slayt 1 - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/dilek.sarpkaya/konu 11 gebeliğin fizyolojisi...
TRANSCRIPT
18.11.2015
1
Uzm. Dilek Sarpkaya
Prof. Dr. Kafiye Eroğlu
AMAÇ: Gebeliğin fizyolojisini
kavrayabilmek ve tartışabilmek
HEDEFLER:
Fertilizasyonu öğrenebilmek
İmplantasyonu kavrayabilmek,
plasentanın farklanmasını, görev ve
fonksiyonlarını tartışabilmek
Embriyo/fetusun büyüme ve gelişme
sürecini anlayabilmek
Fetusun fizyolojisini kavrayabilmek
FERTİLİZASYON
Fertilizasyon, ovum ve
spermiumun birleşmesi ve
kromozomlarının kaynaşmasıdır.
FERTİLİZASYONUN AŞAMALARI;
Spermiumların “Korona Radiata”yı Geçmeleri-Akrozom Reaksiyonu
Spermiumların “Zona Pellusida”yı Geçmeleri
Sekonder Oosit Yüzeyine Spermium Başının Yapışması
Sekonder Oositin İkinci Mayoz Bölünmeyi Bitirmesi
Ovum Sitoplazması İçinde Spermium Kuyruğunun Dejenere Olması
Erkek ve Dişi Pronüklouslarının Birleşmesi
OVUMUN TAŞINMASI
Fibrialar ovulasyonla atılan oosit II’nin over yüzeyinden
tuba içine alınmasını sağlar.
Tubaların düz kas liflerinin peristaltik hareketleri, tuba
mukozasının siliaları ve tubal sekresyonun akımı ile yumarta hücresi tuba
içinde uterusa doğru taşınır.
Spermler dak. 2.7 mm yol alır ve 65-75 dak. tuba uterinalara ulaşırlar.
Koitustan sonra 1-2 saat içinde spermiumların 300-500 tanesi tubaların
ampulla kısmında oosit II’ye ulaşır.
SPERMLERİN TAŞINMASI
18.11.2015
2
SPERMLERİN TAŞINMASI
Spermiumlar, serviks kanalını ve oradaki
mukus bariyerini kuyruklarının hareketi ile,
uterus ve tüpü ise pasif olarak bu organların
kontraksiyonu ile geçer.
Semen plazmasında bulunan
prostoglandinler, cinsel ilişkiden sonra
uterus düz kaslarının kontraksiyonuna
neden olur.
Böylece spermiumların uterustan
fertilizasyon bölgesine taşınmasını sağlar.
OOSİT II VE SPERMİUMLARIN BULUŞMASI
Tüplere ulaşan oosit II’de 2. meyotik
bölünmenin tamamlanması, spermiumun
ovuma penetrasyonundan sonra
gerçekleşecektir.
Spermiumun ise 2.meyotik bölünmesini
kadın üreme organlarına erişmeden önce
tamamlamıştır.
Spermiumun baş kısmında bulunan tripsin-like ve hyloranidaz
enzimlerinin oosit II’nin hücre membranı olan zona pellusidayı eriterek,
spermiumun içeri girmesini sağladıkları düşünülmektedir.
SPERMIUMLARIN “ZONA
PELLUSIDA”YI GEÇMELERI
Spermium hücre içine girdikten sonra oosit II 2. meyoz bölünmesini
tamamlar ve 23 kromozomlu olgun
ovum ve ikinci kutup cisimciği oluşur.
Spermium ve ovumun nükleusları büyüyerek
“erkek ve dişi pronükleusu” adını alır.
Pronükleusların zarları kaybolarak
kromozomları hücre ortasında toplanır.
ZİGOT
Spermium ve
ovumda yarıya
indirgenmiş olan
kromozomların
fertilizasyonla
birleşerek meydana
getirdikleri 46
kromozomlu hücreye
“ ZİGOT” adı verilir.
+
18.11.2015
3
Zigotun cinsiyet
kromozomlarının yapısı
spermiumun taşıdığı cinsiyet
kromozomuna bağlıdır.
Fertilizasyon sırasında
cinsiyetin belirlenmesinde
ovumun değil spermiumun
rolü vardır.
Fertilizasyon -Cinsiyet İlk mitoz bölünme sonucu oluşan iki yavru
hücreye BLASTOMER denir.
3-4 günlük 16 hücreli yapıya MORULA denir.
Morula uterusa ulaştıktan
sonra ortasında sıvı toplanır
ve hücreler kenarlara doğru
itilir.
Bir grup blastomer
yassılaşarak kenara doğru
itilirken, diğer bir grup bir
noktada kitle halinde kalır.
Bu yapı taşlı bir yüzüğe
benzetilebilir.
BLASTOSİST
Yüzüğün halkasını
oluşturan yassı
hücrelere Trofoblast ya
da dış hücre kümesi,
yüzüğün taşını
oluşturan yuvarlak
hücre kümesine de
embrioblast ya da iç
hücre kümesi denir.
embrioblast
Trofoblast
BLASTOSİST Embrioblastlardan embrio, trofoblastlardan ise
plasenta ve membranlar gelişir.
18.11.2015
4
1-2 haftalık oluşuma BLASTOSİST denir.
Trofoblastların hızla çoğalmasıyla üç tabaka
şekillenir, bunlar:
Sinsityotrofoblast (dış) tabakası glikoz, protein, HCG sentez edilir
Sitotrofblast (iç) tabakası koryonik villileri oluşturur
Mesoblast plasentanın destek dokuları ve damar sistemi şekillenir
İMPLANTASYON ???
Fertilizasyondan 7 gün sonra blastosist
safhasında olaylanır.
Fundusun ön ve arka duvarına olur
Zona pellusida tabakası incelerek kaybolur
Trofoblast hücreleri uterus epitelinden stromaya
doğru girmeye başlar
Blastosist kitlesi endometriuma gömülür
Endometrium epiteli blastosistin üzerini örter
Fertilizasyondan sonra 10.günde tamamlanır
İMPLANTASYON (YERLEŞME)
18.11.2015
5
GEBELİKDE ENDOMETRİUM
Desidua
kapsularis
Desidua
basalis
Desidua vera
PLASENTANIN FARKLANMASI
Embriyonel kutupta iki küçük kavite gelişir, öndeki kavite Yolk-Sak
(besin kesesi- embriyonun beslenmesini sağlar), arkadaki ise
amniotik kavitedir. PLASENTANIN FARKLANMASI
Gelişmenin ileri devrelerinde Yolk-Sak geriler ve kaybolur
Amniotik kavite giderek gelişir ve genişler
Amnion zarının dış yüzeyi, korion zarının iç yüzeyi ile birleşir
PLASENTANIN FARKLANMASI PLASENTANIN YAPISI
Ortalama 500 gr ağırlığında
15-25 cm çapında
2 cm kalınlığındadır
Amnion ve koryon membranları ile kaplı yüzüne fetal yüz, kırmızı ve düzensiz yüzüne ise maternal yüz denir.
18.11.2015
6
PLASENTANIN FONKSİYONLARI
Anneden fetusa oksijen ve fetustan anneye karbondiyoksit taşıyarak gaz alış verişini sağlar,
Glikoz, protein, yağ, su, vitamin, mineral ve elektrolitleri anneden fetusa taşıyarak beslenmesini sağlar,
Fetusun metabolizma atıklarını anne kanına taşıyarak anne böbreği ile atılmasını sağlar,
PLASENTANIN FONKSİYONLARI
Immunaglobulin – G’ lerin anneden fetusa taşınmasını sağlayarak fetusun bağışık olmasını sağlar,
Plasentanın enzimleri bazı toksik faktörleri inaktive eder. Bunun yanında plasental bariyer anne karnında bulunan zararlı maddelerden fetusu korur. Fakat birçok virüs ve ilaç bu bariyeri geçebilir (örn:Rubella),
HCG salgılayarak gebeliğin devamını sağlar...
Oksijen ve besin maddeleri intervillöz aralıktan sırasıyla villus stromasını daha sonra villus epitelyal yüzünü geçerek villus içindeki kan damarlarına giderler. Artık ürünlerde aynı yolla intervillöz aralığa geçer.
Su, elektrolit, karbondioksit ve oksijen gibi küçük moleküllü maddeler basit diffüzyon
Glikoz hızlandırılmış diffüzyon
Kalsiyum, demir, bazı vitaminler, iyodine ve aminoasitler aktif transport
Albumin, gamma globulin gibi büyük moleküller pinositoz ( plazma damlacıklarıyla taşınma) taşınır.
HCG (Human Koryonik Gonotrop )
HPL (Human Plasental Laktojen )
Steroid hormonlar (Estrojen ve
Progesteron )
PLASENTAL HORMONLAR HCG
•İmplantasyon sırasında sinsityotrofoblast hücrelerinden
salınır.
•Fertilizasyondan yaklaşık on gün sonra anne kanında
ve idrarında görülür.
• Gebeliğin 2-3. haftalarında en yüksek değerine
ulaşır. 10-11. haftadan sonra miktarı düşmeye başlar.
Gebeliğin son iki haftasında ise hiç görülmez.
•Gebeliğin 14. haftadan itibaren artık plasenta
geliştiği için önemini yitirmiştir.
18.11.2015
7
HCG GÖREVLERİ:
Korpus luteumun gerilemesini önleyerek
estrojen ve progesteron hormonlarının
salgılanmasını sağlamak, dolayısıyla
gebeliğin devamını sağlamaktır.
HPL
•Fertilizasyondan 12-18 gün sonra
plasental trofoblastlardan salgılanır.
•34-36. haftalarda en yüksek
seviyesine ulaşır.
HPL GÖREVLERİ:
Anne insülinini duyarsız hale getirerek, fetusun
sürekli çektiği glukozun anne kanında dengelenmesini
sağlar.(Yani diyabetojenik etkisi vardır. Açlık sırasında hypoglisemi ve
ketonemi gebe kadınlarda daha fazla görülür. )
Aminoasitlerin anne tarafından kullanımını
sınırlayarak, fetusun aminoasitlerden daha çok
yararlanmasını sağlar.
Gebelik süresince memeleri laktasyona hazırlamasına
yardımcı olur.
PROGESTERONUN GÖREVLERİ
•Myometrial aktiviteyi azaltır.
•Karbondioksite karşı solunum merkezine duyarlılığını arttırır, bu nedenle gebelikte
solunum alkalozuna yatkınlık artar.
•Vücudun diğer kısımlarındaki kas liflerinin tonusunu azaltır.Merkezi sinir sistemine yaptığı
etkiden dolayı birçok kadın kendini uykulu, neşesiz ve kayıtsız hisseder.
•Bazal vücut ısısını gebeliğin ilk yarısında 0,4 –0,6 °C yükseltir.
•Na ve kloride atımını arttırır.
PROGESTERON
Plasenta anne sirkülasyonundan çektiği
kolestrolden progesteron sentez eder.
Progesteron plasentanın materyal
yüzündeki ünitelerden salgılanır bu
nedenle intrauterin fetusun
değerlendirilmesinde kullanılmazlar.
ESTROJEN
•Estrone ve estradiol plasenta dokusunda sentez
edilir.
•Bunların boşaltım ürünü estriol fetusun
sağlığına karşı çok duyarlıdır. Çünkü bu
hormonların sentezini stimüle eden maddelerin
% 90’ı fetal adrenallerden gelir.
•İntrauterin fetusun değerlendirilmesinde estriole
bakılır.
18.11.2015
8
UMBLİKAL KORD
5.Haftada mezoblast
kalınlaşarak ilkel umblikal
kord şekillenir
Umblikal kord = 2 arter + 1
ven + Wharton jel
Arterler fetustan plasentaya
kirli kan, ven ise plasentadan
fetusa temiz kan taşır
Arter venden daha uzun
olduğu için ven etrafına
dönerek seyreder
Plasenta ile embriyo arasında
uzanır
FETAL MEMBRANLAR
AMNİON (İçte)
KORİON (Dışta)
AMNİON SIVISI
Gebeliğin erken dönemlerinde amniyoblastların salgılarından oluşur
Büyük bir kısmı maternal kandan çekilir
Gebeliğin geç dönemlerinde önemli bir kısmı fetusun idrarından oluşur
Doğuma yakın miktarı 500-1000 ml’dir.
AMNİYON SIVISININ İŞLEVLERİ;
Fetusu travmalardan korur
Fetusun ısı kaybını önler
Fetusun rahat hareketini sağlayarak, kas iskelet sisteminin gelişmesine yardımcı olur
Fetusun simetrik büyümesini sağlar
Doğum eyleminde membranların açılması ile doğum kanalının aseptik bir sıvı ile yıkanmasını
sağlar
EMBRİYO / FETUSUN BÜYÜME VE GELİŞMESİ
Embriyonel devre
( organogenezis)
Fetal devre
1 ve 2. hafta
Endoderm ve ekdoderm adı verilen iki
germ yaprağı şekillenmiştir.
Bunlar primitif amniyotik kavite ile
yolk-sak kavitesi arasında uzanır.
18.11.2015
9
3.hafta Üçüncü germ yaprağı olan mezoderm farklanır.Blastosist
“GASTRULA” adını alır.Bu üç germ yaprağından sonra fetusun organları ve sistemleri gelişir.
Ektoderm’den; epidermis, saç ve tırnaklar, iç ve dış kulağın nazal kavitenin, ağız ve anüsün örtücü epiteli, sinir sistemi ve glandlar gelişir
Mezoderm’den; kaslar, bağ dokusu, kemik iliği, lenfatiklerin vücut kavitesinin, böbreklerin ve gonadların epitel dokusu gelişir
Endoderm’den; farenx, dil, tonsil, troid, paratroidin epitel dokusu, larenx, trakea ve akciğerler, GİS, mesane, karaciğer ve pankreas gelişir
Yaklaşık 24.günde kalp atımı ile koryonik villiler ve fetus arasında kan dolaşımı başlar.
3.haftada gelişmeye başlayan nöral tüpün alt ucundan beyin, üst ucundan spinal kort şekillenir. Eğer nöral tüpün alt ucu gelişmezse “anensefali” (krenial çatının olmaması), üst ucu gelişmezse “meningosel” (spinal sıvının bir kese içinde dışarı çıkması) gelişir.
Özefago-trakeal septum gelişir.
Bu haftanın sonunda embrio 5mm’ye ulaşır. Nöral tüpün karın yüzeyinden daha hızlı gelişmesinden dolayı vücut
“C” şeklinde bükülmüştür.
4.hafta
Beyin gelişir.
Baş vücuda göre daha büyüktür. İç ve dış yapıların hızla geliştiği bu dönem, yapısal anomalilerin ortaya çıktığı dönemdir.
Bu dönemde ortaya çıkabilecek anomaliler:
Omfolosel (abdominal duvarda defekt), gastrosis (umblikal kort tabanında defekt), yarık damak ve dudak, kalp defektleri, imperfore anüs...
Dış genitaller, ilkel biçimde kol ve bacaklar, burun ve kulaklar belirmeye başlamıştır. Fetusun boyu 2,5 cm. ye ulaşmıştır.
8.hafta
3. AY
Fetus artık bir insan şeklini almıştır.
Embrional hayatta oluşan vücut yapıları, fetal hayatta büyümeye ve
olgunlaşmaya başlar.
Dış genitaller erkek ve dişi genitalleri olarak farklanır.
Fetal hareketler başlar ve kemikleşme görülür.
Bu ayın sonunda fetusun boyu 9 cm. dir. Baş vücudun 1/3’ ünü oluşturur.
4. AY
Fetal hareketler anne tarafından hissedilir
Beyindeki sinir hücreleri hızla artar. Bundan dolayı bu dönem önemlidir.
3. Ayda başlayan kemikleşme bu dönemde daha da artar.
Barsaklarda mekonyum, vücutta lanuga, başta saç görülür.
Bu ayın sonunda fetus 16 cm. uzunluğundadır.
5. AY
Fetal hareketler kuvvetlenir
Kemik iliği artar.
Fetusun karaciğeri Fe depolamaya başlar. Bebek doğduktan sonra yaklaşık 3 ay bu Fe deposunu kullanır.
Fetal sübakoz glantların yağ sekresyonundan ve epidermal hücrelerin salgılarından verniks kazeoza oluşur.
Bu ayın sonunda fetus ortalama 25 cm. boyunda 500 gr. ağırlığındadır.
18.11.2015
10
6. AY
Akciğerdeki alveolar hücreler surfektan maddesini yapmaya başlarlar.
Fetus bu ayda doğarsa nefes alır ancak uzun süre yaşayamaz.
Anneden fetusa geçen inmünoglobulin düzeyi artar. Böylece intrauterin hayatta
fetus, doğduktan sonra da yenidoğan hastalıklardan korunur.
Kapiller sistem gelişir, bu nedenle derinin rengi pembedir.
Deri altı yağ dokusu gelişmeye başlar, cilt kırışıktır.
Bu ayın sonunda fetus ortlama 30 cm. uzunluğunda, 700 gr. ağırlığındadır.
7. AY
Alveolller ve alveoller etrafında kapiller gelişir ve akciğerlerde oksijen-karbondioksit değişimi olur.
Surfektan yapımı artar. Bu ayda doğan fetuslar özel ortamda yaşatılabilirler.Yaşama şansları 1/10 dur.
Burun deliği açılmıştır. Solunum hareketleri görülür
Bu ayın sonunda fetus ortalama 35 cm. boyunda, 1000 gr. ağırlığındadır.
8. AY
Derialtı yağ dokusu gelişimini hala tam olarak tamamlayamadığından deri kırmızı ve kırışıktır.
Extrauterinde yaşayabilir
Göz kapakları açılmıştır
Parmak izi şekillenmiştir
Güçlü fetal hareketleri vardır
Bu ayın sonunda fetus ortalama 40 cm. uzunluğunda, 1700 gr. ağırlığındadır. Doğarsa yaşama şansı 1/3’tür.
9. AY
Derialtı yağ dokusu artmıştır.
Yüzde kırışıklık ve vücutta lanuga azalmıştır.
Testisler skrotum içine inmiştir.
Kas tonusu gelişmiştir.
Amniyotik sıvı azalmıştır
Fetus bu ayda doğarsa yaşar.
Bu ayın sonunda fetus ortalama 46 cm. uzunluğunda, 2500 gr. ağırlığındadır.
10. AY
Fetus artık tam olarak gelişimin tamamlamıştır. Bu ayda doğan bebeklere “Yenidoğan” denir.
Yenidoğan ortalama 50 cm. uzunluğunda 3200 gr. ağırlığındadır.
Deri düzgün ve parlaktır.
Omuzlar hariç vücutta lanuga görülmez.
Verniks kazeoza tüm vücudu kaplamıştır.
Burun ve kulak kıkırdakları, tırnaklar gelişmiştir.
Um feto de poucas semanas encontra-se no interior do útero de sua mãe.
In The Womb
18.11.2015
11
An embryo of few weeks inside the mothers womb.
It is in the beginning of its development.
There is a long road ahead.
It is the first step of human development and at this stage
it can be confused with the embryo of dog or monkey.
It is connected to the vitelino bag that provides the
nutrients that it needs in the first weeks of life.
After about 8 weeks of gestation the vitelino bag loses its function.
The umbilical cord then starts to feed it with nutrients
provided from the mothers body.
While everything happens, it floats, calmly, in the uterus of its mother.
18.11.2015
12
In 16th week of gestation it already has developed the limbs.
The eyes are still closed, but the hands and the feet start to move themselves, even though its mother does
not perceive it yet.
Thanks to the ecografia 4D, you can see the features of the
baby quite clearly, even its faceial expressions.
At 24 weeks Only the lungs are not completely formed.
if it was born at this moment, it would have a
good chance of survival.
At this stage It already moves the arms and the legs, it blinks the eyes, and it sucks the fingers
It is becoming conscientious of the
space that surrounds it.
As with all embryos, it passes most of the time sleeping
It even dreams
18.11.2015
13
Complete at nine months and is ready to be born.
In 40 weeks, what was one cell was
changed into a human being.
The miracle of the formation of the life of a human being
in the womb is almost finished
In few days the lungs and the placenta will be put in charge to signal that the hour of the childbirth has arrived.
The baby still sleeps, calm, in the womb of its mother.
It does not know that soon it will abandon the placidness of its "house" to pass through one of the most traumatic
experiences of its life: the birth.
Yes, because the childbirth is not painful
only for the mother.
It is also traumatic and stressful for the baby.
BUT IT IS THUS THAT IT HAPPENS
The MIRACLE Of LIFE İmplantasyondan birkaç hafta sonraya
kadar ovum desiduada bulunan
glandların sekresyonu ile
Daha sonraki haftalarda inter-
villöz aralıktaki anne kanından besin
maddelerini osmozis ile alarak
14. haftadan sonra plasenta
aracılığıyla beslenir
18.11.2015
14
Duktus Venosis
Foramen Ovale
Duktus Arteriozus
Hipogastrik arterler
Duktus venozis
Umblikal kordda bulunan
venden vena kava
inferiora açılır.
Böylece oksijenlenmiş
kanın fetusun dolaşımına
girmesini sağlar
Foramen ovale
Kanın sağ atriumdan
direk sol atriuma
geçmesini sağlayan
açıklıktır
Duktus arteriozus
Pulmoner arter ile
aortanın inen kolu
arasında bir kanaldır.
Böylece kanın akciğerler
yerine aortaya geçmesi
sağlanır
Hipogastrik arter
İki tanedir. Her iki illiak
arterden dallanır.
Umblikal korda girerek
umblikal arteri
oluştururlar.
Plasentaya kirli kanı
taşırlar
Fetal Sirkülasyon
(Doğum öncesi)
18.11.2015
15
Fetal Sirkülasyon
(Doğum sonrası) Duktus venozis
Ligamentum venozus’a
Duktus arteriozus
Ligamentum arteriozus’a
Umblikal ven
Ligamentum teres’e
Umblikal arter intraabdominal
bölümü
Hipogastrik ligament’e dönüşür
Fetusun her 100 gramı için dak. 11 cm³ kan vena umblikustan geçer
Fetusun dolaşımında O2 satürasyonu düşüktür
Fetus kilo başına dak. 4 cm³ oksijen kullanmaktadır
Fetusun total kardiak atım hacmi dak.kg başına 20 ml’dir. Bu rakam erişkinin istirahatteki atım hacminden 3 kez fazladır. Bunun yanında fetal kalp hızıda 120-140/dak.
Fetal eritrositlerin O2 bağlama kapasiteleri yüksektir. Fetal Hb 18 gr/100 ml, eritrositleri ise 5.5-6 milyon/mm³
3. ayda fetus amniotik sıvıyı yutmaya
başlar
4. ayda barsaklarda mekonyum (epitel
hücreleri, müküs, safra, verniks kazeoza
ve lanuga içerir) görülür.
2. ayın sonunda böbreklerin fonksiyonu
başlar
3. ayda mesanede idrar vardır
Prenatal periyotta plasenta böbrek görevi
görür.
Sinir sistemi 4. aydan itibaren gelişmeye
başlar
8. haftada noromüsküler mekanizma
uyarılara cevap verir
7. ayda ışığa reaksiyon ve tat duyusu
gelişir
Yutma, solunum, defekasyon, ürinasyon,
emme, tutma refleksleri doğumdan önce
vardır
Karaciğer 3.-4. gebelik haftasında
farklanmaya başlar
8. haftada eritropoesis başlar
Gebelik boyunca Fe depolar ve bunları
doğumdan sonra 3 ay kullanır
18.11.2015
16
Akciğerler 5. gebelik haftasında gelişmeye başlar ve 24.-28. gebelik haftasına kadar gelişimi devam eder
Fonksiyonel gelişmesi doğum sonuna kadar sürer
İntrauterin hayatta fonksiyon görmez (doğumdan sonra ilk solunumla fonksiyonu başlar)
Milyonlarca atom birleşerek DNA yı oluşturdu.... Milyonlarca DNA birleşerek Hücreleri Oluşturdu.
Ve iki Hücre birleşti...
+
Sonra böyle bir hücre oluştu.
18.11.2015
17
Bölündü, Bölündü,
Tekrar,tekrar bölündü, milyarlarca kere...
Ve sonra bu hücreler tekrar birleşti. Ne mi oldu
?.........