snuffelen aan de grond - hka nieuwkoop · • is een landelijk opererend, onafhankelijk...
TRANSCRIPT
© Aequator Groen & Ruimte bv
Snuffelen aan de grond
Ir. E.A. (Everhard) van Essen
© Aequator Groen & Ruimte bv 2
Even voorstellen
© Aequator Groen & Ruimte bv 3
Waar komen we vandaan?
• Dienst Landbouw Voorlichting (teruggaand tot voor 1900)
• Medio 1990: Boterberg, melkplas, te veel mest privatisering DLV
• De Landbouw Voorlichting
• DLV Adviesgroep (eind jaren ’90)
• Vanaf 2004 Aequator Groen & Ruimte
• 2013/2014 Strategische samenwerking met IPC Groen & Ruimte
© Aequator Groen & Ruimte bv 4
Even voorstellen
Aequator
• is een landelijk opererend, onafhankelijk adviesbureau dat werkt aan een vitaal en leefbaar
buitengebied
• Totaal 17 werknemers
Eigenschappen:
• kennis van de raakvlakken tussen landbouw, natuur, bodem, water en andere functies is gebaseerd
op jarenlange ervaring als intermediairs tussen (overheids-) beleid en praktijk
• verstand van landbouw
• creatief en gericht op implementatie en 'doen'
• expliciete aandacht voor draagvlak en lokaal (privaat) initiatief.
• Nalezen op www.aequator.nl of in ons eigen magazine: Aequator Groen & Ruimte
© Aequator Groen & Ruimte bv 5
Opzet inleiding
• Doel vandaag: “snuffelen aan de bodem”
• Wat komt erop de bodem af?
• Naar buiten! Samen bodems beoordelen.
• Tussen de bedrijven door: wat kunnen we doen?
Extreme neerslag
© Aequator Groen & Ruimte bv 6
Temperatuur afgelopen eeuw
© Aequator Groen & Ruimte bv 7
Neerslag in de winter en de zomer
© Aequator Groen & Ruimte bv 8
Hoeveel vocht is er gemiddeld meer nodig om van
gemiddeld naar maximaal haalbare opbrengsten te
komen?
kg ds / ha kg ds / ha
Gras 10.000 14.000 126
Mais 13.000 17.000 59
© Aequator Groen & Ruimte bv 9
GEWAS
Huidige gemiddelde
opbrengst
(ton vers product/ha)
In praktijk haalbare
opbrengsten
(ton vers product)
Toename vocht
behoefte (mm)
Suikerbieten 55 86 156
Zetmeelaardappelen 45 75 130
Wintergerst 5,5 7,5 100
© Aequator Groen & Ruimte bv 10
Maar ook, zwaardere machines…
© Aequator Groen & Ruimte bv 11
Ploegzool
© Aequator Groen & Ruimte bv 12
Insporing…
Bodemverdichting Flevoland
Compact (> 1.51 g/cm3): 19% 0% 38% 19%
• 19% van de ploegzolen is dusdanig verdicht
dat beworteling niet mogelijk is
• Op wendakkers is 38% van de ploegzolen
verdicht, en 20% van de ondergrond is niet
bewortelbaar
• Gevolgen:
– Beperkte beworteling
– Slechter waterdoorlatend
– Dus minder opbrengst en meer
oogstrisico’s
Grondspanning 25 cm diep 1980 en 2010
Diepte 25 cm
0
100
200
300
400
500
600
0 5000 10000 15000 20000
Wiellast (kg)
Gro
nd
sp
an
nin
g (
kP
a)
1980
1980 ploegen
2010
2010 ploegen
2010 rupsen
0
50
100
150
200
250
300
0 5000 10000 15000 20000
Gro
nd
sp
an
nin
g (
kP
a)
Verdichting Nederland, 50% ondergrond is
verdicht!
Liberalisering pachtsysteem
• Meer vrije markt werking bij vaststellen pachttarieven
• Gevolgen….?
– Oplopen pachttarieven (recente veiling: €2200 – 2650,-)
– Geen lange termijnsinvesteringen
– Achteruitlopende bodemkwaliteit
© Aequator Groen & Ruimte bv 17
Aanscherping mestwetgeving
© Aequator Groen & Ruimte bv 18
– Gemiddeld organisch stof gehalte op landbouwgrond is de afgelopen 40 jaar stabiel. Europees gezien hoog.
– Europees gezien wel dalingen in organische stof.
– Wel grote regionale verschillen. In regio’s met hoge organische stofgehalte (veengebieden) wel dalingen.
Conclusies recent onderzoek BLGG
– Positieve effecten van minimale grondbewerking worden momenteel overschat
– Fosfaat grasland afgelopen 40 jaar in optimale traject (27-45)
– Grote variatie tussen percelen (voorgeschiedenis)
– Kalium gehalte: tot jaren ‘70 stijgend, daarna stabiel, nu daling
– Plant beschikbare hoeveelheid fosfaat daalt op 50% van de percelen afgelopen 10 jaar
– pH stabiel afgelopen 40 jaar in grasland:
• Op zandgronden toename in optimaal tracé (5,3-5,7)
• 75% van de maispercelen beneden optimaal
Conclusies recent onderzoek BLGG
© Aequator Groen & Ruimte bv 26
Samenvattend: wat komt er op de bodem
af?!
• Vernatting (klimaat, bodemdaling, waterbeleid, Natura 2000)
• Extreme buien (zomer 2007, augustus 2010, augustus 2011…)
• Langere drogere periodes in zomer (2006, 2008, 2010, 2011)
• Grote variatie in opbrengsten binnen percelen:
– PPO: zetmeel op zandgonden in Drenthe €1000,- verschil en 10 ton in
2008
– IRS: -30 - +10% opbrengst verschillen in suikerbieten
• Terugdringen van middelen gebruik
• Scherper wordende bemestingsnormen (fosfaat)
• Kader Richtlijn Water
• Grond is duur investeer in eigen grond
© Aequator Groen & Ruimte bv 27
En verder hebben we te maken met …..
• Liberalisering pachtwet (pachttarieven van
€2750,-)
• Intensieve bouwplannen
• Groter wordende machines
• Afschaffing melkquotum
• Hogere grondstofprijzen
• Schaalvergroting
• Bodemverdichting
• Bodemdaling
• Ziekten en plagen (bodemleven)
© Aequator Groen & Ruimte bv 28
De bodem waarschuwt ons!
Bodem
Chemie
Biologie
Fysisch
Betere afstemming:
•10-30% opbrengstverbetering
•Betere benutting nutriënten /
vermindere milieulast
Afrondend
• De bodem is de basis van het boerenbedrijf
• Er komt veel af op de bodem
• Neem eens wat vaker een kijkje in de bodem!
• Het moet anders…
– Van boeman, naar bodemverzorger / adviseur?
• Wat kunnen we als loonwerksector doen?
– Kennis bij spijkeren?
– …..
© Aequator Groen & Ruimte bv 29
Het veld in
• Kijkje op de bodemkaart
• Bodem beoordelen
© Aequator Groen & Ruimte bv 30
Kijkje op de bodemkaart
© Aequator Groen & Ruimte bv 31
Kijkje op de bodemkaart
© Aequator Groen & Ruimte bv 32
1
2
• Bodemleven filmpje
© Aequator Groen & Ruimte bv 33
© Aequator Groen & Ruimte bv 34
Wat kunnen we doen?
• Binnen Landbouw op Peil hebben
we 75 verschillende maatregelen
benoemd en beschreven, terug te
leiden op:
– Bodem
– Hydrologie
– Gewas
© Aequator Groen & Ruimte bv 35
Water maatregelen zijn nodig
© Aequator Groen & Ruimte bv 36
Bodembeheer = totaal pakket aan
maatregelen
• Werkelijk aandacht voor duurzaam bodemgebruik
– Organische stof
– Drainage
– Bodemverbetering
– Extensiveren
– Groenbemesters
• Minimaal scheuren
• Vlakligging
• Verbeteren bodemstructuur
• pH
• Juiste teelt op de geschikte grond
• Gebruik maken van bodemleven
• Inzet robots (rijpaden)
• Goede banden en machines
• Gebruik je medicijnen of blijf je in conditie?
• Geduld….
Organische stof en effect landgebruik
© Aequator Groen & Ruimte bv 37
© Aequator Groen & Ruimte bv 38
Perceel OS
gehalte
(%)
1997
M/L1
1995-
1996
M/L2
1991-
1994
M/L4
1983-
1990
M/L8
1967-
1982
M/
L16
1935-
1966
M/
L32
Verandering van
landgebruik of
management
R1 1.7
Driedijk 1.9
R2 1.9
v. Loon 2 2.0
Smallegange 1 2.1 1982
ZU 2.1
B1 2.2
DW 2.2
LR 2.2
Rusthoeve 2.2
Smallegange 2 2.2
Ter Linde 1 2.2 1924
v. Strien 2.2
Aarnauts 2.3 1988
DB 2.3
DH 2.3
DK 2.3
RS 2.3
v. Oeveren 2.3
Nazareth 3 2.4 1986
Quist 1 2.4 1994
v. Loon 1 2.5
Zwart 2 2.5 1986
HP 2.6 1991
ML 2.6
Nazareth 4 2.6 1994
Poley 2.6 1990
Haverbeke 2 2.9 1991
Michielsen 1 2.9 1991
Michielsen 3 2.9 1991
Ter Linde 3 2.9 1924
Zwart1 3.0 1979
Michielsen 2 3.1 1991
Ter Linde 3.1 1924
Ter Linde 2 3.1 1924
B2 3.3
Nazareth 2 3.5 1968
Geldhof 3.6
V2 3.7 1976
Quist 3 4.3 1994
Minderhout 4.8
Quist 2 5.0 1994, 1987
V1 5.0
Haverbeke 1 7.3 1991
Nazareth 1 8.8
Gangbaar gras
Gangbaar akkerbouw
Biologisch gras
Biologisch akkerbouw
Organisch stofgehalte =
2.07 + 0.75 x L2 + 0.60 x M4 + 2.97 x L32
(R2 0,74)
© Aequator Groen & Ruimte bv 39
Opheffen van verdichtingen
Opheffen van
verdichtingen =
maatwerk
© Aequator Groen & Ruimte bv
Kijken in de grond
Hoe?
Met boor en schop
Bodem beoordeling
© Aequator Groen & Ruimte bv
Waar naar kijken in de grond?
•Leem/lutum gehalte
•Zandgrofheid
•Structuur
•Doorlatendheid van de grond
•Storende lagen
•Gelaagdheid
•Humusgehalte
•Grondwaterstand
•Vlakligging
Bodembeoordeling
© Aequator Groen & Ruimte bv 42
Wat zie ik ?
© Aequator Groen & Ruimte bv 43
Gunstige structuur
© Aequator Groen & Ruimte bv 44
Bodem conditie score
© Aequator Groen & Ruimte bv 45
Bodem conditie score
Vragen en discussie
• Vragen en discussie
© Aequator Groen & Ruimte bv 48