sms.tsu.gesms.tsu.ge/sms/sulabus/12/2339_enis istoria.doc · web...

თსუ ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი//ქართული სალიტერატურო ენის ისტორია//დ. თვალთვაძე

ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტისჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი

ს ი ლ ა ბ უ ს ი 2011-2012

სასწავლო კურსის (მოდულის) სილაბუსი სასწავლო კურსის დასახელება

ქართული სალიტერატურო ენის ისტორია

The history of the Literary Georgian language

ავტორი ასოც. პროფ. დარეჯან თვალთვაძე

ლექტორი (ლექტორები)

ასოც. პროფ.დარეჯან თვალთვაძე, თსუ ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის ქართული ენის ინსტიტუტი, ძველი ქართული ენისა და ტექსტოლოგიური კვლევების დეპარტამენტი ( თსუ მე–8 კორპუსი, III სართული).საკონტაქტო ინფორმაცია: ტელეფონი – 5 77 54 52 50 ელ.ფოსტა [email protected]

სასწავლო კურსის კოდი

სასწავლო კურსის სტატუსი

ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტი

უმაღლესი განათლების პირველი საფეხური (ბაკალავრიატი) ქართული ფილოლოგიის საბაკალავრო პროგრამასავალდებულო კურსი

სასწავლო კურსის

ხანგრძლოვობა

ერთი სემესტრი

სასწავლო კურსის მიზნები

ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიის კურსი ითვალისწინებს ქართული ენის განვითარების ძირითადი ეტაპების შესწავლას და იმ ენობრივ ცვლილებებათა ტენდენციების გაანალიზებას, რამაც საფუძველი შეუქმნა ენის დღევანდელ ვითარებას. კურსის მიზანს წარმოადგენს ქართულ ენაში მიმდინარე ძირითადი ენობრივი მოვლენების დიაქრონიული და სინქრონიული აღწერა, ენობრივ ცვლილებათა კვალიფიკაცია და ქრონოლოგიზაცია, სალიტერატურო ენის ნორმებსა და ცოცხალ მეტყველებას შორის ურთიერთმიმართების დადგენა, სამწერლობო ქართულზე უცხო ენათა გავლენის შესწავლა, ძველი ქართული სამწერლობო კერებისა და მათი მთარგმნელობითი მეთოდების გაცნობა; თანამედროვე ეტაპზე ენობრივ ცვლილებათა ტენდენციიების გამოკვეთა. კურსის გავლის შემდეგ სტუდენტს უნდა შეეძლოს ენაში მომხდარ ცვლილებათა ახსნა და ენობრივ ფორმათა ანალიზი.

1

mailto:[email protected]


კრედიტების რაოდენობა და

საათების განაწილება სტუდენტის

დატვირთვის შესაბამისად

ECTS

5 კრედიტი ( ECTS)სტუდენტის საკონტაქტო საათები – 63 საათი.ლექციაზე დასწრება – 30 სთ. (კვირაში 2 სთ. 2X15=30 სთ);სამუშაო ჯგუფში მეცადინეობა – 26 სთ. (კვირაში 2 სთ. 2 X13=26);შუალედური გამოცდის ჩაბარება – 4 საათი (სემესტრში ორჯერ სამუშაო ჯგუფში მეცადინეობისთვის განკუთვნილ დროს (2 X2=4 სთ);საბოლოო გამოცდის ჩაბარება – 3 სთ .დამოუკიდებელი მუშაობის საათები – 62 საათი.შუალედური გამოცდებისთვის მომზადება – 8 სთ (2 X4);დასკვნითი გამოცდებისთვის მომზადება – 7 საათი;სამუშაო ჯგუფში მეცადინეობისათვის მომზადება – 32 საათი;რეფერატის მომზადება –15 სთ.სულ 125 საათი.

დაშვების წინაპირობები

სტუდენტს გავლილი უნდა ჰქონდეს ქართული გრამატიკის საფუძვლების (1,2, 3) და ძველი ქართული ენის კურსები.

სწავლების შედეგები

ა)ცოდნა და გაცნობიერება

სტუდენტს შეუძლია ენაში მიმდინარე ძირითადი ენობრივი მოვლენების დიაქრონიული ასპექტში განხილვა;

იმ ენობრივ ცვლილებებათა ტენდენციების ანალიზი, რამაც საფუძველი შეუქმნა ენის დღევანდელ ვითარებას;

აანალიზებს ქართული ენის განვითარების სრულ პროცესს; იცის როგორია ქართული სალიტარატურო ენის განვითარების

ძირითადი ეტაპები; იცის რა ცვლილები მოხდა ქართულ ენაში ფონემატურ,

მორფოლოგიურ, სინატაქსურ და ლექსიკურ დონეზე; რა გავლენა მოახდინეს სამწერლობო ქართულზე უცხო ენებმა; აცნობიერებს ენობრივი განვითარების ტენდენციებს და

უკავშირებს მას ენის თანამედროვე ვითარებას; შეუძლია ენაში მომხადრ ცვლილებათა ახსნა და ანალიზი; შეუძლია ცოცხალი მეტყველებისა და ენობრივი ნორმის

ურთიერთმიმართების დადგენა; აცნობიერებს როგორ ხდება ენობრივი ცვლილება, ინოვაცია და

მისი მიღება ენაში; შეუძლია ენობრივ ფორმათა პრაქტიკული ანალიზი; აფიქსირებს ენობრივი ნორმის დარღვევის შემთხვევებს და

აანალიზებს და განარჩევს მას, როგორც, ერთი მხრივ, ენობრივი ნორმის დარღვევას, ხოლო, მეორე მხრივ, ენის განვითარების ტენდენციის კონკრეტულ გამოვლენას;

იცნობს ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის საკითხებზე ძირითად შრომებს და შეუძლია სათანადო სამეცნიერო ლიტერატურის მოძიება;

ფლობს შესატყვის მეცნიერულ ტერმინოლოგიას.ბ) ცოდნის პრაქტიკული გამოყენება/პრაქტიკული უნარები:

სტუდენტს აქვს საანალიზო და ემპირიული ლიტერატურის შერჩევის, მოძიების, მოძიებული მასალის მიზნობრივად დამუშავების, შეფასებისა და დალაგების, კვლევის შედეგების

2


შეჯერების, რეფერირების, კომენტირებისა და ანოტირების უნარი. შეძენილი ცოდნის პრეზენტაციის უნარი. აქვს დარგობლივ სფეროში შესაბამისი ცოდნის გამოყენებით

პროფესიული კითხვის, მასალის ანალიზის, პრობლემების ამოცნობისა და მათი გადაჭრის უნარი.

აქვს დარგობლივ სფეროში პროფესორის ხელმძღვანელობით კვლევითი ხასიათის ნაშრომის დაგეგმვის და წერილობით ფორმაში ჩამოყალიბების უნარი. შეუძლია შეასრულოს კონკრეტული პროექტი კვლევის ელემენტებით.

გ) დასკვნის უნარი

დარგობლივი სფეროს შესაბამისი მეთოდების გამოყენებით ახალი მონაცემების ანალიზის უნარი;

არგუმენტებისა და შედეგების შეჯერების უნარი; განსხვავებული მოსაზრებების, შეხედულებების გაანალიზებისა და

შეფასების უნარი; შედეგების ანალიზის საფუძველზე დასკვნების გამოტანის უნარი.

დ) კომუნიკაციის უნარი ქართულ ენაზე ზეპირი და წერილობითი კომუნიკაციის უნარი; ქართული ენის ისტორიის არსებითი საკითხების შესახებ როგორც

სპეციალისტთა, ისე არასპეციალისტთა წრეში კომუნიკაციის უნარი.

სწავლის პროცესში ინტერნეტრესურსების გამოყენების უნარი; მოძიებული მასალისა და ინფორმაციის აუდიტორიისათვის

თვალსაჩინოდ მისაწოდებლად ტექნიკური საშუალებების (კომპიუტერი, პროექტორი...) გამოყენების უნარი;

Power Point-ში პრეზენტაციის მომზადების უნარ-ჩვევები. ჯგუფური მუშაობის უნარი. სიტუაციაში ადაპტირებისა და დამოუკიდებელი მუშაობის უნარი

ვ) ღირებულებები სტუდენტი ტოლერანტულია სხვისი ნააზრევის მიმართ. სადავო

საკითხებზე მსჯელობისას შეუძლია საკუთარი მოსაზრებების კორექტულად გამოხატვა, აკადემიური ეთიკის ნორმების დაცვა, სხვისი აზრის პატივისცემა.

სასწავლო კურსის შინაარსი

იხ. დანართი, რომელშიც წარმოდგენილია 15 კვირაზე გათვლილი სალექციო კურსისა და სემინარის თემები. იქვე მითითებულია ყოველკვირეულად შესასრულებელი პრაქტიკული სამუშაობიც.

სწავლების/სწავლის მეთოდები

სწავლის შედეგების მისაღწევად გამოყენებულია დისციპლინის ფორმატისათვის რელევანტური მეთოდები: კერძოდ: ლექცია, sამუშაო ჯგუფში მუშაობა (სემინარი), დისკუსია, პრაქტიკული მეცადინეობა (ტექსტზე მუშაობა, ენობრივ ფორმათა ანალიზი) პრეზენტაცია, შუალედური წერა (კოლოკვიუმი), რეფერატი, საბოლოო გამოცდა.ლექცია. ლექციის მიზანია, სტუდენტს მიაწოდოს კონკრეტული ცოდნა სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული თემის ირგვლივ. თითოეული ლექციისათვის მომზადებულია თვალსაჩინოებითი მასალა (PowerPoint

3


პრეზენტაცია) და რიდერი (საკვანძო ტერმინთა დეფინიცია, საილუსტრაციო მასალა, ლექციის თემის ძირითადი საკითხების მოკლე კონსპექტი), რომელიც ელექტრონული სახით მიეწოდება სტუდენტს. ლექციაზე გამოიყენება ვერბალური, ახსნა-განმარტებითი მეთოდი საილუსტრაციო მასალაზე დაყრდნობით.სამუშაო ჯგუფში მეცადინეობა (სემინარი). ჯგუფში განიხილება და დამუშავდება ლექციაზე წაკითხული მასალა და კოლოკვიუმისა და პრეზენტაციის დახმარებით სემესტრში ორჯერ შუალედურად შემოწმდება სტუდენტის ცოდნა. ჯგუფში მუშაობის მიზანია, დაეხმაროს სტუდენტს ლექციაზე განხილული თემის დაძლევასა და კოგნიტური, ტრანსფერული და პრაქტიკული უნარ-ჩვევების გამომუშვებაში. სტუდენტს მოეთხოვება ლექციაზე მოსმენილისა და სახლში დამოუკიდებლად დამუშავებული მასალის პრეზენტაცია. ყურადღება მიექცევა საკითხის ირგვლივ დისკუსიაში მონაწილეობის, კრიტიკული/ალტერნატიული აზრის გამოხატვის და ჯგუფური მუშაობის უნარის გამომუშავებას, თანაჯგუფელთა მიმართ ტოლერანტულობის პრინციპის და სტუდენტის ზეპირი კომუნიკაციის უნარის განვითარებას და მეტყველების კულტურის დახვეწას. აქტიურად გამოიყენება წიგნზე მუშაობის მეთოდი, რომელიც გულისხმობს ამონაწერებისა და ჩანაწერების გაკეთებას, მასალის დაკონსპექტებას, თეზისების შედგენას.პრაქტიკულ მეცადინაეობა. პრაქტიკული მეცადინეობა ტარდება სემინარის შემდეგ, უშუალოდ მოსდევს მას და მისი მიზანია, სტუდენტს გამოუმუშაოს შეძენილი თეორიული ცოდნის პრაქტიკულად გამოყენების უნარი და ჩვევები. პრაქტიკული მეცადინეობზე ხდება კონკრეტული ეპოქის სალიტერატურო ქართულისთვის დამახასიათებელი თავისებურებების ანალიზი ცალკეულ ძეგლთა მიხედვით.კოლოკვიუმი ჩატარდება სემესტრში ორჯერ (სემინარისა და პრაქტიკული მეცადინეობისთვის განკუთვნილ საათზე) და წერილობითი ფორმით შემოწმდება სტუდენტის მიერ ათვისებული მასალის ცოდნა. პრეზენტაცია. თითოეულმა სტუდენტმა სემესტრში ერთხელ ჯგუფის წინაშე უნდა წარმოადგინოს სასემინარო მუშაობის თემატიკიდან ერთი საკითხის ირგვლივ მომზადებული მასალა (Power Point-პრეზენტაცია) და პასუხი გასცეს თანაჯგუფელთა და ლექტორის შეკითხვებს.რეფერატი. სტუდენტი ამუშავებს ერთ პრობლემურ საკითხს ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის ან მისი თანამედროვე მდგომარეობის შესახებ და წარმოადგენს წერილობითი სახით.საბოლოო გამოცდა იქნება წერითი (გამოცდის ხანგრძლივობა 3 საათი) და იგი შეამოწმებს სტუდენტის მიერ შეძენილ თეორიულ ცოდნასა და ცოდნის პრაქტიკულად გამოყენების უნარს.

შეფასება საგანში სტუდენტის შეფასება ხდება შემდეგი სქემით:

დასწრება - 5 ქულა შუალედური შეფასება (კოლოკვიუმი) 2X15 = 30

ქულა სამუშაო ჯგუფში მუშაობა და დისკუსიაში მონაწილეობა

- 10 ქულა პრეზენტაცია – 8 ქულა

4


რეფერატი – 7 ქულა საბოლოო გამოცდა - 40 ქულა

შეფასების სისტემა:

91_ 100 ქულა - ფრიადი81 _ 90 ქულა - ძალიან კარგი71 _ 80 ქულა - კარგი61 _ 70 ქულა - საშუალო51 _ 60 ქულა - დამაკმაყოფილებელი41 _ 50 ქულა – არადამაკმაყოფილებელი0 _ 40 ქულა - სრულიად არადამაკმაყოფილებელი.კრედიტის მინიჭების პირობაა სტუდენტის მიერ 100-დან 51 ქულის დაგროვება. 41-დან 50 ქულამდე დაგროვების შემთხვევაში მას ეძლევა საბოლოო გამოცდაზე კიდევ ერთხელ გასვლის საშუალება კურსის გამეორების გარეშე. 40 ქულაზე ნაკლების დაგროვების შემთხვევაში სტუდენტმა უნდა გაიმეოროს კურსი. საბოლოო გამოცდაზე 20 ქულაზე ნაკლების მიღების შემთხვევაში სტუდენტს საგანში კრედიტი არ მიენიჭება.

შეფასების კრიტერიუმები

დასწრება – 5 ქულა. ორი გაცდენილი მეცადინეობა : მინუს 1 ქულა

5%

კოლოკვიუმი (15+15) სულ 30.

კოლოკვიუმზე სტუდენტს ევალება განვლილი მასალის ცოდნის დადასტურება. ცოდნის შემოწმება ხდება წერილობით. შუალედური შემოწმების ბილეთი შედგება ტესტური ნაწილის, პრაქტიკული სამუშაოს (კონკრეტულ ენობრივ ფორმათა ანალიზი) და წერილობითი დავალებებისაგან.

კოლოკვიუმის შეფასების კრიტერიუმები:

კოლოკვიუმი _ ტესტირებული წერითი გამოკითხვა (8 ქულა), სალიტერატურო ენის ისტორიის ერთი თეორიული საკითხის შესახებ ვრცელი მსჯელობა (5 ქულა), პრაქტიკული დავალება -კონკრეტული ეპოქის სალიტერატურო ქართულისთვის დამახასიათებელი თავისებურებების ანალიზი მოცემული ტექსტის მიხედვით (2 ქულა).

თეორიული საკითხის შეფასება – სულ 5 ქულა

5 ქულა –პასუხი სრულია; საკითხი ზუსტად და ამომწურავად არის გადმოცემული; ტერმინოლოგია დაცულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას, ღრმად და საფუძვლიანად აქვს ათვისებული როგორც ძირითადი, ისე დამხმარე ლიტერატურა.

4 ქულა – პასუხი სრულია, მაგარამ შეკვეცილი; ტერმინოლოგიურად გამართულია; საკითხი ამომწურავად

30%

5


არის გადმოცემული; არსებითი შეცდომა არ არის; სტუდენტი კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას; ათვისებული აქვს ძირითადი ლიტერატურა.

3 ქულა– პასუხი არასრულია; საკითხი დამაკმაყოფილებლად არის გადმოცემული; ტერმინოლოგია ნაკლოვანია; სტუდენტი ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ მასალას, მაგარამ აღნიშნება მცირეოდენი შეცდომები.

2 ქულა – პასუხი არასრულია; ტერმინოლოგია მცდარია; საკითხის შესაბამისი მასალა გადმოცემულია ნაწილობრივ; სტუდენტს არასაკმარისად აქვს ათვისებული ძირითადი ლიტერატურა; აღინიშნება რამდენიმე არსებითი შეცდომა.

1 ქულა– პასუხი ნაკლოვანია; ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული, ან არ არის შესაბამისი; პასუხი არსებითად მცდარია. გადმოცემულია საკითხის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმენტები.

0 ქულა– პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.

პრეზენტაცია

სტუდენტს მოეთხოვება ერთი საპრეზენტაციო თემის მომზადება და წარდგენა ჯგუფში - 8 ქულა.

I. ფორმალური მხარე, რომლშიც იგულისხმება რეგლამენტის დაცვა, გაფორმების ვიზუალური მხარე, სალიტერატურო ენის ნორმების დაცვა და სხვ. – 3 ქულა.

შეფასების კრიტერიუმები:3 ქულა - რეგლამენტი დაცულია და თვალსაჩინოებისთვის გამოყენებულია Power Point პრეზენტაცია და ამობეჭდილი მასალა.2 ქულა - რეგლამენტი დაცულია და თვალსაჩინოებისთვის გამოყენებულია მხოლოდ ამობეჭდილი მასალა.1 ქულა - რეგლამენტი დაცულია და თვალსაჩინოებისათვისაც არ არის გამოყენებული არანაირი ვიზუალური საშუალება.0 ქულა - პრეზენტაცია თემის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა წარმოდგენილი.

II. შინაარსობრივი მხარე - საკითხის დასმა, მსჯელობის სისწორე და ლოგიკურობა, საკითხის გადაწყვეტის გზა, მიღებული შედეგების გაანალიზება, არგუმენტირებული დასაბუთება და სხვ. – 5 ქულა.

შეფასების კრიტერიუმები:

5 ქულა: სტუდენტის მსჯელობა დამაჯერებელია და არგუმენტებით გამყარებული. საკითხი ზუსტად და ამომწურავად არის გადმოცემული; ტერმინოლოგია დაცულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს თემით გათვალისწინებულ მასალას, ღრმად და საფუძვლიანად აქვს შესწავლილი როგორც ძირითადი, ისე დამხმარე ლიტერატურა.4 ქულა: სტუდენტის მსჯელობა დამაჯერებელია და არგუმენტებით მეტ-ნაკლებად გამყარებული. ტერმინოლოგიურად გამართულია; საკითხი ამომწურავად არის გადმოცემული; არსებითი შეცდომები არ არის; სტუდენტი კარგად ფლობს თემით გათვალისწინებულ

8%

6


მასალას, ღრმად და საფუძვლიანად აქვს შესწავლილი ძირითადი ლიტერატურა.3 ქულა: სტუდენტის მსჯელობა დამაჯერებელია. საკითხი დამაკმაყოფილებლად არის გადმოცემული; ტერმინოლოგია ნაკლოვანია; სტუდენტი ფლობს თემით გათვალისწინებულ მასალას, მაგარამ აღნიშნება მცირეოდენი შეცდომები.2 ქულა: სტუდენტის მსჯელობა ნაკლებ დამაჯერებელია. ტერმინოლოგია ნაკლოვანია; სტუდენტი არასაკმარისად იცნობს თემით გათვალისწინებულ მასალას, აღინიშნება რამდენიმე არსებითი ხასიათის შეცდომა.1 ქულა – სტუდენტის მსჯელობა არ არის დამაჯერებელი. ტერმინოლოგია ან არ არის გამოყენებული, ან არ არის შესაბამისი; გადმოცემულია თემის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმენტები. სტუდენტს არასაკმარისად აქვს ათვისებული ძირითადი ლიტერატურა; პასუხი არსებითად მცდარია.0 ქულა: პრეზენტაცია თემის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა წარმოდგენილი.

რეფერატი _ სტუდენტი ამზადებს ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის ერთ-ერთი საკვანძო საკითხის Eშესახებ 10-15 გვერდიან რეფერატს და წარმოადგენს მას ნაბეჭდი სახით. რეფერატის შეფასება _ რეფერატი შეფასების მაქიმალური ქულაა 7 . შეფასდება: სტუდენტის მიერ ფაქტობრივი მასალის ცოდნა (4 ქულა), სალიტერატურო ქართულით წერის კულტურა - ტექსტის გამართულობა (2 ქულა) და თანდართული სამეცნიერო აპარატის სისრულე (1 ქულა).

რეფერატის შეფასების კრიტერიუმებია)ფაქტობრივი მასალის ცოდნა (მაქს. 4 ქულა).

4 ქულა– საკითხი ზუსტად და ამომწურავად არის გადმოცემული; ტერმინოლოგია დაცულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს თემით გათვალისწინებულ მასალას, ღრმად და საფუძვლიანად აქვს შესწავლილი როგორც ძირითადი, ისე დამხმარე ლიტერატურა. მსჯელობა დამაჯერებელია და არგუმენტებით გამყარებული. 3 ქულა– საკითხი ამომწურავად არის გადმოცემული; არსებითი შეცდომები არ არის; სტუდენტი კარგად ფლობს თემით გათვალისწინებულ მასალას, ღრმად და საფუძვლიანად აქვს შესწავლილი ძირითადი ლიტერატურა. ტერმინოლოგიურად გამართულია; მსჯელობა დამაჯერებელი და არგუმენტებით მეტ-ნაკლებად გამყარებული. 2 ქულა: სტუდენტი არასაკმარისად იცნობს თემით გათვალისწინებულ მასალას, აღინიშნება რამდენიმე არსებითი ხასიათის შეცდომა. იცნობს ძირითად ლიტერტურას. მსჯელობა ნაკლებ დამაჯერებელია. ტერმინოლოგია ნაკლოვანია; 1 ქულა – გადმოცემულია თემის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმენტები. სტუდენტს არასაკმარისად აქვს ათვისებული ძირითადი ლიტერატურა; პასუხი არსებითად მცდარია სტუდენტის მსჯელობა არ არის დამაჯერებელი. ტერმინოლოგია ან არ არის გამოყენებული, ან არ არის შესაბამისი. 0 ქულა – რეფერატი თემის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა წარმოდგენილი.

ბ)წერის კულტურა და ტექსტის ენობრივი გამართულობა (მაქს.2 ქულა)

7%

7


2 ქულა – ტექსტი ენობრივად გამართულია, შერჩეულია ადეკვატური სტილი, დაცულია ქართული სალიტერატურო ენის ნორმები, დაშვებულია 2–3 უმნშვნელო ორთოგრაფიულ–მორფოლოგიური ან პუნქტუაციური შეცდომა. 1 ქულა – მთლიანობაში ტექსტი ენობრივად გამართულია, შერჩეულია ადეკვატური სტილი და ძირითადად დაცულია ქართული სალიტერატურო ენის ნორმები, მაგრამ დაშვებულია 5–ზე მეტი უხეში ორთოგრაფიულ–მორფოლოგიური, სინტაქსური და პუნქტუაციური შეცდომა. 0 ქულა – ტექსტი ენობრივად გამართულია, სტილი არაადეკვატური და/ან ბუნდოვანია, არ არის დაცული ქართული სალიტერატურო ენის ნორმები, ან დაშვებულია 10–ზე მეტი უხეში ორთოგრაფიულ–მორფოლოგიური, სინტაქსური და პუნქტუაციური შეცდომა. გ) სამეცნიერო აპარატი (მაქს.1 ქულა)1 ქულა – რეფერატს ერთვის გამოყენებული ლიტერატურის სია, და დაცულია ლიტერატურის მითითებისა და დამოწმების წესები.0 ქულა – რეფერატს არ ერთვის გამოყენებული ლიტერატურის სია და/ან არ არის დაცული ლიტერატურის მითითებისა და დამოწმების წესები.საბოლოო წერითი გამოცდა ( მაქს. შეფასება 40 ქულა).საგამოცდო ბილეთი კომბინირებულია. მასში შედის :

ა) ტესტი ( სწორი პასუხი 1 ქულა) სულ 15–ქულაბ) პრაქტიკული დავალებები – 5 ქულა;გ) ორი თეორიული საკითხი – თითო 10 ქულა (სულ 20 ქულა )

თეორიული საკითხების ცოდნის შეფასების კრიტერიუმები

9-10 ქულა: პასუხი სრულია; საკითხი ზუსტად და ამომწურავად არის გადმოცემული; ტერმინოლოგია დაცულია. სტუდენტი ზედმიწევნით კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას, ღრმად და საფუძვლიანად აქვს ათვისებული როგორც ძირითადი ისე დამხმარე ლიტერატურა.7-8 ქულა: პასუხი სრულია, მაგარამ შეკვეცილი; ტერმინოლოგიურად გამართულია; საკითხი ამომწურავად არის გადმოცემული; არსებითი შეცდეომა არ არის; სტუდენტი კარგად ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ განვლილ მასალას; ათვისებული აქვს ძირითადი ლიტერატურა. 5-6 ქულა: პასუხი არასრულია; საკითხი დამაკმაყოფილებლად არის გადმოცემული; ტერმინოლოგია ნაკლოვანია; სტუდენტი ფლობს პროგრამით გათვალისწინებულ მასალას, მაგარამ აღნიშნება მცირეოდენი შეცდომები.3-4 ქულა: პასუხი არასრულია; ტერმინოლოგია მცდარია; საკითხის შესაბამისი მასალა გადმოცემულია ნაწილობრივ; სტუდენტს არასაკმარისად აქვს ათვისებული ძირითადი ლიტერატურა; აღინიშნება რამდენიმე არსებითი შეცდომა.

40%

8


1-2 ქულა: პასუხი ნაკლოვანია, ტერმინოლოგია არ არის გამოყენებული, ან არ არის შესაბამისი; პასუხი არსებითად მცდარია. გადმოცემულია საკითხის შესაბამისი მასალის მხოლოდ ცალკეული ფრაგმნეტები. 0 ქულა: პასუხი საკითხის შესაბამისი არ არის ან საერთოდ არაა მოცემული.

საბოლოო შეფასება მაქს. 100 ქულა

100%

სავალდებულო ლიტერატურა

სახელმძღვანელოები

1. ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატირო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984

2. კ. დანელია, ნარკვევები ქართული სამწერლობო ენის ისტორიიდან, I. თბ., 1998.

3. ლ.ბარამიძე, ქართული ენის ისტორიული გრამატიკის საკითხები, თბ., 2008

აღნიშნული სახელმძღვანელოების მოძიება სტუდენტს შეუძლია თსუ ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ბიბლიოთეკაში, ქართული ენის ინსტიტუტის ბიბლიოთეკაში და თსუ სამეცნიერო ბიბლიოთეკაში.

დამატებითი ლიტერატურა

და სხვა სასწავლო

მასალა

damatebiTi literatura da teqstebi Temebis mixedviT

qarTuli saliteraturo enis istoriis sagani, wyaroebi, meTodebi ფ. ერთელიშვილი, ქართული სალიტერატურო ენის სათავეებთან., “ცისკარი”,

#2, თბ., 1966 ა. შანიძე, ქართული კოლოები მთაში, ქართული ენის სტრუქტურისა და

ისტორიის საკითხები, თხზ. I, თბ., 1957 შანიძე, ლიტერატურული ცნობა ახლად აღმოჩენილი უძველესი ქართული

ტექსტების შესახებ XI საუკუნის მწერლობაში, თხზ. ტ. II, თბ.,1981 ა. შანიძე, ხანმეტი ლექციონარი, ძველი ქართული ენის ძეგლები, I, თბ., 1944 შანიძე, სინური მრავალთავი 864 წლისა და მისი მნიშვნელობა ქართული ენის

ისტორიისათვის, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები 5, თბ., 1959

ივ. ჯავახიშვილი, ახლად აღმოჩენილი უძველესი ქართული ხელნაწერები და მათი მნიშვნელობა მეცნიერებისათვის, ქართული პალეოგრაფია, თბ. ,1949

ა. ჩიქობავა, ისტორიული დიალექტოლოგიის საკითხები ძველი ქართულის ძეგლთა ჩვენებაში, კავკასიის ხალხთა ისტორიის საკითხები, თბ., 1966

გ. მაჭავარიანი, სალიტერატურო ენის ნორმირების ზოგი საკითხი, “ცისკარი”, #12, თბ., 1968

ბ. ჯორბენაძე, ქართული დიალექტოლოგია, თბ., 1989 ი. ქავთარაძე, ენის ისტორიის წყაროები და მათი გამოყენების პრინციპები,

ქართული ენის სტრუქტურის საკითხები, V. თბ., 1981 ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ.,

1984, თბ. 1975 გ. გოგოლაშვილი, ქართული ენის პერიოდიზაციის საკითხისათვის,

ენათმეცნიერების საკითხები, 2004, 31 გვ. წ32-38 არნ. ჩიქობავა, ქართული ენის ზოგადი დახასიათება, ქართული ენის

განმარტებითი ლექსიკონი I, თბ. 1950 არნ. ჩიქობავა, ძველისა და ახალის კომპონენტებისავის “ვეფხისტყეოსანში”,

იკე XV, თბ., 1966 ზ. ჭუმბურიძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის

პერიოდიზაციისათვის, ქართული ენა, თბ., 1984

9


კ. დანელია, ზ, სარჯველაზე, ქართული პალეოგრაფია, თბ. 1997 ვ.იმნაიშვილი, უძველესი ქართული ხელნაწერები ავსტრიაში,თბ., 2004. Jost Gihhert,Die Georgische Palimhsesthandschrift Codex Vindobonensis georgicus 2:

`Biblos~, 2003, 1-2, p.31-46 Monumenta Palaeographica Medii aevi, Series Ibero-Caucasica, edited by Jost Gippert,

Brepols,2008

qarTuli damwerlobis warmoSobis sakiTxi. epigrafikuli Zeglebi, xelnawerebi, istoriuli dokumentebi

ივ. ჯავახიშვილი, ქართული პალეოგრაფია, თბ., 1949 ივ. ჯავახიშვილი, ძველი სომხური საისტორიო მწერლობა, თბ., 1935 გ. წერეთელი, უძველესი ქართული წარწერები პალესტინიდან, თბ., 1960 ზ. ჭუმბურიძე, ქართული ხელნაწერების კვალდაკვალ, თბ., 1997 ე. მაჭავარიანი, ასომთავარული დამწერლობის მხატვრულ თავისებურებანი

ქართული ხელნაწერების მიხედვით (V_XVIII სს.), “მრავალთავი” II, თბ. 1973

ე. მაჭავარიანი, ქართული ანბანის გრაფიკული საფუძვლები, “საბჭოთა ხელოვნება”, #10, 1977

რ. პატარიძე, ქართული ასომთავრული, თბ., 1980 რ. პატარიძე, ბოლნისის ტაძრის საამშენებლო წარწერა, “მნათობი”, 1984,

#1 თ. გამყრელიძე, წერის ანბანური სისტემა და ძველი ქართული დამწერლობა,

თბ., გ. წერეთელი, არმაზის ბილინგვა, ენიმკის მოამბე, XIII, თბ. 1942 გ. აბრამიშვილი, ზ. ალექსიძე, მხედრული დამწერლობის სათავეებტან,

“ცისკარი”, 1978, #5-6 ი. აბულაძე, ქართული წერის ნიმუშები, პალეოგრაფიული ალბომი, თბ., 1971 ე. მაჭავარიანი, მხედრული დამწერლობის ადრეული ნიმუშები,

“მრავალთავი”, თბ. 1973 ნ. შოშიაშვილი, ქართული ლაპიდარული წარწერები. I, თბ., 1980 ვ. სილოგავა, ბოლნისის სიონი, თბ.,1998 ვ. სილოგავა, ანდერძი დავით აღმაშენებლისა სიო მღვიმისადმი, თბ., 2003. ი. იმნაიშვილი, სინური მრავალთავი, თბ., 1975 ე. მეტრეველი, მასალები იერუსალიმის ქართული კოლონიის

ისტორიისათვის, თბ., 1962 რ. ენუქაშვილი, ხანმეტობა-ჰაემეტობის საკითხებისათვის ქართულში, თსუ

ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები, #19, თბ., 1976 ქართული ოთხავის ორი ძველი რედაქცია სამი შატბერდული ხელნაწერის

მიხედვით, ა. შანიძის რედაქციით, თბ., 1945 ი. იმნაიშვილი, ქართული ოთხთავის ორი ბოლო რედაქცია, თბ. ........ ზ. სარჯველაძე, ხანმეტ და ჰაემეტ ტექსტებში დადასტურებული ზმნის პირიან

ფორმათა საძიებელი, თბ., 1971 ა. შანიძე, ხანმეტი ლექციონარი, 1944 ა. შანიძე, ხანმეტი მრავალთავი, ტუმ, VII, 1927 ხამნეტი ტექსტები, ლ. ქაჯაიას გამოცემა, თბ., 1984 ბ. უტიე, ქართული ხანმეტი ლექციონარის ერთი ფურცელი პარიზში,

“მაცნე”#1, 1973 ა. შანიძე, ნაშთები მესამე პირის ობიექტური პრეფიქსის ხმარება ხმოვნების

წინ ქართულ ზმნებში, თხზ. II, თბ., 1980 ა. შანიძე, ქართული ხელნაწერები გრაცში, ტუმ, IX, 1929 ა. შანიძე, ჰაემეტი ტექსტები და მათი მნიშვნელობა ქართული ენის

ისტორიისათვის, ტუმ, III, 1923 ა. შანიძე, ხამნეტი იერემიას კემბრიჯული ნაწყვეტები, ენიმკის მოამბე, II

ტფ. ,1937 ა. შანიძე, იაკობის პირველსახარების ხამნეტი ნაწყვეტები, ძველი ქართული

ენის კათედრრის შრომები, 21, თბ., 1977

10


თ. ჟორდანია, ქრონიკები და სხვა მასალა საქართველოს ისტორიის და მწერლობისა, I, ტფ. 1893, II- 1897.(ფოტოტიპური გამოცემა 2005 წ.)

თ. ჟორდანია, ისტორიული მასალები შიომღვიმის მონასტრისა და “ძეგლი”ვაჰანის ქვაბთა, ტფ. 1896

ვ. სილოგავა, დავით აღმაშენებლის ანდერძი შიომღვიმისადმი, მრავალთავი, IX, თბ. 1981

ქართული სამართლის ძეგლები, გამოსცა ი. დოლიძემ, თბ., ივ. ჯავახიშვილი, ქართული სიგელთმცოდნეობა ანუ დიპლომატიკა, ტფ.,

1926/ტ. IX, ადიშის ოთხთავი 897 წლისა, თბ., 2002 ნ. დობორჯგინიძე, დიამერიზმები და თხუტმეტი სამწერლო ენის ტოპოსი

(უძველესი ცნობები იბერიული დამწერლობის შესახებ, ჯურნალი “ლიტერატურადასხვა” თბ., 2005.

ნ.დობორჯგინიძე, რელიგიური ისტორიოგრაფიის უზველესი წყაროები სამწერლობო და არასამწერლობო ქართველური ენების შესახებ, კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკითხები: ისტორია და თანამედროვეობა,თბ., 2007.

სალიტერატური ენა და ცოცხალი მეტყველება, სალიტერატურო ენა და ქართველური ენები. სალიტერატურო ენა და უცხო ენები. ქართული

ენათმეცნიერული აზრის ისტორია

ანტონ პირველი, ქართული გრამატიკა, თბ., 1997 ა. არაბული, III ხოლმეობითი ხევსურულში: ზოგადი და იბერიულ კავკასიური

ენათმეცნიერების საკითხები, თბ., 1980 თ. გამყრელიძე, გ. მაჭავარიანი, სონანტთა სისტემა და აბლაუტი ქართველურ

ენებში, თბ., 1965 თ. როგავა, ქართველურ ენათა ისტორიული ფონეტიკის საკითხები. თბ., 1975 ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის საკითხები, თბ.,

1975 ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ.,

1984 ა. შანიძე, ეტიმოლოგიური შენიშვნები, ნათესაობის აღმნიშვნელი ერთი

ტერმინი ქართულში, საქ. მეცნ. აკად. მოამბე, XX, #2, 1958 ა. შანიძე, ეტიმოლოგიური შენიშვნები, ნათესაობის აღმნიშვნელი ერთი “შილ”

ტერმინისათვის ქართულში, საქ. მეცნ. აკად. მოამბე, XXV, #5, 1960 ზ. სარჯველაძე, ჰ. ფეინრიხი, ქართველურ ენათა ეტიმოლოგიური ლექსიკონი, კ. დანელია, ქართული სამწერლობო ენის ისტორიის საკითხები, თბ., 1982 კ. დანელია, იერემიას წინასწარმეტყველების ძველი ქართული ვერსიები, თბ., კ. დანელია, ნარკვევები ქართული სამწერლობო ენის ისტორიიდან, თბ.,

1984 ალ. ონიანი, ქართველურ ენათა ბგერათშესატყვისობის ზოგი საკითხი, საქ.

მეცნ. აკად. მოამბე, თბ., 1962 ე. დოჩანაშვილი, პირთა, გეოგრაფიული და ეთნიკური სახელები ოთხთავის

ქართულ თარგმანებში: “მაცნე”, 1968, #3 მ. რაფავა, ამონიოს ერმისის თხძულებაში დადასტურებული გრამატიკული

ხასიათის ცნობები,: “მაცნე”, 1982 მზ. შანიძე, შესავალი ერფრემ მცირის ფსალმუნთა თარგმანებისა:

“საიუბილეო”, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომების კრებული, XI, თბ., 1968

მზ. შანიძე, სიტყუაM ართრონთათDს” _ ძველი ქართული გრამატიკული ტრაქტატი, თბ.,

ა. შანიძე, ცოტა რამ ნასესხები “სინდისის” შესახებ: “ლიტერატურა და ხელოვნება”. 12, VI, 1949

დ. თვალთვაძე, ეფრემ მცირის ერთი გრამატიკული ხასიათის სქოლიო, თსუ ახ. მეცნ. შრ. კრებული, XV, თბ., 1995

11


ნ. დობორჯგინიძე, ენათმეცნიერების საკითხები ალ. ფოცხიშვილი, ქართული ენათმეცნიერული აზრის ისტორია, თბ.,1979 ლ. ქაროსანიძე, დიონისე თრაკიელის “გრამატიკის ხელოვნება” და

ქართული გრამატიკული აზროვნება, თბ., 1998 ტ. ფუტკარაძე, ქართული სამწიგნობრო ენის საყრდენი ენობრივი ერთეულის

საკითხისათვის, კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკიტხები: ისტორია და თანამედროვეობა,თბ., 2007

orTografia da fonetika

მ. ძიძიშვილი, ფონეტიკური პროცესები ძველ ქართულში, თბ., 1960 ზ. სარჯველაზე, /U/ და ხ გრაფემათა და /U/ და /ხ/ ფონემათა

ურთიერთმიმართებისათვის, “ორიონი”. თბ., 1967 ზ. სარჯველაძე, ძველი და ახალი ქართულის ფონეტიკის ზოგი საკითხი,

“მაცნე” #6, 1960 გ. ახვლედიანი, ზოგადი ფონეტიკის საფუძვლები, თბ. 19.. ა. მარტიროსოვი, საერო მწერლობის ძეგლების ფონეტიკური

თავისებურებანი, იკე, VI, თბ. 1954 ა. შანიძე, ჯ ბგერის ჭარმოშობის საკითხისათვის ქართველურ ენებში: საქ. მცნ.

აკად. საზ. მეცნ. განყოფილების მოამბე, # 2, 1960 ი. იმნაიშვილი, ქართული ენის ისტორიული ქრესტომათია, ტ.I , ნაწ. II, თბ., ზ. სარჯველაძე, M ასოს დაწერილობის საკითხისათვის XI-XIII საუკუნის

მხედრულ ძეგლებში, მაცნე, 1979, #4 ზ. სარჯველაძე, ძველი და საშუალი ქართულის ფონეტიკის ზოგიერთი

საკითხი. ფ. ერთელიშვილი, უმარცვლო უ ძველ ქართულში, თსუ შრომები, 93, თბ.,

1960 თ. გამყრელიძე, სიბილანტთა შესატყვისობანი და ქართველურ ენათა

უძველესი სტრუქტურის ზოგი საკითხი, თბ., 1955 .თ. გამყრელიძე, გ. მაჭავარიანი, სონანტთა სისტემა და აბლაუტი ქართველურ

ენებში, თბ., 1965 ჰ. ფოგტი, ქართული ენის ფონემატური სტრუქტურა, თბ. 1961 .გ. როგავა, ვ ბგერის მეტათეზისის საკითხისათვის ქართულში, თბ., გ. როგავა, ქართველურ ენათა ისტორიული ფონეტიკის საკითხები, თბ., 1962 .კ. დანელია, ზ. სარჯველაძე, ქართული პალეოგრაფია, 1997

მორფოლოგია (სახელები)

ა. შანიძე, ქართული ენის გრამატიკის საფუძვლები, თბ., 1973 თბ.//თხზულებანი თორმეტ ტომად, ტ.III, თბ., //1980.

ი. იმნაიშვილი, სახელთა ბრუნება და ბრუნვათა ფუნქციები ძველ ქართულში, თბ.,1957 სახელის ბრუნების ისტორიისათვის ქართველურ ენებში, თბ., 1956. ჰ. ფოგტი, ბრუნვათა სისტემა ძველ ქართულში, “მოიმომხილველი”, #4-5,

თბ. 1968 ლ. ბარამიძე, ნაწევრისა და ჩვენებითი ნაცვალსახელის ბრუნებისათვის

საშუალ ქართულში, თსუ შრ. 169, ენათმეცნ., I, 1975 მ. შანიძე, ი ხმოვანფუძიან ანთროპონიმთა ბრუნების ისტორიისათვის

ქართულში, თსუ გიორგი ახვლედიანს, თბ., 1969 ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ.,

1984 ლ. ბასილაია, პირის სახელთა ბრუნება XI-XIII საუკუნეთა მხედრული

ისტორიული საბუთების მიხედვით, თსუ ძვ. ქართ. ენის კათ. შრომები 23, თბ. 1980

მ. გოშაძე, საკუთარი სახელები საერო ლიტერატურის ადრინდელ ძეგლებში, საქ. სსრ პედ. ინსტ. შრ. III, თბ. 1977

ვ. თოფურია, წრფელობითი ბრუნვისათვის ძველ ქართულში, საქ. სსრ მეცნ.

12


აკად. მოამბე, XXXVIII, #2, 1965 ა. მარტიროსოვი, თანდებული ქართულში, იკე I, თბ. 1946 თ. უთურგაიძე, თანდებულიან სახელთა ბრუნება ქართულში, .ა. შანიძე, ძველი ქართული ენის გრამატიკა, თბ., 1976 .ა. შანიძე, ორობითი რიცხვის საკითხისატვის ხევსურულში, ტხზ. ტ. II, თბ.,

1981 .არნ. ჩიქობავა, თანდებულიან ბრუნვათა საკითხისათვის: ქართველურ ენათა

სტრუქტურია საკითხები, II, თბ., 1961 .ს. ჩხენკელი, საკუთარ სახელთა ბრუნება ოშკური ხელნაწერის მეფეთა

წიგნებში, თსუ შრ. 25, თბ., 1942 .ზ. ჭუმბუერიძე, მოთხრობითი ბრუნვა “ვეფხისტყაოსანში”, საქ.სსრ მეცნ.აკად.

მოამბე, XVIII #4, 1957 .ზ. ჭუმბურიძე, სახელობითი ბრუნვა ქართველურ ენებში. .ზ. ჭუმბურიძე, ქართული გვარების რუსულად ადაპტირებული ფორმატა

ისტორიისათვის .მ. როგავა, თ. მეტრეველი, ახალი მასალები ორობითი რიცხვის

საკითხისათვის ხევსურულში. .თ. შარაძენიძე, -ვით თანდებული ქართულში .ნ. ჭუმბურიძე, -ვით თანდებულის ჩამოყალიბების ისტორიისათვის .კ. დანელია, მიმართულებითი ბრუნვის ადგილისათვის ძველი ქართულის

ბრუნვათა სისტემაში: ნარკვევები ქართული სამწერლობო ენის ისტორიიდან,თბ., 1998

23.კ. დანელია, წრფელობითის ადგილისათვის ძველი ქართულის ბრუნვათა სისტემაში: ნარკვევები ქართული სამწერლობო ენის ისტორიიდან,თბ., 1998

მორფოლოგია (ზმნა)

ა. შანიძე, ქართული ენის გრამატიკის სფუძვლები, თბ., 1973 ა. შანიძე, ძველი ქართული ენა, თბ., 1976 ა. შანიძე,სუბიექტური პრეფიქსი მეორე პიერისა და ობოექტური პრეფიქსი

მესამე პირისა ქართულ ზმნებში, თხზ., ტ. II. თბ., 1981 ა. შანიძე, ჰაემეტი ტექსტები და მათი მნIშვნელობა ქართული ენიოს

ისტორიისათვის: ტუმ, III, 1 ა. შანიძე, ჰაემეტობა ადიშის სახარებაში, ა. შანიძე, მწკრივთა მოძღვრებისათვის,სამი მწკრივის წარმოების

თავისებურება: საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მოამბე. ტ. VI, # 10. თბ., 1945.

ვ. თოფურია, ნამყოს სახეობათა საერთო ნიშნისათვის ქართულში, 1955 ი, აბულაძე, ქართული ზმნის იშვიათი ფორმები VIII-X საუკუნეების ძეგლების

მიხედვით,თსუ შრომები, ტ, 53. თბ., 1954 ზ. ჭუმბურიძე, მყოფადის წარმოქმნის ისტორიისათვის ქართულში:

“საიუბილეო”, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები, XI,. 1968 ქავთარაძე, მყოფადის ერთი სახეობის ისტორიისათვის ქართულში: იკე, XII,

თბ., 1960 ლ. ბარამიძე ზოგიერთი ტიპის მეშველზმნიან ფორმათა ჩასახვა და

განვითარება ქართულში, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები, ტ. IX, 1964

ლ.ბარამიძე, ქართული ენის ისტორიული გრამატიკის საკითხები, თბ., 2008. ლ. კიკნაძე, უწყვეტლის ხოლმეობითის მწკრივი ძველ ქართულში, თსუ

ძვ.ქართ. კათედრ. შრ. ტ.7, თბ.,1961 ლ. კიკნაძე, შერეული კავშირებითის შესახებ ძველ ქართულში, 1967 ვ. იმნაიშვილი, კვლავ შერეული კავშირებითის შესახებ ძველ ქართულში,

1977 ი.იმაიშვილი, ვნებითი გვარის ზმნათა თავისებურებანი ძველ ქართულში,

“საიუბილეო”, თსუ ძველი ქართ. ენის კათედრის შრომები, XI, თბ., 1968 ი. იმნაიშვილი, ქართული ენის ისტორიული ქრესტომათია, ტ.1, ნაწ. II, იმაიშვილი, ვ. იმნაიშვილი, ზმნა ძველ ქართულში, ფრანკფურტი,

13


ზ. სარჯველაძე, ახალი მასალები III ხოლმეობითის შესახებ, 1972 დ. გეწაძე, კავშირებით II-ის ერთი ფუნქციის შესახებ ძველ ქართულში, 1955 გ. როგავა, აორისტისა და კავშირებითი II-ის ზოგ აფიქსთა გენეზისისათვის –

ევ სუფიქსთან დაკავშირებით ქართულსა და მეგრულში, 1945 ნ. ნათაძე, III სერიის დრო-კილოთა წარმოებისათვის ქართულში, იკე, VII, თბ.,

1955 ზ. ჭუმბურიძე, -ავ და –ამ თემისნიშნიან ზმნათა უღლებისათვის I

თურმეობითსში, თსუ ძველი ქართული ენის კატედრის შრომები, ტ. 19, 1976 დ. გეწაძე, გარდამავალი ზმნის III სერიის ფორმათა ასპექტის შესახებ ძველ

ქართულში, 1961 დ.გეწაძე, III პირის სუბიექტის ნიშანი –დ ძველ ქართულში, 1052-53 ა. არაბული, სპორადულად გამოვლენილ III პირის –ნ/-დ, -ენ/-ედ სუფიქსთა

ფუნქციისათვის ძველ ქართულში, 1980 გ. როგავა, მრავლობითი რიცხვის III სუბიექტური პირის –ან სუფიქსისათვის

ძველ ქართულში, 1968 ე. ნიკოლაიშვილი, III სუბიექტური პირის –ეს სუფიქსის –(ნ)-ენ-ით შეცვლის

ისტორიისათვის: “მაცნე”, 1978, #3. არნ. ჩიქობავა, მრავლობითის აღნიშვნის ძირითადი პრინციპისათვის

ქართული ზმნის უღვლილების სისტემაში, იკე, I, 1946 არნ. ჩიქობავა, რით არის წარმოდგენილი მრავლობითში სახელობითში

დასმული მორფოლოგიური ობიექტი ძველ ქართულში? 1929 ალ. ონიანი, ინკლუზივ-ექსკლუზივის კატეგორიის საკითხისათვის ქართველურ

ენებში: “მაცნე”,1965, #1 დ. მელიქიშვილი, ინკლუზივ-ექსკუზივის გამოხატვის ისტორიისათვის ქართულ

ზმნაში, 1977 თ. მეტრეველი, ინკლუზივ-ექსკუზივის კატეგორიისათვის ძველ ქართულში,

თსუ ძვ.ქართ.კათედრ. შრ. 23, თ.ბ., 1980 ფ. ერთელიშვილი, -დ//-ნ(-ენ) ვნებითის სუფიქსთა გენეზისის საკითხისათვის,

თსუ სრომები, ტ.93,1960 ლ. ნოზაძე, პრეფიქსული და სუფიქსიანი ვნებითების ურთიერთობისათვის

ქართულში, 1961 ლ. ბარამიძე, ვნებითი გვარის ზმნათა აწმყოს დაბოლოებისათვის ძველ

ქართულში, 1976 გიგინეიშვილი, კაუზატივის ფუნქციადაკარგული სუფიქსი ზმნათა ერთ

წყებასთან ძველ ქართულში. 1981 ე. გეურქოვა, კაუზატივის წარმოება ქართულსა და ზოგ მთის იბერიულ-

კავკასიურ ენაში, 1971 ჭ. თევზაძე, რთული ზმნები ძველ ქართულში, პუშკინის სახელობის

პედინსტიტუტის შრომები, # 13, 1959 ჭ. თევზაძე, რთული ზმნები წარმოქმნის კატეგორიათა მიხედვით, 1960. ე. ოსაძე, “ღაღად-ყო” ტიპის ზმნები ქართულში,იკე, XII, 1960 მ. შინჯიაშვილი, ეშინიან თუ ეშინა? ურჩევნიან თუ ურჩევნიან? 1972 ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის საკითხები, თბ.,

1975 ირ. ვეშაპიძე, ზმნისწინი ძველ ქართულში, თბ., 1967 ნ. კოტინოვი, ვითარებითში დასმული მასდარის ფუნქციები ძველ ქართულში,

თელავის პედინსტიტუტის შრომები, VI,1964 გ. ნინუა, ბრძანებითი კილო ძველ ქართულში, თბ., 1968 მ. სუხიშვილი, სტატიკური ზმნები ქართულში, 1976 ი.ქავთარაძე, ზმნის ძირითადი კატეგორიის ისტორიისატვის ქართუკლში, თბ.,

1954 თ.ცქიტიშვილი, ტმესი ძველ ქართულში, “მაცნე”, 1966, #5 ჯორბენაძე, ზმნის გვარის ფორმათა წარმოებისა და ფუნქციის საკითხი

ქართულში, თბ., 1975.sintaqsi

ა. კიზირია, მარტივი წინადადების შედგენილობა ძველ ქართულში, თბ., 1963

14


ზ. სარჯველაძე, -ნ სუფიქსით გამოხატულ მრავლობით რიცხვში დასმული სახელის შეუთანხმებლობის შEმთხვევევი ძველ ქართულში , “მაცნე”, #3, 1969

კ. დონდუა, დამოკიდებული წინადადების განვითარების იტორიიდან ძველ ქართულში: კ. დონდუა, რჩეული შრომები, I. თბ., 1967

ფ. ერთელიშვილი, რთული წინადადების სიტორიისათვის ქართულსი, I, ჰიპოტაქსის საკითხები, თბ., 1963

ვ. კახაძე. მსაზღვრელ-საზღვრულის თანმიმდევრობა ოთხთავში: სახელთა ბრუნების ისტორიისათვის ქართველურ ენებში, თბ., 1956

ა. კიზირია, რთული წინადადების შედგენილობა ძველ ქართულში, თბ., 1969 ა. კიზირია, -ებ ნიშნიანი მრავლობითი რიცხვის სინტაქსური ძალისთვის ძველ

ქართულში, იკე, VII, 1955 ა. კიზირია, მარტივი წინადადების შედგენილობა ქართველურ ენებში, თბ.,

1982 ა. კიზირია, შერწყმული წინადადება ძველ ქართულში, იკე, IV, 1953 დ. მელიქიშვილი, ზოგი საკავშირებელი სიტყვისა და ნაწილაკის

მნიშვნელობისათვის იოანე პეტრიწის ნაწერებში, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები, 11, თბ., 1968

ქავთარაძე, მიცემითის მრავლობითში გამოხატული სახელის ისტორიისათვის ზმნაში : საიუბილეო კრებული, ეძღვნენა ა. ბარამიძეს, თბ., 1974

შანიძე, “რომელ” ნაცვალსახელის ფუნქციისა და ადგილისათვის ძველ ქართულში, თხზ. ტ.

შ. ძიძიგური, კავშირები ძველ ქართულში, ს. ყაუხჩიშვილი, ერთი უცნობი სინტაქსური მოვლენისათვის ძველ ქართულში,

ქუთაისის პედინსტიტუტის შრომები, IX, 1949 დანელია, სინტაქსური კონტამინაცია ძველ ქართულში, ნარკვევევბი

ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიდან, I თბ., 1998 დანელია, ვიდრე უდეტრიანი კონსტრუქციები ძველ ქართულში, ნარკვევევბი

ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიდან, I თბ., 1998 დანელია, vav consecutivum –ის გადმოცემა თანმიმდევრობის და კავშირით,

ნარკვევევბი ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიდან, I თბ., 1998 კ. დანელია, ბერძნულ ადგილობით ზმნისწინთაA გადმოცემისათვის

ქართულში, ნარკვევევბი ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიდან, I თბ., 1998

ნუ ნაწილაკიანი კონსტრუქციები ძველ ქართულში, ნარკვევევბი ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიდან, I თბ., 1998

leqsika. saliteraturo skolebi. mwerlis enisa da stilis sakiTxebi ბ. გიგინეიშვილი, ც. კიკვაძე, რუსთაველის ხანის ქართული ბიბლიის

თარგმანი: შოთაA რუსთაველი (ისტორიული ძიებანი), თბ., 1966 ზ. სარჯველაძე, ზანურიდან ნასესხები ერთი სიტყვა ძველ ქართულში: საქ.

მეცნ. აკად. მოამბე, 51, #2 1968 ა. შანიძე, გიორგი მთაწმინდლის ენა “იოანესა და ექვთიმეს ცხოვრების

მიხედვით, თბ., 1946 მ. ანდრონიკაშვილ;ი, არაბული სიტყვების სპარსული გზით სემოსვლის

შესახებ ქართულში, თსუ შრომები ტ. 105, თბ., 1965 მ. ანდრონიკაშვილი, ნარკვევები ირანულ-ქართული ენობრივი

ურთიერთობიდან. თბ., 1966 კ. დანელია, ძველი ქართული ლექსიკიდან, მსხოვრი: საენათმეცნიერო

ძიებანი, 1984 კ. დანელია, კალკური კომპოზიტები ძველ ქართულში, ნარკვევევბი ქართული

სალიტერატურო ენის ისტორიიდან, I თბ., 1998 ე.დადიანი, დიალექტური ლექსიკა – ქართული სალიტერატურო ენის

გამდიდრების წყარო, კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკითხები: ისტორია და თანამედროვეობა, თბ., 2007, გვ.242-252.

დ.თვალთვაძე, ეფრემ მცირის კოლოფონები, თბ., 2009.

15


ქართული ენის ისტორია, ქუთაისი, 2006. ე.ბაბუნაშვილი, თ. უთურგაიძე, ანტონ პირველის “ქართული ღრამმატიკა” და

მისი ეროვნულ-ისტორიული მნიშვნელობა, თბ., 1991 ა. შანიძე. ეტიმოლოგიური შენიშვნები, I, დაცი. 2. თითი, თსუ ძვ. ქართ. ენის

კათედრის შრ. 19. 1976 ა. შანიძე, ეტიმოლოგიური შენიშვნები, ავლა-დიდება, სმამ, ტ. 40. 1965, #1 ა. შანიძე, კეკელა და კეკლუცი, საიუბილეო კრებული ეძღვნება კ. კეკელიძის

დაბადაებიდან 80 წლისთAვს, თბ., 1959 მ. შანიძე, ნეზვის ეტიმოლოგიისათვის. “ორიონი”, თბ., 1966 მ. შანიძე, “სიროდა” და მეღოდარი” ძველ ქართულში, მაცნე, #5, 1964 მ. შანიძე, ძველი ქართული ენის ლექსიკიდან, ხელნაწერთA ინსტიტუტის

მოამბე, II, თბ., 1960 მ. შანიძე, “უნჯაკალ” სიტყვის განმართებისათვის,: თსუ ძვ. ქართ. ენის

კათედრ. შრ. ტ. 23, 1980 მ. შანიძე, “ნადი” და “მამითადი”: თსუ ძვ. ქართ. ენის კათედრ. შრ. ტ. 23,

1980 ე. ჭელიძე. ძველი ქართული საღვთისმეტყველო ტერმინოლოგია,ტ.I, თბ.,

1996.

ძირითადი ლექსიკონები და ვებ-გვერდები

ი. აბულაძე, ძველი ქართული ენის ლექსიკონი, თბ., 1973 ი.იმნაიშვილი, ქართული ოთხთავის სიმფონია-ლექსიკონი,თბ., 1986 ვეფხისტყაოსნის სიმფონია,შედგენილი აკაკი შანიძის მიერ, თბ., 1956 ზ.სარჯველაძე, ძველი ქართული ენის ლექსიკონი, თბ., 1995. ზ.სარჯველაძე, ძველი ქართული ენის სიტყვის კონა, თბ., 2001 ჰ. ფენრიხი, ზ. სარჯველაძე, ქართველურ ენათა ეტიმოლოგიური

ლექსიკონი, თბ., 2000. სულხაბ-საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული, ტ I, II, თბ., 1991,

1993 ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი არნ.ჩიქობავას საერთო

რედაქციით,ტბ., 1950-64 წწ. ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი,ახალი რედაქცია,

რედაქტორი ავთანდილ არაბული, თბ., 2007 ვ.თოფურია, ივ.გიგინეიშვილი, ქართული ენის ორთოგრაფიული

ლექსიკონი, თბ., 1998 ქართული აგიოგრაფიული ძეგლების სიმფონია-ლექსიკონი,თბ., 2005 http://armazi.uni-frankfurt.de/framee.htm http://www.manuscripts.ge/ge/browse.asp

დამატებითი ინფორმაცია

საკონსულტაციო დღეები: ორშაბათი, ხუთშაბათი. კონსულტაციის ჩატარების საათები გამოცხადდება სემესტრის დასწყისში.

დანართი

სასწავლო კურსის შინაარსი

16

http://www.manuscripts.ge/ge/browse.asp

http://armazi.uni-frankfurt.de/framee.htm


N თემა (ლექცია/სამუშაო ჯგუფი/პრაქტიკული)

სასაწავლო მასალა

I კვირა

Tema: qarTuli saliteraturo enis istoriis sagani, wyaroebi, meTodebi

leqcia #1. ქართული სალიტერატურო ენის ისტორია, როგორც მეცნიერული დისციპლინა, მისი საგანი, წყაროები და მეთოდები, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის კურსის მიმართება ქართული ენის ისტორიული გრამატიკის, ქართველურ ენათა შედარებითი გრამატიკის, ძველი ქართულის, ახალი ქართულისა და დიალექტოლოგიის კურსთან. leqcia #2. სალიტერატურო ენა, მისი რაობა და არსი, სალიტერატურო ენის ჩამოყალიბებისა და განვითარების განსხვავებული პროცესები სხვადასხვა ენაში. ქართული სალიტერატურო ენის განმსაზღვრელი ისტორიული, სოციალური და კულტურული პირობები. ქართული სალიტერატურო ენის სათავეები, კილო, რომელიც საფუძვლად დაედო ქართულ სალიტერატურო ენას, მისი გავრცელების გეოგრაფიული არეალი. სალიტერატურო ენისა და ცოცხალი მეტყველების ურთიერთმიმართების საკითხი.

seminari: თანმაედროვე ქართული სალიტერატურო ენის ნორმირების დადგენის პრინციპები.

praqtikuli mecadineoba: ბიბლიის თარგმანის ენის ზეგავლება ქართულ სალიტერატურო ენაზე. ქრისტიანული მწერლობის უძველესი ნათარგმნი და ორიგინალური ძეგლების ძირითადი ენობრივი თავისებურებანი (ტექსტზე მუშაობა).

ZiriTadi literatura: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ. 1984; თავი I; გვ.105-107; ბ. ჯორბენაძე, ქართული დიალექტოლოგია, თბ., 1989, თავი VIII, გვ.147-155; გვ. 171-180;

დამატებითი ლიტერატურა: ივ. ქავთარაძე, ენის ისტორიის წყაროები და მათი გამოყენების პრინციპები, ქართული ენის სტრუქტურის საკითხები, V. თბ., 1981; არნ. ჩიქობავა, ქართული ენის ზოგადი დახასიათება, ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი I, თბ. 1950; ტ. ფუტკარაძე, ქართული ენის ისტორია, თ.V, გვ. 253-266; ქუთ. 2006; დ. მელიქიშვილი, ქართული სალიტერატურო ენის ნორმირების ისტორიიდან: კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკითხები: ისტორია და თანამედროვეობა”,თბ., 2007, გვ. 125-131.

IIკვირა

leqcia #3. ქართული სალიტერატურო ენის პერიოდიზაციიის საკითხი. განსხვავებული მოსაზრებები პერიოდიზაციის შესახებ.leqcia #4. ქართული დამწერლობის წარმოშობის საკითხი. ქართული დამწერლობის უძველესი ძეგლები. ეპიგრაფიკული ძეგლების მნიშვნელობა ქართული ენის ისტორიული დიალექტოლოგიისა და ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესასწავლად. უძველესი წარწერები საქართველოს ტერიტორიაზე და მის ფარგლებს გარეთ.

seminari: ქართული სალიტერატურო ენის

ZiriTadi literatura და ტექსტები: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, თავი X, გვ., 253-274.; ბ. ჯორბენაძე, ქართული დიალექტოლოგია, თბ.,1989, თავი VIII, გვ. 155-171; ქართული ენის ისტორია, ქუთ., 2006, გვ. 149-155; გ. გოგოლაშვილი, ქართული ენის პერიოდიზაციის საკითხისათვის, ენათმეცნიერების საკითხები, 2004, 31 გვ. 32-38. ნ. შოშიაშვილი, ქართული ლაპიდარული

17


პერიოდიზაციის საკითხი. ქართული დამწერლობის შექმნასთან დაკავშირებით არსებული ძირითადი თეორიები და ჰიპოთეზები.

praqtikuli mecadineoba: უძველესი წარწერები საქართველოს ტერიტორიაზე და მის ფარგლებს გარეთ. (ბოლნისის სიონის, მცხეთის ჯვრის, უკანგორის, ნეკრისის, წყისის, ატენის სიონის, იშხნის, ოშკის, პარხლის...წარწერები), მათი დათარიღების პრობლემა და ენობრივი თავისებურებანი. (წარწერათა ტექსტის ლინგვისტური ანალიზი).

წარწერები. I, თბ., 1980;

დამატებითი ლიტერატურა: რ. ენუქაშვილი, ხანმეტობა-ჰაემეტობის საკითხებისათვის ქართულში, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები, #19, თბ., 1976; კ. დანელია, ზ. სარჯველაძე, ქართული პალეოგრაფია, თბ., 1997; ზ.ჭუმბურიძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის პერიოდიზაციისათვის, ქართული ენა, თბ., 1984; რ. პატარიძე, ბოლნისის ტაძრის საამშენებლო წარწერა, “მნათობი”, 1984, #1;.

IIIკვირა

leqcia # 5. ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის წყაროები. ძველი ქართულ ხელნაწერები და ისტორიული დოკუმენტები როგორც წყარო ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესასწავლად.

leqcia # 6. საისტორიო და იურიდიული დოკუმენტები (საბუთები და სიგელ-გუჯრები). მათი მნიშვნელობა ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიისათვის. ( ბაგრატ მეექვსის “სიგელი მღუიმელთაი” (1058 წ) და “სიგელი ოპიზართა და მიჯნაძორელთაi”(1060-65წწ.) დავით აღმაშენებლის ანდერძი შიომღვიმის მიმართ (1123წ.) თამარ მეფის სიგელი (1202 წ.). XI-XV საუკუნეების ისტორიულ დოკუმენტთა ენობრივი თავისებურებანი.

seminari: ძველი ქართული ისტორიული დოკუმენტების მნიშვნელობა ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესასწავლად.

praqtikuli mecadineoba: XI-XV საუკუნეების ისტორიულ დოკუმენტთა ენობრივი თავისებურებანი. დავით აღმაშენებლის შიომღვიმის მიმართ დაწერილი ანდერძის (1123წ.) – ტექსტის ენობრივი ანალიზი.

ZiriTadi literatura და ტექსტები: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ. 1984; თავი I, 5-19; 62-64; თავი II, გვ.65-83.ვ. სილოგავა, ანდერძი დავით აღმაშენებლისა შიო მღვიმისადმი, თბ., 2003.ა.შანიძე, ხანმეტი ლექციონარი, 1944

დამატებითი ლიტერატურა: ივ. ჯავახიშვილი, ქართული სიგელთმცოდნეობა ანუ დიპლომატიკა, ტფ., 1926/ თხზულებანი ტ. IX.

IVკვირა

leqcia # 7. უძველესი ქართული ხელნაწერები, როგორც წყარო ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესასწავლად: ხანმეტი პალიმფსესტები. ხანმეტი ოთხთავის ფრაგმენტები. ხანმეტი ლექციონარი. ხანმეტი მრავალთავი. სინური მრავალთავი. ოთხთავის უძველესი თარიღიანი ხელნაწერები (ადიშის, ჯრუჭის, პარხლის, ოპიზის...). leqcia #8. ბიბლიის პირველი თარიღიანი ხელნაწერი (ოშკის ბიბლია), უძველეს ჰაგიოგრაფიულ თხზულებათა შემცველი ხელნაწერები: პარხლის მრავალთავი X ს.

ZiriTadi literatura da teqstebi: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, გვ., თავი I, გვ. 20-58; თავი V, 110-123; თავი VI, გვ. 125-146; ა.შანიძე, ლიტერატურული ცნობა ახლად აღმოჩენილი უძველესი ქართული ტექსტების შესახებ XI საუკუნის მწერლობაში, თხზ. ტ. II, თბ.,1981; ხანმეტი ტექსტები, ლ. ქაჯაიას გამოცემა, თბ., 1984; ქართული

18


(იაკობ ხუცესის “შუშანიკის წამება”), სვანური მრავალთავი (იოანე საბანისძის “აბოს წამება”), Jer.1 (გიორგი მერჩულის “გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრება”). ხელნაწერებში დაცული მასალის მნიშვნელობა ქართული ენის ისტორიული დიალექტოლოგიისა და ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესასწავლად.

seminari: ოთხთავის ქართული თარგმანების რედაქციები, მათი ურთიერთმიმართება და ენობრივი თავისებურებანი. სახარების ენის გავლენა ძველ ქართული სალიტერატური ენაზე. ხანმეტი ოთხთავის ფრაგმენტები (ტექსტის ენობრივი ანლიზი)

praqtikuli mecadineoba: ოთხთავის ხანმეტი ფრაგმენტების, ადიშის ოთხთავისა და ჯრუჭ-პარხლის ოთხთავების ენის შედარებითი ანალიზი.

ოთხთავის ორი ძველი რედაქცია სამი შატბერდული ხელნაწერის მიხედვით, ა. შანიძის გამოცემა, თბ., 1945; წინასიტყვაობა; ადიშის ოთხთავი 897 წლისა, თბ., 2002.

დამატებითი ლიტერატურა: ა. შანიძე, ხანმეტი ლექციონარი, ძველი ქართული ენის ძეგლები, I, თბ., 1944; ა. შანიძე, სინური მრავალთავი 864 წლისა და მისი მნიშვნელობა ქართული ენის ისტორიისათვის, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები; თბ., 1959; ხანმეტი ტექსტები, ლ. ქაჯაიას გამოცემა, თბ.,1984; ივ. ჯავახიშვილი, ახლად აღმოჩენილი უძველესი ქართული ხელნაწერები და მათი მნიშვნელობა მეცნიერებისათვის, ქართული პალეოგრაფია, 1949.

Vკვირა

Tema: saliteraturi ena da cocxali metyveleba, saliteraturo ena da

qarTveluri enebi. saliteraturo ena da ucxo enebi. qarTuli enaTmecnieruli azris

istorialeqcia #9 ქართული სალიტერატურო ენის ნორმები და ცოცხალი მეტყველება. გადამწერთა შეცდომები და მათი დაჯგუფება. შებრუნებული, ფსევდოგრამატიზირებული და კონტამინირებული დაწერილობა. მათი საფუძველი და მნიშვნელობა სალიტერატურო ენის ისტორიისათვის. ცოცხალ მეტყველებაში მოხდარი პროცესების დათარიღება სალიტერატურო ენაში გამოვლენილ ფაქტთა მიხედვით. ძირითადი დიალექტური მონაცემების ასახვა სალიტერატურო ენის ძეგლებში. ე. წ. “წიგნური” და “სოფლური” ფორმების მიმართებისათვის. ქართული სალიტერატურო ენა და ქართველური ენები. leqcia #10. ქართული სალიტერატურო ენის ურთიერთობა უცხო ენებთან (ძირითადი ტენდენციები). ბერძნული, სპარსული, თურქული, რუსული და ინგლისური ენების გავლენა ქართული ენის განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე.

seminari: ქართული სალიტერატურო ენის ურთიერთობა უცხო ენებთან.

praqtikuli mecadineoba: ქართული სალიტერატურო ენის თანამედროვე მდგომარეობა _ მასმედიის საშუალებების ენა

ZiriTadi literatura: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, თავი IV, გვ.,89-109; თავი VII, 147-155; თავი VIII,გვ. 156-192; კ.დანელია, უცხო ენათა გავლენის კვალი ქართულში: ნარკვევები ქართული სამწერლობო ენის ისტორიიდან, I. თბ., 1998.დამატებითი ლიტერატურა: ბ. ფოჩხუა, ქართული ენის ლექსიკოლოგია, თბ. 1974,გვ. 342-380

19


( სტუდენტთა მიერ წარმოდგენილი მასალის ანალიზი).

VIკვირა

leqcia # 11 ქართული ენათმეცნიერული აზრის ისტორიის სათავეებთან. ძველ მთარგმნელთა ლექსიკოგრაფიული და გრამატიკული ხასითის შენიშვნები. ძველი მწერლები სიტყვათა მნიშვნელობისა და გრამატიკულ ფორმათა შესახებ. ზოგი ენათმეცნიერული ტერმინის ისტორიისათვის. “სიტყუაM ართრონთათჳს”_ პირველი ქართული გრამატიკული ტრაქტატი. ეფრემ მცირის ფსალმუნთა თარგმანების შესავალი _ ქართულ ენაზე შედგენილი პირველი ლექსიკონი. Tema: orTografia da fonetikaleqcia # 12. ქართული სალიტერატურო ენის ფონემატური სტრუქტურა V საუკუნეში და მისი შემდგომი ცვლილებები. ძირითადი ფონეტიკური პროცესები ძველ ქართულში და მათი ქრონოლოგია ქართული სალიტერატურო ენის მონაცემების მიხედვით.Ã და ხ გრაფემათა და /ÃU/ და /ხ/ ფონემათა ურთიერთმიმართება. უმარცვლო უ-ს საკითხი. ვ და უ გრაფემათა ურთიერთშენაცვლებასთან დაკავშირებული საკითხები. ჲM_ის ისტორიისათვის. დამავალ დიფთონგთა მოშლის საკითხი. ძირითადი ფონეტიკური პროცესები:. ამ პროცესთა შედეგად მიღებულ ფორმათა ნორმატიულობის საკითხი ქართულ სალიტერატურო ენაში. ანტონ კათალიკოსის მიერ შემოღებული ორთოგრაფიული ცვლილებები.

seminari: ძირითადი ფონეტიკური პროცესები ძველ ქართულში და მათი ქრონოლოგია.

praqtikuli mecadineoba: ძველ მთარგმნელთა ლექსიკოგრაფიული და გრამატიკული ხასითის შენიშვნები. პირველი ქართული გრამატიკული ტრაქტატი და ქართულ ენაზე შედგენილი პირველი ლექსიკონი.

ZiriTadi literatura და ტექსტები: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, თავი IX, გვ., 198- 251.; თავი XI, გვ. 276-291; მზ. შანიძე, სიტყუაM ართრონთათÂს” _ ძველი ქართული გრამატიკული ტრაქტატი, თბ., 1990; მ.შანიძე, შესავალი ეფრემ მცირის ფსალმუნთა თარგმანებისა: თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები, ტ. XI, თბ., 1968, გვ.77-122//დ. თვალთვაძე, ეფრემ მცირის კოლოფონები, თბ., 2009, გვ.173-199; გვ.102-111.

დამატებითი ლიტერატურა: კ. დანელია, ზ. სარჯველაძე, ქართული პალეოგრაფია, 1997, გვ. 218-256; თ. გამყრელიძე, გ. მაჭავარიანი, სონანტთა სისტემა და აბლაუტი ქართველურ ენებში, თბ., 1965; ჰ. ფოგტი, ქართული ენის ფონემატური სტრუქტურა, თბ. 1961; ლ. ქაროსანიძე, დიონისე თრაკიელის “გრამატიკის ხელოვნება” და ქართული გრამატიკული აზროვნება, თბ., 1998 დ. თვალთვაძე, ეფრემ მცირის ლექსიკოგრაფიული სქოლიოებისა და სულხან-საბა ორბელიანის ლექსიკონის მიმართებისათვის, მაცნე, ენისა და ლიტერატურის სერია, Yთბ., 1989, # 3, გვ., 68_77. გვ. 125-131; დ. თვალთვაძე, ეფრემ მცირე და ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის ზოგიერთი საკითხი, კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკითხები: ისტორია და თანამედროვეობა”,თბ., 2007, გვ. 19-124.

VIIკვირა

morfologialeqcia # 13. brunvaTa sistema qarTulSi da masSi momxdari cvlilebebi. ბრუნების სისტემა ქართული სალიტერატურო ენის ჩამოყალბების დროისათვის და მისი ცვლილებანი. საზოგადო და საკუთარ სახელთა ბრუნების განსხვავებული სისტემები. ბრუნების სისტემაში მომხდარ ცვლილებები და მათი ქრონოლოგია. ბრუნვათა რიგისა და რაოდენობის საკითხისათვის. წრფელობითი ბრუნვა და მისი მოშლა. მოთხრობითი ბრუნვის ნიშნის

ZiriTadi literatura და ტექსტები: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, თავი XII, გვ.357- 381; მ. შანიძე, ი ხმოვანფუძიან ანთროპონიმთა ბრუნების ისტორიისათვის ქართულში: თსუ გიორგი ახვლედიანს, თბ., 1969.

დამატებითი ლიტერატურა:

20


ცვლილება და დიფერენციაცია სხვადასხვაგვარ ფუძეებთან. მათი ქრონოლოგია.leqcia # 14. საკუთარ სახელთა გათანაბრება საზოგადო სახელებთან ბრუნების მიხედვით. ამ მოვლენის დასაწყისის დათარიღება ქართული სალიტერატურო ენის ძეგლთა ჩვენებით. -ი ხმოვანფუძიან საკუთარ სახელთა ბრუნების ისტორია. თანამედროვე ქართულში საკუთარ სახელთა ბრუნების პრობლემები, ენობრივი ტენდენცია და ნორმის საკითხი. ლოკალური ბრუნვების ჩამოყალიბება. თანდებულიან და უთანდებულო ფორმათა შენაცვლება. მსაზღვრელ-საზღვრულის ბრუბენებასთან დაკავშირებული საკითხები..

I kolokviumi (2 sT)

ლ. ბასილაია, პირის სახელთა ბრუნება XI-XIII საუკუნეთა მხედრული ისტორიული საბუთების მიხედვით, თსუ ძვ. ქართ. ენის კათ. შრომები 23, თბ. 1980, სახელის ბრუნების ისტორიისათვის ქართველურ ენებში, თბ. 1956; დ.თვალთვაძე,ნ. გაფრინდაშვილი, ქართული მართლწერის წესების და სავარჯიშოები, თბ., 2008, Gგვ. 7-36;

VIIIკვირა

leqcia # 15. მრავლობითი რიცხვის წარმოების ისტორია. მიმართება ნართანიან და -ებიან მრავლობითს შორის. ე. წ. ორმაგი მრავლობითის ფორმები თანამედროვე სალიტერატურო ქართულსა და დიალექტებში. ზედსართავი სახელის ისტორია ქართულში. მსაზღვრელ-საზღვრულის რიგი და მისი ცვლილება ენის განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე. ზედსართავი სახელის ხარისხის ფორმები, მისი ისტორია და წარმოებასთან დაკავშირებული პრობლემები. უფროობითი ხარისხის ფორმები და მათი ცვლილება. leqcia #16. თანდებულიან ბრუნვათა ისტორია ქართულში და მასში მომხდარი ცვლილებები. ლოკალურ ბრუნვათა საკითხი. თანდებულიან ფორმათა დაწერილობასთან დაკავშირებული პრობლემები. სასაუბრო მეტყველება და ენობრივი ნორმა. მსაზღვრელ-საზღვრულის ბრუნებასთან დაკავშირებული პრობლემები თანამედროვე ქართულში. სახელთა წარმოქმნა ძველ ქართულში ძველ სიტყვაწამომქმნელ აფიქსთა გამოყენება ახალი სალიტერატურო ენის განვითარების სხვდასხვა საფეხურზე.

seminari: ბრუნების სისტემაში მომხდარ ცვლილებები და მათი ქრონოლოგია. საკუთარ სახელთა გათანაბრება საზოგადო სახელებთან ბრუნების მიხედვით. თანდებულიან ფორმათა დაწერილობასთან დაკავშირებული პრობლემები.

praqtikuli mecadineoba: საკუთარ სახელთა ბრუნებაში მომხდარი ცვლილებები

ZiriTadi literatura და ტექსტები: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, თავი XII, გვ.357-382; თავი XIII; ლ. ბრეგაძე, ორმაგსუფიქსიანი მრავლობითი გუშინ და დღეს, კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკითხები: ისტორია და თანამედროვეობა”,თბ., 2007, გვ.28-31.დამატებითი ლიტერატურა: დ.თვალთვაძე,ნ. გაფრინდაშვილი, ქართული მართლწერის წესების და სავარჯიშოები, თბ., 2008, Gგვ. 32-60; 199-204.

21


( ფორმათა ანალიზი წერილობითი ძეგლების მიხედვით) და თანამედროვე ქართულში საკუთარ სახელთა ბრუნების პრობლემები, ტიპურ შეცდომათა ანალიზი; ენობრივი ტენდენცია და ნორმის საკითხი). მრავლობითი რიცხვის გამოხატვა თანამედროვე ქართულში, ზმნასთან სახელის შეთანხმების საკითხები. ენობრივი ტენდენცია და ნორმა მრავლობითი რიცხვის მქონე სახელების და სიმრავლის აღმნიშვნელი სახელების შეთანხმება ზმნასთან. ტექსტებზე მუშაობა და ფორმათა ანალიზი.

IX კვირა

leqcia #17. zmna. პირის ნიშანთა სისტემა ქართულში, მისი ისტორია. ინკლუზივ-ექსკლუზივის კატეგორია. სუბიექტური და ობიექტური პირები, მათი ასახვა ზმნაში ენის განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე. პირის ნიშანთა სისტემაში მომხდარი ცვლილებები. მეორე სუბიექტური პირისა და მესამე ობიექტური პირის ნიშნები V-VII საუკუნეებში (ხანმეტობა და ჰაემეტობა). ამ პირის ნიშანთა შამდგომი ცვლილება. ხანმეტობისა და ჰაემეტობის გადავარდნა. ხანმეტობისა და ჰაემეტობის ურთიერთმიმართების საკითხი. პირდაპირი ობიექტის პირის გამოხატვა და მასში მომხდარი ცვლილებებვი ნორმის საკითხები თანამედროვე სალიტერატურო ენაში S2O3 პირის ნიშნების ხმარებასთან დაკავშირებით. Mმრავლობითი რიცხვის გამოხატვა ზმნაში. ინკლუზივ-ექსკლუზივის პრობლემა. ინკლუზივ-ექსკლუზივის კატეგორიის მოშლა და მისი ქრონოლოგიზაცია.. leqcia # 18. მწკრივთა განსხვავებული სისტემა ძველსა და ახალ ქართულში. ახალი სისტემის გაჩენა და მისი ქრონოლოგია დროის, კილოსა და ასპექტის გამოხატვა ენის განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე. ზმნისწინი, მისი ისტორია და ზმნისწინიან ფორმათა ფუნქციური ანალიზი ენის განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე. მყოფადის წრის მწკრივთა წარმოქმნა. ასპექტისა და მომავალი დროის გამოხატვაში მომხდარი ცვლილებების დათარიღება. ახალ სალიტერატურო ქართულში ხმარებიდან გამოსული მწკრივები (აწმყოს ხოლმეობითი, I ბრძნებითი, II და III ხოლმეობითი). ცალკეულ მწკრივთა წარმოება ძველ ქართულში და მისი თანდათანობითი შეცვლა. ნართაული -ი-ს დართვა უწყვეტელსა და წყვეტილში. -ოდ სავრცობიან ზმნათა ფორმები. უწყვეტლისა და I კავშირებითის

ZiriTadi literatura და ტექსტები: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, თავი XIII, გვ.383-447; გვ. 476-509.

დამატებითი ლიტერატურა: თ. მეტრეველი, ინკლუზივ-ექსკუზივის კატეგორიისათვის ძველ ქართულში, თსუ ძვ.ქართ.კათედრ. შრ. 23, თბ., 1980, ლ.ბარამიძე, ქართული ენის ისტორიული გრამატიკის საკითხები, სუბიეტური მესამე პირისა და რიცხვის აფიქსები ახალ ქართულში ძველ ქართულთან შედარებით: თბ., 2008, გვ.83-105; ზ. ჭუმბურიძე, მყოფადის წარმოქმნის ისტორიისათვის ქართულში: “საიუბილეო”, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები, XI,1968. ა. შანიძე, ქართული ენის გრამატიკის საფუძვლები, თბ. 1986; ა. შანიძე,სუბიექტური პრეფიქსი მეორე პირისა და ობოექტური პრეფიქსი მესამე პირისა ქართულ ზმნებში, თხზ., ტ. II. თბ., 1981; დ. მელიქიშვილი, ინკლუზივ-ექსკუზივის გამოხატვის ისტორიისათვის ქართულ ზმნაში, 1977; ი. იმანიაშვილი და ვ. იმნაიშვილი, ზმნა ძველ ქართულში, მაინის ფრანკფურტი, 1996; ირ. ვეშაპიძე, ზმნისწინი ძველ ქართულში, თბ., 1967; დ თვალთვაძე, ნ. გაფრინდაშვილი, ქართული მართლწერის წესები და სავარჯიშოები, თბ. 2008, გვ.76-87; გვ.99-103.

22


გამოხატვაში მომხდარი ცვლილებები. პარადიგმის გასწორება -დ სავრცობიან ზმნათა მიხედვით. ახალ ფორმათა თანდათანობით გავრცელება საშუალ ქართულში. პირდაპირი ობიექტური პირის მრავლობითი რიცხვის გამოხატვა II და III სერიაში ძველ ქართულში. მისი თანდათანობითი მოშლა სალიტერატურო ქართულში და ძველის გადმონაშთები დიალექტებში.

seminari: პირის ნიშანთა გამოყენებასთან დაკავშირებული საკითხები. ზმნისწინი, მისი ისტორია. ზმნისწინიან ფორმათა ფუნქციური ანალიზი ენის განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე. ენობრივი ნორმა და ცოცხალი მეტყველება.

praqtikuli mecadineoba: ტექსტებზე მუშაობა და ფორმათა ანალიზი. პირის ნიშანთა გამოხატვასთან დაკავშირებული პრობლემები თანამედროვე ქართულში.

X კვირა

leqcia # 19. -ავ და -ამ თემისნიშნიან ზმნათა ფორმათწარმოების საკითხი ენის განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე. –ავ და –ამ თემისნიშნიან ზმნათა უღლება I სერიაში ძველ ქართულში და მასში მომხდარი ცვლილებები. I თურმეობითში მათი თავისებურებების გაჩენის ქრონოლოგია. I თურმეობითის განსხვავებული დაბოლოებები სხვადასხვა თემისნიშნიან ზმნებთან ძველ ქართულში. სტატიკურ ზმნათა აწმყოს მწკრივისა და I თურმეობითის –იეს დაბოლოების შეცვლა –ია დაბოლოებით. ახალ ფორმათა გაჩენის დრო და თანდათანობითი გავრცელება. მეშველზმნიანი ფორმების გაჩენა სტატიკური ზმნების აწმყოსა და I თურმეობითში. ამ მოვლენათა ქრონოლოგია. მეშველი ზმნის შეკვეცილი ფორმები. “მოკლე” და “გრძელი” ფორმები II თურმეობითში. “გრძელი” ფორმების წარმოშობა და გავრცელება. “მოკლე” ფორმების შენარჩუნება თანამედროვე ქართულის დიალექტებში.leqcia #20. გვარის კატეგორიის ისტორია ქართულში და ფორმაწარმოებასთან დაკავშირებული საკითხები. ვნებითი გვარის ფორმათა ცვლილება. აწმყოს მწკრივის მე-3 პირის მრავლობითი რიცხვის ფორმათა ძველი და ახალი სახე. –დ სუფიქსის მიერ ენ/ნ მაწარმოებლის შეცვლა პრეფიქსიანი ვნებითით. ამ მოვლენათა დათარიღება. ზმნისწინთა სისიტემაში მომხდარი ცვლილებები და მათი ქრონოლოგია. ძველი

ZiriTadi literatura: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, თავი XIII, გვ.447-475; ლ.ბარამიძე, ქართული ენის ისტორიული გრამატიკის საკითხები, თბ., 2008, გვ. 7-49; დამატებითი ლიტერატურა: ლ. ბარამიძე, ზოგიერთი ტიპის მეშველზმნიან ფორმათა ჩასახვა და განვითარება ქართულში, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები, ტ. IX, 1964// ბ. ჯორბენაძე, ზმნის გვარის ფორმათა წარმოებისა და ფუნქციის საკითხი ქართულში, თბ., 1975; შ. აფრიდინიძე,სისტემა და ნორმა, კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკითხები: ისტორია და თანამედროვეობა”,თბ., 2007, გვ. 17-27; დ თვალთვაძე, ნ. გაფრინდაშვილი, ქართული მართლწერის წესები და სავარჯიშოები, თბ. 2008, გვ.87-95

23


და ახალი ფორმების პარალელური ხმარება შუა საუკუნეების ძეგლებში. ახლი ფორმების მოჭარბება ცოცხალი სამეტყველო ენის ამსახველ დოკუმენტებში. ზოგი ძველი ფორმის ხმარება თანამედროვე ქართულ სალიტერატურო ენაში და მათი ენიბრივ-სტილისტიკური ფუნქცია. ქცევის კატეგორიის ისტორია ქართულში.

seminari: -ავ და -ამ თემისნიშნიან ფორმათა წარმოების საკითხი თანამედროვე ქართულში. ენობრივი ტენდენცია და ნორმა. კაუზაცია და მასთან დაკავშირებული საკითხები.praqtikuli mecadineoba: ტექსტებზე მუშაობა. ტიპურ შეცდომათა და ფორმათა ანალიზი.

XI კვირა

sintaqsi. leqsika.leqcia # 21. მარტივი წინადადების წევრთა განლაგება ძველ ქართულ ენაში. წინადადების წევრთა განლაგების ზოგი თავისებურება ნათარგმნ ძეგლებში. რთული წინადადების სახები ძველ ქართულში.. –ნ და –ებ-სუფიქსიან სახელთა შეთანხმება ზმნასთან რიცხვში. ამ შეთანხმების დარღვევის ფაქტები. კავშირთა სისტემა ქართულში ენობრივი განვითარების სხვადსხვა ეტაპზე. მსაზღვრელ-საზღვრულის წყობა ძველ, საშუალო და თანამედროვე ქართულში. ატრიბუტული და მართული მსაზღვრელის ადგილი ძველი ქართულის ნათარგმნსა და ორიგინალურ ძეგლებში. თავისებირი სინტაქსური მოვლენები. ძველი ქართული ნათარგმნი ძეგლების ენობრივი და სტილისტური თავისებურებანი. მორფოლოგიური და სინტაქსური კალკები. სინტაქსურ კონსტრუქციათა განვითარების საკითხები. ინფინიტიური და მიმღეობიანი კონსტრუქციები. ვიდრე უდეტრიანი კონსტრუქცია. სინტაქსური კონტამინაცია. თანდებულიანი კონსტრუქციები. leqcia # 22. ქართული სალიტერატურო ენის ლექსიკის უძველესი საერთო ქართველური ფენა. ქართველური ენების ჩვენებათა მნიშვნელობა ქართული ლექსიკის შესასწავლად. ლექსიკის თანდათანობითი შეცვლა. სიტყვის ფორმისა და მნიშვნელობის შეცვლა. ხმარებიდან გასული სიტყვები ქართულ სალიტერატურო ენაში. ლექსიკური არქაიზმები თანამედროვე ქართულის დიალექტებში. სიტყვათა მნიშვნელობის გაფართოება და დავიწროება.

ZiriTadi literatura და ტექსტები: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, თავი XIV, გვ.510-579. კ. დანელია,ნარკვევები ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიდან, I თბ., 1998: სინტაქსური კონტამინაცია ძველ ქართულში, გვ 7-19; vav consecutivum–ის გადმოცემა თანმიმდევრობის და კავშირით, გვ.33-41; კ. დანელია, ვიდრე უდეტრიანი კონსტრუქციები ძველ ქართულში, გვ. 19-32; ბერძნულ ადგილობით ზმნისწინთაA გადმოცემისათვის ქართულში, გვ. 48–58; ნუ ნაწილაკიანი კონსტრუქციები ძველ ქართულში, გვ.109-115.

დამატებითი ლიტერტურა: ბ.ფოჩხუა, ქართული ენის ლექსიკოლოგია, თბ., 1974, გვ. 306-342. ე.დადიანი, დიალექტური ლექსიკა – ქართული სალიტერატურო ენის გამდიდრების წყარო, კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკითხები: ისტორია და თანამედროვეობა, თბ., 2007,გვ.242-252; ლ.ბარამიძე, თუ კავშირისა და თუ-ს მონაწილეობით შედგენილი ზოგიერთი კავშირის ფუნქციისათვის ძველ ქართულში, ქართული ენის ისტორიული გრამატიკის საკითხები, თბ., 2008, გვ. 260-272.

24


seminari # 11. ძველი ქართული ნათარგმნი ძეგლების ენობრივი და სტილისტური თავისებურებანი. მორფოლოგიური და სინტაქსური კალკები. (ინფინიტიური და მიმღეობიანი კონსტრუქციები. ვიდრე უდეტრიანი კონსტრუქცია. სინტაქსური კონტამინაცია. თანდებულიანი კონსტრუქციები. რთული წინადადების განვითარების ისტორია. სინტაქსური კონტამინაცია).

praqtikuli mecadineoba #11. ტექსტზე მუშაობა. რთულ სინტაქსურ კონსტრუქციების ანალიზი.

XIIკვირა

leqcia # 23. ლექსიკა. უცხო ენებიდან შემოსული სიტყვები ენის განვითარების სხვადასხვა ეტაპზე. ნასესხები ლექსიკა. სესხების სხვადასხვა გზები: ზეპირი და წერილობითი, უშუალო და შუალობითი. სხვადასხვა ენიდან ნასესხები ლექსიკა და მათი შემოსვლის დრო. ბერძნულიდან ნასესხები ლექსიკა და ბერძნულის მიხედვით შედგენილი კომპოზიტები ბერძნულის მიხედვით შექმნილი გრამატიკული და ფრაზეოლოგიური კალკები. ქართულისა და ებრაულის ურთიერთმიმართება. ებრაული, არამეული, სირიული, სომხური, ირანული, არაბული, თურქული ლექსიკა ქართულში. ევროპული ენებიდან შემოსული სიტყვები. ე. წ. ინტერნაციონალური ლექსიკა. ნასესხებ სიტყვათა ფორმისა და შინაარსის ცვლილება ქართულში. ნეოლოგიზმები და ბარბარიზმის პრობლემა თანამედროვე ქართულ სალიტერატურო ენაში. leqcia # 24. საეკლესიო, სამეცნიერო და ფილოსოფიური ტერმინოლოგია ძველი ქართული მწერლობის ენაში. ადრეული საერო მწერლობის ლექსიკა. ისტორიულ საბუთებში დადასტურებილი ლექსიკა და ტერმინები, მათი მნიშვნელობა ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიისათვის. სამეცნიერო ტერმინოლოგია XVII და XIX საუკუნის I ნახევარში. რუსული და რუსულის მეშვეობით შემოსული ლექსიკა ქართულში. ინგლისურიდან შემოსული სიტყვები და ტერმინები. თანამედროვე სალიტერატურო ქართულის ლექსიკა და მისი გამდიდრების გზები. სიტყვაწარმოება, როგორც საშუალება ახალ ლექსიკურ ერთეულთა და ტერმინთა შესაქმნელად თანამედროვე სალიტერატურო ენაში. ქართული ენის ლექსიკონები.

ZiriTadi literatura და ტექსტები: ზ. სარჯველაძე, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიის შესავალი, თბ., 1984, თავი VIII, გვ. 156-192, კ. დანელია, ებრაული ლექსიკა ბიბლიურ წიგნთა ქართულ ვერსებში, ნარკვევევბი ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიდან, I თბ., 1998, გვ. 126-161.

დამატებითი ლიტერტურა: ბ. ფოჩხუა, ქართული ენის ლექსიკოლოგია, თბ., 1974, გვ. 342-380;ვ.იმნაიშვილი,”არა უწყისა მარცხენემან შენმან, რასა იქმს მარჯუენეი შენი?” კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკითხები: ისტორია და თანამედროვეობა”, თბ., 2007, გვ. 50-59.; მ. ანდრონიკაშვილი, ნარკვევები ირანულ-ქართული ენობრივი ურთიერთობიდან. თბ., 1966; ა. შანიძე. ეტიმოლოგიური შენიშვნები, I, დაცი. 2. თითი, თსუ ძვ. ქართ. ენის კათედრის შრ. 19. 1976; ა. შანიძე, ეტიმოლოგიური შენიშვნები, ავლა-დიდება, სმამ, ტ. 40. 1965, #1; ა. შანიძე, კეკელა და კეკლუცი, საიუბილეო კრებული ეძღვნება კ. კეკელიძის დაბადაებიდან 80 წლისთAვს, თბ., 1959; მ. შანიძე, ნეზვის ეტიმოლოგიისათვის. “ორიონი”, თბ., 1966; მ. შანიძე, “სიღოდა” და მეღოდარი” ძველ ქართულში, მაცნე, #5, 1964. მ. შანიძე, “უნჯაკალ” სიტყვის განმართებისათვის,: თსუ ძვ. ქართ. ენის კათედრ. შრ. ტ. 23, 1980; მ. შანიძე, “ნადი” და “მამითადი”: თსუ ძვ. ქართ. ენის კათედრ. შრ. ტ. 23, 1980; კ. დანელია, ძველი ქართული ლექსიკიდან, მსხოვრი: საენათმეცნიერო ძიებანი, 1984; კ. დანელია, კალკური კომპოზიტები ძველ

25


seminari: ნასესხები ლექსიკა. სხვადსხვა ენებიდან შემოსულ ფორმათა დაწერილობის საკითხი ენის განვითარების სხვადსხვა ეტაპზე.

praqtikuli mecadineoba: ქართული ენის ლექსიკური კონტაქტები. ნასესხები ლექსიკა და ბარბარიზმები თანამედროვე ქართულ სალიტერატურო ენაში.

ქართულში, ნარკვევევბი ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიდან, I თბ., 1998,გვ. 76-93.;დ. თვალთვაძე, ნ. გაფრინდაშვილი, ქართული მართლწერის წესები და სავარჯიშოები, თბ., 2008, გვ.129-151

XIII კვირა

saliteraturo skolebi. mwerlis enisa da stilis sakiTxebi.

leqcia # 25. ქართული სალიტერატურო ენა V-X საუკუნეებისა. ძველი ქართული ორიგინალური მწერლობა და მისი ენა (იაკობ ხუცესი, იოანე საბანისძე, გიორგი მერჩულე). ისტორიულ-ნარატიული თხზულებანი (“მოქცევაM ქართლისაM”). X საუკუნის სამეცნიერო თხზულებები (ასტრონომიულ-მათემატიკური ტრაქტატები, მათი ლექსიკა და ტერმინოლოგია. სხვადასხვა სტილის ნიმუშები (თხრობითი და ეპისტოლარული). უძველესი ანდერძ-მინაწერების ენა.ქართული სალიტერატურო ენა X-XII საუკუნეებისა. ათონის სკოლა და მისი წარმომადგენლები. ექვთიმე და გიორგი ათონელების მთარგმნელობითი მუშაობის პრინციპები. გიორგი მთაწმინდლის ჰაგიოგრაფიული თხზულება “ცხოვრება იოანესი და ექვთიმესი”, გიორგი მთაწმიდლის ენა ამ თხზულების მიხედვით.leqcia# 26. ელინოფილური მიმართულება და მისი დამახასიათებელი ნიშნები. შავი მთის სკოლა. ეფრემ მცირის მთარგმნელობით-კომენტატორული საქმიანობა. მისი თხზულებებისა და თარგმანების ენა. ეფრემის მთარგმნელობითი მეთოდი. მისი ლექსიკოგრაფიული მოღვაწეობა. ეფრემ მცირის მიერ შემოღებული პუნქტუაციური სისტემა. გელათის სკოლა. იოანე პეტრიწის ფილოსოფიურ შრომათა ენა და სტილი. პეტრიწის მიერ შექმნილი სამეცნიერო ტერმინოლოგია. ბერძნიზმები პეტრიწის თხზულებებში. პეტრიწის ენის სინტაქსური თავისებურებანი. “პეტრიწონული სტილის” სხვა ნიმუშები _ გელათის ბიბლია, ამონიოს ერმისის და იოსებ ფლავიოსის, თეოფილაქტე ბულგარელის თხზულებათა ქართული თარგმანები.II kolokviumi

ZiriTაdi literatura და ტექსტები: ქართული ენის ისტორია, ქუთ.,2006, გვ.102, 115; თ. ბოლქვაძე, ძველი ქართული სალიტერატურო ენის ფუნქციონირების პოლიტიკურ-კულტურული კონტექსტი, კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის საკითხები: ისტორია და თანამედროვეობა”,თბ., 2007, გვ. 105-117. დ. თვალთვაძე, კომენტატორულ საქმიანობასთან დაკავშირებული ზოგიერთი ტერმინი ეფრემ მცირის ანდერძებისა და სქოლიოების მიხედვით, თსუ ძველი ქართული ენის კათედრის შრომები, ტ. 29, თბ., 2002, გვ. 86-105.; დამატებითი ლიტერტურა: დ. მელიქიშვილი, ქართული ტერმინოლოგიის Gჩამოყალიბებისა და განვითარების გზები: “მნათობი”, 1983, #2.; დ. მელიქიშვილი, ძვეკი ქართული ფილოსოფიურ–თეოლოგიური ტერმინოლოგიის ისტორიიდან, თბ., 2011; დ. თვალთვაძე, ეფრემ მცირის კოლოფონები, თბ.,2009;

XIVკვირა

leqcia #27. ქართული სალიტერატურო ენის განვითარების ტენდენციები XIII-XVI

ZiriTadi literatura და ტექსტები: არნ. ჩიქობავა, ძველისა და ახალის

26


საუკუნეებში. საერო მწერლობის ძეგლთა მნიშვნელობა სალიტერატურო ენის განვითარებაში. შოთა რუსთაველის “ვეფხისტყაოსანი”. ტექსტის მდგომარეობა. .”ვეფხისტყაოსნის” ენა. რუსთაველის პოემის მნიშვნელობა ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიისათვის. ახალი ქართულის ელემენტების მოჭარბება ისტორიულ დოკუმენტებში. ძველი ქართულის ნორმათა შენარჩუნებაა სასულიერო ხასიათის ძეგლებში და მისი მიზეზები.

leqcia #28. ქართული სალიტერატურო ენა XVII საუკუნიდან XIX საუკუნის II ნახევრამდე. არჩილის თხზულებათა ენა. სულხან-საბა ორბელიანის ენა. საბას ლექსიკონი. მისი შედგენის პრინციპები. სიტყვის განმარტების ხერხები. ვახტანგ მეექვსეს “ვეფხისტყაოსნის” კომენტარები”, “სამართლის წიგნი”, მისი ენა და ტერმინოლოგია. ანტონ პირველი. ანტონის თხზულებათა ენის ძირითადი ნიშნები. მისი გრამატიკული ნაშრომები. სამი სტილის თეორია. ანტონის გავლენა სალიტერატურო ქართულის შემდგომ განვითარებაზე. ალ. ჭავჭავაძის, გრ. ორბელიანის, ნ. ბარათაშვილის თხზულებათა ენა.

seminari: ექვთიმე და გიორგი ათონელების მთარგმნელობითი მუშაობის პრინციპები. ელინოფილ მთარგმნელთა (ეფრემ მცირე, არსენ იყალთოელი, იოანე პეტრიწი) თხზულებებისა და თარგმანების ენა. praqtikuli mecadineoba: “ვეფხისტყაოსანი” და XII საუკუნის ქართული სალიტერატურო ენა, ენის ფონეტიკური და მორფოლოგიური სისტემა ამ პერიოდისათვის “ვეფხისტყაოსნის” ტექსტზე მუშაობა და ფორმათა ანალიზი.

კომპონენტებისავის “ვეფხისტყაოსანში”, იკე XV, თბ., 1966; ე.ბაბუნაშვილი, თ. უთურგაიძე, ანტონ პირველის “ქართული ღრამმატიკა” და მისი ეროვნულ-ისტორიული მნიშვნელობა, თბ., 1991.

1. დამატებითი ლიტერტურა: ი. გიგინეიშვილი, სიტყვათა წყობის ზოგიერთი თავისებურება რუსთველის ლექსში და ამასთან დაკავშირებული საკითხი “ვეფხისტყაოსნის” ტექსტისა; ი. გიგინეიშვილი, მრავლობითი რიცხვის ფორმათა ზოგი თავისებურებების შესახებ “ვეფხისტყაოსნის” ენაში, გამოკვლევები “ვეფხისტყაოსნის” ენისა და ტექსტის კრიტიკის საკითხების შესახებ, თბ. 1975წ; შამელაშვილი, სხვათა სიტყვის გადმოცემის საშუალებანი; კ. დანელია, სინონიმურ წყვილთა ხმარება “ვეფხისტყაოსანში”, ნარკვევები ქართული სამწერლობო ენის ისტორიიდან, თბ. 1998 გვ. 472-481; თ. ბოლქვაძე, პოეტური პარალელიზმი “ვეფხისტყაოსანში”, თბ. 1997; ნ. კოტინოვი, ქართული სალიტერატურო ენის ისტორიიდან XVIII-XIX ს. თბ., 1973.

XV კვირა

leqcia # 29. ბრძოლა ახალი ქართული სალიტერატურო ენის დამკვიდრებისათვის XIX საუკუნის 60-იან წლებში. ილია ჭავჭავაძის ორთოგრაფიული რეფორმები. ილიას შეხედულება სამი სტილის თეორიის შესახებ. “მამათა” და “შვილთა” ბრძოლა. ილია ჭავჭავაძე და სალიტერატურო ქართულის თეორიული და პრაქტიკული საკითხები. ილიას მუშაობა ქართული ტერმინოლიოგიის შესაქმნელად. ილიას თხზულებათა ენის ძირითადი ნიშნები. აკაკი წერეთლის როლი ქართული სალიტერტურო ენის განვითარებაში. აკაკის ენის ძირთადი ნიშნები. იაკობ გოგებაშვილის “დედა-ენა” და “ბუნების კარი”.

ZiriTadi literaturaდა ტექსტები: ქართული ენის ისტორია, ქუთ., 2006, გვ. 253-278; ა. არაბული, ქართული მეტყველების კულტურა, თბ., 2004; თანამედროვე ქართული სალიტერატურო ენის ნორმები,I, თბ., 1986.; ანტონ პირველი, ქართული გრამატიკა, თბილისი 1997დამატებითი ლიტერატურა: რ. საღინაძე, ნორმირების ერთი პრინციპისათვის, კრებული “ქართული სალიტერატურო ენის

27


ვაჟა-ფშაველას თხზულებათა ენა. არქაიზმები და დიალექტიზმები ვაჟას ენაში. იაკობ გოგებაშვილის, ილია ჭავჭავაძის, აკაკი წერეთლისა და ვაჟა-ფშაველას შემოქმედება და სალიტერატურო ენა (ზოგადი ანალიზი).leqcia # 30. XX საუკუნის დასაწყისის ქართული სალიტერატურო ენა (პრესა, სამეცნიერო შრომები). თბილისის უნივერსიტეტის დაარსება და მისი როლი სამეცნიერო ტერმინოლოგიის ჩამოყალიბებისა და განვითარების საქმეში. საქართველოს გასაბჭოების შემდგომ ენაში მომხდარი ცვლილებები. მოძველებული ლექსიკის ხმარებიდან განდევნა და ლექსიკის ფონდის შევსება ახალი სიტყვებით. რუსული ენის გავლენა ქართულ სალიტერატურო ენაზე. ლექსიკოგრაფიული მუშაობა. სალიტერატირო ენის ნორმათა დამდგენი კომისიის მუშაობა და ნორმათა ფართო გავრცელება. ქართულის, როგორც საქართველოს სახელმწიფო ენის ფუნქციები და მისი თანამედროვე მდგომარეობა.

seminari: ქართულის, როგორც საქართველოს სახელმწიფო ენის ფუნქციები და მისი თანამედროვე მდგომარეობა. praqtikuli mecadineoba: თანამედროვე ქართული სალიტერატურო ენის პრობლემური საკითხები. ხშირად დაშვებულ ენობრივ შეცდომათა ანალიზი (თანამედროვე მედია–საშუალებების ენის მაგალითზე).

საკითხები: “ისტორია და თანამედროვეობა”,თბ., 2007, გვ. 78-83; დ. თვალთვაძე, ნ. გაფრინდაშვილი, ქართული მართლწერის წესები და სავარჯიშოები, თბ., 2008.

28

sms.tsu.gesms.tsu.ge/sms/sulabus/12/2339_enis istoria.doc · web...

Documents