skripta higijena i socijalna medicina

7/27/2019 Skripta HIGIJENA I SOCIJALNA MEDICINA

1/10

2013.

Stomatoloki fakultet,

Sarajevo

Azra Imamovid

HIGIJENA


2/10

1

1. Definicija discipline higijena:...

2. ta je biosfera?Sva iva bida i njihova neposrena okolina na Zemlji ine jeinstvenu sferu ivoza - biosferu.

3. Toplotni val je meteroloka pojava koju karakteriu povrine temperature atmosferskogvazduha sa vrijednostima iznad 32C u trajanju o 3 i vie uzastopnih ana, a to je

popradeno i povedanjem procenata relativne vlanosti vazuha i smanjenjem brzine

strujanja vazduha, koji oatno optereduje sistem termoregulacije organizma.

a) Da b) Ne

4. Glavni gasovi koji se povezuju sa efektom staklenika su? - Vodena para

- karbon dioksid

- metan

- troposferski ozon

- azotni oksidi

- hlorofluorougljenici (CFC)

5. Navedite pojedine slojeve Zemljine atmosfere:- Troposfera (10 km)

- Stratosfera ( 50 km)

- Mezosfera (100 km)

6. Naveite saraj pojeinih gasova ''trede'' atmosfere Zemlje:4/5 N i 1/5 O (koliine ostalih plinova su neznatne ili su u tragovima).

7. Kao posljedice klimatskih promjena moe se oekivati porast srednje globalne temperatureza 1,4C do 5,8C tokom XXI vijeka i porast nivoa mora za 0,09m do 0,88m u odnosu na nivo

iz 1990. godine.

a) Da b)Ne

8. Bioloki efekti infracrvenog zraenja:Duge infracrvene zrake u potpunosti apsorbuju ronasti epierm, te moe a oe o

povrinskog otedenja. Kratki iC zraci (izmeu 780 i 1,400 nm) proiru ublje i mogu izazvati

teka akutna otedenja koja se mogu ispoljiti kao opekotine i retikularni ermatitis.


3/10

2

9. Uede pojeinog zraenja koje u sunevom spektru koje opire o povrine Zemlje:...

10.Vrste jonizirajudeg zraenja:- Korpuskularno (gama talasi i x-zraci)

- Talasno (alpha talasi i beta talasi)

11.Deterministiki jonizirajudeg zraenja:Nestohastiki do njih dolazi zbog smrti vedeg broja stanica u tkivu ili organu, te uie na

njihovu funkciju. Javlja se tek ako je oza za taj organ ili tkiva vie o granine oze

praga.To je vliina oze zraenja ispo koje nema efekta zraenja, a izna oze koje se efekti

javljaju i postaju sve jai sa porastom oze zraenja.

12.Koji izotopi vjetakog porijekla se prate u vanjskoj sreini?Eksplozije nuklearnog oruja, nuklearni reaktori...

13.Higijenski znaaj voe:- Privredni i kulturni aspekt

- fizioloki aspekt

- epiemioloki aspekt

- globalno ekoloki aspekt.

14.Tipovi objekata vodosnadbjevanja:- Snabjevanje atmosferskom voom (cisterne, etrnje, lokove)

- podzemnom vodom (izvori i bunari)

- centralno snadbjevanje vodom

- mikrovodovi

15.Zone sanitarne zatite izvorita voe:Postoje tri zone koje su regulisane Zakonom o vodama; obavezna je njihova redovna

kontrola.

16.Definicija buke:Buka je neprijatan ''oijavajudi'' faktor koji ometa normalnu akustinost ovjeka.

- Nepravilno vibratno kretanje molekula materija vrstih tijela, tenih i gasoviih fluia.


4/10

3

17.Deficit vitamina B1:- Beri-beri (periferni neuritis, dekompenzacija srca s porastom minutnog volumena, edem

katka pradenih emijelinizacijom u CNS-u)

- Wernicke Korsakof sindrom (uznemirenost, depresija, opsesivno razmiljanje,

ezorjentiranost, gubitak pamdenja)

18.Gojaznost:Prekomjerna teina. Velika je rasprostranjenost gojaznosti u razvijenim zemljama. 20%

Amerikanaca 25 34 godine starosti se mogu klasificirati kao gojazni.

19.Bromatologija: Nauka o hrani (gr. broma hrana)

Prouava sastav, strukturu i svojstva ivotnih namirnica. Tkoer prouava i promjene ivotnihnamirnica pri stanju, obrai, prerai i konzerviranju. Prouava sve to se onosi na namirnice

o njihovog unoenja u organizam.

20.Nutrijenti:Klasino se efiniu kao konstituent hrane neophone za normalnu fizioloku funkciju,

onosno to su hemijske supstance sarane u hrani koje su potrebne tijelu za rast, oranje i

popravku tkiva.

Esencijalni: oni koji su neophodni za optimalno zdravlje, a ne formiraju se metaboliki u deliji

i moraju biti prisutni u hrani koja se ingestira.

21.Fizioloka uloga vitamina:Vitamini su organske tvari nune za:

- regulisanje metabolikih funkcija unutar delije

- procese oslobaanja energije

- antioksidantno djelovanje titne stanice i tkiva o otedenja i tetnog jelovanja slobonih

raikala. Pomauu spreavanju nastanka egenerativnih obolijevanja.

22.Naveite aspekte zatitne uloge atmosfere u onosu na ivi svijet na Zemlji:- Od prekomijernog zagrijavanja anju i hlaenja nodu (a nema atmosfere nevna

temperatura bi bila preko 100C a nodu ispo 100C)

- O opasnog sunevog zraenja ( UV)

- Od opasnih kosmikih zraka

23.ta se porazumijeva po efektom staklenika?Efekat staklenika predstavlja zarobljavanje toplote uz zagrijavanje povrine Zemlje i onjegdijela troposfere.


5/10

4

24.Glavni gasovi koji uzrokuju efekat staklenika su :- vodena para (36 70)

- karbon dioksid (9 26 )

- metan (4 - 9)

- troposferski ozon (3 7)

- azotni oksidi

- hlorofluorougljenici (CFC)

25.Navedite klimatske sisteme?- Tropska klima

- suha klima

- umjerena klima

- hladna klima

- polarna klima

26.ta je ekosistem?Ekosistem prestavlja vrlo sloeni inamiki sistem koji se zasniva na interakciji ivih bida i

njihove neive okoline, to je zapravo prostor (biotop) koji naseljavaju organizmi i njihove

zajednice u kojima se neprikladno stvara biocenoza.

27.Koji su akutni poremedaji zravlja uzrokovani toplotnim zraenjem ?Opekotine, alergije, rak koe i sl.

28.Definicija klime?Klima porazumijeva prosjenu karakteristiku vremenskih i atmosferskih pojava koje vlaaju

u prizemnom sloju zemljine atmosfere.

29.Funkcija vode u biosferi?ivotna sreina, hrana, reakcije fotosinteze, rastvara za mnoge hranjive materije tla,

prenosilac energije u biohemijskim ciklusima, klimatolokla inila.

30.Klasifikacija vode ?etiri klase:

- I klasa: su najide prirone voe, obino su to izvorita rijeka i njihovih najgornjih tokova,

upotrebljavaju se za snabjevanje voe za pide naselja

- II klasa: su jo uvijek relativno iste voe i moraju se proistiti, poobne su za relaksaciju

(kupanje i sportove)- III klasa: su vode koje prolaze kroz gusto naseljene i industrijske oblasti, vode postaju


6/10

5

zagaene, javlja se promjena boje i mirisa; te su voe poesne za poljoprivreu.

- IV klasa: su vrlo zagaene voe i moraju se proistiti ako se ele upotrebljavati za oreene

svrhe.

31. Dozvoljene vrijednosti intenzitete buke u odnosu na vrstu aktivnosti koja se obavlja :Zbog tetnih efekata buke na ovijeka, postoje norme za ra i spoljnju sreinu. Za koju

zahtijeva mantalnu koncentraciju sa iskljuivanjem okoline ozvoljeno je 40 dB ...

32.Mikrotalasni sindrom?Ima dva stadija:

- I staij: karakteristina je glavobolja poslije raa, pojaan zamor, malaksalost, pospanost,

gubitak apetita i slabljenje libida. Javlja se hiperhidroza, arterijska hipotencija, a nekad

bradikardija.- II staij: nau se patoloki izmijenjen EKG, snane voltae u EKG-u pojava niskih i negativnih

T talasa, limfocitoza, retikulocitoza i trombocitonemija.

33.Poijela ultravioletnog zraenja?- UVC

- UVB

- UVA

34.Akutni radijacioni sindrom ?Klinika slika je karakterizirana razvojem bolesti u 3 faze:

Iobino se javlja opdti sinrom (uznemirenost, glavobolja, munina)

IIperio letacije u kome se ozraene osobe obro osjedaju

IIIstaij sa simptomima koji ovise o ozi zraenja.

35.Ciljevi zatite o jonizirajudeg zraenja?- Iskljuivanje bilo kakve mogudnosti pojave tetnih nestahastikih efekata

- Sniavanje uestalosti pojave stahastikih efekata do prihvatljivog nivoa

36.Spektar elektromagnetnog zraenja?- Jonizirajuda, to su: x zraci i gama zraci

- Nejonizirajudi, to su: zraanje niskih frekvencija, raio talasi, ultravioletno zraenje,

mikrotalasi i sl.


7/10

6

37. Racionalna ishrana?Pod racionalnom ishranom podrazumijeva se ishrana koja je tako izbalansirana da

omoguava zaovoljavenje energetskih potreba i potreba u hranjivim i zatitnim

nutritijentima.

38.Esencijalni nutritijenti ?To su oni neophoni za optimalano zravlje, a ne formiraju se metaboliki u deliji i moraju biti

prisutni u hrani koja se ingestira.

39.Uede pojeinih obroka u zaovoljavanju ukupnih energetskih potreba ?- Dorak: 35 - 40 % UEP

- Prijeponevna uina: 5 - 10 %

- Ruak: 25 - 30 %- Posljeponevna uina: 5 - 10 %

- Veera: 20 - 25 %

40.Uede namjernica pojeinih grupa (po Shermann-u) upokridu ukupnih nevnih potrba ukalorijama:

- itarice, hljeb, tijesto - 35%

- Vidljive masti - 15 %

- Meso, riba, jaja - 10 %

- Mlijeko i mlijedni proizvoi - 15 %- Vode i povrde - 15 %

- eder i ederni koncentrati - 10 %

41.Deficit vitamina B 12 karakteriziran je:- Megaloblastna anemijaegerativne promjene u mozgu (emincija), kimenoj moini i

perifernom nervnom sistemu.

- Kwashiorkor (bolest dugog djeteta) je stanje u kome se menifestuju posljedice deficita

proteina. Ukupna energentska vrijenost hrane moe biti pokrivena povedanim unosom

ugljikohidrata. Javlja se kod djece od 1-4 goine, rijee u starije ijece. Hrani se ne oaje

ovoljne koliine proteina u sreinama gje su ijeca u prvim mjesecima liena majina

mlijeka.

- Hepato sphenomegalija.


8/10

7

42. Bioloki efekti UV zraenja?Izlaganje UV zrakama sa talasnom uinom o 400 o 315 m izaziva hiperpigmentaciju,

hroninim jelovanjem moe izazvati otedenja onog soiva. Talasne uine o 315 o 290

m imaju bioloki efekat na organizam i izazivaju opekline II stepena.

43.Djelovi elektromagnetnog spektra i mehanizmi njihovog biolokog jelovanja:...

44.Stohastiki efekti jonizirajuceg zraenja?Posljeice su promjenjivih (mutiranih) ali jo uvijek reprouktivnih stanica, sa ozom raste

vjerojatnoda efekta , ali ne i njegova ozbiljnost.

Posljedice: kancerogene i teratogene.

45.Osnovni principi sistema zaitite o jonizirajudeg zraenja:-Iskljuenje bilo kakve mogudnosti nestohastikih efekata

- smanjenje uestalosti pojave stohastikih efekata o prihvatljivog nivoa.

46.Sa kojim se zraenjem povezuje katarakta?Sa jelovanjem infracrvenog zraenja i to talasnih uina izmeu 780 o 1400 m. To se

eava kaa se pomraenje sunca posmatra bez zatite.

47.Podjela vode po porijeklu:a) atmosferska (lokve, catrnje, cisterne)

b) povrinske voe (potoci, rijeke, jezera, mora i okeani)

c) pozemne voe (povrinski voonosni slivovi 5-6m ispo povrine, 10-ine metara ispod

povrine ublji voonosni sloj, 100 metara i vie arteski vodeni sloj).

48.Kondicioniranje voe za pide, metoe preidavanja:Konicioniranje voe za pide porazumjeva uklanjanje iz voe nepoeljnih tvari te oavanje

rugih tvari za poboljanje njenog kvaliteta.

Metoe proidavanja su:

- aeracija

- deferizacija i demanganizacija

- taloenje

- kolagulacija

- redukcija boje ukusa, mirisa i korodivnosti

- filtracija pomodu pjeanih i rugih filtera.

Dezinfekcija vode:- kuhanje


9/10

8

- hlorinacija

- dezinfekcija uv zracima

- ozoniranje

- oligodinamsko djelovanje metala

- ultrafiltracija.

49.Djelovanje buke na ovjeka:Buka ovoi o pojaanog tonusa simpatikusa. Postoji:

- psiholoski utjecaj buke

- extraauditivni utjecaj

- djelovanje buke na san

- djelovanje buke na sluh

50.ta je atmosfera i o ega zavisi?Atomosfera je gasovoti omota oko nebeskog tijela. Atmosfera zavisi od gravitacionih sila i

termike energije.

51.Koja je uloga stratosferskog ozona?Zatita o UV zraenja.

52.Naveite glavne zagaivae ivotne sreine:Mogu biti organskog i anorganskog porijekla, izvori mogu biti prirodni i umjetni.

Prironi izvori: jaki pustinjski vjetrovi, umski i stepski poari, vulkanski pepeo, cvijetni pelu,

spore

Umjetni izvori: promet, inustrija, energetika, spalionice i olagalita smeda.

(U ruralnim naseljima glavni izvor zagaenja je poljoprivrea- emisija NH3.)

53.Koji su suvremeni ekoloki problemi?...

54.Navedite faktore koji djeluju na oblikovanje klime:...

55.Definicija discipline ekologija?...


10/10

9

56.Globalno zatopljenje ne znai samo povedanje prosjenih temperatura unutar nekolikoesetljeda ili ak goina?

a) Da b) Ne

57. Uede masti u nevnom obroku:Ukupno 2000 kcal

Ukupno 40-70 g

Zasidenih 20 g ili manje

Nezasidene 20-50 g ili blago vise

58.Deficit vitamina C karakteriziran je ?Skorbut (bolest nastala usljed nedostatka vitamina C)

59.Marasmus?To je sindrom, posljedica nedovoljnog unosa energetskih i proteinskih nutritijenata.

Klinikom slikom ominira suho i mravo tijelo osobe koje izglea kao kost i koa. Potkone

masti ili ima vrlo malo ili nema nikako. Smanjena je tjelesna teina. Dijeca su plaljiva i

razraljiva. Izraena je atrofija miida.

60.Higijena ishrane:Se bavi izraunavanjem svih faktora koji preko ishrane utjeu na razvoj i zravstveno stanje

organizma. Ona izraunava uzroke pojave masovnih bolesti i zaraza, neovoljne i nepravilne

ishrane. Higijena ishrane se bavi pitanjima upliva ishrane na rast i razvoj, oravanje zravlja,

rane sposobnosti, sprjeavanje bolesti i preranog starenja.

61.ivotne namirnice:Su smjesa prehrambenih tvari u prironom stanju, a slue za pripremu hrane. Sastojci

hrane/fizioloke funkcije:

- plasticna funkcija: u izgranji delija i tkiva, te proizvonja tjelesne toplote

- oslobaanje toplote, tj. Kalorija

62.Bioloka uloga minerala:Minerali su ukljueni u oravanje ravnotee voe u organizmu, potpomau apsorpciju,

probavu i prijenos nutritijenata, sujeluju u prenosu nervnog impulsa i kontrakciji miida.

skripta higijena i socijalna medicina

Documents