sistemi za podršku odlučivanju (dss)

8/12/2019 Sistemi za podrku odluivanju (DSS)

1/29

DSS

Seminarski rad


2/29

DSS 2011

2

Sadraj:

Uvod .............................................................................................................................................................. 3

Sistemi za porku oluivanju (DSS) ........................................................................................................... 4

Elementi informacione tehnologije koji ine sistem za porku.................................................................. 6

Specifini DSS; ........................................................................................................................................... 6

DSS generatori; ......................................................................................................................................... 6

DSS sredstva .............................................................................................................................................. 6

Sistemi porke grupnom oluivanju (GDSS).............................................................................................. 7

Osnovni tehnoloki posistemi sistema za porku oluivanju ................................................................. 8

podsistem za upravljanje podacima ......................................................................................................... 8

podsistem za upravljanjem modelima ...................................................................................................... 8

posistem za korisniki interfejs ............................................................................................................... 8

Struktura DSS-a ........................................................................................................................................... 11

Klasifikacija DSS-a ........................................................................................................................................ 12

Odnos DSS sistema sa ostalim sistemima ................................................................................................... 14

Pregled karakteristika DSS i MIS-a ........................................................................................................ 14

Web bazirani DSS ........................................................................................................................................ 15

DSS ZA UPRAVLJANJE ZALIHAMA ................................................................................................................ 21

DSS za upravljanje odnosa sa kupcima ....................................................................................................... 23

Sluaj ........................................................................................................................................................... 25

Coca Cola Japan stavlja pida naza u automate za proaju.................................................................... 25

Pravljenje izbora...................................................................................................................................... 26

Prilog ........................................................................................................................................................... 27

Zakljuak ..................................................................................................................................................... 28


3/29

DSS 2011

3

Literatura .................................................................................................................................................... 29

Uvod

Informacioni sistem je skup meupovezanih komponenti koje zajedno rade na prikupljanju,procesiranju, storiranju i distribuciji informacija u cilju podrke odluivanju i kontroli uorganizaciji.1

Informacioni sistem se sastoji od nekoliko glavnih sistema. Pored ESS-a ( sistem podrkestratekom menadmentu), MIS-a ( menadment informacioni sistemi), KWS ( sistemi zapodrku strunim poslovima, OAS-a ( sistemi za automatizaciju uredskog poslovanja), TPS-a (sistemi za procesiranje transakcija), svoje mjesto meu njima i DSS ( sistemi za podrke priodluivanju).

Razvili su se zbog uklanjanja jednog od glavnih nedostataka MIS-a, a to je orijentacija na

pruanje podrke rjeavanju iskljuivo struktuiranih problema odluivanja.

Ovaj seminarski rad e se sastojati od tri glavna dijela. Prvi dio je posveen openito DSS-u,njegovim karakteristikama, komponentama, klasifikaciji, strukturi, drugi dio sainjavaju vrsteDSS-a, a trei dio sluaj koji je vezan za ovu temu, kao i odreeni prilozi.

2

1Menament informacioni sistemi; .r. Zlatko Lagumija, mr. Tarik Zaimovid, mr. Zlatan abid, mr. Kemal

Kaapor, mr Elvein Grabovica; Sarajevo 2008.god.

2http://www.google.ba/search?hl=bs&biw=1414&bih=464&gbv=2&tbm=isch&sa=1&q=MIS+i+DSS&btnG=Tra%C5

%BEi

Slika br. 1. ( MIS & DSS)
http://www.google.ba/search?hl=bs&biw=1414&bih=464&gbv=2&tbm=isch&sa=1&q=MIS+i+DSS&btnG=Tra%C5%BEihttp://www.google.ba/search?hl=bs&biw=1414&bih=464&gbv=2&tbm=isch&sa=1&q=MIS+i+DSS&btnG=Tra%C5%BEihttp://www.google.ba/search?hl=bs&biw=1414&bih=464&gbv=2&tbm=isch&sa=1&q=MIS+i+DSS&btnG=Tra%C5%BEihttp://www.google.ba/search?hl=bs&biw=1414&bih=464&gbv=2&tbm=isch&sa=1&q=MIS+i+DSS&btnG=Tra%C5%BEihttp://www.google.ba/search?hl=bs&biw=1414&bih=464&gbv=2&tbm=isch&sa=1&q=MIS+i+DSS&btnG=Tra%C5%BEihttp://www.google.ba/search?hl=bs&biw=1414&bih=464&gbv=2&tbm=isch&sa=1&q=MIS+i+DSS&btnG=Tra%C5%BEi


4/29

DSS 2011

4

Sistemi za podrku odluivanju (DSS)

DSS pomae menadersko odluivanje putem udruivanja podataka, sofisticiranih analitikihmodela i alata, korisnikog softvera u jedinstveni moan system koji podrava polustrukurirano Inestrukturirano odluivanje. DSS opskrbljuje korisnike fleksibilnim setom alata I mogunosti za

analiziranje.

Kraj sedamdesetih i poetak osamdesetih godina bitno su obiljeili razvoj jo savrenijeinformacione tehnologije i veih mogunosti (kapaciteta, brzina, operativnih sistema) praktineprimjene u odluivanju i upravljanju preduzeem.

S druge strane, teorija odluivanja, kvantitativni metodi i modeli razvijali su se do tada uglavnomnezavisno od informacione tehnologije i informacionih sistema. Nastao je itav niz kvantitativnihmetoda i modela (linearno programiranje, mreno planiranje, simulacija, dinamikoprogramiranje, teorija redova ekanja i dr.) koji nisu imali gotovo nikakvih zajednikih

elemenata. Ovakav razvoj kvantitativnih metoda i modela poinje krajem sedamdesetih godinada ulazi u krizu koja je proizala iz prilagoavanja problema metodima, (umjesto obrnuto),insistiranja na optimalnim (teorijskim), a ne realnim rjeenjima, orijentacije na postizanje ciljabez obzira na sredstva, veeg interesa za teoriju nego za praktinu primjenu, nepostojanjaodgovarajue teorije u odreenim kljunim problemskim podrujima poslovanja i sl.Istovremenom MIS-KL sistemi su se pokazali nemonim da obezbjede potrebne upravljakeinformacije u nestabilnim trinim uslovima. Nastojanja da se prevazie kriza u upotrebikvantitativnih metoda i modela i informacionih sistema za podrku odluivanja dovela su krajemsedamdesetih godina do pojave sistema za podrku odluivanju (engl. Descion Support System,

DSS)

Sistemi za podrku odluivanju se obino definiu kao informacioni sistemi koji se izgrauju dabi donosiocima odluka pomogli u rjeavanju slabo strukturiranih problema odluivanja. Njihovosnovni cilj da obezbjede kvalitetne informacije za proces odluivanja radi poveanjaefektivnosti odluivanja. Glavne karakteristike ovih sistema su: orijentiranost prema odluivanju,orijentiranost prema rjeavanju slabo strukturiranih problema odluivanja i orijentiranost nakrajnjeg korisnika. Sistemi za podrku odluivanju potpomau i podravaju donosioce odluka uprocesu odluivanja, ali ne ine proces odluivanja automatizovanim,jer ne zamijenjuju ovjekau prosuivanju problema odluivanja i drugim slinim ljudskim funkcijama. Oni pomau

donosiocima odluka da donesu kvalitetnije odluke pa se zato kae da vie slue poboljanjuefektivnosti (kvaliteta) nego efiksansnosti (brzine) proces odluivanja (za razliku od MISsistema).


5/29

DSS 2011

5

Prema Turbanu E. namjena DSS-a je drugaija, a ogleda se u sljedeem:3

- DSS mora obezbjediti podrku u polustruktuiranim i nestruktuiranim situacijamaodluivanja, omoguavajui raunske informacije i personalno prosuivanje,

- podrka se mora obezbijediti za razliite nivoe upravljanja,- podrka se mora obezbijediti za pojedince i grupe- DSS mora obezbijediti podrku u nekoliko meusobno zavisnih i/ili sekvencijalnih

odluka,

- DSS mora podrati sve faze procesa odluivanja,- DSS mora podrati razliite procese i stilove donoenja odluka, - sistem mora adaptiran tokom vremena,- mora biti jednostavan za koritenje,- DSS mora nastojati vie unaprijediti efektivnost odluivanja, nego efikasnost,- donosilac odluke mora imati potpunu kontrolu nad DSS tokom svih koraka donoenja

odluke,- DSS mora da omogui uenje i- DSS mora biti lak za konstrukciju.

3TURBAN, E., ARONSON, J.Decision Support and Intelligent Systems 5th edition Prentice Hall,

1997.


6/29

DSS 2011

6

Elementi informacione tehnologije koji ine sistem za podrku

- Specifini DSS;- DSS generatori ;- DSS sredstva

Specifini DSSse sastoje od hardvera i softvera koji omoguavaju donositelju odluka rjeavanjespecifinih setova srodnih problema- kontinuirano se upotrebljava za rjeavanje razliitihsituacija jer ga mogu programirati korisnici i DSS generator.

DSS generatorje paket srodnog hardvera i softvera koji osigurava set mogunosti za brzu ilaku izgradnju SDSS-a - najlake ga je definisati kao kombinaciju jezika, korisnikog suelja, tegrafiki i izvjetajnih datoteka.

DSS sredstva( alati) predstavljaju elementre hardvera i softvera koji olakavaju razvoj SDSS iliDSS generatora- najei oblici su mikroraunalni procesori, prezentacijska oprema, programski

jezici ope namjene, statistiki programski paketi, tabelarni programi i programi za grafikupotporu.

Na tri razine tehnologija javlja se pet uloga: ( Menader, posrednik, DSS projektant, tehnikipodupiratelj, kova sredstava)4

4http://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmenta

DSS

generator

Koncept razvoja DSS-a

Specifini DSS

DSS sredstva

Menader (korisnik)

Posredik

DSS projektant

Tehniki podupiratelj

Kova sredstava Slika br. 2. ( Koncept razvoja DSS
http://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmentahttp://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmentahttp://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmentahttp://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmenta


7/29

DSS 2011

7

Sistemi podrke grupnom odluivanju (GDSS)

Sredinom osamdesetih godina nastao je koncept sistema za podrku grupnom odluivanju (engl. GroupDecision Support System, skraeno GDSS). Naime, sedamdesetih godina veina sistema za podrkuodluivanju tehnoloki se zasnivala na primjeni velikih raunara i mree neinteligentnih terminala.

Ozbilnija primjena sistema za podrku odluivanju, kao to smo rekli, poela je tek sa mikroraunarima.Naglasak u razvoju sistema za podrku odluivanju bio je na podrci individualnom odluivanju (zato seovakvi DSS nazivaju individualnim), dok su meusobne komunikacije donosioca odluka bilezanemarene, iako je proces odluivanja u organizaciji prvenstveno kolektivnog karaktera. Naime, s jednestrane, upotreba sistema za podrku odluivanju oteava konsultovanje strunjaka za pojedina problemskapodruja kao i kolektivno odluivanje i usklaivanje interesa razliitih grupa u organizaciji (naroito akosu uesnici u procesu odluivanju prostorno i vremenski dislocirani), a s druge strane, DSS alati pruajuvelike mogunosti za poboljanje unutar kancelarijskih komunikacija putem prikazivanja grafikona,slika, tabela i analitikih modela na ekranu, savremenih sredstava upravljakog komuniciranja u viduelektronske pote, raunarski podranih sastanaka bez fizikog prisustva svih uesnika (engl. ComputerConferencing) i sl. Navdena sredstva poboljana upravljakog komuniciranja mogu maksimalnodoprinijeti efektivnijem odluivanju tek ukljuivanjem u koncept sistema za podrku grupnomodluivanju.5

5http://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmenta
http://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmentahttp://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmentahttp://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmentahttp://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmenta


8/29

DSS 2011

8

Osnovni tehnoloki podsistemi sistema za podrku odluivanju

Osnovne komponente nekadanjih DSS-a su baza podataka, baza znanja i intrpretater pravila.Ovi sistemi postojali su od 70-tih do kraja 90-tih godina prolog vijeka. Sa razvojem

kompjuterske tehnike i sve sloenijim uslovima poslovanja moralo je doi i do osavremenjavanjakarakteristika DSS-a.

Komponente dananjih DSS-a su:

- podsistem za upravlj anje podacima- podsistem za upravlj anjem modelima- podsistem za korisniki interfejs

Podsistem za upravljanje podacima

Podsistem za upravljanje podacima obuhvata bazu podataka koja sadri relevantne podatke oproblemu, kao i sistem za upravljanje podacima (DBMS- Database Managment System), rjenikpodataka i upite.

Baza podataka je kolekcija meusobno povezanih podataka organizovanih da zadovoljepotrebe i strukturu organizacije, a koje moe da koristi jedan ili vie korisnika, za vie od jedneaplikacije. Podaci se obino skladite ili im se pristua preko web servera baze podataka.

Podsistem za upravljanje podacima moe da bude povezan sa skladitem podataka (datawarehouse) organizacije. takoer, podaci u DSS bazi podataka mogu da budu kako unutranji,one iji se izvori nalaze u okviru organizacije, tako i spoljanji koji imaju svoje izvore na

tritu, u industriji, privredi, ekonomiji itd. proces kreiranja baze podataka ili skladita podatakapreko spoljanjih izvora naziva se estrakcija. Sistem za upravljanje bazom podataka (DBMS)omoguava upravljanje procesom ekstrakcije podataka.

DBMS prvenstveno slui za kreiranje, pristupanje i auriranje baze podataka. On posjedujesposobnost da ektsrakuje podatke, aurira zapise u bazi podataka, povezuje podatke iz razliitihizvora, izdvaja neophodne podatke za formiranje upita ili izvjetava, obezbjeuje sigurnostpodataka, izvodi kompleksne manipulacije podacima za potrebe formiranja razliitih upita, pratipodatke koji se koriste od strane DSS-a i upravlja podacima preko rjenika podataka.

Rjenik podataka je katalog svih podataka iz baze podataka. On sadri definicije podataka, a

njegova glavna funkcija je da odgovori na pitanja o dostupnosti podataka, njegovom izvoru injegovom tanom znaenju. Rjenik podataka je naroito pogodan za podrku inteligentne fazeprocesa donoenja odluke tako to pomae u skeniranju podataka i identifikovanju oblastiproblema ili mogunosti. Takoker, podrava dodavanje, brisanja ili auriranje unosa.

U izgradnji i upotrebi DSS-a esto je potrebno pristupiti, manipulisati i ispitati podatke. time sebave upiti.


9/29

DSS 2011

9

Oni prihvataju zahtjeve za podatke od drugih DSS komponenti, determinitu kako zahtjevi trebada budu popunjeni, formuliu detalje zahtjeva i vraaju rezultate do izdavaoca zahtjeva. Vanefunkcije DSS sistema upita su selekcija i manipulacija operacijama. Upiti obuhvataju i specijalni

jezik upita (npr. SQL).

Podsistem za upravljanje modelima

Podsistem za upravljanje modelima se sastoji od baze modela, sistema za upravljanje bazommodela ( MBMS- Model Base Menagment System), rjenik modela, direktorijuma modela iizvoenja modela, integracija i komandnog procesora.

Baza modela obuhvata finansije, statistiku, upravljanje znanjem i druge kvanititativne modele,koji obezbjeuju analitiku spospobnost DSS-a i odgovarajui upravljaki softver.

Sistem za upravljanje bazom modelaima etiri glavne funkcije: kreiranje modela korienjemprogramskih jezika, DSS alata i drugih blokova izgradnje modela, generisanje novih rutina i

izvjetaja, auriranje i promjena modela i manipulacija podacima modela.

Drugi raunarskizasnovani sistem

Internet

Intranet

Korisnik

Unutranjii spoljanjipodaci

Baza znanja

organizacije

Upravljanje

podacima

Upravljanje

modelima

Spoljanji moeli

Upravljanje znanjem

Korisniki interface

( Slika br .3.ematski prikaz DSS-a)


10/29

DSS 2011

10

Izvoenje modela je proces upravljanja radom modela. Integracija modela obuhvata

kombinovanje operacija nekoliko modela kada je to potrebeno ili integraciju DSS-a sa drugim

aplikacijama.

Komandni procesor se koristi za prihvatanje i interpretaciju instrukcija modeliranja iz

komponente korisniki interfejs i trasira ih do MBMS-a, izvoenja modela, ili integracionihfunkcija.

Podsistem- korisniki interface

Podsistem- korisniki interfacepokriva sve aspekte komunikacije izmeu korisnika i DSS-a. Onse ne odnosi samo na hardver i softver ve i na faktore koji se tiu lakoe korienja ipristupanosti sistema i faktore vezane za interakciju ovjek-maina. Jedan od glavnih razlogazato menaderi ne koriste kompjutere i kvantitativne analize, onoliko koliko bi one mogle da sekoriste, je teak korisniki interfejs. Aktuelnom DSS-u pristupa se preko web browser-a,

efektivnog grafikog korisnikog interfejsa (GUI), ukljuujui i glasovne inpute i outpute,portabl ureaje i direktno oitavanje sa ureaja. Web browser je fleksibilan, naklonjenkorisnicima i gateway skoro svim izvorima neophodnih podataka i informacija. Korisnikiinterfejs savremenog DSS-a obezbjeuje interakciju sa bazom podataka i bazom modela,dozvoljava da se vie funkcija izvrava istovremeno, predstavlja podatke u razliitim formatima,obezbjeuje uenje kroz primjene itd., to u velikoj mjeri olakava rad korisnicima ( zaposlenimana svim nivoima u organizaciji) i doprinosi velikoj upotrebi DSS-a.

Podsistem za upravljanje znanjem

Podsistem za upravljanje znanjem moe da podrava bilo koji podsistem ili da djeluje kaosamostalna komponenta. On moe da bude povezan sa skladitem znanja organizacije. Glavnakarakteristika koja izvaja ovaj podsistem od ostalih je postojanje baze znanja, to omoguavakorisniku ekspertizu o postavljenom problemu. Komponente podsistema mogu se obezbjediti

putem ekspertnih sistema, neuronskih mrea, inteligentih agenata, fazi logike itd. DSS kojiposjeduje ovaj podsistem naziva se inteligentni DSS ili DSS baziran na znanju ( knowledge-

based DSS).


11/29

DSS 2011

11

Struktura DSS-a

S obzirom da pomau pri rjeavanju slabo strukturiranih problema DSS su namjenjeni viimnivoima odluivanja (stratekom i taktikom). Za razliku od MIS-a ( koji se baziranahorizontalnoj matrici informacija) kod DSS imamo vertikalne informacione tokove. DSS su laki

za koritenje, jer su jezici za komunikaciju dosta jednostavni i struktura sistema je takva daobezbjeuje lak pristup podacima u interaktinom radu. DSS pomau korisnicima da ispolje svojuefikasnost i znanje uz poseban naglasak na linost odluivanja. Bitno je naglasiti da DSS nepredstavljaju automatizaciju procesa donoenja odluka ve predstavljaju sredstvo i alat kojekorisnici mogu upotrebljavati u onim sluajevima kada se ne mogu unaprijed primiti algoritmikojima se problem rjeava.

Osnovni elementi sistema za podrku odluivanja su:1. korisnici,

2. podaci ( baza podataka dopunjena sa internim podacima koji se odnose na planiranje i

prognoziranje i eksternim podacima bitnim za strateko odluivanje/podaci o istraivanju trita isl.)

3. modeli odluivanja koji sadre:- programske jezike za optimizaciju, statistiku analizu, finansijsku analizu i sl.- alate za simulaciju i modeliranje problemskih situacija. Modelima odluivanja se rjeavasimulacioni model i na osnovu tvrenih kriterijuma bira zadovoljavajue rjeenje.4. specijalni softver koji povezuje korisnike sa podacima i modelima.

KORISNICI

Software za podrku odluivanju

Baza podataka Modeli odluivanja

(Slika br. 4. Struktura DSS-a)


12/29

DSS 2011

12

Klasifikacija DSS-a

Postoji vie naina da se klasifikuje DSS: prema dizajnu, prema procesima, prema nainu rada ili

prema pripremi. Treba ipak imati na umu da svaki DSS ne spade iskljuivo u jednu kategoriju.Ovdje su navedene neke od znaajnih podjela:

Prema Power D.J. podjelu treba izvriti prema namjeni na:

- Enterprise-wide DSS koji je povezan sa velikim bazama podataka I skladitima podataka Iopsluuje vie menadera.

- Desk-top DSS koji radi samostalno na jednom raunaru.Prema Holsapple C.W. I Whinston A.B. est razliitih grupa DSS-a:

-

Text-oriented DSSDSS gdje se informacije uglavnom javljaju u tekstualnom obliku. Zbogpostojanja velike koliine informacija ova grupa DSS-aposjeduje snaan tekst processor radimogunosti prezentovanja I obrade tekstualnih informacija. Text-oriented DSS najeepodrava rad preko internet pa stoga ima implementirane tehnologije kao to su hipertekst,inteligentne agente I sl.

- Database-oriented DSSDSS gdje baza podataka igra glavnu ulogu u strukturi sistema.- Spreadsheet-oriented DSSDSS gdje se pomou posebnog jezika za modeliranje dozvoljava

korisniku da kreira modele direktno u programima za analizu. Poznati alati za razvoj

Spreadsheet-oriented DSS su Microsoftov Excel Lous 1-2-3.

- Solver-oriented DSS DSS gdje postoji algoritam ili procedura, koja je napisana u oblikukompjuterskog programa za izvoenje odreenih izraunavanja za rjeavanje odreene vrste

problema.

- Rule-oriented DSSDSS koji ima bazu znanja. Pute definisanja niza pravila formira se bazaznanja za rjeavanje odreene vrste problema.

- Compound DSS DSS koji predstavlja grupu sistema za podrku odluivanju tzv. Hibridnisistemi, koji se sastoji od kombinacije dva ili vie, od 5 osnovnih, prethodno iznijetihstruktura DSS.

AIS SIGDSS ( Association for Information System Special Interest Group on Decision SupportSystems) klasifikacija DSS-a:

- Communications-driven and group DSS (GSS) ukljuuje kompjuterske, kolaboracione Ikomunikacione tehnologije za podrku grupi u njenim zadacima. On moe, ali ne mora daukljuuje I donoenje odluka. U sutini svaki DSS koji ukljuuje podrku grupnom raduspade u ovu kategoriju.


13/29

DSS 2011

13

- Data-driven DSS se prvenstveno oslanja na podatke I njihovo procesiranje u informacije,zajedno sa prezentacijom tih informacija donosiocima odluka.

- Postoji minimalan akcenat na matematike modele. U ovoj vrsti DSS-a baza podatakaorganizacije igra vanu ulogu u DSS strukturi. Veina DSS razvijenih u OLAP-u I datamining softverski sistemi spadaju u ovu kategoriju.

- Document-driven DSS se oslanja na kodiranje znanja, analizu, pretraivanje I preuzimanje ucilju donoenja odluka. Takoer, I ovdje postoji minimalan akcenat na matematike modele.Obuhvata svaki DSS zasnovan na tekstu. Veina KMS spada u ovu kategoriju.

- Knowledge-driven DSS, data mining I upravljanje aplikacijama ekspertnih sistema obuhvataaplikacije tehnologija znanja kako bi se pronale specifine potrebe za podrku odluivanju.Svaki DSS zasnovan na vjetakoj inteligenciji spada u ovu kategoriju. ANN I ES spadaju

ovdje. Zbog beneficija koje pruaju DSS zasnovan na znanju ili inteligentni DSS,organizacije najvie investiraju u njega.

- Model-driven DSSDSS koji su razvijeni prije svega oko jednog il i vie optimizacionog ilisimulacionog modela, obino sadre znaajne aktivnosti u formulisanju, odravanju Iupravljanju modelom u distribuiranom kompjuterskom okruenju, I ta ako analizi. Mnogelarge-scale aplikacije spadaju u ovu kategoriju.

- Kombinovani ili hibridni DSS sadri dvije ili vie glavne kategorije opisane gore.


14/29

DSS 2011

14

Odnos DSS sistema sa ostalim sistemima

Slika br. 3.pokazuje kako razliiti nivoi sistema u organizaciji su vezani jedan za drugi. TPS sutipino glavni izvori podataka za druge sisteme, gdje su ESS prvenstveno primaoci podataka izsistema na niem nivou. Ostali tipovi sistema mogu razmijeniti podatke izmeu sebe.

Podaci takoer mogu biti razmijenjeni meu sistemima razliitih funkcionalnih podruja. Npr.redosljed zahvaen sistemom prodaje moe biti posla do nekog sistema u urganizacijama kaotransakcija za obavljanje nekih naznaenih poslova po ve utvrenom redosljedu.

Definitivno je prednost imati neku mjeru integracije meu ovim sistemima d bi informacijamogla potjecati lako izmeu razliitih dijelelova organizacije. Ali integracija kota i integrisatimnogo razliitih sistema je nevjerovatno kompleksno i troi puno vremena. Svaka organizcaijamora izvagati svoje potrebe za integracionim sistemima.

DSS sistemi imaju zadatak da prue podrku pri donoenju poslovnih odluka. Struktuiraneodluke su rutinske i ponavljaju se, tako da je za njih mogue predvidjeti proceduru i algoritam zarjeavanje. ta sa nestruktuiranim odlukama koje se ne mogu formalizovano opisivati, kod kojihse problem ne rjeava samo na osnovu prikupljenih informacija.

Kod ovih odluka problem koji se rjeava nije u potpunosti definisan i teko ga je razgraniiti od

slinih problema. Nestruktuirane odluke su nove i sloene i esto se odnose po specijalnompostupku. U ovim sluajevima upravljaki IS je od koristi ali ne rjeava problem u cjelini i dokraja. Osnovna funkcija sistema za podrku odluivanja je da donosiocima odluke pomogne prirjeavanju sloenih i nestruktuiranih problema. DSS u sutini predstavlja korisniku blizak softverkoji prati obogaena baza podataka i baza modela (modeli odluivanja).6

- 6Menadment informacioni sistemi; .dr. Zlatko Lagumdija, mr. Tarik Zaimovi...

Menadment

sistemi (MIS)

Sistem za

podrku

(DSS)

Sistem znanja

(KWS i Office

siSystem)

Sistem

transakcijskog

procesiranja

(TPS)

Izvrni

sistem podrke(ESS)

Slika br. 5. ( Odnos DSS-a sa ostalim

sistemima)


15/29

DSS 2011

15

Pregled karakteristika DSS i MIS-a

7

Web bazirani DSS

Aktuelna pitanja I trendovi u DSS su Socijalni sistemi za podrku odluivanju, u cilju lakeintegracije razliitih pogleda u rastuu bazu znanja, kliniki sistemi za podrku odluivanju, u

cilju smanjenja medicinskih greaka I poveanja kvaliteta I efikasnosti zdravstvene zatite Ikoritenje I primjena vie razliitih vrsta DSS-a.

7http://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgA

MIS DSS

Usmjerenost na strukturirane podatke i

rutinske odluke (npr. korienje procedura ipravila odluivanja)

Usmjerenost na polustrukturirane

zadatke koji zahtjevaju prosuivanjemenadera

Naglasak na pohranjivanju podataka Nagalask na manipulaciji podataka

Menaderi imaju poseban pristup podacima Menaderi imaju direktan prinospodacima

Oslanjanje na strunjake za kompjutere Oslanjanje na sopstveni sudMogue ekanje na pristup podacima Direktan pristu podacima

Menaderi MIS-a u potpunosti ne razumijuprirodu odluivanja

Menader poznaje ambijentodluivanja

Naglasak na efikasnosti Naglasak na efektivnosti

Slika br. 6. ( Pregled karakteristika

DSS i MIS-a)

Slika br. 7. ( Prikaz

DSS sistema )
http://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgA


16/29

DSS 2011

16

U skladu sa navedenim trendovima istraivanja DSS su se tokom vremena usmjerila u etirismjera: prema inteligentnim raunarskim sistemima, premaaplikacijama modela, prema modelurjeavanja problema I prema korisnikom interfejsu. Primarni DSS je sadrao ad hoc upite, alateza izvjetavanje, optimizacione I simulacione modele, OLAP (on-line analytical processing),

pronalaenje podataka I njihovu vizualizaciju. Danas su DSS aplikacije proirene nakolaborativni DSS, pregovaraki DSS, DSS baziran na znanju I Web baziran DSS. U okviruovog rada mi emo da se fokusiramo na Web bazirani DSS.

Web se danas sve vie koristi kao klijent/server platform u mnogim poslovnim organizacijamazbog niskih trokova softvera, instalacije I odravanja. Samim tim I rjeenja bazirana na webuimaju olakan pristup, analizu I distribuciju informacija iz baze podataka organizacije, a putemOLAP-a. OLAP je tehnologija koja omoguava manipulaciju podacima organizacije kroz viedimenzija kao to su proizvod, vrijeme, mjesto itd. Internet I intranet su tokom prethodnihgodina pruili iroku mogunost izgradnje DSS-a koji moe da se nosi sa problemima globalne

prirode HTML 2.0 u obiku tagova I tabela je prekretnica u razvoju Web baziranih DSS-a.

Web baziran DSS je sistem koji komunicira informacijama ili alatima za podrku odluvanjukroz web okruenje (internet, ekstranet I intranet), koristei web tehnologije. Na ovaj naindonoenje odluka je efikasnije, jer se smanjuju trokovi implementacije modela, a I samarazmjena informacija je bolja. Power D.J. je definisao Web bazirani DSS, kao kompjuterizovani

sistem koji prua informacije za podrku odluivanju ili alate za podrku odluivanjumenaderima ili poslovnim analitiarima pomou Web pretraivaa kao to su NetscapeNavigator ili Internet Explorer. Kompjuterski server, koji je host DSS aplikaciji, povezan je na

kompjuter korisnika pomou mree sa TCP/IP protokolom. KomponenteWeb baziranog DSS-a

prikazane su na slici .

Poreenjem Web baziranog DSS-a sa tradicionalnim DSS-om uoavaju se dvije bitne razlike.

1. Osnovna arhitektura Web baziranog DSS-a je premjetena iz glavnog okvira naklijent/server sisteme, web I mrenu tehnologiju baziranu na distributivnim sistemima.To bi znailo da velike koliine podataka I alata DSS -a od multidisciplinarnog izvora,koji mogu biti smjeteni u distribuirano kompjutersko okruenje, imaju mogunost dabudu zajedno integrisani u podrku odluivanju.

2. Web bazirani DSS prua mogunost da se izgradi hibridni DSS od komponenti (data-driven DSS, model-driven DSS and knowledge-driven DSS) tradicionalnog DSS-a.


17/29

DSS 2011

17

Interni podaci

Eksterni podaci

DSS baza podataka/

Skladite podataka

WEB SERVIS

AJAX APLIKACIJE

INTERNET KORISNICI

(Slika br. 8. Web bazir ani DSS)

Sve vrste DSS mogu da postanu Web bazirani DSS korienjem web tehnologija. Novi trendoviu oblasti web tehnologija su troslojni dizajn, Rich Internet Applications (RIA) I Web servis.

Savremene web aplikacije su troslojne aplikacije. Troslojni dizajn predstavlja efikasan pristup

razvoju sistema koji su laki za odravanje I robusni. Pogodan je za sistemekoji podravaju viekorisnikih interfejsa. Dva kljuna atributa RIA su perfomanse I bogat GUI. RIA perfomansepotiu od Ajax-a (Asynchronous JavaScript and XML), koji koristi skriptovanje klijent stranekako bi web aplikacije bile osjetljivije, tako to odvaja klijent stranu korisnike interakcije Iserver komunikaciju I prikazuje ih paralelno. Web servisi su implementirani kao aplikacije web

baziranih komponenti sa dobro definisanim interfejsima, koji nude odreene funkcionalnostiklijentima putem internet. Web servisi se mogu implementirati u bilo koji programski jezik,razviti I izvriti na bilo kom operativnom sistemu ili softverskoj platform. Troslojna arhitekturadobro mapira strukturu glavnih komponenti DSS-a. RIA obezbjeuje efikasnu implementacijuGUI za DSS. Web servisi dozvoljavaju inkorporiranje funkcionalnosti iz postojeih aplikacija Itako obezbjeuju pristup DSS softveru sistema kroz SOA.


18/29

DSS 2011

18

S obzirom na multidisciplinarne izvore podataka I srodne alate za podrku odluivanju, dizajn,specifikacija I implementacija Web baziranog DSS-a u distribuirano okruenje jo uvijek je otvorenistraivaki problem. Web bazirani DSS se najee sastoji od podataka I alata, koji dolaze izmultidiciplinarnih oblasti. Ti podaci I alati prvobitno nisu dizajnirani da rade zajedno. Tradicionalne

metode projektovanja DSS-a nemaju sposobnost da pomognu u organizovanju tih podataka I alata u

hijerarhijski prikaz I preciziraju softversku arhitekturu Web baziranog DSS na formalan nain. Uz pomoweb I mrene tehnologije, podaci I alati za podrku odluivanju u multidicipliranim oblastima mogu bitismjeteni na raunarima distribuiranim preko mree. U takvom distribuiranom okruenju, Web baziraniDSS treba da distribuira okvir za upravljanje I integraciju podataka I ala ta na neprimjetan nain.

U svom radu Chen H., Zhang X. I Chi T., daju prijedlog arhitekture Web baziranog DSS-a. oni su na

osnovu troslojne arhitekture cijeli sistem podijelili na tri dijela: Nivo prezentacije, Nivo poslovne logike I

Nivo podataka.

Browser

Nivo prezentacije

Web server

Nivo poslovne logike

Aplikacioni server

Nivo podataka Srednji sloj za pristup

podacima

Baza podataka

Fajlovi

(Slika br. 9. Troslojna arhi tektur a)

Nivo prezentacije je u osnovi grafiki korisniki interfejs I daje prezentaciju strukture koju ebrowser moi da prikae.Nivo podataka ukljuuje sva skladita podataka I srednji sloj za pristup

podacima.

Nivo poslovne logike implementira domen specifinih poslovnih procesa I pravila I upravljamodelom kompjuterske usluge I autorizacije. Ovdje je predloena tehnologija Web servisa.Dodat je novi Servis Kontejner I promjenjeno mu je ime u domen servisni nivo.


19/29

DSS 2011

19

U Servis Kontejner su dodate tri nove komponente:

Definicija interfejsa servisa (interfejsi analitikih servisa), Servis Implementacija (kodoviimplementiranih servis interfejsa) I Servis Factory (koristi se za proizvodnju usluga I daje jedan

specifini servis implementacije interfejsa).

Kako web aplikacija zavisi samo od Servis Factory I Definicije interfejsa servisa koritena jeinverzija kontrole da bi se konfigurisale servisne implementacije u konfiguracioni fajl. Servis

Factory otkriva I uitava ove implementacije u radnu verziju I vraa web nivou prezentacije. Ovavrsta dizajna e razdvojiti web aplikacioni nivo od servis implementacija tako da DSS servismoe da se razvija sinhronizovano I nezavisno. Samim tim proirenje analitikih alata DSS -a jelake.

Nivo prezentacija

Aplikacioni server

Service Interface

Definition

service factory

servis servis servis

implementacija implementacija implementacija

(Model 1) (Model 2) (Model N)

Nivo podataka

(Sli ka br. 10. Web servisi u nivou poslovne logike sistema)

Autori su izvrili povezivanje Nivoa prezentacije I Nivoa poslovne logike dodavanjem Kontrolernivoa. U sistemski okvir dodat je Struts, jedan od najvie koritenih web MVC okvira u Javi.Takoer je usvojen AJAX u Nivou prezentacije.


20/29

DSS 2011

20

Kontroler nivo se sastoji od ActionServlet, ActionClass I ActionMapping. ActionServlet igra

ulogu kontrolera I predstavlja servlet koji mapira dogaaje. Svi server zahtjevi idu krozActionServlet. Kada dogaaj ulazi servlet kontejner ga pretvara u HttpServletRequest.ActionServlet gleda na dolazne dogaaje I otprema zahtjeve do ActionClass u skladu sa

konfiguracionim fajlom u XML-u (nazvan strutsconfig.xml). Struts-config.xml odreuje tapoziva ActionClass kontroler. Struts-config.xml konfiguracija informacija je prevedena u skup

ActionMapping, koji se stavlja u kontejner AcitonMapping-a (zbirka ActionMapping objekata).

ActionMapping sadri znanja o tome kako specifian dogaaj mapira specifinu Akciju.ActionServlet prolazi ActionMapping do ActionClass putem izvrnog metoda. ActionClass jemodel papirne trake obmotane oko poslovne logike ija je svrha da se prevedeHttpServletRequest do poslovne logike. Svaki ActionClass mapira razliite procese.

On poziva relevatne metode u Servis Kontejner da koriste Web servis. Servis Kontejner dobija

potreban odgovor I prosljeuje ga nazad u ActionClass. ActionClass moe da obradi rezultate I

proslijedi odgovor do XML HttpRequest ili pozove relevatni model servis da izvri daljeprocesiranje.

Model kompjuterskog servis DSS-a je implementiran kao set Java klasa pod nazivom Servis

Implementacija I ne treba da sadri ni jedan View-related kod. Svaka komponenta modelaservisa e nuditi skup servisa, dok e komponente kolektivno nuditi skup zajednikih servisa. Utoku obrade ActionClass moe da pozove potrebne metode u relevatne komponente modelaservisa. Ove komponente donose potrebne podatke modelu servisa, a model servisa izraava svupotrebnu obradu podataka poslovne lgoike I preuzima sve neophodne podatke sa Nivoa

podataka.

U prezentovanoj arihtekturi web baziranog DSS-a autori su proirili troslojnu arhitekturu Imodifikovali Struts, bez promjena tehnologije u AJAX modelu I Web Servisima.


21/29

DSS 2011

21

DSS ZA UPRAVLJANJE ZALIHAMA

odluke o lancu zaliha ukljuuju odreivanje ko, ta, kad i gdje poev od nabavke i transportamaterijala i dijelova preko proizvodnje, distribucije i isporuke kupcima. DSS moe pomoi

menaderima da opseno ispitaju ovaj kompleksni lanac i istrae izmeu velikog broja opcijakombinaciju koja je najefikasnija i najisplatnivija. Poetni menaderski cilj moe biti reduciranjeukupnih trokova prlikom poveavanja brzine i tanosti zadovoljavanja zahtjeva kupaca. u 1994.god. IBM Reserch je izradio i unaprijedio optimizaciju lanca zaliha i stimulacijskih alata,

nazvanih Asset Menager Tool (AMT), za reduciranje inventarnih visina, koji slui zaodreivanje dovoljno zaliha, kako bi se brzo odgovorilo na potranju kupaca. ATM djeluje naniz problema u lancu zaliha ukljuujui ciljevve inventara i nivoe pruenih usluga, struktureproizvoda, uslova i regulativa nabavke i redukcijama u vostvu. korisnici AMT-a moguprocijeniti lanac zaliha u terminima financijskih pokazatelja zajedno sa razliitim strukturama ioperativnim politikama.

IBM Personal System Group (PSG) koristio je AMT za reduciranje trokova lanca zaliha koje seogleda u velikim koliinima, padu cijena i oskudnim maama na tritu kompjutera za linuupotrebu. PSG je omoguavao reduciranje opeg inventara za vie od 50% u 1997. i 1998. god.Sistem potpomognut PSG-om reducira plaanja distribuerima i preprodavaima i kompenzira zasmanjene cijene vie od 750 miliona dolara u 1998. god. PSG je vremenski ciklus, od nabavkedijelova do prodaje proizvoda, reducirao za 4-6 sedmica i donio smanjenje do 5-7% u cijeni

kotanja. IBM-ov AS/400 kompjuterski odjel srednje razine koristio je AMT za analizu utjecajasastava proizvoda. Informacije iz sistema pomogle su IBM-u u smanjenju broja prizvodnih

detalja, zamjene dijelova i odgaanja upotebe. AMT omoguuje analize razmjene izmeu

mogunosti pruanja usluga i inve-ntara u IBM QuickSPup programu, pomaui kompaniji usnienju operativnih trokova za vie od 50%. IBM je mogao koristiti AMT da pomogneposlovnim partnerima u poboljanju upravljanja nihovim lancem zaliha. Npr. analize lanacazaliha pomogle su Piancor-u, jednom od IBM-ovih glavnih distributera, u identificiranju

mogunosti optimiziranja toka proizvodnje izmeu dvije kompanije.

San Miguel Corporation je u svakom kutku filipnskoh arhipelaga koristio DSS za upravljanjem

lancem zaliha kao pomo u distribuciji vie od 300 proizvoda kao to su pivo, tekuine, mlijeniproizvodi i itarice. Production Load Allocation ( sistem alokacije proizvodnje) odreujekoliinu proizvoda za svaku liniju punjenja boca i kako bi proizvodi trebali biti otpremljeni u

skladite. Ako se usklade trokovi naruivanja, uvanja i skladitenja, s obzirom na uestalostisporuka i minimalne koliine narudbi, kompanija e utediti 180 000$ za jednu godinu. DSSmoe kreirati plan optimalne alokacije proizvodnje zasnovan na minimiziranju trokova ilipoveavanju profita. San Miguelov sistem premjeta dostave i skladita da bi se izbjeglenejednakosti u kapacitetima i zahtjevima.


22/29

DSS 2011

22

PITANJA ANALIZE

1. Ko su nai najei kupci?2. Da li ive u blizini trgovinana malo?

3. Kako moemo podijelitite kupce?

4. Kako se moe bolje djelovatina te kupce?

(Slika.br . 11. DSS za anal izu i segmentaciju kupaca)

Ovaj DSS omoguava kompanijama da segmentiraju bazu kupaca sa visokim nivoom tanostigdje se moe provoditi marketinka kompanija. Zasnovan na rezultatima prikupljenih podataka,firma moe razviti specifine marketinke kompanije za svaki segment kupaca. Npr. moe sefokusirati na kupce koji ive u blizini prodavnicama sa kuponima pogodnosti.

Skladite podataka o

kupcima

- batina podataka- podaci o

transakcijama na

web stranicama

- podaci pozivnogcentra

- podaci o vanjskim

1. Upotreba statistie analize zaidentificiranje 25% najeih kupaca

2. Uspostava korelacije izmeulokacije

3. Verificiranje novih skupina kupaca

- esti kupci koji ne ive u bliziniprodavnice

- esti kupci koji ive u bliziniprodavnice

- rjei kupci koji ive blizu prodavnice

4. Ispitati BP da bi se dobile

informacije o svakoj vrsti kupaca


23/29

DSS 2011

23

DSS za upravljanje odnosa sa kupcima

DSS za upravljanje odnosa sa kupcima koristi bazu podataka za usmjeravanje odluka o cijenama,

zadravanje kupaca, udjela na tritu i novom toku prihoda. ovi sistemi tipino konsolidriajuinformacije o kupcima iz razliitih sistema u veliko skladite podataka, te koriste razliite

analitike alate za podjelu u male dijelove za svaki marketing. (slika br...)

Umjesto da kupcima alje iste marketinke informacije, Royal Bank je razvila DSS zasegmentiranje kupaca koji moe krojiti poruke za vrlo male grupe ljudi i ponuditi im proizvode,usluge i cijene koji im vie odgovaraju. Ovaj DSS konsolidira podatke iz razliitih sistemaorganizacije u skladitu podataka.Glavna Royal Bankova BP o kupcima je dokumentiranamarketinka akcija (MIF) koji sadi podatke iz upitnika koje popunjavaju kupci, kao i podatke oprovjeri rauna i kreditnih kartica, te Royal Bank-ovih rauna.

Ispitivanjem BP, analitiari mogu identificirati kupce na osnovu proizvoda koje bi oni moglikupiti i, vjerovatno, napustiti banku, pa kombiniraju ove podatke sa demografskim podacima iz

eksternih izvora. Royal Bank moe, potom, identificirati jednog ili grupu profitabilnih klijenatakoji bi bili spremni napustiti banku. Za identificiranje takvih klijenata, banka e provjeritiklijentov bankovni balans (da li je nedavno snien?), plaanja kreditnim karticama ( da li sesmanjuju iznosi plaanja ili se moda plaaju kasnije u odnosu na prole?) i depoziti ( da lipostaju sporadini?). Ovi pokazatelji mogu ukazati na klijente koje su nedavno ostali bez posla,ali i na profitabilne klijente koji se pripremaju koristiti usluge druge banke. Royal Bank, koristeiovo ogromno skladite podataka, moe brzo uoiti da li ima profita od ovih poslova. Oni mjere

profitabilnost, provjeravaju klijentove prethodne balanse, da li koriste Royal Bank kreditnuliniju, auto kredit ili hipoteku. Banka moe zakljuiti iz linih podataka da li je klijent ugodinama kada treba vie banko-vnih kredita ili usluga.

Nakon identifikacije takvih klijenata, bankarski odjel marketinga moe sastaviti primamljivpaket bankarskih usluga po nioj cijeni, kao to je internet bankarstvo, plaanje rauna,neogranien pristup ATM-u i odreen broj transakcija u filijali sve za 9,95$ mjeseno. Bankazna da klijenti koji koriste takve pakete usluga ostaju u banci oko tri godine due nego oni kjinemaju takve pakete. Ako klijent nije zadovoljan takvim paketom, marketing moe kreirati paketspecijalno za pojedinca. Royal Bank se povezuje sa bazom podataka kupaca i drugim sistemima

na Webu tako da moe ponuditi klijenitima pakete usluga odmah po konektovanju i pristupanjusvojim raunima. Royal Bank-ova podjela klijenata je tako efikasna da moe postii poveanje uvisini 30%, od marketing kompanije, u poreenju sa prosjenih 3% za bankarsku industriju.(Wilson, 2000 i Radding, 2000).

Kinki Nippon Tourist (KNT) druga po veliini japanska turistika agencija, radikalno jeizmijenila japanski turizam ranih 80-tih reklamiranjem putem novina i magazina izriito


24/29

DSS 2011

24

kreiranih za stalne kupce koji im omoguava organiziranje putovanja telefonom. (Prije nego jeKNT zapoeo drugaije naine, turisti su morali ugovarati putovanja reko turistike agencije).Kada su konkurenti poeli raditi isto, KNT je pokuao izgraditi posebnu marketing strategijukako bi zadrao kupce i poveao odanost kupaca. Pohranjivanjem i analizom detaljnih

informacija klijentovih elja, ponaanja i miljenja, KNT je upotpunio veliku BP, zasnovano naTeradata relacijskoj BP. Sistem se zasniva na WordMark velikom paralelnom procesoru i

ukljuuje podatke od 1,5 miliona korisnika. Podaci potiu iz telefonskih poziva, razgovora saoperaterima i kupcima namjenjenim upitnicima kao i izvjetajima. Blizu 500 korisnika moepristupiti sistemu direktno preko individualnih radnih prostorija.

Analizom detaljnih podataka o kupcima, KNT otkriva nove primjere koji su prije bili neopaeni.Nnr. utvreno je da e putnici koji su prvi put putovali autobusom, ponovo ele putovatiautobusom. Kompanija moe iskoristiti ovo saznanje da usmjeri ovim kupcima prikladnaputovanja, dogaaje i gostoljubivost.

KNT moe koristiti BP da odredi koji novinski oglas najbolje odgovara pojedinim putovanjima ikoja putovanja se bolje promoviraju putem pote. KNT operateri pozivnog centra morajukoristiti informacije iz BP za poboljano usluivanje kupaca. KNT koristipodatke iz tog sistemada prilagodi magazine posebnim potrebama korisnika.

Neki od ovih DSS-ova za upravljanje odnosa sa kupcima koriste podatke dobivene preko

interneta. Svaka aktivnost koju korisnik uini prilikom posjeivanja posebnog Web-sajta, moebiti zabiljeena na toj internet stranici. Kompanije mogu pohranjivati ove podatke da biodgovorile na pitanja kao to su: ta kupci kupuju i koje promocije generiu (stvaraju) veinuputovanja? Rezultati mogu pomoi kompanijama da stvore efektivniji marketinki program,redizajniraju Web-sajt radi poveavanja posjeta i stvaranja osobnog iskustva kupovine za svakogposjetitelja internet stranice. Drugi DSS-ovi kombinuju transakcijske podatke internet stranica sa

podacima iz poslovnih sistema.


25/29

DSS 2011

25

Sluaj

Coca Cola Japan stavlja pia nazad u automate za prodaju

Mikuni Coca Cola Bottling Company jedna je od 15 punionica u Japanu koja je prva koristila

Teradata Warehouse kako bi skupila podatke svakog svog prodavajueg automata koji su ve bilisposobni za prikupljanje prodatih jedinica, rasprodaja i mehanikih kvarova. Prije nego to jeMikuni proveo Teradata, nijedna punionica nije imala informacije o tome.

Mikunijevi podaci su koriteni za pronalaenje pod-ruta. Sa novim sistemom automati supokazali veliki napredak u broju prodatih automata. Zbog toga uspjeh, Coca Cola West Japan

Company jedina je stabilna punionica, zbog Teradata Sistema.

To se proirilo na ovaj sistem koristei kljuni koncept poslovanja za mjerenje operativnihperfomansi automata, kao to su stopa stvarnih planiranih posjeta ili stopa neplaniranih poslova.Prema ovim pokazateljima Teradata je analizirala podatke i izvjea sa sjedita i podrujamenadera o obavljanju poslova.

Glavni cilj Mikunija i CCWJC-ovog sistema je da raste prodaja sa najmanjim iznosom

operativnih trokova, te poveanje prodaje.

HCCBC je shvatio potencijal ovog sistema i odluio ga kopirati, meutim znali su da bi moglidodatno razviti sistem i uinkovitije koristiti podatke. Morali smo pronai nain kako bi nauili

o sklonostima naih kupaca, ukljuujui njihov stil ivota, vrijednosti i razloge za izbor, kaeHaruhiku Inagaki, predsjednik HCCBC-a.

Preferencije potroaa uvelike se razlikuju, kae Inagasi, stoga treba svaki automat gledati kaoposebnu trgovinu, optimiziran za potrebe potroaa. Kako bi to ostvarili, kompanija morapreobraziti korisnike informacije u inteligenciju, omoguujui punionicama da imaju praveproizvode u automatima, kako bi u pravo vrijeme i na pravom mjestu ispunili elju potroaa.Kao to je i zamislio, HCCBS, prikupit e rjeenja ne samo povjesnih podataka, nego i priblinostvarne podatke koje e moi prenositi putem beine veze u sjedite/mjesto. Trenutno, podaci seprikupljaju jedanput na dan i alju se u sjedite putem beine veze. Kvar strojeva i zalihe se

mogu prijaviti u sjedite i putem mobitela koji je zakaen na automat.

Poetna faza projekta uvedena je 2001.godine kada se pokazalo da automati ve uinkovitijeslue njihovim klijentima.


26/29

DSS 2011

26

Pravljenje izbora

Teradata izbor pomae menaderima da znaju koji se proizvodi dobro prodaju, te omoguujebrzo podeavanje mix proizvoda kako bi se izbjegle zalihe i kako bi odgovorili na trina

kretanja.

Sada moemo gledati izravno u automat koji je postavljen i vidjeti kako se prostor koristi, amoemo pokazati kako promjeniti stupce kako bi se uklonile zalihe i poveala prodaja ostalihproizvoda, objanjava Inagaki. Mogu ak predvidjeti to e se desiti ako zamjene jedan ili vieproizvoda. Bez obzira koje podatke prikupljaju, program moe analizirati rezultate, koji epomoi da govore ta najbolje raditi u danoj situaciji.

Kako se brzina procesa poveava, sustav e omoguiti stalno auriranje stanja automata i

reagovanje na promjene potroaa i odravanje svjeih proizvoda.

Novi pristup daje detaljne informacije o proizvodu kao to su vrijeme i datum svake prodaje, dali je neko izvrio zamjenu ili da li je neki dio automata neispravan.

U svakom od tih sluajeva upozorenje se aktivira i ureaj odma alje izvjee u sjedite prekobeinog prijenosa.

U 2002.godini provodi se program za testiranje novog sistema. Rezultati: poveanje prodaje od10%, prekovremeni radi i drugi povezani trokovi smanjeni su 46%, a broj automata u upotrebi

porastao je za ak 42%.

Probno testiranje je bilo uspjeno u cijeloj kompaniji, te je planirano da se ovaj sistem uvede i uostale Coca Cola punionice u Japanu.

Inagaki predvia da se podaci iz automata ne koriste samo za podrku prodajnog osoblja, nego iza upravljanje lancem opskrbe. To je ono to je potrebno za odravanje konkurentske prednostii zadovoljstva kupaca i neto to svaka kompanija mora odrati radi budueg rasta.U novim automatima vie se ne prodaje samo Coca Cola nego i drugi proizvodi kao npr.cigarete,cvijee, toaletni papir...8

8http://bolonja.efsa.unsa.ba/course/view.php?id=194
http://bolonja.efsa.unsa.ba/course/view.php?id=194http://bolonja.efsa.unsa.ba/course/view.php?id=194http://bolonja.efsa.unsa.ba/course/view.php?id=194http://bolonja.efsa.unsa.ba/course/view.php?id=194


27/29

DSS 2011

27

Prilog

ISUP je inteligentan sistem koji je menadmentu mnogih kompanija kao to su Sarajevskapivara, Teloptic, Siemens, GP, ASA, FAD Jalah te menadmentu vodeih obrazovnih idravnih institucija pomogao da postanu i ostanu lideri u svojim branama na domaem tritu.

BiH se nalazi na specifinom tritu gdje esto provjerna pravila trinog nastupa ne vee takoda je COMP izradio ISUP prema zahtjevima ovog trita a oslanjajui se na modernetehnologije i alate.

ISUP omoguava podrku menadmentu kroz dobro strateko planiranje zahvaljujuikontrolingu, evidenciji i analizi poslovanja i ROI ( povrata na investicije). Olakano je izvrenjestrategije kroz upravljanje projektima, procesima i znanjem te lake i bre donoenje poslovnihodluka.

Jadan od bitnih modula ISUP-a koji prua podrku menadmentu je DSS ( Decision SupportSystem- Sistem za podrka odluivanju) koji obuhvata sve izvjetaje i stanja u kompaniji. KrozDSS menadment prati:

odnose sa kupcima, odnose sa

dobavljaima,

kretanje roba i usluga,

kretanje novca,

stanje u skladitima, cjenovnika.

Da bi menadment imao uvid u cjelokupno stanje u kompaniji DSS se povezuje sa svim ostalimza upravu relevantnim modelima odnosno posolovnim funkcijama.9

9http://www.comp-2000.com.ba/poslovna-funkcija-menadzment.html

(Slika br. 12. DSS sistem)
http://www.comp-2000.com.ba/poslovna-funkcija-menadzment.htmlhttp://www.comp-2000.com.ba/poslovna-funkcija-menadzment.htmlhttp://www.comp-2000.com.ba/poslovna-funkcija-menadzment.htmlhttp://www.comp-2000.com.ba/poslovna-funkcija-menadzment.html


28/29

DSS 2011

28

Zakljuak

Specijalno dizajniran DSS sistem olakava proces planiranja i donoenja odluka i predstavaljainteligentnu podrku u tom procesu.

DSS sistem koji komunicira informacijama za podrku odluivanju kroz web okruenje koristeiweb tehnologije naziva se web bazirani DSS. Korienje web-a koji olakava unos podataka ipostupak analize, kao i poboljavanje naina donoenja odluka i smanjenje trokova razvoja suprednosti Web baziranog DSS-a nad klasinim DSS-om. Olakan pristup sistemu i isplativijedobijanje relevantnih informacija je kljuna razlika-prednost Web baziranih DSS sistema.

U radu su prikazane definicije DSS-a, karakteristike, komponente, struktura kao i klasifikacija

DSS-a, odnos DSS-a s ostalim sistemima, osnove koncepta Web baziranog DSS-a, DSS za

upravljanje zaliha.


29/29

DSS 2011

Literatura

Internet stranice:

- http://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmenta- http://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeA

w&ved=0CDQQBSgA

- http://www.comp-2000.com.ba/poslovna-funkcija-menadzment.htmlhttp://bolonja.efsa.unsa.ba/course/view.php?id=194

Knjige:

- Menadment informacioni sistemi; .dr. Zlatko Lagumdija, mr. Tarik Zaimovi, mr.Zlatan abi, mr. Kemal Kaapor, mr Elvedin Grabovica; Sarajevo 2008.god.

- TURBAN, E., ARONSON, J.Decision Support and Intelligent Systems 5th editionPrentice Hall, 1997.
http://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmentahttp://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmentahttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.comp-2000.com.ba/poslovna-funkcija-menadzment.htmlhttp://www.comp-2000.com.ba/poslovna-funkcija-menadzment.htmlhttp://bolonja.efsa.unsa.ba/course/view.php?id=194http://bolonja.efsa.unsa.ba/course/view.php?id=194http://bolonja.efsa.unsa.ba/course/view.php?id=194http://www.comp-2000.com.ba/poslovna-funkcija-menadzment.htmlhttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.google.ba/search?hl=bs&gbv=2&tbm=isch&sa=X&ei=RlXATsSaE4PwsgbHhpGeAw&ved=0CDQQBSgAhttp://www.vus.hr/Nastavni%20materijali/Osnove%20menadzmenta

sistemi za podršku odlučivanju (dss)

Documents