Mohammad Hassan Adjigolwww.Adjigol.Com

M 2010May 2010

ن د ارد اديك »شش كاله تفكر«ادوارد دوبونو پدر تفكر خالق در چارچوب

ادوارد دو بونوو و شو

روش خالقانه ارايه مي كند و از طريق آن مي كوشد نشست افراد به .دور يكديگر را به اقدامي ثمربخش و كارا تبديل كند

پزشكي و روانپزشكي–دكتراي فلسفهكشور جهان57زبان و سخنراني در37كتاب به65نگارش يش ر وو

ه قددر جريان زندگي خويش كه بخشي از آن در سازمان ها، محيط هاي

مقدمهوش

خانوادگي و يا در كنار دوستان سپري مي شود، گاهي نيازمنداگرچه گهگاه . برگزاري جلسات براي اتخاذ تصميمات جديد هستيم م

، برگزاري جلسات به عنوان يك عمل غيركارا مطرح در تصور مردمومي شود اما بهره گيري درست و اصولي از آن مي تواند بسيار اثر و و

به همين علت هر نشستي در خانواده و يا با دوستان و .بخش باشدعيا در محل كار و نظير اينها مي تواند زمينه يي براي شروع يك

.تصميم گيري ارزشمند باشد

ار از هدفسعي مي كند در اين روش به كساني كه به دور هم جمع »دوبونو«

هدف از چارچوبو عو م ش ن

، مي شوند ، بياموزد كه به تفكر خود نظم دهند و آنگاه در اين ميانجبه راههاي خالقانه بيانديشند و با يك هماهنگي مدبرانه نتايج را

طبقه بندي و اولويت بندي كرده و در تصميم گيري ها از آن استفاده كنند

خالق تفك ششكال.شما هرگز قصد تغيير دادن شخصيت اشخاص را نداريد

شش كاله تفكر خالقص

اين چارچوب روش قدرتمندي است كه سبب تغيير رفتار تفكر.آنها به صورتي سودمند تر ، سازنده تر و موثر تر خواهد شد و ر ر و و ر ر و ي و ه

خالق تفك ششكال ار اي زاپيشرفت كاوش و پويش

مزاياي چارچوب شش كاله تفكر خالقوش ش

صرفه جويي در زمانوپيشرقت نوآوري و خالقيت

پرورش رفتار مشاركت رويادگيري تفكر موازي و همزمان با ديگر اعضاء گروه ر ز و و ر ر

آ كال، تصور كنيد به يك جلسه قدم گذاشته ايد و شما مسوول نظم دهي

كاله آبيم و م و

هدايت و نتيجه گيري از آن جلسه هستيد، در اينجا كاله آبي را بر، زيرا هنگامي كه كسي كاله آبي را بر سر سر شما خواهند گذاشت و

.مي گذارد بايد به موارد زير دقت كند

ييپردازش و تصميم گيري نهايي ه يري يم زشو پر

آ كالرنگ آبي نماد آسمان آبي رنگ است كه چتر آن بر همه جا-1

كاله آبيگسترده شده است و كسي كه كاله آبي بر سر خود مي گذارد بايد

وبتواند افكار جاري در محيط جلسه را در ذهن خود به جريان و.درآورد و نظم و تمركز دهد

مكاله آبي همچون يك نرم افزار است كه تالش مي كند به -2 و، جهت دهد و با برنامه يي مشخص آن را به تفكركردن جمع

مسرانجام برساند و گويي همچون يك كارگردان تفكر ما را هدايت .مي كند

آ كالبه هرحال . با كاله آبي اولويت ها و محدوديت ها تعيين مي شود-3

كاله آبيو ن و

فرد خوش شانسي هستيد كه كاله آبي بر سر شما قرار مي گيرد و واگر مدبرانه عمل كنيد مي توانيد به انجام يك تصميم خوب موفق و م م و

. شويد

د ف كالاكنون بر روي صندلي خود بنشيند و موضوع و يا مشكل مورد بحث

كاله سفيدو وع و و و

در نخستين اقدام و با هدايت شما. را بر روي تخته سياه بنويسيدوعهمه اعضا بايد كاله سفيد را بر سر بگذارند و در مورد موضوع بيان و و

هنگامي افراد همگي تصميم مي گيرند با كاله سفيد .شده بيانديشند:تفكر كنند بايد به نكات زير توجه كنند و ر ر

واقعيت گرا

د ف كالكسي كه كاله سفيد بر سر مي گذارد بايد بطور موقت عقايد و -1

كاله سفيدو و

.نظراتش را به بايگاني ذهنش بسپاردوعهر آن چيزي كه از اطالعات محض در مورد موضوع يا مشكل -2 و و

.مورد بحث مي دانيد بيان كنيدچنين فردي همچون :در اين باره مي گويد»ادوارد دوبونو«-3 و ووو

.كودكي است كه محتويات جيب خود را بر روي ميز خالي مي كند

د ف كالهنگامي كه كاله سفيد را بر سر مي گذاريد، نبايد به چيزهايي كه -4

كاله سفيدشامل الهامات ، قضاوت هاي متكي به تجارب گذشته ، عواطف ،

واحساسات و عقايد است توجه كنيد و تنها بايد همچون يك رايانه ، و. فقط اطالعات ارايه كنيد

حال شما بايد اطالعات به دست آمده از حاضرين در جلسه را كه به واسطه تفكر با كاله سفيد ارايه شده است را جمع بندي كنيد و

اعضاي جلسه را وارد مرحله بعد كنيد تا با گذاشتن كاله قرمز بر.سر، شروع به تفكر كنند

ز ق كالحاضرين مي خواهند با كاله قرمز در مورد موضوع هنگامي كه

كاله قرمزوع و و و ن

:مورد نظر تفكر كنند بايد به نكات زير توجه كنندماجازه دهيد احساسات و عواطف بر وجود شما حاكم شده و به -1 و و

زبان درآيند و هركسي مي تواند از الهامات و دريافت هاي ناگهاني اگر به .خويش سخن گويد و ديگر نيازي به استدالل نيست و و

احساسات اجازه بروز ندهيم بدون شك ناخواسته و بدون دقت منظر، در تصميم گيري ها وارد شده و چه بسا سبب بروز مشكالتي

.براي ما شوند

احساسي

ز ق كالهنگامي كه از كاله قرمز استفاده مي كنيم از قوي ترين احساسات -2

كاله قرمزن و م

خود نظير ترس و نفرت گرفته تا احساسات ظريف نظير ترديد وبايد همچون » دوبونو«سوءظن بايد سخن به ميان آوريم و به گفته م وو وو

. آينه يي شويم كه احساسات با تمام پيچيده گي هايش بيان شوندبدون شك احساسات نقش مهمي در زندگي انسان دارند و چه بسا

. سبب ايجاد هدفهايي نيز در زندگي ما شوند

ز ق كال: شما با كاله قرمز ممكن است چنين جمالتي را به زبان آوريد

كاله قرمزن ن

اگرچه همه آمارها و اطالعات احتمال موفقيت مي دهد اما احساسم «اگرچه اطالعات و آمار«:و يا بگوييد»مي گويد،موفق نمي شويم م و و وو

»احتمال موفقيت نمي دهند اما احساسم مي گويد، موفق مي شويممپس از اينكه تمام نظرات اعضاي جلسه ارايه شد، شما اقدام به م

جمع بندي تراوشات فكري حاضران كرده و آنگاه به مرحله بعد قدم .بگذاريد و اجازه دهيد حاضران كاله سياه را بر سر بگذارند ر ر ر و

ا كالبا گذاشتن اين كاله بر سرنبايد احساسات منفي بدون منطق بيان

كاله سياهن ن

شوند بلكه فرد بايد ديدگاه هاي منفي خود را در خصوص مشكل يا بدون شك اگر از .موضوع مورد بحث به صورت منطقي بيان كند و و وع و

اين كاله بخوبي استفاده شود،مي تواند ما را از مخاطراتي كه در. آينده از چشمان ما دور مي ماند آگاه كند ي و چ

منفي گرا

ا كالما بايد به خاطر داشته باشيم امروزه بسياري از مردم كالههاي سياه

كاله سياهم م

رنگي بر سر مي گذارند كه تنها با احساسات منفي همراه است كه زيرا .منفي بودن اصوال آسان تر است. در آن از منطق خبري نيست و و

.خراب كردن از درست كردن آسان تر است، زيرا دستاوردهاي آن را جذاب است» دوبونو«تفكر منفي به گفته و و

. مي توان به فوريت مشاهده كرد

ا كالاثبات خطاي ديگران براي ما رضايت در پي دارد و حمله كردن به

كاله سياهيك ديدگاه در ما احساس برتري مي بخشد و برعكس ستودن يك

منظر سبب مي شود در خود احساس كنيم با فرد برتري روبرو و و، زيرا جذاب است»دوبونو«تفكر منفي به گفته .شده ايم

اثبات خطاي . دستاوردهاي آن را مي توان به فوريت مشاهده كرد و وديگران براي ما رضايت در پي دارد و حمله كردن به يك ديدگاه در ما احساس برتري مي بخشد و برعكس ستودن يك نظر سبب

. مي شود در خود احساس كنيم با فرد برتري روبرو شده ايم

ا كال، افراد بايد اشتباهات و خطاها و موارد نادرست اصوال در اين مرحله

كاله سياهن وو

موجود در موضوع يا مشكل مورد بحث را مطرح كنند و نتايج عبحث هاي ارايه شده توسط شما جمع بندي شده و در نهايت ثبت و

شود و آنگاه بار ديگر اجازه دهيد حاضران كاله زرد را بر سر خود . بگذارند و شروع به تفكر كنند ر روع و

زرد كال، شادابي و زرد نماد آفتاب است و آفتاب شروعي براي سازندگي

كاله زردگويي هر جا سراغ از خورشيد گرفته مي شود.خوش بيني است

گرمي زندگي و زايشي ديگر در ميان است و تفكر مثبت بايد به همراه كنجكاوي و شادماني و سرور و تالش براي درست شدن

فرد با گذاشتن كاله زرد تالش مي كند به نكات .كارها باشد. ارزشمند و مثبت موضوع بنگرد

مثبت گرا

زرد كاليكي از . اصوال افكار سازنده به سوي مثبت گرايي تمايل دارند

كاله زردو و

تمريناتي كه فرد با كاله زرد مي تواند انجام دهد بهره گيري ازكاله زرد در ابتدا درصدد كشف .تجربيات ارزشمند گذشته است

فوايد موجود در موضوع مورد بحث است و هر آنچه مي كاود،عاكنون بار ديگر به جمع بندي نظرات به دست آمده .بيان مي دارد و

.بر اثر كاله زرد بپردازيد

ز كالكاله سبز، كاله .اكنون حاضران بايد كاله سبز را بر سر بگذارند

كاله سبزو

سبز، رنگ باروري است و همچون دانه يي است كه .خالقيت استهنگامي كه دردل خاك مي رويد ، روزي به درختي تناور و سرسبز

تبديل مي شود هنگامي كه افراد كاله سبز را بر سر مي گذارند، بايد وبه راه هاي نو بيانديشند كه مي تواند در آن موضوع مورد نظر وع و و و

.اثرگذار بوده و به تصميم گيري هاي خالقانه منجر شود

خالق

ز كالشما با اين كاله عالقه مند هستيد در راه تغيير قدم بگذاريد و تحول

كاله سبزو م ن

نظرات جديد و بديع ارايه كنيد و جرقه .را در آغوش بگيريد.خالقيت را از ذهن خود به بيرون رها كنيد و

هرگاه تمامي اين راهها با بن بست روبرو شد اكنون بايد به مدد،خالقيت شامل انگيزش.خالقيت راههاي جديدي را كشف كنيد

. كندوكاو و پذيرش خطر است

ز كالهنگامي كه حاضران كاله سبز را بر سر مي گذارند، فرصتي مي يابند

كاله سبزكه مغز را از روزمرگي بيرون آورده و به جست وجوي چيزهاي

حال فرصتي به حاضران دهيد تا ايده هاي .كشف نشده هدايت كنندنو ارايه كنند و آنگاه به ثبت اين ايده ها پرداخته و به جمع بندي

بدون شك براي خالقانه انديشيدن بايد فرهنگ .نظرات بپردازيدخالقيت را بر فضاي جلسه حاكم كنيد

ندياكنون شما بايد تالش كنيد كه با كاله آبي كه بر سر گذاشته ايد به

جمع بنديش و

ارزيابي نتايج پرداخته و به يك جمع بندي مناسب برسيد و در نهايت . در جهت حل مشكل يا پيگيري مورد نظر تصميم نهايي را بگيريد م و

بدون شك هر يك از اعضا مي توانند كاله آبي را به امانت گرفته و در .با آن به تفكر بپردازند و در اتخاذ تصميمات به شما كمك كنند

پايان شما در مي يابيد هنگامي كه جلسه را اينگونه مديريت مي كنيد، ديگر تنها شاهد آن نخواهيد بود كه يك فرد تنها با كاله سياه به بلكه .جلسه قدم بگذارد و يا فرد ديگري تنها با كاله قرمز تفكر كند

همه مجبورند با شش كاله مذكور تفكر كنند و انديشه هاي ذهن .خود را ارايه كنند

خ ا پرسش و پاسخش