sociale innovatie - the creative tribe

68
Sociale Innovatie

Upload: sunidee

Post on 01-Apr-2016

227 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

De wereld wordt steeds complexer. Complexe problemen vragen om een multidisciplinaire aanpak. Dit inzicht bracht Deborah Nas en Michiel Oudakker tot het oprichten van The Creative Tribe, een collectief van zelfstandige vakmensen met een passie voor creatie. De leden van The Creative Tribe zijn gefascineerd door Sociale Innovatie. Door de terugtrekkende overheid krijgt Sociale Innovatie in deze tijd steeds meer ruimte. Reden te meer om dit te onderzoeken. Om het onderwerp te verkennen en onze samenwerking te beproeven besloten we om samen in één dag een boek te schrijven over Sociale Innovatie. Het resultaat van deze samenwerking ligt hier voor u. Veel inspiratie toegewenst. The Creative Tribe

TRANSCRIPT

Page 1: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Sociale Innovatie

Page 2: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

€€

Versie 3 • 10 september 2013

Page 3: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Copyright ©2013 The Creative Tribe, Amsterdam, Nederland

InhoudInleiding - De start van The Creative Tribe 5

Hoofdstuk 1 - Wat is sociale innovatie? 7

Wat is sociale innovatie? 8

Waarom sociale innovatie? 10

Wie zijn de spelers binnen sociale innovatie? 12

Hoe ziet het sociale innovatieproces eruit? 14

Wat levert sociale innovatie op voor jouw organisatie? 15

Waar kan sociale innovatie worden toegepast? 16

Hoofdstuk 2 - Cases sociale innovatie 19

De kracht van solidariteit 20

De nieuwe bank is van ons allemaal 24

Zorg wordt weer sociaal 28

Beschrijving 31

Beter een goede buur dan een verre vriend 32

Een land opruimen in één dag 36

Waarom iets nieuw kopen als het kapot is? 40

Het huis als grondstoffenbank 44

Energie in eigen hand 48

Sociaal verzekeren 52

Hoofdstuk 3 - The Creative Tribe 59

Page 4: Sociale Innovatie - The Creative Tribe
Page 5: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

De start van The Creative TribeDe wereld wordt steeds complexer. Complexe problemen vragen om een multidisciplinaire aanpak.

Dit inzicht bracht Deborah Nas en Michiel Oudakker tot het oprichten van The Creative Tribe, een collectief van zelfstandige vakmensen met een passie voor creatie.

De leden van The Creative Tribe zijn gefascineerd door Sociale Innovatie. Door de terugtrekkende overheid krijgt Sociale Innovatie in deze tijd steeds meer ruimte. Reden te meer om dit te onderzoeken.

Om het onderwerp te verkennen en onze samenwerking te beproeven besloten we om samen in één dag een boek te schrijven over Sociale Innovatie.

Het resultaat van deze samenwerking ligt hier voor u.

Veel inspiratie toegewenst.

The Creative Tribe

Page 6: Sociale Innovatie - The Creative Tribe
Page 7: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

HOOFDSTUK 1

Wat is sociale innovatie?

Page 8: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

SOCIALE INNOVATIE8

Wat is sociale innovatie?Sociale innovatie is geen nieuw fenomeen. Al vele jaren werken mensen op een innovatieve manier samen om onze maatschappij socialer, leuker, beter en gezonder te maken. Tegenwoordig duikt het begrip sociale inno­vatie steeds vaker op en zijn er verschillende definities in omloop. Wij hanteren de volgende definitie:

Sociale innovatie is de ontwikkeling en realisatie van nieuwe ideeën, die maatschappelijke waarde creëren.

Ontwikkeling en realisatie van nieuwe ideeënBij innovatie wordt toegewerkt naar specifieke oplossingen die inspelen op één of meerdere behoeften. Deze oplossingen kunnen producten, diensten, modellen, systemen zijn, of een combinatie hiervan.Het start met het begrijpen van de behoefte en het ontwikkelen van ideeën (ontwikkeling). Vervolgens worden de oplossingen ontwikkeld, getest en geïmplementeerd (realisatie).

Maatschappelijke waardeSterke sociale innovaties zijn financieel gezond én zijn in staat maat­schappelijke waarde te creëren. Deze waarde kan toenemen door een groter gevoel van welbevinden bij burgers of door het bieden van duur zamere, efficiëntere, effectievere, socialere en rechtvaar digere oplossingen. Sociale innovatie bevindt zich in het gebied tussen het traditionele bedrijfsleven — primair gericht op winstmaximali­satie — en de non-profitsector — primair gericht op maatschappelijke waardemaximalisatie.

Page 9: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

WAT IS SOCIAlE INNOVATIE? 9

Page 10: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

SOCIALE INNOVATIE10

Waarom sociale innovatie?Vaak komt de behoefte aan sociale innovatie voort uit maatschappelijke onvrede of een probleem maar soms anticipeert het juist op nieuwe kansen in onze maatschappij. Er is een grote verscheidenheid aan rede­nen om sociaal te innoveren.

“Ik heb geen vertrouwen in het pensioenstelsel, tegen de tijd dat ik met pensioen ga is de pot leeg!”

“Als ik geen plofkip produceer dan kan ik niet concurreren met andere aanbieders.”

“Wij zijn twee-verdieners maar kunnen niet eens een hypotheek

krijgen.”

Page 11: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

WAT IS SOCIAlE INNOVATIE? 11

“De groene stroom van mijn energie- leverancier is niet groen.”

“Ik heb precies 3,21 minuten de tijd om u te wassen, daarna moet ik door naar de

volgende patiënt.”

“Ik vertrouw de producenten niet meer, op alle labels staat dat het goed en gezond is, maar

dat blijkt vaak niet waar!”

“Ik ben gestopt met werken

omdat de kinder-opvang te duur is

geworden.”

Page 12: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

SOCIALE INNOVATIE12

Kennisinstelling • Vergroot bewustzijn bij de werk­nemers en leiders van morgen door het sociale aspect centraal te stellen in opleidingen.

• Ontwikkelt kennis door middel van toegepast onderzoek op relevante vakgebieden en het ontwikkelen van concrete metho­dieken en tools.

• Deelt kennis met andere par­tijen, zodat deze hierop kunnen voortbouwen om tot concrete oplossingen te komen.

Betrokken burger • Signaleert dat het beter kan en neemt initiatief. • Geeft input tijdens het ontwikkelen van sociale innovaties. • Mobiliseert anderen door het goede voorbeeld te geven en een kritische massa samen te brengen.

• Ondersteunt in de uitvoering van de uiteindelijke oplossing.

Wie zijn de spelers binnen sociale innovatie?Hier zie je het palet van spelers in het bedenken en realiseren van sociale innovatie. De exacte rol en uitdaging is verschillend per speler en situatie. Vaak zien we pas tijdens het proces van de ontwikkeling en realisatie van ideeën de rollen ontstaan.

Page 13: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

WAT IS SOCIAlE INNOVATIE? 13

Overheid • Stimuleert sociale innovatie met subsidies en belastingvoordelen. • Stelt kaders door middel van regelgeving die het lastig of minder interes­sant maakt om niet­sociale systemen in stand te houden.

• Promoot sociale innovatie door succesvolle voorbeelden uit te dragen en aan te geven hoe andere spelers een bijdrage kunnen leveren.

Bedrijfsleven • Realiseert aanbod door het ontwikkelen en aanbieden van concrete producten en diensten met een goede balans tussen de sociale en bedrijfsmatige kant.

• Investeert in een nieuwe infrastructuur of samenwer­king, waarbij de partijen op een andere manier met elkaar kunnen omgaan.

• Geeft ruimte aan andere ideeën en nieuwe initiatieven. • Neemt initiatief in het aanpakken van de kernonderwer­pen en de kernproblematiek van hun onderneming of industrie.

The Creative Tribe • Neemt initiatief door proactief naar nieuwe kansen en verbeteringen voor de maatschappij te zoeken.

• Creëert oplossingen door nieuwe en bestaande ideeën samen te brengen en deze te vertalen naar een op maat gesneden, werkende oplossing.

• Verbindt de juiste partijen die gemotiveerd zijn om samen een uitdaging aan te gaan.

Page 14: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

SOCIALE INNOVATIE14

Hoe ziet het sociale innovatieproces eruit?In februari 2013 heeft de EU een Guide to Social Innovation opgeleverd.Hierin worden vier fases beschreven die leiden tot een sociale innovatie:• 1. Goede ideeën• 2. Ontwikkelen van prototypes en uitvoeren van een pilot• 3. Implementatie van de beste oplossing• 4. Verder opschalen om maximale impact te behalen

Sociale innovatie is net als ‘normale’ innovatie een iteratief proces waarin bij elke iteratie de oplossing concreter, maar vaak ook complexer wordt. Per fase dient te worden gekeken naar de optimale samenstelling van het team en de beste aanpak om te komen tot de optimale oplossing.

Sociale innovatieprojecten

• Multidisciplinair en gericht op

integrale oplossingen

• Gezamenlijk en gericht op

empowerment

• Gedreven door vraag

• Op maat gesneden

• Open karakter m.b.t. kennisdeling

en intellectueel eigendom

‘Normale’ innovatieprojecten

• Oplossingen met focus

op één domein

• Geregisseerd van bovenaf

• Aanbod gedreven

• Massa geproduceerd

• Meer gesloten en

vertrouwelijk karakter

Page 15: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

WAT IS SOCIAlE INNOVATIE? 15

Wat levert sociale innovatie op voor jouw organisatie?De belangrijkste opbrengst van sociale innovatie is maatschappelijke meerwaarde. Maar daarnaast kan het jouw organisatie nog een hoop andere dingen opleveren:

Financieel • lagere kosten• Meer omzet• Hogere verkoop• Betere marges• Meer winst

Reputatie • Grotere naamsbekendheid• Beter imago• Groter bereik• Positieve merkbeleving• Meer aanbevelingen• Groter onderscheidend

vermogen

Klanten• Betere band met klanten • Grotere betrokkenheid van

klanten• Grotere klanttevredenheid• Betere

servicebeleving

Partners• Betere relatie

met werknemers• Grotere betrok­

kenheid van werknemers

• Betere band met partners en leveranciers

• Duurzame relatie met alle betrokken partijen

• Grotere tevredenheid van aandeelhouders

Innovatiekansen • Nieuwe producten /

diensten• Nieuwe samenwerkings­

vormen, modellen of systemen

• Nieuwe verdienmodellen• Betere processen

Page 16: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

SOCIALE INNOVATIE16

Waar kan sociale innovatie worden toegepast?In vrijwel alle branches zijn inspirerende voorbeelden te vinden van sociale innovatie. Hierbij een overzicht van recente initiatieven. In Hoofdstuk 2 wordt een aantal van deze initiatieven belicht.

Energie, water en omgevingWijwillenzon: burgers bundelen krachten voor goedkope zonne­energieWakaWaka Foundation: veilige en gezonde lampen op zonne­energie als alternatief voor ‘vuile’ kerosinelampen in ontwikkelingslandenTexel Energie: “Energie in eigen hand” op pagina 48Estonia: “Een land opruimen in één dag” op pagina 36Turntoo: “Het huis als grondstoffenbank” op pagina 44

Publieke sector en non-profitPifworld: een netwerk van mensen, bedrijven en organisaties die samenwerken om wereldwijd een positieve impact te realiseren Onderwijspioniers: platform dat leraren helpt goede ideeën te delen en te realiserenStichting Onterfd Goed: organisatie gespecialiseerd in het

‘ontzamelen’ en delen van museale collectiesGelukskoffer: koffer met 7 lessen in geluk voor groep 7 & 8 van de basisschoolMakkie: “Beter een goede buur dan een verre vriend” op pagina 32

Retail en consumentRepair Café: “Waarom iets nieuw kopen als het kapot is?” op pagina 40Boodschapp: vergelijken van producten op prijs, kwaliteit en gezondheidThuisafgehaald: website voor mensen die graag eten koken en mensen in de buurt die op zoek zijn naar een gemakkelijke, gezonde maaltijdSocial Dining: platform dat mensen met gelijke interesses verbindt voor een gezamenlijke maaltijd Fair Trade: keurmerk en distributeur van producten uit ontwikkelingslanden die op een eerlijke manier worden geproduceerdPeerby: platform voor het delen van producten in je eigen omgeving

Sociale innovatie

Page 17: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

WAT IS SOCIAlE INNOVATIE? 17

Dienstverlening Mondragon: grootste werknemerscoöperatie ter wereld in Spanje,

“De kracht van solidariteit” op pagina 20Broodfonds: “Sociaal verzekeren” op pagina 52IOU: app die registreert wat je uitleent zodat je het niet kwijtraaktFairphone: een eerlijk geproduceerde telefoon Seats2meet: plekken in Nederland om samen te komen, te werken en nieuwe contacten op te doenNew B: “De nieuwe bank is van ons allemaal” op pagina 24

Transport, logistiek & mobiliteitRoetz Bikes: recycling van oude fietsonderdelen voor de productie van nieuwe fietsen bij sociale werkplaatsenSnappCar: platform waarbij je een auto kunt huren van een ander of je eigen auto kunt verhurenToogethr: app voor carpool en voor samen delen van vervoerGreenwheels: een autodeelconcept waarbij iedereen gebruik kan maken van een grote vloot aan auto’sTaxi–E : taxibedrijf met elektrische taxi’s op groene stroom. Gericht op betere dienstverlening en betere prijs­kwaliteitverhouding

Toerisme & recreatieCouchsurfing: een internationaal netwerk voor toeristen die een slaapplaats willen bij gastvrije onbekenden Airbnb: internationaal platform waarin mensen hun eigen huis of appartement kunnen verhuren7scenes: platform voor het uitwisselen van alternatieve toeristische plekken en routes via social mediaTerraTours: alternatieve routes georganiseerd door bewoners en stadsgenoten

ZorgWeHelpen: “Beter een goede buur dan een verre vriend” op pagina 32EigenKracht: een platform voor mensen die met een ingrijpende gebeurtenis worden geconfron­teerd en die hulp willen, waarbij participatie en

‘samenredzaamheid’ centraal staanSociale innovatie

Page 18: Sociale Innovatie - The Creative Tribe
Page 19: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

HOOFDSTUK 2

Cases sociale innovatie

Page 20: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

De kracht van solidariteit

Page 21: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

21CASES SOCIAlE INNOVATIE 21

Mondragon Cooperative CorporationDe coöperatie is weer hot. Waar de meeste bedrijven zich richten op groei en winstmaximalisatie voor de aandeelhouders kiezen coöperaties voor een fundamenteel ander principe. leden zijn mede­eigenaar en hebben gelijke stemrechten. Vooral op het gebied van duurzame energie en glas­vezelnetwerken is de coöperatie tegenwoordig een belangrijk instrument voor eigen initiatief.

De kracht van solidariteit

Page 22: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

INSTRUMENTAL ANDSUBORDINATED NATURE

OF CAPITAL

WAG

ESO

LIDAR

ITY

PARTICIPATION IN

MANAGEMENTOPEN

ADMISSION

DEMOCRATIC

ORGANISATION

EDUCATION

UNI

VERS

AL N

ATURE

INTER-COOPERATION

SOCI AL TRANSFORMATION

SOVEREIGNITY

OF LA BOUR

Page 23: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 23

BeschrijvingIn Mondragon, Spaans Baskenland, staat de oerversie van een werk­ nemerscoöperatie die in 1956 is opgericht. Het is de grootste ter wereld, met 85.000 leden. Mondragon Cooperative Corporation (MCC) heeft een omzet van 15 miljard euro. De groep bestaat uit meer dan 250 bedrijven en onderdelen, in een groot aantal sectoren waaronder de financiële, distributie­ en industriële sector. MCC is innovatief en werkt ook in ‘high tech’ sectoren. Het bedrijf stelt people before profit en investeert continu in human capital. Het hoogste salaris mag nooit meer zijn dan 8 keer het laagste salaris. Ter verge lijking: bij multinationals in de VS is dit soms zelfs 400 keer.

ResultatenMCC hoeft nauwelijks in te krimpen in de huidige recessie. Bij tegenwind verkiest MCC banen boven winst, zo werd recent besloten om collectief 8% salaris in te leveren om ontslagen te voorkomen.

KrachtCoöperaties bieden, politiek gezien, best of both worlds: eigen initiatief en ondernemerschap spreekt rechts aan en solidariteit spreekt links aan, een mooie symbiose voor de 21e eeuw. Coöperaties stellen zelfredzaamheid en banen boven vermogen.

Wat kunnen we hier van leren?• Een coöperatie creëert solidariteit, flexibiliteit en stabiliteit.• Het samen werken aan het zelfde doel: zoals baanbehoud levert

oplossingen die in andere situaties lastig zouden zijn.

Meer informatie:

http://www.mondragoncorporation.com/Language/en-u5/ENG.aspx

http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2011-2012/Mondragon.html

Page 24: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

De nieuwe bank is van ons allemaal

Page 25: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

€ 25CASES SOCIAlE INNOVATIE 25

Manifest voor een nieuwe bankDe manier waarop grote bedrijven opereren begint bij veel mensen weerstand op te roepen. De val van de banken en de economische crisis die hierop volgde, veroorzaakten wantrouwen en een gevoel van mach­teloosheid bij de consument. Men gelooft dat dingen anders moeten én kunnen en wil hier een (actieve) bijdrage aan leveren. Dit creëert een vruchtbare bodem voor een nieuw type organisaties.

Page 26: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Afbe

eldi

ngen

afko

msti

g va

n Ne

w B,

mee

r inf

o op

www

.newb

.coop

Page 27: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 27

BeschrijvingOp 24 maart 2013 werd in België een nieuwe bank aangekondigd: New B. Een transparante coöperatieve bank met eenvoudige financiële producten en normale salarissen voor medewerkers.De coöperanten, mensen en organisaties die in de bank investeren en klant worden bij de bank, zijn ook eigenaar van de bank. Zij bepalen de koers van de bank en hoe hun geld geïnvesteerd wordt.

ResultatenNew B wil de haalbaarheid aantonen van een nieuwe coöperatieve bank en wil in drie maanden bij 10.000 mensen 20 euro ophalen. Dat is de prijs van één aandeel. Dit aantal was binnen drie dagen al gehaald. Na twee maanden stond de teller op ruim 40.000 individuen en 89 NGO’s (2.000 euro per organisatie). Dit succes toont aan dat het concept de juiste snaar raakt bij consumenten en veel potentie heeft.

KrachtNew B speelt in op de aversie van consumenten tegen de bancaire sector. Het belooft een andere aanpak dan de huidige banken. Het geeft mensen de controle over hun eigen geld en daarmee een zekerdere toekomst.

Wat kunnen we hiervan leren?• De volgorde van het innovatieproces is fundamenteel veranderd. Waar

vroeger in het geheim een idee werd uitgewerkt en een nieuwe dienst werd ontwikkeld, is juist het publiek maken van het idee een cruciale fase geworden van sociale innovatie: concept bedenken & publiceren

­> via crowdfunding geld ophalen en daarmee het concept toetsen ­> dienst ontwikkelen ­> lanceren ­> business.

• Grote gevestigde merken zijn niet meer van belang bij het lanceren van een nieuwe dienst.

Page 28: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Zorg wordt weer sociaal

Page 29: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

29CASES SOCIAlE INNOVATIE 29

Verbetering van het zorgsysteemDe manier waarop we zorg in Nederland hebben georganiseerd wordt in de toekomst onbetaalbaar. De afgelopen jaren heeft al een grote effici­entieslag plaatsgevonden om de kosten te beperken. Familieleden zijn vaak niet in staat om bij te springen aangezien families tegenwoordig geografisch verspreid wonen. Het resultaat: de zorg wordt steeds onper­soonlijker en zowel patiënt als familieleden voelen zich machteloos en aan hun lot overgelaten.

Page 30: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Meer informatie:

http://www.vnsny.org/community/in-the-community/community-connections-timebank/

Page 31: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 31

BeschrijvingIn 2006 is de Visiting Nurse Service of New York de VNSNY TimeBank gestart. Het stelt mensen in staat om hun vaardigheden in te zetten om anderen en zichzelf te helpen, waarbij men uren uitruilt in plaats van geld. Je kunt bijvoorbeeld uren verdienen met mensen naar de dokter brengen, eenvoudige zorg verlenen, les geven of klusjes in huis doen. Hierbij geldt elk uur is evenveel waard.

ResultaatDe ruim 3.000 leden wisselen meer dan 50.000 uren per jaar uit.

KrachtDe VNSNY TimeBank spreekt mensen aan op persoonlijke, niet­com­merciële basis. Het gaat uit van hetgeen je wél kunt in plaats van je gebreken. De persoonlijke begeleiding zorgt voor de juiste match tussen hulpvragers en hulpaanbieders, en legt de juiste basis voor een vertrou­wensrelatie en het bouwen van een sterk sociaal vangnet.

Wat kunnen we hiervan leren?• Een timebank biedt een waardevolle aanvulling op de reguliere medi­

sche zorg. Het zorgt ervoor dat mensen langer thuis kunnen blijven wonen en verhoogt het geluk van de patiënt.

• Deelnemers ervaren als voordelen: verbeterde fysieke en mentale gezondheid, toegang tot diensten, besparingen, vertrouwen krijgen, ervaren dat je ergens bij hoort en verbeterde kwaliteit van leven.

• Het concept spreekt met name mensen aan, die van nature meer moeite hebben om een actieve rol in de gemeenschap te vervullen maar wel degelijk iets kunnen bijdragen.

• Hulp vragen is moeilijk voor mensen, hulp geven niet.• Vertrouwen is de belangrijkste succesfactor, niet de waarde van tijd.• Er wordt nauwelijks misbruik gemaakt van elkaar.

Page 32: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Beter een goede buur dan een verre

vriend

Page 33: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

33CASES SOCIAlE INNOVATIE 33

Samen is het een makkieHet is prettiger wonen in een buurt waar de leefbaarheid hoog is en waar de sociale banden sterk zijn. Dat is één van de basisgedachten achter de Makkie: een lokale munt die je kunt gebruiken in de Indische buurt in Amsterdam, een buurt met veel sociaal en economisch zwakkere bewoners.

Page 34: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

www.

mak

kie.cc

Anne-Miek Fokkens, coördinator wijkaanpak Indische

Buurt bij woningbouwvereniging Eigen Haard.

Rob van Hilten,

directeur Qoin.

“Wij hebben gemerkt dat de Makkie verbindt. Het geeft hulpgevers het gevoel dat ze er weer toe doen, en maakt het mogelijk om hun talenten nuttig in te zetten. En het wordt voor hulpvragers makkelijker

om om hulp te vragen, want je kunt er voor betalen met Makkies”

“Er zijn veel mensen die wel willen helpen, maar niet direct hulp van

anderen willen hebben. Het is daarom van belang om een breed assortiment van verzilveropties te hebben voor je Makkies. Zo is er voor ieder iets wils”

Page 35: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 35

BeschrijvingIn essentie is de Makkie een timebank, zoals ook de VNSNY en WeHelpen. Je kunt Makkies verdienen door anderen te helpen of je in te spannen voor activiteiten met een voordeel voor de gemeenschap en de buurt.

ResultatenStadsdeel Oost, Eigen Haard, Makassar Plein Community, Civic Zeeburg en Qoin zijn in 2011 in het initiatief Makkie gestapt en inmiddels zijn ook woningbouwverenigingen Ymere en de Alliantie aangehaakt. Het aantal (commerciële) partners waar je met de Makkie kunt betalen blijft ook groeien.

KrachtDe kracht van het concept ligt in de mogelijkheid om de Makkie te ver­zilveren bij lokale partners: bioscoop, kunstuitleen, zwembad, sportclubs, Albert Heijn en vele anderen.

Wat kunnen we hiervan leren?• Een timebank is een geschikt middel om de sociale banden in een

buurt te versterken. • De diensten die worden uitgewisseld zijn vergelijkbaar binnen ver­

schillende timebanks. Het is niet direct afhankelijk van de primaire doelstelling van de initiatiefnemers (kosten van de zorg verlagen, sociale cohesie verhogen) maar afhankelijk van de vaardigheden van de buurtbewoners

• De mogelijkheid om je credits bij (commerciële) instellingen te kunnen verzilveren, vergroot de doelgroep. Dit maakt het namelijk ook interessant voor mensen die zelf geen hulp nodig hebben en voor jongeren die iets willen bijverdienen.

www.

mak

kie.cc

Page 36: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Een land opruimen in

één dag

Page 37: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

37CASES SOCIAlE INNOVATIE 37

Het opruimen van Estland in één dag: Let’s do it! Het was jarenlang een ingewortelde gewoonte in Estland om afval op afgelegen plekken in de natuur te dumpen. Het resultaat was dat de prachtige natuur van Estland vervuild was geraakt met meer dan 10.000 ton afval. Drie Esten vroegen zich af: ‘Wat als we samen met alle Esten het land in één dag opruimen?’

Page 38: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Vrijwilligers50.000

Teamleden

Initiatiefnemers

Partners

3

20

500

creati

viteit

tijd know

-how

geld

middele

n

Foto: estoniaonthemap.com

Page 39: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 39

BeschrijvingOp de bewuste dag in 2008 zijn meer dan 50.000 vrijwilligers (4% van de Esten) erin geslaagd om het land schoon te maken. Wanneer deze klus door de overheid zou zijn geklaard had dit minstens drie jaar en 22,5 mil­joen euro gekost. De aanpak van deze sociale innovatie kostte het land echter 0,5 miljoen euro.

Stappenplan• Teambuilding• Verbinding van partners• lokaliseren van afval via app• Campagne en communicatie• Registratie van teams en individuen

KrachtDe omvang van het project was meteen ook de grootste uitdaging. Het ontstaan van de extreem grote groep partners en vrijwilligers die tijd, kennis, ervaring, materieel en geld hebben ingezet, is de grootste kracht van dit concept. De initiatiefnemers zijn erin geslaagd om met hun enthousiasme en inspiratie zeer veel mensen te mobiliseren. Er ontstond een brede beweging gericht op één doel.

Wat kunnen we hiervan leren?• Maak het maatschappelijke doel groot en concreet• Bedenk de aanpak samen en laat teamleden hun eigen taak kiezen• Zet het enthousiasme van de initiatiefnemers in om een grote groep

mensen met tijd, kennis, informatie, capaciteit, middelen en geld te motiveren om mee te doen.

Page 40: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Waarom iets nieuw kopen als

het kapot is?

Page 41: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

41CASES SOCIAlE INNOVATIE 41

Repair CaféAls er een apparaat of kledingstuk kapot is, dan is onze eerste gedachte vaak ‘weggooien en een nieuwe kopen’. Het kopen van een nieuw artikel is meestal niet alleen gemakkelijker maar zelfs goedkoper dan het te laten maken. Dus kopen we een nieuw product en gooien we het oude weg. Een gevolg van dit gedrag is een (onnodig) grote hoeveelheid afval en een steeds groter verbruik van grondstoffen. Initiatiefneemster Martine Postma kreeg het idee voor het Repair Café in 2009. Ze werkte toen aan een gids met tips over hoe je als particulier minder afval kan produceren. Toen ze besefte dat de tips vaak te maken hadden met het repareren van kapotte spullen ontstond het idee van het Repair Café.

Page 42: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Foto: repaircafe.nl

Page 43: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 43

BeschrijvingRepair Cafés zijn gratis bijeenkomsten die voor iedereen toegankelijk zijn en waarbij het draait om het (samen) repareren van allerlei voorwerpen. Het gaat om reparaties van vooral kleding, meubels, elektrische apparaten, fietsen en speelgoed. Bij een Repair Café zijn vrijwilligers aanwezig met een specifieke expertise zoals elektriciens, naaisters, timmerlieden en fiet­senmakers. Bezoekers nemen van thuis kapotte spullen mee. In het Repair Café gaan ze samen met de deskundigen aan de slag.

ResultatenHet oorspronkelijke doel was om in drie jaar 18 Repair Cafés op te zetten. Het concept sloeg zo goed aan dat er na het eerste jaar al 20 cafés waren, na twee jaar 55 en nu al meer dan 65. In 2011 is de Stichting Repair Café opgericht, ondersteund door fondsen en subsidies, ze biedt professionele ondersteuning aan lokale groepen in binnen­ en buitenland die zelf hun eigen Repair Café willen beginnen. In maart van dit jaar is het Repair Café door Vrij Nederland en Kennisland benoemd tot Radicale Vernieuwer 2013!

KrachtDe kracht van dit concept is het verbinden van mensen rondom een maat­schappelijk doel, in dit geval het repareren van spullen. De verbinding

— die zich kenmerkt door jezelf nuttig maken voor anderen, ergens bijhoren, leuke gesprekken, samen aan iets werken en mensen ontmoeten — zorgt ervoor dat deze sociale innovatie zich verankert in de gemeenschap.

Wat kunnen we hiervan leren?• Het combineren van een maatschappelijk doel (natuur) en een persoon­

lijk doel (besparen, jezelf nuttig maken en ergens bijhoren) werkt.• De positieve sociale aspecten van samen repareren met mensen uit de

eigen gemeenschap is een drijvende kracht achter het concept.• Een ander succes van Repair Café: de vraag naar producten die makke­

lijk gerepareerd kunnen worden geeft een signaal richting producenten.

Page 44: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Het huis als grondstoffenbank

Page 45: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

45CASES SOCIAlE INNOVATIE 45

Turntoo verbindt consument en producentDe druk op grondstoffen neemt toe en grondstoffen worden schaarser. De prijzen van grondstoffen worden steeds hoger en onvoorspelbaarder terwijl bouwplannen nog te veel gericht zijn op korte termijn denken. Daarom startte Thomas Rau in 2011 het Turntoo platform. Via dit plat­form kunnen grondstoffen eindeloos worden hergebruikt.

Page 46: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Bronnen

http://www.platformduurzamehuisvesting.nl/2011/11/10

video-van-de-week-het-turntoo-concept-van-thomas-rau/

http://www.stedebouwarchitectuur.nl/nieuws/nieuws/

thomas-rau-sluit-met-turntoo-de-kringloop.110261.lynkx

http://www.rau.eu/innovatie/turntoo/

http://turntoo.com/

http://www.clubvan30.nl/portfolio/ (afbeelding)

Afbe

eldi

ng: h

ttp://

www.

clubv

an30

.nl/p

ortfo

lio/

Page 47: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 47

BeschrijvingTurntoo verbindt consument en producent van bouwgrondstoffen. De grondstoffen en materialen zijn niet meer in het bezit van de consument, maar hij huurt ze van Turntoo. Deze grondstoffen worden opgeslagen in ‘grondstofbanken’. Het ontwerp van de producten maakt hergebruik moge­lijk. Na gebruik worden de producten teruggestuurd naar Turntoo om er weer een leven te krijgen.

ResultaatHet model dat Turntoo gebruikt is een gesloten kringloop, er komt nooit meer iets bij. De producent is hierdoor minder afhankelijk van de fluc­tuerende grondstoffenmarkt en wint aan economische zekerheid in de toekomst. Door het product cradle-to-cradle te ontwikkelen, kunnen de verwerkte grondstoffen makkelijk hergebruikt worden voor een nieuwe generatie producten. Als consument betaal je alleen voor het gebruik, niet voor de materialen. Daardoor wordt het aanzienlijk goedkoper om gebruik te maken van milieuvriendelijke producten.

KrachtDe rollen worden omgedraaid tussen producent en consument. De con­sument is niet meer geïnteresseerd in het bezit van een product, maar in de prestatie van het product. Turntoo is het bewijs van een fundamentele verandering binnen onze huidige consumptiemaatschappij en de bijbe­horende verdienmodellen.

Wat kunnen we hiervan leren?• Verandering van persoonlijk bezit naar collectief gebruik kan naast

milieuvoordeel ook economisch voordeel voor de producent bieden.• Door het cradle-to-cradle­principe is stabiliteit belangrijker geworden

dan groei.

Page 48: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Energie in eigen hand

Page 49: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

49CASES SOCIAlE INNOVATIE 49

Texel EnergieEr liggen in Nederland nog veel mogelijkheden voor de ontwikkeling van duurzame energie. Burgers willen wel versnellen, maar hebben het gevoel dat grote energiebedrijven hier niet genoeg aan doen.

Page 50: Sociale Innovatie - The Creative Tribe
Page 51: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 51

BeschrijvingIn 2007 namen twee Texelaren het initiatief om TexelEnergie op te rich­ten. Hun doelstelling: Texel in 2020 energieneutraal maken.TexelEnergie levert duurzame stroom en gas, zonder winstoogmerk, bij voorkeur opgewekt op het eiland zelf. Verder helpen ze Texelaren met onafhankelijk advies en centrale inkoop, bijvoorbeeld op het gebied van zonnepanelen.

ResultatenEind 2012 had TexelEnergie 50% van de huishoudens op Texel als klant, bovendien waren 6000 van de ledenaandelen verkocht. In 2012 boekte TexelEnergie z’n eerste winstgevende jaar. In de afgelopen vijf jaar is het oppervlak aan zonnepanelen verdubbeld en wordt de stadsverwarming van wijk De 99 in Den Burg gestookt met biomassa.

KrachtDe financiering van TexelEnergie is in handen van Texelaren door middel van ledenaandelen. Grootouders kopen deze graag voor kleinkinderen. Doordat mensen onderdeel zijn van TexelEnergie voelen ze zich verant­woordelijker. Het is dan ook minder erg om een windmolen op je erf te hebben als deze van jezelf is.

Wat kunnen we hiervan leren?• Deelnemers hebben het gevoel onderdeel te zijn van het groter geheel.

Deze gemeenschapszin is een belangrijke driver van succes.• TexelEnergie levert onafhankelijk advies in complexe materie

(zonne­energie).

Bron: ‘Vincent wil Zon’ – Trouw.nl / Vincent Dekker 2012

Meer informatie: http://www.texelenergie.nl

Page 52: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

€€

Sociaal verzekeren

Page 53: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

53CASES SOCIAlE INNOVATIE 53

Het BroodfondsOp dit moment heeft ruim 68% van de 700.000 zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) geen voorziening in het geval van ziekte. Dit komt omdat de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen van verzekeraars voor zzp’ers kostbaar zijn. Velen kunnen zo’n verzekering, die al gauw € 6.000,­ netto per jaar kost, niet betalen. De wat voordeligere verzekeringen hebben vaak uitsluitingen en onduidelijke voorwaarden. Zo komt een zieke zzp’er vaak bedrogen uit. Het Broodfonds is een initiatief van een groep gelijkgestemden die dit op willen lossen.

Page 54: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

BROOD FONDS

Meer info:

http://broodfonds.nl/zo_werkt_het

http://www.zzp-nederland.nl/nieuws/1900-ZZP_broodfonds

http://www.dezaak.nl/ziek-toch-geld-via-het-broodfonds-1721492.html

http://transitiontowns.nl/archief/15328

http://www.eenvandaag.nl/binnenland/40158/zzp_ers_verzekeren_zich_in_broodfonds

http://www.volkskrant.nl/vk/nl/6214/Pieter-Hilhorst/article/detail/2779040/2011/07/12/Het-Broodfonds.dhtml

http://www.destentor.nl/regio/broodfonds-voor-zzp-er-steenwijk-in-de-maak-1.3517731

Page 55: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 55

BeschrijvingHet Broodfonds is een lokaal netwerk van zelfstandigen die bereid zijn elkaar financieel door een periode van arbeidsongeschiktheid heen te helpen. Iedereen stopt maandelijks geld in de pot en als één van de groepsleden ziek wordt dan kan hij of zij een beroep doen op de gezamenlijke pot. Het Broodfonds is dus eigenlijk een tijdelijke arbeidson­geschiktheidsvoorziening voor en door zzp’ers.

ResultaatInmiddels zijn er in Nederland al bijna 50 broodfondsen met in totaal ruim 1500 deelnemers.

KrachtHet principe gaat terug naar hoe het verzekeren ooit bedoeld was: simpel en sociaal. Het is een prachtig voorbeeld van sociale veerkracht. Vertrou­wen en sociale controle vormen een belangrijk component. De onderlinge solidariteit is groot, omdat een nieuw lid alleen mee kan doen als ten­minste iemand van de groep de ander kent. Het fonds kent geen kleine lettertjes en je hoeft geen doktersverklaringen te overleggen om te bewij­zen dat je echt ziek bent als je niet kunt werken. Bureaucratische controle wordt ingeruild voor sociale controle. Het fonds kan daarbij uitgroeien tot een netwerk van ondernemers die elkaar ook op andere vlakken bijstaan. Omdat je elkaar kent en vertrouwt.

Wat kunnen we hier van leren?Verzekeren wordt veel persoonlijker en heeft daardoor een minder nega­tieve lading. De deelnemers zitten in het zelfde schuitje en zien het belang van elkaar helpen.

Page 56: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

De beschreven cases geven ons inzichten die The Creative Tribe toepast.

Page 57: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

CASES SOCIAlE INNOVATIE 57

Page 58: Sociale Innovatie - The Creative Tribe
Page 59: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

HOOFDSTUK 3

The Creative Tribe

Page 60: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

SOCIALE INNOVATIE60

The Creative Tribe is een collectief van gepassioneerde

zelfstandige creatieven met uiteenlopende

achtergronden.

We werken met elkaar in flexibele teams aan sociale

innovatieprojecten.

Page 61: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

OptimismeEnthousiasmeVerbeelding

Creatief Bezieling

Daadkracht

Bekwaam-heid

Inspiratie Humor Eerlijkheid

Vinding-rijkheid

Bewust-zijnLiefdePionier-

schap

Flexibili-teit Natuur

Authentici-teit

Betrouw-baarheidVernieuwing

Onder-nemer-schap

Integriteit

Veelzijdig

BetrokkenPositiefVreugdeAutono-mie

Verbonden-heid

GezondUitdagingRespect

Vriend-schap

Inlevings-vermogen

Doelgericht-heid

GeduldOrde

Rechtvaardig

Zorgvuldig-heid

Verbinding

VrijheidAandachtNuchterheid

THE CREATIVE TRIBE 61

Page 62: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

SOCIALE INNOVATIE62

Wat drijft ons?Wij geloven in de kracht van anders denken en samen creëren. Wij zijn geen auteurs of uitgevers, toch hebben we in 12 uur dit boek gemaakt. Tijdens het proces zijn we ons gaan realiseren dat The Creative Tribe zelf ook een sociale innovatie is. Onze werkwijze voldoet aan de succesfacto­ren die we aan de hand van de cases hebben geïdentificeerd:

1. Er is een duidelijk gezamenlijk belang dat mensen bindt en motiveert.2. Er is een initiatiefnemer maar hij claimt geen eigendom van het geheel.3. De oplossing is altijd simpel omdat het de essentie raakt.

Vaak is het een oplossing die refereert aan het verleden en gebruik­maakt van nieuwe mogelijkheden en technieken.

4. De vaardigheden van de diverse betrokkenen wordt maximaal getriggerd en benut.

5. Een pragmatische werkwijze waarin betrokkenen vanaf de start ideeën visualiseren, creëren, en realiseren: denken en doen op hetzelfde moment.

Sociale innovatie. De winst van samen doen.

Page 63: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

THE CREATIVE TRIBE 63

The Creative Tribe helpt organisaties met het opzetten en implementeren van sociale innovaties. We werken graag samen met opdrachtgevers die net als wij:

1. de essentie willen aanpakken2. een lange termijnvisie hebben en commitment tonen3. transparant willen zijn en openheid stimuleren4. intensief willen samenwerken en co-creëren5. zich laten inspireren door verrassingen6. oude paradigma’s en routines ter discussie durven stellen7. eerlijk zijn belangrijker vinden dan aardig zijn8. willen exprimenteren en investeren9. verbeelding en daadkracht verbinden10. openstaan voor verandering

Page 64: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

SOCIALE INNOVATIE64

Page 65: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

THE CREATIVE TRIBE 65

Aram belevingsontwerp Anook creatieve directie Bernet illustratie & grafisch ontwerp Bas product & prototype Carmen retail Daan innovatiestrategie Deborah businessmodel innovatie Elly propositie ontwikkeling Elana architectonisch ontwerp Evert customer insight Harro crowdfunding Inez partnership branding Jochem visualiseren Loes onderwijs innovatie Lucille communicatie Maarten klantgerichte innovatie Martin duurzame innovatie Michiel design thinking Reinier thinking outside the box René interactieontwerp Renzo architectonisch ontwerp Xandra consumer insight

Page 66: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

In één dag een boek realiseren is...

SOCIALE INNOVATIE66

We hebben een vraag aan jou: Welk sociaal onderwerp vind jij dat er toe doet? Stuur het toe aan [email protected]

Page 67: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

THE CREATIVE TRIBE 67

We hebben een vraag aan jou: Welk sociaal onderwerp vind jij dat er toe doet? Stuur het toe aan [email protected]

Page 68: Sociale Innovatie - The Creative Tribe

Anook Cléonne • Bas de Ridder • Bernet Ragetli • Carmen Duijvelshoff • Daan van de Kamp •

Deborah Nas • Elana Bos • Elly Doek • Evert Bos • Inez Heeremans • Jochem Galama •

Loes van der Putten • Maarten Zinkstok • Marloes Janssen • Martin Klitsie • Michiel Oudakker •

Reinier Buijs • René Vendrig • Renzo in ’t Veld

AMSTERDAM • 19 MENSEN • 27 MEI 2013 • 8:15 ­ 22.15 • 1 DAG • 1 BOEK