Şlamo sand - yahudi halkı nasıl İcat edildi (kitabı mukaddes’ten siyonizme).pdf

7/23/2019 lamo Sand - Yahudi Halk Nasl cat Edildi (Kitab Mukaddesten Siyonizme).pdf

1/394


2/394

Yahudi HalkNasl cat Edildi?

Kitab Mukaddesten Sionizme


3/394


4/394

YAHUD HAKi NASl CAT DDKtab Mukaddes'ten Syonzme

Orjna ad: Matai ve-ekh humtsa ha'am na yehudi? Slomo Sand

Yan: omo SandFranszcadan evren Ik Ergden

Trke yayn haklar: Doan Egmont Yayncl k ve Yapmk T.A bask / ubat / ISBN -- --

Sertfka no:

Kapak tasam Yavz Kokut

Bask: Gse Dizayn Ofet Matbaak Tc Ltd. ti

tatk Bulva Deposte vei Mekez Blok

Kat No: ktel OSB - Baakehi / STNBULTel ()

Doan Egmont Yaynck ve Yapmck Tc A


5/394

Yahudi Hak

Nas cat Edidi?Kitab Mukaddes'ten Sionizme

lomo Sand

eren: k Ergden


6/394


7/394

Bael Nateh'e;zgrlk eitlik ve kardelik iinde yamay arzulayan

onun kuandan btn railli ve Filitinlilere

Te


8/394


9/394

indekile

Trke baya nz 11nz/Beek ynarnn karnda 1 7

Hareket kmk ve Vaat Edm Toprak 18

anm beek ve kartarh 32

IUlus yapm. Egemenlik ve eitlik

"Sz daarc hak ve kavm 45Udvarar arna kapatmak ve nrdrmak 53deoojden kme

62

Etnk mtten yrtta mgeemne 68Un "pren enteekte 78

II"Mit-tarih. Balangta Tanr halk yaratt 89Yahd dnemnn taa 91"Mttarh oarak Ek ht 98

Irk ve 105

Tarher tarma 109Uyan bak/"Dodan grnm 116Etnt br evre"Batdan grnm 126Syonda tarhyazmnn baangc 131Potka v arkeooj 139Toprak yan edyor 148Metafr oak Ktab Mkadde 156

IH/Srgnn icad. Din yaya ve din deitirme 163

MS 70 164Smeden rgnbank bge tarh 1 72Farknda omadan g etm "hak 180

"kede yaayan hakardan ok Yahd od 187Hmonar Yahd komarna dayatyor 193Heentk bgeden Mezopotamyaya 201Roma mparatornda Yahdn yayma 08Haham Yahd dnyanda dn detrme 215


10/394

VSuskunluk yerleri Kap (Yahudi)zamann peinde 237

"Mutu ArbitHimyr Yudiii beimiyor 240Feikeier ve Berberiererregiz krie Khi 248Yhudi k m? Doud tuhf bir

imprtoruk ykeiyor 262Hzrr ve Yhudiikbir k hikyei 271Hzr gemii kd mode trm 283MummDou Avrup Yhudierii kkei 293

Am srail'de kimlik politikas 307

Siyoizm ve ktmk 315"Biime oyuck bebek ve rk kmbur 332"Etik bir devet i etmek 342"Yhudi ve demokrtikzt kvrmr m 356

Kreeeme d etokri 374

Teekk 381Dizi 383


11/394

Trke basya nsz

Bu kitap Trkede, lkemin silahl kuvetleri tafndan silah-sz dkuz sivil Trk'n ldrld trajik layd ksa sre sn-ra kyr Ben eer devletin resmi bir temsilcisi lsaydm, tm

kalbmle zr dilerdim ama bsit bir yurtt larak ne yazk kielimden gelen yalnzca utan duyma

Bu lay, Trkiye ile srail arasndaki zel ilikileri dndk-e beni daha da zd. ncelikle Osmanl mparatrluu'nun ar-dndan da mde Trkiye'nin, barnda yayan Yahudi aznlagsterdii hgr geleneini bilince bu durum hayli hayli zn-

t verici. Her devletin ve her iktidarn tarihinde karanlk evrele-rin ynda aydnlk ereler de vardr. ncak ahudi kkenli hersrailli, yzyl snundan itibaren Osmanl mparatrluu'nunspanya ve Prekiz' den kvulan Yahudileri kabul ettiini hatrla-maldr. Keza, 40yl snra Nazilerin giritii sykrmdan kaanYahudilere Trklerin yardm da unutulamaz Btn bu nedenler-

le ve elbette bka nedenlerle de kitabmn Trk kurlara su-nulabilmesinden mutluluk duuyrum.Kitabm 2008 banda srail'de yaymlandnda tuha' diye ni-

telenebilecek bir ekilde karland: Kitap grsel ve iitsel medya-nn byk ilgisini ekti ve bylelikle ben de delarca teleizynve rady yaynlarna davet edildim Yazl bsn da lduka geni

bir ekilde ve daha ziyade lumlu bir ilgi gsterdi Buna karlkbenim etrafmdaki tarihiler lncs kitaba kar akademik zaferlklar att ve bir sre snra Siynist blglarda ateli bir e-kilde halk dm ilan edildim. Bu rkl deerendirmeler kar-snda kurl benden yana may setiler: Kitap n dkuz hafta


12/394

mak ve rai'in gzerinin iine bakmak gerekir Ben thaf birtoumda aorum; rai'i demokratik bir devet oak tanm-amann gn bu kitabn onunda arnt oak beirttim

(birok eetirmenin eini de bu ekti). rai deveti kendinikabu gren hudutar iinde iga toraka hari) mevcut to-

uma gvdenin temicii oarak dei ahudi haknn devetioarak unduund demokratik tanmn amak gtr

inde buunduumuz X z banda rai'in aarnnruhu rai deetinin raiierin ihtiaarna dei h dn-

a ahudierinin ihtiana ceva vermeini gerektirmektedir;torakar zerinde aaan ve bu erin diie kendini ifde edenurttaar iin dei bir "etnik ann haai od iinemek harcaman gerektirmektedir Gerekten de udi bir an-neden doan herke "haka aidiet hietmeden New ork'taa da Pari'te huzur iinde arken rai'in egemenii tna

gei ereme nieti hi omsa da rai'in kendiine ait odu-undan gaet emin oabiir. Buna arae oarak ahudi dnndan omaan ama af a da Nra'da domu ve daimi oarakburada aan birie iinde ad devetin reki kendiinekar koduunu hiedeceir.

Bunna birikte rai' de ibera oucuuun ender ratanan

bir tr geimitir Bu oucuuk av dneminde kukuuzbozumaka ama da akin dnemerde dzgn iemekedir.rai'deki anat ereerinde Sionit omaan bak aa ia-de ediebimektedir; raarn ii artieri (devetin ahudikarakerini tartmamak kouua) aama eimerine kata-bimektedir ve devetin eimi neticierini ere eetirmekdaima mmkndr Bn an hakk ifde zgr ve der-

nekere rgtere katm hakk korunmakadr; onu oakoucu e korunak bir kamua uzam mevcuttur. Btn bunarbu kitabn 200 nda igie orguama ve du tekiereokurarca kabu edimeini mmkn kmtr

D bei bir "ekin meda oduka uzun reden beriok ada uua miti kadr bir kee atmtr Gazeteci ke

az ve eetirmenerin bir kua anne babnn ideooikreferanarn artk reki tekraramaa iteki deier ve enkanakarn New ork a da Londra'da a tercih ediorrai'in ktre aan da kreeemenin adrgan kuatcnam k d "k r r k b dii Si i t f


13/394

3

konumda olsa bile, eitli bilgi anlda vln ortaya koyduve gemiin yeni temsillene yolu at. Sosyolog, arkeolog, coryac, siyasetbiici, ilbilmci ve hatta sinemac srailliler egemen

us ideolojinin temellerini sstl ma bu r aml "srailhn tihi adnda bilim dna kad henz uad bri niversitelerinde "tarih blmleri deil, (benm de mensubuolduum bilim dal) "genel th blmlerinin bulums hi detesadf deildir; bu ns nemsiz deilir, nk bunun ynda

ve tamen ayr bir elde, "srl halnn tihi blmleri de

bulunmakadr Ba en iddeti sdrl yneltenler bu brnmensupldr ve onlarn temel eletirisi, olgusal birka hatntesinde, uzmanlk alanm Bat Arupa'yken Yudi tarihyele gayrimeruluudr. Bununla birlike, bugne kadbu itirazn Yuile ni ele al dier "genel tihilereyneltimei olms, Siyonizmn kutsal kavrlarn ihl et

meme ynnde zmni bir hn varlndandr "Yudi h,"ataln toprakl, "srgn, "dispora, "keye alya,"srail topra Eretz Isael, "topran kefeti ve birok bkakavr srl'in gemii ina etmenn temel terimleridir ve bula baay reddetmek zn nk olarak kabul edilir.

Btn bunlar bu kitab kaleme almad nce biliyordum

"Yahudi bilgilerinde eksikliimin, "Yahudi halknn tarihselzglln grmekteki yetersizliimin, kkenlerinin KitabMukaddes'te olduunu grmeyi reddediimin ve "ezeli birliiniinkrmn yzme lacan biliyordum. Bununla birlikte,Tel-Aviv niversitesi'nde bulunmak, ciltler nnn ve belgelerkmesinin hemen yaknnda olup da bunlar okumamak, banatarihilik mesleime ihanet gibi geliyordu Bir profesr olarakmerika Birleik Devletleri'ne ya da Fransa'ya gitmek, oralardaBat kltr zerine atrma malzemesi deremek, akademikhuzurun ve iktidarn zevklerini tatmak ise elbette ki da dinlendirici ve da ho olurdu

inde yaadm toplumun kolekif belleinin oluumunakatkda bulunan biri olarak, bu bellein en blirgin yanlarna

dorudan mdahale etmek zorda hissettim endimi slnda,kefttiim ey ile srail'de a ayn zamanda dnyadada gemi hakknda yrrkte olan dnce norml asndaki mesafe okurlmdan nce beni sarst Genellikle nme srecitamlanmadan nce yazmaya balamamak gerektii retilir


14/394

Oysa bu kitap eide, yazdm her cmlede kedimi "sarsl-m hissetim. Ulusal sru hakkda Eest Gelleri, Beedictders ve bkar yl at karamsal derimde ya-rlarke, kulladm malzemeler gzme i bir k tdagrd ve bei hayal etmedii istikametlere yledirdi.

uu da belirtmei zama Bu aratrmada gerekte yeiusurla rastlamadm; malzemei eredeyse yas Siyist yada srailli tarihiler tarda zate rtaya klmt. Fakatileride bir blm hak ettikleri ilgiyi grmemiti, kimi usur-

lar tarihyazm alda sakl tutulmutu ve baka veriler ise"uutulmutu, luum halideki ulusal bellei ideljikgereklerie uuyrlard. Bu kitapta aktarla bilgileri bykblm tarihsel arma dar eresi iide bilimesi veyaylms, ama resmi ve pedagjik bilgii ylua asla skulma-m lms artdr. Beim isel katkm bu tarihsel bilgiyi

yei temeller zeride dzelemekte ve srekli geri dp bak-tm eski belgeler zeride birikmi tzu temizlemekte ibaretti.Vardm sular, geliimde hatta lguluumda bile baarelede tamame rkl bir alat rtaya kd.

Hakl larak bu kitab "Siyizm yls lmad syleebi-lir; gerekte de e ulus bir ba asda yazdm e de ulusal-

lkkart bir ideljide besledim. Be kedimi "tisiyistlarak tamlamyrum, k bu iteleme ll ieriside sraildevletii klliye reddetme alama gelir ldu. Buula birlik-

te, kedimi Siyist larak grmeyi de reddediyrum, buu daedei gayet bsit Gmzde "Siyizm terimie verilebile-cek gi alam, srail devletii, burada yaya tm yurtaladevleti deil, tm dyadaki Yahudileri devleti larak tmaygerektiriyr Dlaysyla ve daha iyi bir tam bulamadmda"pstSiyist terimii kedime uygu buluyrum gerektede, Siyist giriimi sular bir blm, yai bir sra- tplumuu lutuuu tarihsel lgu larak kabul ediyrum.Buula birikte, tprak yaylmacl ve klizasy giriimii kesilmesii deride zuluyrum, a ay zamada ve

zellikle, bu devleti etikmerkezci ve atidemkratik karakte-rii deimesie katkda bulumay da umuyrum.

Kitab tatm tplatlar vesilesiyle, Kuds yaklarda, i-gal altdaki tpraklarda bulua ElKuds iversitesie davet

dildi K f t ki ki l i l i d l bi


15/394

dktan ona, rail'de yaaya ve rail'in Filitinler tarafndtannman talep etmeye hl nal devam edebiliyordum? Sa

vma iperlerimden karak annda cevap verdim: Tecavzden

do ocuun da yaama hakk vdr Bir trajedi yeni trajedileryaratarak dzeltilemez Bize den grev, ocua hangi koullda doduunu retmek ve bab gibi daranman nlemektirOrtadou'daki atmada orun, evladn doumuna nclk etmi eylemeri rdrmei ve yenilemeidir; bu nedenle tarihel

bir uzlama ihtimali rekli azalmaktadr

Gemie dair herkein benimedii yalanl aa karmakYkek rikli bu pedagojik miyonu tlenen tih proferlerirail'de ne yazk ok az ayda Bu nedenle, bu kitab yazmadan rail'de yaamaya devam etmek benim iin giderek da goluyordu Ktaplarn dnyay deitirebileceini dnmyorum,ama dnya deimeye blarken yeni kitapl aranacan an

yorum Sakla ya da kibirle yanlmakt kendimi korumaya alarak, bu kitabn da onlar arnda olacan umut etmekteyim


16/394


17/394

nsz

Bellek ynlarnn karsnda

Uus[. ] atalarna dair ortak bir yng il komularna dair ortakbir tiksntinin birletirdii kiir grubudur.

Kari DeutschNationalism and its Alteatives, 1969

Halk trklrini dinlrkn, biraz da akrkyifsm r, alayanbiri olmsaydm, illiytiik zrin bu kitab yazamazdm[. ]

Ernest Gelner "Responses to crtques 1996

Bu ktap sadece kurguya dayal br eser deldr; br tarh dene-mes olmay fzlya arzuamaktadr. Bununla brlkte, hayalgcn br lye dek serbest kald, ard besenen ok

sada anlatyla balamaktadr. Yanm dneym, az ok gze-nerek, artrma yazarnn kulserne dama ustalka sokuur;btrl ve sktrm halde de osa teornn kan krmlande rk edebr.

Bu esern bangcnda, yaanm brka an blerek gn -na karmtr: Bunar, yazarn hakkat araynda bu heden

yanltc ntenn gayet blncndedr kuland br tr trp-len olmuur.Burada sunan durum ve karlmaarn trndek kesn-

lk phedr; hang mrekkeple yazd bednden breyse bellee btnyle gvenleeyecenn rknda olduumuz-dan, bunar ksmen haya anlatlar oarak kabul edeblrz. Bulatln k ronk kh melankolk yanklar, bu ktapta sunu-lan temel tezlere ereve olarak hzmet eecektr ve okur butezern anlatarla oan muhtemeen rahatsz edc ksnyava ya kefedecektr. Brbrnden ayrlmazcana e gr-m olan ron e hznn yankla, sra'dek kmk potkas


18/394

Harekei kimlik ve Vt Edilmi Toprak

Brinci anlat: Gmen ii byaba

Ad olek'ti daa sona sail'de aul oldu 1910 ylnda Polonya'da Lodz'da domutu. Babs Biinci Dnya Saa'nn sonunda spanyol gibine kuban gitti. Bunun zeine annesi eidekii dokma biksnda ii olak g koullada almakzonda kalnca ocuundan ikisi Yaudi cemaatinin yadmocakland biine yeletiildi Yalnzca en kk olu olek

nesinin yannda kald Bika yl boynca Talmud okulunadeam ettiyse de annesinin yokslluu nedeniyle sokaa itildi edaa kk yta eitli dokma atlyeleinde almaya balad Polonya'daki tekstil sanayiinin nemli mekezi olan Lodz'ungeeiydi bu

Fazlsyla bit nedenle onu anne babsndan mis kalan ata

yadig dini inlad kutulmaya yneltti. Babsnn lmnn emen adndan annesinin ekonomik konumu iyice ktlemi maalle sinagogunun da en alt metebeleine itilmiti: Toplumsal saygnlk yitimi Kitab Mukaddes'in uzaklmas anlamna da geliyodu. Geleneksel topllda ylkte ol iyeaik bi tun yasna ge mali smaye bakmnd yoksullamaya needeyse e zaman sembolik semayenin metebe yitimielik ediyodu. Gen adam bu yeinden ediliten payna deniald e bi se sona kendini ibadet meknnn tamamen dndabuldu! Bu ekilde dini tek etmek byk eledeki Yaudimaalleleinde yayan genle asnda olduka yaygnd. Genolek aniden kendini esiz e inansz buluedi.

ma bu uzun smedi! O dnemde olduka yaygn bi duum

olan komnist ekete katlms Polonya nsun ounluuna kltel e dilsel dzlemde yaknlmsn salad. olekbi se sna deimci bi militan oldu Hayal gc zinini ellendien sosyalist bak asndan beslendi gndelik almasnn a youculuuna amen bu bak as sayesinde okmaye dnmeyi endi Komnist gtlenme onun iin kouyucu

bi snak oldu ama ayn zamanda ykc komplola gtlemekten sulanaak apse atld Alt yl apis yatt. Bu ylla boyuncadiploma alamadysa da zelike eitim e enim n geniletti Kal Max'n 'ini azmetmeyi baamam olsa bileFiedic Engels ile Lenin takma adl Vladimi lyi Ulyo'un


19/394

9

haham okuluna yeiva) gremeyen olek Marksst olmutu.ralk 939 knda olek gen e ve baldzyla brlkte

Polonya'nn yasn gal eden Kzl Ordu'yu karlamak ndouya doru ka gmen dalgas arasndayd. Brka gnnce odz'un anayol aznda lm Yahud'y kend gzle-ryle grmt: k emnden gelen Alman askerlernn kef breylemyd bu. nnesn yanna almamt. Onun yl ve ok zayfolduunu syleyecekt ok sonrala: Tekstl s ol annes oyl ell yana bsmt. Yllarn ve sefaletn ypratt kadn getto-

dan kamplara gtrlen lk gruptayd ve gaz odalarnn cadndncek lkel ve yava leyen br mha teknolos olan gaz kam-yonlar"na bndrlmt.

Partye mltanc ball sayesnde salam br poltk duru-u olan olek Sovyetler'n gal ett blgeye ulatnda zel-lkle komnst partye balln gzlemes gerektn anlad

Staln ksa br sre nce Polonya'dak partnn ynetclernoradan kaldrmam myd? Bylece esk ve yen Yahud kml-n bldrerek yen lmanSovyet hududunu t. O dnemdeSSCB gerekten e Yahud gmenler kabul eden tek devlett.Bu Yahudlern bk ounluunu Asya'dak cumhuryetlerenakledyordu. olek ve e bylelkle s eser uzakak zbe-

stan'a gnderldler. Baldz onl kadar ansl deld: tmlve ok l br olduundan ltufkr br mueleden yararlandve uygarlam ama ne yazk k henz YahudHrstyan" adnalmam Arpa'da kalmna zn verld. 91 ylnda Nazlernelne dt ve mha kplarna gnderld.

olek ve ks 195 ynda Polonya'ya ger dnd. Fakat Polon-

ya Alman ordusunun ger elmesnden sonra ble kend Yaud-lern ksmaya" dev edyordu. Polony komnst olek (ma-ruz kald btszlkla ramen komnzm h onun umut s-na olmaya de edyorsa eer) br kez daha vatsz kmt.s ve kk ocuuyla brlkte ten yoksul br haldekendn Bavyera dalnda br mltec kpnda budu. Oradakardelernden brne rstlad. O olek'n tersne komnzmdenneet eden ve Syonzme sempat duy bryd. T clvesneban Sonst kde ada'ya gr vzes elde ederek mr-nn ger klann Montre'de tamlarken olek ve ales Yuds tarafnd Marslya'ya kad gtrld oradan da 198 y

d H f ' t k b dl


20/394

0

l olduu yazl deld: Bu belgede devlet onu ulusal ve dn k-lk olarak Yaud kabul etmekteyd nk 1960 yllarda yu-tal en ah omaz nanszlar da dahl bu dnle kaydedyor-du olek br Yahudden zyade dma komnst olarak kaldPolonyaldsa br Yd"t o Kendn brance de etmeyealtysa da bu dl ona uyuyordu: Alesyle ve yakn dostlarylaYd dlnde letm kurmaya devam ett

Orta Avrupan Yd Dyar" ve sav nces dnemde ora-da kaynaan devrmc dnyay zlemt sral de sank br b-

knn topran elnden alm duygusu ndeyd: Bel terchans yoku ama yne de br tr hrszlk gbyd bu Kendnyabanc hssedyordu kends gb Yd"ler kmseyen sab-ralar kasnda olmasa da doayla lksnde yabacyd: lrzgrla onu rahatsz edyordu Lodz sokaklarn kaplayan kalnka ok zlyordu Polonyann kar anlnda gderek eryordu

baklar snp gttndeyse bu kar tamaen yok olmutuMezarnn bnda esk yoldalar Enteasyonal syledler

Beardo 1924 ylnda Barcelona da dodu ok sonrala onuDov dye aracaklard Beardonun annes tp oleknkgb mr boyunca dndar kald (snagoga del ama klseye

gdyordu) Buna karlk babas ruhsal metazkle her trl l-y ok uzun sre nce kesm bryd; syanc Barcelonannsaysz maden s gb o da anarst olmutu Sav patlakverdnde anarkosendkalst kooperater gen cumhuryetedestek verdler ve hatta br sre Barcelonada ktdar ellerndetutay ble baardlar Fakat Francocu gler akn etmektegeckmemt en Beardo ehrn ken mlelerndek sonatmalarda babasnn yannda yer ald

Savn btmesnden y sonra Frconun ordusna e-s ree lle dzeltmed: 1944 ylda slyla brke ordu-da r ett ve Prenelere snd Remden kamaya almhaern yadna kotu ve Amerk brern geessabrla bekled Musson le Htlern acmasz mten dee-

ye geleceklernden emnd Demoat kcl" Bedoyubyk la drerek spyaya mdae etmeler Byle-lkle onn da hududu makt ve vatsz olm baka see-ne kt Frsada maden ocanda t ddk k l l k k M k k l m l t N Y kt


21/394

O da 1948 ylnda Msilyadayd ve tersanelerinde bir i bula-bildi Mays aynda bir akam rhtmda bir kede colu birgrup genle birlikte bir masada oturuyordu Bu cokulu dostlukortamnda gen maden iisi" iei buundki srail devletin-deki kibbutz"un, hl zlemini ektii Barcelonann devrimcikooperatierinin ikr devam olduuna ia oldu ahudilikleya da Siyonizmle bir alak yokken, yasad gmenlerle dolubir gemiye binerek Hayfa istikaetine doru yola kt Oradanda, dorudan, muharebelerin srd Latrun Blgesine gtrl-

d Birok kiinin tersine, sa salim dnd ve hemen ardndan,bir ilkbahar aka Marsilya Limannda hayalini kurduu kib-butz"a kautu Orada mr bo ei olacak kadna rastlad:Nikhlarn, birok bka ifinkiyle birlie, bir aham alelacelekyd O dnemde hahamlar grevlerini sessizce yerine getiriyorlar ve mstakbel elere hi soru sormuyorld

ileri Bakanl bir aksilik sonucu hata ilendiini frketmekte gecikmedi: rk Dov adn kullanan Beardo ahudideildi Evlilik iptal edilmedi, ancak Dov, kiliini kesin olakaydnlatmak macyla resmi bir mlakata davet edildi Bandakocaman bir siyah kippa bulunan grevli onu kabul etti Odnemde ileri Bakanlnda egemen olan Mizrahi mezhepli

Siyonist akm, ulusaldini pi"den kaynaklanyor olsa da, lmldaranyor ve ulusal topraklar" konusunda olduu kadar kimliktanmnda da taleplerini henz snrl tutuyordu

Bu davet srsnda a yukar yle bir konuma cereyan eti:ahudi deil misiniz? diye sordu greliahudi olduumu hibir zaman sylemedim" karln veri

DovKimlik kartnzdaki ibareyi deitirmek gere"Sorun yok, deitirin!" cevab verdi DovHangi milliyettensiniz?" diye sordu ktipDov tereddt etti: srailli"mknsz bu! Byle bir ey yok" diye kestirip att grevliNeden?"

nk srail ulusal kimlii yok" diye i ekti ileri Baklgrevlisi, sonra da ekledi

Nerede dodunuz?"Barcelonada" halde spyol milliyetindensiniz" diye ileri srd memur


22/394

kayda gemey reddedyorum; ben 1930u yllarda babama br-kte bunun n mcadee ettm"

rev ann kd; th bgs pek fza ded a kere

saygs vard O hade Kata mlyet dye yazm"Cevap cokuuydu: Mkemme!"Byece sra Kataan uusa kmn dnyada k kabu eden

devet odu.Pek bay m de z ne? ye dev e memrAtestm."

Ben bunu yazamam. sra devet bu cevab ngrmed. Anne-nzn dn nedr?

Ben yndan ayrdmda h Katokt."O hade Hrsy dn yazaca" dye bertt memur

stnden yk atmt.Dov soukkan br omna ramen sabrszanmaya ba-

yordu:Hrstyan oduumu beren br mk kar stemyoruben Bu yanzca benm nanarma aykr omaka kamaz baba-mn sna da saygszk our o br anarstt ve Sav srasn-da kseer yakt"

Memur yenden tereddt gerdkten sonra nhayet br zm

budu Dov brodan ende mav renk br kmk karya kt.Karta sy harere myet ve dn yazyordu: KataanYarca Dov kendsnn srad uusa ve dnse km"nn

kzarna zarar vermesnden eknd. nk sra okuarndaretmener rencerne srekl Bz Yahuder" dye htap ed-yorlard rencer asnda kendern sem hak"a mensupkabu etmeyen brernn oabecen ya da anne babaarnnbye oabecen dkkate amyorlard Dovun dnsznkesn oark fde etm omas ve snnet olmna enn uha-eft Yahud kabu edlmesn engeed hatta br dnem Kato-ke dnm spanyo Yahuder"ye arsnda aya br soyks bumaya be at Kends Yahud omad n yetknkzarnn res kabu grmedkern fark ednce n detr-

bu huderden ged krn de kesn oarak terk ettNeyse k kbbutm mezarkarnda yabanc"ar sradek

der yeremerdek dn kuraarn gerekrd gb mezarkduvarnn te tarafna ya da rstyanara ayrm yereregmmyordu Dov kbbutzun der yeerye brkte yatmak


23/394

3

Bir sre sonra lek ve Beardonun bu iki gmenin srail-li z tonlar dodu Bunlarn babs ada hikyedeki yerli halktan" iki kiiyle dostluk ba kurdu

kinci anlat: "Yerli halktan iki dostBu anlatda sz geen i i de Mahmud adyla maktadr

lk Mmud 1945 ylnda Yada dodu 1950li yllda Araplarnyad birka mahalle l varln srdryordu; bunlar 1948arpmal srsnda Gazzeye gitmek zere mahlelerini terk

etmemi ve burada kmalna izin verilmi Arapld Mahmudburaya yerlemi Yahudi gmenlerin neredeyse yeniden iskettii ehrin yoksul ara sokaklnda byd gen" blgesin-de ve Celilede yanlnn tersine Yafda Filistinliler azsaydayd ve tecrit eilerdi Asl nfs zerk bir kltrngelimesine imkn tanmayacak kadar az saydayd ve buraya

yeni g etmi olan nfs da onlar iine almay reddetmitiBu durumda Yadaki dar Arap gettosundan kmay salayanyollardan biri srail Konist Partisi olmutu Mahmud komnistgenlik hareketine katld Burada kendi ynda sradan" srail-lilerle tant Bu bulumalar sayesinde bir yerden bka bir yeregidebildi o dnemde h snrl olan srail topra"n tanyabildive dzgn bir ekilde branice konumay rendi Ayn zdakltrel unu da Arap okulunda edindii clz eitimin tesin-de geniletti Polonya daki olek gibi o da Engelsi ve Leniniinceledi ve btn dnyann komnist yazln okumaya clabala giriti Yoldalarnn ydmna komaya her zaman hazrbiri olan Mahmuda srailli eitmenleri ok deer veriyordu

Mahmud kendisinden bir ya kk srailli bir delikanlyla

dost oldu Onunla ortak bir dil tutturmu Yaf sokaklarndakihareketli yaama gs germesine yardm etmiti Mahmudunsalam yaps gen kadana gven telkin ederken srailli gen-cin keskin dili d z zaman Mahmudun iine yaryordu kiolan arasndaki ibirlii giderek byd: En gizli srlarn birbir-lerine atlar Mahmud dostuna topluma gerekten entegre ol

bilmek iin adnn Moe" olmasn isteyeceini itiraf etti Akam-l sokaklarda dolarlarken Mahmud kimi zaman kendini Moediye ttyor dkkn sahiplerini ve iportaclar kandrmaybaryordu Fakat bu dn kimlii kalc klmann imknszl-yla sonuna daima yeniden Mmud oluyordu Gururu kendi


24/394

4

Mahmud askerlik hizetinden uaf tutula ayrcalnasahipti Bua karlk arkada skeri birlie kala celbi anca,

bu durum iki dosta bir ayrlk tehdidi gibi geldi. 196 ylnn bircuaresi aka, ikisi birlike Yaa'nn gzel plajnda otururkengeleceklerini hayal ettler. Ya aka y ciddi taralar srasnda, gen delikanl kerden dner dnmez uzun bir dnya

turua aya karar verdiler. Kim bilir, ans yzlerne glersebr daha srail'e de dnezlerdi! Orada, dnyann sonsuz bykl iinde blnmez dler yaratan kk bir abrka kuracak

ld Bu ortak yazg projesine g ve gster katak iin, ergenlerin yapt gbi kanla t itiler

Mahmud arkadann kerliinin bitmesini iki buuk yl bekledi. Arkada askerden geldiinde deimiti: Ak olmutu, gl duygularla balandn hissediyordu. ltst olmu bir haldeydi Dnya turu vaadini unutmamt fkat tereddt geiriyordu.

ok hareketli Tel-Avv onu cezbediyordu; btn bu srlaradirenmesi gt. Mahmud sabrla bekledi, ama sonunda arkadann hareketli srail yaana fazlsyla bal olduunu, buradankopaya hazr olmadn anlad. Bunun zerine daha zla bekleemeye kar verdi, birikirdii be kuruu bir araya getirdive yola koyuldu. Avrpa boyunca uzun bir yolculua ve sra

il' den giderek daha fzla uzaklt. Sonunda Stockholm'e vardOrada, o zaana kadar h tanmad souu ve kar kefetti.Ortama uyu salak iin elinden geleni yapt, birok glklekarlt Asansr tamircisi olak bir i buldu ve bu alandauzanlat.

Uzun kuzey gecelernde iine Yaa'nn zlei kyordu.

Evlenek istediinde, vakiyle vatan dedii toprakla geridnd (tarih, o yandayken bka bir karar vermiti). Oradakendine ir e buldu ve birlie bir yuva kurak zere sve' eger geldler. Bylece Yafa'nn Filistinlisi skandinav oldu vesvee de ocuklarnn dili oldu onlar da tm gen ocuklarnn yapt gibi yeni adillerin nnelerine rettiler

Mahmud gnn birnde kendisine Moe denecei hayalini terkedel uzun sre oldu.

Dier Mahud 191 ylnda Akka yanlarndak ak varolayan kk br kyde dodu. 198 ylnda lteci oldu Aile

d ' d d i


25/394

5

dmyla aile Celiledeki Cedeyde kynde bulunan aabarnnyanna gelip yerleti Bylece Mahmud yll boyunca srailli yetlilerin "varlaryokl olarak nitelediklerinden biri, yi vatla

rna geri dnm akat toprakln ve mlar yitirmi olanlararsnda sald Bu Mahmud hayal peinde koan, hayal gcgelin bir ocuku, retmenlerini ve arkadaln srekli etliyordu. lk Mahmud gibi o da hzla komnist harekete katld,gazeteci ve air oldu. O dnemde, srlde Yudap kmanfusun en kalabalk oldu ehir Hayfaya yerleti O da orada

"simi gen sraillilerle karlt Eserleriyse giderek byyenbir tleyi coturuyordu. 1964 lnda, cretk iirlerinden biriolan "Kimlik Kt gen Arap kuan sarst iirin yankl srail snrlarnn ok tesinden duyuldu iir srl ileri Bakanlnda memura hitap eden gururlu bir seslenile blyor:

Kayt bi kt!Bap'mKimlik karm ums: lli biocuk says skizDkuzcusu yola[ ] yaz bitimi oacakli, il mi?

srail Yudi olmayan yurttalarna, uyruklarnn "srailli yada "Filistinli olarak deil, yalnzca "Arap olarak belirtildii birkimlik kart tama dayatmt haf a srail dnyada yalnzca Katalan uyrunn deil Arap uyruunun da tn tek yerdir! srailde kalan "yerli halan sakinlerin artan says sonrakiyllarda lkenin politik yetkililerini kayglandrmaya devam edecektir; air bunu 1964te gayet iyi hissetmiti

Mamud bir sre sonra ykc bir unsur haline geldi: 1960l yllarda srail ehitleren ok airlerden ekiniyordu. Sk sk hapseatld, evinde gzltnda tutuldu; daha sakin dnemlerdeyse polisizni olmad Hayfadan ayrlm yasakland. Mahmud btn butedirginliklere ve basklara her trl iirden yoksun Stoac bir

sokkanllkla katland Hayfada Vadi Nisnasta blunan einde ziyaretine yaya gelen dostlar sayesinde bu hapis cezasndanteselli buluyordu

Arkadalar arasnda Yaal gen bir komnist de vard: Arapabilmi ordu ama Mahmudun e rilmi birka iiri ha al gcn


26/394

6

deey srdme ynndek kar gendrm ve saam-atrmt ca, ogunamam ve buk rer yazmaktanda hza vazgemesnde etks omutu.

Gen aam 1967yl sonunda Hayfaya ger ged Kudsn nmya sonu sava katlm. Dma ate amak vetaatk ser rktmek zorunda kat. sr zer shou-u ndeyd, rap at. Kendn ratsz hssedyorduve savn de buandrc kokusunu souyordu. Uzaka gtme,her ey terk etme zusuya yp tutuuyordu, fkat da nce,

hayr oduu r son br kez da grmek stemt.sker kutsa ehrde dvrken, Mahmud br kez daha tutuk-m ve Hayfann sokakarndan hapshaneye kad gtr-mt. Serbest brakp ene ger dnebdnde asker geponu budu Brke "uykusuz br gece gerder: Akon buhave sga dumana pencereer buuanryordu ar gen hay-

rann orada kamaya, drenmeye, yurtdna gtmemeye, ortkvatanarn terk etmemeye kna etmeye at ker zafr k-arndan duyduu tksnty, umutsuzuunu, zerne kan sambu toprak karsndak yabancama duygusunu fde ett vesonuta btn varya kustu. Ertes gn, eye doru, ev sah-b tarafndan uyandrd. Ev sb afak vaktnde, "RyasndaBeyaz Zambak Gren Asker e yazd r ona tercme ett.

[ ] yor ki vatan -ba yl isinin yapt kvyi imkV ak oluuna v nmktirPki ya toprak iy sorum onaTmyorum topra i bna[ ]

1968 ynda, uyguad ddetn kefretn demeye aansra br asker zerne, muharebeern ortasnda nreng nokta-snn ytm zerne, br baka hakn toprakarnn fethne kat-d n yaanan suuuk duygusu zerne br Fsnnn

yaymad r Arap dnyanda hanet oarak karand Bye

br sra asker oamaz! Hayfa ar ddetl eetrere urad vehatta Syonst dmana "ktre br yapmaka be suan-d. Fakat bu durum uzun srmed Prest gderek byordu ve

br sre sonra sra dek Fstnern drennn sembo oduSonunda ker key terk ett Pos bsna gndek hayat


27/394

7

acee etter: Bu saygsz gevezenn, mksz om gerekrken,kend mk kt kendsnn bm oduunu unud

r br metropoden br derne yocuuk ederken, n de gde

rek tyordu Oso Anmnn bg dnemnde, sonunda ger dnp Ra yeremesne zn verd sre grmesysak sr gvek yeter, yan br dostunn cenazetrenvesesye rza gsterder: ocukunun get toprakgrmesne brka stne zn verd Patayc tmadnakt getrdnden, ksa sre brka zyet da yapabd

sker se yca Pste yaad, etm grd; domay sevd sokakarn gzene ramen sonunda buradan vazgetByd ere duyduu zem yabcamsn yordu: Kmnn outuu bu srapaneye ger dnd "Yud devetoduunu er sren vatan onu o karad

Fakat bu vat, tpk o skern adnn Moe omsn steyen

genk kadana davrand gb, orada domu oan ykcare de yer aayacak kadar dar oduunu er srd

nc anlat: Yahui (olmayan) iki renciDoduunda bykannesnn ad ad Gse Byd ve

renm grd er, 1957 ynn Parsyd Afac br ocuk

tu, baskara koay katanamyordu, syana ok yatknd Bu emne ramen, bek de bu em sayesnde, retmener nkatanmaz br osa da parak br rencyd Anne abas akar btn arzuarn yerne getryordu, anden ortaya kanrance renme arzusu da da Onar Gse n br bmmese ngrmerd, akat o kesnke gdp srade yamaya kararyd Bu arada Sorbonneda fesef renm gryor,bunaparae oarak Yd ve bran d renyordu: Tanyamad bykannesnn d oduu n Yd; gnn brnde doacakocukarnn d oacan aya ett n de brance

Kamparda tutsak eden babas Aman makmar sayesndeayatta kaabm ve byece savn sonunda Parse ger dne

bmt Ouya ayn zamanda tutukanan bykanne Gsea se

ger dnmed Dorudan doruya Drancyden uscwtze srt zgrk sonras Gsen babas Sosyast Partye(SFIO) katd ve orada e oacak kadna kart, onarn bremesnden k kz dodu

Gse daa sedeyken ate br anarst odu ve Mays 1968n


28/394

8

ki Ydilerin yazgs zerine 1970'li yllda Frszcada pek azanlat yaylat. Gisle bu dnee dair genel eserlerle yetn-ek zornda kald Hepsini agzllkle yutyord. Kpldan

kurlan ok sayda inin srail'e gittiini biliyord. Bykne-sin ise ldn bildiinden, b cl ei Yai kanla-ryla klak istedi srail'e g eteye alya) azrlan.

1976 k boyunca Paris'teki Yaudi ans'nda yon bir ekil-de branice reeye giriti reten sinirli e alngan birsrailliydi Gisle srekli sorularyla e kark illerde kii

zaan yapt eki atalarn urgulaa tzyla onu sinirlen-dirme eziyetine saipti. Yine de, btn snfn en yeteneklirencisi oldunu gstererek retenin erakn cezbetiti

Yl sonuna doru Gisle derslere geleeye blad bricereteni bu da rd e s tar srnda iste-eden onu incitmi oakt kaygld Hal geti, dersler

sona eriyordu. O srada Gisle iden yeniden ortaya k, iolad kad grrluydu, a baklanda zn bir aa ar-d brice derslene a eeye kar erdii belrtti Bkn gerekesi, Gisle'in srail'e yola a rmiteleriniazrlak iin Yudi s'na burdunda, ona, elbetteKuds bri niersitesi'nde reni grebileceinin, fkatYadi olarak kabl ediek in, deitresi gerektinsylenesiydi

Gisle eresi tafndan er zan Yadi olarak kabl gr-ek isteiti, gayet Yaudi tnl soyadyla grur duyutuannesinin, babnn kiliine taaen gei olann tesin-de, bir goy3 oldunu da ep biliyordu Yadi dinine ensupolann annenin kiliinden getiini biliyord, fkat bu brok-

ratik "kk ayrnty dikkate ala e babnn aile ikye-sinin onn iin yeterli bir kilik sertiks oluturacan dn-t genlik sabrszl olaylarn kendiliinden yola gireceiniayal ettiriti

Gisle Yadi Ajans'ndaki greliye inanl biri olp olad-n, Franszca olarak, ksta bir ideyle sord er olusuz

ceap erdi. Gisle sr etti "Nasl oluyor da kendini Yaudiolarak gren e dindar olayan biri, yine dindar olayan bir ba-kasndan, kendi lkesindeki Ydi alknn pars olarak kablgrmek iin inan deitiresini talep edebiliyor Mer serte karlk ererek yasann byle oldun syledi e srail'de


29/394

9

babasnn annesiyle evlenemeyeceini, nk orada yalnzca dinievlilie izin olduunu ekledi. Gisle iden ulusal bir pi" olarakkabul edildiini rk ei O, kendi gznde Yahui'ydi, bakalar-

nn gznde de Yahudi'ydi, nk kendini iyonis ilan emii,aka srail devlei iin yeerince Yahudi deildi.

Her rl din kurmunun yanda olmakan gerek bir iksiniduyduund din deiirmeyi kesin olarak reddei. Din deiir-me prosedrn biliyor olms, bundaki biimcilik ve ikiyzllkpaynn frknda olmas, midesinin bulanmasna yemii. nar-

is radikalliin kalns depreince srail de k acil arzularnnalanndan uzaklam. Yahudi halknn devlei"ne g ememekarar ald branice renmeye de son vereceki.

srlli remenle Frszca konumuu, ka sonunda, -gulu bir aksla, brice balad szlerini: Her ey iin eek-krler, alom4 haa hoa kaln!" remen Gisle'in ses onun-

da, renm olduu Yidi diline ai nl bulmuu sa. Birda Gisle'den bahsedildiini iimedi a ki onun adn, birkayl sonra, ok nl bir akam gazeesinde grene dek. srail'in op-rak igali poliiksn eleiren bir makalenin alnda imzs vd.Adna psikalis" ibesi eklenmii. Bu onun baz Fransz Yu-diler andan kendinden nee edn" bir Yahudi olarak eike-

lenmesine yol aken, isemiisler de Yahudilik meslei"niicra eii iin onu eirmeyi elbee ihmal emediler.

Dier rencinin ad Larissa'y. 1984 ylnda ibirya'nnkk bir kynde dodu 1990'l ylln bnda, CB'ninknden ksa sre sona ne babas srail'e g ei Orada,Celile'nin ykarsnda, gelimeke olan bir ehre" ynlendirildi-ler Larissa, gmen ocuklar ile srailli ocuklarn i ie yad- bir evrede byd enegrasyon kusursuzca balm gz-kyordu. Larissa braniceyi sici bir sabra gibi kullanyordu vesrail'in gndelik yaamna amamen dahil omuu. Faka alnss salar nedeniyle zaman zaman maruz kald Rus" alayla-rndan ekilendii de oluyordu; nk yerli" genlerin yeni g-

men ocuklarn alaya almas deendi.2000 ylda on al yna giren Lissa, il ns kd abi-

mek iin kzey blgesnde, ileri Bk'nn nfus mdrl-ne bvurdu. Bir grevli onu nazike kad ve br rm doldur-msn isedi Uyruk" blmne geldiinde sa Yudi" yazabi


30/394

3

miim iye su. D nelenkten sa atsz bitavla bunn mkszl na akl. O a nesi bi ve ya- eie mi zm klt initii ifaele "Rus kmy-

. O saa ilk egl asna beze bi a issetmi una sa sy: Da vegisi ka lmayan b a.

Ya yee bu "gay tay tek gen kz Laissa eili Lisee "Yaui Olmayan Kzla Deei kuulmutu Yam-lmak iin tlanyla. Snuna keni nfus ktlana

uyk blmn kmaz klmaya e bilikte kaa veile Bu

ek baal lmayna sulay bu belgeyle uyum salamayaevam etmek zuna kalla On yei yana bastklana eli-yet almak isteile: Ns knn yeini tutbilen bu belgesnn uyuunu belitmemekteyi.

lm kamlan ziyaet eeek "ulusal kaakla namalay bi Plnya gezisi sasna yeni bi blem taya

kt: Pasat alabilmek iin ns kn liseye teslim etmesigeekiyu. Btn snfn sn kefeei taknts ailesininkstl mali kaynaklayla a bilee geziye katlmamaya kaavei. Bylee aa Yaui kimliini lutuan nemli an yeilaak Massaan yeine gemekte l Auswitzi gmeimkn ulama Buna klk keliini yamas iin uyai glk eeen aln Muaf tutulmak iin keni zel "ulu-sal statsn kllmaya altysa a askei yetkilile bu tale-be lumsuz eva vemilei

Bu a u na iyi geli: Kitab Mukaese el basaakyemin etmek tylei etmi ve gzleini ytmt aakk bi ukken Rusyay tek eile ssna e esininvemi luu a eklne muskay na unuttu nima

giyine keni "iyetini isseiyu. Ak ane babsn Ruskltnen e nktaa kak ayalkl bi slli lakkabul eileeine emini Bun byle Rusla uzak umayave yza sabra lalla talmaya k vemiti Kuk veiisa salna aen bi Rusa benzemeiii iitmek una gii-

yu. Hata in eitimeyi bile n Oua

uza kt kat sn a vazgeti. nesini siz lsa amliksel bi yzln ine tek etmeye eset eemei.

Askelik gei tlana TelAive yele ve eeketli ya tmyle l lu. Atk ns kna ia-enin nemi kman k alk uygusunun keni znel


31/394

3

e bir a5 Yhudi olmay tor kabl ederdi?niversitede tih renimi grmeye balad kendini ok rat

hisseyordu ve zellikle kafeterya oramnd holyordu.

nc yl "mode ada ulusl ve mlliyetilikler zerine birderse kaydoldu. Profesrn pek zla mklpesent omad veok zla abalak zorunda kalmayaca sylenmiti. Merakn

hemen cezbeden eyin bambka olduunu daha sonra lad.lk derste profesr renciler arasnda ileri Bakanlnn

Yahudi olarak kaydetmedii kimse var m diye sorunca tek bir el

bile kalkmad. Larissa biraz haya krklna ur profesrnaniden kendisine doru baktn hissetti kat profesr sraretmedi. Skc birka konferansn tesinde bu ders dizisi onukendine balad srailin kimlik politiksnn zglln kaamaya blad. Y boyunca karlm olduu durumlar zerindeki perdeyi yav yava kaldrd. rk bunlar yepyeni bir

aydnlkla gryordu ve "biyolojik olak deilse de "zihniyetolarak slnda srail devletinin en sonuncu sradaki Yahudileriarsnda yer dn anlad.

Smestr sonunda seminer alm iin bir konu semesigerektiinde dier rencilerden ayryken profesre sordu:

"lk ders srasnda sormu olduunuz soruyu hatrlyormusunuz?

Nyi kstediyorsunuz?"ramzda Yahudi olak kayda geirilmemi renci var m

diye sormutunuz. Ben elimi kaldrmydm ama cesaret edemedim. Ve glmseyerek ekledi "Gmme dolaptan aya cesaretim olmad da sylenebilir

"O halde sizi byle grnmeye ynelten ey zerine yazn.

Belki sizin yazdklarnz da beni gezgin bir rkhalk olakgrnmek isteyen mulak bir ulus zerine bir kitap yazmaya teik edebilir.

Seminer almsn belirtilen srede teslim etti ve ok iyi birnot ald. Bylelikle korkularnn ve tereddtlerinin kabn trtan damla bu oldu

Anlalaca gibi Larissann tarih profesr Gislee Paristebranice reten kiiydi. O genliinde asr teksyeni Mahmudun dostuydu ayn zamda Filistin ulusal airi olmaya adayteki Mahmudun da. Ayn zamda Barcelonal anarist Beardonun damad ve Lodzlu komnist olekin oluydu Bu rahatsz


32/394

3

sel imli anlatsnn aslanabileei enel tih mantn an-latmaa ala iin e b anlat azaa iriitir

Alanm bellek ve kartarih

Tarihnin aa isel enei elbee nn atrmaalanln seimine belirleii lr B enein, tarihininili allarnn belirlenmesine, bir matematiinin a a zii-nin mesle ili anlarnn terihinen aha zla etli laa

ir. Yine e tarihinin alma sre ve tarzlarnn btn-le eni "ts tarafnan lla l nel lr. Cmert sbvsinlar imi zaman atrmabelirli alanla nlenrebiir a ener lan baa vesilelereise apt eier isan bara eer ve atralarna eninelimler aatr. Onn haal nn hanelerine, bt

teel srlara ilisini rm btn azla anarTarihinin enteletel nelimlerinin ellenmesine baabir nsr a mahale eer, faat bnn tesine, her rt-tata l ibi tarihie e, iplal bir aratrma lmasn-a ne n beslei lan leif an atmanlar varr.Heres, nei ielji iliilerinin erevesi iine zaten

eillenmi slemlerin i ie emesi lasla biline eriir.Ulsal eiti sistemi ierisine tarih eitimi, rttal bilisieitimi, lsal baramlar, anma nleri, resmi trenler, saalar, ller iin iilen antlar, teleiznai belesel izilerve aha bir "belle/an eri, heres iin haali bir antaratren, artrma, bnlar eletirel biime analiz etmesinisalaaa alet eevata snra sahip lr Presnel tarihilara inelemee ve azmaa iritiine, zihninin zaten t"haiat b n belli bir ne nmee tei eer Herrt bi tarihi e anm eneimlerin psii ve ltrelrn lsa a, bilini, lanm bellein e etisine alr

Ken, a Hana Bara srasna parnateine tepine ve avaz t aar, "Biz aranl etmee

eli, ve atei ttrz elimize [ .. ] ie ar slemiti"Biz ve "lara air il imeler na a eillenee balamt "Biz, Yi Maabeler, i "nl, Ynanllar ve nlarlazeleenler, ani aranl Daha snra, illa Esi hit i l Kit b M t i h l


33/394

33

aalar olarak grd Nunun olu Yahvenin askerlerini doalolarak onaylyordu Daa ilerde Srgn oaha balayacakkanlmaz eilimin ersine mensubu olduu kuaa gre arih

dorudan doruya Kiab Mukaddesen ulusl rnesansa uzanyordu Gururlu bir biimde kahramanlkla zdeleirken kymlla pek zdeleemiyordu Hikyenin devam bilinmekedir

Anik Yahudi halknn soyundan geldii bilinci yalnzca bir kesinlik deil zellikle kimliinin emel bir bileeni olmuur niversiede grd arih dersleri ve kendisinin arihi olmas bu

bellek krisallerini ualayp damay baaramayacakrUlusdevle devlein zorunlu eiim uygulamasndan nce

kendini gsermi olsa bile emellerini bu eiim sayesinde aabilmi ve salamlarabilmii Devlein uygulad eim programnn en epesinde alanm bellek akarm yer alyordu veulusal arihyazm da bu programn daima merkezindeydi

Mode dnemde homojen bir oraklk oluurmak iin aalarile aalarn babalar arasnda zamansal ve uzamsal bir sreklilikkavramn opluluun bn yelerine alamaya ynelik yzlerce yllk badak bir arih oluurmak ar nk ulusun kalbinde arp varsaylan bylesine sk bir klrel ba hibirolumda mevcu olmadndan bellek illeri bu ba ica

emek iin ciddi aba harcamak zorunda kalmlardr Her rlkei arkeologlar arihiler ve anropologlar araclyla orayakarlmr Gemi geni bir eseik cerrahi opersyonunamaruz kalm derin krklklar arih roman yazarlar denemeciler ve reklamclar arandan gizlenmiir Bylece gururluarnm ve gaye heybeli ulusal bir porre damlmr6

Her ih yazsnda miler bulunsa da zellikle ulus arihyazmndaler pcdr Hallarn ve uluslarn des byk meropollerin meydanlarna yerleirilmi klesel olmna dikka edilen ve gc oraya oyan kahramanca bir grkemn ycs olanheykellere benzer bir ekilde yazlmr X. yzyln son eyreine kadar ihyazm gndelik bir gazeenin spor kesine benzerBz ve onlar; geri kal herkes; ksmen doal olak kabul

edilen ayrm byledir Bu bizin yalms bellein imibekileri olan ulusal ihi ve keologlar iin bir yzyl knsre boyunca bn y kapsayan br giriim oldu

Arupadaki ulusal opluluklarn blnp oalmsndan ncebiro kendilerinin anik oya soyundan geldiine inanyorlar


34/394

3

d Fakat yzyl ouda itibare mitoloji "bilmel birdeiim yaad Yual ve dier Arupa ulularda hayal gcgei trmaclar almalar ayeide, mode Yuaita

yurttlar kedilerii Sokrate'i ve Byk keder'i biyolojikoyuda geldiie iamaya bladlar; hatta buu yeriegee paralel bir alatya gre, Ortodok Biza mparatorlu-u'u mira olarak bile gryorlard kedilerii Uyarlamder kitaplar ayeide, atik Roma akileri XIX yzyl ou-d itibe tipik talya oldul c Cumhuriyet'i okullar

da, Jl Sezar' lejyolara diremi ola alyal kabileleri ahi-ci Frzl olduu retildi Bka tarihiler yzylda Clovi'ivatizii ve ta giymeii, eredeye ezeliebedi olduu yleecek Fra' gerek doum tarihi olak beirttiler

Rume uluuu babalar kedi mode kimliklerii atikRoma koloii ola aya'ya baladlar ve bu muzaer badag alarak yei ulual illerii "Rumece iye adladrldlarByk Braya'da, Boadicea' (Boudica) derliide Romaligalciye kar iddetli bir mcadele yrte Kelt ke kabileigiltere'i ilk ekidei olarak alglad Boadiea' kutaaimgei Lodra'da heykel biimide lmzletirildi Alma

yazarlar Tacitu'u yazlar reera alarak, Armiiu'u c-lde erukerleri kedi atik ulular baba olak g-

terdiler Amerika Birleik evletleri'i c baka ola yzkadar klei ahibi ola Thoma Jeero bile, Cloi'i vatizedilii yzylda giltere'yi ethetm ola Hegit ile Hora'portrelerii devleti remi mhrleri zeride bulum itemiti Bylece u tuha ermeyi doru gtermi oldu: Olar,"oylarda gelmekte gurur duyduumuz, politik ilkelerii ve

yetim eklii beimediimiz''7 ahiyetlerdirX yzylda da durum aydr Omal mparatorluu'u

kde ora yei Trkiye'i yurttlar kedilerii Beyazve HitArupal olduklar ve atal Smerler ve Hititlerolduu rediler Tembel bir Britaya ubay Irak' hudutlar- belirtmek ii bir hit zerie dz bir izgi ekti ve byle

ce aide Iral olalar kedi "remi tarihileride hem atikMezopotamyall oyda geldiklerii hem de rap olduklarda Salaheddi aval kaama miralar olduar

7 Al nt Ptc J Ge Th Myth ofNations Th Mdival Oriins of Eop Pinceton


35/394

35

rendiler ok sayda Msrl paan ranlarn antik krallnnkendi ilk vatl oldna ia old ve b drm onlara slam'asadakatleriyle badamaz elmedi Hindistan'da Cezayir'de

Endonezya' da Vietnam' da ve ran' da kendi lslarnn hep voldna inanlarn says oktr; okllarda renciler bitmek

bilmez dersler boynca tarihsel anlatl ok erken yta ezberlerYahdi kkenli her sraillinin alanm bellei b lnca

mitolojilerle elbette karlatrlamaz rada yalnzca salam vebelirin hakikatlere yer vardr. Her srailli hi kkya mahal kal-

madan bilir ki Ydi halk ina Yarmadas'nda kendisine Torahverildiinden beri vardr ve kendisi de (henz bir yere yerletiril-memi olan on kabile hari) dordan dorya ve ayrcalkl olarak b soydan elir. halkn Msr' dan eldiine ve srail topra-na yerletiine; b srail toprann fethedilen ve zerindeDavd ile leyman'n mzaer krallnn ina edildii "vaatedilmi toprak oldna herkes ikna olmtr n ekilde bhalkn anl dnemin ardndan iki dea srn yadna da herkes inanr: M yzylda irinci Tapnakn imhasnn ardndanve ikinci kez M 70 ylnda kinci Tapnak' ykmndan sonraYahdi halk vaktiyle Ynanllarn kt etkisini pskrttktensonra brani Hasmon Krall'n krmay baarmt

srailli Yahdi'nin zdeletii ve halklarn en eskisi olarak r

d b halk yaklak ki bin yl boynca srnde ezin yaa-may kabllendi; b sre zarfnda ne bir yere kk sald ne deyannda yaad "yabanclar arasnda eridi halk ok bykbir dalma yaad: Katlanlmas servenleri on Yemen'eF'a spanya'ya lmanya'ya Polonya'ya ve Rsya'nn en crakelerine dek srkledi fakat birbirinden zaklaan topllkla-

r arasndaki sk kan balarn kormay baardndan yenelii bozlmad

XIX yzyl sonnda kollar kendine z bir konjonktrdoracak olnlktayd ylelikle b yl halk zn srmyklndan lm ve cok iinde eri dnp kadimvatana yerlemeye balamt Hitler'in korkn soykrm olma

sayd Eretz Israel iki bin yldr b hayali krdklarndan nl-l olarak edecek milyonlarca Yahdi'yle hzla yeniden isknedilmi olrd. nmzde hl ok sayda sraillinin inand- eydir.

ezin halka bir toprak erekiyord ve tam da iskn edilme-


36/394

3 6

belirsiz baz alklar b sre ierisinde gelip bralara yerlemitiakat b tpran asl alk e kadar dalsa da srail lkesineep sadk kald Dlaysyla tprak elbette na aitti yksa tesa

dfen raya gelmi lan tarisiz aznla deil. Keza gezginalkn kendi tprana saip lmak iin srdrd savalar aklyken yerel nfsn iddetli direnii akszd Kitab Mkaddesin diline ve sevgili tprana geri dnm lan srail alknn

yannda yabanclarn yamaya devam etmesini salam lan tekey Kitab Mkaddesle ilikisi lmayan Ydi iyiliidir

srail de b bellek ynl kendiliinden lmamtr. BnlarXIX. yzyln ikinci yarsndan itibaren gemii yeniden ina edenmaaretli eller tafndan katman katman biriktirilmitir Yadive Hristiyan dininin bellek paralar bir araya getirmiler btemelin zerinde de verimli ayal gleri sayesinde Yadi alkiin sreen bir syzinciri icat etmilerdir Daa nce b ekilde

arlm bir bellek azrlama sreci ykt ve ilk yazya dklnden b yana evrilmediini grmek artc gelebilir (ncelikle Britanya mandasnn Kdste krd fkltelerle ardndan srlde snra da Bat dnyasndaki Yadilik krsleriyle

birlikte Yadi gemii zerine incelemelerin akademi tarafndan kablne ramen Yadi dnemi anlay pek erim geirmedi; gnmze dek etniklsal bir versiynda tektip larakfrmle eimi aliyle kald

Ydilie ve Yadilere ayrlm tariyazmn bll kksz ki k sayda yaklm tarz iermektedir lsal gemitariinin en yksek yarat alan tartmalardan atta plemiklerden maf kalmamtr fakat XIX zyl snnda ve X yzyl

bnda ltrlan zc anlaylar gnmze dek pek tarlma

mtr. XX. yzyl snnda Bat dnyasnda tari disiplinini byklde dntrm lan nemli gelimeler ile ls ve lsalkir alandaki aratrma paradigmalarnda rtaya kan nemlidnm srail niversitelerinde Yadi alknn tariinin incelendii blmlere erimedi. Daa da arcs b gelimelermerika ve vrpa niversitelerindeki Yailik renimi krs

lerinde de iz brakma benzememektedir.Yadi tariinin sreen ve drsal gemii eklindeki

grnty yalanlamaya elverili keier rtaya knda neredeyse i yank blmad. lsal byk sk sk kapatlm birene gibi egemen anlat karsndaki er trden eliki ve sapma


37/394

3 7

nn triine yrlm oln ve "Ortdou trii y d "triblmlerinden (sril'de "genel tri denir) tmmen yr tutu-ln

blmler em bu tu yrm l durumun, em de Yu-

dilerin kkeni ve kimlii zerine triyzmndki yenilikleringereklerine k olm krsndki bu int redde byk ldektkd bulundulr. sril'de k bir ekilde sren bu trtm,elbette, "Yudi kimdir gibi essen klrn tnnmsyl ilgiliukuki bir sorunsl etrnd grlt koprmtr, kt triilerbununl ilgilenmemitir onlr cevb zten biliyorlrd Kim iki

bin yl nce srgne mecbur edilen lkn soyundn geliyors, oYudi'di."Resmi gemi triileri, 1980'i yllrn sonund blyn ve

sril'in bellek syleminin bz ksiyomlrn bir sre de olszor durumd brkc dnlen "yeni triilerin trtms-n genel olk ktlmdlr Bu k trtmnn illerinin ousnrl syd olduklr dorudur bk disiplinlerden geliyorduy d kesin olrk niversite d lnlrd liyet gsteriyorlr-d Sosyologlr, oryntlistler, dilbilimciler, coryclr, siy-setbilimi uzmnlr, edebiyt rtrmclr, rkeologlr ve ttbmsz denemeciler Yudi, Siyonist ve srilli gemi zerineyeni dnceler ileri srdler yurtdndn gelmi oln ve enzsril' de bir krs sibi olmyn tri diploml kiiler de tr-

my ktkd bulundulr. Yeni rtrm lnlr mkt ncolm iddisndki "Yudi trii blmleri ise ylnzc kygl vetutucu krlklr verdiler ve bu krlkl d geleneksel bsm-klp kirler temelinde sunmc bir retorikle doluydu8

1990'l llrn "krtii, essen 1948 Sv'nn geliim vesonulrn dynmktdr; bu svn morl sonulrn zellikle

dikkt edilmitir. sril toplumun belleinin oluumd bu ttmnn py kmsenemez sril cdnn kemiren "48 Sendro-mu sril devletinin gelecektek politiks iin gl bir koz oluturur tt devletin vlnn devm sndn temel olrk bilegrlebilir Gereken de, Filistinlilerle yplck er nemli uzlm eer br gn mmk olcs ylzc Yhudiler trii

deil, "tekinin ykn dnem trini de dikkte lckr.Sonut, bu nemli trmnn rtr lnnd ylnzc

Bu tartma konusunda b Laurence J S il berstein Th postzons Dbts Knowd- and Pow n sa/ t New York, Routledge 1 999 Ayrca bkz s Mots t a


38/394

3 8

snr uzantar oabidi ve kamu icdannn ancak mjina kesimerini meg etti Eski kuak, keni tarihse gzerghna rehberiketmi o kat deerere eki indeki yeni veri ve izeri

ten reddetti. Gen enteekte kuak devetin kuruuunaeik eden "ik gnah be de kabu edebiiri, fkat onarndaha esnek ve daha nispi oan ak bu "ksurar zmsemeerini saad on karsnda Nakbann ne hkm oabiir? Fiistinierin sa ve snr srgn gezgin hakn yad bierce yk ym ve srgne kartrabiir mi?

oitik oayara (sz konusu durumda "gnahara) dei, Siyonist giriimin uzun srei sreerine dayanan topumsatarihsearatrmaar hi dikkat ekmedi sraiier tarafndan kaemeanm osa bie, bunarn hibiri branicede yaymanmamtrUusa tarihi yapandran teme paradigmaar tarma konusuemeye aan az sayda eser hi yank uyandrmamtr Boaz

Eronun cretkr eseri Ulusl Blano ie Uri Ramn uyarcdenemesi "Siyonist arihyazm ve Mode Yahudi Uusunun cad bu sata zikrediebiir Bu iki yaz Yahudi gemii zerineprofsyone tarihyazmn radika biimde atst etmi, fakat bye bir meydan okuma bu gemiin resmi reticierini neredeyse rahaz etmemitir.

Einizdeki aat 1980i yar boyunca ve 90 yn bndaaan yon izinde kaeme an. Boaz Eronn, Uri Ramn vedier srierin at yoar omsayd, zeike de Eest Gener ve Benedict derson gibi "yabanc trmacarn uussonsa zene katkar omsayd, atcnn keni miinn kkerini yeniden "iemeyi akna koymu oms ve ocukuk bu yana kendi gemi biincinin taep ettii msam

9 Filiinlilerin topraklarndan rldkleri ve rail devletinin kurulduu FelaketGn (n)

1 O zellikle iki deneme z konuudur Baruch Kimmerling Zionis and Trritory ThSoioTrritorial Dinsions of th Zionist Politis, Berkeley Univerity of California Pre ve Gerhon Shafir and abor andTh Oriins ofTh lsraliPastinian Conit Cambridge Cambridge Un iverity Pre

1 B Boaz EvronJwish Stat or /sra/i Nation Bloomingon lndiana Univerity Pre ve Uri Ram Zionit hitoriography and the invention of modern Jewih naionhood:The Cae of Ben Zion Dinur History and Mory , , AyraKenanllarn rail'de Siyonit tarihyazmnn klaik paradigmalarn ilk kez tartmakonuu eden metin olduunu da belirtmek gerekir fakat bu amala ok dayankz mito-loj ik temellere yalanmt


39/394

39

y tesie baas pek az ihtima dahiidedirUusa tarih, gr aa darata ice uu ve sk aaara

dou bir ormaa bezer burada isa gz egeme metaaa

tda bakas gremez Uzmama aratrmacar gemiize aaara yetir v orma bt iide karamayayeik her teebbs egeer Para aatar giderek birikmesi kukusuz ki souta goba aay budayabiir steiktarihse aratrma aaar uusa iteikteki siah atmageriimeride kurtumas, kedi kimii ve kkeeri karsda

kedii rahat hissede oucu bir ktr iie dahi omas dah gerekmektedir

Bu sav, 200 srai gerei asda hak oak karamsar geebiir. srai devetii 60 yk var iide uusa tarihpek az oguamtr, ksa vadede evrimesi de pek muhtemegzkmemekedir Keza yazar, bu kitab agamas kousuda

hayae de kapmamakadr Gemii daha radika sorguama riskii baz kiieri artk kabueece umut ediebiir mi Gmzde eredeyse ahudi kkei bt sraiieri ba odukar zc iteikteki kimii gerietmeye katkda uuacak bir sorguama umuabiir mi

Burada suua meti, kedi meseki aada geede me

edimi riskeri stemi mesekte bir tarihi tarafda hazramtr gerekte de, yrrkteki akademik ouu kuraara gre, artrmac daima kedi uzmaama ve iceeme aaarya yetimeidir Bm bakara ye bir bakdda, bukitapta ee aa sorusaar birde ok biim aa kapsadgrecektir Kitab Mukaddes retisi uzmaar, Atika tarihieri, arkeoogar, Oraa uzmaar ve esase de Yahudi hak

zerie iceemeeri uzmaar kedi artrma aaara gayrimeru bir ekide szm bu davetsiz misare isya edecekerdir

Bu itiraz temesiz omayacaktr Yazar bu durumu tamamefarkdadr Bu eseri hazramas abasa tek bir tarihideziyade okdisipii ir ekibi girimesi ebette tercih ediirdiye bir giriim ii su orta buuamadda e yazk ki bu

mmk oamamtr Bu edee, muhtemee hataar ya dabeirsiziker grecekir buar ii yazar cede hogrtaep etmektedir ve eetirmeeri, buar dzetmeye mmkoduuca katkda buumaya davet etmektedir edii tarihihakikat ateii sraiier ada aa Prometheus gibi grmeye


40/394

0

yemesi iin bir krtl gndermesinden de ekinmemektedir. yc ikr bir gerei de vurgulmk istemektedir: zgl lnlndnd bulunmk ve onlrn snrnd yrmek belli durumlr

d llmdk bk lrn keskinletirebilir ve beklenmedikblntlr sunmy yneltebilir u d ikrdr ki "merkez dedeil "mrjd bulunmk uzmn olmmnn zrn ve zlmikrd hipotezde bulunmk zorund klmy rmen trihseldnceyi verimli klr.

Yhudi trihi "uzmnlr ilk bt belki rc gelen fkt

yine de temel nemdeki bz solrl u n dek krlmdeillerdir. Bunu onlrn yerine ypmk elbette gereksiz grlemez: Btn dier "hlklr i ie gemi ve yok olmuken binlerce yl boyunc bir Yhudi hlk gerekten v olmu mudur?Blmlerinin ne zmn kleme ndn ve dzenlendiini kimsenin gerekten bilmedii etkileyici teolojik bir ktphe olntb Mukddes nsl ve niin bir ulusun doumunu trif edengvenilir bir trih kitb olmutur? Frkl teblr dili konumyn ve ounlukl ne okumy ne de yzmy bilen Yhudiye deki Hsmon Krll bir ulusdevleti ne lde olutrbilir?Yhudll tpnn ykmndn sonr gereken srgne gnderildi mi yoks bu ynks Yhudi geleneinde elbette tesdolmyn bir ekilde grlen bir Hrstiyn mi miir? Eer hlksrgn edilmediyse yre skinlerine ne olmutur hi beklenmedik yerlerde trih shnesine kn bu milyonlrc Yhudi kimdir?

Dnynn drt bir trfn dln Yhuiler eer yn hlkolutuyors bir Kiev Yhudisi ile rke Yhudisi rsnddini inn ve bz ritel uygulmlr dnd kltrel ve etnogrk lik) plnlrd hngi ortk bileenler bulunbilir? Bize nl

tln her eye rme Yhudilik "ylnzc kendine blyn birdin oldu rkipleri oln Hristiynln ve slmn zferinden nceyyld hudi dini mruz kld lnmlr ve kymlrrmen modern znlr kdr kendine bir yol my brd.Yhudilii tek bir hlkn ulusl ktr olrk deil nemli birkltrinn olrk tnmlyn tez onun sygnln zltr m?

Yz elli yldn bu yn ulusl Yhudi krinin pohpohulrnndnd ey en zndn budur!

Dini topluluklr rsnd n ortk kltrel pyd yokkenYhudiler "k byl birlemi ve dierlerinden yrlm olbilir mi? Yhudiler ntisemitistlerin gsterdii ve XIX yzyldn


41/394

4 1

inde karamsal ve ihinsel dlemde, sonua afr kaanmdeil midi? Daha dn Yahudi kanndan s ederken ve bugnde srail de yayan birok kii bir "Yahudi geninin varlna ina

nrken, Hiler'in Yahudilerin spesik biyolojik karakerisikleradkl eklindeki eorisini yenmenin ihimali nedir?

Tarihe buna yakn bir ironi yokur Bir amlar rupa'daYudilerin kkenleri iibariyle yabc bir halk oluurduunu ileri srenlen anisemiis olarak grld bir dnem oldu Gnmde ise, tersne, dyada Yahudi olarak kabul edilenlerin bal

bna ayr bir halk ya da bir ulus oluurmad ilan emeyecese eden kii, derhal "srail dm olarak damgalanyor.

Siyonimin ad gl ulus anlay nedeniyle srail devlei,kuruluundan alm yl sonra, kendini yuralar iin v olan bircumhuriye olarak grmeyi reddediyor Bilindii gibi, srail devleindekilerin dre biri kendini Yahudi kabul emiyor ve bu neden

le, devlein yasalarnn ruhu gerei, devle onlan devlei deildir.Daha balga, olumaka olan yeni klrel ereveye yerelsakinleri dahil emeken imina emi bu devle, onlar kasl olarak darda umuur. yn ekilde, srail (ngilere ya da Hollanda gibi) okklrl ya da (svire ya da Belika gibi) okoplumlu bir demokrasi olmay, yani bu snrlarda yayan kiilerin himeindeki bir yap olarak kalrken eililii kabul eden bir devleolmay daima reddemiir Bunun yerine srail kendini bndnyadaki Yahudilerin devlei olarak ilan emeke srarcdr oysa

bunlar ark bask gren mleciler deil, ikame emeyi seiklerikelerin yuralaryla amamen eilik ierisinde yaayan, bnhaklara sahip yuralardr. Modern demokrasinin erine kurulduu ilkenin bu derin ihlali ve yuralarnn bir blm karsn

da ciddi bir ayrmclk uygulayan hudusu bir enokrasinin srdrlmesi, "aa yadigr opraklar erinde gnn birinde olanmak amacyla oluurulmu eeliebedi ulus mii iinde kendini dorulamaya devam emekedir.

Siyonis gln dar primasnn esinde yeni bir Yahudi arihi yamak kolay bir i deildir. Bu primada krlan k, hi dur

madan belirgin enikmerkeci renklere bulanyor Okur unadikka emelidr Bu denemenin ifde eii ee gre, Yahudilerdaima, dnyann deiik blgelerinde oraya km ve yerleminemli dini opluluklar oluurmuur, faka ayn kkeni ayan,biricik ve oak bir ethnos selik srekli bir geginlik ve sr


42/394

4

konusuur byik zaman zaman atatif anatar sunumutur Yazarn aknda tarihi Mc Dtinnin sorduu sor vard "Uusa tarihr uusaktan nas karr? V ssn g

mit uusa dri ifd tmi mazmy di yoar arnamaktan nas vazgbiiriz?

Uusu haya tmk modit srcinin d tarihyazmn dagiimind nmi bir vry iart dr u dr X. yzysonuna dou zmy v paraanmaya baad ok saydaaratrmac byk uusa anat v zik d o zamana dk

gmi vakayinamrinin stn rtn oak kkn mitrinianaiz tti cn ccn kard v "yapsn sk Tarihin buaikmsinin at dnyasnn btnnd bknmdik biimr brnn ktr krsmnin tkiri atnda outuunukmk grksiz mi our?

Dnn kimik kbusar yarn baka kimik drin yrini

brakacakr Kaygan v dikn kimikrdn oumu hr iik misai tarih d harkt haindki bir kimiktir urada okurasunuan anat zamann drinikrind gm kam bu insani

v topumsa boyutu aydnatmaya yikirYahudirin tarihin uzun uzun damz bugn dk kabu gr

m anatardan nmi d ayrmakadr Ama bu bttzniktn yoksun oduu ya da yazarn kndini hr tr idoojik iimdn azad drndirdii anamna gmz Trsinyni trd bir bk snn yaratmasna katkda buunabickbir kartarihin ana hatarn sunmak istmktdir Yni bir anat iind ouum haindki yr kimikri gmiin rns vtir biinciy kaynatrmaya aan v taycs oduutamamn grc hakikatin biincind oan bir b

1 3 l D ti t t t ht P i S il 1 B il l


43/394

Ulus yapm.Egemenlik ve eitlik

ibr ulus donda tnik br tml sip dildir, fakat toplums oluul usltka, kapsadkl, bldklri ya da takkmtna dkla nfsl "tniklt, yni gmt ya da glck

snki do br topluluk oluturuyorlam gibi tmsl dilirlr[ ]

enne Balba La rme naon: hsore e dologe 1988

Dmokrsi dnyada milliytilik biimind oraya kt; tpk bir

klbin kozna yrmsi gibi ulus krin yrlmiti

Lah Greenfed Nationaim. Fie Road to Modeity 1992

Bryzy akn srdn br aratrmacar v fozoar uus

sorununu tartmaka ancak hrks tarafndan kabu grnbrgn br tanm buamaaktadrar. onsnss yaknaab-mk n uus ann sonunu nran bg gckuununhavaanp ada dnmn koktf tasarmar btnn gbr kd gmyn bu yksk v kadr mutak km gagasy-a parampara tmsn bkmk grkc muhtmdr

Tarhs br dnmnn zk pomk batmaya yatknsaksaca da osa zrnd tmnd tm kavramar aydnatarak knd youna br atmas yn d arzuanabr. B katan-mas g hatta tktc br yntm our. Bununa brk buktapta kuanan sz daarcnn tar v kavramsa dznnaydnatmas bk d grksz yan anamaar ortadan kadr-may saayacakr.

"Uus kavram g Latncdk 'dan trmtr Antkkayna acere dr. Bunun da tmoojk anam "do-maktr. XX yzya kadar bu trm sasn dk kr


44/394

44

gsteren et byutardak nsan grupar nteemekte ku-anmtr en ntk Rma'da yabancarn adk eyaygn akabyd ayn zamanda et ayan trer de bu nte-emeye bertyrdu Ortaa'da uzak bgeerden geenrenc gruparn tems edebyrdu Mdern zamanarn ar-fesndek ngtere' de arstkratk tabakaar nteemekte kuanyrdu Ortak br kkene sap an e geneke ayn dknuan tpuukar nteemekte de zaman zaman kuanmtr aramn kuanm btn br XIX. yzy byunca et-

n krudu e anam zerndek uyumazk e pemkergnmzde de srmeedr

Marc c'un bertt gb "tarer byk aya krk-na uratsa da nsan rf e detern er detrdkernde szdaarc detrme akannda dedrer Taryazmartrmasnda an$krnzmn kaynakarndan brnn karam

yaratmak sz knusu duunda k da geen bu nsan tembe duu da ekenebr ze drudan druya gemtengeerek fark sfatara mdk zamanda yenden kuanan e

ye br anam ykenerek tare ger gnderen term kturyece uzak gem bzm ad dnyamza benzer ur attandan daa yakn be ur

rt arda geen tar e ptka yazar atta mdernzamanan rupa szkern takp edersek karamarn ekarayarn, zeke areket br tpumsa deneym yrum-ama ede anarn udutarnn e anamnn dama yerdetrdn grrz 3 rnen "ak ta adnn baamaba sa da tanm e kabu edm br nesney az k kap-sadnda emkr sak be "ak "rk "uus "myet-k "ke "atan gb karamar tar byunca saysz mk-tardak der syut termer gb sayamayacak kadar kkm zaman ek zaman zaman tamamayc ama damasrunsa anamar ednmerdr rnen "uus karammdern sra dnde leom e uma dye tercme edmtrunarn ks de tab Mukaddes'n zeng sz daarcndan

ac Bloch, Taih Savns ya da hilik Msl Ankaa, Bey Toplum Yaynla, Nietzsche yle demiti " lk alan insanla neeye bi kelme yeletiseleoada bi keifte bu lunduklana inanoladAsl nda nasl da faklyd ! [ ] imdi, b ilg-ye eimek iin, ta gibi ezeliebedi ve setlem kelimelee apmak geekiyo bacakk l i d d h k l k l ;' "A Kit 1 4 1 P i R b t L t


45/394

45

glmr4 llytlk zrn tartmann zn grmnv mulaklktan uzak br tanma ama ayak rn ulusuntlmy almaan nc, aratrmaclarn ok byk br

hafflk gstrrk farksz bm kullanmaya vam ttklrsorunlu baka kavram zrn urmak grkr

Sz daarc halk ve kam

sral yaymlanan aa yukar btn tarh ktalarna

un anlamls olarak klms bulunur a Ktabukasn br trmr, halk anlamna glr, , ya a tur Fakat mo sral ln klmsnn oksaya vrua ln sah oluu nsanlar karamyla oruan lks yoktur Blnmz brl blrtr Fakat sk branc bl, zllkl kn br trmr v n yazk k sonrc u kalan olojk kullanm, tutarl br sylm ahlolmasn gnmz k g klmaktar

Bu trm tanmlamann n y yolu vrmn blrtmk olurBununla brlkt, ya a halk klmsnn tarhnn ayrntlanlatsna ksack b blm grmk mknsz oluunan,tartma, gmt ona atflm anlam zrn br z satamayla snrl kalacaktr

XIII yzyl vruasna morn tolumun ykslnnnc gln tarm tolumlarnn ouna, vrl zrn tkl olmu v gmn tolumsal tabakalarn barna tl trkolktf kmlklr yaratm vlt kltrlr glmtr Bununla

brlkt, ok saya tarh ktabnn hl lr srnn trsn,n monarlr, n rnslklr, hrhang br maratorluk kn

ar kltrlrn btn halkn rmn asla tk tmlr Bu brl onlara grksz gloru v uygulanmas

4 rnen:e Ezel Tanr ona ded k ulus [oi] senn karnndadr ve k halk [y] senn lernden karken br rnden arlacaktr, Tekvn , "Yaklan, u luslar[o], tmek n! alklar, dkkatl o lun! Yeaa, , [Ktab Mukaddes alntlar,Ktab Mukaddes rketnn tarhl Trke basksndan aplm olup mla zellk-

ler anen korunmutur (n)] Kutsal Ktapta sk karlalan a kavram ok gen br anlam elpazesne gndermeapmaktadr: ehr medannda toplanm aak takmna varana dek atasall a da brkablee mensup olma, hatta sava br gc belrten a etl ntelktek toplulukla-ra gnderme apar rnen bkz: "Fakat ben ve benmle brlkte olan btn halk [a]ehre aklaoruz, Yeu [ ] ve lke halk [a haartz] onun erne olu Kral


46/394

4

n runlu teknljik, kurumsal ya a iletiimsel aralarasahi eilleri Me-ncesi bu nyann mutlak unluunu luturan kuryaar lmayan kyller itikatlara ve karanlk

la bulanm yerel bir kltr srrmeye evam ettiler Kralln enetimineki ehirlerin iine ya a yaknna yayrlarsa eer, leheleri merkei iare iline aha yakn ve halklarak nitelenebilecek lann aha fla aras luyrlarBuna karlk, litik merkeleren uak blgelere traklariliyrlarsa, yerel lehe ile evletin iari ili arasnaki ba

amuk iliinen inceyi6unu unutmayalm ki, insan tlumlar halk egemenliinen

iyae Tanrsal hukukun egemenlik ilkesine tabi klnklarsrece, ynetenler tebaalarnn sevgisini kaanmaya almyrlar Onlarn esas nemseikleri, krku uyanrmaya evametmekti Kukusu ki, evlet aygtnn kenilerine sak kalmas

na en gsteriyrlar, bylelikle ynetimi srekliliini veistikrar salama amalyrlar Ayn amana a kylleren rn alalarn teslim etmelerini ve kraliyet ailelerine (vearistkrsiye) asker salamalarn istiyrlar Elbette , vergitlamak iin gce ya a en anan aimi bir tehie e bavuruyrlar Bununla birlikte, bu tritenin varl bu besin tea

rikilerinin iksel gvenliini salyruVergi tlamaa ve kerleri seferberlie karmakla meguliari aygtlar, essen, syluluun st katmanlnn kaar ilealiyet iari ersnelinin kararnn uyums sayesine arlklarn srrmeyi barmtr Yalnca aln ta gimesiyle eil,mnarik haneanln luumuyla a ife bulan bu sistemlerinnisi sreklilii ve isti, ba ieljik alarn uygulamayaknmnn snucuyu Ynetenlerin etrna kutlan ini riteller yksek hiyeri asn uyrukluk bala ve bu nyayaait lmayan bir merluk yaratmtr Yine e bu, ktrl inlerin, k a snralar a tektl inlerin ruan rya bir

ynetim rgtlenmesini merltrmak acyla kuklaranlna gelme, kat her urma eilse e u uruma

6. Antik unan'daki baz iteler pos tpk Roma Cumhuriyeti'nde olduu gibi belirlialardan balanglarnda beli de bu modele itina olutururlar Bu iki durumda dakk yurtta gruplarnn zellii modern "halklarla ve ulularn yurttalaryla belli birbenzerlik gteriyordu akat Akdeniz'deki bu klei topluluklarn balang aamandaoluan Yunan dmos thnos ve aos ya da Roma pop'u modern benzerlerini nitele


47/394

47

netenlerin gcn erletirmesne katda bulumulardnancn idari apnn etranda kurumsallamas dar ama gl

bir toplumsal tabakann domsna imkn tand Bu tabaka, ida-ri dzenek iinde giderek artan bir nem kazand, kimi zamanonunla tamamen zdeleti, hatta onunla rekabete girdi. badetinbarahiplerinden, sara azarlarndan, pegamberlerden, dahasonra da ruhban, piskopos e ulemadan oluan bu sn kukusuzki politik merkezlerden bamszd, aat anrsal zle srdrd- arcalkl likiler e onunla dorudan dialou saesinde

gl bir sembolik sermae" edinmiti.Eski krsal ugarlklarda din adam eitli biimlerde denetim

uguluordu. Bununla birlikte gcnn temelini inantan alme inananlarn demograk temelini srekli agnlatrmaaalmtr Geni e homojen bir kitle kltr oluturmasn sa-laacak ekilde, deletin idari agtlarla karltrlabilir trde

agtlara genelde sahp olmasa da, ine de hegemona zlemleri-ni gerekletirmei nispeten ii baarmtrBununla birlikte, tarm toplumlarnda iktidar arklarnn etra

na egemen gruplar erletirme stratejisi a da inancn temelle-rini dzenlemek iin dini kurumun gelitirdii teknikler, IIIzln sonunda ulusdeletlerin atlmla birlikte ekillenmee

blaan kimlik politikalarla kaslanamaz. Yukarda belirmiolduumuz gibi, eni karamlar udurmak gerektiinde grlentembellik, bu terminolojinin esnekliinin gaet ii uum saladideolojik e politik karlarla birleince, imdiki zamanla gemizaman arsndaki, keza eski tarm toplumu ile gnmzde hlaadmz eni sanai ereni arasndaki derin arkllklar btnle siliklese bile, aradaki rk srer.

Modernncesi tarih metinlerinde e dierlerinde halk" keli-mesi eitli zelliklere sahip gruplara atedilmiti: Bunlar glkabileler kk krallklar a da kk prenslikler altnda aaan toplumlar, deiken boutlarda dini topluluklar a da tersine,politik e kltrel sekinlerin ksnda kalan oksul tabakalarolabiliordu (ein branicede toprak halk"). ntik dnann

sonunda aan Gala halk"ndan mode zamanlarn bndaAlman topra zerindeki Sakson halk"na, Eski hitin kalemealnd dnemdeki srail halk"ndan Ortaa Arupasndakianr halk"na a da God People', benzer leheler konuank l gruplarndan is an etmi ehirli kalabalklara dek halk"


48/394

48

ad a hilin gliii v daha glikin ul v iltii aa-lann otaya kaya balaayla bilikt nli dil gula

aandaki daha nt ay izgili bliiti. "Halk kavayava yava bu onunula aylt. yzyl onu il XIX yzyl banda ulu kinin otaya

kyla bilikt an oluuuna katkda bulundukla uluunkilik v klilik dini bligin klak iin "halk tii-ni kli kullak zounda kal od dnin btn kl-tlini iin alan idolojinin v takiliin ayn olduunublitk ilginti. i ulun oluuu nki taihl vlinkalnt olan kltl dill ya da dini li ndy hzaan tl aldndan ihtiyalaa uyalan bu alzl"halkln taihini klk d kaaktitik bi bilil zllikalyodu. "Halk odlnin zihniytld yol atdin kouun zin atl olan v btn yni uludvltlin

taihilinin inkanllkla ydkli gi il idikiza aandaki bu k olu.

"Halk kavann inlnini taalaak iin bi uyaklk itybiliiz XIX yzyln ulual kltli gnlliklnk "halk kavan kat v ounall "k kavayla bil-ti alkanl iinddil; bunla gnllikl yakn anlal v

taalay hatta bibiini glndin til olaak kullan-la. Elbtt h zaan oku vii v tkil olan hatta kiizaan af olan "halkn hoojn kolktif kkni bu inatahatz dii v hatta odnitnin biltiii altndabil ay dilbiln altkiliklin ndn olduu zaalaa kabi i olutu v bu hayali k nokta ayn zaanda d-

an kou ululala azu dilyn kaa ka tkili bikoua lti olaak da hizt gzllil kanl bi dn olan X yzyln ilk yandaki

olayln adnda "k kavan kin olaak ddttiktnona itli taihi v aatala inan iin kn gi-l yakn v k ta yitik iin daha aygn olan "kavi

[ ethie] tiini i kotula. Eki Yunanada "halk dk olanethos, tkili bi d olaak ya da "k v "halk aandakidill uzlaa olaak daha kini Dnya Savandan n bilkullanlyodu ununla bilikt dznli v "bilil kullananak 150li yllada bala o zaandan bi d gidk yaygn-


49/394

49

y geeken b olguyu dama e ala kam olmandankaynaklan 7

ok ayda yaza bu kaamdan a b kolaylkla e genellk-le b enelekel oumuzlukla yaalanmlad ehl yaalanmakadla Bazlann buada b moden-e ahel yap [etit], gemen gelen e zlmene amen mdk zamanda fkl bmlede a olmaya deam edendenelenemeyen oak klel zele yn gd doudunk opluluk onlan gznde oak km zaman aymz

fka ulual nann emel elenn b kmn alayan kl-el e dlel zemne ahp nan gubudu Bununla blke yneok aydak baka yaza e kam kn XIX. e X yzylla-da o dnemde dayankz olan ulual b kmln yandalanglendm olan z anlay e halka kal bak el alndan

yenden dahl eme olal olaak gle

Ethos, yalnza ahelklel b blk olmakla kalmamekde alna (gen lde XIX. yzyldak "kla aynala) nananlaa alad znel yaknlk duguundan oluanank kkenl mulak b z haln de alm Heyeanl aa-mala "bu nanan kmlken kuku duyulamaz dele nkethos kkenlee da gl b bln olmuu he zaman me

u e haa kanlmaz uum olan eleel e aynl b analz-de kkae alnma ka ayn zamanda lemez pozf bahel olgu olaak global olaak benmenme geek Buaamala moden uluu yaaan "kamn emelz b molableen kabul edele yne de bu aam ama konuuedeek he eebb geekz gdklenden e ama konu-

u emek lle de azulan olmadndan bununla blke yaa-makan baka ehmz yoku deleBu lmlen gen b lde benmedkle Ankan op-

lumal guplann nandlmna da bu mulak anlayyle gzkyo k onla n mdk zamanda kaz bazkmlkle koumaya deam emey alayan sie qua o(olmaza olmaz) b koul oluumakad Bu ynde en eyegdenleden b Anony D Smh oldu Alman gmenlen buolu mllyelkle e ulula alannda en z aamaladanb olmuu Aaann npeen ge b eende "enklkeye baa b ye emeye kaa eeek kend yaklmn" b "S b


50/394

la, kastl bir mulaklk iinde kalrken, kavramn zc tn-sn az da olsa yumuatmaya ynelikti. Smithe gre, etnik birgrup drt karakteristik zellikle ayrt edilir: Grubun ortak kkeni

olduu duygusu; tek bir tarih bilinci ve ortak bir yazgya duyulaninan; zgl kolektif kltrel zellik ya da zelliklerin varl; veson olarak da tekil bir kolektif dayana duygusu."8

Britanyal aratrmacnn gznde kavim" orak yaam tarz-na sahip bir dil topluluu olmaktan kmtr; ille de kendinezg bir toprak zerinde ikamet etmek zorunda deildir, bu top-

rakla bi ba olmas yeterlidir; ille de kltrel biimler eitlili-inden oluu deldir, tek bir kltrel biimle yetinebilir vesout bir tarihe sahip ola ihtiyac duymaz, nk antik itlerayn ekilde etkin bir biimde bu rol yerine getirmeye devamedebilir Ortak bellek, idiki zaandan geie doru evrilen(ve daima birinin sisteatik rgtlenmesinin hede olacak)

bilinli bir sre deildir; gemiten idiki zamana doru kendiliinden hareket eden dini ya da ulusal olmayan doal birekaizmadr. Smithte kavm tanm Siyonistlerin tarihte Yu-di varl ele al tarzyla, keza Panislavclan, Aryen"lerin yada HintAvrupallarn ve hatta erika Brleik DevletlerindekiSiyah branilerin kendi gemilerine dair baklaryla uyuur;

fakat geleneksel antropologlar tarafndan karamn oak kulla-nmndan olduka uzaktr.X yzyl sonuna ve X yzyl bna doru, Balibar hakl

olarak tamaen kurgusal diye tanlad etnisite" poplerlikkazanr Bu filozof uluslarn etnik" olmadklar ve etnikkken"leri kavramnn bile kukulu olduu zerinde defalarcasrarla durutur. zellikle toplumlarn uluslmas onlar gide-rek etnikletirektedir", yani gemite ya da gelecekte doalbir toplulk oluturuyormu gibi temsil edilebilir" hale getirmek-tedir. o tnobiyoloik ya da etnodinsel tanmlarn tuzana karuyaran bu eletirel yaklam ne yazk ki yeterli iz brakmad; ulus

Anthoy D Smth, The thni Reviva abride Cambridge Un iversity Press, ,

s ve The Naton n Hstory Hstororaphia Debates abot thniity and Ntonais,Hanover, University Press of New England, Ayrca bkz John HutchinsonunModern Natonas (Londra, ontana Press, , s ) vermi olduu olduka yak tanm

9 Smith in, bu durumda, Yahudi ulusunu bu ekilde tanmlayarak Siyonist tarihilerebir cankurtaran simid uzatmas artc deildir Bkz rnein Gideon Shimoni, The


51/394

5 1

ideooisinin ok sayda teorisyeni, tpk iinde otkar sasadk tarihier gibi, tezerine ve syeerine bei bir iktardaetnisist ve zc a kaaba serpitireye deva ettier X.yzy son ve XI yzy ba Bat dnynda kasik chriyeti s inin nispi geri ekiesi b eiii zayatadgibi, hatta bei aardan gendirdi ie.

Veh, einizdeki denee hak teriini yer yer kanak-tan kayorsa (kai terii biyoik yanks nedeniyekanatr), b, daha ziyade akkan, geneike odern-

ncesi bir insan topn, zeike de odeeenin ikevreerindeki bir top azasya ihtiyata beirtek iindir. B tr grparn ortak disektre paydaar asa ok beirgin oatr; b paydaar herhangi bir idari styapnn etkisinin soncdr ve krakar ya da prensiker dneinde, dahaa ktre biiere karardr. Deek ki bir hak

beiri bir eknda yaayan ve ortak aik ktre nor ve pratik-eri tanayan karakteristik zeikere (yakn eheer, yeek-er, giyi akankar, hak arkar ve diereri) sahip topsa bir grptr Usdeveterin ortaya kndan nce var oanb ayr dise ve etnograk iareter de o dnede tmaenotr deidi; keza baka grparn karakteristii oan iaret-

erden de kesin ya da z itibariye ayr deidi. Hakar arasndaayrn ad birok drda bnn beireyici nedeni zeik-e deveterin tesad g ikierinin arihidir.

B trden hakar, beirtidii gibi, yeni sn ondadayanak noktas oarak kii zaan hizet etier ve ozaan da, ode ktrn saa aaiyetinin iinde taa-

en eriyip gitierdir. ngiiz hak tr Bk Britanya' dahegeonik otr; tpk edeFrance Bgesi'nin ktrnnve Borbon kraarnn idari diinin bn Frank Kra'ndahegeonik os gibi. Bna kark, aya hak, tpk Bretonar, Bavyeraar, ndser, hatta Yidi hak gibi, b sretaandan neredeyse taaen yok ediitir

Usn inaas ayn zaanda ters sonara da gtrebiirUs andan nce zeike ark edeyen aznk di ve k-tr grparnda ayr bir kiik biincinin o, ok hz veerkeziei bir ktre hazrk sreciye ya da ze birayrcn sonc oarak kkrabiir (b drda, zay bir k k bi d k d ) D


52/394

5

ve rgulayan bir kar tepki ortaya kar ve bu farkllklar ege-enk v baszlk yanls bir caelenin, yani ulusal birayrlkln (bu aha ilere aklanacaktr) teel teaarna

nr.Bu esereki anla belirleyici olan bir gzlei e ekleyeli.

Moencesi insan grubunun ortak payas insel no ve pra-tikere (riteller, sereoniler, ilahi buyruklara itaat, alar, inasebolleri vb) inirgeniine, kulanlan kara tercihi iniceaatler" ya a kiliseler" eyilerine ynelir. iien belir-

teli ki (bu taraya aha sonra tekrar neceiz), oenee ek halkar" a tpk kralkar gibi srekli ortaya kpyok olutur Buna karlk, insel ceaatler genellike, FeanBrauelin n terinolojisini n alrsak, uzun sreli" birvarktan yararanlarr, nk bu topluluklar ierisinekorunu ve yenien retili gelenee sak entelektel taba-

kalar bulunuyoru.Zaya fkat hl nispeten istikrarl ini kltrler, hatta birbne srecine aruz kal olanlar bile, ou zaan, halkfolkloru gibi ya a kraliyetin iari ileri gibi, uluslarn oluuun-a eer tayan haaeler oarak hizet etitir Belika,Pakistan, rlana ya a srail saysz frkllkarna raen bu

uruun yi birer eiir. Fakat her bir uruun zgllneaen, sonuta her ulus" inaasn ortak bir payas varrYola k noktas ini bir gruba ya a bir hak" a aiiyet olsa bile,oern in alannn snr saptaaya ve karakterini olutur-aya byk le katka bulunan ulusal ieolojiir. Deek ki,eski ini kaerciliin gcnn anlal le zayaas, kaa-balk insan gruparnn ve zelike onlarn politik ve enteektelsekinlerinin keni yazglarn elerine alalar ve ulusal tarihiyapaya' balaalar iin gerekliir.

Nslar, kaviler, halkar, kabileler ve ini ceaatler genel-likle byle elirilek akanlk olu osa a ulusu olutur-az. Yeni ulusal kiliklerin oluuuna kltrel teel olarakhizet etseler bile, ancak oernitenin ortaya kyla gn yz

grecek beireyici zellikeren hl yoksunular.

Bu durum paradoksal gelse de u bir rnek olan ran'da slam Cumhurieti'ninkselii bu gzlemi rtmemektedr Devrimin temel hedefi elbette ki slam'n dn-ada almasd fakat temel baars ran'da kitlelerin u lusallama srecini tevik oldu


53/394

53

Ulusduarar arasna kapatmak ve snrlandrmak

I. yzylda ulus soununun, bu sounu emellendien man-

aydnlaabilecek kendi Tocqueville"ini, kendi ax"n, kendiWebe ya da Dukheim"n doumad olgusu zeinde okey yazld ispeen gelimi analizlein konusu olmu sn',demoksi", kapializm" ve haa devle kavamlann esi-ne, ulus ve ulusal ideoloi kavamla ihmal edildi ve pek azeoileiildi Bu aklln ek olmasa da emel nedeni, halkla"

anlamnda ele alnan ulusl"n daima va olmu, ilk ve needey-se doal aplam gibi ele alnmasd ok sayda yaza kibunla anda aihile de ye al bu insan guplann gelii-mini kukusuz analiz eiledi, ka geidiklei dnmkadim olduuna inandkla bi z deiirmeyen haf bi evimolaak ele almlad

Byk dnlein ou oluum halindeki ulusal klleinbanda yaadla, onlan dnceleinin eevesini bu kl-le oluudu, ama bunla dadan, belli bi mesafeyle analizemeyi baaamadla Byle bi analizin yokluunun nemli binedeni de yeni ulusal dillede yazmala ve sonu olaak bellibal alma aalann bnyle mahkmu olmalad Taifeiklei gemi, I yzylda asalanm dilsel yaplaa ve kav-amlaa sk skya uyalanm Tpk ax'n, dneminin op-lumsal geekliinin bakyla, aihi esasen sna mcadelesi-ne dai engin ve biicik bi meaanladan ibae gmesi gibi,hemen hemen hekes, zellikle de aihile, gemii ezeliebediuluslan almnn ve knn seen anlas olaak hayaleile ve aih kiaplann sayalan geni lde igal eden bu

uluslan amala oldu Yeni ulusdevlele bu emsil veyazla evik edeek elbee cmee finanse eile, bylelikledomaka olan ulusal kimliin daha iyi ve daha da snlanmasna kakda bulundula

John Sua illin ya da Enes Renan'n yazlan okuduu-muzda, kend dnemlei iin uhaf" ve allmadk kl dn

celele kaayouz ill daha 1861 ylnda yle yazyodunsanln bi kesimi, ee kendi aalanda, bakalana kahissemediklei ve bakalayla olduundan ok kendi aalan-da ibilii iinde olmaya daha fazla isek duymalana yol aanoak semailele ya da ayn yneim alnda olma azusuyla


54/394

54

milliyet meydana getirdii kabul edilebilir1 2Ren 1882 ylnda unu sylemitir: Bir ulusun varl (bu

metaoru kullandm iin balayn) her gn yaplan bir plebisittir, tpk bireyn varlnn yam srekli onaylams gibi. [ . ]Uluslar ezeliebedi deildir Blamlardr, bitecekerdir Muhte-melen Arupa konedersyonu onlarn yerini alacaktr13

Bu iki parlak dnrde elikiler ve tereddtler bulunsabile, ulusun oluumunun merkezinde demokratik bir ekirdektari etmi olmalar, bu kavramn ortaya kna bal modern

boyutu kavraylarnn iadesidir. Her ikisinin de, halkn yneti-mi ilkesini kabul ederken kile kltrnden ekinen liberallerolmalar bir tesad deildir. Ne yazk ki, bu iki yazar da uluszerine sistematik ve geni bir eser yazmamtr I yzylhenz bunu iin olgun deildi. nl ulus teorisyenleri, rneinJohann Gottied Herder, Guiseppe Mazzini ve Jules Michelet,

yanl ir ekilde ok eskiye uzanan, hatta kimi zaman ezeli-ebedi olarak kabul ettikleri bu karmak kavramn derinliinitanmlamamlardr

Bu teorik boluu gerekten ilk dolduranlar zellikle X zylbann Marksist dnr ve yneticiler oldu Ulus, Ka Kauts,arl Renner, tt Bauer, Lenin ve Stalin gibi ideologlarn anlay-

larna iddetle tersr. nlarn bak alarnn hakllnn sabitkant olan Tarih ulus dzleminde onlara ihanet etmitir.Byk Marx'n gereken ngrmedii tuha bir enomenle karlamak zornda kaldlar ra ve Dou Arupa da ulusal duygunun geri dn, kmk analizlere, ama ayn zamda dolayszparizan kstlamalara daima bal kalan aceleci zmlere yerveren bir tartma amaya onlar mecur kld.14

Ulus zerine incelemelere Marksistlerin en nemli katks,pazar ekonomsinin geliimi ile ulusal evletin billurlamas asnda mevcut sk baa dikkat ekmeleridir nlarn gznde,kapitalzmin atm otarik ekonomileri ykm, bunlar nitelendi-ren zg toplumsal ilikileri paralam ve grlmemi ilikilerin ve yeni trde bir bilincin geliimine katkda bulunmutu.

2. John Stuart M il , Conderaton on Repreentatve Government, Chicago,A Gatewayditon, , s Ml ve u lusal sorun konusunda b ans Kohn, Propet and Peop-/e Stde n Nneteent Centr Natonam New York, Macmillan, ,

3 rnest Renan, Qete q'ne naton? Marsilya, Le Mot et le reste, , s


55/394

55

Kapitalist ticaretin ilk sava l olan braknz yapsnlar bra-knz gesinler ilk bata kresellemeye yneltmedi fkat kraliyet reiminin es erevesi iinde bir pazar ekonomisinin olu-

um koullarn yaratt Pazar ekonomisi birleik dil ve kltresaip ulusdevletlerin geliiminin temelini oluturdu Ortakyam alan zerindeki en soyut taakkm biimi oln kapitalizmin er eyden nce yasann zel mlkiyeti kutsamna itiya-c vdr fkat ayn zamanda devlet gcnn kendi eyleminidesteklemesine de itiya duyar

Marksistlerin ulusal dnmlerin psikoloik yanlarn gzard etmediklerini belirmek ilgin olur Otto Bauer' den Stalin edek psikoloi basitlemi biimlerde olsa da polemiklerinin anaeksenine dail olmutur vusuryal nl sosyaliste gre ulusbir yazg topluluu araclyla karaker topluluuna balaninsanl topamdr15 Buna karlk Stalin uzayp giden tart-

may kestirip atan birka cmleyle zetledi: Ulus istikrarltarisel olarak olumu ve dil toprak ekonomik yaam ve klt-rel oraklka iade bulan rusal oluum birlii temelinde doaninsan opluluudur1 6

Bu tanm genel k itibariyle fazla ematiktir zla sostikebir yazm da deildir Bununla birlikte ulusu nesnel bir tariselsre temelinde niteleyen bu teebbs tatminkr olmasa da enazndan ilgin ve ka kartrcdr Bu elerden biri yoksa ulusolamaz m? Bizim iin daa da nemlisi srecin frkl evrelerineelik eden ve bunlara ekil vermeye katkda bulunan dinamik birpolitik yan yok mudur? Tarii karamann anatarn snf mca-delesinde gren teoriye Marksistlerin katlm ve onlar ilenamaya baayan Ora ve Dou vrupadaki ulusal areketlerin

etin rekabeti ulusal sorunu esas ede rakiplere kar koymakve yanda toplamak olan basitletirici bir retoriin tesindederinletireye devam etmelerini nler17

Tarmay derinletirmemi olsal da bka sosyalistler delus yaratmann demokratik ve alk sefrber eici ve umut t-c ynn nemini gayet iyi anladl Sosyalizm ile milliyetilik

arasnda rc s fln sn da onl ketti. Siyonist

1 tto Baue'in alnts e Natonataetenrae nd de Sozadeokrate Bu eseinnemli b blm G aupt M Lowy ve CWei ll in bi aaya getidii kemmel delemede yaymland Marxt and The Natona Queton Londa, Bookmaks


56/394

5

Ber Borohov'dan Polonyal ulus yand Jzef Pilsuds'ye, kom-nist vatanseverler Mao Zedong ve Ho i Minh'e kadar, "ulusall-m sosyizm X yzylda barl bir olarak grld.

Saf aratrma alannda, X yzln ilk yars boyunca ulusalideoloji zerine kimi ttmalar grlr bunlar daha ileride elealnacaktr, akat ulus oluumunun toplumsal boyutu zerineyeni bir tarmann ortaya k iin 1950'li yllar beklemekgerekir Tartmay balatann bir gmen olmas tesadf deil-dir. Marksist dnce ulusu "dardan gzlemlemeyi salayan

bir tr gzlk olutursa da, g olgusu, ierii btn sonularlabirlike kkszleme, egemen bir kltn barnda kendiniegemenlik altndaki aznlk konumunda ve "yabanc bulma olgusu, bu artrma iin daha ileri yntemsel alet edevatlarn edini-mi iin neredeyse gerekli bir koulu temsil etti Ulusal ideolojialanndaki belli bal aratrmaclar, ocukluklarndan ya dagenliklerinden beri iftdiliydiler ve ilerinden nemli bir kesimig

Şlamo sand - yahudi halkı nasıl İcat edildi (kitabı mukaddes’ten siyonizme).pdf

Documents