıs eommunis and coloured Iatex was i njecıed. The righl anerta ıesticularis originated from the caucolateral aspecıs of the erterte renalla in 2 cadavers whereas it was from the arterra abdominalis approximately 2 mmalter the arteria rensus. The lell arterla testieularis lefl from aorta abdominalis alter, approximately 4 mm from Ihe arteria renalis sinister. lt was observed that the arteria t esticuıerts gave brenetres lo testieles, eaput and corpus epididymidis, and aısc a tew thin branchas to ıhe cauda epididymidis. Arterial vascularization of cauce epididymidis andcucıus deferences was supplied by the ertena duclus detererces that was originated from the arteria iliaea exıema .
Key Words: Testiele, epididymis, ductus deferenees, chinchilla.
G ir i ş
Şinş illa (Ch inchilla lan igera), Chinchill idae tami lyasına ait bir rodenttlr (Ku ru, 1987). Kürkününiyi kalitede olmas ı yanı s ıra kı r tavşamndan dahalezzetn olan eli içind e yoQun şekilde av lanan buhayvan (Eker, 1976) günümüzde daha çok pethayvan ı olarak üretümektedir (http://www.vets.crq.n).
Testis'in artenel vaskularizasyonunun üremeile yakın ilgisi vard ır (Rajlova ve Dan ko, 2001).Te stis ve epididymis'in alardamarı arte ria testicularis'tir. Bu damar aorta abdominalis'den çık·
tıktan sonra k ıvrımlı bir seyi r gösterip septula testiseştiğinde testis dokusunun içine bir kısrruda epl-
didymis'e daQılır (Dursun 1995: Terayama ve ark .,2005). Ductus deferens ise arteria ductus de·ferenl is taranndan beslen ir (Rajtova ve Danko,2001).
Laboratuar hayvanları arasında rat (Chubb veDesjarding, 1982: Murakami ve ark., 1989), tavşan
(Chubb ve Desja rding, 1982; Rajtova ve Danko,2001), kobay (Cooper ve Schiller, 1975), fare (Su'zuki, 1982) ve hamsler (Michel, 1959) gibi kemiric!hayvanların testis, epididymis ve ductus deIerens'inin arteriyel vaskularizasyonu hakkında çalı şmalar yapılmıştır. Bu çalışmada ise, ş inşilla 'n ı n
testis, ep ididymis ve ductus deferen s'inin arteriyelvaskularlzasyonunu tesp it ederek araştırmacılara
bu konuda katkı saşıamas ı hed ef lenmekted ir.
Geli ~ Tarihi: 0 1 .08.~006 @ : [email protected]. Af)'Qn Kcc arepe Ünivers ites i, Veteriner Fak ııl ı esi , Anaıom i Anabilim Dalı , AFYQNKARAUISAR
ÇEV1K.OEM1RKAN, ÖWE.\ IIR , TüRKMEI"oCLU, AKOS~IA~
Materyal ve Metot
_ Çalışmada materyalolarak Afyon KocatepeUniversitesi Deney Hayvanları Ünitesi'nden teminedilen, vücut a{Jırh{Jı 550 g-600 9 arasında de{Jişen
5 adet erkek ergin şinşilla (Chinchilla lanigera) kullanıldı . Ergin hayvanlara, ketarnine (Ketalar, ParkeDavis, Eczacıbaşı-Istanbul) 60mglkg ve xylazine(Rompun, Bayer) 6mglkg kombinasyonu ile derinanastezi yapıld ı (Flecknell 1992; Poora ve ark.1997). Kanın pıhtılaşmaması amacı ile intrape~toneal olarak 1ml hepann (Neoparin) enjekteedildı . Arteria carctis communis yolu ile kan boş.al~ ıldı ve aynı damardan renklendirilmlş latex verıld ı , Kadavrata r % 10 luk lormaldehit solüsyonunda .24 saat tespit edildi. Materyaller, lupve stereo-rmkrcskcp altında dlseke edilerek, testisepidi?ymi s ve ductus deferens'in arteriyel vas~kularızasyonu iocelenip fotOOra!landl (Sony DSCF·717). rermıncıoj için Nemine Anaıomica Veterinarta (2005) kullanıldı .
Bulgular
Di{Jer kemincüerde oldu{Ju gibi şınşuıada da
testis'in (Şekil l/h, 31c), arteria testcularis taralından beslenmekte oldu"u saptandı. 5a{J artenatesncularis'in, 2 kadavrada 3. lumbal vertebra düzeyinde arteria renalis'in (Şekil l /b, 2/b) caudolateral 'inden orijin aldl{Jı belirlenirken (Şekil 1/c), 3kadavrada bu damar artena renalis'den yaklaşık 2mm sonra aorta abdomlnatls'den ayrı ld l {Jı gözlendi(Şekil 2Ic). Sol ertena testkulane ise artere renaüssinisterden yakJaşık 4-5 mm sonra (Şeki l 1/d, 2/d)aorta abdominalis'den ayrıldıQı tespit edildi (Şekil 1/a, 2/a). Arteria testoutane (Şekil 3/a) orijinindenhemen serıra oldukça uzun bir pars reeta (Şekil lif)ve geniş bir pars convoluta (Şekil l /e, 3Jb) oluş
turdu{Ju tespit edildi . Pars recta'da bu uzunluksa~da yaklaşık 45 mm sol tarafta ise 40 mm ol·du{Ju, pars convoluta'nın ise her iki taraftada 30mm oldu{Ju saptandı . Adı geçen damarın testis'inextremitas ceottete'smcan girip tunica albug inea'yı
deldi"i tespil edildi. Daha sonra margo epididyma lisboyunca uzanan arteria testicularis'in subcapsu lararter olarak seyri esnasında testis'in lacies mediahsve lacies lateralls'ine birçok dal verd i{Ji gözlendi. Budalların testis'in margo liber'inde birleşli{Ji ve zikzakh kıvrımlar yaparak testis'i vaskulanze elti{Ji belirlendi (Şeki l 3/i).
Şe 1. Artena testicutaris dexter'in venırarcen g6rUn.:ımu (sağ artena renats'den köken alışı ).
a· ecna abdominalis, ~.arte~~ renali s, .c· arteria testiculans dexter, d- erte-te ıestcurens sınısıer. e- pars ccnvcıcta i-pars recta. 9" eaput epidıdymıd ıs , h- testıs, i- eauda epididymidis, j- duclus deferens . '
62
~inşill:ı'd a (Ch i nı' h i l hı l an i ı:,ı' r a ) Tr$lis ...
Şekıl 2. Artena testcutaris'eı venıral'den görünümü.
a- acrta abdominalis, bo artana renane. c- enena tesncutans cexter, cı- artena testicularis smıster.
Şekil 3. t esus. epıdidymis ve coc tus deferens'in arteriel vaskularizasyonunun verwereen görünümü.
a· arterra tesucurens. bo pars ccovcıcta, c- testis, d- capvt epidtdymidis, e- cauda epididymidis, f· ductus deferens, 9" arteria ductus dererenus. h- arterra lesticularis ve erterıe duclus delerenlis'in anastomozu, j. arteria tesucularts'in testis'inlateral'inde yaptığı anastomozter.
63
ÇEVIK-DEMIRKAN . ÖW EMIR. TORKMENOOLU, AKOSMAN
Arteria testiculans'm pars convoluta kısmı,
rami epididymales'i vererek caput epididymidis(Şekil 1/g, 3/d) ve oradaki ya~ tabakasını vaskulartze elli~i, ayrıca corpus epidiymidis'e de 2'3,cauda epididymidis'e de birkaç ince dal verdi~i tespit edildi. Cauda epididymidis'in (Şekil 11i, 3/e) vaskularizasyonunu saçtavan asıl arterin, arteria iliacaexterna'dan gelen arteria ductus delerenlis oldu~u
saptand ı (Şekit 3/g). Arteria ductus delerenlis,rami epididymales ile cauda epididymidis'in cramal'inde anastomoz yapt'~1 belirlendi (şekil 3/h).Daha sonra bu damarın cauda epididymidis'e gi·rerek burada bir çok kıvnm yaptı~ı ve bölgeye ca~ ı ldı~ ı gözlendi.
Arteria ductus delerentis'ln. arteria iliaca extema'dan orijin alan ince bir damar oldu~u ve ductus deferens (Şekil 1/j , 3/1) boyunca yaptlOI seyiresnas ında adı geçen organı , verdi~i bir çok ince dalvasıtasıyla besledi~i gözlendi. Arteria ductus de·terentis'm cauda epidiymidis'e ulaştıo ı ve bu bölgeye daQılarak son land ı~ ı tespit edildi.
Tartışma
Şinştüa testis'inin artertel vas-kulartzasyorum un. diQer memeli türlerinde olduQugibi arteria tesucularls tara/ından saQ landığl çözlendi (NAV, 2005). Anerta ı esticularis'in, rat'larda(Chiasson, 1980; Walker ve Homberger, 1998) artena renaıts'e çok yakın olarak aorta ebdeminans'den çıktı~ı belirtilirken, d l~er bir araş
tumacı (Meıman ve ark., 1985) bu damarın truncusiliacus communts'ten erilin aldlQ ını bildirmişt ir.
Kobay (Cooper ve Schiller, 1975) ve hameter'de(Michel, 1959) arteria testicularis'in arterla renalisdüzeyinde yada hemen onun arkasından aorta abdominalis'den orijin aldığı bildirilirken, Popesko veark., (1992) kobayda arteria tesUcularis sinistra'nm, arteria renalla'den orijin aldlOınl rapor etmi şt ir. Tavşanda (Rajlova ve Danko, 2001) sal) arteria testtculans'ln artarta mesentenca ceuoalis'inönünde beş inc i bel omuru düzeyinde, sol arteriatesticularis'in ise arterla mesenterica caudalis seviyesinde yada arkasında altıncı bel omuru düzeyinde orijin aldlQı belirtilirken, Popesko ve ark.,(1992) sal} ve sol arteria testicutarta'ln aynı oüzeyde acrta abdominalis'den oriiin aldlOınl blldi rmişti r. Yapılan bu araştırmada saQ arteria testlcularis'tn 2 kadavrada arteria renalis'in caudolateral'inden. 3 kadavrada bu damarın arteria renatis'den yaklaşık 2 mm sonra aorta abdominalis'den oriiin aldı~ı, sol arteria testicularis'inise aorta abdominalls'den ve arteria renalis sinister'den yaklaşık 4·5 mm sonra ayrıldlQı tespiledi lmişti r.
64
Laboratuvar hayvanlanndan. farede (Suziki,1982) pars recta ve pars convoluta'n ın olmadlQı bildirilirken, Michel (1959) hamster'de dört ilmek buyüklü~ünde pars convoluta'nın olduQu geri kalankısmında pars recta'dan oluştuğundan batısetmiştir.
Kobayda (Popesko ve ark., 1992) bu oluşumların
varlığından bahsedilirken, tavşanda (Popesko veark., 1992: Rajtova ve Dankc, 2001) pars convolutave pars racta'nın 13-20 ilmek uzunlu ğunda olduQubelirtilmiştir, Sunulan çalışmada, pars recta'da buuzunluk sağda yaklaşık 45 mm sol tarafta ise 40mm olduğu, pars convoluta ise her iki tarafta da 30mm oldUğU tespit edildi.
Arteria testicularis'ln, tavşanda (Harrison,1949; Rajtova ve Danko, 2001) testisin extramitascaudata'smm proximal kısmından tunica albuginea'yı deldi~i ve iki veya üç kez kıvnm yaptıktan sonra paranşim dokusuna girip, testis'inmargo liber'i düzeyinde üç yan kola ayrıldığı raporedildi. Yapı lan bu araştırmada ise ad ı geçen damarın, extremitas capitata'dan girip tunica atbuginea'yı deld iğ ı ve margo epididymalis boyuncauzanıp subcapsular arter olarak devam etti ği gözlendi. Daha sonra bu damarın, testis'in l aıera l vemedtat yüzlerine birçok dal verdiği ve bu dalların
testis'in margo über'lnde birleşerek zikzakh kıv
rımlar yaptıQ! tespit edildi.
Epididymis'in vaskularizasyonu, ıavşanda
(Chubb ve Desjardings 1982) rami epidıdymates
(NAV 2005) olarak bilinen dalların direk arteria testicularis'ten orijin aldı!)ı bildirilmesine karş ı n , Rajtova ve Danko (2001) arteria epididymalis caudalis.arteria lllaca externa'nın ilk ortak kökünden orfjlnalıp epididymis'in kuyruk ve gövde kısmın ı vaskulerize ettiğin i belirtmiştir. Chubb ve Desjardings(1982), Popesko ve ark., (1992) bu damardan bah·setmemiştlr. Yapılan bu çalışmada arterra testicularis'in pars convoluta kısmı rami epididymales'ivererek caput epididymidis ve oradaki yağ tabakasını vaskularize ettiği , ayrıca corpus epidiymidis'e 2·3, eauda epididymidis'e de birkaç incedal verdiQi tespit edildi. Cauda epldidymldis'ln vaskularizasyonunu sağlayan asıl arterin arterra iliaeaexterna'dan gelen arteria ductus delerenus olduğu
saptandı .
Tavşan (Popesko ve ark" 1992; Rajtova veDanko 2001) ve kobayda (Popesko ve ark., 1992)olduğu gibi şinşiliada da ductus deterens'l besleyenarter'in. anerta maca externa'dan köken alan arteriaductus deferentis olduQu tespit edildi.
Sonuç olarak; testis ve epididymis'ln bir k ı smıarteria testieularis taratmdan vaskularize edilirken,duetus deterens'i, anerta iliaca externa'dan oriiin
Şinşilla'da (Chineh iıl a lanigeru) Testis .•.
alan arteria ductus deferentis 'in vaskularize ettiğ i
gö zlendi.
Kaynaklar
Chiasson, R.B. (1980). Atlas of the Rat. WMC. BrownCompany .
Chubb, C. and Desja rdins, C. (1982). Vasculature of themouse, rat and rabbit testis , epididymis. Am. J . Anat.165: 357-372.
Cooper, G. and Schiller, A.L. (1975). Anatomy of the Gu·inea pig. Harvard Univers ity Press, Cambridge, Mas sachuse tts, p. 403.
Dursun, N. (1995). Veteriner Anatom i ii. Medisan Yayınevi , Ankara.
Eker , M. ve Aşkın , Y. (1976) . Tavşan ve Kürk Hayvanları Üretimi Ders Notu. Ankara .
Flecknell, PA (1980). Laboratory animal anaesthesia.Academic Press Limited, London: 137.
Harrison, R.G. (1949. The comparative anatomy of theblood supply of the mammalian testis. Proc. Zool. Soc.London. 119: 325-344.
http://www.vets.org.n.lCareerPeVPetCareN etsView/artieles1.pdt. Date, 09.09.2005. A Vets View artieles,Published by the New Zeland Veterinary Association Inc.Page 60 of 73. ASS/BEN/26/A vets view Articles Oct 02.Doc.
Kuru, M. (1987). Omurgalı Hayvan lar. Atatürk Üniversitesi Yayınları . No: 646, Erzurum .
Michel, G. (1959). Die Aufzwe igung der Aorta abdominalis des Syr. Goldhamsters mit besonderer Be-
65
rücksch ichtigung der mann lichen und weiblichen Geschlechtsorgane. Anat. Anz. 107: 111-125 .
Murakami, T., Uno, Y., Ohtsuka, A. and Taguchi, T.(1989) . The blood vascular architecture of rat testis: ascanning electron microscop ic study of corrosion castsfollowed by Iight microscopy of tissue sections . Arch Histol Cytol. 52 (2): 151-72.
Nomina Anatom ica Veterinaria (2005) . International committee on Veter inary Gross Anatom ical Nomenelature.5th ed. Copyright by the World Associat ion of VeterinaryAnatom ists.
Poore, O.S., Sanchez-Halman, A. and Goslow, G.E.(1997). Wing upstroke and the evolution of f1 apping f1ight.Nature 387: 799-802 .
Popesko, P., Rajtova , V. and Horak , J . (1992) . A ColourAtlas of the Anatomy of Smail Laboratory Animals. Vol.1, Rabbit and Guinea Pig, Bratislava: Wolfe PublishingLtd.
Rajtova , V. and Danko, J. (2001). Vasculature of testis,epididymis and ductus defere ns of rabbit. The arteries.Acta Vet. Brno. 70: 3-7.
Suziki, F. (1982). Microvasculature of the mouse testisand excurrent duct system . Am. J . Anat. 163: 309-325.
Terayama, H., Naito, M., Nakamura, Y., Limura , A., Itoh,M., Tamalsu, Y. and Shimada , K. (2005) . Corros ioncasts of convoluted test icular arteries in mice and rats.Archives of Andrology. 51 (6): 471-480.
Walker, W.F. and Homberger, D.G. (1998). Anatomy andDissect ion of the Rat. W.H. Freeman and Company,New York.