soda kati atiĞinin Çİmentoda...
TRANSCRIPT
SODA KATI ATIĞININ ÇİMENTODA KULLANILABİLİRLİĞİ
Nadiye Gür
Soda Sanayi A.Ş.
Geliştirme Uzmanı
11 Nisan 2013
Adana Sanayi Odası
Seyhan/Adana
SODA ÜRETİMİ (SOLVAY PROSESİ)
KİREÇTAŞI
ANTRASİT
TUZLU SU
AMONYAK HAFİF SODA AĞIR SODA
RAFİNE SODYUM BİKARBONAT
BUHAR
ATIKLAR SIVI ATIKLAR
KATI ATIKLAR
HAMMADDELER ÜRÜNLER
GİRİŞ- SOLVAY PROSESİ
AMAÇ
Esas olarak CaCO3 ve Ca(OH)2’den oluşan katı atığın tamamının çimento ve beton üretiminde değerlendirilme potansiyelinin incelenmesi
Atığın geri kullanılması, sıfır atık
Kaynakların verimli kullanılması
Dünyadaki diğer soda üreticilerine örnek olunması
DENEYSEL ÇALIŞMA (2009-2011)
Kıvam değişikliğinin izlenmesine imkan verecek bir
harç üretimi (MİKRO BETON)
İş gücü, zaman ve malzeme tasarrufu
4x4x16 cm ölçülerindeki
kalıplarda numuneler hazırlanmakta
Standart kum, çimento, su, atık, katkı malzemesi
kullanılmakta
Kıvam ölçümü: Özel imal ettirilmiş kesik koni biçimindeki
yayılma hunisi ile
Üst çap: 5 cm
Alt çap: 10 cm
Yü
kseklik:
15 c
m
Harcın yayılma hunisine
doldurulması Huninin kaldırılarak harcın
yayılma çapının ölçümü
DENEYSEL ÇALIŞMA (2009-2011)
Priz ölçümü: TS 2987 Standardına uygun olarak
1, 7, 28 günlük basınç dayanımı ölçümü: TS 2987 Standardına uygun olarak
DENEYSEL ÇALIŞMA (2009-2011)
Laboratuvar çalışmaları sonucunda, bazı kimyasal katkılarla birlikte, atığın %5 minör bileşen olarak (kuru bazda) çimentoya karıştırılmasının;
• basınç dayanımı, • kıvam, • priz süresi, • çimentonun klorür limiti (%0,1) açısından sorun yaratmayacağı görülmüştür.
5 milyon ton klinker kapasitesine sahip olan Mersin-Adana bölgesi: atığın tamamını tüketebilecek kapasitede
SONUÇ
Doğrulama çalışmaları (2010-2011):
%90 klinker
%5 alçı taşı
%5 kalker
%90 klinker
%5 alçı taşı
%5 katı atık ≈
TÇMB: Benzer basınç dayanımları
OYAK Adana Çimento: Atık kullanımı ile daha yüksek
basınç dayanımı
SONUÇ
Adana Çimento’da soda atıkları ile
pilot ölçekli deneme
Düşük maliyetli atık kurutma denemeleri
Fizibilite Raporu
TTGV, ODTÜ, OYAK Adana Çimento, BTC ve Soda
Sanayi A.Ş.’den oluşan proje grubu (2012-2013):
İskenderun Körfezi'nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi
Adana Çimento- İşletme Denemesi (2012)
Denemelerde: %90 klinker %2,5 cüruf %5 alçı %2,5 kalker veya Soda katı atığı
Değirmene beslenen karışım: ≈125 ton/h Değirmen sıcaklığı: ≈ 120 ˚C Değirmende kalma süresi: 20-25 dakika Deneme süresi: ≈ 8 saat
SONUÇ: Kimyasal- fiziksel özellikler Basınç dayanımı açısından uygun bulunmuştur.
Düşük maliyetli kurutma alternatifi ?
Buharlaşmanın güneş enerjisi ile sağlanması
Ortamdaki doygun havanın fanlarla değiştirilmesi
İLERİ ARAŞTIRMALAR
Esas hedef katı atıkların tamamının kullanılabileceği bir endüstriyel uygulama alanı yaratılmasıdır. Yürütülen laboratuvar çalışmaları ve işletme denemeleri sonucunda katı atığın %5 minör bileşen olarak çimento üretiminde kullanılabileceği tespit edilmiştir. İleri aşamalar: Atıkların solar yöntemle kurutulması konusunda çalışmalar yürütülecektir. Hedefimiz sıfır atıklı hale gelerek sürdürülebilir üretimi sağlamaktır Atıkların doğrudan ıslak baca gazı arıtma tesislerinde kullanımı incelenecektir.
ÖZET
ATIKLARIN ISLAK BACA GAZI ARITMA SİSTEMLERİNDE KULLANIMININ İNCELENMESİ
atık yakma
çimento
cam
kuvvet sant.
metal işleme
petrol raf.
Alternatifler: CaCO3, CaO, NH3, NaOH, deniz suyu, Soda Katı Atığı ???
TEŞEKKÜR EDERİZ... Sn. Hidayet Özdemir Prof. Dr. Erbil Öztekin
Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB) OYAK Adana Çimento
OYAK Beton Çimsa Chryso
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Şirketi
ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Soda Fabrikası Üretim Müd.
Soda San. A.Ş. Mühendislik Hizmetleri Müd.- Oktay Onaç Kromsan Fabrikası Üretim Müd.- İhsan Teberik
Soda San. A.Ş. Proses Kont. ve Analitik Hizmetler Müd. Soda San. A.Ş. Teknik Müd.