skarby cywilizacji - gandalf.com.pl · kolej transsyberyjska 72 serbia, bośnia i hercegowina linia...
TRANSCRIPT
Ranga zabytków techniki Rośnie ostatnio na całym świecie. Po długim
okResie, kiedy za najważniejsze zdobycze ludzkości uważano dzieła aRchitektuRy,
sztuki i kultuRy, doPatRzono się wReszcie świadectw geniuszu ludzkiego
w Rozwiązaniach PRzemysłowych i tRansPoRtowych.
Z podziwem patrzymy dziś na zarejestrowane w dawnych rozkła-dach jazdy gęste sieci połączeń kolejowych, na śmiałe mosty prze-rzucone nad dolinami czy cieśninami, na zaawansowane i pomysło-we rozwiązania techniczne, zrealizowane nierzadko przy pomocy bardzo prostych, wręcz prymitywnych środków, jak na przykład systemy irygacyjne w Omanie. Inne techniczne wynalazki zachwy-cają swoim zasięgiem (Kolej Transsyberyjska) oraz wytrzymałością (Most Rialto w Wenecji). Album Cuda techniki to wybór najbardziej znanych na świecie zabytków techniki, najczęściej nobilitowanych wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Nie można zro-zumieć otaczającego świata, nie wiedząc nic o zwycięskich, nawet tryumfalnych zmaganiach człowieka z materią, wyrażonych w sku-tecznym funkcjonowaniu wielkich dzieł inżynieryjnych.
SK
AR
BY
CY
WILIZ
AC
JI
CUDA TECHNIKIS K A R B Y C Y W I L I Z A C J I
CUDA TECHNIKI
CUDA TECHNIKI
CEN
A D
ETA
LIC
ZNA
24,9
5 zł
(w
ty
m 5
% V
AT
)ISBN 978-83-7845-481-6
CUDA TECHNIKIS K A R B Y C Y W I L I Z A C J I
CUDA TECHNIKIWstęp 4Australia
Opera w Sydney 7Bośnia i Hercegowina
Stary Most w Mostarze 8Chiny
Ptasie Gniazdo 13Wielki Mur Chiński 14
Dania/SzwecjaMost nad Sundem 19
EgiptPiramidy w Gizie 20Wysoka Tama Asuańska 23
FrancjaDzielnica La Défense w Paryżu 24Kanał Południowy (Canal du Midi) 28Pont du Gard 31
GrecjaKanał Koryncki 32
HiszpaniaMost Biskajski 34Muzeum Guggenheima w Bilbao 37System tramwajowy Tramvia Blau 41Wieża Herkulesa w A Coruña 42
HolandiaKubuswoningen w Rotterdamie 45
IndieKolej Himalajska Dardżyling 46Studnia Chand Baori 48
KanadaKanał Rideau 51
KazachstanChan Szatyr 52
NiemcyMost wodny w Magdeburgu 54
NorwegiaLinia Thamshavn 57
OmanSystemy irygacyjne afladż 58
PakistanLinia kolejowa przez przełęcz Chajber 61
PolskaKanał Elbląski 62Kopalnia soli w Wieliczce 65Spawany most drogowy na Słudwi w Maurzycach 66Wiadukty w Stańczykach 69
PortugaliaTramwaje w Lizbonie 71
RosjaKolej Transsyberyjska 72
Serbia, Bośnia i HercegowinaLinia kolejowa Ósemka Szargańska 75
SingapurEsplanade 76Most Henderson Waves 79
SłowacjaGórnicze miasto Bańska Szczawnica 82
Stany Zjednoczone AmerykiEMP Museum 85Most Brookliński w Nowym Jorku 87Most Golden Gate w San Francisco 91Wiadukt Thomasa koło Maryland 92
SzwajcariaGrande-Dixence 95Kolej Glacier Express 96Kolej Retycka 101Most Sunniberg 102
SzwecjaRadiostacja Varberg w Grimeton 105
TurcjaCysterna Bazyliki 106
Wielka BrytaniaKolej Bluebell 109Most Clifton Suspension Bridge w Bristolu 110Most Iron Bridge, wielki piec
i kompleks obiektów przemysłowych 113Most kolejowy Forth Bridge 114Tramwaje w Llandudno 117
WłochyMost Rialto w WenecjiStary Most we Florencji 120
Zjednoczone Emiraty ArabskieBurdż Chalifa w Dubaju 123Wyspy Palmowe 124Burdż Chalifa w Dubaju
Ranga cudów techniki rośnie ostatnio niepomiernie na całym świe-
cie. Dziś obok uznanych za najważniejsze zdobycze ludzkości dzieł
architektury, sztuki i kultury, dopatrujemy się także świadectw
geniuszu ludzkiego w rozwiązaniach przemysłowych i transportowych,
które nierzadko diametralnie zmieniły życie ludzi w konkretnych epokach.
Z podziwem patrzymy na zarejestrowane w dawnych rozkładach jazdy gęste
sieci połączeń kolejowych, na śmiałe mosty przerzucone nad nieprzekraczal-
nymi wcześniej dolinami czy cieśninami, na zastanawiająco zaawansowane
i pomysłowe rozwiązania techniczne, które wykorzystane w architekturze
wzbudzają podziw i zaskakują pomysłowością.
Popkulturową miarą współczesnej zmiany oceny dorobku techniki minio-
nych wieków było choćby powierzenie głównej roli w ceremonii otwarcia
letnich igrzysk olimpijskich w Londynie w 2012 roku nie – jak można było
się spodziewać – Szekspirowi, tylko postaci wielkiego dziewiętnastowiecz-
nego konstruktora Isambarda Kingdoma Brunela, odgrywanego przez akto-
ra sir Kennetha Branagha.
Zainteresowanie osiągnięciami inżynieryjnymi minionych epok i śmiałymi
rozwiązaniami stosowanymi współcześnie dotarło także do Polski. Rzesze
miłośników kolei, dawnych fabryk oraz nieistniejących już mostów, prze-
mierzają dziś kraj w poszukiwaniu reliktów niegdysiejszej myśli technicznej,
wolni od bzdurnych peerelowskich przeświadczeń o nadzwyczajnej wartości
„nowego”, które jakoby zawsze „stare” skazywało na nieuchronne wypar-
cie i porażkę. Dlatego, wychodząc naprzeciw zainteresowaniom polskiego
Czytelnika, prezentujemy wybór najbardziej znanych na świecie skarbów
techniki i imponujących osiągnięć współczesności, najczęściej nobilitowa-
nych już wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrod-
niczego UNESCO. Nie można zrozumieć otaczającego świata, nie wiedząc
nic o zwycięskich, nawet tryumfalnych zmaganiach człowieka z materią,
wyrażonych w skutecznym funkcjonowaniu wielkich dzieł inżynieryjnych.
wstęp
5 CUDA TECHNIKI
Wiadukt Landwasser na trasie Kolei Retyckiej
Sydney Opera House jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych bu-
dynków na świecie, symbolem Sydney i perłą współczesnej archi-
tektury. W 1952 roku lokalne władze ogłosiły konkurs na projekt
gmachu opery, który miał stanąć blisko portu. Spośród dwustu trzydziestu
czterech nadesłanych prac ostatecznie wybrano projekt mało wówczas zna-
nego duńskiego architekta Jørna Utzona. Uwzględniając położenie budynku,
zaprojektował budowlę przypominającą pełnomorskie jachty, które często
zawijały do portu w Sydney. Projekt zakładał, że dach złożony z cienkich,
przenikających się żelbetowych łupin będzie
nawiązywać do wygiętych na wietrze żagli.
Ta niezwykle śmiała, ale zarazem oryginalna
koncepcja miała wielu przeciwników, którzy
uznali ją za przykład antyfunkcjonalizmu. Pra-
ce budowlane rozpoczęły się w 1959 roku
i trwały aż do 1973 roku. Operę otworzyła
królowa Elżbieta II, która w tym celu specjal-
nie przyleciała do Australii.
Budynek, zbudowany głównie z betonu,
szkła oraz stali, zajmuje 1,8 ha powierzchni
i może pomieścić około dwóch tysięcy siedmiuset osób w sali koncertowej
i tysiąc pięćset w sali operowej. Opera została wyposażona w największe
na świecie mechaniczne organy, złożone z 10,5 tysiąca piszczałek. Na tere-
nie Sydney Opera House znajdują się: sala projekcyjna, studio nagrań, pięć
restauracji, sześć barów, sklepy z pamiątkami, sześćdziesiąt garderób, sala
koncertowa i operowa, a także kino.
położenie:
południowo-wschodnie wybrzeże Australii, Sydney, Bennelong Point
opeRA w sYDneY
AustRAliA
8CUDA TECHNIKI
Najważniejsze miasto Hercegowiny zawdzięcza swoje znaczenie
strategicznemu położeniu przy przeprawie na Neretwie. Długo
istniał tu most drewniany. Mieszkańcy zajmowali się jego ob-
sługą. Strażnicy mostu zwani byli mostari – stąd wzięła się nazwa miasta.
W XVI wieku Turcy założyli twierdzę, a w latach 1557–1566 wybudowali
most kamienny, nazwany potem Starym Mostem. Autorem projektu był
zgodnie z tradycją Numar Hajrudin, uczeń największego architekta otomań-
skiego Sinana. Przeprawa o charakterystycznym „złamanym” kształcie ma
30 m długości i 4 m szerokości; znajduje się 28 m
nad lustrem wody.
Zabytkowa przeprawa dotrwała aż do końca
XX wieku, uznawana za symbol Mostaru i jeden
z najcenniejszych zabytków na terenie byłej Ju-
gosławii. Jednak w latach 1992–1993 wybuchły
bratobójcze walki, dzielące żyjącą dotąd bezkon-
fliktowo społeczność. Jednym z ich aspektów był
konflikt chorwacko-bośniacki, trwający od maja
1993 roku. Chorwaci oblegali wschodnią, muzuł-
mańską część miasta. Prowadzono niszczycielski
ostrzał z czołgów, podczas którego zburzono niemal cały Stary Mostar – uni-
katowy zespół architektury muzułmańskiej z XVII–XVIII wieku 9 listopada
1993 roku pod gradem pocisków runął też Stary Most.
Od 1995 roku miasto jest stopniowo odbudowywane. Jednym z naj-
ważniejszych przedsięwzięć, możliwym dzięki pomocy finansowej UNE-
SCO i Unii Europejskiej, stała się rekonstrukcja Starego Mostu. Uroczyste
otwarcie nastąpiło 23 lipca 2004 roku, a w 2005 roku most i najbliższe
otoczenie wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przy-
rodniczego UNESCO.
położenie:
Mostar, południowa Bośnia i Hercegowina, 139 km na południowy zachód od Sarajewa
stARY Most w MostARze
BośniA i HeRCeGowinA
9 CUDA TECHNIKI
11
Star
y M
ost w
Mos
tarz
e, B
ośni
a i H
erce
gow
ina